tóng guāng sì nián chūn zhēng yuè wù wǔ shuò, dì bù shòu cháo hè, qì dān kòu bó hǎi. rén xū, zhào yǐ qù suì yīn bèi zāi lì, wù jià téng yǒng, zì jīn yuè sān rì hòu bì zhèng diàn, jiǎn shàn chè lè, yǐ dá tiān qiǎn. yīng qù nián zāo shuǐ zāi zhōu xiàn, qiū xià shuì fù bìng yǔ fàng miǎn. zì rén wǔ nián yǐ qián suǒ qiàn cán shuì, jí zhū sè kè lì, yǐ yǒu chì mìng fàng miǎn zhě, shàng wén suǒ zài què yǒu zhēng shōu, yí lìng zū yōng sī qiè zhǔn qián chì chù fēn. yīng jīng jī nèi rén hù, yǒu tíng zhù hú dòu zhě, bìng lìng jiǎn jià chū tiào rú bù zūn xíng, dāng lìng jiǎn kuò. xī chuān wáng yǎn fù zǐ jí wěi shǔ jiāng xiāng guān lì, chú yǐ xíng xíng xiàn wài, yī qiè shì fàng. tiān xià jìn qiú, chú shí è wǔ nì guān diǎn fàn zāng tú niú huǐ qián fàng huǒ jié shě chí dāo shā rén, zhǔn lǜ cháng shè bù yuán wài, yīng hé dǐ jí xíng zhě, dì jiàng yī děng. qí yú zuì fàn xī yǔ jiǎn jiàng táo bèi jūn jiàn, bìng fàng zhú biàn.
同光四年春正月戊午朔，帝不受朝賀，契丹寇渤海。壬戌，詔以去歲因被災沴， 物價騰踴，自今月三日後避正殿，減膳撤樂，以答天譴。應去年遭水災州縣，秋夏 稅賦並與放免。自壬午年已前所欠殘稅，及諸色課利，已有敕命放免者，尚聞所在 卻有徵收，宜令租庸司切准前敕處分。應京畿內人戶，有停貯斛斗者，並令減價出 糶；如不遵行，當令檢括。西川王衍父子及偽署將相官吏，除已行刑憲外，一切釋 放。天下禁囚，除十惡五逆、官典犯贓、屠牛毀錢、放火劫舍、持刀殺人，准律常 赦不原外，應合抵極刑者，遞降一等。其餘罪犯悉與減降；逃背軍健，並放逐便。

guǐ hài, hé zhōng jié dù shǐ lǐ jì lín lái cháo. zhū zhōu shàng yán, zhǔn xuān wèi qù nián shí yuè dì zhèn, jí sēng dào qǐ xiāo zāi dào chǎng. jiǎ zǐ, wèi wáng jì jí shā shū mì shǐ guō chóng tāo yú xī chuān, yí qí zú. bǐng yín, bǎi guān shàng biǎo, qǐng fù cháng shàn, fán sān shàng biǎo, nǎi yǔn zhī. xī chuān xíng yíng dōu jiān lǐ tíng ān jìn xī chuān lè guān èr bǎi jiǔ shí bā rén. qì dān kòu nǚ zhēn bó hǎi. wù yín, qì dān ān bā jiān qiǎn shǐ gòng liáng mǎ. gēng chén, dì yì mǔ dì fū zhōu jié dù shǐ cún yì fú zhū. cún yì, guō chóng tāo zhī zǐ xù yě, gù yì jí yú huò. shì rì, yǐ hé zhōng jié dù shǐ shǒu tài shī jiān shàng shū lìng xī píng wáng lǐ jì lín wèi huá zhōu jié dù shǐ, xún lìng zhū shǒu yīn yǐ bīng wéi qí dì, zhū zhī, yì yí qí zú. xīn sì, tǔ hún xī gè qiǎn shǐ gòng mǎ. zhèn zhōu shàng yán, bù mín dòng sǐ zhě qī qiān èr bǎi liù shí rén. yòu zòu, zhǔn xuān jìn huā guǒ shù zāi jí chōu lè rén méi shěn yì fù jīng. jiǎ shēn, yǐ yùn zhōu jié dù shǐ yǒng wáng cún bà wèi hé zhōng jié dù shǐ, yǐ huá zhōu jié dù shǐ shēn wáng cún wò wèi yùn zhōu jié dù shǐ. yǐ yǒu, nèi rén jǐng chà shàng yán: zhāo zōng yù nán zhī shí, huáng shǔ qiān yú rén tóng shí yù hài, wèi sān xué yì yú gōng chéng xī gǔ lóng xìng sì běi, qǐng gǎi zàng. cóng zhī, réng zhào hé nán fǔ jiān hù qí shì. bǐng xū, huí gú kè hán ā dōu yù qiǎn shǐ gòng liáng mǎ. zhèn zhōu shàng yán, píng jí děng sì xiàn bù mín, è sǐ zhě èr qiān wǔ shí rén. dīng hài, zhào zhū yǒu qiān tóng è rén shǐ wǔ děng qī rén, yǐ dāng guó fǎ, bìng jí méi jiā chǎn. wǔ děng yǒu qiān jiù jiāng, shí jiē wèi cì shǐ, bìng yǐ wú zuì zú zhū. ōu yáng shǐ, dīng hài, shā lǐ jì lín zhī jiāng shǐ wǔ xuē jìng róng zhōu táng yīn yáng shī tài wáng jǐng lái rén bái fèng guó, miè qí zú.
癸亥，河中節度使李繼麟來朝。諸州上言，准宣為去年十月地震，集僧道起消 災道場。甲子，魏王繼岌殺樞密使郭崇韜於西川，夷其族。丙寅，百官上表，請復 常膳，凡三上表，乃允之。西川行營都監李廷安進西川樂官二百九十八人。契丹寇 女真、渤海。戊寅，契丹安巴堅遣使貢良馬。庚辰，帝異母弟鄜州節度使存乂伏誅。 存乂，郭崇韜之子婿也，故亦及於禍。是日，以河中節度使、守太師、兼尚書令、 西平王李繼麟為滑州節度使，尋令硃守殷以兵圍其第，誅之，亦夷其族。辛巳，吐 渾、奚各遣使貢馬。鎮州上言，部民凍死者七千二百六十人。又奏，准宣進花果樹 栽及抽樂人梅審譯赴京。甲申，以鄆州節度使、永王存霸為河中節度使，以滑州節 度使、申王存渥為鄆州節度使。乙酉，內人景奼上言：「昭宗遇難之時，皇屬千餘 人同時遇害，為三穴瘞於宮城西古龍興寺北，請改葬。」從之，仍詔河南府監護其 事。丙戌，回鶻可汗阿都欲遣使貢良馬。鎮州上言，平棘等四縣部民，餓死者二千 五十人。丁亥，詔硃友謙同惡人史武等七人，已當國法，並籍沒家產。武等友謙舊 將，時皆為刺史，並以無罪族誅。《歐陽史》，丁亥，殺李繼麟之將史武、薛敬容、 周唐殷、楊師太、王景、來仁、白奉國，滅其族。

èr yuè jǐ chǒu, yǐ xuān huī nán yuàn shǐ zhī nèi shì shěng jiān nèi gōu tè jìn yòu lǐng jūn wèi shàng jiāng jūn lǐ shào hóng wèi biāo qí dà jiāng jūn shǒu zuǒ wǔ wèi shàng jiāng jūn zhī nèi shì shěng, chōng shū mì shǐ. jiǎ wǔ, yǐ zhèng zhōu cì shǐ lǐ shào qí wèi hé yáng jié dù shǐ, yǐ lè rén jǐng jìn wèi yín qīng guāng lù dài fū jiǎn xiào yòu sàn qí cháng shì shǒu yù shǐ dài fū. jìn yǐ pái yōu bì xìng, shàn cǎi fǎng lǘ xiàng bǐ xì shì yǐ qǐ zòu, fù mì qiú jì yìng yǐ jìn, ēn chǒng tè hòu. wèi zhōu qián gǔ zhū wù, jí zhāo bīng shì mǎ, xī wěi jìn jiān lín. kǒng qiān fù zhī yǐ xī chǒng, cháng hū wèi bā gē. zhū jūn zuǒ yòu wú bù tuō fù, zhì yú shì rén, yì yǒu yīn zhī ér qiú shì jìn zhě. měi rù yán shì, zuǒ yòu fēn rán bǐng tuì, wéi yǐ xiàn hài yíng huò wèi yì yān. shì rì, dì xìng lěng quán xiào liè. yǐ wèi, zǎi chén dòu lú gé shàng yán, qǐng zhī zhōu xiàn guān shí fèng, yǐ zé kè xiào.
二月己丑，以宣徽南院使、知內侍省兼內勾、特進、右領軍衛上將軍李紹宏為 驃騎大將軍、守左武衛上將軍、知內侍省，充樞密使。甲午，以鄭州刺史李紹奇為 河陽節度使，以樂人景進為銀青光祿大夫、檢校右散騎常侍、守御史大夫。進以俳 優嬖倖，善採訪閭巷鄙細事以啟奏，復密求妓媵以進，恩寵特厚。魏州錢穀諸務， 及招兵市馬，悉委進監臨。孔謙附之以希寵，常呼為「八哥」。諸軍左右無不託附， 至於士人，亦有因之而求仕進者。每入言事，左右紛然屏退，惟以陷害熒惑為意焉。 是日，帝幸冷泉校獵。乙未，宰臣豆盧革上言，請支州縣官實俸，以責課效。

bǐng shēn, wǔ dé shǐ shǐ yàn qióng zì yè chí bào chēng: jīn yuè liù rì, bèi zhōu tún zhù bīng shì tū rù dū chéng, piāo jié fāng shì. chū, dì lìng wèi bó zhǐ huī shǐ yáng rén zhěng lǜ bīng shù wǎ qiáo, zhì shì dài guī, yǒu zhào lìng zhù yú bèi zhōu. shàng suì tiān xià dà shuǐ, shí yuè yè dì dà zhèn, zì shì jū rén huò yǒu wáng qù tā jùn zhě, měi rì zú tán xiàng yǔ yún: chéng jiāng luàn yǐ! rén rén kǒng sǒng, jiē bù zì ān.
丙申，武德使史彥瓊自鄴馳報稱：「今月六日，貝州屯駐兵士突入都城，剽劫 坊市。」初，帝令魏博指揮使楊仁晸率兵戍瓦橋，至是代歸，有詔令駐於貝州。上 歲天下大水，十月鄴地大震，自是居人或有亡去他郡者，每日族談巷語云：「城將 亂矣！」人人恐悚，皆不自安。

shí èr yuè, yǐ hù bù shàng shū wáng zhèng yán wèi xìng táng yǐn zhī liú shǒu shì. zhèng yán nián mào fēng bìng, shì duō hū wàng, bǐ wú jīng zhì zhī cái. wǔ dé shǐ shǐ yàn qióng zhě, yǐ líng guān de xìng, dì dài yǐ fù xīn zhī rèn, dōu fǔ zhī zhōng, wēi fú zì wǒ, zhèng yán yǐ xià, jiē xié jiān dī shǒu, qū shì bù xiá. yóu shì zhèng wú tǒng shè, jiān rén dé yǐ kuī tú. jì guō chóng tāo fú zhū, rén wèi cè qí huò shǐ, jiē yún: chóng tāo yǐ shā jì jí, zì wáng xī chuān, gù jǐn zhū guō shì. xiān shì, yǒu mì zhào lìng shǐ yàn qióng shā zhū yǒu qiān zhī zǐ chán zhōu cì shǐ jiàn huī. shǐ yàn qióng yè bàn chū chéng, bù yán suǒ wǎng. jié dàn, hūn bào zhèng yán yuē: shǐ wǔ dé yè bàn chí mǎ ér qù, bù zhī hé wǎng. shì rì rén qíng zhèn hài, é yán yún: liú huáng hòu yǐ jì jí sǐ yú shǔ, yǐ xíng shì nì, dì yǐ yàn jià, gù jí zhēng yàn qióng. qí yán bō yú yè shì, bèi zhōu jūn shì yǒu sī níng qīn yú dū xià zhě, lüè cǐ yán chuán yú bèi zhōu. jūn shì huáng fǔ huī děng yīn yè jù pú bó bù shèng, suì zuò luàn, jié dōu jiāng yáng rén zhěng yuē: wǒ bèi shí yǒu yú nián wèi guó jiā xiào mìng, jiǎ bù lí tǐ, yǐ zhì tūn bìng tiān xià, zhǔ shàng wèi chuí ēn zé, fān yǒu cāi xián. fáng shù biān yuǎn, jīng nián lí zǔ xiāng guó, jí dé dài guī, qù jiā zhǐ chǐ, bù lìng yǔ jiā shǔ xiāng jiàn. jīn wén huáng hòu shì nì, jīng yì yǐ luàn, jiāng shì gè yù guī fǔ níng qīn, qǐng gōng tóng háng. rén zhěng yuē: rǔ děng hé móu zhī guò yé! jīn yīng zhǔ zài shàng, tiān xià yī jiā, cóng jià jīng bīng bù xià bǎi wàn, xī píng bā shǔ, wēi zhèn huá yí, gōng děng gè yǒu jiā zú, hé shì rú cǐ! jūn rén nǎi chōu gē lù rèn huán rén zhěng yuē: sān jūn yuàn nù, xián yù móu fǎn, gǒu bù tīng cóng, xū zhì wú lǐ. rén zhěng yuē: wú fēi bù zhī cǐ, dàn zhàng fū jǔ shì, dāng jì wàn quán. jūn rén jí zhǎn rén zhěng. bì jiāng zhào zài lǐ wén jūn luàn, yī bù jí dài, jiāng yú yuán ér dùn, luàn bīng zhuī jí, bái rèn huán zhī yuē: gōng néng wèi shuài fǒu? fǒu zé tóu suí rèn luò! zài lǐ jù, jí yuē: wú néng wèi zhī. zhòng suì hū zào, zhōng yè fán jié bèi jùn. jié dàn, yōng zài lǐ qū lín qīng, piāo yǒng jì guǎn táo. wǔ rì wǎn, yǒu zì bèi zhōu lái zhě, yán luàn bīng jiāng fàn dū chéng, dōu xún jiǎn shǐ sūn duó děng jí qū shǐ yàn qióng zhī dì, gào yuē: zéi jiāng zhì yǐ, qǐng gěi kǎi zhàng, dēng pí jù shǒu. yàn qióng yuē: jīn rì zéi zhì lín qīng, jì chéng liù rì fāng zhì, wèi bèi wèi wǎn. sūn duó yuē: zéi lái kòu wǒ, bì bèi dào jiān xíng, yī zhāo shī jī, huǐ jiāng hé jí! qǐng pú shè lǜ zhòng dēng pí, duó yǐ jìn bīng qiān rén fú yú wáng mǎng hé nì jī zhī zéi jì cuò shì, xū zhì lí kuì, rán hòu kě yǐ jiǎn chú. rú qí qí xiōng tú báo yú chéng xià, bì lǜ jiān rén nèi yīng, zé shì wèi kě cè yě. yàn qióng yuē: dàn xùn shì shǒu chéng, hé xū jí zhàn. shí yàn qióng yí sūn duó děng yǒu tā zhì, gù jù zhī. shì yè sān gēng, zéi guǒ gōng běi mén, yàn qióng shí yǐ bù zhòng zài běi mén lóu, wén zéi hū zào, jí shí jīng kuì. yàn qióng dān qí bēn jīng shī. chí míng, luàn jūn rù chéng, sūn duó yǔ zhī xiàng zhàn, bù shèng, xié qí mǔ zì shuǐ mén ér chū, huò miǎn. bū wǎn, zhào zài lǐ yǐn zhū jūn jù gōng chéng, shǔ huáng fǔ huī zhào jìn děng wèi dōu yú hòu zhǎn zhuó shǐ, zhū jūn dà lüè. xìng táng yǐn wáng zhèng yán yè zài lǐ, wàng chén zài bài. shì rì, zhòng tuī zài lǐ wèi bīng mǎ liú hòu, cǎo zòu yǐ wén. dì nù, mìng sòng zhōu jié dù shǐ yuán xíng qīn lǜ qí sān qiān fù yè dōu zhāo fǔ, zhào zhēng zhū dào zhī shī jìn tǎo.
十二月，以戶部尚書王正言為興唐尹、知留守事。正言年耄風病，事多忽忘， 比無經治之才。武德使史彥瓊者，以伶官得幸，帝待以腹心之任，都府之中，威福 自我，正言以下，皆脅肩低首，曲事不暇。由是政無統攝，奸人得以窺圖。洎郭崇 韜伏誅，人未測其禍始，皆云：「崇韜已殺繼岌，自王西川，故盡誅郭氏。」先是， 有密詔令史彥瓊殺硃友謙之子澶州刺史建徽。史彥瓊夜半出城，不言所往。詰旦， 閽報正言曰：「史武德夜半馳馬而去，不知何往。」是日人情震駭，訛言云：「劉 皇后以繼岌死於蜀，已行弒逆，帝已晏駕，故急征彥瓊。」其言播於鄴市，貝州軍 士有私寧親於都下者，掠此言傳於貝州。軍士皇甫暉等因夜聚蒱博不勝，遂作亂， 劫都將楊仁晸曰：「我輩十有餘年為國家效命，甲不離體，已至吞併天下，主上未 垂恩澤，翻有猜嫌。防戍邊遠，經年離阻鄉國，及得代歸，去家咫尺，不令與家屬 相見。今聞皇后弒逆，京邑已亂，將士各欲歸府寧親，請公同行。」仁晸曰：「汝 等何謀之過耶！今英主在上，天下一家，從駕精兵不下百萬，西平巴、蜀，威振華 夷，公等各有家族，何事如此！」軍人乃抽戈露刃環仁晸曰：「三軍怨怒，咸欲謀 反，苟不聽從，須至無禮。」仁晸曰：「吾非不知此，但丈夫舉事，當計萬全。」 軍人即斬仁晸。裨將趙在禮聞軍亂，衣不及帶，將逾垣而遁，亂兵追及，白刃環之 曰：「公能為帥否？否則頭隨刃落！」在禮懼，即曰：「吾能為之。」眾遂呼噪， 中夜燔劫貝郡。詰旦，擁在禮趨臨清，剽永濟、館陶。五日晚，有自貝州來者，言 亂兵將犯都城，都巡檢使孫鐸等急趨史彥瓊之第，告曰：「賊將至矣，請給鎧仗， 登陴拒守。」彥瓊曰：「今日賊至臨清，計程六日方至，為備未晚。」孫鐸曰： 「賊來寇我，必倍道兼行，一朝失機，悔將何及！請僕射率眾登陴，鐸以勁兵千人 伏於王莽河逆擊之；賊既挫勢，須至離潰，然後可以剪除。如俟其兇徒薄於城下， 必慮奸人內應，則事未可測也。」彥瓊曰：「但訓士守城，何須即戰。」時彥瓊疑 孫鐸等有他志，故拒之。是夜三更，賊果攻北門，彥瓊時以部眾在北門樓，聞賊呼 噪，即時驚潰。彥瓊單騎奔京師。遲明，亂軍入城，孫鐸與之巷戰，不勝，攜其母 自水門而出，獲免。晡晚，趙在禮引諸軍據宮城，署皇甫暉、趙進等為都虞候、斬 斫使，諸軍大掠。興唐尹王正言謁在禮，望塵再拜。是日，眾推在禮為兵馬留後， 草奏以聞。帝怒，命宋州節度使元行欽率騎三千赴鄴都招撫，詔征諸道之師進討。

dīng yǒu, huái nán yáng pǔ qiǎn shǐ hè píng shǔ. jǐ hài, wèi wáng jì jí zòu, kāng yán xiào yōng zhòng fǎn, huí kòu xī chuān. qiǎn fù zhāo tǎo shǐ rèn huán lǜ bīng zhuī tǎo zhī. gēng zǐ, fú jiàn jié dù fù shǐ wáng yán hàn zòu, jié dù shǐ wáng shěn zhī wěi quán zhī jūn fǔ shì. xíng zhōu zuǒ yòu bù zhí jūn sì bǎi rén jù chéng pàn, tuī jūn xiào zhào tài wèi liú hòu, zhào dōng běi miàn fù zhāo tǎo shǐ lǐ shào zhēn shuài bīng tǎo zhī. xīn chǒu, yuán xíng qīn zhì yè dōu, jìn gōng nán mén, yǐ zhào shū zhāo yù chéng zhōng, zhào zài lǐ xiàn yáng jiǔ láo jūn, dēng chéng yáo bài xíng qīn yuē: jiāng shì jīng nián lí gé fù mǔ, bù qǔ chì zhǐ guī níng, shàng yí shèng yōu, zhuī huǐ hé jí! tǎng gōng shàn wèi fū zòu, bǐ cóng huàn hàn, mǒu děng yì bù gǎn bù gǎi guò zì xīn. xíng qīn yuē: shàng yǐ rǔ bèi yǒu shè jì gōng, bì xíng shè yòu. yīn yǐ zhào shū yù zhī. huáng fǔ huī jù zhòng dà gòu, jí huài zhào. xíng qīn yǐ wén, dì nù yuē: shōu chéng zhī rì, wù yí jiào lèi! rén yín, xíng qīn zì yè tuì jūn, bǎo chán zhōu. jiǎ wǔ, cóng mǎ zhí sù wèi jūn shì wáng wēn děng wǔ rén yè bàn móu luàn, shā běn jūn shǐ, wèi wèi bīng suǒ qín, zhé yú běn jūn zhī mén. bǐng wǔ, yǐ yòu sàn qí cháng shì hán yàn yùn wèi hù bù shì láng. dīng wèi, yè dōu xíng yíng zhāo fǔ shǐ yuán xíng qīn lǜ zhū dào zhī shī zài gōng yè dōu. wù shēn, yǐ yáng zhōu liú hòu lǐ shào wén wèi kuí zhōu jié dù shǐ. zhào hé zhōng jié dù shǐ yǒng wáng cún bà guī fān. jǐ yǒu, yǐ shū mì shǐ sòng táng yù wèi tè jìn zuǒ wēi wèi shàng jiāng jūn, chōng xuān huī nán yuàn shǐ.
丁酉，淮南楊溥遣使賀平蜀。己亥，魏王繼岌奏，康延孝擁眾反，回寇西川。 遣副招討使任圜率兵追討之。庚子，福建節度副使王延翰奏，節度使王審知委權知 軍府事。邢州左右步直軍四百人據城叛，推軍校趙太為留後，詔東北面副招討使李 紹真率兵討之。辛丑，元行欽至鄴都，進攻南門，以詔書招諭城中，趙在禮獻羊酒 勞軍，登城遙拜行欽曰：「將士經年離隔父母，不取敕旨歸寧，上貽聖憂，追悔何 及！儻公善為敷奏，俾從渙汗，某等亦不敢不改過自新。」行欽曰：「上以汝輩有 社稷功，必行赦宥。」因以詔書諭之。皇甫暉聚眾大詬，即壞詔。行欽以聞，帝怒 曰：「收城之日，勿遺噍類！」壬寅，行欽自鄴退軍，保澶州。甲午，從馬直宿衛 軍士王溫等五人夜半謀亂，殺本軍使，為衛兵所擒，磔於本軍之門。丙午，以右散 騎常侍韓彥惲為戶部侍郎。丁未，鄴都行營招撫使元行欽率諸道之師再攻鄴都。戊 申，以洋州留後李紹文為夔州節度使。詔河中節度使、永王存霸歸籓。己酉，以樞 密使宋唐玉為特進、左威衛上將軍，充宣徽南院使。

gēng xū, zhū jūn dà jí yú yè dōu, jìn gōng qí chéng, bù kè. xíng qīn yòu dà zhì gōng jù. chéng zhōng zhī qí wú shè, zhòu yè wèi bèi. cháo tíng wén zhī yì kǒng, lián fā zhōng shǐ cù jì jí xī zhēng zhī shī. jì jí yǐ kāng yán xiào jù hàn zhōu, zhōng jūn zhī shì cóng rèn huán jìn tǎo, jì jí duān jū lì zhōu, bù huò dōng guī. shì rì, fēi lóng shǐ yán sī wēi bù shǔ xī chuān gōng rén zhì. xīn hài, huái nán yáng pǔ qiǎn shǐ gòng fāng wù. xī jīng shàng yán, kè shěng shǐ lǐ yán yā shǔ zhǔ wáng yǎn zhì běn fǔ. rén zǐ, yǐ shǒu tài wèi zhōng shū lìng hé nán yǐn jiān hé yáng jié dù shǐ qí wáng zhāng quán yì wèi jiǎn xiào tài shī jiān shàng shū lìng, chōng xǔ zhōu jié dù shǐ. dōng chuān dǒng zhāng zòu, zhǔn zhào zhū suì zhōu jié dù shǐ lǐ lìng dé yú běn zhōu, yí qí zú. guǐ chǒu, hú nán mǎ yīn zòu, fú jiàn jié dù shǐ wáng shěn zhī jí shén, fù shǐ wáng yán hàn yǐ quán zhī jūn fǔ shì, qǐng jiàng máo jié. sī tiān jiān shàng yán: zì èr yuè shàng xún hòu, zhòu yè yīn yún, bù jiàn tiān xiàng, zì èr shí liù rì fāng qíng, zhì yuè zhōng, xīng chén wú biàn. yǐ yòu wèi shàng jiāng jūn zhū hàn bīn zhī hé nán fǔ shì.
庚戌，諸軍大集於鄴都，進攻其城，不克。行欽又大治攻具。城中知其無赦， 晝夜為備。朝廷聞之益恐，連發中使促繼岌西征之師。繼岌以康延孝據漢州，中軍 之士從任圜進討，繼岌端居利州，不獲東歸。是日，飛龍使顏思威部署西川宮人至。 辛亥，淮南楊溥遣使貢方物。西京上言，客省使李嚴押蜀主王衍至本府。壬子，以 守太尉、中書令、河南尹兼河陽節度使、齊王張全義為檢校太師、兼尚書令，充許 州節度使。東川董璋奏，准詔誅遂州節度使李令德於本州，夷其族。癸丑，湖南馬 殷奏，福建節度使王審知疾甚，副使王延翰已權知軍府事，請降旄節。司天監上言： 自二月上旬後，晝夜陰雲，不見天象，自二十六日方晴，至月終，星辰無變。以右 衛上將軍硃漢賓知河南府事。

jiǎ chén, mìng fān hàn zǒng guǎn lǐ sì yuán tǒng qīn jūn fù yè dōu, yǐ tǎo zhào zài lǐ. dì sù yǐ ài yuán xíng qīn, yè chéng jūn luàn, jí mìng wèi xíng yíng zhāo tǎo shǐ, jiǔ ér wú gōng. shí zhào tài jù xíng zhōu, wáng jǐng kān jù cāng zhōu, zì wèi liú hòu, hé shuò jùn yì duō shā zhǎng lì. dì yù qīn zhēng, shū mì shǐ yǔ zǎi chén zòu yán: jīng shī zhě, tiān xià gēn běn, suī sì fāng yǒu biàn, bì xià yí jū zhōng yǐ zhì zhī, dàn mìng jiāng chū zhēng, wú fán gōng yù shì wǔ. dì yuē: shào róng tǎo luàn wèi yǒu chéng gōng, jì jí zhī jūn shàng liú bā hàn, yú wú kě jiāng zhě, duàn zài zì xíng. shū mì shǐ lǐ shào hóng děng zòu yuē: bì xià yǐ móu chén měng jiāng qǔ tiān xià, jīn yī zhōu zhī luàn ér yún wú kě jiāng zhě, hé yě? zǒng guǎn lǐ sì yuán shì bì xià zōng chén, chuàng yè yǐ lái, jiān nán bǎi zhàn, hé chéng bù xià, hé zéi bù píng, wēi lüè zhī míng, zhèn yú yí xià, yǐ chén děng chóu zhī, ruò wěi yǐ zhuān zhēng, yè chéng zhī kòu, bù zú píng yě! dì sù kuān dà róng nà, wú yí yú wù, zì zhū guō chóng tāo zhū yǒu qiān zhī hòu, yān huàn líng guān jiāo xiāng chán chǎn, bāng guó dà shì jiē tīng qí móu, yáo shì jiàn duō cāi huò, bù yù dà chén diǎn bīng, jì wén zòu yì, nǎi yuē: yǔ shì sì yuán shì wèi, qīng dāng zé qí cì zhě. yòu zòu yuē: yǐ chén děng liào zhī, fēi sì yuán bù kě. hé nán yǐn zhāng quán yì yì zòu yún: hé shuò duō shì, jiǔ zé huàn shēng, yí lìng zǒng guǎn jìn bīng. rú yǐ lǐ shào róng bèi, wèi jiàn qí gōng. dì nǎi mìng sì yuán xíng yíng. shì rì, yán zhōu zhī zhōu bái yàn chēn zòu, suī yín bīng shì piāo zhōu chéng móu pàn. wèi wáng jì jí chuán sòng guō chóng tāo fù zǐ shǒu hán zhì què xià, zhào zhāng quán yì shōu yì zhī. yǐ sì, yǐ yòu wǔ wèi shàng jiāng jūn lǐ sù wèi ān yì jiě xiàn liǎng chí què yán shǐ, yǐ lì bù shàng shū lǐ qí wèi guó jì shǐ.
甲辰，命蕃漢總管李嗣源統親軍赴鄴都，以討趙在禮。帝素倚愛元行欽，鄴城 軍亂，即命為行營招討使，久而無功。時趙太據邢州，王景戡據滄州，自為留後， 河朔郡邑多殺長吏。帝欲親征，樞密使與宰臣奏言：「京師者，天下根本，雖四方 有變，陛下宜居中以制之，但命將出征，無煩躬御士伍。」帝曰：「紹榮討亂未有 成功，繼岌之軍尚留巴、漢，余無可將者，斷在自行。」樞密使李紹宏等奏曰： 「陛下以謀臣猛將取天下，今一州之亂而雲無可將者，何也？總管李嗣源是陛下宗 臣，創業已來，艱難百戰，何城不下，何賊不平，威略之名，振於夷夏，以臣等籌 之，若委以專征，鄴城之寇，不足平也！」帝素寬大容納，無疑於物，自誅郭崇韜、 硃友謙之後，閹宦伶官交相讒諂，邦國大事皆聽其謀，繇是漸多猜惑，不欲大臣典 兵，既聞奏議，乃曰：「予恃嗣源侍衛，卿當擇其次者。」又奏曰：「以臣等料之， 非嗣源不可。」河南尹張全義亦奏云：「河朔多事，久則患生，宜令總管進兵。如 倚李紹榮輩，未見其功。」帝乃命嗣源行營。是日，延州知州白彥琛奏，綏、銀兵 士剽州城謀叛。魏王繼岌傳送郭崇韜父子首函至闕下，詔張全義收瘞之。乙巳，以 右武衛上將軍李肅為安邑、解縣兩池榷鹽使，以吏部尚書李琪為國計使。

sān yuè dīng wèi shuò, lǐ shào zhēn zòu, shōu fù xíng zhōu, qín zéi shǒu zhào tài děng èr shí yī rén, xùn yú yè dū chéng xià, jiē zhé yú jūn mén. gēng xū, lǐ shào zhēn zì xíng zhōu fù yè dū chéng xià. xīn hài, yǐ wēi wǔ jūn jié dù fù shǐ fú jiàn guǎn nèi dōu zhǐ huī shǐ jiǎn xiào tài fù shǒu jiāng zhōu cì shǐ wáng yán hàn wèi fú jiàn jié dù shǐ, yī qián jiǎn xiào tài fù. rén zǐ, lǐ sì yuán lǐng jūn zhì yè dōu, yíng yú xī nán yú. jiǎ yín, jìn yíng yú guān yīn mén wài, xià lìng zhū jūn, jié dàn gōng chéng. shì yè, chéng xià jūn luàn, pò sì yuán wèi dì. chí míng, luàn jūn yōng sì yuán jí huò yàn wēi rù yú yè chéng, fù wèi huáng fǔ huī zhào jìn děng suǒ xié, sì yuán yǐ guǐ cí dé chū, yè fēn zhì wèi xiàn. shí sì yuán yáo lǐng zhèn zhōu, jié dàn, yì yù guī fān, shàng zhāng qǐng zuì, ān zhòng huì yǐ wèi bù kě, yǔ zài míng zōng jì zhōng. yì rì, suì cì yú xiāng zhōu. yuán xíng qīn bù xià bīng tuì bǎo wèi zhōu, yǐ fēi yǔ shàng zòu, sì yuán yī rì zhī zhōng qiǎn shǐ shàng zhāng shēn lǐ zhě shù sì. dì qiǎn sì yuán zi cóng shěn yǔ zhōng shǐ bái cóng xùn jī zhào yǐ yù sì yuán, xíng zhì wèi zhōu, cóng shěn wèi yuán xíng qīn suǒ xiè, bù dé dá. shì rì, xī miàn xíng yíng fù zhāo tǎo shǐ rèn huán zòu, shōu fù hàn zhōu, qín nì zéi kāng yán xiào.
三月丁未朔，李紹真奏，收復邢州，擒賊首趙太等二十一人，徇於鄴都城下， 皆磔於軍門。庚戌，李紹真自邢州赴鄴都城下。辛亥，以威武軍節度副使、福建管 內都指揮使、檢校太傅、守江州刺史王延翰為福建節度使，依前檢校太傅。壬子， 李嗣源領軍至鄴都，營於西南隅。甲寅，進營於觀音門外，下令諸軍，詰旦攻城。 是夜，城下軍亂，迫嗣源為帝。遲明，亂軍擁嗣源及霍彥威入於鄴城，復為皇甫暉、 趙進等所脅，嗣源以詭詞得出，夜分至魏縣。時嗣源遙領鎮州，詰旦，議欲歸籓， 上章請罪，安重誨以為不可，語在《明宗紀》中。翼日，遂次於相州。元行欽部下 兵退保衛州，以飛語上奏，嗣源一日之中遣使上章申理者數四。帝遣嗣源子從審與 中使白從訓齎詔以諭嗣源，行至衛州，從審為元行欽所械，不得達。是日，西面行 營副招討使任圜奏，收復漢州，擒逆賊康延孝。

bǐng chén, jīng nán gāo jì xìng shàng yán, qǐng gē xiá nèi kuí zhōng wàn děng sān zhōu què guī dāng dào, yī jiù guǎn xì, yòu qǐng yún ān jiān. chū, jiāng yì fá shǔ, zhào gāo jì xìng lìng lǜ běn jūn shàng xiá, zì shōu yuán guǎn shǔ jùn. jūn wèi jìn, kuí zhōng wàn sān zhōu yǐ jiàng, jì xìng shù qǐng zhī, yīn lù liú huáng hòu jí zǎi chén shū mì shǐ, nèi wài yè fù, nǎi yú qí qǐng. wù wǔ, zhào hé nán fǔ yù jiè jīn nián qiū xià zū shuì. shí nián jī mín kùn, bǎi xìng bù shèng qí kù, jīng jī zhī mín, duō hào qì yú lù, yì zhě yǐ wèi liú pén zi fù shēng yǐ. gēng shēn, zhào lù zhōu jié dù shǐ kǒng qíng fù què, yǐ yòu lóng hǔ tǒng jūn ān chóng ruǎn quán zhī lù zhōu. shì rì, zhōng wǔ jūn jié dù shǐ qí wáng zhāng quán yì hōng. rén xū, zǎi chén dòu lú gé lǜ bǎi guān shàng biǎo, yǐ wèi bó jūn biàn, qǐng chū nèi fǔ jīn bó yōu gěi jiāng shì. bù bào. shí zhī xīng zhě shàng yán: kè xīng fàn tiān kù, yí sàn fǔ cáng. yòu yún: liú xīng fàn tiān bàng, zhǔ yù qián yǒu jí bīng. dì zhào zǎi chén yú biàn diàn, huáng hòu chū gōng zhōng zhuāng lián yín pén gè èr, bìng huáng zǐ mǎn gē sān rén, wèi zǎi chén yuē: wài rén wèi nèi fǔ jīn bǎo wú shù, xiàng zhě zhū hóu gòng xiàn xuán gōng cì yǔ, jīn gōng zhōng yǒu zhě, zhuāng lián yīng rú ér yǐ, kě yù zhī gěi jūn. gé děng huáng kǒng ér tuì. guǐ hài, yǐ wěi zhì zhāo wǔ jūn jié dù shǐ lín sī è wèi làng zhōu cì shǐ. shì rì, chū qián bó gěi cì zhū jūn, liǎng shū mì shǐ jí sòng táng yù jǐng jìn děng gè gòng zhù jūn qián bì. shì shí, jūn shì zhī jiā fá shí, fù nǚ duō shū yú yě, jí yōu gěi jūn rén, jiē fù wù ér gòu yuē: wú qī zǐ yǐ piǎo yǐ, yòng cǐ xī wèi! jiǎ zǐ, yuán xíng qīn zì wèi zhōu lǜ bù xià bīng shì guī, dì xìng yào diàn yǐ láo zhī. xī chuān niǎn yùn jīn yín sì shí wàn zhì què, fēn gěi jiāng shì yǒu chà. yuán xíng qīn qǐng chē jià xìng biàn zhōu, dì jiāng fā jīng shī, qiǎn zhōng guān xiàng yán sì chí zhào suǒ zài zhū shǔ zhǔ wáng yǎn, réng yí qí zú.
丙辰，荊南高季興上言，請割峽內夔、忠、萬等三州卻歸當道，依舊管系，又 請雲安監。初，將議伐蜀，詔高季興令率本軍上峽，自收元管屬郡。軍未進，夔、 忠、萬三州已降，季興數請之，因賂劉皇后及宰臣樞密使，內外葉附，乃俞其請。 戊午，詔河南府預借今年秋夏租稅。時年饑民困，百姓不勝其酷，京畿之民，多號 泣於路，議者以為劉盆子復生矣。庚申，詔潞州節度使孔勍赴闕，以右龍虎統軍安 崇阮權知潞州。是日，忠武軍節度使、齊王張全義薨。壬戌，宰臣豆盧革率百官上 表，以魏博軍變，請出內府金帛優給將士。不報。時知星者上言：「客星犯天庫， 宜散府藏。」又云：「流星犯天棓，主御前有急兵。」帝召宰臣於便殿，皇后出宮 中妝奩銀盆各二，並皇子滿哥三人，謂宰臣曰：「外人謂內府金寶無數，向者諸侯 貢獻旋供賜與，今宮中有者，妝奩、嬰孺而已，可鬻之給軍。」革等惶恐而退。癸 亥，以偽置昭武軍節度使林思諤為閬州刺史。是日，出錢帛給賜諸軍，兩樞密使及 宋唐玉、景進等各貢助軍錢幣。是時，軍士之家乏食，婦女掇蔬於野，及優給軍人， 皆負物而詬曰：「吾妻子已殍矣，用此奚為！」甲子，元行欽自衛州率部下兵士歸， 帝幸耀店以勞之。西川輦運金銀四十萬至闕，分給將士有差。元行欽請車駕幸汴州， 帝將發京師，遣中官向延嗣馳詔所在誅蜀主王衍，仍夷其族。

yǐ chǒu, chē jià fā jīng shī. wù chén, qiǎn yuán xíng qīn jiāng qí jūn yán hé dōng xiàng. rén shēn, dì zhì xíng zé, yǐ lóng xiāng mǎ jūn bā bǎi qí wèi qián jūn, qiǎn yáo yàn wēn dǒng zhī. yàn wēn xíng zhì zhōng mù, lǜ suǒ bù bēn yú biàn zhōu. shí pān guī shǒu wáng cūn zhài, yǒu jī sù shù wàn, yì bēn biàn zhōu. shì shí, lǐ sì yuán yǐ rù yú biàn. dì wén zhū jūn lí sàn, jīng shén jǔ sàng, zhì wàn shèng zhèn jí mìng xuán shī. dēng lù páng huāng zhǒng, zhì jiǔ shì zhū jiāng liú tì. é yǒu yě rén jìn zhì, yīn wèn zhǒng míng, duì yuē: lǐ rén xiāng chuán wèi chóu tái. dì mí bù yuè, bà jiǔ ér qù. shì yè, cì sì shuǐ. chū, dì dōng chū guān, cóng jià bīng èr wàn wǔ qiān, jí fù zhì sì shuǐ, yǐ shī wàn yú qí. nǎi liú qín zhōu dōu zhǐ huī shǐ zhāng táng yǐ bù qí sān qiān shǒu guān. dì guò yīng zi gǔ, dào lù xiǎn xiá, měi yù wèi shì zhí bīng zhàng zhě, jiē shàn yán fǔ zhī yuē: shì bào wèi wáng jì jí yòu jìn nà xī chuān jīn yín wǔ shí wàn, dào jīng dāng jǐn gěi ěr děng. jūn shì duì yuē: bì xià cì yǔ dà wǎn, rén yì bù gǎn shèng ēn. dì liú tì ér yǐ. yòu suǒ páo dài cì cóng guān, nèi kù shǐ zhāng róng gē duì yuē: bān gěi yǐ jǐn. wèi shì chì róng gē yuē: zhì wú jūn shè jì bù bǎo, shì cǐ yān shù! chōu dāo zhú zhī, huò jiù ér huò miǎn. róng gē wèi tóng dǎng yuē: huáng hòu xī wù bù sàn, jūn rén guī zuì yú wú bèi, shì ruò bù cè, wú bèi wàn duàn, yuàn bù jiàn cǐ huò. yīn tóu hé ér sǐ. lóng píng jí: nèi chén lǐ chéng jìn dǎi shì táng zhuāng zōng, tài zǔ cháng wèn zhuāng zōng shí shì, duì yuē: zhuāng zōng hǎo tián liè, měi cì jìn jiāo, wèi shì bì kòng mǎ shǒu yuē: ér láng bèi hán lěng, wàng bì xià yǔ jiù jiē. zhuāng zōng suí suǒ yù gěi zhī, rú cǐ zhě fēi yī. wǎn nián xiāo qiáng zhī huò, yóu shǎng lài wú jié, wēi lìng bù xíng yě. tài zǔ tàn yuē: èr shí nián jiā hé zhàn zhēng, bù néng yǐ jūn fǎ yuē shù cǐ bèi, chéng ér xì.
乙丑，車駕發京師。戊辰，遣元行欽將騎軍沿河東向。壬申，帝至滎澤，以龍 驤馬軍八百騎為前軍，遣姚彥溫董之。彥溫行至中牟，率所部奔於汴州。時潘瑰守 王村寨，有積粟數萬，亦奔汴州。是時，李嗣源已入於汴。帝聞諸軍離散，精神沮 喪，至萬勝鎮即命旋師。登路旁荒冢，置酒視諸將流涕。俄有野人進雉，因問冢名， 對曰：「里人相傳為愁台。」帝彌不悅，罷酒而去。是夜，次汜水。初，帝東出關， 從駕兵二萬五千，及復至汜水，已失萬餘騎。乃留秦州都指揮使張塘以步騎三千守 關。帝過罌子谷，道路險狹，每遇衛士執兵仗者，皆善言撫之曰：「適報魏王繼岌 又進納西川金銀五十萬，到京當盡給爾等。」軍士對曰：「陛下賜與大晚，人亦不 感聖恩。」帝流涕而已。又索袍帶賜從官，內庫使張容哥對曰：「頒給已盡。」衛 士叱容哥曰：「致吾君社稷不保，是此閹豎！」抽刀逐之，或救而獲免。容哥謂同 黨曰：「皇后惜物不散，軍人歸罪於吾輩，事若不測，吾輩萬段，願不見此禍。」 因投河而死。《隆平集》：內臣李承進逮事唐莊宗，太祖嘗問莊宗時事，對曰： 「莊宗好畋獵，每次近郊，衛士必控馬首曰：『兒郎輩寒冷，望陛下與救接。』莊 宗隨所欲給之，如此者非一。晚年蕭牆之禍，由賞賚無節，威令不行也。」太祖嘆 曰：「二十年夾河戰爭，不能以軍法約束此輩，誠兒戲。」

jiǎ xū, cì shí qiáo, dì zhì jiǔ yě cì, bēi tí bù lè, wèi yuán xíng qīn děng zhū jiāng yuē: yè xià luàn lí, kòu dào fēng qǐ, zǒng guǎn pò yú luàn jūn, cún wáng wèi cè, jīn é yán fēn rǎo, zhèn shí wú liáo. qīng děng shì yǔ yǐ lái, fù guì jí nán, wú bù gòng zhī, jīn zī wēi cù, lài ěr chóu móu, ér jìng mò mò wú yán, zuò guān chéng bài. yǔ zài xíng zé zhī rì, yù dān qí dù hé, fǎng qiú zǒng guǎn, miàn wèi fāng lüè, zhāo fǔ luàn jūn, qīng děng gè tǔ xiōng jīn, gòng chén lì hài, jīn rì bǐ yǔ zhì cǐ, qīng děng rú hé! yuán xíng qīn děng bǎi yú rén chuí qì ér zòu yuē: chén běn xiǎo rén, méng bì xià fǔ yǎng, wèi jí jiāng xiāng, wēi nán zhī shí, bù néng lì gōng bào zhǔ, suī sǐ wú yǐ sāi zé, qǐ shēn hòu xiào, yǐ bào guó ēn. yú shì, bǎi yú rén jiē yuán dāo jié fā, zhì xū yú dì, yǐ duàn shǒu zì shì, shàng xià wú bù bēi hào, shí zhě yǐ wèi bù xiáng. shì rì, xī jīng liú shǒu zhāng yún bù shǔ xī zhēng bīng shì dào jīng, jiàn yú shàng dōng mén wài, bū wǎn, dì hái gōng. chū, dì zài sì shuǐ, wèi bīng sàn zǒu, jīng shī kǒng hài bù níng, jí dì zhì, rén qíng shāo ān. yǐ hài, bǎi guān jìn míng qǐ jū. ān yì jié dù shǐ kǒng qíng zòu, diǎn xiào bīng shì fáng chéng, zhǔn zhào yùn liáng wàn shí, jìn fā cì. shí qíng yǐ shā jiān jūn shǐ jù chéng, guǐ zòu yě. bǐng zǐ, shū mì shǐ lǐ shào hóng yǔ zǎi xiàng dòu lú gé wéi shuō huì yú zhōng xìng diàn zhī láng xià, shāng yì jūn jī, yīn zòu: wèi wáng xī zhēng bīng shì jiāng zhì, chē jià qiě yí kòng sì shuǐ, yǐ qí wèi wáng. cóng zhī. wǔ shí, dì chū shàng dōng mén qīn yuè qí jūn, jiè yǐ jié dàn dōng xìng, shēn shí hái gōng.
甲戌，次石橋，帝置酒野次，悲啼不樂，謂元行欽等諸將曰：「鄴下亂離，寇 盜蜂起，總管迫於亂軍，存亡未測，今訛言紛擾，朕實無聊。卿等事予已來，富貴 急難，無不共之，今茲危蹙，賴爾籌謀，而竟默默無言，坐觀成敗。予在滎澤之日， 欲單騎渡河，訪求總管，面為方略，招撫亂軍，卿等各吐胸襟，共陳利害，今日俾 予至此，卿等如何！」元行欽等百餘人垂泣而奏曰：「臣本小人，蒙陛下撫養，位 極將相，危難之時，不能立功報主，雖死無以塞責，乞申後效，以報國恩。」於是， 百餘人皆援刀截發，置須於地，以斷首自誓，上下無不悲號，識者以為不祥。是日， 西京留守張筠部署西徵兵士到京，見於上東門外，晡晚，帝還宮。初，帝在汜水， 衛兵散走，京師恐駭不寧，及帝至，人情稍安。乙亥，百官進名起居。安義節度使 孔勍奏，點校兵士防城，准詔運糧萬石，進發次。時勍已殺監軍使據城，詭奏也。 丙子，樞密使李紹宏與宰相豆盧革、韋說會於中興殿之廊下，商議軍機，因奏： 「魏王西徵兵士將至，車駕且宜控汜水，以俟魏王。」從之。午時，帝出上東門親 閱騎軍，誡以詰旦東幸，申時還宮。

sì yuè dīng chǒu shuò, yǐ yǒng wáng cún bà wèi běi dōu liú shǒu, shēn wáng cún wò wèi hé zhōng jié dù shǐ. shì rì, chē jià jiāng fā jīng shī, cóng jià mǎ jūn chén yú kuān rén mén wài, bù bīng chén yú wǔ fèng mén wài. dì nèi diàn shí cì, cóng mǎ zhí zhǐ huī shǐ guō cóng qiān zì běn yíng lǜ suǒ bù chōu gē lù rèn, zhì xìng jiào mén dà hū, yǔ huáng jiǎ liǎng jūn yǐn gōng shè xìng jiào mén. dì wén qí biàn, zì gōng zhōng lǜ zhū wáng jìn wèi yù zhī, zhú luàn bīng chū mén. jì ér fén xìng jiào mén, yuán chéng ér rù, dēng gōng qiáng huān zào, dì yù qīn jūn gé dòu, shā luàn bīng shù bǎi. é ér dì wèi liú shǐ suǒ zhōng, tíng wǔ, bēng yú jiàng xiāo diàn zhī wǔ xià, shí nián sì shí sān. wǎn yǎn jí zài sòng shí lù wáng quán bīn chuán yún: tóng guāng mò, xiāo qiáng yǒu biàn, luàn bīng bī gōng chéng, jìn chén sù jiāng, jiē shì jiǎ qián dùn, wéi quán bīn yǔ fú yàn qīng děng shí shù rén jū zhōng jù zhàn. zhuāng zōng zhōng liú shǐ, fú yè guī jiàng xiāo diàn, quán bīn tòng kū ér qù. dōng dōu shì lüè fú yàn qīng chuán yún: guō cóng qiān zhī luàn, zhuāng zōng zuǒ yòu jiē yǐn qù, wéi yàn qīng lì zhàn, shā shí yú rén. zhuāng zōng bēng, yàn qīng tòng kū ér qù. shì shí, dì zhī zuǒ yòu lì jiē bēn sàn, wéi wǔ fāng rén shàn yǒu liǎn kuò xià lè qì cù yú dì shī zhī shàng, fā huǒ fén zhī. jí míng zōng rù luò, zhǐ dé qí jìn gǔ ér yǐ.
四月丁丑朔，以永王存霸為北都留守，申王存渥為河中節度使。是日，車駕將 發京師，從駕馬軍陳於寬仁門外，步兵陳於五鳳門外。帝內殿食次，從馬直指揮使 郭從謙自本營率所部抽戈露刃，至興教門大呼，與黃甲兩軍引弓射興教門。帝聞其 變，自宮中率諸王近衛御之，逐亂兵出門。既而焚興教門，緣城而入，登宮牆歡噪， 帝御親軍格鬥，殺亂兵數百。俄而帝為流矢所中，亭午，崩於絳霄殿之廡下，時年 四十三。《琬琰集》載《宋實錄·王全斌傳》云：同光末，蕭牆有變，亂兵逼宮城， 近臣宿將，皆釋甲潛遁，惟全斌與符彥卿等十數人居中拒戰。莊宗中流矢，扶掖歸 絳霄殿，全斌慟哭而去。《東都事略·符彥卿傳》云：郭從謙之亂，莊宗左右皆引 去，惟彥卿力戰，殺十餘人。莊宗崩，彥卿慟哭而去。是時，帝之左右例皆奔散， 唯五坊人善友斂廓下樂器簇於帝屍之上，發火焚之。及明宗入洛，止得其燼骨而已。

tiān chéng yuán nián qī yuè dīng mǎo, yǒu sī shàng shì yuē guāng shèng shén mǐn xiào huáng dì, miào hào zhuāng zōng. shì yuè bǐng zǐ, zàng yú yōng líng. wǔ dài shǐ bǔ: zhuāng zōng zhī sì wèi yě, zhì zài dù hé, dàn hèn hé dōng dì xiá bīng shǎo, sī yù bǎi liàn qí zhòng, yǐ qǔ bì shèng yú tiān xià, nǎi xià lìng yuē: fán chū shī, qí jūn bù jiàn zéi bù xǔ qí mǎ, huò bù qí qián hòu yǐ dìng, bù dé yuè jūn fēn yǐ bì xiǎn è. qí fēn lù bìng jìn, qī huì yǒu chù, bù dé wéi guǐ kè. bìng zài lù gǎn yán bìng zhě, jiē zhǎn zhī. gù sān jūn jù fǎ ér lù lì, jiē yī yǐ dāng bǎi, gù zhū liáng jǔ tiān xià ér bù néng yù, zú wèi suǒ miè, liáng yǒu yǐ yě. chū, zhuāng zōng wèi gōng zǐ shí, yǎ hǎo yīn lǜ, yòu néng zì zhuàn qǔ zi cí. qí hòu fán yòng jūn, qián hòu duì wǔ jiē yǐ suǒ zhuàn cí shòu zhī, shǐ jiē shēng ér chàng, wèi zhī yù zhì. zhì yú rù zhèn, bù lùn shèng fù, mǎ tóu cái zhuǎn, zé zhòng gē qí zuò. gù fán suǒ dòu zhàn, rén wàng qí sǐ, sī yì yòng jūn zhī yī qí yě. zhuāng zōng hǎo liè, měi chū, wèi yǒu bù róu jiàn miáo jià. yī dàn zhì zhōng mù, wéi hé, hū yǒu xiàn lìng, wàng qí xìng míng, fàn wéi jiàn yuē: dà fán yǒu guó jiā zhě, dāng shì mín rú chì zǐ, xìng mìng suǒ jī. bì xià yǐ yī shí zhī yú, zì qí róu jiàn, shǐ bǐ wū xiāo rán dòng gōu hè zhī lǜ, wèi mín fù mǔ, qǐ qí ruò shì yé! zhuāng zōng dà nù, yǐ wèi zāo xiàn lìng suǒ rǔ, suì chì tuì, jiāng zhǎn zhī. líng guān jìng xīn mó zhě, zhī qí bù kě, nǎi yǔ qún líng qí jìn, wǎn zhù lìng, yáng wèi gòu zé yuē: rǔ wèi xiàn lìng, kě yǐ zhǐ huī bǎi xìng wèi ér, jì tiān zǐ hǎo liè, jí hé duō liú xián dì, ān dé zòng bǎi xìng gēng chú jiē biàn, fáng tiān zǐ yīng quǎn fēi zǒu yé! ér yòu bù néng zì zé, gèng gǎn duō duō, wú zhī rǔ dāng sǐ zuì. zhū líng yì jiē xī xiào jì hé, yú shì zhuāng zōng mò rán, qí nù shǎo jì, qǐng zhī, shù xiàn lìng zuì. wǔ dài shǐ què wén: zhuāng zōng cháng yīn bó xì, dǔ tóu zǐ cǎi yǒu àn xiāng lún zhě, xīn yuè zhī, nǎi zì zhì àn jiàn gé, fán bó xì bìng rèn cǎi zhī zài xià zhě. jí tóng guāng mò, yè dōu bīng luàn, cóng qiān yǐ bīng fàn xìng jiào mén, zhuāng zōng yù zhī, zhōng liú shǐ ér bēng. shí zhě yǐ wèi àn jiàn zhī yīng.
天成元年七月丁卯，有司上諡曰光聖神閔孝皇帝，廟號莊宗。是月丙子，葬於 雍陵。《五代史補》：莊宗之嗣位也，志在渡河，但恨河東地狹兵少，思欲百練其 眾，以取必勝於天下，乃下令曰：「凡出師，騎軍不見賊不許騎馬，或步騎前後已 定，不得越軍分以避險惡。其分路並進，期會有處，不得違晷刻。並在路敢言病者， 皆斬之。」故三軍懼法而戮力，皆一以當百，故硃梁舉天下而不能御，卒為所滅， 良有以也。初，莊宗為公子時，雅好音律，又能自撰曲子詞。其後凡用軍，前後隊 伍皆以所撰詞授之，使揭聲而唱，謂之「御製」。至於入陣，不論勝負，馬頭才轉， 則眾歌齊作。故凡所鬥戰，人忘其死，斯亦用軍之一奇也。莊宗好獵，每出，未有 不蹂踐苗稼。一旦至中牟，圍合，忽有縣令，忘其姓名，犯圍諫曰：「大凡有國家 者，當視民如赤子，性命所擊。陛下以一時之娛，恣其蹂踐，使比屋囂然動溝壑之 慮，為民父母，豈其若是耶！」莊宗大怒，以為遭縣令所辱，遂叱退，將斬之。伶 官鏡新磨者，知其不可，乃與群伶齊進，挽住令，佯為詬責曰：「汝為縣令，可以 指麾百姓為兒，既天子好獵，即合多留閒地，安得縱百姓耕鋤皆遍，妨天子鷹犬飛 走耶！而又不能自責，更敢咄咄，吾知汝當死罪。」諸伶亦皆嘻笑繼和，於是莊宗 默然，其怒少霽，頃之，恕縣令罪。《五代史闕文》：莊宗嘗因博戲，睹骰子采有 暗相輪者，心悅之，乃自置暗箭格，凡博戲並認采之在下者。及同光末，鄴都兵亂， 從謙以兵犯興教門，莊宗御之，中流矢而崩。識者以為暗箭之應。

shǐ chén yuē: zhuāng zōng yǐ xióng tú ér qǐ hé fén, yǐ lì zhàn ér píng biàn luò, jiā chóu jì xuě, guó zuò zhōng xìng, suī shào kāng zhī sì xià pèi tiān, guāng wǔ zhī yīng tú shòu mìng, yì wú yǐ jiā yě. rán dé zhī kǒng láo, shī zhī hé sù? qǐ bù yǐ jiāo yú zhòu shèng, yì yú jū ān, wàng zhì mù zhī jiān nán, xùn sè qín zhī huāng lè. wài zé líng rén luàn zhèng, nèi zé pìn jī sī chén. jìn lìn huò cái, jī liù shī zhī fèn yuàn zhēng sōu yú fù, jié wàn xìng zhī zhī gāo. dà chén wú zuì yǐ huò zhū, zhòng kǒu tūn shēng ér bì huò. fū yǒu yī yú cǐ, wèi huò bù wáng, shěn xián yǒu zhī, bù wáng hé dài! jìng ér sī zhī, zú yǐ wèi wàn dài zhī jiǒng jiè yě.
史臣曰：莊宗以雄圖而起河、汾，以力戰而平汴、洛，家仇既雪，國祚中興， 雖少康之嗣夏配天，光武之膺圖受命，亦無以加也。然得之孔勞，失之何速？豈不 以驕於驟勝，逸於居安，忘櫛沐之艱難，徇色禽之荒樂。外則伶人亂政，內則牝雞 司晨。靳吝貨財，激六師之憤怨；征搜輿賦，竭萬姓之脂膏。大臣無罪以獲誅，眾 口吞聲而避禍。夫有一於此，未或不亡，矧咸有之，不亡何待！靜而思之，足以為 萬代之炯誡也。