shì zōng ruì wǔ xiào wén huáng dì, huì róng, tài zǔ zhī yǎng zǐ, gài shèng mù huáng hòu zhī zhí yě. běn xìng chái shì, fù shǒu lǐ, tài zǐ shǎo bǎo zhì shì. lóng píng jí: chái wēng zhě, cháng dú jū shì, rén yǐ wéi sī míng shì. yī rì, xiào bù zhǐ, qī wèn qí gù, bù dá. wēng shì yǐn, qī zuì zhī yǐ jiǔ, nǎi yuē:" shàng dì yǒu mìng, guō láng wèi tiān zǐ." kǎo chái wēng jí shǒu lǐ zhī fù, shǐ yì qí míng. dì yǐ táng tiān yòu shí bā nián, suì zài xīn sì, jiǔ yuè èr shí sì rì bǐng wǔ, shēng yú xíng zhōu zhī bié shù. nián wèi tóng guān, yīn shì shèng mù huáng hòu, zài tài zǔ zuǒ yòu. shí tài zǔ wú zi, jiā dào lún luò, rán yǐ dì jǐn hòu, gù yǐ shù shì wěi zhī. dì xī xīn jīng dù, zī yòng huò jì, tài zǔ shén lián zhī, nǎi yǎng wèi jǐ zi. hàn chū, tài zǔ yǐ zuǒ mìng gōng wèi shū mì fù shǐ, dì shǐ shòu zuǒ jiān mén wèi jiāng jūn. guó lǎo tán yuàn yún: zhōu shì zōng zài hàn wèi zhū wèi jiāng jūn, cháng yóu jī diān, yè xiàn lìng, wàng qí xìng míng, lìng fāng jù yì kè pú bó, fú dé jiàn, shì zōng pō xián zhī. jí jí wèi, lìng yīn bù fū fàn zāng shù bǎi pǐ, zǎi xiàng fàn zhì yǐ jù yù shàng zòu, shì zōng yuē:" qīn mín zhī guān, zāng zhuàng láng jí, fǎ dāng chǔ sǐ." zhì zòu yuē:" shòu suǒ jiān lín cái wù yǒu zuì, shàng zāng suī duō, fǎ bù zhì sǐ." shì zōng nù, lì shēng yuē:" fǎ zhě zì gǔ dì wáng zhī suǒ zhì, běn yǐ fáng jiān, zhèn lì fǎ shā zāng lì, fēi kù xíng yě." zhì yuē:" bì xià shā zhī zé kě, ruò fù yǒu sī, chén bù gǎn shǔ chì." suì dài qí mìng. èr nián, tài zǔ zhèn yè, gǎi tiān xióng jūn yá nèi dōu zhǐ huī shǐ, lǐng guì zhōu cì shǐ jiǎn jiào yòu pú yè. sān nián dōng, tài zǔ rù píng nèi nán, liú dì shǒu yè chéng.
世宗睿武孝文皇帝,讳荣,太祖之养子,盖圣穆皇后之侄也。本姓柴氏,父守 礼,太子少保致仕。《隆平集》:柴翁者,尝独居室,人以为司冥事。一日,笑不 止,妻问其故,不答。翁嗜饮,妻醉之以酒,乃曰:“上帝有命,郭郎为天子。” 考柴翁即守礼之父,史佚其名。帝以唐天祐十八年,岁在辛巳,九月二十四日丙午, 生于邢州之别墅。年未童冠,因侍圣穆皇后,在太祖左右。时太祖无子,家道沦落, 然以帝谨厚,故以庶事委之。帝悉心经度,资用获济,太祖甚怜之,乃养为己子。 汉初,太祖以佐命功为枢密副使,帝始授左监门卫将军。《国老谈苑》云:周世宗 在汉为诸卫将军,尝游畿甸,谒县令,忘其姓名,令方聚邑客蒱博,弗得见,世宗 颇衔之。及即位,令因部夫犯赃数百匹,宰相范质以具狱上奏,世宗曰:“亲民之 官,赃状狼籍,法当处死。”质奏曰:“受所监临财物有罪,上赃虽多,法不至死。” 世宗怒,厉声曰:“法者自古帝王之所制,本以防奸,朕立法杀赃吏,非酷刑也。” 质曰:“陛下杀之则可,若付有司,臣不敢署敕。”遂贷其命。二年,太祖镇鄴, 改天雄军牙内都指挥使,领贵州刺史、检校右仆射。三年冬,太祖入平内难,留帝 守鄴城。
guǎng shùn yuán nián zhēng yuè, tài zǔ jiàn zuò, dì kěn qiú rù jìn, hū mèng zhì hé ér bù dé dù, xún shòu chán zhōu jié dù shǐ jiǎn jiào tài bǎo, fēng tài yuán jùn hóu. dì zài zhèn, wéi zhèng qīng sù, dào bù fàn jìng. xiān shì, chán zhī lǐ xiàng jiǎo ài, gōng shǔ huǐ yí, dì jí guǎng qí jiē sì, zēng qí xiè yǔ, lì mín lài zhī. sòng shǐ wáng zàn chuán: zhōu shì zōng zhèn chán yuān, měi xún jué qiú, zàn yǐn lǜ lìng, biàn xī zhōng lǐ. wèn zhī, zhī qí cháng shì xué wèn, jí shǔ yòu zhí. èr nián zhēng yuè, yǎn zhōu mù róng yàn chāo fǎn, dì lèi biǎo qǐng zhēng xíng, tài zǔ jiā zhī. jí cáo yīng děng dōng tǎo, shù yuè wú gōng, tài zǔ yù qīn zhēng, zhào qún chén yì qí shì, zǎi chén féng dào zòu yǐ fāng dāng shèng xià, chē jià bù yí chōng mào. tài zǔ yuē:" kòu bù kě wán. rú zhèn bù kě xíng, dāng shǐ chán zhōu ér zi jī zéi, fāng bàn wú shì." shí shū mì wáng jùn yì bù yù dì jiāng bīng, gù tài zǔ qīn zhēng. liù yuè, yǎn zhōu píng. shí èr yuè, jiā jiǎn jiào tài fù tóng píng zhāng shì. sān nián zhēng yuè, dì rù jìn. sān yuè, shòu kāi fēng yǐn jiān gōng dé shǐ, fēng jìn wáng.
广顺元年正月,太祖践祚,帝恳求入觐,忽梦至河而不得渡,寻授澶州节度使、 检校太保,封太原郡侯。帝在镇,为政清肃,盗不犯境。先是,澶之里巷湫隘,公 署毁圯,帝即广其街肆,增其廨宇,吏民赖之。《宋史·王赞传》:周世宗镇澶渊, 每旬决囚,赞引律令,辨析中理。问之,知其尝事学问,即署右职。二年正月,兗 州慕容彦超反,帝累表请征行,太祖嘉之。及曹英等东讨,数月无功,太祖欲亲征, 召群臣议其事,宰臣冯道奏以方当盛夏,车驾不宜冲冒。太祖曰:“寇不可玩。如 朕不可行,当使澶州兒子击贼,方办吾事。”时枢密王峻意不欲帝将兵,故太祖亲 征。六月,兗州平。十二月,加检校太傅、同平章事。三年正月,帝入觐。三月, 授开封尹兼功德使,封晋王。
xiǎn dé yuán nián zhēng yuè gēng chén, jiā kāi fǔ yí tóng sān sī jiǎn jiào tài wèi jiān shì zhōng, yī qián kāi fēng yǐn jiān gōng dé shǐ, pàn nèi wài bīng mǎ shì. shí tài zǔ qǐn jí mí liú, shì shù yōu jǔ, jí wén dì zǒng nèi wài bīng bǐng, xián yǐ wéi qiè. lóng píng jí: cáo hàn lì shì zōng mù xià, shì zōng zhèn chán yuān, yǐ wéi yá xiào. jí yǐn kāi fēng, hàn yóu zài chán yuān, wén zhōu zǔ qǐn jí, bù qí zhào lái jiàn shì zōng, mì yán yuē:" wáng wèi zhǒng sì, bù shì yī yào, hé yǐ fù tiān xià wàng?" shì zōng wù, rù shì jìn zhōng, yǐ fǔ shì mìng hàn zǒng jué. rén chén, tài zǔ bēng, mì bù fā sāng. bǐng shēn, nèi chū tài zǔ yí zhì:" jìn wáng róng kě yú jiù qián jí wèi." qún chén fèng dì jí huáng dì wèi. gēng zǐ, zǎi chén féng dào lǜ bǎi liáo shàng biǎo qǐng tīng zhèng, fán sān shàng. rén yín, dì jiàn qún chén yú wàn suì diàn mén zhī dōng wǔ xià.
显德元年正月庚辰,加开府仪同三司、检校太尉、兼侍中,依前开封尹兼功德 使,判内外兵马事。时太祖寝疾弥留,士庶忧沮,及闻帝总内外兵柄,咸以为惬。 《隆平集》:曹翰隶世宗幕下,世宗镇澶渊,以为牙校。及尹开封,翰犹在澶渊, 闻周祖寝疾,不俟召来见世宗,密言曰:“王为冢嗣,不侍医药,何以副天下望?” 世宗悟,入侍禁中,以府事命翰总决。壬辰,太祖崩,秘不发丧。丙申,内出太祖 遗制:“晋王荣可于柩前即位。”群臣奉帝即皇帝位。庚子,宰臣冯道率百僚上表 请听政,凡三上。壬寅,帝见群臣于万岁殿门之东庑下。
èr yuè gēng xū, lù zhōu zòu, hé dōng liú chóng yǔ qì dān dà jiàng jūn yáng gǔn, jǔ bīng nán zhǐ. rén xū, zǎi chén féng dào lǜ bǎi liáo shàng biǎo qǐng yù diàn, fán sān shàng, yǔn zhī. dīng mǎo, yǐ zhōng shū lìng féng dào chōng shān líng shǐ, tài cháng qīng tián mǐn chōng lǐ yí shǐ, bīng bù shàng shū zhāng zhāo chōng lǔ bù shǐ, yù shǐ zhōng chéng zhāng xù chōng yí zhàng shǐ, kāi fēng shǎo yǐn quán pàn fǔ shì wáng mǐn chōng qiáo dào shǐ. hé dōng zéi jiāng zhāng huī lǜ qián fēng zì tuán bǎi gǔ rù kòu, dì zhào qún chén yì qīn zhēng. zǎi chén féng dào děng zòu, yǐ liú chóng zì píng yáng bēn dùn zhī hòu, shì ruò qì duó, wèi yǒu fù zhèn zhī lǐ, qiè lǜ shēng yán zì lái, yǐ wù yú wǒ, bì xià zuǎn sì zhī chū, xiān dì shān líng yǒu rì, rén xīn yì yáo, bù yí qīng jǔ, mìng jiāng yù kòu, shēn yǐ wéi biàn. dì yuē: " liú chóng xìng wǒ dà sàng, wén wǒ xīn lì, zì wèi liáng biàn, bì fā kuáng móu, wèi tiān xià kě qǔ, wèi shén qì kě tú, cǐ jì bì lái, duàn wú yí ěr!" féng dào děng yǐ dì ruì yú qīn zhēng, yīn gù zhēng zhī. dì yuē:" xī táng tài zōng zhī chuàng yè, mí bù qīn zhēng, zhèn hé dàn yān!" dào yuē:" bì xià wèi kě biàn xué tài zōng." dì yòu yuē:" liú chóng wū hé zhī zhòng, gǒu yù wáng shī, bì rú shān yā luǎn ěr." dào yuē:" bù zhī bì xià zuò dé shān fǒu?" dì bù yuè ér bà. zhào zhū dào mù shān lín wáng mìng zhī tú yǒu yǒng lì zhě sòng yú què xià, réng mù zhī wèi qiǎng rén. dì yǐ qiáo jié yǒng měng zhī shì duō chū yú qún dào zhōng, gù lìng suǒ zài zhāo nà, yǒu yīng mìng zhě, jí dài qí zuì, yǐ jìn wèi chù zhī. zhì yǒu zhāo xíng shā duó, mù shēng jūn jí, chóu rén yù zhī bù gǎn yǎng shì. dì yì yì huàn zhī, qí hòu pō yǒu bù huò yòu zhě.
二月庚戌,潞州奏,河东刘崇与契丹大将军杨衮,举兵南指。壬戌,宰臣冯道 率百僚上表请御殿,凡三上,允之。丁卯,以中书令冯道充山陵使,太常卿田敏充 礼仪使,兵部尚书张昭充卤簿使,御史中丞张煦充仪仗使,开封少尹、权判府事王 敏充桥道使。河东贼将张晖率前锋自团柏谷入寇,帝召群臣议亲征。宰臣冯道等奏, 以刘崇自平阳奔遁之后,势弱气夺,未有复振之理,窃虑声言自来,以误于我,陛 下纂嗣之初,先帝山陵有日,人心易摇,不宜轻举,命将御寇,深以为便。帝曰: “刘崇幸我大丧,闻我新立,自谓良便,必发狂谋,谓天下可取,谓神器可图,此 际必来,断无疑耳!”冯道等以帝锐于亲征,因固诤之。帝曰:“昔唐太宗之创业, 靡不亲征,朕何惮焉!”道曰:“陛下未可便学太宗。”帝又曰:“刘崇乌合之众, 苟遇王师,必如山压卵耳。”道曰:“不知陛下作得山否?”帝不悦而罢。诏诸道 募山林亡命之徒有勇力者送于阙下,仍目之为强人。帝以趫捷勇猛之士多出于群盗 中,故令所在招纳,有应命者,即贷其罪,以禁卫处之。至有朝行杀夺,暮升军籍, 雠人遇之不敢仰视。帝意亦患之,其后颇有不获宥者。
sān yuè dīng chǒu, lù zhōu zòu, hé dōng liú chóng rù kòu, bīng mǎ jiān yā mù lìng jūn bù xià bīng shì wèi zéi jūn suǒ xí, guān jūn bù lì. zhào tiān xióng jūn jié dù shǐ fú yàn qīng lǐng bīng zì cí zhōu gù zhèn lù fù lù zhōu, yǐ chán zhōu jié dù shǐ guō chóng fù zhī. zhào hé zhōng jié dù shǐ wáng yàn chāo lǐng bīng qǔ jìn zhōu lù dōng xiàng yāo jī, yǐ shǎn fǔ jié dù shǐ hán tōng wèi fù. mìng xuān huī shǐ xiàng xùn mǎ jūn dōu zhǐ huī shǐ fán ài néng bù jūn dōu zhǐ huī shǐ hé huī huá zhōu jié dù shǐ bái zhòng zàn zhèng zhōu fáng yù shǐ shǐ yàn chāo qián yào zhōu tuán liàn shǐ fú yàn néng děng, lǐng bīng xiān fù zé zhōu. xīn sì, zhì:" dà shè tiān xià, cháng shè suǒ bù yuán zhě, xián shè chú zhī. zhū biǎn jiàng zé shòu guān, liàng yǔ shēng zhì xù yòng, yīng pèi liú tú yì rén, bìng fàng zhú biàn. zhū dào zhōu fǔ suǒ qiàn qù nián xià qiū zū shuì bìng fàng. nèi wài jiàn rèn qián wén wǔ zhí guān bìng yǔ jiā ēn, fù mǔ zài zhě bìng yǔ ēn zé, wáng méi zhě yǔ fēng zèng, qí mǔ qī wèi xù zhě, tè yǔ xù fēng" yún. qián jīng zhōu jié dù shǐ shǐ kuāng yì zú.
三月丁丑,潞州奏,河东刘崇入寇,兵马监押穆令均部下兵士为贼军所袭,官 军不利。诏天雄军节度使符彦卿领兵自磁州固镇路赴潞州,以澶州节度使郭崇副之。 诏河中节度使王彦超领兵取晋州路东向邀击,以陕府节度使韩通为副。命宣徽使向 训、马军都指挥使樊爱能、步军都指挥使何徽、滑州节度使白重赞、郑州防御使史 彦超、前耀州团练使符彦能等,领兵先赴泽州。辛巳,制:“大赦天下,常赦所不 原者,咸赦除之。诸贬降责授官,量与升陟叙用,应配流徒役人,并放逐便。诸道 州府所欠去年夏秋租税并放。内外见任、前文武职官并与加恩,父母在者并与恩泽, 亡没者与封赠,其母妻未叙者,特与叙封”云。前泾州节度使史匡懿卒。
guǐ wèi, zhào yǐ liú chóng rù kòu, chē jià qǔ jīn yuè shí yī rì qīn zhēng. jiǎ shēn, yǐ shū mì shǐ zhèng rén huì wèi dōng jīng liú shǒu. yǐ yǒu, chē jià fā jīng shī. rén chén, zhì zé zhōu. guǐ sì, wáng shī yǔ hé dōng liú chóng qì dān yáng gǔn dà zhàn yú gāo píng, zéi jūn bài jī. chū, chē jià xíng cì hé yáng, wén liú chóng zì lù ér nán, jí bèi chéng ér jìn. shì yuè shí bā rì zhì zé zhōu, jì bū, dì yù róng fú, guān bīng yú dōng běi jiāo, jù zhōu shí wǔ lǐ, yè sù yú cūn shè. shí jiǔ rì, xiān fēng yǔ zéi jūn xiāng yù, zéi zhèn yú gāo píng xiàn nán zhī gāo yuán. yǒu zéi zhōng lái zhě, yún:" liú chóng zì jiāng qí sān wàn, bìng qì dān wàn yú qí, yán zhèn yǐ dài guān jūn." dì cù bīng yǐ jī zhī, chóng dōng xī liè zhèn, pō yì yán zhěng. nǎi lìng shì wèi mǎ bù jūn dōu yú hòu lǐ zhòng jìn huá zhōu jié dù shǐ bái zhòng zàn jiāng zuǒ, jū zhèn zhī xī xiāng shì wèi mǎ jūn dōu zhǐ huī shǐ fán ài néng bù jūn dōu zhǐ huī shǐ hé huī jiāng yòu, jū zhèn zhī dōng xiāng xuān huī shǐ xiàng xùn zhèng zhōu fáng yù shǐ shǐ yàn chāo, yǐ jīng qí dāng qí zhōng diàn qián dōu zhǐ huī shǐ zhāng yǒng dé yǐ jìn bīng wèi bì. dì jiè mǎ guān zhàn. liǎng jūn jiāo fēng, wèi jǐ, fán ài néng hé huī wàng zéi ér dùn, dōng xiāng qí jūn luàn, bù jūn jiě jiǎ tóu zéi, dì nǎi zì lǜ qīn qí, lín zhèn dū zhàn. lóng píng jí mǎ rén yǔ chuán: cóng shì zōng qīn zhēng liú chóng, wáng shī bù lì, rén yǔ wèi zhòng yuē:" zhǔ rǔ chén sǐ!" yīn yuè mǎ dà hū, yǐn gōng lián bì jiāng zú shù shí, shì qì shǐ zhèn. jīn shàng chí qí yú zhèn qián, xiān fàn qí fēng, zhàn shì jiē fèn mìng zhēng xiān, zéi jūn dà bài. rì mù, zéi wàn yú rén zǔ jiàn ér zhèn, huì liú cí lǐng bīng zhì, yǔ dà jūn pò zhī, zéi jūn yòu kuì, lín zhèn zhǎn zéi dà jiàng zhāng huī jí wěi shū mì shǐ wáng yán sì. zhū jiàng fēn bīng zhuī xí, jiāng shī qì jiǎ tián mǎn shān gǔ. chū yè, guān jūn zhì gāo píng, jiàng zéi jūn shù qiān rén, suǒ huò zī zhòng bīng qì tuó mǎ wěi shèng yú qì fú děng bù kě shèng jì. qí xī, shā jiàng jūn èr qiān yú rén, wǒ jūn zhī jiàng dí zhě yì jiē jiù lù. chū, liǎng jūn zhī wèi zhěng yě, fēng zì dōng běi qǐ, bù biàn yú wǒ, jí yǔ zéi jūn xiāng yù, fēng shì dǒu huí, rén qíng xiāng yuè. zhàn zhī qián xī, yǒu dà xīng rú rì, liú xíng shù zhàng, zhuì yú zéi yíng zhī shàng. jí zhàn, běi rén wàng jiàn guān jūn zhī shàng, yǒu yún qì rú lóng hǔ zhī zhuàng, zé tiān zhī zhù shùn, dǎn qí rán hū! shì rì, wēi jí zhī shì qǐng kè mò bǎo, lài dì yīng wǔ guǒ gǎn, qīn lín kòu dí, bù rán zé shè jì jǐ ruò zhuì liú yǐ. shì xī, dì sù yú yě cì. jiǎ wǔ, cì gāo píng xiàn. zhào cì hé dōng jiàng jūn èr qiān yú rén gè juàn èr pǐ, bìng gěi qí yī zhuāng, xiāng bīng gè gěi juàn yī pǐ, fàng huán běn bù. shì rì dà yǔ. wù xū, chē jià zhì lù zhōu. hē nán fǔ shàng yán, qián qīng zhōu jié dù shǐ cháng sī zú. jǐ hài, shì wèi mǎ jūn dōu zhǐ huī shǐ kuí zhōu jié dù shǐ fán ài néng, shì wèi bù jūn dōu zhǐ huī shǐ shòu zhōu jié dù shǐ hé huī děng bìng zhū jiàng xiào qī shí yú rén, bìng fú zhū. gāo píng zhī yì, liǎng jūn jì chéng liè, zéi qí lái tiǎo zhàn, ài néng wàng fēng ér tuì, hé huī yǐ tú bīng zhèn yú hòu, wèi bēn qí suǒ tū, jí shí kuì luàn, èr jiāng nán zǒu. dì qiǎn jìn chén xuān yù zhǐ è, mò kěn cóng mìng, jiē yáng yán yuē:" guān jūn dà bài, yú zhòng yǐ jiě jiǎ yǐ." zhì mù, yǐ guān jūn kè jié, fāng shāo shāo ér huí. dì zhì lù zhōu, lù qí bēn dùn zhě, zì jūn shǐ yǐ shàng jí jiān yā shǐ chén bìng zhǎn zhī, yóu shì jiāo jiāng duò bīng, wú bù zhī jù. dì yǐ hé huī yǒu píng yáng shǒu yù zhī gōng, yù dài qí zuì, jìng bù kě, yǔ ài néng jù shā zhī, jiē gěi huì chē guī zàng. dōng dōu shì lüè: shì zōng wèi zhāng yǒng dé yuē:" fán ài néng jí piān bì qī shí yú rén, wú yù jǐn àn jūn fǎ, hé rú?" duì yuē:" bì yù kāi tuò jiāng yǔ, wēi jiā sì hǎi, ān kě yǐ yě!" shì zōng shàn qí yán, xī zhū ài néng děng yǐ xùn, jūn shēng shǐ zhèn.
癸未,诏以刘崇入寇,车驾取今月十一日亲征。甲申,以枢密使郑仁诲为东京 留守。乙酉,车驾发京师。壬辰,至泽州。癸巳,王师与河东刘崇、契丹杨衮大战 于高平,贼军败绩。初,车驾行次河阳,闻刘崇自潞而南,即倍程而进。是月十八 日至泽州,既晡,帝御戎服,观兵于东北郊,距州十五里,夜宿于村舍。十九日, 先锋与贼军相遇,贼阵于高平县南之高原。有贼中来者,云:“刘崇自将骑三万, 并契丹万余骑,严阵以待官军。”帝促兵以击之,崇东西列阵,颇亦严整。乃令侍 卫马步军都虞候李重进、滑州节度使白重赞将左,居阵之西厢;侍卫马军都指挥使 樊爱能、步军都指挥使何徽将右,居阵之东厢;宣徽使向训、郑州防御使史彦超, 以精骑当其中;殿前都指挥使张永德以禁兵卫跸。帝介马观战。两军交锋,未几, 樊爱能、何徽望贼而遁,东厢骑军乱,步军解甲投贼,帝乃自率亲骑,临阵督战。 《隆平集·马仁瑀传》:从世宗亲征刘崇,王师不利,仁瑀谓众曰:“主辱臣死!” 因跃马大呼,引弓连毙将卒数十,士气始振。今上驰骑于阵前,先犯其锋,战士皆 奋命争先,贼军大败。日暮,贼万余人阻涧而阵,会刘词领兵至,与大军迫之,贼 军又溃,临阵斩贼大将张晖及伪枢密使王延嗣。诸将分兵追袭,僵尸弃甲填满山谷。 初夜,官军至高平,降贼军数千人,所获辎重、兵器、驼马、伪乘舆器服等不可胜 纪。其夕,杀降军二千余人,我军之降敌者亦皆就戮。初,两军之未整也,风自东 北起,不便于我,及与贼军相遇,风势陡回,人情相悦。战之前夕,有大星如日, 流行数丈,坠于贼营之上。及战,北人望见官军之上,有云气如龙虎之状,则天之 助顺,亶其然乎!是日,危急之势顷刻莫保,赖帝英武果敢,亲临寇敌,不然则社 稷几若缀旒矣。是夕,帝宿于野次。甲午,次高平县。诏赐河东降军二千余人各绢 二匹,并给其衣装,乡兵各给绢一匹,放还本部。是日大雨。戊戌,车驾至潞州。 诃南府上言,前青州节度使常思卒。己亥,侍卫马军都指挥使、夔州节度使樊爱能, 侍卫步军都指挥使、寿州节度使何徽等并诸将校七十余人,并伏诛。高平之役,两 军既成列,贼骑来挑战,爱能望风而退,何徽以徒兵阵于后,为奔骑所突,即时溃 乱,二将南走。帝遣近臣宣谕止遏,莫肯从命,皆扬言曰:“官军大败,余众已解 甲矣。”至暮,以官军克捷,方稍稍而回。帝至潞州,录其奔遁者,自军使以上及 监押使臣并斩之,由是骄将堕兵,无不知惧。帝以何徽有平阳守御之功,欲贷其罪, 竟不可,与爱能俱杀之,皆给槥车归葬。《东都事略》:世宗谓张永德曰:“樊爱 能及偏裨七十余人,吾欲尽按军法,何如?”对曰:“必欲开拓疆宇,威加四海, 安可已也!”世宗善其言,悉诛爱能等以徇,军声始振。
gēng zǐ, yǐ shì wèi mǎ bù dōu yú hòu lǐ zhòng jìn wèi xǔ zhōu jié dù shǐ, yǐ xuān huī nán yuàn shǐ xiàng xùn wèi huá zhōu jié dù shǐ, yǐ diàn qián dōu zhǐ huī shǐ zhāng yǒng dé wèi wǔ xìn jūn jié dù shǐ, zhí bìng rú gù. yǐ huá zhōu jié dù shǐ bái zhòng zàn wèi fū zhōu jié dù shǐ, yǐ zhèng zhōu fáng yù shǐ shǐ yàn chāo wèi huá zhōu jié dù shǐ, shǎng gāo píng zhī gōng yě. yǐ jìn zhōu jié dù shǐ yào yuán fú wèi tóng zhōu jié dù shǐ, yǐ xuān huī běi yuàn shǐ yáng tíng zhāng wèi jìn zhōu jié dù shǐ, yǐ tóng zhōu jié dù shǐ zhāng duó wèi zhāng yì jūn jié dù shǐ, yǐ kè shěng shǐ wú yán zuò wèi xuān huī běi yuàn shǐ, yǐ lóng jié zuǒ xiāng dōu zhǐ huī shǐ lǐ qiān wèi cài zhōu fáng yù shǐ, yǐ lóng jié yòu xiāng dōu zhǐ huī shǐ tián zhōng wèi mì zhōu fáng yù shǐ, yǐ hǔ jié yòu xiāng dōu zhǐ huī shǐ zhāng shùn wèi dēng zhōu fáng yù shǐ, yǐ lóng jié zuǒ dì èr jūn dōu zhǐ huī shǐ sūn yán jìn wèi zhèng zhōu fáng yù shǐ, yǐ qián yào zhōu tuán liàn shǐ fú yàn néng wéi zé zhōu fáng yù shǐ, yǐ sàn yuán dōu zhǐ huī shǐ lǐ jì xūn wèi diàn qián dōu yú hòu, yǐ diàn qián dōu yú hòu hán lìng kūn wèi lóng jié zuǒ xiāng dōu zhǐ huī shǐ, yǐ tiě qí dì yī jūn dōu zhǐ huī shǐ zhào hóng yīn wèi lóng jié yòu xiāng dōu zhǐ huī shǐ, yǐ sàn yuán dōu zhǐ huī shǐ mù róng yán zhāo wèi hǔ jié zuǒ xiāng dōu zhǐ huī shǐ, yǐ kòng hè dì yī jūn dōu zhǐ huī shǐ zhào dǐng wèi hǔ jié yòu xiāng dōu zhǐ huī shǐ, bìng yáo shòu tuán liàn shǐ, qí yú gǎi zhuǎn yǒu chà. rén yín, yǐ tiān xióng jūn jié dù shǐ wèi wáng fú yàn qīng wèi hé dōng xíng yíng dōu bù shǔ, zhī tài yuán xíng fǔ shì yǐ chán zhōu jié dù shǐ guō chóng wèi xíng yíng fù bù shǔ yǐ xuān huī nán yuàn shǐ xiàng xùn wèi xíng yíng bīng mǎ dōu jiān yǐ shì wèi dōu yú hòu lǐ zhòng jìn wèi xíng yíng dōu yú hòu. yǐ huá zhōu jié dù shǐ shǐ yàn chāo wèi xiān fēng dōu zhǐ huī shǐ, lǐng bù qí èr wàn, jìn tǎo hé dōng. zhào hé zhōng jié dù shǐ wáng yàn chāo shǎn fǔ jié dù shǐ hán tōng, lǜ bīng zì yīn dì guān tǎo zéi. yǐ hé yáng jié dù shǐ liú cí wèi suí jià dōu bù shǔ, yǐ fū zhōu jié dù shǐ bái zhòng zàn wèi suí jià fù bù shǔ.
庚子,以侍卫马步都虞候李重进为许州节度使,以宣徽南院使向训为滑州节度 使,以殿前都指挥使张永德为武信军节度使,职并如故。以滑州节度使白重赞为鄜 州节度使,以郑州防御使史彦超为华州节度使,赏高平之功也。以晋州节度使药元 福为同州节度使,以宣徽北院使杨廷璋为晋州节度使,以同州节度使张铎为彰义军 节度使,以客省使吴延祚为宣徽北院使,以龙捷左厢都指挥使李千为蔡州防御使, 以龙捷右厢都指挥使田中为密州防御使,以虎捷右厢都指挥使张顺为登州防御使, 以龙捷左第二军都指挥使孙延进为郑州防御使,以前耀州团练使符彦能为泽州防御 使,以散员都指挥使李继勋为殿前都虞候,以殿前都虞候韩令坤为龙捷左厢都指挥 使,以铁骑第一军都指挥使赵宏殷为龙捷右厢都指挥使,以散员都指挥使慕容延钊 为虎捷左厢都指挥使,以控鹤第一军都指挥使赵鼎为虎捷右厢都指挥使,并遥授团 练使,其余改转有差。壬寅,以天雄军节度使、卫王符彦卿为河东行营都部署,知 太原行府事;以澶州节度使郭崇为行营副部署;以宣徽南院使向训为行营兵马都监; 以侍卫都虞候李重进为行营都虞候。以华州节度使史彦超为先锋都指挥使,领步骑 二万,进讨河东。诏河中节度使王彦超、陕府节度使韩通,率兵自阴地关讨贼。以 河阳节度使刘词为随驾都部署,以鄜州节度使白重赞为随驾副部署。
xià sì yuè yǐ sì, tài zǔ líng jià fā dōng jīng. yǐ mǎo, zàng yú sōng líng. hé zhōng jié dù shǐ wáng yàn chāo zòu, wěi fén zhōu fáng yù shǐ dǒng xī yán yǐ chéng guī shùn. sòng shǐ wáng yàn chāo chuán: yàn chāo zì yīn dì guān yǔ fú yàn qīng huì bīng wéi fén zhōu, zhū jiàng qǐng jí gōng, yàn chāo yuē:" chéng yǐ wēi yǐ, dàn mù jiāng jiàng, wǒ shì zú jīng ruì, qū yǐ xiān dēng, bì sǐ shāng zhě zhòng, shǎo dài zhī." yì rì, zhōu jiāng dǒng xī yán guǒ jiàng. bǐng chén, wěi liáo zhōu cì shǐ zhāng hàn chāo yǐ chéng guī shùn. dīng sì, xìng bǎi gǔ sì. qiǎn yòu pú yè píng zhāng shì pàn sān sī lǐ gǔ fù hé dōng chéng xià, jì dù jūn chǔ. zhào hé dōng chéng xià zhū jiàng, zhāo fǔ hù kǒu, jìn zhǐ qīn lüè, zhǐ lìng zhēng nà dāng nián zū shuì, jí mù mín rù sù wǔ bǎi hú cǎo wǔ bǎi wéi zhě cì chū shēn, qiān hú qiān wéi zhě shòu zhōu xiàn guān. xīn yǒu, fú yàn qīng zòu, lán xiàn èr zhōu guī shùn. rén xū, zhì lì wèi guó fū rén fú shì wèi huáng hòu, réng lìng yǒu sī zé rì bèi lǐ cè mìng. wáng yàn chāo zòu, shōu xià shí zhōu, huò wěi cì shǐ ān yàn jìn. sòng shǐ wáng yàn chāo chuán: yǐn bīng qù shí zhōu, yàn chāo qīn gǔ shì chéng chéng, gōng mào shǐ shí, shù rì xià zhī, qín qí shǒu jiāng ān yàn jìn xiàn xíng zài. guǐ hài, wěi qìn zhōu cì shǐ lǐ tíng huì yǐ chéng guī shùn. jiǎ zǐ, huáng mèi shòu ān gōng zhǔ zhāng shì jìn fēng jìn guó cháng gōng zhǔ. yǐ chǒu, dōng jīng zòu, tài shī zhōng shū lìng féng dào hōng. bǐng yín, tài zǔ huáng dì shén zhǔ fù yú tài miào. gēng wǔ, qū shè lù zhōu jiàn jìn zuì rén, chú sǐ zuì wài bìng shì fàng. shì rì, chē jià fā lù zhōu, qīn zhēng liú chóng. guǐ yǒu, xīn zhōu wěi jiān jūn lǐ qíng shā qí cì shǐ zhào gāo jí qì dān suǒ qiǎn dà jiàng yáng nǔ hú, yǐ zhōu chéng guī shùn. zhào shòu lǐ qíng xīn zhōu cì shǐ.
夏四月乙巳,太祖灵驾发东京。乙卯,葬于嵩陵。河中节度使王彦超奏,伪汾 州防御使董希颜以城归顺。《宋史·王彦超传》:彦超自阴地关与符彦卿会兵围汾 州,诸将请急攻,彦超曰:“城已危矣,旦暮将降,我士卒精锐,驱以先登,必死 伤者众,少待之。”翼日,州将董希颜果降。丙辰,伪辽州刺史张汉超以城归顺。 丁巳,幸柏谷寺。遣右仆射、平章事、判三司李穀赴河东城下,计度军储。诏河东 城下诸将,招抚户口,禁止侵掠,只令征纳当年租税,及募民入粟五百斛、草五百 围者赐出身,千斛、千围者授州县官。辛酉,符彦卿奏,岚、宪二州归顺。壬戌, 制立卫国夫人符氏为皇后,仍令有司择日备礼册命。王彦超奏,收下石州,获伪刺 史安彦进。《宋史·王彦超传》:引兵趣石州,彦超亲鼓士乘城,躬冒矢石,数日 下之,擒其守将安彦进献行在。癸亥,伪沁州刺史李廷诲以城归顺。甲子,皇妹寿 安公主张氏进封晋国长公主。乙丑,东京奏,太师、中书令冯道薨。丙寅,太祖皇 帝神主祔于太庙。庚午,曲赦潞州见禁罪人,除死罪外并释放。是日,车驾发潞州, 亲征刘崇。癸酉,忻州伪监军李勍杀其刺史赵皋及契丹所遣大将杨努瑚,以州城归 顺。诏授李勍忻州刺史。
wǔ yuè yǐ hài, yǐ shàng shū yòu chéng biān guī dǎng shǒu běn guān, chōng shū mì zhí xué shì yǐ shàng shū hù bù shì láng táo gǔ shǒu běn guān, chōng hàn lín xué shì. sòng shǐ táo gǔ chuán: cóng zhēng tài yuán, shí yú chóng liàng yíng mǔ hòu zhì, gǔ chéng jiàn yán yuē:" chóng liàng sù liú bù lái, yǒu gù wàng yì." shì zōng pō yí zhī. chóng liàng yòu biǎo chén mǔ bìng, zhào xǔ guī shǎn zhōu jiù yǎng, yǐ gǔ wèi hàn lín xué shì. bǐng zǐ, chē jià zhì tài yuán chéng xià. shì rì, wěi dài zhōu fáng yù shǐ zhèng chù qiān yǐ chéng guī shùn. dīng chǒu, guān bīng yú tài yuán chéng xià, dì qīn zì wèi miǎn, xī lài yǒu chà. shēng dài zhōu wèi jié zhèn, yǐ jìng sāi jūn wèi é, yǐ zhèng chù qiān wèi jié dù shǐ. wù yín, zhǎn wěi mìng shí zhōu cì shǐ ān yàn jìn yú tài yuán chéng xià, yǐ qí jù wáng shī yě. gēng chén, yǐ qián zhōng wǔ jūn jié dù shǐ guō cóng yì wèi tiān píng jūn jié dù shǐ. qiǎn fú yàn qīng guō cóng yì xiàng xùn bái zhòng zàn shǐ yàn chāo děng, lǜ bù qí wàn yú fù xīn zhōu. sòng shǐ fú yàn qīng chuán: yàn qīng zhī xíng yě, shì zōng yǐ bìng rén suī bài, cháo tíng kuì yùn bù jì, wèi yì gōng jī, qiě lìng guān bīng chéng xià, xú tú jìn qǔ. jí zhōu shī rù jìng, fén jìn lì mín wàng fēng kuǎn jiē, jiē yǐ jiǔ lí nüè zhèng, yuàn shū jūn xū yǐ zī bīng lì. shì zōng cóng zhī, ér lián xià shù zhōu. yàn qīng děng jiē yǐ chú liáng wèi bèi, yù xuán jūn, shì zōng bù zhī shěng, nǎi diào shān dōng jìn jùn wǎn jūn shí jì zhī. shì yè dà fēng, fà wū bá shù. rén wǔ, yǐ zǎi chén lǐ gǔ pàn tài yuán xíng fǔ shì. xīn chǒu, shēng fǔ zhōu wèi jié zhèn, yǐ yǒng ān jūn wèi jūn é, yǐ běn zhōu fáng yù shǐ zhé dé yǐ wèi jié dù shǐ.
五月乙亥,以尚书右丞边归谠守本官,充枢密直学士;以尚书户部侍郎陶穀守 本官,充翰林学士。《宋史·陶穀传》:从征太原,时鱼崇谅迎母后至,穀乘间言 曰:“崇谅宿留不来,有顾望意。”世宗颇疑之。崇谅又表陈母病,诏许归陕州就 养,以穀为翰林学士。丙子,车驾至太原城下。是日,伪代州防御使郑处谦以城归 顺。丁丑,观兵于太原城下,帝亲自慰勉,锡赉有差。升代州为节镇,以静塞军为 额,以郑处谦为节度使。戊寅,斩伪命石州刺史安彦进于太原城下,以其拒王师也。 庚辰,以前忠武军节度使郭从义为天平军节度使。遣符彦卿、郭从义、向训、白重 赞、史彦超等,率步骑万余赴忻州。《宋史·符彦卿传》:彦卿之行也,世宗以并 人虽败,朝廷馈运不继,未议攻击,且令观兵城下,徐图进取。及周师入境,汾、 晋吏民望风款接,皆以久罹虐政,愿输军需以资兵力。世宗从之,而连下数州。彦 卿等皆以刍粮未备,欲旋军,世宗不之省,乃调山东近郡輓军食济之。是夜大风, 发屋拔树。壬午,以宰臣李穀判太原行府事。辛丑,升府州为节镇,以永安军为军 额,以本州防御使折德扆为节度使。
liù yuè guǐ mǎo shuò, zhào bān shī, chē jià fā lí tài yuán. shí dà jí bīng fù, jí zhēng shān dōng huái mèng pú shǎn dīng fū shù wàn, jí gōng qí chéng, dàn xī zhī jiān, qī yú bì qǔ. huì dà yǔ shí xíng, jūn shì láo kǔ, fù yǐ xīn kǒu zhī shī bù zhèn, dì suì jué xuán shī zhī yì. zhǐ huī zhī jiān, pō shāng cōng jù, bù wǔ fēn luàn, wú fù yán zhěng, bù chěng zhī tú é yán xiāng kǒng, suí jūn zī yòng pō yǒu yí shī zhě, zéi chéng zhī xià, liáng cǎo shù shí wàn, xī fén qì zhī. tōng jiàn kǎo yì yǐn jìn yáng jiàn wén lù: liù yuè dàn, zhōu shī nán yuán fǎn fēi, wéi shù bǎi qí, jiān zhī yǐ bù zú qiān rén, zhǎng qiāng chì jiǎ, xuàn qiáo jié tiào liáng yú chéng yú, bū wǎn shā xíng ér chōu tuì. sòng shǐ yào yuán fú chuán: zhào lìng bān shī, yuán fú shàng yán yuē:" jìn jūn shén yì, tuì jūn shén nán." shì zōng yuē:" yī yǐ wěi qīng." suì bù fèn zú wǔ wèi fāng zhèn ér nán, yuán fú yǐ huī xià wèi hòu diàn. chóng guǒ chū bīng lái zhuī, yuán fú jī zǒu zhī. yǐ sì, chē jià zhì lù zhōu. guǐ chǒu, dì fā lù zhōu. yǐ chǒu, xìng xīn zhèng xiàn. bǐng yín, dì qīn bài sōng líng, jì diàn ér tuì. cì shǒu líng jiāng lì jí jìn líng hù bó yǒu chà. wǔ dài huì yào: xiǎn dé yuán nián èr yuè, chē jià zhēng tài yuán huí, qīn bài sōng líng, wàng líng hào tòng. zhì líng suǒ, fǔ fú āi qì, gǎn yú zuǒ yòu, zài bài qì, jì diàn ér tuì. gēng wǔ, dì zhì zì hé dōng.
六月癸卯朔,诏班师,车驾发离太原。时大集兵赋,及征山东、怀、孟、蒲、 陕丁夫数万,急攻其城,旦夕之间,期于必取。会大雨时行,军士劳苦,复以忻口 之师不振,帝遂决旋师之意。指麾之间,颇伤匆遽,部伍纷乱,无复严整,不逞之 徒讹言相恐,随军资用颇有遗失者,贼城之下,粮草数十万,悉焚弃之。《通鉴考 异》引《晋阳见闻录》:六月旦,周师南辕返騑,惟数百骑,间之以步卒千人,长 枪赤甲,衒趫捷跳梁于城隅,晡晚杀行而抽退。《宋史·药元福传》:诏令班师, 元福上言曰:“进军甚易,退军甚难。”世宗曰:“一以委卿。”遂部分卒伍为方 阵而南,元福以麾下为后殿。崇果出兵来追,元福击走之。乙巳,车驾至潞州。癸 丑,帝发潞州。乙丑,幸新郑县。丙寅,帝亲拜嵩陵,祭奠而退。赐守陵将吏及近 陵户帛有差。《五代会要》:显德元年二月,车驾征太原回,亲拜嵩陵,望陵号恸。 至陵所,俯伏哀泣,感于左右,再拜讫,祭奠而退。庚午,帝至自河东。
qiū qī yuè guǐ yǒu shuò, qián hé xī jūn jié dù shǐ shēn shī hòu zé shòu yòu jiān mén wèi lǜ fǔ fù lǜ. shī hòu zài liáng zhōu suì yú, yǐ suǒ bù jiān shí, fān qíng fǎn fù, zòu qǐ rù cháo, xún liú qí zi wèi liú hòu, bù qí zhào lí rèn, gù zé zhī. yǐ hài, tiān xióng jūn jié dù shǐ wèi wáng fǔ yàn qīng jìn wèi shǒu tài fù, gǎi fēng wèi wáng yùn zhōu guō cóng yì jiā jiān zhōng shū lìng hé yáng liú cí yí zhèn yǒng xīng jūn, jiā jiān shì zhōng lù zhōu lǐ yún jiā jiān shì zhōng hé zhōng wáng yàn chāo yí zhèn xǔ zhōu, jiā jiān shì zhōng xǔ zhōu jié dù shì wèi dōu yú hòu lǐ zhòng jìn yí zhèn sòng zhōu, jiā tóng píng zhāng shì jiān shì wèi qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ yǐ wǔ xìn jūn jié dù shǐ jiān diàn qián dōu zhǐ huī shǐ zhāng yǒng dé wèi huá zhōu jié dù shǐ, jiā jiǎn jiào tài fù, diǎn jūn rú gù tóng zhōu yào yuán fú yí zhèn shǎn zhōu, jiā jiǎn jiào tài wèi fū zhōu bái zhòng zàn yí zhèn hé yáng, jiā jiǎn jiào tài wèi shǎn zhōu hán tōng yí zhèn cáo zhōu, jiā jiǎn jiào tài fù. dì jí wèi zhī chū, tán qìng yú zhū hóu, shì shǎng cóng zhēng zhī gōng yě. bǐng zǐ, yǐ qián lǐ bù shì láng biān guāng fàn wèi xíng bù shì láng, quán pàn kāi fēng fǔ shì. dīng chǒu, tiān xià bīng mǎ yuán shuài wú yuè guó wáng qián chù jiā tiān xià bīng mǎ dōu yuán shuài xiāng zhōu jié dù shǐ chén wáng ān shěn qí jiā shǒu tài wèi. wù yín, yòu sàn qí cháng shì zhāng kě fù zú. yǐ qián bó zhōu fáng yù shǐ lǐ wàn jīn wèi fū zhōu liú hòu. gēng chén, xìng nán zhuāng. xīn sì, jīng nán jié dù shǐ nán píng wáng gāo bǎo róng jiā shǒu zhōng shū lìng, xià zhōu jié dù shǐ xī píng wáng lǐ yí xìng jiā shǒu tài bǎo, xī jīng liú shǒu wǔ xíng dé xú zhōu wáng yàn dèng zhōu hóu zhāng bìng jiā jiān zhōng shū lìng. guǐ wèi, hú nán wáng jìn kuí jiā jiān zhōng shū lìng tiān dé jūn jié dù shǐ guō xūn bīn zhōu zhé cóng ruǎn ān zhōu lǐ hóng yì bìng jiā jiān shì zhōng yǐ qián huá zhōu jié dù shǐ sūn fāng jiàn wèi tóng zhōu jié dù shǐ, jiā jiān zhōng shū lìng yǐ qián yǒng xīng jūn jié dù shǐ wáng rén gǎo wèi hé zhōng jié dù shǐ, jiā jiǎn jiào tài wèi. yǐ yǒu, cāng zhōu lǐ huī bèi zhōu wáng ráo zhèn zhōu cáo yīng bìng jiā jiān shì zhōng, jīng zhōu zhāng duó xiāng zhōu wáng jìn yán zhōu yuán zhī bìng jiā jiǎn jiào tài wèi. rén chén, bǎi liáo shàng biǎo, qǐng yǐ jiǔ yuè èr shí sì rì dàn shèng rì wèi tiān qīng jié, cóng zhī. guǐ sì, yǐ zuǒ pú yè jiān mén xià shì láng píng zhāng shì jiān xiū guó shǐ fàn zhì wèi shǒu sī tú jiān mén xià shì láng píng zhāng shì hóng wén guǎn dà xué shì guó lǎo tán yuàn yún: zhōu tài zǔ cháng lìng shì zōng yì fàn zhì, shí wéi qīn wáng, xuān chē gāo dà, mén bù néng róng, shì zōng jí xià mǎ bù rù. jí sì wèi, cóng róng yǔ zhì yuē:" qīng suǒ jū jiù zhái yé, mén lóu yī hé xiǎo zāi." yīn wèi zhì dì. yǐ zuǒ pú yè jiān zhōng shū shì láng píng zhāng shì jí xián diàn dà xué shì pàn sān sī lǐ gǔ wèi shǒu sī tú jiān mén xià shì lǎng píng zhāng shì, jiān xiū guó shǐ yǐ zhōng shū shì láng píng zhāng shì wáng pǔ wèi zhōng shū shì láng jiān lǐ bù shàng shū píng zhāng shì jí xián diàn dà xué shì yǐ shū mì yuàn xué shì gōng bù shì láng jǐng fàn wèi zhōng shū shì láng píng zhāng shì, pàn sān sī shū mì shǐ jiǎn jiào tài bǎo tóng píng zhāng shì zhèng rén huì jiā jiān shì zhōng líng wǔ féng jì yè dìng zhōu sūn xíng yǒu xíng zhōu tián jǐng xián bìng jiā jiǎn jiào tài fù jìn zhōu yáng tíng zhāng jiā jiǎn jiào tài bǎo yǐ tài zǐ zhān shì zhào shàng jiāo wèi tài zǐ bīn kè. yǐ wèi, yǐ shū mì fù shǐ yòu jiān mén wèi dà jiàng jūn wèi rén pǔ wèi shū mì shǐ jiǎn jiào tài bǎo. dōng dōu shì lüè yún: yì zhě yǐ rén pǔ bù yóu kē dì jìn, shì zōng yuē:" gù cái hé rú ěr!" suì yòng zhī. bǐng shēn, yǐ zhōng shū shè rén shǐ guǎn xiū zhuàn pàn guǎn shì liú wēn sǒu wèi lǐ bù shì láng, pàn guǎn rú gù. dīng yǒu, xiāng zhōu jié dù shǐ wáng jìn zú.
秋七月癸酉朔,前河西军节度使申师厚责授右监门卫率府副率。师厚在凉州岁 余,以所部艰食,蕃情反覆,奏乞入朝,寻留其子为留后,不俟诏离任,故责之。 乙亥,天雄军节度使、卫王府彦卿进位守太傅,改封魏王;郓州郭从义加兼中书令; 河阳刘词移镇永兴军,加兼侍中;潞州李筠加兼侍中;河中王彦超移镇许州,加兼 侍中;许州节度、侍卫都虞候李重进移镇宋州,加同平章事兼侍卫亲军都指挥使; 以武信军节度使兼殿前都指挥使张永德为滑州节度使,加检校太傅,典军如故;同 州药元福移镇陕州,加检校太尉;鄜州白重赞移镇河阳,加检校太尉;陕州韩通移 镇曹州,加检校太傅。帝即位之初,覃庆于诸侯,是赏从征之功也。丙子,以前礼 部侍郎边光范为刑部侍郎,权判开封府事。丁丑,天下兵马元帅、吴越国王钱俶加 天下兵马都元帅;襄州节度使、陈王安审琦加守太尉。戊寅,右散骑常侍张可复卒。 以前亳州防御使李万金为鄜州留后。庚辰,幸南庄。辛巳,荆南节度使、南平王高 保融加守中书令,夏州节度使、西平王李彝兴加守太保,西京留守武行德、徐州王 晏、邓州侯章并加兼中书令。癸未,湖南王进逵加兼中书令;天德军节度使郭勋、 邠州折从阮、安州李洪义并加兼侍中;以前华州节度使孙方谏为同州节度使,加兼 中书令;以前永兴军节度使王仁镐为河中节度使,加检校太尉。乙酉,沧州李晖、 贝州王饶、镇州曹英并加兼侍中,泾州张铎、相州王进、延州袁鳷并加检校太尉。 壬辰,百僚上表,请以九月二十四日诞圣日为天清节,从之。癸巳,以左仆射兼门 下侍郎、平章事、监修国史范质为守司徒兼门下侍郎、平章事、宏文馆大学士; 《国老谈苑》云:周太祖尝令世宗诣范质,时为亲王,轩车高大,门不能容,世宗 即下马步入。及嗣位,从容语质曰:“卿所居旧宅耶,门楼一何小哉。”因为治第。 以左仆射兼中书侍郎、平章事、集贤殿大学士、判三司李穀为守司徒兼门下侍朗、 平章事,监修国史;以中书侍郎、平章事王溥为中书侍郎兼礼部尚书、平章事、集 贤殿大学士;以枢密院学士、工部侍郎景范为中书侍郎、平章事,判三司;枢密使、 检校太保、同平章事郑仁诲加兼侍中;灵武冯继业、定州孙行友、邢州田景咸并加 检校太傅;晋州杨廷璋加检校太保;以太子詹事赵上交为太子宾客。乙未,以枢密 副使、右监门卫大将军魏仁浦为枢密使、检校太保。《东都事略》云:议者以仁浦 不由科第进,世宗曰:“顾才何如耳!”遂用之。丙申,以中书舍人史馆修撰、判 馆事刘温叟为礼部侍郎,判馆如故。丁酉,相州节度使王进卒。
bā yuè rén shēn shuò, yǐ xuān huī běi yuàn shǐ wú yán zuò wèi yòu jiān mén wèi dà jiàng jūn chōng zhí, yǐ shū mì yuàn zhí xué shì shàng shū yòu chéng biān guī dǎng wèi shàng shū zuǒ chéng chōng zhí. jiǎ chén, xìng nán zhuāng, cì cóng chén shè. yǐ sì, yǐ lì bù shì láng yán kàn wèi gōng bù shàng shū zhì shì. bǐng wǔ, tóng zhōu jié dù shǐ sūn fāng jiàn zú. jǐ yǒu, qián zé zhōu cì shǐ lǐ yàn chóng zé shòu yòu sī yù fù lǜ. gāo píng zhī yì, dì yǔ zéi jūn xiāng yù, jí lìng yàn chóng lǐng bīng shǒu jiāng zhū lǐng, yǐ è kòu zhī guī lù, yàn chóng chū jiàn wáng shī yǐ què, jí shí ér tuì, jí liú chóng bīng bài, guǒ yóu zī lǐng ér dùn, gù yǒu shì zé. rén zǐ, yǐ jīn zhōu fáng yù shǐ wáng huī wèi tóng zhōu liú hòu. guǐ chǒu, yǐ wú yuè guó nèi wài dōu zhǐ huī shǐ wú yán fú wèi níng guó jūn jié dù shǐ jiǎn jiào tài wèi, cóng qián chù zhī qǐng yě. yǐ tài zǐ shǎo shī sòng yàn yún wèi tài zǐ tài shī zhì shì. jiǎ yín, yǐ bīng bù láng zhōng jiān tài cháng bó shì yǐn zhuō wèi guó zǐ jì jiǔ. bǐng chén, huáng gū gù fú qìng cháng gōng zhǔ zhuī fēng yān guó dà cháng gōng zhǔ, lǐ zhòng jìn zhī mǔ yě. dīng sì, yǐ hù bù láng zhōng zhì shì jǐng chū wèi tài pú qīng zhì shì, zǎi chén fàn zhī fù yě. jǐ sì, zhào tíng huá zhōu zhèn guó jūn, yī jiù wèi jùn. gēng wǔ, yǐ jǐ shì zhōng liú yuè kāng chéng bìng wèi yòu sàn qí cháng shì. xīn wèi, yǐ zuǒ sàn qí cháng shì péi xùn wèi yù shǐ zhōng chéng, yǐ yù shǐ zhōng chéng zhāng xù wèi bīng bù shì láng, jí xián diàn xué shì pàn yuàn shì sī tú xǔ wèi lì bù shì láng, yǐ zuǒ sàn qí cháng shì xuē chōng yì wèi gōng bù shì láng.
八月壬申朔,以宣徽北院使吴延祚为右监门卫大将军充职,以枢密院直学士、 尚书右丞边归谠为尚书左丞充职。甲辰,幸南庄,赐从臣射。乙巳,以吏部侍郎颜 衎为工部尚书致仕。丙午,同州节度使孙方谏卒。己酉,前泽州刺史李彦崇责授右 司御副率。高平之役,帝与贼军相遇,即令彦崇领兵守江猪岭,以遏寇之归路,彦 崇初见王师已却,即时而退,及刘崇兵败,果由兹岭而遁,故有是责。壬子,以金 州防御使王晖为同州留后。癸丑,以吴越国内外都指挥使吴延福为宁国军节度使、 检校太尉,从钱俶之请也。以太子少师宋彦筠为太子太师致仕。甲寅,以兵部郎中 兼太常博士尹拙为国子祭酒。丙辰,皇姑故福庆长公主追封燕国大长公主,李重进 之母也。丁巳,以户部郎中致仕景初为太仆卿致仕,宰臣范之父也。己巳,诏停华 州镇国军,依旧为郡。庚午,以给事中刘悦、康澄并为右散骑常侍。辛未,以左散 骑常侍裴巽为御史中丞,以御史中丞张煦为兵部侍郎,集贤殿学士、判院事司徒诩 为吏部侍郎,以左散骑常侍薛冲乂为工部侍郎。
jiǔ yuè rén shēn shuò, yǐ dōng jīng jiù zhái wèi huáng jiàn chán yuàn. jiǎ xū, yǐ wǔ ān jūn jié dù fù shǐ zhī tán zhōu jūn fǔ shì zhōu xíng féng wèi è zhōu jié dù shǐ, zhī tán zhōu jūn fǔ shì, jiā jiǎn jiào tài wèi. bǐng xū, yòu tún wèi jiāng jūn xuē xùn chú míng, liú shā mén dǎo, zuò jiān yōng bīng cāng, zòng lì zú póu liǎn yě. jǐ hài, yǐ yòu pú yè zhì shì hán zhāo yǔn zuǒ pú yè zhì shì yáng níng shì bìng wèi tài zǐ tài bǎo zhì shì, yǐ tài zǐ tài fù zhì shì lǐ sù wèi tài zǐ tài shī zhì shì. xīn chǒu, zhǎn sòng zhōu xún jiǎn gòng fèng guān fù dōu zhī zhú fèng lín yú níng líng xiàn, zuò dào lüè shāng chuán bù bǔ huò yě.
九月壬申朔,以东京旧宅为皇建禅院。甲戌,以武安军节度副使、知潭州军府 事周行逢为鄂州节度使,知潭州军府事,加检校太尉。丙戌,右屯卫将军薛训除名, 流沙门岛,坐监雍兵仓,纵吏卒掊敛也。己亥,以右仆射致仕韩昭允、左仆射致仕 杨凝式并为太子太保致仕,以太子太傅致仕李肃为太子太师致仕。辛丑,斩宋州巡 检供奉官、副都知竹奉璘于宁陵县,坐盗掠商船不捕获也。
dōng shí yuè jiǎ chén, zuǒ yǔ lín dà jiàng jūn mèng hàn qīng cì sǐ, zuò jiān nà hòu qǔ hào yú yě. bǐng wǔ, yǐ ān zhōu jié dù shǐ lǐ hóng yì wèi qīng zhōu jié dù shǐ, yǐ bèi zhōu jié dù shǐ wáng ráo wèi xiāng zhōu jié dù shǐ, yǐ xú zhōu jié dù shǐ wáng yàn wèi xī jīng liú shǒu, yǐ xī jīng liú shǒu wǔ xíng dé wèi xú zhōu jié dù shǐ. wù shēn, yǐ lóng jié zuǒ xiāng dōu zhǐ huī shǐ sì zhōu fáng yù shǐ hán lìng kūn wèi yáng zhōu jié dù shǐ, chōng shì wèi mǎ jūn dōu zhǐ huī shǐ yǐ hǔ jié yòu xiāng dōu zhǐ huī shǐ yǒng zhōu fáng yù shǐ lǐ jì xūn wèi lì zhōu jié dù shǐ, chōng shì wèi bù jūn dōu zhǐ huī shǐ. jǐ yǒu, tài zǐ tài bǎo zhì shì yáng níng shì zú. zhào ān bèi èr zhōu yī jiù wèi fáng yù zhōu, qí jūn é bìng tíng. rén zǐ, yǐ jīn shàng wèi yǒng zhōu fáng yù shǐ, yī qián diàn qián dōu yú hòu. wù wǔ, jiān xiū guó shǐ lǐ gǔ děng shàng yán yuē:" qiè yǐ zì gǔ wáng zhě xián jiàn shǐ guān, jūn chén xiàn tì zhī móu jiē xū bèi zài, jiā guó ān wēi zhī dào dé yǐ zhí shū. lì dài yǐ lái, qí míng bù yī. rén jūn yán dòng, zé qǐ jū zhù chuàng yú lèi cháo fǔ xiāng jīng lún, zé shí zhèng jì xìng yú qián dài. rán hòu cǎi qí shì shí, biān zuò shǐ shū. gài yuán wén jiàn zhī jiān xū yǒu lái chù, jì lù zhī jì dé yǐ shěn xiáng. jīn zhī zuǒ yòu qǐ jū láng, jí gǔ zhī zuǒ yòu shǐ yě. táng wén zōng cháo, mìng qí guān zhí bǐ, lì yú diàn jiē chī tóu zhī xià, yǐ jì zhèng shì. hòu zé míng zōng cháo, mìng duān míng diàn jí shū mì zhí xué shì, jiē lún xiū rì lì, xuán sòng shǐ guān, yǐ bèi zuǎn xiū. jí jìn cháo, cǐ shì jiē fèi, shǐ guān wéi píng bǎi sī bào zhuàng, guǎn sī dàn qǔ liǎng shěng zhì shū, cǐ wài suī yǒu fǎng wén, lì fēi duān dì. fú zì xiān huáng dì chuàng kāi chāng yùn, jí huáng dì bì xià zuǎn sì pī jī, qí shèng dé wǔ gōng shén móu ruì lüè, ér jiē wàn jǐ yòu mì, dān jìn shēn yán, fēi wài chén zhī suǒ zhī, qǐ shù liáo zhī kě fǎng. cǐ hòu yù wàng yǐ zī xún zhī shì cái zhì zhī guī, bié mìng jìn chén xuán jù chāo lù, měi dāng xiū zhuàn rì lì, jí lìng fēng fù shǐ chén, shù guó shì wú lòu lüè zhī wén, zhí yè miǎn shū yí zhī jiù." cóng zhī. yīn mìng shū mì zhí xué shì, qǐ jīn hòu yú shū mì shǐ chù, zhú yuè chāo lù shì jiàn, sòng fù shǐ guǎn. jǐ wèi, gòng fèng guān hǎo guāng tíng qì shì, zuò zài yè xiàn xún jiǎn rì, xié sī duàn shā píng rén yě. shì rì dà yuè, dì qīn lín zhī. dì zì gāo píng zhī yì, dǔ zhū jūn wèi shén yán zhěng, suì yǒu tuì què, zhì shì mìng jīn shàng yī gài jiǎn yuè, xuǎn wǔ yì chāo jué zhě, shǔ wèi diàn qián zhū bān, yīn shì yǒu sàn yuán sàn zhǐ huī shǐ nèi diàn zhí sàn dū tóu tiě qí kòng hè zhī hào. fù mìng zǒng róng zhě, zì lóng jié hǔ jié yǐ jiàng, yī yī xuǎn zhī, lǎo ruò léi xiǎo zhě qù zhī, zhū jūn shì wǔ, wú bù jīng dàng. yóu shì bīng jiǎ zhī shèng, jìn dài wú bǐ, qiě jiǎn rǒng shí zhī fèi yān. wǔ dài huì yào: xiǎn dé yuán nián, shàng wèi shì chén yuē:" shì wèi bīng shì lǎo shào xiāng bàn, qiáng nuò bù fēn, gài xùn rén qíng, bù néng xuǎn liàn. jīn chūn zhèn zài gāo píng, yǔ liú chóng jí fān jūn xiāng yù, lín dí yǒu zhǐ shǐ bù qián zhě, gǒu fēi zhèn qīn dāng jiān zhèn, jī zhì sàng bài. kuàng bǎi hù nóng fū, wèi néng shàn yī jiǎ shì, qiě bīng zài jīng bù zài zhòng, yí lìng yī yì diǎn xuǎn, jīng ruì zhě shēng zài shàng jūn, qiè nuò zhě rèn cóng ān biàn, shù qī kě yòng, yòu bù xū fèi." xiān shì, shàng àn yú gāo píng, guān qí tuì suō, kǎi rán yǒu chéng gé zhī zhì. yòu yǐ xiāo yǒng zhī shì, duō wèi wài zhū hóu suǒ zhàn, rú shì zhào mù tiān xià háo jié, bù yǐ cǎo zé wèi zǔ, zài yú què xià, gōng qīn shì yuè, xuǎn wǔ yì chāo jué jí yǒu shēn shǒu zhě, fēn shǔ wèi diàn qián zhū bān.
冬十月甲辰,左羽林大将军孟汉卿赐死,坐监纳厚取耗余也。丙午,以安州节 度使李洪义为青州节度使,以贝州节度使王饶为相州节度使,以徐州节度使王晏为 西京留守,以西京留守武行德为徐州节度使。戊申,以龙捷左厢都指挥使、泗州防 御使韩令坤为洋州节度使,充侍卫马军都指挥使;以虎捷右厢都指挥使、永州防御 使李继勋为利州节度使,充侍卫步军都指挥使。己酉,太子太保致仕杨凝式卒。诏 安、贝二州依旧为防御州,其军额并停。壬子,以今上为永州防御使,依前殿前都 虞候。戊午,监修国史李穀等上言曰:“窃以自古王者咸建史官,君臣献替之谋皆 须备载,家国安危之道得以直书。历代已来,其名不一。人君言动,则起居注创于 累朝;辅相经纶,则时政记兴于前代。然后采其事实,编作史书。盖缘闻见之间须 有来处,记录之际得以审详。今之左右起居郎,即古之左右史也。唐文宗朝,命其 官执笔,立于殿阶螭头之下,以纪政事。后则明宗朝,命端明殿及枢密直学士,皆 轮修日历,旋送史官,以备纂修。及近朝,此事皆废,史官惟凭百司报状,馆司但 取两省制书,此外虽有访闻,例非端的。伏自先皇帝创开昌运,及皇帝陛下缵嗣丕 基,其圣德武功、神谋睿略,而皆万几宥密,丹禁深严,非外臣之所知,岂庶僚之 可访。此后欲望以谘询之事、裁制之规,别命近臣旋具抄录,每当修撰日历,即令 封付史臣,庶国事无漏略之文,职业免疏遗之咎。”从之。因命枢密直学士,起今 后于枢密使处,逐月抄录事件,送付史馆。己未,供奉官郝光庭弃市,坐在叶县巡 检日,挟私断杀平人也。是日大阅,帝亲临之。帝自高平之役,睹诸军未甚严整, 遂有退却,至是命今上一概简阅,选武艺超绝者,署为殿前诸班,因是有散员、散 指挥使、内殿直、散都头、铁骑、控鹤之号。复命总戎者,自龙捷、虎捷以降,一 一选之,老弱羸小者去之,诸军士伍,无不精当。由是兵甲之盛,近代无比,且减 冗食之费焉。《五代会要》:显德元年,上谓侍臣曰:“侍卫兵士老少相半,强懦 不分,盖徇人情,不能选练。今春朕在高平,与刘崇及蕃军相遇,临敌有指使不前 者,苟非朕亲当坚阵,几至丧败。况百户农夫,未能赡一甲士,且兵在精不在众, 宜令一一点选,精锐者升在上军,怯懦者任从安便,庶期可用,又不虚费。”先是, 上按于高平,观其退缩,慨然有惩革之志。又以骁勇之士,多为外诸侯所占,如是 召募天下豪杰,不以草泽为阻,在于阙下,躬亲试阅,选武艺超绝及有身首者,分 署为殿前诸班。
shí yī yuè wù yín, yǐ tài zǐ bīn kè shí guāng zàn wèi bīng bù shàng shū zhì shì. rén wǔ, zhèn zhōu jié dù shǐ cáo yīng zú. yǐ yǒu, yǐ chán zhōu jié dù shǐ guō chóng wèi zhèn zhōu jié dù shǐ. yǐ wèi, yǐ jīng nán jié dù fù shǐ guī zhōu cì shǐ gāo bǎo xù wèi níng jiāng jūn jié dù shǐ jiǎn jiào tài wèi, chōng jīng nán jié dù xíng jūn sī mǎ. wù xū, zhào zǎi chén lǐ gǔ jiān zhù hé dī. xiān shì, yùn zhōu jiè hé jué, shù zhōu zhī dì hóng liú wéi huàn, gù mìng gǔ zhì zhī. yì dīng fū liù wàn rén, sān shí rì ér bà.
十一月戊寅,以太子宾客石光赞为兵部尚书致仕。壬午,镇州节度使曹英卒。 乙酉,以澶州节度使郭崇为镇州节度使。乙未,以荆南节度副使、归州刺史高保勖 为宁江军节度使、检校太尉,充荆南节度行军司马。戊戌,诏宰臣李穀监筑河堤。 先是,郓州界河决,数州之地洪流为患,故命穀治之。役丁夫六万人,三十日而罢。
shí èr yuè jǐ yǒu, tài zǐ tài shī hóu yì yǐ běn guān zhì shì.
十二月己酉,太子太师侯益以本官致仕。