lì wèi mìng yuē: ruò zhī gōng xī ruò wǒ zāi? mìng yuē: rǔ xī gōng yú wù ér yù bǐ zhèn? lì yuē: shòu yāo qióng dá guì jiàn pín fù, wǒ lì zhī suǒ néng yě. mìng yuē: péng zǔ zhī zhì bù chū yáo shùn zhī shàng, ér shòu bā bǎi yán yuān zhī cái bù chū zhòng rén zhī xià, ér shòu shí bā. zhòng ní zhī dé bù chū zhū hóu zhī xià, ér kùn yú chén cài yīn zhòu zhī xíng bù chū sān rén zhī shàng, ér jū jūn wèi. jì zhá wú jué yú wú, tián héng zhuān yǒu qí guó. yí qí è yú shǒu yáng, jì shì fù yú zhǎn qín. ruò shì rǔ lì zhī suǒ néng, nài hé shòu bǐ ér yāo cǐ, qióng shèng ér dá nì, jiàn xián ér guì yú, pín shàn ér fù è xié? lì yuē: ruò rú ruò yán, wǒ gù wú gōng yú wù, ér wù ruò cǐ xié, cǐ zé ruò zhī suǒ zhì xié? mìng yuē: jì wèi zhī mìng, nài hé yǒu zhì zhī zhě xié? zhèn zhí ér tuī zhī, qū ér rèn zhī. zì shòu zì yāo, zì qióng zì dá, zì guì zì jiàn, zì fù zì pín, zhèn qǐ néng shí zhī zāi? zhèn qǐ néng shí zhī zāi?
力謂命曰:「若之功奚若我哉?」命曰:「汝奚功於物而欲比朕?」力曰:「壽夭、窮達、貴賤、貧富,我力之所能也。」命曰:「彭祖之智不出堯、舜之上,而壽八百;顏淵之才不出眾人之下,而壽十八。仲尼之德不出諸侯之下,而困於陳、蔡;殷紂之行不出三仁之上,而居君位。季札無爵於吳,田恆專有齊國。夷、齊餓於首陽,季氏富於展禽。若是汝力之所能,奈何壽彼而夭此,窮聖而達逆,賤賢而貴愚,貧善而富惡邪?」力曰:「若如若言,我固無功於物,而物若此邪,此則若之所制邪?」命曰:「既謂之命,奈何有制之者邪?朕直而推之,曲而任之。自壽自夭,自窮自達,自貴自賤,自富自貧,朕豈能識之哉?朕豈能識之哉?」
gōng zi wèi xī mén zǐ yuē: zhèn yǔ zi bìng shì yě, ér rén zǐ dá bìng zú yě, ér rén zǐ jìng bìng mào yě, ér rén zǐ ài bìng yán yě, ér rén zǐ yōng bìng xíng yě, ér rén zǐ chéng bìng shì yě, ér rén zǐ guì bìng nóng yě, ér rén zǐ fù bìng shāng yě, ér rén zǐ lì. zhèn yī zé shù hè, shí zé zī lì, jū zé péng shì, chū zé tú xíng. zi yī zé wén jǐn, shí zé liáng ròu, jū zé lián lì, chū zé jié sì. zài jiā xī rán yǒu qì zhèn zhī xīn, zài cháo è rán yǒu áo zhèn zhī sè. qǐng yè bù jí xiāng, áo yóu bù tóng háng, gù yǒu nián yǐ. zi zì yǐ dé guò zhèn xié?
宮子謂西門子曰:「朕與子並世也,而人子達;並族也,而人子敬;並貌也,而人子愛;並言也,而人子庸;並行也,而人子誠;並仕也,而人子貴;並農也,而人子富;並商也,而人子利。朕衣則裋褐,食則粢糲,居則蓬室,出則徒行。子衣則文錦,食則粱肉,居則連欐,出則結駟。在家熙然有棄朕之心,在朝諤然有敖朕之色。請謁不及相,遨遊不同行,固有年矣。子自以德過朕邪?」
xī mén zǐ yuē: yǔ wú yǐ zhī qí shí. rǔ zào shì ér qióng, yǔ zào shì ér dá, cǐ hòu bó zhī yàn yú? ér jiē wèi yǔ yǔ bìng, rǔ zhī yán hòu yǐ.
西門子曰:「予無以知其實。汝造事而窮,予造事而達,此厚薄之驗歟?而皆謂與予並,汝之顏厚矣。」
běi gōng zi wú yǐ yīng, zì shī ér guī.
北宮子無以應,自失而歸。
zhōng tú yù dōng guō xiān shēng. xiān shēng yuē: rǔ xī wǎng ér fǎn, yǔ yǔ ér bù, yǒu shēn kuì zhī sè xié? běi gōng zi yán qí zhuàng. dōng guō xiān shēng yuē: wú jiāng shě rǔ zhī kuì, yǔ rǔ gèng zhī xī mén shì ér wèn zhī.
中途遇東郭先生。先生曰:「汝奚往而反,偊偊而步,有深愧之色邪?」北宮子言其狀。東郭先生曰:「吾將舍汝之愧,與汝更之西門氏而問之。」
yuē: rǔ xī rǔ běi gōng zi zhī shēn hū? gù qiě yán zhī.
曰:「汝奚辱北宮子之深乎?固且言之。」
xī mén zǐ yuē: běi gōng zi yán shì zú nián mào yán xíng yǔ yǔ bìng, ér jiàn guì pín fù yǔ yǔ yì. yǔ yǔ zhī yuē: yǔ wú yǐ zhī qí shí. rǔ zào shì ér qióng, yǔ zào shì ér dá, cǐ jiāng hòu bó zhī yàn yú? ér jiē wèi yǔ yǔ bìng, rǔ zhī yán hòu yǐ.
西門子曰:「北宮子言世族、年貌、言行與予並,而賤貴、貧富與予異。予語之曰:『予無以知其實。汝造事而窮,予造事而達,此將厚薄之驗歟?而皆謂與予並,汝之顏厚矣。』」
dōng guō xiān shēng yuē: rǔ zhī yán hòu bó bù guò yán cái dé zhī chà, wú zhī yán hòu bó yì yú shì yǐ. fū běi gōng zi hòu yú dé, báo yú mìng rǔ hòu yú mìng, báo yú dé. rǔ zhī dá, fēi zhì de yě běi gōng zi zhī qióng, fēi yú shī yě. jiē tiān yě, fēi rén yě. ér rǔ yǐ mìng hòu zì jīn, běi gōng zi yǐ dé hòu zì kuì, jiē bù shí fū gù rán zhī lǐ yǐ.
東郭先生曰:「汝之言厚薄不過言才德之差,吾之言厚薄異於是矣。夫北宮子厚於德,薄於命;汝厚於命,薄於德。汝之達,非智得也;北宮子之窮,非愚失也。皆天也,非人也。而汝以命厚自矜,北宮子以德厚自愧,皆不識夫固然之理矣。」
xī mén zǐ yuē: xiān shēng zhǐ yǐ! yǔ bù gǎn fù yán.
西門子曰:「先生止矣!予不敢復言。」
běi gōng zi jì guī, yī qí shù hè, yǒu hú háo zhī wēn jìn qí róng shū, yǒu dào liáng zhī wèi bì qí péng shì, ruò guǎng shà zhī yīn chéng qí bì hé, ruò wén xuān zhī shì. zhōng shēn yōu rán, bù zhī róng rǔ zhī zài bǐ yě, zài wǒ yě.
北宮子既歸,衣其裋褐,有狐貉之溫;進其茙菽,有稻粱之味;庇其蓬室,若廣廈之蔭;乘其篳輅,若文軒之飾。終身逌然,不知榮辱之在彼也,在我也。
dōng guō xiān shēng wén zhī yuē: běi gōng zi zhī mèi jiǔ yǐ, yī yán ér néng wù, yì wù yě zāi!
東郭先生聞之曰:「北宮子之寐久矣,一言而能寤,易悟也哉!」
guǎn yí wú bào shū yá èr rén xiāng yǒu shén qī, tóng chù yú qí. guǎn yí wú shì gōng zǐ jiū, bào shū yá shì gōng zǐ xiǎo bái.
管夷吾、鮑叔牙二人相友甚戚,同處於齊。管夷吾事公子糾,鮑叔牙事公子小白。
qí gōng zú duō chǒng, dí shù bìng xíng. guó rén jù luàn. guǎn zhòng yǔ zhào hū fèng gōng zǐ jiū bēn lǔ, bào shū fèng gōng zǐ xiǎo bái bēn jǔ. jì ér gōng sūn wú zhī zuò luàn, qí wú jūn, èr gōng zǐ zhēng rù. guǎn yí wú yǔ xiǎo bái zhàn yú jǔ, dào shè zhòng xiǎo bái dài gōu.
齊公族多寵,嫡庶並行。國人懼亂。管仲與召忽奉公子糾奔魯,鮑叔奉公子小白奔莒。既而公孫無知作亂,齊無君,二公子爭入。管夷吾與小白戰於莒,道射中小白帶鈎。
xiǎo bái jì lì, xié lǔ shā zi jiū, zhào hū sǐ zhī, guǎn yí wú bèi qiú.
小白既立,脅魯殺子糾,召忽死之,管夷吾被囚。
bào shū yá wèi huán gōng yuē: guǎn yí wú néng, kě yǐ zhì guó.
鮑叔牙謂桓公曰:「管夷吾能,可以治國。」
huán gōng yuē: wǒ chóu yě, yuàn shā zhī.
桓公曰:「我仇也,願殺之。」
bào shū yá yuē: wú wén xián jūn wú sī yuàn, qiě rén néng wèi qí zhǔ, yì bì néng wèi rén jūn. rú yù bà wáng, fēi yí wú qí fú kě. jūn bì shě zhī! suì zhào guǎn zhòng.
鮑叔牙曰:「吾聞賢君無私怨,且人能為其主,亦必能為人君。如欲霸王,非夷吾其弗可。君必舍之!」遂召管仲。
lǔ guī zhī qí, bào shū yá jiāo yíng, shì qí qiú. huán gōng lǐ zhī, ér wèi yú gāo guó zhī shàng, bào shū yá yǐ shēn xià zhī, rèn yǐ guó zhèng, hào yuē zhòng fù. huán gōng suì bà.
魯歸之齊,鮑叔牙郊迎,釋其囚。桓公禮之,而位於高、國之上,鮑叔牙以身下之,任以國政,號曰仲父。桓公遂霸。
guǎn zhòng cháng tàn yuē: wú shǎo qióng kùn shí, cháng yǔ bào shū jiǎ, fēn cái duō zì yǔ bào shū bù yǐ wǒ wèi tān, zhī wǒ pín yě. wú cháng wèi bào shū móu shì ér dà qióng kùn, bào shū bù yǐ wǒ wèi yú, zhī shí yǒu lì bù lì yě. wú cháng sān shì, sān jiàn zhú yú jūn, bào shū bù yǐ wǒ wèi bù xiào, zhī wǒ bù zāo shí yě. wú cháng sān zhàn sān běi, bào shū bù yǐ wǒ wèi qiè, zhī wǒ yǒu lǎo mǔ yě. gōng zǐ jiū bài, zhào hū sǐ zhī, wú yōu qiú shòu rǔ bào shū bù yǐ wǒ wèi wú chǐ, zhī wǒ bù xiū xiǎo jié ér chǐ míng bù xiǎn yú tiān xià yě. shēng wǒ zhě fù mǔ, zhī wǒ zhě bào shū yě!
管仲嘗嘆曰:「吾少窮困時,嘗與鮑叔賈,分財多自與;鮑叔不以我為貪,知我貧也。吾嘗為鮑叔謀事而大窮困,鮑叔不以我為愚,知時有利不利也。吾嘗三仕,三見逐於君,鮑叔不以我為不肖,知我不遭時也。吾嘗三戰三北,鮑叔不以我為怯,知我有老母也。公子糾敗,召忽死之,吾幽囚受辱;鮑叔不以我為無恥,知我不羞小節而恥名不顯於天下也。生我者父母,知我者鮑叔也!」
cǐ shì chēng guǎn bào shàn jiāo zhě, xiǎo bái shàn yòng néng zhě.
此世稱管、鮑善交者,小白善用能者。
rán shí wú shàn jiāo, shí wú yòng néng yě. shí wú shàn jiāo shí wú yòng néng zhě, fēi gèng yǒu shàn jiāo, gèng yǒu shàn yòng néng yě. zhào hū fēi néng sǐ, bù dé bù sǐ bào shū fēi néng jǔ xián, bù dé bù jǔ xiǎo bái fēi néng yòng chóu, bù dé bù yòng.
然實無善交,實無用能也。實無善交實無用能者,非更有善交,更有善用能也。召忽非能死,不得不死;鮑叔非能舉賢,不得不舉;小白非能用仇,不得不用。
jí guǎn yí wú yǒu bìng, xiǎo bái wèn zhī, yuē: zhòng fù zhī bìng bìng yǐ, kě bù huì. yún zhì yú dà bìng, zé guǎ rén è hū shǔ guó ér kě?
及管夷吾有病,小白問之,曰:「仲父之病病矣,可不諱。雲至於大病,則寡人惡乎屬國而可?」
yí wú yuē: gōng shuí yù yú?
夷吾曰:「公誰欲歟?」
xiǎo bái yuē: bào shū yá kě.
小白曰:「鮑叔牙可。」
yuē: bù kě. qí wèi rén yě, jié lián shàn shì yě. qí yú bù jǐ ruò zhě bù bǐ zhī rén, yī wén rén zhī guò, zhōng shēn bù wàng. shǐ zhī lǐ guó, shàng qiě gōu hū jūn, xià qiě nì hū mín. qí dé zuì yú jūn yě, jiāng fú jiǔ yǐ.
曰:「不可。其為人也,潔廉善士也。其於不己若者不比之人,一聞人之過,終身不忘。使之理國,上且鈎乎君,下且逆乎民。其得罪於君也,將弗久矣。」
xiǎo bái yuē: rán zé shú kě?
小白曰:「然則孰可?」
duì yuē: wù yǐ, zé xí péng kě. qí wèi rén yě, shàng wàng ér xià bù pàn, kuì qí bù ruò huáng dì ér āi bù jǐ ruò zhě. yǐ dé fēn rén wèi zhī shèng rén, yǐ cái fēn rén wèi zhī xián rén. yǐ xián lín rén, wèi yǒu de rén zhě yě yǐ xián xià rén zhě, wèi yǒu bù dé rén zhě yě. qí yú guó yǒu bù wén yě, qí yú jiā yǒu bù jiàn yě. wù yǐ, zé xí péng kě. rán zé guǎn yí wú fēi báo bào shū yě, bù dé bù báo fēi hòu xí péng yě, bù dé bù hòu. hòu zhī yú shǐ, huò báo zhī yú zhōng báo zhī yú zhōng, huò hòu zhī yú shǐ. hòu bó zhī qù lái, fú yóu wǒ yě.
對曰:「勿已,則隰朋可。其為人也,上忘而下不叛,愧其不若黃帝而哀不己若者。以德分人謂之聖人,以財分人謂之賢人。以賢臨人,未有得人者也;以賢下人者,未有不得人者也。其於國有不聞也,其於家有不見也。勿已,則隰朋可。」然則管夷吾非薄鮑叔也,不得不薄;非厚隰朋也,不得不厚。厚之於始,或薄之於終;薄之於終,或厚之於始。厚薄之去來,弗由我也。
dèng xī cāo liǎng kě zhī shuō, shè wú qióng zhī cí, dāng zi chǎn zhí zhèng, zuò zhú xíng. zhèng guó yòng zhī, shù nán zi chǎn zhī zhì. zi chǎn qū zhī, zi chǎn zhí ér lù zhī, é ér zhū zhī. rán zé zi chǎn fēi néng yòng zhú xíng, bù dé bù yòng dèng xī fēi néng qū zǐ chǎn, bù dé bù qū zǐ chǎn fēi néng zhū dèng xī, bù dé bù zhū yě.
鄧析操兩可之說,設無窮之辭,當子產執政,作《竹刑》。鄭國用之,數難子產之治。子產屈之,子產執而戮之,俄而誅之。然則子產非能用《竹刑》,不得不用;鄧析非能屈子產,不得不屈;子產非能誅鄧析,不得不誅也。
kě yǐ shēng ér shēng, tiān fú yě kě yǐ sǐ ér sǐ, tiān fú yě. kě yǐ shēng ér bù shēng, tiān fá yě kě yǐ sǐ ér bù sǐ, tiān fá yě. kě yǐ shēng, kě yǐ sǐ, dé shēng de sǐ yǒu yǐ bù kě yǐ shēng, bù kě yǐ sǐ, huò sǐ huò shēng, yǒu yǐ. rán ér shēng shēng sǐ sǐ, fēi wù fēi wǒ, jiē mìng yě. zhì zhī suǒ wú nài hé. gù yuē, yǎo rán wú jì, tiān dào zì huì mò rán wú fēn, tiān dào zì yùn. tiān dì bù néng fàn, shèng zhì bù néng gàn, guǐ mèi bù néng qī. zì rán zhě, mò zhī chéng zhī, píng zhī níng zhī, jiāng zhī yíng zhī.
可以生而生,天福也;可以死而死,天福也。可以生而不生,天罰也;可以死而不死,天罰也。可以生,可以死,得生得死有矣;不可以生,不可以死,或死或生,有矣。然而生生死死,非物非我,皆命也。智之所無奈何。故曰,窈然無際,天道自會;漠然無分,天道自運。天地不能犯,聖智不能幹,鬼魅不能欺。自然者,默之成之,平之寧之,將之迎之。
yáng zhū zhī yǒu yuē jì liáng. jì liáng dé bìng, qī rì dà jiàn. qí zi huán ér qì zhī, qǐng yī. jì liáng wèi yáng zhū yuē: wú zi bù xiào rú cǐ zhī shén, rǔ xī bù wèi wǒ gē yǐ xiǎo zhī? yáng zhū gē yuē: tiān qí fú shí, rén hú néng jué? fěi yòu zì tiān, fú niè yóu rén. wǒ hū rǔ hū! qí fú zhī hū! yī hū wū hū! qí zhī zhī hū? qí zi fú xiǎo, zhōng yè sān yī. yī yuē jiǎo shì, èr yuē yú shì, sān yuē lú shì, zhěn qí suǒ jí. jiǎo shì wèi jì liáng yuē: rǔ hán wēn bù jié, xū shí shī dù, bìng yóu jī bǎo sè yù. jīng lǜ fán sàn, fēi tiān fēi guǐ. suī jiàn, kě gōng yě. jì liáng yuē: zhòng yī yě. jí píng zhī! yú shì yuē: rǔ shǐ zé tāi qì bù zú, rǔ dòng yǒu yú. bìng fēi yī zhāo yī xī zhī gù, qí suǒ yóu lái jiàn yǐ, fú kě yǐ yě. jì liáng yuē: liáng yī yě. qiě shí zhī! lú shì yuē: rǔ jí bù yóu tiān, yì bù yóu rén, yì bù yóu guǐ. bǐng shēng shòu xíng, jì yǒu zhì zhī zhě yǐ, yì yǒu zhī zhī zhě yǐ. yào shí qí rú rǔ hé? jì liáng yuē: shén yī yě. zhòng kuàng qiǎn zhī! é ér jì liáng zhī jí zì chōu.
楊朱之友曰季梁。季梁得病,七日大漸。其子環而泣之,請醫。季梁謂楊朱曰:「吾子不肖如此之甚,汝奚不為我歌以曉之?」楊朱歌曰:「天其弗識,人胡能覺?匪祐自天,弗孽由人。我乎汝乎!其弗知乎!醫乎巫乎!其知之乎?」其子弗曉,終謁三醫。一曰矯氏,二曰俞氏,三曰盧氏,診其所疾。矯氏謂季梁曰:「汝寒溫不節,虛實失度,病由饑飽色慾。精慮煩散,非天非鬼。雖漸,可攻也。」季梁曰:「眾醫也。亟屏之!」俞氏曰:「汝始則胎氣不足,乳湩有餘。病非一朝一夕之故,其所由來漸矣,弗可已也。」季梁曰:「良醫也。且食之!」盧氏曰:「汝疾不由天,亦不由人,亦不由鬼。稟生受形,既有制之者矣,亦有知之者矣。藥石其如汝何?」季梁曰:「神醫也。重貺遣之!」俄而季梁之疾自瘳。
shēng fēi guì zhī suǒ néng cún, shēn fēi ài zhī suǒ néng hòu shēng yì fēi jiàn zhī suǒ néng yāo, shēn yì fēi qīng zhī suǒ néng báo. gù guì zhī huò bù shēng, jiàn zhī huò bù sǐ ài zhī huò bù hòu, qīng zhī huò bù báo. cǐ shì fǎn yě, fēi fǎn yě cǐ zì shēng zì sǐ, zì hòu zì báo. huò guì zhī ér shēng, huò jiàn zhī ér sǐ huò ài zhī ér hòu, huò qīng zhī ér báo. cǐ shì shùn yě, fēi shùn yě cǐ yì zì shēng zì sǐ, zì hòu zì báo.
生非貴之所能存,身非愛之所能厚;生亦非賤之所能夭,身亦非輕之所能薄。故貴之或不生,賤之或不死;愛之或不厚,輕之或不薄。此似反也,非反也;此自生自死,自厚自薄。或貴之而生,或賤之而死;或愛之而厚,或輕之而薄。此似順也,非順也;此亦自生自死,自厚自薄。
yù xióng yǔ wén wáng yuē: zì zhǎng fēi suǒ zēng, zì duǎn fēi suǒ sǔn. suàn zhī suǒ wáng ruò hé? lǎo dān yǔ guān yǐn yuē: tiān zhī suǒ è, shú zhī qí gù? yán yíng tiān yì, chuāi lì hài, bù rú qí yǐ.
鬻熊語文王曰:「自長非所增,自短非所損。算之所亡若何?」老聃語關尹曰:「天之所惡,孰知其故?」言迎天意,揣利害,不如其已。
yáng bù wèn yuē: yǒu rén yú cǐ, nián xiōng dì yě, yán xiōng dì yě, cái xiōng dì yě, mào xiōng dì yě ér shòu yāo fù zǐ yě, guì jiàn fù zǐ yě, míng yù fù zǐ yě, ài zēng fù zǐ yě. wú huò zhī.
楊布問曰:「有人於此,年兄弟也,言兄弟也,才兄弟也,貌兄弟也;而壽夭父子也,貴賤父子也,名譽父子也,愛憎父子也。吾惑之。」
yáng zǐ yuē: gǔ zhī rén yǒu yán, wú cháng shí zhī, jiāng yǐ gào ruò. bù zhī suǒ yǐ rán ér rán, mìng yě. jīn hūn hūn mèi mèi, fēn fēn ruò ruò, suí suǒ wèi, suí suǒ bù wèi. rì qù rì lái, shú néng zhī qí gù? jiē mìng yě fū. xìn mìng zhě, wáng shòu yāo xìn lǐ zhě, wáng shì fēi xìn xīn zhě, wáng nì shùn xìn xìng zhě, wáng ān wēi. zé wèi zhī dōu wáng suǒ xìn, dōu wáng suǒ bù xìn. zhēn yǐ què yǐ, xī qù xī jiù? xī āi xī lè? xī wèi xī bù wèi? huáng dì zhī shū yún: zhì rén jū ruò sǐ, dòng ruò xiè. yì bù zhī suǒ yǐ jū, yì bù zhī suǒ yǐ bù jū yì bù zhī suǒ yǐ dòng, yì bù zhī suǒ yǐ bù dòng. yì bù yǐ zhòng rén zhī guān yì qí qíng mào, yì bù wèi zhòng rén zhī bù guān bù yì qí qíng mào. dú wǎng dú lái, dú chū dú rù, shú néng ài zhī?
楊子曰:「古之人有言,吾嘗識之,將以告若。不知所以然而然,命也。今昏昏昧昧,紛紛若若,隨所為,隨所不為。日去日來,孰能知其故?皆命也夫。信命者,亡壽夭;信理者,亡是非;信心者,亡逆順;信性者,亡安危。則謂之都亡所信,都亡所不信。真矣愨矣,奚去奚就?奚哀奚樂?奚為奚不為?黃帝之書云:『至人居若死,動若械。』亦不知所以居,亦不知所以不居;亦不知所以動,亦不知所以不動。亦不以眾人之觀易其情貌,亦不謂眾人之不觀不易其情貌。獨往獨來,獨出獨入,孰能礙之?」
mò chì dān zhì chǎn xuǎn biē fū sì rén xiāng yǔ yóu yú shì, xū rú zhì yě qióng nián bù xiāng zhī qíng, zì yǐ zhì zhī shēn yě. qiǎo nìng yú zhí àn zhuó biàn pì sì rén xiāng yǔ yóu yú shì, xū rú zhì yě qióng nián ér bù xiāng yǔ shù, zì yǐ qiǎo zhī wēi yě. jiǎo yà qíng lù jiǎn jí líng suì sì rén xiāng yǔ yóu yú shì, xū rú zhì yě qióng nián bù xiāng xiǎo wù, zì yǐ wèi cái zhī de yě. mián tǐng zhuì wěi yǒng gǎn qiè yí sì rén xiāng yǔ yóu yú shì, xū rú zhì yě qióng nián bù xiāng zhé fā, zì yǐ xíng wú lì yě. duō ǒu zì zhuān chéng quán zhǐ lì sì rén xiāng yǔ yóu yú shì, xū rú zhì yě qióng nián bù xiāng gù miǎn, zì yǐ shí zhī shì yě. cǐ zhòng tài yě. qí mào bù yī, ér xián zhī yú dào, mìng suǒ guī yě.
墨杘、單至、嘽咺、憋懯四人相與游於世,胥如志也;窮年不相知情,自以智之深也。巧佞、愚直、婩斫、便辟四人相與游於世,胥如志也;窮年而不相語術,自以巧之微也。狡犽、情露、瀽極、凌誶四人相與游於世,胥如志也;窮年不相曉悟,自以為才之得也。眠娗、諈諉、勇敢、怯疑四人相與游於世,胥如志也;窮年不相謫發,自以行無戾也。多偶、自專、乘權、只立四人相與游於世,胥如志也;窮年不相顧眄,自以時之適也。此眾態也。其貌不一,而咸之於道,命所歸也。
guǐ guǐ chéng zhě, qiào chéng yě, chū fēi chéng yě. guǐ guǐ bài zhě, qiào bài zhě yě, chū fēi bài yě. gù mí shēng yú qiào, qiào zhī jì mèi rán. yú qiào ér bù mèi rán, zé bù hài wài huò, bù xǐ nèi fú suí shí dòng, suí shí zhǐ, zhì bù néng zhī yě. xìn mìng zhě yú bǐ wǒ wú èr xīn. yú bǐ wǒ ér yǒu èr xīn zhě, bù ruò yǎn mù sāi ěr, bèi bǎn miàn huáng yì bù zhuì pū yě. gù yuē: sǐ shēng zì mìng yě, pín qióng zì shí yě. yuàn yāo zhé zhě, bù zhī mìng zhě yě yuàn pín qióng zhě, bù zhī shí zhě yě. dāng sǐ bù jù, zài qióng bù qī, zhī mìng ān shí yě. qí shǐ duō zhì zhī rén liàng lì hài, liào xū shí, dù rén qíng, dé yì zhōng, wáng yì zhōng. qí shǎo zhì zhī rén bù liàng lì hài, bù liào xū shí, bù dù rén qíng, dé yì zhōng, wáng yì zhōng. liàng yǔ bù liàng, liào yǔ bù liào, dù yǔ bù dù, xī yǐ yì? wéi wáng suǒ liàng, wáng suǒ bù liàng, zé quán ér wáng sàng. yì fēi zhī quán, yì fēi zhī sàng, zì quán yě, zì wáng yě, zì sàng yě.
佹佹成者,俏成也,初非成也。佹佹敗者,俏敗者也,初非敗也。故迷生於俏,俏之際昧然。於俏而不昧然,則不駭外禍,不喜內福;隨時動,隨時止,智不能知也。信命者於彼我無二心。於彼我而有二心者,不若掩目塞耳,背坂面隍亦不墜仆也。故曰:死生自命也,貧窮自時也。怨夭折者,不知命者也;怨貧窮者,不知時者也。當死不懼,在窮不戚,知命安時也。其使多智之人量利害,料虛實,度人情,得亦中,亡亦中。其少智之人不量利害,不料虛實,不度人情,得亦中,亡亦中。量與不量,料與不料,度與不度,奚以異?唯亡所量,亡所不量,則全而亡喪。亦非知全,亦非知喪,自全也,自亡也,自喪也。
qí jǐng gōng yóu yú niú shān, běi lín qí guó chéng ér liú tì yuē: měi zāi guó hū! yù yù qiān qiān, ruò hé dī dī qù cǐ guó ér sǐ hū? shǐ gǔ wú sǐ zhě, guǎ rén jiāng qù sī ér zhī hé? shǐ kǒng liáng qiū jù jiē cóng ér qì yuē: chén lài jūn zhī cì, shū shí è ròu kě dé ér shí, nú mǎ léng chē kě dé ér chéng yě, qiě yóu bù yù sǐ, ér kuàng wú jūn hū! yàn zǐ dú xiào yú páng. gōng xuě tì ér gù yàn zǐ yuē: guǎ rén jīn rì zhī yóu bēi, kǒng yǔ jù jiē cóng guǎ rén ér qì, zi zhī dú xiào, hé yě?
齊景公游於牛山,北臨其國城而流涕曰:「美哉國乎!鬱郁芊芊,若何滴滴去此國而死乎?使古無死者,寡人將去斯而之何?」史孔、梁丘據皆從而泣曰:「臣賴君之賜,疏食惡肉可得而食,駑馬棱車可得而乘也,且猶不欲死,而況吾君乎!」晏子獨笑於旁。公雪涕而顧晏子曰:「寡人今日之游悲,孔與據皆從寡人而泣,子之獨笑,何也?」
yàn zǐ duì yuē: shǐ xián zhě cháng shǒu zhī, zé tài gōng huán gōng jiāng cháng shǒu zhī yǐ shǐ yǒu yǒng zhě ér cháng shǒu zhī, zé zhuāng gōng líng gōng jiāng cháng shǒu zhī yǐ. shù jūn zhě jiāng shǒu zhī, wú jūn fāng jiāng bèi suō lì ér lì hū quǎn mǔ zhī zhōng, wéi shì zhī xù, xíng jiǎ niàn sǐ hū? zé wú jūn yòu ān dé cǐ wèi ér lì yān? yǐ qí dié chù zhī dié qù zhī, zhì yú jūn yě, ér dú wèi zhī liú tì, shì bù rén yě. jiàn bù rén zhī jūn, jiàn chǎn yú zhī chén. chén jiàn cǐ èr zhě, chén zhī suǒ wèi dú qiè xiào yě. jǐng gōng cán yān, jǔ shāng zì fá. fá èr chén zhě gè èr shāng yān.
晏子對曰:「使賢者常守之,則太公、桓公將常守之矣;使有勇者而常守之,則莊公、靈公將常守之矣。數君者將守之,吾君方將被蓑笠而立乎畎畝之中,唯事之恤,行假念死乎?則吾君又安得此位而立焉?以其迭處之迭去之,至於君也,而獨為之流涕,是不仁也。見不仁之君,見諂諛之臣。臣見此二者,臣之所為獨竊笑也。」景公慚焉,舉觴自罰。罰二臣者各二觴焉。
wèi rén yǒu dōng mén wú zhě, qí zi sǐ ér bù yōu. qí xiāng shì yuē: gōng zhī ài zi, tiān xià wú yǒu. jīn zi sǐ bù yōu, hé yě? dōng mén wú yuē: wú cháng wú zi, wú zi zhī shí bù yōu. jīn zi sǐ, nǎi yǔ xiàng wú zi tóng, chén xī yōu yān?
魏人有東門吳者,其子死而不憂。其相室曰:「公之愛子,天下無有。今子死不憂,何也?」東門吳曰:「吾常無子,無子之時不憂。今子死,乃與向無子同,臣奚憂焉?」
nóng fù shí, shāng qù lì, gōng zhuī shù, shì zhú shì, shì shǐ rán yě. rán nóng yǒu shuǐ hàn, shāng yǒu de shī, gōng yǒu chéng bài, shì yǒu yù fǒu, mìng shǐ rán yě.
農赴時,商趣利,工追術,仕逐勢,勢使然也。然農有水旱,商有得失,工有成敗,仕有遇否,命使然也。