qí jiāng, qí huán gōng zhī zōng nǚ, jìn wén gōng zhī fū rén yě. chū wén gōng fù xiàn gōng, nà lí jī, zèn shā tài zǐ shēn shēng. wén gōng hào gōng zǐ zhòng ěr, yǔ jiù fàn bēn dí. shì qí, qí huán gōng yǐ zōng nǚ qī zhī, yù zhī shén shàn, yǒu mǎ èr shí chéng, jiāng sǐ yú qí, yuē:" rén shēng ān lè ér yǐ, shéi zhī qí tā." zi fàn zhī wén gōng zhī ān qí yě, yù xíng ér huàn zhī, yǔ cóng zhě móu yú sāng xià, cán qiè zài yān. qiè gào jiāng shì, jiāng shā zhī, ér yán yú gōng zǐ yuē:" cóng zhě jiāng yǐ zi xíng, wén zhě wú yǐ chú zhī yǐ. gōng zǐ bì cóng, bù kě yǐ èr, èr wú chéng mìng. zì zi qù jìn, jìn wú níng suì. tiān wèi wáng jìn, yǒu jìn guó zhě, fēi zi ér shuí, zi qí miǎn zhī! shàng dì lín zi, èr bì yǒu jiù." gōng zǐ yuē:" wú bù dòng, bì sǐ yú cǐ yǐ." jiāng yuē:" bù kě. zhōu shī yuē:' shēn shēn zhēng fū, měi huái mí jí.' sù yè zhēng xíng, yóu kǒng wú jí, kuàng yù huái ān, jiāng hé jí yǐ! rén bù qiú jí, qí néng jí hū! luàn bù zhǎng shì, gōng zǐ bì yǒu jìn." gōng zǐ bù tīng. jiāng yǔ jiù fàn móu, zuì, zài zhī yǐ xíng, jiǔ xǐng, gōng zǐ yǐ gē zhú jiù fàn yuē:" ruò shì yǒu jì zé kě, wú suǒ jì, wú shí jiù shì zhī ròu qǐ yǒu yàn zāi!" suì xíng, guò cáo sòng zhèng chǔ ér rù qín. qín mù gōng nǎi yǐ bīng nèi zhī yú jìn, jìn rén shā huái gōng ér lì gōng zǐ zhòng ěr, shì wéi wén gōng. yíng qí jiāng yǐ wéi fū rén. suì bà tiān xià, wèi zhū hóu méng zhǔ. jūn zǐ wèi qí jiāng jié ér bù dú, néng yù jūn zǐ yú shàn. shī yuē:" bǐ měi mèng jiāng, kě yǔ wù yán." cǐ zhī wèi yě.
齐姜,齐桓公之宗女,晋文公之夫人也。初文公父献公,纳骊姬,谮杀太子申生。文公号公子重耳,与舅犯奔狄。适齐,齐桓公以宗女妻之,遇之甚善,有马二十乘,将死于齐,曰:“人生安乐而已,谁知其它。”子犯知文公之安齐也,欲行而患之,与从者谋于桑下,蚕妾在焉。妾告姜氏,姜杀之,而言于公子曰:“从者将以子行,闻者吾已除之矣。公子必从,不可以贰,贰无成命。自子去晋,晋无宁岁。天未亡晋,有晋国者,非子而谁,子其勉之!上帝临子,贰必有咎。”公子曰:“吾不动,必死于此矣。”姜曰:“不可。周诗曰:‘莘莘征夫,每怀靡及。’夙夜征行,犹恐无及,况欲怀安,将何及矣!人不求及,其能及乎!乱不长世,公子必有晋。”公子不听。姜与舅犯谋,醉,载之以行,酒醒,公子以戈逐舅犯曰:“若事有济则可,无所济,吾食舅氏之肉岂有餍哉!”遂行,过曹宋郑楚而入秦。秦穆公乃以兵内之于晋,晋人杀怀公而立公子重耳,是为文公。迎齐姜以为夫人。遂霸天下,为诸侯盟主。君子谓齐姜洁而不渎,能育君子于善。诗曰:“彼美孟姜,可与寤言。”此之谓也。
sòng yuē: qí jiāng gōng zhèng, yán xíng bù dài, quàn miǎn jìn wén, fǎn guó wú yí, gōng zǐ bù tīng, jiāng yǔ fàn móu, zuì ér zài zhī, zú chéng bà jī.
颂曰:齐姜公正,言行不怠,劝勉晋文,反国无疑,公子不听,姜与犯谋,醉而载之,卒成霸基。