strong yí shū guī mǔ nán huà láng xīn xíng jiǔ wèi nú zhōng zāo zhèn dú strong
贻书归母难化狼心 行酒为奴终遭鸩毒
què shuō shí lè tún bīng gé bēi, kè nóng zào chuán, jiāng gōng jiàn yè. láng yá wáng ruì, dé zhī xiāo xī, nǎi dà jí shì zú, shǐ zhì shòu chūn chéng huì qí, jí mìng zhèn dōng zhǎng shǐ jì zhān wèi yáng wēi jiāng jūn, tǒng bīng tǎo lēi. lēi zhěng bīng dǐ chéng, liǎng xià xiāng chí zhì sān yuè yú, lín yǔ jìn yín, lián xún bù jué, lēi jūn zhōng yù yì, liáng shí yòu jǐn, sǐ wáng guò bàn. lēi bù miǎn jiā yōu, yǔ jiàng zuǒ gòng yì xíng zhǐ. yòu zhǎng shǐ diāo yīng, wèi bù rú shū kuǎn jiāng dōng, zàn qiě qiú hé, zài zuò jì jiào. lēi qiǎo rán cháng xiào, shēng shàng wèi jué, jí shǎn chū sān shí yú jiāng, yóu kǒng cháng wéi shǒu lǐng, lì shēng dà hū dào:" diāo zhǎng shǐ xiū de hú yán! shì xiǎng wǒ jūn wèi cháng bài nǜ, rú hé qǐ xiáng? ruò fēn lù jìn jūn, yè rù shòu chūn, zhǎn wú jiāng tóu, jù chéng shí sù, chéng shèng xià dān yáng, dìng jiāng nán, bù chū yī nián, kě gào chéng gōng, qǐng diāo gōng kàn zhe lǐ!" lēi shǐ yǒu xǐ sè, xiào yǔ zhū jiàng dào:" zhè cái bù kuì wèi yǒng jiāng le." suì gè shǎng dèng mǎ yī pǐ. wéi móu shì zhāng bīn, shǐ zhōng wú yán. bié yǒu huì xīn. lēi gù wèn dào:" jūn yì yǐ wéi hé rú?" bīn nǎi dá dào:" jiāng jūn gōng xiàn jīng shī, qiú zhí tiān zǐ, shā hài wáng gōng, qī lüè fēi zhǔ, dé zuì jìn shì, zhuó fà nán shǔ, nài hé shàng dé gǎi yán shì jìn ne? qù nián jì shā wáng mí, bù yīng nán lái, jīn tiān jiàng lín yǔ, míng míng shì yì jiāng jūn, sù yí biàn jì." tiān dào yǒu zhī, yě bù yīng zhù lēi. lēi xiān rán dào:" jūn yì nǐ jiāng hé wǎng?" bīn yòu dào:" yè chéng xī jiē píng yáng, shān hé sì sāi, wèi jiāng jūn jì, jí yí běi xíng jù yè, jīng yíng hé běi. hé běi jì dìng, nán xià wèi chí. jīn kě lìng zī zhòng xiān fā, jiāng jūn cóng hòu xú tuì, dìng bǎo wú yú. jiāng dōng jūn wén wǒ běi qù, xìng de zì quán, nǎ lǐ huán yuàn zhuī xí ne?" wèi lēi shè xiǎng, yuán shì cǐ cè zuì shàn. lēi rǎng mèi gǔ rán dào:" miào jì! miào jì! jué cóng zhāng jūn." yòu chì zé diāo yīng dào:" rǔ jì lái zuǒ gū, yīng sī gòng chéng dà yè, nài hé quàn gū jiàng jìn? běn yīng chǔ zhǎn, gū niàn rǔ sù lái dǎn qiè, bié wú dǎi yì, tè cóng kuān dài, bù lái shā rǔ." yīng huāng máng bài xiè, nǎn yán tuì qù. lēi jí chù yīng wèi pí jiàng, zhuó bīn wèi zuǒ zhǎng shǐ, chēng wéi yòu hóu.
却说石勒屯兵葛陂,课农造船,将攻建业。琅琊王睿,得知消息,乃大集士卒,使至寿春城会齐,即命镇东长史纪瞻为扬威将军,统兵讨勒。勒整兵抵惩,两下相持至三月余,霖雨浸淫,连旬不绝,勒军中遇疫,粮食又尽,死亡过半。勒不免加忧,与将佐共议行止。右长史刁膺,谓不如输款江东,暂且求和,再作计较。勒愀然长啸,声尚未绝,即闪出三十余将,由孔苌为首领,厉声大呼道:“刁长史休得胡言!试想我军未尝败衄,如何乞降?若分路进军,夜入寿春,斩吴将头,据城食粟,乘胜下丹阳,定江南,不出一年,可告成功,请刁公看着哩!”勒始有喜色,笑语诸将道:“这才不愧为勇将了。”遂各赏镫马一匹。惟谋士张宾,始终无言。别有会心。勒顾问道:“君意以为何如?”宾乃答道:“将军攻陷京师,囚执天子,杀害王公,妻掠妃主,得罪晋室,擢发难数,奈何尚得改颜事晋呢?去年既杀王弥,不应南来,今天降霖雨,明明示意将军,速宜变计。”天道有知,也不应助勒。勒掀髯道:“君意拟将何往?”宾又道:“邺城西接平阳,山河四塞,为将军计,亟宜北行据邺,经营河北。河北既定,南下未迟。今可令辎重先发,将军从后徐退,定保无虞。江东军闻我北去,幸得自全,哪里还愿追袭呢?”为勒设想,原是此策最善。勒攘袂鼓髯道:“妙计!妙计!决从张君。”又叱责刁膺道:“汝既来佐孤,应思共成大业,奈何劝孤降晋?本应处斩,姑念汝素来胆怯,别无歹意,特从宽贷,不来杀汝。”膺慌忙拜谢,赧颜退去。勒即黜膺为裨将,擢宾为左长史,称为右侯。
lēi qiǎn cóng zǐ shí hǔ, lǐng zhe qí bīng èr qiān, dǐ dǎng jìn jūn. zì yǐn bīng chū fā gé bēi, zī zhòng zài xiān, bīng duì zài hòu, yī cì běi qù. shí hǔ wǎng xiàng shòu chūn, shì zhí jiāng nán yùn chuán shù shí sōu, zài mǐ dào lái, tā jí huī bīng qiǎng duó, bù liào liǎng àn jù yǒu fú bīng, yī gǔ qí qǐ, wéi jī shí hǔ. hǔ bīng tān jié yùn mǐ, yǐ wú jì lǜ, dāng rán sì kuì. hǔ yì pāi mǎ jí bēn, jìn jiāng jì zhān zhuī jī, zhí zhì bǎi lǐ yǐ wài, jìng jí lēi jūn. lēi zhěng zhèn yǐ dài, hěn shì yán sù. zhān bù gǎn jìn bī, nǎi tuì huán shòu chūn. lēi fù qū jūn běi xíng, yán tú jiē jiān bì qīng yě, wú cóng lüè qǔ, shì zú jī shén, rén zì xiāng shí. zhì dōng yàn dù hé, wén jí jùn tài shǒu xiàng bīng, jù zhòng shù qiān, zhù zhā fāng tóu, lēi kǒng bèi yāo jī, yīn zhào zhū jiàng wèn jì. zhāng bīn gǔ zhǎng dào:" jīn wǒ jūn yù dù hé běi qù, zhèng kǔ fá chuán, hé fáng xiàng bīng jiè yòng." zhū jiàng wén yán, jù bù jīn àn xiào, lián lēi yì chà wèi qí yǔ. bīn yòu shuō dào:" zhū jūn xiū xiào! bīng chuán jǐn zài duì àn, wèi rù fāng tóu, wǒ ruò qiǎn bīng fù fá, cóng jiān dào xí qǔ bīng chuán, zài yùn dà jūn, jūn yī de jì, hái pà shén me xiàng bīng ne?" lēi yī jì ér xíng, lìng bù jiàng kǒng cháng zhī xióng, yì wén lì jīn, fù fá yè dù. guǒ rán chuán zhōng wú bèi, jǐn bèi liǎng jiāng duó lái. jí bīng dé wén jǐng, lǜ jūn shōu chuán, bù dàn chuán yǐ bèi duó, qiě lēi jūn yì lù xù dù hé. bīng jí máng huí yíng, è qiàn gù shǒu.
勒遣从子石虎,领着骑兵二千,抵挡晋军。自引兵出发葛陂,辎重在先,兵队在后,依次北去。石虎往向寿春,适值江南运船数十艘,载米到来,他即麾兵抢夺,不料两岸俱有伏兵,一鼓齐起,围击石虎。虎兵贪劫运米,已无纪律,当然四溃。虎亦拍马急奔,晋将纪瞻追击,直至百里以外,竟及勒军。勒整阵以待,很是严肃。瞻不敢进逼,乃退还寿春。勒复驱军北行,沿途皆坚壁清野,无从掠取,士卒饥甚,人自相食。致东燕渡河,闻汲郡太守向冰,聚众数千,驻扎枋头,勒恐被邀击,因召诸将问计。张宾鼓掌道:“今我军欲渡河北去,正苦乏船,何妨向冰借用。”诸将闻言,俱不禁暗笑,连勒亦诧为奇语。宾又说道:“诸君休笑!冰船尽在对岸,未入枋头,我若遣兵缚筏,从间道袭取冰船,载运大军,军一得济,还怕什么向冰呢?”勒依计而行,令部将孔苌支雄,诣文荔津,缚筏夜渡。果然船中无备,尽被两将夺来。及冰得闻警,率军收船,不但船已被夺,且勒军亦陆续渡河。冰急忙回营,扼堑固守。
lè lìng zhǔ bù xiān yú fēng tiǎo zhàn, sān miàn mái fú, yòu bīng chū lái. bīng chū yì yuán bù yù chū zhàn, jīng fēng zhì lěi mén qián, bǎi bān rǔ mà, rě dòng bīng nù, nǎi kāi mén lái zhuī. fēng qiě zhàn qiě zǒu, yǐn bīng rù fú, tóng shí jù qǐ, jiā gōng bīng jūn. bīng yù guī wú lù, yù zhàn wú jì, zhǐ hǎo shā kāi xuè lù, luò huāng dùn qù. lēi dé rù bīng yíng, jǐn qǔ yíng zhōng zī xiè, cháng qū kòu yè. shǒu jiāng liú yǎn, jiāng suǒ yǒu shǒu bīng, fēn bù sān tái, wèi bǎo yè jì. cáo cāo zài yè zhōng zuò tóng què tái, jīn hǔ tái, bīng jǐng tái, hào yè zhōng sān tái. lēi jiāng kǒng cháng děng, jí yù gōng pū sān tái, zhāng bīn dào:" liú yǎn suī ruò, zhòng shàng shù qiān, sān tái xiǎn gù, wèi yì gōng bá, hé bì zài cǐ láo shī? fāng jīn wáng jùn liú kūn, wèi gōng dà dí, yí xiān wǎng guī qǔ, qū qū yī yǎn, hé zú shēn lǜ! qiě tiān xià jī luàn, míng gōng yōng zhòng yóu xíng, rén wú dìng zhì, zhōng fēi shàn cè, bù rú jí jù yào dì, guǎng jù liáng chǔ, xī bǐng píng yáng, běi lüè yōu bìng, fāng kě tú wáng chēng bà ne." lēi shuō dào:" yòu hóu suǒ yán shèn shì, dàn jiū yīng zé jū hé dì?" bīn dá dào:" mò rú hán dān xiāng guó, qǐng zé yī wèi dōu." lēi xǐ dào:" wǒ jiù jìn jù xiāng guó bà." suì yí bīng zhì xiāng guó, chéng nèi wú bèi, bīng mín hài sàn, lēi bù fèi bīng lì, ān jù le xiāng guó chéng. bīn yòu xiàng lēi jìn yì dào:" jīn jiāng jūn jù cǐ wèi dōu, liú kūn wáng jùn, bì lái xiāng fàn, ruò chéng qiàn wèi gù, zī liáng wèi guǎng, èr kòu jiāo zhì, rú hé duì dài? yí jí shōu yě gǔ, chōng zuò jūn shí, yī miàn sù bào píng yáng, jù chén qíng xíng, jiāng lái huǎn jí yǒu shì, fāng kě wú yú." lēi nǎi biǎo dá liú cōng, fēn mìng zhū jiàng lüè jì zhōu, shōu xiáng jùn xiàn shù chù, dé liáng jì lēi. liú cōng yì fù zhào bāo gōng, jiā lēi sàn qí cháng shì, dū du jì yōu bìng yíng sì zhōu jūn shì, lǐng jì zhōu mù, fēng shàng dǎng gōng. xiān shì lēi bèi yù rěn píng, yǔ mǔ wáng shì xiāng shī, wáng shì zhì cǐ shàng cún, yóu bīng zhōu cì shǐ liú kūn, fǎng dé wáng shì zōng jī, tè qiǎn shǔ lì zhāng rú jiàng wáng shì yíng rù fǔ tīng, kuǎn liú shù rì, nǎi lìng rú xié wáng shì tóng háng, sòng jiāo shí lè. lēi dé jiàn wáng shì, mǔ zǐ chóng féng, qiě bēi qiě xǐ, yī miàn hòu dài zhāng rú, rú qǔ chū kūn shū, jiāo lēi qǐ shì, shū zhōng shuō dào:
勒令主簿鲜于丰挑战,三面埋伏,诱冰出来。冰初意原不欲出战,经丰至垒门前,百般辱骂,惹动冰怒,乃开门来追。丰且战且走,引冰入伏,同时俱起,夹攻冰军。冰欲归无路,欲战无继,只好杀开血路,落荒遁去。勒得入冰营,尽取营中资械,长驱寇邺。守将刘演,将所有守兵,分布三台,为保邺计。曹操在邺中作铜雀台,金虎台,冰井台,号邺中三台。勒将孔苌等,即欲攻扑三台,张宾道:“刘演虽弱,众尚数千,三台险固,未易攻拔,何必在此劳师?方今王浚刘琨,为公大敌,宜先往规取,区区一演,何足深虑!且天下饥乱,明公拥众游行,人无定志,终非善策,不如急据要地,广聚粮储,西禀平阳,北略幽并,方可图王称霸呢。”勒说道:“右侯所言甚是,但究应择居何地?”宾答道:“莫如邯郸襄国,请择一为都。”勒喜道:“我就进据襄国罢。”遂移兵至襄国,城内无备,兵民骇散,勒不费兵力,安据了襄国城。宾又向勒进议道:“今将军据此为都,刘琨王浚,必来相犯,若城堑未固,资粮未广,二寇交至,如何对待?宜亟收野谷,充作军食,一面速报平阳,具陈情形,将来缓急有恃,方可无虞。”勒乃表达刘聪,分命诸将略冀州,收降郡县数处,得粮济勒。刘聪亦复诏褒功,加勒散骑常侍,都督冀幽并营四州军事,领冀州牧,封上党公。先是勒被鬻荏平,与母王氏相失,王氏至此尚存,由并州刺史刘琨,访得王氏踪迹,特遣属吏张儒将王氏迎入府厅,款留数日,乃令儒偕王氏同行,送交石勒。勒得见王氏,母子重逢,且悲且喜,一面厚待张儒,儒取出琨书,交勒启视,书中说道:
jiāng jūn fā jī hé shuò, xí juǎn yǎn yù, yìn mǎ jiāng huái, zhé chōng hàn féi, suī zì gǔ míng jiàng, wèi zú wèi yù, suǒ yǐ gōng chéng ér bù yǒu qí rén, lüè dì ér bù yǒu qí tǔ, xī ěr yún hé, hū fù xīng sàn, jiāng jūn qǐ zhī qí rán zāi? cún wáng jué zài dé zhǔ, chéng bài yào zài suǒ fù. dé zhǔ zé wèi yì bīng, fù nì zé wèi zéi zhòng, yì bīng suī bài ér gōng yè bì chéng, zéi zhòng suī kè ér zhōng guī tiǎn miè. xī chì méi huáng jīn, héng yì yǔ zhòu, suǒ yǐ yī dàn bài wáng zhě, zhèng yǐ bīng chū wú míng, jù ér wèi luàn, jiāng jūn yǐ tiān tǐng zhī zī, wēi zhèn yǔ nèi, zé yǒu dé ér tuī chóng, suí shí wàng ér guī zhī, xūn yì táng táng. zhǎng xiǎng xiá guì, bèi cōng zé huò chú, xiàng zhǔ zé fú zhì, cǎi nà wǎng huì, fān rán gǎi tú, tiān xià bù zú dìng, yǐ kòu bù zú sǎo. jīn xiāng shòu shì zhōng chí jié chē qí dà jiàng jūn, lǐng hù xiōng nú zhōng láng jiàng xiāng chéng jùn gōng, zǒng nèi wài zhī rèn, jiān huá róng zhī hào, xiǎn fēng dà jùn, yǐ biǎo shū néng, jiāng jūn qí shòu zhī, fù yuǎn jìn zhī wàng yě. zì gǔ yǐ lái, chéng wú róng rén ér wèi dì wáng zhě, zhì yú míng chén ér jiàn gōng yè zhě, zé yǒu zhī yǐ. jīn zhī wàng fēng huái xiǎng, gài yǐ tiān xià dà luàn, jí xū xióng cái, yáo wén jiāng jūn gōng chéng yě zhàn, hé yú jī shén, suī bù shì bīng shū, àn yǔ sūn wú tóng qì, suǒ wèi shēng ér zhī zhī zhě shàng, xué ér zhī zhī zhě cì, dàn dé jīng qí wǔ qiān, yǐ jiāng jūn zhī cái, hé xiàng bù cuī? zhì xīn shí shì, jiē zhāng rú suǒ jù zhī, hé dāng miàn shù, zhù dài fù yīn.
将军发迹河朔,席卷兖豫,饮马江淮,折冲汉淝,虽自古名将,未足为喻,所以攻城而不有其人,略地而不有其土,翕尔云合,忽复星散,将军岂知其然哉?存亡决在得主,成败要在所附。得主则为义兵,附逆则为贼众,义兵虽败而功业必成,贼众虽克而终归殄灭。昔赤眉黄巾,横逸宇宙,所以一旦败亡者,正以兵出无名,聚而为乱,将军以天挺之姿,威振宇内,择有德而推崇,随时望而归之,勋义堂堂。长享遐贵,背聪则祸除,向主则福至,采纳往诲,翻然改图,天下不足定,螘寇不足扫。今相授侍中持节车骑大将军,领护匈奴中郎将襄城郡公,总内外之任,兼华戎之号,显封大郡,以表殊能,将军其受之,副远近之望也。自古以来,诚无戎人而为帝王者,至于名臣而建功业者,则有之矣。今之望风怀想,盖以天下大乱,亟须雄才,遥闻将军攻城野战,合于机神,虽不视兵书,暗与孙吴同契,所谓生而知之者上,学而知之者次,但得精骑五千,以将军之才,何向不摧?至心实事,皆张儒所具知,合当面述,伫待复音。
lēi qǐ shū lǎn bì, xiān rán yī xiào, bìng bù duō yán. wéi shè yàn xiǎng rú, kuǎn liú yī xī, zhì cì rì hòu sòng jìn yí, bìng qǔ chū míng mǎ zhēn bǎo, shǐ rú zhuǎn sòng liú kūn, qiě gěi yǔ fù shū, qiǎn rú guī bào. rú jí huí jìn yáng, chéng rù lēi shū jí lǐ yí. kūn jiàn shū zhōng liáo liáo shù xíng, chú shǒu wěi chēng hū wài, zhǐ yǒu sì yǔ, yún:
勒启书览毕,掀髯一笑,并不多言。唯设宴飨儒,款留一夕,至次日厚送赆仪,并取出名马珍宝,使儒转送刘琨,且给与复书,遣儒归报。儒即回晋阳,呈入勒书及礼仪。琨见书中寥寥数行,除首尾称呼外,只有四语,云:
shì gōng shū niàn, fēi fǔ rú suǒ wén. jūn dāng chěng jié běn cháo, wú zì yí nán wéi xiào.
事功殊念,非腐儒所闻。君当逞节本朝,吾自夷难为效。
kūn zhì xià lēi shū, zì sī suǒ móu wèi suì, jīn bú zhù cháng tàn shù shēng, suí jí qū rù hòu tíng, lìng gē jì shù shí rén, zuò yuè yòu yǐn, pái qiǎn chóu cháng. yuán lái kūn sù xìng shē háo, pō hǎo shēng sè, hé nán rén xú rùn, shàn cháng yīn lǜ, wèi kūn suǒ chǒng, kūn jìng zhuó wèi jìn yáng lìng. rùn shì shì jiāo zì, gàn yù zhèng quán. hù jūn líng hú shèng, kàng zhí gǎn yán, lǚ quàn kūn chú rùn, kūn bù kěn cóng. yǐ ér rùn zhì kūn chù jìn chán, wèi shèng jiāng quàn gōng wèi dì, suì zhì jī dòng kūn nù, jiā shèng sǐ xíng kūn mǔ wén kūn shā shèng, zhào kūn rù zé dào:" rǔ bù néng jià yù háo jié, yǔ tú yuǎn lüè, nǎi hǎo nìng è zhí, hài jí zhèng rén, huò bì jí wǒ." kūn mǔ pō yǒu yuǎn shí, kě xī zhōng nán miǎn huò. kūn pō zì rèn guò, jí sī jiǎo zhèng, dàn shǐ zhōng bù kěn zhū rùn. dào le chóu mèn wú liáo de shí hòu, réng rán jiè zhe shēng sè, liáo zuò huān yú. dàn bù xià jiāng lì, zǒng dào tā shì zòng yì wàng qíng, hù shēng jī yì, zài jiā líng hú shèng wǎng zāo shā hài, yóu shī rén xīn. kě jiàn rén bù yí yǒu piān shì.
琨掷下勒书,自思所谋未遂,禁不住长叹数声,随即趋入后庭,令歌伎数十人,作乐侑饮,排遣愁肠。原来琨素性奢豪,颇好声色,河南人徐润,善长音律,为琨所宠,琨竟擢为晋阳令。润恃势骄恣,干预政权。护军令狐盛,抗直敢言,屡劝琨除润,琨不肯从。已而润至琨处进谗,谓盛将劝公为帝,遂致激动琨怒,加盛死刑琨母闻琨杀盛,召琨入责道:“汝不能驾驭豪杰,与图远略,乃好佞恶直,害及正人,祸必及我。”琨母颇有远识,可惜终难免祸。琨颇自认过,极思矫正,但始终不肯诛润。到了愁闷无聊的时候,仍然借着声色,聊作欢娱。但部下将吏,总道他是纵逸忘情,互生讥议,再加令狐盛枉遭杀害,尤失人心。可见人不宜有偏嗜。
shèng zi ní qián zōng bēn hàn, qì bài liú cōng, qǐ shī bào chóu. fù chóu yuàn bù gòng dài tiān, dàn xiàng lǔ qǐ bīng, yì shǔ bù hé. cōng wèn jí jìn yáng nèi róng, ní jù yán xū shí. cōng bù jīn dà xǐ, biàn lìng hé nèi wáng càn, rù kòu bīng zhōu, jí yòng líng hú ní wèi xiàng dǎo, yī miàn shǐ zhōng shān wáng yào, lǜ bīng jì jìn. kàn guān yuè guò qián huí, yīng zhī yào zài guān zhōng, wèi jiǎ pǐ děng suǒ wéi, cǐ shí yào yǐ shī bài, qì chéng dùn hái, bèi biǎn wèi lóng xiāng jiāng jūn, liú jū píng yáng. jí liú càn chū gōng bīng zhōu, nǎi fù shǐ tā lǐng bīng cè yìng, wú fēi jiào tā lì gōng shú zuì de yì sī. liú kūn wén hàn bīng rù kòu, jí dōng chū cháng shān, zhāo mù bīng shì, dàn lìng bù jiàng hǎo shēn zhāng qiáo, lǐng bīng jù càn. piān yàn mén zhū hú, chéng xì zào fǎn. shàng dǎng tài shǒu gōng chún, yòu fù jiàng hàn, lèi dé kūn bù néng jiān gù, mò nài hé qiǎn shǐ wǎng dài, zhì yī lú chù qǐ yuán, zì jǐ jué xiān píng hú, rán hòu yù hàn. nǎ zhī hàn bīng bù bù jìn bī, suǒ qiǎn hǎo shēn zhāng qiáo èr jiāng, zhǐ yǔ hàn bīng zhàn le yī cì, biàn jí bài wáng. liú càn liú yào, jìng chéng xū jìn xí jìn yáng, jìn yáng suī shàng yǒu shì zú shù qiān, duō xì lǎo ruò cán bīng, bù zú yù kòu. tài yuán tài shǒu gāo qiáo jí bīng zhōu bié jià hǎo yù děng, yóu kūn wěi tā jū shǒu, tā jí bù xiá zé, jìng kāi mén yíng nà hàn bīng. xú rùn bù zhī hé wǎng, shǐ chuán zhōng wèi jí tí xù, dà yuē zǒng shì jiàng hàn le. càn yǔ yào xiāng jì rù chéng, sōu shā liú kūn jiā shǔ, kūn fù mǔ bìng jiē yù hài.
盛子泥潜踪奔汉,泣拜刘聪,乞师报仇。父仇怨不共戴天,但向虏乞兵,亦属不合。聪问及晋阳内容,泥具言虚实。聪不禁大喜,便令河内王粲,入寇并州,即用令狐泥为向导,一面使中山王曜,率兵继进。看官阅过前回,应知曜在关中,为贾疋等所围,此时曜已失败,弃城遁还,被贬为龙骧将军,留居平阳。及刘粲出攻并州,乃复使他领兵策应,无非叫他立功赎罪的意思。刘琨闻汉兵入寇,亟东出常山,招募兵士,但令部将郝诜张乔,领兵拒粲。偏雁门诸胡,乘隙造反。上党太守龚醇,又复降汉,累得琨不能兼顾,没奈何遣使往代,至猗卢处乞援,自己决先平胡,然后御汉。哪知汉兵步步进逼,所遣郝诜张乔二将,只与汉兵战了一次,便即败亡。刘粲刘曜,竟乘虚进袭晋阳,晋阳虽尚有士卒数千,多系老弱残兵,不足御寇。太原太守高乔及并州别驾郝聿等,由琨委他居守,他急不暇择,竟开门迎纳汉兵。徐润不知何往,史传中未及提叙,大约总是降汉了。粲与曜相继入城,搜杀刘琨家属,琨父母并皆遇害。
hàn zhǔ cōng dé jìn yáng jié bào, réng shòu yào wèi chē qí dà jiàng jūn, mìng qián jiāng jūn liú fēng wèi bīng zhōu cì shǐ, tóng zhèn jìn yáng. liú kūn zhèng shā tuì zhū hú, mò wén jìn yáng bèi wéi, jí lǜ qīng qí hái yuán, yǐ shì bù jí, nǎi fù zǒu cháng shān, fēi shǐ dūn cù dài gōng yī lú, sù jí jì shī. yī lú lìng zǐ liù xiū jí xiōng zi pǔ gēn, jiāng jūn wèi xióng fàn bān jī dàn děng, lǜ zhòng shù wàn, zuò wéi qián fēng, zì lǜ dà jūn wèi hòu yīng, yào wǔ yáng wēi, zhí zhǐ jìn yáng. liú kūn shōu de sàn zú shù qiān qí, zì cháng shān wǎng huì, dǎo zhì fén dōng. liú yào chū bīng nuò zhàn, dù fén duì lěi, yào jūn yǐ jīng bǎo lüè, gè wú dòu zhì, nà dài bīng fāng rú chū shuǐ jiāo lóng, fēi yáng fèn xùn, yī wǎng wú qián, shā dé yào jūn qī diān bā dǎo, dōng zǒu xī bēn. yào shàng bù kěn jù tuì, hái xiǎng shàng qián zhāo jià, piān yù dài jiāng tū rù, zǎn shuò cóng cì, yào shēn zhōng qī chuàng, jìng zhì duò luò mǎ xià. hàn tǎo lǔ jiāng jūn fù hǔ, fèn yǒng jiù yào, shā tuì dài jiāng, bǎ yào fú qǐ, shǐ chéng yǐ mǎ, yào qī rán dào:" wǒ yǐ bù néng zài zhàn le, nìng kě sǐ zài cǐ dì, jiāng jūn bù kě wú mǎ, qiě chí hái jìn yáng, qǐng dé dà bīng, wèi wǒ bào chóu." hǔ liú tì dào:" hǔ méng dài wáng shí bá zhì cǐ, cháng sī xiào mìng, jīn rì zhèng yīng zhì sǐ le. kuàng hàn shì chū jī, nìng kě wú hǔ, bù kě wú dài wáng." shuō zhe, fú yào shàng mǎ, zì jǐ bù xíng, jì yào zhì fén shuǐ páng, shǐ yào shè fén, fù fǎn jié zhuī jūn, jìng zhì zhàn sǐ.
汉主聪得晋阳捷报,仍授曜为车骑大将军,命前将军刘丰为并州刺史,同镇晋阳。刘琨正杀退诸胡,蓦闻晋阳被围,急率轻骑还援,已是不及,乃复走常山,飞使敦促代公猗卢,速即济师。猗卢令子六修及兄子普根,将军卫雄范班箕澹等,率众数万,作为前锋,自率大军为后应,耀武扬威,直指晋阳。刘琨收得散卒数千骑,自常山往会,导至汾东。刘曜出兵搦战,渡汾对垒,曜军已经饱掠,各无斗志,那代兵方如出水蛟龙,飞扬奋迅,一往无前,杀得曜军七颠八倒,东走西奔。曜尚不肯遽退,还想上前招架,偏遇代将突入,攒槊丛刺,曜身中七创,竟致堕落马下。汉讨虏将军傅虎,奋勇救曜,杀退代将,把曜扶起,使乘已马,曜凄然道:“我已不能再战了,宁可死在此地,将军不可无马,且驰还晋阳,请得大兵,为我报仇。”虎流涕道:“虎蒙大王识拔至此,常思效命,今日正应致死了。况汉室初基,宁可无虎,不可无大王。”说着,扶曜上马,自己步行,冀曜至汾水旁,使曜涉汾,复返截追军,竟致战死。
yào bēn huí jìn yáng, yè yǔ hé nèi wáng càn, bīng zhōu cì shǐ liú fēng, lüè dé jìn yáng zǐ nǚ, chū chéng yì qù. kūn yǐn yī lú dà jūn, lián yè zhuī niè, zhuī jí lán gǔ, dà pò hàn bīng, qín zhù liú fēng, zhǎn hàn jiāng xíng yán děng sān qiān yú jí, fú shī shù bǎi lǐ, zhǐ yào yǔ càn fēi mǎ dùn qù. yī lú huí zhì shòu yáng shān, lìng bù zhòng chén yuè shī shǒu, liú xiě yíng tú, shān shí jiē chì. kūn zì yíng mén bù rù bài xiè, zài qǐ jìn bīng. yī lú dào:" wǒ bù zǎo lái, zhì jūn fù mǔ jiàn hài, wèi miǎn bào kuì. dàn jūn yǐ dé fù zhōu jìng, wǒ jūn yuǎn lái pí bì, bù biàn zài jǔ. liú cōng shàng wèi kě miè, róng qí hòu tú." jiū jìng shì gè wài zú, zěn kěn wèi kūn jìn lì? kūn yì bù néng xiāng qiáng, zhǐ hǎo jǔ jiǔ jiàn xíng. yī lú liú mǎ niú yáng gè qiān yú pǐ, chē bǎi chéng, zèng gěi yǔ kūn, bìng shǐ bù jiàng jī dàn duàn fán, zhù shù jìn yáng, zì yǐn dà jūn běi guī. kūn rù chéng hòu, shōu yì fù mǔ shī hái, jí jiāng liú fēng zhǎn qì, qǔ xuè jì líng, dà tòng yī chǎng. sì jiàn chéng zhōng mín jū, yǐ bèi lüè jǐn, yī shí bù néng guī fù, yòu kǒng kòu zhì nán shǒu, nǎi xǐ jū yáng qǔ, zhāo jí wáng sàn, fǔ wèi chuāng yí, xú tú hòu jǔ bà le.
曜奔回晋阳,夜与河内王粲,并州刺史刘丰,掠得晋阳子女,出城逸去。琨引猗卢大军,连夜追蹑,追及蓝谷,大破汉兵,擒住刘丰,斩汉将邢延等三千余级,伏尸数百里,只曜与粲飞马遁去。猗卢回至寿阳山,令部众陈阅尸首,流血盈途,山石皆赤。琨自营门步入拜谢,再乞进兵。猗卢道:“我不早来,致君父母见害,未免抱愧。但君已得复州境,我军远来疲敝,不便再举。刘聪尚未可灭,容俟后图。”究竟是个外族,怎肯为琨尽力?琨亦不能相强,只好举酒饯行。猗卢留马牛羊各千余匹,车百乘,赠给与琨,并使部将箕澹段繁,助戍晋阳,自引大军北归。琨入城后,收瘗父母尸骸,即将刘丰斩讫,取血祭灵,大恸一场。嗣见城中民居,已被掠尽,一时不能规复,又恐寇至难守,乃徙居阳曲,招集亡散,抚慰疮痍,徐图后举罢了。
qiě shuō guān zhōng jùn xiàn, zì jīng jiǎ pǐ suǒ chēn děng, xīng bīng kuāng fù, duō bàn lüè dìng, fù jiāng liú yào zhú chū cháng ān, yú shì fèng qín wáng yè wèi huáng tài zǐ, yóu yōng chéng yíng rù cháng ān, chuàng lì xíng tái, jì tán gào lèi. lèi xì jì míng. bìng jiàn zōng miào shè jì, xià lìng dà shè, yòng yán dǐng wèi tài zǐ zhān shì, zǒng shè bǎi kuí, jiā fēng jiǎ pǐ wèi zhèn xī dà jiàng jūn, yáo shòu nán yáng wáng bǎo wèi dà sī mǎ, lǐng qín zhōu cì shǐ. bǎo jí mú zǐ, jiàn qián. shàng shū lìng sī kōng xún fān, réng shǒu běn zhí, lìng tā dū shè yuǎn jìn. fān dì zǔ wèi sī lì xiào wèi, xíng yù zhōu cì shǐ, réng fèng yǒng jiā nián hào, chéng zhì xíng shì. qiě shí jù huái dì bèi lǔ de shí hòu, yǐ gé yī nián, zhōng yuán jiǔ wú gòng zhǔ, hǎi nèi shàng huái niàn gù jūn, yòu wú qiáng zōng kě yǐ tuī dài, suǒ yǐ hǎi nèi chén mín, chú chéng hàn liǎng guó wài, gòng yán chēng yǒng jiā liù nián.
且说关中郡县,自经贾疋索綝等,兴兵匡复,多半略定,复将刘曜逐出长安,于是奉秦王业为皇太子,由雍城迎入长安,创立行台,祭坛告类。类系祭名。并建宗庙社稷,下令大赦,用阎鼎为太子詹事,总摄百揆,加封贾疋为镇西大将军,遥授南阳王保为大司马,领秦州刺史。保即模子,见前。尚书令司空荀藩,仍守本职,令他督摄远近。藩弟组为司隶校尉,行豫州刺史,仍奉永嘉年号,承制行事。且时距怀帝被掳的时候,已隔一年,中原久无共主,海内尚怀念故君,又无强宗可以推戴,所以海内臣民,除成汉两国外,共沿称永嘉六年。
jiū jìng huái dì lǔ rù píng yáng, rú hé chǔ zhì, yīng gāi bǔ bǐ xù míng. huái dì bèi hàn bīng jū zhù, yóu hū yán yàn yā zhì píng yáng, hàn zhǔ cōng shēng diàn shòu fú, táng huáng gāo zuò. hū yán yàn xiān xíng rù bào, cōng dāng rán xīn wèi, miàn jiā yàn wèi zhèn nán dà jiàng jūn. yàn bài xiè bì, qǐ lì yī páng, jí hū zuǒ yòu yā rù huái dì jí jìn chén yǔ mín wáng jùn děng rén. huái dì zhì cǐ, shēn zuò fú qiú, bù dé bù xiàng cōng xíng lǐ. mín yǔ jùn suí dì xià bài. cōng níng xiào dào:" wǒ fù yǔ rǔ xiān dì yǒu jiāo, yìng cóng kuān yòu, rǔ děng kě zài cǐ liú jū, tīng wǒ mìng lìng biàn liǎo." huái dì yǔ mín jùn liǎng rén, yòu bù dé bù qǐ shǒu chēng xiè. guó jūn sǐ shè jì, hé bì zhì lǔ tíng, kuàng hòu lái réng bù dé shēng cún ne. cōng nǎi mìng tuì jū bié shì, pài bīng jiān shǒu, yī miàn chēng zhào xíng shè, gǎi yuán jiā píng, fēng jìn zhǔ wèi píng ā gōng, jìn chén yǔ mín wáng jùn, wèi guāng lù dài fu. huái dì yě zhǐ hǎo rěn gòu hán xiū, zuò le hú lǔ de chén nú. hǎo róng yì jì jū yī nián, hàn huáng hòu hū yán hòu qù shì, gōng nèi fā sāng, hàn chén dāng rán diào sòng, jìn jūn chén yì wèi néng miǎn lì, dà yuē yì dī shǒu sòng sàng, zhè què wú yōng xì biǎo.
究竟怀帝掳入平阳,如何处置,应该补笔叙明。怀帝被汉兵拘住,由呼延晏押至平阳,汉主聪升殿受俘,堂皇高坐。呼延晏先行入报,聪当然欣慰,面加晏为镇南大将军。晏拜谢毕,起立一旁,即呼左右押入怀帝及晋臣庾珉王俊等人。怀帝至此,身作俘囚,不得不向聪行礼。珉与俊随帝下拜。聪狞笑道:“我父与汝先帝有交,应从宽宥,汝等可在此留居,听我命令便了。”怀帝与珉俊两人,又不得不稽首称谢。国君死社稷,何必至虏庭,况后来仍不得生存呢。聪乃命退居别室,派兵监守,一面称诏行赦,改元嘉平,封晋主为平阿公,晋臣庾珉王俊,为光禄大夫。怀帝也只好忍垢含羞,做了胡虏的臣奴。好容易寄居一年,汉皇后呼延后去世,宫内发丧,汉臣当然吊送,晋君臣亦未能免例,大约亦低首送丧,这却毋庸细表。
xiān shì liú cōng shàng zhēng dān tài hòu, fēi cháng qīn nì, tài dì běi hǎi wáng, wěi shí kàn bu guò qu, lǚ zhì gōng zhōng jìn guī dān hòu, huí yìng èr shí èr huí. dān hòu yòu hèn yòu cán, jìng zhì chéng jí, bú dào yī nián, biàn jí sǐ bié. cōng bēi dào wàn fēn, zú zú kū le hǎo jǐ rì. sì wén dān hòu bìng sǐ, yóu guī jiàn suǒ zhì, miǎn bù dé yǔ yǒu xì. cōng hòu hū yán shì, yòu lìng cún yī zhǒng sī xiǎng, shí cháng jì, yī rì, xiàng cōng jìn yán dào:" fù sǐ zi jì, gǔ jīn cháng dào, rú bì xià jiàn wèi, shí chéng gāo zǔ yí yè, nài hé jīn rì lì yī tài dì ne? qiè kǒng bì xià bǎi nián yǐ hòu, càn xiōng dì jiāng wú yí zhǒng le." bù lì tài dì, wèi jiàn càn děng guǒ dé liú zhǒng. cōng bàn shǎng fāng dá dào:" róng wǒ xú zuò jì jiào." hū yán hòu fù dào:" shì huǎn biàn shēng. tài dì jiàn càn xiōng dì jiàn zhǎng, bì zhì bù ān, wàn yī yǒu tā rén gòu xìn, huò qiě lì fā le. bì xià néng róng tài dì, tài dì wèi bì kěn shì bì xià." cōng yīng shēng dào:" wǒ zhī dào le." dān tài hòu yǒu xiōng míng chōng, céng shì hàn wèi guāng lù dài fu, píng shí chū rù gōng jìn, yǐ yǒu fēng wén, nǎi wǎng dōng gōng jiàn, wèi yán xiān qì. jīng wèn hé yīn? chōng fāng yǔ mì yǔ dào:" shū bù jiàn qīn, zhǔ shàng yǐ zhǔ yì hé nèi wáng, qǐng diàn xià xiān jī tuì ràng, miǎn dǎo wēi jī!" qú rán dào:" hé ruì mò nián, zhǔ shàng yīn dí shù yǒu bié, cháng ràng wèi yǔ. yīn zhǔ shàng nián zhǎng, gù xiāng tuī fèng, tiān xià xì gāo zǔ de tiān xià, xiōng zhōng dì jí, yǒu hé bù kě? jiù shì càn xiōng dì jiāng lái xù lì, yóu rú jīn rì. ruò wèi shū bù jiàn qīn, xiǎng zǐ dì guān xì, xiāng qù wú jǐ, zhǔ shàng yì wèi bì ài zǐ zēng dì lī." shàng zài mèng zhōng. chōng jiàn wèi kěn xiāng xìn, yīn mò rán tuì qù. wéi cōng suī tīng xìn fù yán, yǒu yì fèi, dàn huí yì dān hòu shēng shí, rú hé róu mèi, rú hé qīn ài, yòu bù jué ěr rè miàn hóng, wèi rěn jiāng fèi qù. cuō tuó guò le yī liǎng nián, hū yán hòu dé bìng shēn wáng, xiǎng shì yōu sǐ. shǎo le yí gè tài dì duì tóu, yuè jiāng qián shì gē qǐ.
先是刘聪上烝单太后,非常亲昵,太弟北海王,委实看不过去,屡至宫中进规单后,回应二十二回。单后又恨又惭,竟致成疾,不到一年,便即死别。聪悲悼万分,足足哭了好几日。嗣闻单后病死,由规谏所致,免不得与有隙。聪后呼延氏,又另存一种思想,时常忌,一日,向聪进言道:“父死子继,古今常道,如陛下践位,实承高祖遗业,奈何今日立一太弟呢?妾恐陛下百年以后,粲兄弟将无遗种了。”不立太弟,未见粲等果得留种。聪半晌方答道:“容我徐作计较。”呼延后复道:“事缓变生。太弟见粲兄弟渐长,必至不安,万一有他人构衅,祸且立发了。陛下能容太弟,太弟未必肯侍陛下。”聪应声道:“我知道了。”单太后有兄名冲,曾仕汉为光禄大夫,平时出入宫禁,已有风闻,乃往东宫见,未言先泣。惊问何因?冲方与密语道:“疏不间亲,主上已属意河内王,请殿下先机退让,免蹈危机!”瞿然道:“河瑞末年,主上因嫡庶有别,尝让位与。因主上年长,故相推奉,天下系高祖的天下,兄终弟及,有何不可?就是粲兄弟将来序立,犹如今日。若谓疏不间亲,想子弟关系,相去无几,主上亦未必爱子憎弟哩。”尚在梦中。冲见未肯相信,因默然退去。惟聪虽听信妇言,有意废,但回忆单后生时,如何柔媚,如何亲爱,又不觉耳热面红,未忍将废去。蹉跎过了一两年,呼延后得病身亡,想是忧死。少了一个太弟对头,越将前事搁起。
qiě cōng běn hào sè, zì dān hòu sǐ hòu, guǎng xuǎn míng jiā nǚ zǐ, chōng rù hòu gōng, jí hū yán hòu mò, jí mìng sī kōng wáng yù nǚ wèi zuǒ zhāo yí, shàng shū lìng rèn yǐ nǚ wèi yòu zhāo yí, dà jiàng jūn wáng zhāng nǚ, zhōng shū jiān fàn lóng nǚ, zuǒ pú yè mǎ jǐng nǚ, jiē wèi guì rén, yòu pú yè zhū jì nǚ wèi guì fēi, jūn pèi jīn yìn zǐ shòu, lún liú jìn yù. hòu yòu tàn xī tài bǎo liú yīn, jiā duō lì shū, nǚ èr rén, nǚ sūn sì rén, tǒng shì tiān zī guó sè, xiù lì jué lún, suì yù yī bìng nà rù, chōng zuò pín qiáng. bù wèn zūn bēi cháng yòu, hǎo suàn kuò rán yǒu róng. tài dì yòu dú yuán tóng xìng bù hūn de gǔ lì, shàng shū qiè jiàn. cōng nǎi zhuǎn wèn tài zǎi liú yán nián jí tài fù liú jǐng, liǎng rén zhuān zhī yíng hé, biàn qí shēng dá dào:" tài bǎo zì wèi chū zì liú kāng gōng, xì zhōu cháo qīng shì, jiàn chūn qiū zuǒ zhuàn. yǔ bì xià tóng xìng yì yuán, hé bù kě nà?" cōng wén yán dà xǐ, biàn jí zhào rù liú shì èr nǚ jí sì nǚ sūn, bài èr nǚ wèi zuǒ yòu guì pín, wèi zài zhāo yí shàng, sì nǚ sūn wèi guì rén, wèi cì guì pín. liù ge měi rén ér, tóng shí rù gōng, yǐn de zhè wèi hàn zhǔ cōng, yìng jiē bù xiá, zhèn rì lǐ shēn jū jiǎn chū, hǎn wén wài shì. tíng chén chén zòu, zhé lìng zhōng huáng mén shōu rù, guī zuǒ yòu liǎng guì pín cái jué. liǎng guì pín yī míng yīng, yī míng é, yǐn yù é huáng nǚ yīng de yì sī. yáo èr nǚ míng é huáng nǚ yīng. liú yīn běn shì jìn chén, jiù wèi xīn xīng tài shǒu, xiàn méi hàn tíng, lì guān shì zhōng tài bǎo, bìng jiāng èr nǚ jí sì sūn nǚ, jǐn xiàn yǔ cōng, qǔ róng qiú mèi, zhè yě shì wú chǐ yǐ jí le. yīng gāi chì mà.
且聪本好色,自单后死后,广选名家女子,充入后宫,及呼延后殁,即命司空王育女为左昭仪,尚书令任顗女为右昭仪,大将军王彰女,中书监范隆女,左仆射马景女,皆为贵人,右仆射朱纪女为贵妃,均佩金印紫绶,轮流进御。后又探悉太保刘殷,家多丽姝,女二人,女孙四人,统是天姿国色,秀丽绝伦,遂欲一并纳入,充作嫔嫱。不问尊卑长幼,好算廓然有容。太弟又独援同姓不婚的古例,上书切谏。聪乃转问太宰刘延年及太傅刘景,两人专知迎合,便齐声答道:“太保自谓出自刘康公,系周朝卿士,见《春秋左传》。与陛下同姓异源,何不可纳?”聪闻言大喜,便即召入刘氏二女及四女孙,拜二女为左右贵嫔,位在昭仪上,四女孙为贵人,位次贵嫔。六个美人儿,同时入宫,引得这位汉主聪,应接不暇,镇日里深居简出,罕闻外事。廷臣陈奏,辄令中黄门收入,归左右两贵嫔裁决。两贵嫔一名英,一名娥,隐寓娥皇女英的意思。尧二女名娥皇女英。刘殷本是晋臣,旧为新兴太守,陷没汉廷,历官侍中太保,并将二女及四孙女,尽献与聪,取荣求媚,这也是无耻已极了。应该斥骂。
jì ér cōng shòu jìn zhǔ yí tóng sān sī, jiā fēng kuài jī jùn gōng. yǔ mín wáng jùn, yī cì jiā zhì. jìn jūn chén rù cháo bài xiè, cōng yǐn yǔ gòng yǐn, cóng róng yǔ jìn zhǔ dào:" qīng qián wèi yù zhāng wáng shí, zhèn zài zhōng yuán, céng yǔ wáng wǔ zi jí wáng jì biǎo zì. jiàn shǒu wén. fǎng qīng, qīng cháng shì zhèn yuè fǔ gē, yòu yǐn zhèn rù shè tīng, tóng shì jì yì, zhèn dé shí èr chóu, qīng yǔ wǔ zi jù dé jiǔ chóu, qīng zèng zhèn zhè gōng yín yàn, jīn kě jì yì fǒu?" huái dì dá dào:" chén zěn gǎn shī jì, dàn hèn dāng shí bù zǎo shí lóng yán." kuī tā hòu liǎn shuō chū. cōng yòu dào:" qīng jiā gǔ ròu, hé gù lǚ xiāng cán hài?" huái dì dào:" zhè shì tiān yì, shí fēi rén shì. dà hàn jiāng yìng tiān shòu mìng, gù wèi bì xià zì xiāng qū chú, ruò chén jiā néng shǒu wǔ dì yí yè, jiǔ zú dūn mù, bì xià hé cóng dé píng hé luò ne?" cōng bù jīn dà xiào, yǐn zhì huáng hūn, jìng hū chū xiǎo guì rén liú shì, shǎng yǔ huái dì, qiě yǔ yǔ dào:" zhè shì míng gōng nǚ sūn, jīn cì wèi qīng qī, qīng hǎo wèi dài yù, xìng wù qīng shì!" shuō zhì cǐ, yòu zhuǎn zhǔ liú shì shù yǔ, miàn fēng tā wèi kuài jī guó fū rén, shǐ huái dì jí xī lǐng qù. guāng yīn róng yì, zhuǎn shùn dōng cán, yuè nián yuán dàn, cōng yù guāng jí diàn, dà yàn qún chén, shǐ jìn zhǔ gǎi zhe qīng yī, páng lì zhēn jiǔ. huái dì bù kān chǐ rǔ, mǎn miàn shēng cán. yǔ mín wáng jùn, shí yì zài liè, jīn bú zhù bēi tòng qǐ lái. cōng dùn shí dòng nǎo, bǎ tā chì chū. zhì huái dì xíng jiǔ bì, yì lìng tuì qù. guò le xún yuè, yǒu rén gào jié yǔ mín wáng jùn, shuō tā yīn móu biàn luàn, jiāng zhào liú kūn rù gōng píng yáng, cōng jí qiǎn rén jī zhe dú jiǔ, zhèn sǐ huái dì, bìng shā yǔ mín wáng jùn. zǒng jì huái dì zài wèi sì nián yú, chén lǔ yī nián yú, mò shí sān shí suì. xiǎo zi yǒu shī tàn dào:
既而聪授晋主仪同三司,加封会稽郡公。庾珉王俊,依次加秩。晋君臣入朝拜谢,聪引与共饮,从容语晋主道:“卿前为豫章王时,朕在中原,曾与王武子即王济表字。见首文。访卿,卿尝示朕乐府歌,又引朕入射厅,同试技艺,朕得十二筹,卿与武子俱得九筹,卿赠朕柘弓银砚,今可记忆否?”怀帝答道:“臣怎敢失记,但恨当时不早识龙颜。”亏他厚脸说出。聪又道:“卿家骨肉,何故屡相残害?”怀帝道:“这是天意,实非人事。大汉将应天受命,故为陛下自相驱除,若臣家能守武帝遗业,九族敦睦,陛下何从得平河洛呢?”聪不禁大笑,饮至黄昏,竟呼出小贵人刘氏,赏与怀帝,且与语道:“这是名公女孙,今赐为卿妻,卿好为待遇,幸勿轻视!”说至此,又转嘱刘氏数语,面封她为会稽国夫人,使怀帝即夕领去。光阴容易,转瞬冬残,越年元旦,聪御光极殿,大宴群臣,使晋主改着青衣,旁立斟酒。怀帝不堪耻辱,满面生惭。庾珉王俊,时亦在列,禁不住悲恸起来。聪顿时动恼,把他斥出。至怀帝行酒毕,亦令退去。过了旬月,有人告讦庾珉王俊,说他阴谋变乱,将召刘琨入攻平阳,聪即遣人赍着毒酒,鸩死怀帝,并杀庾珉王俊。总计怀帝在位四年余,臣虏一年余,殁时三十岁。小子有诗叹道:
qīng yī xíng jiǔ zuò qiú nú, tiān zǐ níng gān bài xiá hú?
青衣行酒作囚奴,天子宁甘拜黠胡?
wèi sǐ zhōng nán táo yī sǐ, hé rú lín biàn zǎo juān qū.
畏死终难逃一死,何如临变早捐躯。
huái dì yù hài, hào wèn sì dá, yù zhī jìn cháo yǒu wú sì zhǔ, qiě zhì xià huí shuō míng.
怀帝遇害,耗问四达,欲知晋朝有无嗣主,且至下回说明。
--------
yóu shí lè dài jí liú kūn, yóu liú kūn dài jí liú yào, yóu liú yào dài jí yī lú, shì jī fù zá, quán lài zuò zhě yī zhī miào bǐ, suí shì lián shǔ, fāng bù zhì duàn duàn xù xù, zú lìng yuè zhě yī mù liǎo rán. xià bàn huí yīn qín wáng rù guān, chuàn rù huái dì, fù yóu huái dì chuàn rù liú cōng, xù jí hàn gōng zhū shì, jí yǐ huái dì dé pèi liú shì, zhǔ qīng yī xíng jiǔ, yù hài zuò jié. kàn sì suí bǐ pū xù, ér bǐ xià shā fèi jīng yíng, yuè zhě shì lǎn jìn cháo gè shǐ, yǒu shì chuān chā fǒu? yǒu shì míng bái fǒu? jí cǐ yī huí, yǐ jiàn zuò zhě kǔ xīn, ér dé shī bāo biǎn, yòu rú jiàn yán biǎo, shì gù jiān yǒu sān zhǎng, yǔ liú zhī jǐ zhī yán, yǐn xiāng wěn hé zhě yě.
由石勒带及刘琨,由刘琨带及刘曜,由刘曜带及猗卢,事迹复杂,全赖作者一支妙笔,随事联属,方不至断断续续,足令阅者一目了然。下半回因秦王入关,串入怀帝,复由怀帝串入刘聪,叙及汉宫诸事,即以怀帝得配刘氏,主青衣行酒,遇害作结。看似随笔铺叙,而笔下煞费经营,阅者试览晋朝各史,有是穿插否?有是明白否?即此一回,已见作者苦心,而得失褒贬,又如见言表,是固兼有三长,与刘知几之言,隐相吻合者也。