wèi gū dìng jiāng zhě, wèi dìng gōng zhī fū rén, gōng zǐ zhī mǔ yě. gōng zǐ jì qǔ ér sǐ, qí fù wú zi, bì sān nián zhī sàng, dìng jiāng guī qí fù, zì sòng zhī, zhì yú yě. ēn ài āi sī, bēi xīn gǎn tòng, lì ér wàng zhī, huī qì chuí tì. nǎi fù shī yuē:" yàn yàn yú fēi, chā chí qí yǔ, zhī zǐ yú guī, yuǎn sòng yú yě, zhān wàng bù jí, qì tì rú yǔ." sòng qù guī qì ér wàng zhī. yòu zuò shī yuē:" xiān jūn zhī sī, yǐ chù guǎ rén." jūn zǐ wèi dìng jiāng wèi cí gū guò ér zhī hòu. dìng gōng è sūn lín fù, sūn lín fù bēn jìn. jìn hóu shǐ qiè chōu wèi qǐng hái, dìng gōng yù cí, dìng jiāng yuē:" bù kě, shì xiān jūn zōng qīng zhī sì yě. dà guó yòu yǐ wéi qǐng, ér fú xǔ, jiāng wáng. suī è zhī, bù yóu yù yú wáng hū! jūn qí rěn zhī. fū ān mín ér yòu zōng qīng, bù yì kě hū!" dìng gōng suì fù zhī. jūn zǐ wèi dìng jiāng néng yuǎn huàn nàn. shī yuē:" qí yí bù tè, zhèng shì sì guó." cǐ zhī wèi yě. dìng gōng zú, lì jìng sì zhī zǐ kàn wèi jūn, shì wèi xiàn gōng. xiàn gōng jū sāng ér màn. dìng jiāng jì kū ér xī, jiàn xiàn gōng zhī bù āi yě, bù nèi shí yǐn, tàn yuē:" shì jiāng bài wèi guó, bì xiān hài shàn rén, tiān huò wèi guó yě! fū wú bù huò zhuān yě shǐ zhǔ shè jì." dài fū wén zhī jiē jù. sūn wén zi zì shì bù gǎn shě qí zhòng qì yú wèi. zhuān zhě, xiàn gōng dì zǐ xiān yě. xián, ér dìng jiāng yù lì zhī ér bù dé. hòu xiàn gōng bào nüè, màn wǔ dìng jiāng. zú jiàn zhú zǒu, chū wáng zhì jìng, shǐ zhù zōng gào wáng, qiě gào wú zuì yú miào. dìng jiāng yuē:" bù kě. ruò lìng wú shén, bù kě wū. yǒu zuì, ruò hé gào wú zuì yě. qiě gōng zhī xíng, shě dà chén ér yǔ xiǎo chén móu, yī zuì yě. xiān jūn yǒu wèi qīng yǐ wéi shī bǎo, ér miè zhī, èr zuì yě. yú yǐ jīn zhì shì xiān jūn, ér bào qiè shǐ yú, sān zuì yě. gào wáng ér yǐ, wú gào wú zuì. qí hòu lài zhuān lì, xiàn gōng fù dé fǎn guó. jūn zǐ wèi dìng jiāng néng yǐ cí jiào. shī yún:" wǒ yán wéi fú." cǐ zhī wèi yě. zhèng huáng ěr lǜ shī qīn wèi, sūn wén zi bo zhuī zhī, xiàn zhào yú dìng jiāng yuē:" zhào rú shān lín, yǒu fū chū zhēng ér sàng qí xióng." dìng jiāng yuē:" zhēng zhě sàng xióng, yù kòu zhī lì yě. dài fū tú zhī." wèi rén zhuī zhī, huò huáng ěr yú quǎn qiū. jūn zǐ wèi dìng jiāng dá yú shì qíng. shī yún:" zuǒ zhī zuǒ zhī, jūn zǐ yí zhī." cǐ zhī wèi yě.
卫姑定姜者,卫定公之夫人,公子之母也。公子既娶而死,其妇无子,毕三年之丧,定姜归其妇,自送之,至于野。恩爱哀思,悲心感恸,立而望之,挥泣垂涕。乃赋诗曰:“燕燕于飞,差池其羽,之子于归,远送于野,瞻望不及,泣涕如雨。”送去归泣而望之。又作诗曰:“先君之思,以畜寡人。”君子谓定姜为慈姑过而之厚。定公恶孙林父,孙林父奔晋。晋侯使郄犨为请还,定公欲辞,定姜曰:“不可,是先君宗卿之嗣也。大国又以为请,而弗许,将亡。虽恶之,不犹愈于亡乎!君其忍之。夫安民而宥宗卿,不亦可乎!”定公遂复之。君子谓定姜能远患难。诗曰:“其仪不忒,正是四国。”此之谓也。定公卒,立敬姒之子衎为君,是为献公。献公居丧而慢。定姜既哭而息,见献公之不哀也,不内食饮,叹曰:“是将败卫国,必先害善人,天祸卫国也!夫吾不获鱄也使主社稷。”大夫闻之皆惧。孙文子自是不敢舍其重器于卫。鱄者,献公弟子鲜也。贤,而定姜欲立之而不得。后献公暴虐,慢侮定姜。卒见逐走,出亡至境,使祝宗告亡,且告无罪于庙。定姜曰:“不可。若令无神,不可诬。有罪,若何告无罪也。且公之行,舍大臣而与小臣谋,一罪也。先君有卫卿以为师保,而蔑之,二罪也。余以巾栉事先君,而暴妾使余,三罪也。告亡而已,无告无罪。其后赖鱄力,献公复得反国。君子谓定姜能以辞教。诗云:“我言惟服。”此之谓也。郑皇耳率师侵卫,孙文子卜追之,献兆于定姜曰:“兆如山林,有夫出征而丧其雄。”定姜曰:“征者丧雄,御寇之利也。大夫图之。”卫人追之,获皇耳于犬丘。君子谓定姜达于事情。诗云:“左之左之,君子宜之。”此之谓也。
sòng yuē: wèi gū dìng jiāng, sòng fù zuò shī, ēn ài cí huì, qì ér wàng zhī. shù jiàn xiàn gōng, dé qí zuì yóu. cōng míng yuǎn shí, lì yú wén cí.
颂曰:卫姑定姜,送妇作诗,恩爱慈惠,泣而望之。数谏献公,得其罪尤。聪明远识,丽于文辞。