zi liè zǐ xué yú hú qiū zi lín. hú qiū zi lín yuē: zi zhī chí hòu, zé kě yán chí shēn yǐ. liè zǐ yuē: yuàn wén chí hòu. yuē: gù ruò yǐng, zé zhī zhī. liè zǐ gù ér guān yǐng: xíng wǎng zé yǐng qū, xíng zhí zé yǐng zhèng. rán zé wǎng zhí suí xíng ér bù zài yǐng, qū shēn rèn wù ér bù zài wǒ, cǐ zhī wèi chí hòu ér chù xiān.
子列子學於壺丘子林。壺丘子林曰:「子知持後,則可言持身矣。」列子曰:「願聞持後。」曰:「顧若影,則知之。」列子顧而觀影:形枉則影曲,形直則影正。然則枉直隨形而不在影,屈申任物而不在我,此之謂持後而處先。
guān yǐn wèi zi liè zǐ yuē: yán měi zé xiǎng měi, yán è zé xiǎng è shēn zhǎng zé yǐng zhǎng, shēn duǎn zé yǐng duǎn. míng yě zhě, xiǎng yě shēn yě zhě, yǐng yě. gù yuē: shèn ěr yán, jiāng yǒu hé zhī shèn ěr xíng, jiāng yǒu suí zhī, shì gù shèng rén jiàn chū yǐ zhī rù, guān wǎng yǐ zhī lái, cǐ qí suǒ yǐ xiān zhī zhī lǐ yě. dù zài shēn, jī zài rén. rén ài wǒ, wǒ bì ài zhī rén è wǒ, wǒ bì è zhī. tāng wǔ ài tiān xià, gù wáng jié zhòu è tiān xià, gù wáng, cǐ suǒ jī yě. jī dù jiē míng ér bù dào yě, pì zhī chū bù yóu mén, xíng bù cóng jìng yě. yǐ shì qiú lì, bù yì nán hū? cháng guān zhī shén nóng yǒu yán zhī dé, jī zhī yú xià shāng zhōu zhī shū, dù zhū fǎ shì xián rén zhī yán, suǒ yǐ cún wáng fèi xìng ér fēi yóu cǐ dào zhě, wèi zhī yǒu yě.
關尹謂子列子曰:「言美則響美,言惡則響惡;身長則影長,身短則影短。名也者,響也;身也者,影也。故曰:慎爾言,將有和之;慎爾行,將有隨之,是故聖人見出以知入,觀往以知來,此其所以先知之理也。度在身,稽在人。人愛我,我必愛之;人惡我,我必惡之。湯武愛天下,故王;桀紂惡天下,故亡,此所稽也。稽度皆明而不道也,譬之出不由門,行不從徑也。以是求利,不亦難乎?嘗觀之《神農有炎》之德,稽之虞、夏、商、周之書,度諸法士賢人之言,所以存亡廢興而非由此道者,未之有也。」
yán huī yuē: suǒ wèi wèn dào zhě wèi fù, jīn dé zhū yì fù yǐ, ān yòng dào? zi liè zǐ yuē: jié zhòu wéi zhòng lì ér qīng dào, shì yǐ wáng. xìng zāi yú wèi rǔ yǔ yě! rén ér wú yì, wéi shí ér yǐ, shì jī gǒu yě. jiāng shí mí jiǎo, shèng zhě wèi zhì, shì qín shòu yě. wèi jī gǒu qín shòu yǐ, ér yù rén zhī zūn jǐ, bù kě de yě. rén bù zūn jǐ, zé wēi rǔ jí zhī yǐ.
嚴恢曰:「所為問道者為富,今得珠亦富矣,安用道?」子列子曰:「桀紂唯重利而輕道,是以亡。幸哉余未汝語也!人而無義,唯食而已,是雞狗也。疆食靡角,勝者為制,是禽獸也。為雞狗禽獸矣,而欲人之尊己,不可得也。人不尊己,則危辱及之矣。」
liè zǐ xué shè zhòng yǐ, qǐng yú guān yǐn zi. yǐn zǐ yuē: zi zhī zi zhī suǒ yǐ zhōng zhě hū? duì yuē: fú zhī yě. guān yǐn zǐ yuē: wèi kě. tuì ér xí zhī. sān nián, yòu yǐ bào guān yǐn zi. yǐn zǐ yuē: zi zhī zi zhī suǒ yǐ zhōng hū? liè zǐ yuē: zhī zhī yǐ. guān yǐn zǐ yuē: kě yǐ shǒu ér wù shī yě. fēi dú shè yě, wèi guó yǔ shēn, yì jiē rú zhī. gù shèng rén bù chá cún wáng, ér chá qí suǒ yǐ rán.
列子學射中矣,請於關尹子。尹子曰:「子知子之所以中者乎?」對曰:「弗知也。」關尹子曰:「未可。」退而習之。三年,又以報關尹子。尹子曰:「子知子之所以中乎?」列子曰:「知之矣。」關尹子曰:「可矣;守而勿失也。非獨射也,為國與身,亦皆如之。故聖人不察存亡,而察其所以然。」
liè zǐ yuē: sè shèng zhě jiāo, lì shèng zhě fèn, wèi kě yǐ yǔ dào yě. gù bù bān bái yǔ dào shī, ér kuàng xíng zhī hū? gù zì fèn zé rén mò zhī gào. rén mò zhī gào, zé gū ér wú fǔ yǐ. xián zhě rèn rén, gù nián lǎo ér bù shuāi, zhì jǐn ér bù luàn. gù zhì guó zhī nán zài yú zhī xián ér bù zài zì xián.
列子曰:「色盛者驕,力盛者奮,未可以語道也。故不班白語道失,而況行之乎?故自奮則人莫之告。人莫之告,則孤而無輔矣。賢者任人,故年老而不衰,智盡而不亂。故治國之難在於知賢而不在自賢。」
sòng rén yǒu wèi qí jūn yǐ yù wèi chǔ yè zhě, sān nián ér chéng. fēng shā jīng kē, háo máng fán zé, luàn zhī chǔ yè zhōng ér bù kě bié yě. cǐ rén suì yǐ qiǎo shí sòng guó. zi liè zǐ wén zhī, yuē: shǐ tiān dì zhī shēng wù, sān nián ér chéng yī yè, zé wù zhī yè zhě guǎ yǐ. gù shèng rén shì dào huà ér bù shì zhì qiǎo.
宋人有為其君以玉為楮葉者,三年而成。鋒殺莖柯,毫芒繁澤,亂之楮葉中而不可別也。此人遂以巧食宋國。子列子聞之,曰:「使天地之生物,三年而成一葉,則物之葉者寡矣。故聖人恃道化而不恃智巧。」
zi liè zǐ qióng, róng mào yǒu jī sè. kè yǒu yán zhī zhèng zi yáng zhě yuē: liè yù kòu gài yǒu dào zhī shì yě, jū jūn zhī guó ér qióng. jūn wú nǎi wèi bù hǎo shì hū? zhèng zi yáng jí lìng guān yí zhī sù. zi liè zǐ chū, jiàn shǐ zhě, zài bài ér cí. shǐ zhě qù. zi liè zǐ rù, qí qī wàng zhī ér fǔ xīn yuē: qiè wén wèi yǒu dào zhě zhī qī zǐ, jiē dé yì lè, jīn yǒu jī sè, jūn guò ér yí xiān shēng shí. xiān shēng bù shòu, qǐ bù mìng yě zāi? zi liè zǐ xiào wèi zhī yuē: jūn fēi zì zhī wǒ yě. yǐ rén zhī yán ér yí wǒ sù, zhì qí zuì wǒ yě, yòu qiě yǐ rén zhī yán, cǐ wú suǒ yǐ bù shòu yě. qí zú, mín guǒ zuò nán, ér shā zi yáng.
子列子窮,容貌有飢色。客有言之鄭子陽者曰:「列禦寇蓋有道之士也,居君之國而窮。君無乃為不好士乎?」鄭子陽即令官遺之粟。子列子出,見使者,再拜而辭。使者去。子列子入,其妻望之而拊心曰:「妾聞為有道者之妻子,皆得佚樂,今有飢色,君過而遺先生食。先生不受,豈不命也哉?」子列子笑謂之曰:「君非自知我也。以人之言而遺我粟,至其罪我也,又且以人之言,此吾所以不受也。」其卒,民果作難,而殺子陽。
lǔ shī shì yǒu èr zi, qí yī hǎo xué, qí yī hǎo bīng. hǎo xué zhě yǐ shù gàn qí hóu qí hóu nà zhī, yǐ wèi zhū gōng zǐ zhī fù. hǎo bīng zhě zhī chǔ, yǐ fǎ gàn chǔ wáng wáng yuè zhī, yǐ wèi jūn zhèng. lù fù qí jiā, jué róng qí qīn. shī shì zhī lín rén mèng shì, tóng yǒu èr zi, suǒ yè yì tóng, ér jiǒng yú pín. xiàn shī shì zhī yǒu, yīn cóng qǐng jìn qū zhī fāng. èr zi yǐ shí gào mèng shì. mèng shì zhī yī zi zhī qín, yǐ shù gàn qín wáng. qín wáng yuē: dāng jīn zhū hóu lì zhēng, suǒ wù bīng shí ér yǐ. ruò yòng rén yì zhì wú guó, shì miè wáng zhī dào. suì gōng ér fàng zhī. qí yī zi zhī wèi, yǐ fǎ gàn wèi hóu. wèi hóu yuē: wú ruò guó yě, ér shè hū dà guó zhī jiān. dà guó wú shì zhī, xiǎo guó wú fǔ zhī, shì qiú ān zhī dào. ruò lài bīng quán, miè wáng kě dài yǐ. ruò quán ér guī zhī, shì yú tā guó. wèi wú zhī huàn bù qīng yǐ. suì yuè zhī, ér hái zhū lǔ. jì fǎn, mèng shì zhī fù zǐ kòu xiōng ér ràng shī shì. shī shì yuē: fán dé shí zhě chāng, shī shí zhě wáng. zǐ dào yǔ wú tóng, ér gōng yǔ wú yì, shī shí zhě yě, fēi xíng zhī miù yě. qiě tiān xià lǐ wú cháng shì, shì wú cháng fēi. xiān rì suǒ yòng, jīn huò qì zhī jīn zhī suǒ qì, hòu huò yòng zhī. cǐ yòng yǔ bù yòng, wú dìng shì fēi yě. tóu xì dǐ shí, yīng shì wú fāng, shǔ hū zhì. zhì gǒu bù zú, shǐ ruò bó rú kǒng qiū, shù rú lǚ shàng, yān wǎng ér bù qióng zāi? mèng shì fù zǐ shě rán wú yùn róng, yuē: wú zhī zhī yǐ, zi wù zhòng yán!
魯施氏有二子,其一好學,其一好兵。好學者以術干齊侯;齊侯納之,以為諸公子之傅。好兵者之楚,以法干楚王;王悅之,以為軍正。祿富其家,爵榮其親。施氏之鄰人孟氏,同有二子,所業亦同,而窘於貧。羨施氏之有,因從請進趨之方。二子以實告孟氏。孟氏之一子之秦,以術干秦王。秦王曰:「當今諸侯力爭,所務兵食而已。若用仁義治吾國,是滅亡之道。」遂宮而放之。其一子之衛,以法干衛侯。衛侯曰:『吾弱國也,而攝乎大國之間。大國吾事之,小國吾撫之,是求安之道。若賴兵權,滅亡可待矣。若全而歸之,適於他國。為吾之患不輕矣。」遂刖之,而還諸魯。既反,孟氏之父子叩胸而讓施氏。施氏曰:「凡得時者昌,失時者亡。子道與吾同,而功與吾異,失時者也,非行之謬也。且天下理無常是,事無常非。先日所用,今或棄之;今之所棄,後或用之。此用與不用,無定是非也。投隙抵時,應事無方,屬乎智。智苟不足,使若博如孔丘,術如呂尚,焉往而不窮哉?」孟氏父子舍然無慍容,曰:「吾知之矣,子勿重言!」
jìn wén gōng chū huì, yù fá wèi, gōng zǐ chú yǎng tiān ér xiào. gōng wèn hé xiào. yuē: chén xiào lín zhī rén yǒu sòng qí qī shì sī jiā zhě, dào jiàn sāng fù, yuè ér yǔ yán. rán gù shì qí qī, yì yǒu zhāo zhī zhě yǐ. chén qiè xiào cǐ yě. gōng wù qí yán, nǎi zhǐ. yǐn shī ér hái, wèi zhì, ér yǒu fá qí běi bǐ zhě yǐ.
晉文公出會,欲伐衛,公子鋤仰天而笑。公問何笑。曰:「臣笑鄰之人有送其妻適私家者,道見桑婦,悅而與言。然顧視其妻,亦有招之者矣。臣竊笑此也。」公寤其言,乃止。引師而還,未至,而有伐其北鄙者矣。
jìn guó kǔ dào, yǒu qiè yōng zhě, néng shì dào zhī mào, chá qí méi jié zhī jiān ér dé qí qíng. jìn hóu shǐ shì dào, qiān bǎi wú yí yī yān. jìn hóu dà xǐ, gào zhào wén zǐ yuē: wú dé yī rén, ér yī guó dào wèi jǐn yǐ, xī yòng duō wèi? wén zǐ yuē: wú jūn shì cì chá ér dé dào, dào bù jǐn yǐ, qiě qiè yōng bì bù dé qí sǐ yān. é ér qún dào móu yuē: wú suǒ qióng zhě qiè yōng yě. suì gòng dào ér cán zhī. jìn hóu wén ér dà hài, lì zhào wén zi ér gào zhī yuē: guǒ rú zi yán, qiè yōng sǐ yǐ! rán qǔ dào hé fāng? wén zǐ yuē: zhōu yàn yǒu yán: chá jiàn yuān yú zhě bù xiáng, zhì liào yǐn nì zhě yǒu yāng. qiě jūn yù wú dào, mò ruò jǔ xián ér rèn zhī shǐ jiào míng yú shàng, huà xíng yú xià, mín yǒu chǐ xīn, zé hé dào zhī wèi? yú shì yòng suí huì zhī zhèng, ér qún dào bēn qín yān.
晉國苦盜,有郄雍者,能視盜之貌,察其眉睫之間而得其情。晉侯使視盜,千百無遺一焉。晉侯大喜,告趙文子曰:「吾得一人,而一國盜為盡矣,奚用多為?」文子曰:「吾君恃伺察而得盜,盜不盡矣,且郄雍必不得其死焉。」俄而群盜謀曰:』吾所窮者郄雍也。「遂共盜而殘之。晉侯聞而大駭,立召文子而告之曰:「果如子言,郄雍死矣!然取盜何方?」文子曰:「周諺有言:察見淵魚者不祥,智料隱匿者有殃。且君欲無盜,莫若舉賢而任之;使教明於上,化行於下,民有恥心,則何盜之為?」於是用隨會知政,而群盜奔秦焉。
kǒng zǐ zì wèi fǎn lǔ, xī jià hū hé liáng ér guān yān. yǒu xuán shuǐ sān shí rèn, huán liú jiǔ shí lǐ, yú biē fú néng yóu, yuán tuó fú néng jū, yǒu yī zhàng fū fāng jiāng lì zhī. kǒng zǐ shǐ rén bìng yá zhǐ zhī, yuē: cǐ xuán shuǐ sān shí rèn, huán liú jiǔ shí lǐ, yú biē fú néng yóu, yuán tuó fú néng jū yě. yì zhě nán kě yǐ jì hū? zhàng fū bù yǐ cuò yì, suì dù ér chū. kǒng zǐ wèn zhī yuē: qiǎo hū? yǒu dào shù hū? suǒ yǐ néng rù ér chū zhě, hé yě? zhàng fū duì yuē: shǐ wú zhī rù yě, xiān yǐ zhōng xìn jí wú zhī chū yě, yòu cóng yǐ zhōng xìn. zhōng xìn cuò wú qū yú bō liú, ér wú bù gǎn yòng sī, suǒ yǐ néng rù ér fù chū zhě, yǐ cǐ yě. kǒng zǐ wèi dì zǐ yuē: èr sān zi shí zhī! shuǐ qiě yóu kě yǐ zhōng xìn chéng shēn qīn zhī, ér kuàng rén hū?
孔子自衛反魯,息駕乎河梁而觀焉。有懸水三十仞,圜流九十里,魚鱉弗能游,黿鼉弗能居,有一丈夫方將厲之。孔子使人並涯止之,曰:「此懸水三十仞,圜流九十里,魚鱉弗能游,黿鼉弗能居也。意者難可以濟乎?」丈夫不以錯意,遂度而出。孔子問之曰:「巧乎?有道術乎?所以能入而出者,何也?」丈夫對曰:『始吾之入也,先以忠信;及吾之出也,又從以忠信。忠信錯吾軀于波流,而吾不敢用私,所以能入而復出者,以此也。」孔子謂弟子曰:「二三子識之!水且猶可以忠信誠身親之,而況人乎?」
bái gōng wèn kǒng zǐ yuē: rén kě yǔ wēi yán hū? kǒng zǐ bù yīng. bái gōng wèn yuē: ruò yǐ shí tóu shuǐ, hé rú? kǒng zǐ yuē: wú zhī shàn méi zhě néng qǔ zhī. yuē: ruò yǐ shuǐ tóu shuǐ hé rú? kǒng zǐ yuē: zī miǎn zhī hé, yì yá cháng ér zhī zhī. bái gōng yuē: rén gù bù kě yǔ wēi yán hū? kǒng zǐ yuē: hé wèi bù kě? wéi zhī yán zhī wèi zhě hū! fū zhī yán zhī wèi zhě, bù yǐ yán yán yě. zhēng yú zhě rú, zhú shòu zhě qū, fēi lè zhī yě. gù zhì yán qù yán, zhì wèi wú wèi. fū qiǎn zhī zhī suǒ zhēng zhě, mò yǐ. bái gōng bù dé yǐ, suì sǐ yú yù shì.
白公問孔子曰:「人可與微言乎?」孔子不應。白公問曰:「若以石投水,何如?」孔子曰:「吳之善沒者能取之。」曰:「若以水投水何如?」孔子曰:「淄、澠之合,易牙嘗而知之。」白公曰:「人故不可與微言乎?」孔子曰:「何為不可?唯知言之謂者乎!夫知言之謂者,不以言言也。爭魚者濡,逐獸者趨,非樂之也。故至言去言,至為無為。夫淺知之所爭者,末矣。」白公不得已,遂死於浴室。
zhào xiāng zi shǐ xīn zhì mù zi gōng dí, shèng zhī, qǔ zuǒ rén zhōng rén shǐ jù rén lái yè zhī. xiāng zi fāng shí ér yǒu yōu sè. zuǒ yòu yuē: yī zhāo ér liǎng chéng xià, cǐ rén zhī suǒ xǐ yě jīn jūn yǒu yōu sè, hé yě? xiāng zǐ yuē: fū jiāng hé zhī dà yě, bù guò sān rì piāo fēng bào yǔ bù zhōng cháo, rì zhōng bù xū yú. jīn zhào shì zhī dé xíng, wú suǒ shī yú jī, yī zhāo ér liǎng chéng xià, wáng qí jí wǒ zāi! kǒng zǐ wén zhī yuē: zhào shì qí chāng hū! fū yōu zhě suǒ yǐ wèi chāng yě, xǐ zhě suǒ yǐ wèi wáng yě. shèng fēi qí nán zhě yě chí zhī, qí nán zhě yě. xián zhǔ yǐ cǐ chí shèng, gù qí fú jí hòu shì. qí chǔ wú yuè jiē cháng shèng yǐ, rán zú qǔ wáng yān, bù dá hū chí shèng yě. wéi yǒu dào zhī zhǔ wèi néng chí shèng. kǒng zǐ zhī jìn, néng tà guó mén zhī guān, ér bù kěn yǐ lì wén. mò zǐ wèi shǒu gōng, gōng shū bān fú, ér bù kěn yǐ bīng zhī. gù shàn chí shèng zhě yǐ qiáng wèi ruò.
趙襄子使新稚穆子攻翟,勝之,取左人中人;使遽人來謁之。襄子方食而有憂色。左右曰:「一朝而兩城下,此人之所喜也;今君有憂色,何也?」襄子曰:「夫江河之大也,不過三日;飄風暴雨不終朝,日中不須臾。今趙氏之德行,無所施於積,一朝而兩城下,亡其及我哉!」孔子聞之曰:「趙氏其昌乎!夫憂者所以為昌也,喜者所以為亡也。勝非其難者也;持之,其難者也。賢主以此持勝,故其福及後世。齊、楚、吳、越皆嘗勝矣,然卒取亡焉,不達乎持勝也。唯有道之主為能持勝。」孔子之勁,能拓國門之關,而不肯以力聞。墨子為守攻,公輸般服,而不肯以兵知。故善持勝者以強為弱。
sòng rén yǒu hǎo xíng rén yì zhě, sān shì bù xiè. jiā wú gù hēi niú shēng bái dú, yǐ wèn kǒng zǐ. kǒng zǐ yuē: cǐ jí xiáng yě, yǐ jiàn shàng dì. jū yī nián, qí fù wú gù ér máng, qí niú yòu fù shēng bái dú. qí fù yòu fù lìng qí zi wèn kǒng zǐ. qí zǐ yuē: qián wèn zhī ér shī míng, yòu hé wèn hū? fù yuē: shèng rén zhī yán xiān wù hòu hé. qí shì wèi jiū, gū fù wèn zhī. qí zi yòu fù wèn kǒng zǐ. kǒng zǐ yuē: jí xiáng yě. fù jiào yǐ jì. qí zi guī zhì mìng. qí fù yuē: xíng kǒng zǐ zhī yán yě. jū yī nián, qí zi wú gù ér máng. qí hòu chǔ gōng sòng, wéi qí chéng mín yì zǐ ér shí zhī, xī hái ér chuī zhī dīng zhuàng zhě jiē chéng chéng ér zhàn, sǐ zhě dà bàn. cǐ rén yǐ fù zǐ yǒu jí jiē miǎn. jí wéi jiě ér jí jù fù.
宋人有好行仁義者,三世不懈。家無故黑牛生白犢,以問孔子。孔子曰:「此吉祥也,以薦上帝。」居一年,其父無故而盲,其牛又復生白犢。其父又復令其子問孔子。其子曰:「前問之而失明,又何問乎?」父曰:「聖人之言先迕後合。其事未究,姑復問之。」其子又復問孔子。孔子曰:「吉祥也。」復教以祭。其子歸致命。其父曰:「行孔子之言也。」居一年,其子無故而盲。其後楚攻宋,圍其城;民易子而食之,析骸而炊之;丁壯者皆乘城而戰,死者大半。此人以父子有疾皆免。及圍解而疾俱復。
sòng yǒu lán zi zhě, yǐ jì gàn sòng yuán. sòng yuán zhào ér shǐ jiàn qí jì, yǐ shuāng zhī zhǎng bèi qí shēn, shǔ qí jìng, bìng qū bìng chí, nòng qī jiàn, dié ér yuè zhī, wǔ jiàn cháng zài kōng zhōng. yuán jūn dà jīng, lì cì jīn bó. yòu yǒu lán zi yòu néng yàn xì zhě, wén zhī, fù yǐ gàn yuán jūn. yuán jūn dà nù yuē: xī yǒu yì jì gàn guǎ rén zhě, jì wú yōng, shì zhí guǎ rén yǒu huān xīn, gù cì jīn bó. bǐ bì wén cǐ ér jìn, fù wàng wú shǎng. jū ér nǐ chuō zhī, jīng yuè nǎi fàng.
宋有蘭子者,以技干宋元。宋元召而使見其技,以雙枝長倍其身,屬其脛,並趨並馳,弄七劍,迭而躍之,五劍常在空中。元君大驚,立賜金帛。又有蘭子又能燕戲者,聞之,復以干元君。元君大怒曰:「昔有異技干寡人者,技無庸,適值寡人有歡心,故賜金帛。彼必聞此而進,復望吾賞。」拘而擬戳之,經月乃放。
qín mù gōng wèi bó lè yuē: zi zhī nián zhǎng yǐ, zi xìng yǒu kě shǐ qiú mǎ zhě hū? bó lè duì yuē: liáng mǎ kě xíng róng jīn gǔ xiāng yě. tiān xià zhī mǎ zhě, ruò miè ruò méi, ruò wáng ruò shī, ruò cǐ zhě jué chén mǐ zhé. chén zhī zǐ jiē xià cái yě, kě gào yǐ liáng mǎ, bù kě gào yǐ tiān xià zhī mǎ yě. chén yǒu suǒ yǔ gòng dān mò xīn cài zhě, yǒu jiǔ fāng gāo, cǐ qí yú mǎ, fēi chén zhī xià yě. qǐng jiàn zhī. mù gōng jiàn zhī, shǐ xíng qiú mǎ. sān yuè ér fǎn, bào yuē: yǐ dé zhī yǐ, zài shā qiū. mù gōng yuē: hé mǎ yě? duì yuē: pìn ér huáng. shǐ rén wǎng qǔ zhī, mǔ ér lí. mù gōng bù shuō, zhào bó lè ér wèi zhī yuē: bài yǐ, zi suǒ shǐ qiú mǎ zhě! sè wù pìn mǔ shàng fú néng zhī, yòu hé mǎ zhī néng zhī yě? bó lè kuì rán tài xī yuē: yī zhì yú cǐ hū! shì nǎi qí suǒ yǐ qiān wàn chén ér wú shù zhě yě. ruò gāo zhī suǒ guān, tiān jī yě, dé qí jīng ér wàng qí cū, zài qí nèi ér wàng qí wài jiàn qí suǒ jiàn, bù jiàn qí suǒ bù jiàn shì qí suǒ shì, ér yí qí suǒ bù shì. ruò gāo zhī xiāng zhě, nǎi yǒu guì hū mǎ zhě yě. mǎ zhì, guǒ tiān xià zhī mǎ yě.
秦穆公謂伯樂曰:「子之年長矣,子姓有可使求馬者乎?」伯樂對曰:「良馬可形容筋骨相也。天下之馬者,若滅若沒,若亡若失,若此者絕塵弭轍。臣之子皆下才也,可告以良馬,不可告以天下之馬也。臣有所與共擔纆薪菜者,有九方皋,此其於馬,非臣之下也。請見之。」穆公見之,使行求馬。三月而反,報曰:「已得之矣,在沙丘。」穆公曰:「何馬也?」對曰:「牝而黃。」使人往取之,牡而驪。穆公不說,召伯樂而謂之曰:「敗矣,子所使求馬者!色物、牝牡尚弗能知,又何馬之能知也?」伯樂喟然太息曰:「一至於此乎!是乃其所以千萬臣而無數者也。若皋之所觀,天機也,得其精而忘其粗,在其內而忘其外;見其所見,不見其所不見;視其所視,而遺其所不視。若皋之相者,乃有貴乎馬者也。」馬至,果天下之馬也。
chǔ zhuāng wáng wèn zhān hé yuē: zhì guó nài hé? zhān hé duì yuē: chén míng yú zhì shēn ér bù míng yú zhì guó yě. chǔ zhuāng wáng yuē: guǎ rén dé fèng zōng miào shè jì, yuàn xué suǒ yǐ shǒu zhī. zhān hé duì yuē: chén wèi cháng wén shēn zhì ér guó luàn zhě yě, yòu wèi cháng wén shēn luàn ér guó zhì zhě yě. gù běn zài shēn, bù gǎn duì yǐ mò. chǔ wáng yuē: shàn.
楚莊王問詹何曰:「治國奈何?」詹何對曰:「臣明於治身而不明於治國也。」楚莊王曰:「寡人得奉宗廟社稷,願學所以守之。」詹何對曰:「臣未嘗聞身治而國亂者也,又未嘗聞身亂而國治者也。故本在身,不敢對以末。」楚王曰:「善。」
hú qiū zhàng rén wèi sūn shū áo yuē: rén yǒu sān yuàn, zi zhī zhī hū? sūn shū áo yuē: hé wèi yě? duì yuē: jué gāo zhě rén dù zhī, guān dà zhě zhǔ è zhī, lù hòu zhě yuàn dǎi zhī. sūn shū áo yuē: wú jué yì gāo, wú zhì yì xià wú guān yì dà, wú xīn yì xiǎo wú lù yì hòu, wú shī yì bó. yǐ shì miǎn yú sān yuàn, kě hū?
狐丘丈人謂孫叔敖曰:「人有三怨,子知之乎?」孫叔敖曰:「何謂也?」對曰:「爵高者人妒之,官大者主惡之,祿厚者怨逮之。」孫叔敖曰:「吾爵益高,吾志益下;吾官益大,吾心益小;吾祿益厚,吾施益博。以是免於三怨,可乎?」
sūn shū áo jí jiāng sǐ, jiè qí zǐ yuē: wáng jí fēng wǒ yǐ, wú bù shòu yě, wèi wǒ sǐ, wáng zé fēng rǔ. rǔ bì wú shòu lì dì! chǔ yuè zhī jiān yǒu qǐn qiū zhě, cǐ dì bù lì ér míng shén è. chǔ rén guǐ ér yuè rén jī, kě zhǎng yǒu zhě wéi cǐ yě. sūn shū áo sǐ, wáng guǒ yǐ měi dì fēng qí zi. zi cí ér bù shòu, qǐng qǐn qiū. yǔ zhī, zhì jīn bù shī.
孫叔敖疾將死,戒其子曰:「王亟封我矣,吾不受也,為我死,王則封汝。汝必無受利地!楚越之間有寢丘者,此地不利而名甚惡。楚人鬼而越人禨,可長有者唯此也。」孫叔敖死,王果以美地封其子。子辭而不受,請寢丘。與之,至今不失。
niú quē zhě, shàng dì zhī dà rú yě, xià zhī hán dān, yù dào yú ǒu shā zhī zhōng, jǐn qǔ qí yī zhuāng chē, niú bù ér qù. shì zhī huān rán wú yōu gōng zhī sè. dào zhuī ér wèn qí gù. yuē: jūn zǐ bù yǐ suǒ yǎng hài qí suǒ yǎng. dào yuē: xī! xián yǐ fū! jì ér xiāng wèi yuē: yǐ bǐ zhī xián, wǎng jiàn zhào jūn. shǐ yǐ wǒ wèi, bì kùn wǒ. bù rú shā zhī. nǎi xiāng yǔ zhuī ér shā zhī. yàn rén wén zhī, jù zú xiāng jiè, yuē: yù dào, mò rú shàng dì zhī niú quē yě! jiē shòu jiào. é ér qí dì shì qín, zhì guān xià, guǒ yù dào yì qí xiōng zhī jiè, yīn yǔ dào lì zhēng jì ér bù rú, yòu zhuī ér yǐ bēi cí qǐng wù. dào nù yuē: wú huó rǔ hóng yǐ, ér zhuī wú bù yǐ, jī jiāng zhe yān. jì wèi dào yǐ, rén jiāng yān zài? suì shā zhī, yòu bàng hài qí dǎng sì wǔ rén yān.
牛缺者,上地之大儒也,下之邯鄲,遇盜於耦沙之中,盡取其衣裝車,牛步而去。視之歡然無憂厷之色。盜追而問其故。曰:「君子不以所養害其所養。」盜曰:「嘻!賢矣夫!」既而相謂曰:「以彼之賢,往見趙君。使以我為,必困我。不如殺之。」乃相與追而殺之。燕人聞之,聚族相戒,曰:「遇盜,莫如上地之牛缺也!」皆受教。俄而其弟適秦,至關下,果遇盜;憶其兄之戒,因與盜力爭;既而不如,又追而以卑辭請物。盜怒曰:「吾活汝弘矣,而追吾不已,跡將著焉。既為盜矣,仁將焉在?」遂殺之,又傍害其黨四五人焉。
yú shì zhě, liáng zhī fù rén yě, jiā chōng yīn shèng, qián bó wú liàng, cái huò wú zī. dēng gāo lóu, lín dà lù, shè lè chén jiǔ, jī bó lóu shàng, xiá kè xiāng suí ér xíng, lóu shàng bó zhě shè, míng qióng zhāng zhōng, fǎn liǎng xī yú ér xiào. fēi yuān shì zhuì qí fǔ shǔ ér zhōng zhī. xiá kè xiāng yǔ yán yuē: yú shì fù shì zhī rì jiǔ yǐ, ér cháng yǒu qīng yì rén zhī zhì. wú bù qīn fàn zhī, ér nǎi rǔ wǒ yǐ fǔ shǔ. cǐ ér bù bào, wú yǐ lì qín yú tiān xià. qǐng yǔ ruò děng lù lì yī zhì, lǜ tú shǔ, bì miè qí jiā wèi děng lún. jiē xǔ nuò. zhì qī rì zhī yè, jù zhòng jī bīng, yǐ gōng yú shì, dà miè qí jiā.
虞氏者,梁之富人也,家充殷盛,錢帛無量,財貨無訾。登高樓,臨大路,設樂陳酒,擊博樓上,俠客相隨而行,樓上博者射,明瓊張中,反兩翕魚而笑。飛鳶適墜其腐鼠而中之。俠客相與言曰:「虞氏富氏之日久矣,而常有輕易人之志。吾不侵犯之,而乃辱我以腐鼠。此而不報,無以立慬於天下。請與若等戮力一志,率徒屬,必滅其家為等倫。」皆許諾。至期日之夜,聚眾積兵,以攻虞氏,大滅其家。
dōng fāng yǒu rén yān, yuē yuán jīng mù, jiāng yǒu shì yě, ér è yú dào. hú fù zhī dào yuē qiū, jiàn ér xià hú cān yǐ bù zhī. yuán jīng mù sān bù ér hòu néng shì, yuē: zi hé wèi zhě yě? yuē: wǒ hú fù zhī rén qiū yě. yuán jīng mù yuē: xī! rǔ fēi dào yé? hú wèi ér shí wǒ? wú yì bù shí zi zhī shí yě. liǎng shǒu jù dì ér ōu zhī, bù chū, kā kā rán suì fú ér sǐ. hú fù zhī rén zé dào yǐ, ér shí fēi dào yě. yǐ rén zhī dào, yīn wèi shí wèi dào ér bù gǎn shí, shì shī míng shí zhě yě.
東方有人焉,曰爰旌目,將有適也,而餓於道。狐父之盜曰丘,見而下壺餐以餔之。爰旌目三餔而後能視,曰:「子何為者也?」曰:「我狐父之人丘也。」爰旌目曰:「譆!汝非盜耶?胡為而食我?吾義不食子之食也。」兩手據地而歐之,不出,喀喀然遂伏而死。狐父之人則盜矣,而食非盜也。以人之盜,因謂食為盜而不敢食,是失名實者也。
zhù lì shū shì jǔ áo gōng, zì wèi bù zhī jǐ, qù jū hǎi shàng. xià rì zé shí líng jì, dōng rì zé shí xiàng lì. jǔ áo gōng yǒu nán, zhù lì shū cí qí yǒu ér wǎng sǐ zhī. qí yǒu yuē: zi zì yǐ wèi bù zhī jǐ, gù qù. jīn wǎng sǐ zhī, shì zhī yǔ bù zhī wú biàn yě. zhù lì shū yuē: bù rán zì yǐ wèi bù zhī, gù qù. jīn sǐ, shì guǒ bù zhī wǒ yě. wú jiāng sǐ zhī, yǐ chǒu hòu shì zhī rén zhǔ bù zhī qí chén zhě yě. fán zhī zé sǐ zhī, bù zhī zé fú sǐ, cǐ zhí dào ér xíng zhě yě. zhù lì shū kě wèi duì yǐ wàng qí shēn zhě yě.
柱厲叔事莒敖公,自為不知己,去居海上。夏日則食菱芰,冬日則食橡栗。莒敖公有難,柱厲叔辭其友而往死之。其友曰:「子自以為不知己,故去。今往死之,是知與不知無辨也。」柱厲叔曰:「不然;自以為不知,故去。今死,是果不知我也。吾將死之,以丑後世之人主不知其臣者也。」凡知則死之,不知則弗死,此直道而行者也。柱厲叔可謂懟以忘其身者也。
yáng zhū yuē: lì chū zhě shí jí, yuàn wǎng zhě hài lái. fā yú cǐ ér yīng yú wài zhě wéi qǐng, shì gù xián zhě shèn suǒ chū.
楊朱曰:「利出者實及,怨往者害來。發於此而應於外者唯請,是故賢者慎所出。」
yáng zi zhī lín rén wáng yáng, jì lǜ qí dǎng, yòu qǐng yáng zi zhī shù zhuī zhī. yáng zǐ yuē: xī! wáng yī yáng hé zhuī zhě zhī zhòng? lín rén yuē: duō qí lù. jì fǎn, wèn: huò yáng hū? yuē: wáng zhī yǐ. yuē: xī wáng zhī? yuē: qí lù zhī zhōng yòu yǒu qí yān. wú bù zhī suǒ zhī, suǒ yǐ fǎn yě. yáng zi qī rán biàn róng, bù yán zhě yí shí, bù xiào zhě jìng rì. mén rén guài zhī, qǐng yuē: yáng jiàn chù, yòu fēi fū zǐ zhī yǒu, ér sǔn yán xiào zhě hé zāi? yáng zi bù dá. mén rén bù huò suǒ mìng. dì zǐ mèng sūn yáng chū, yǐ gào xīn dōu zi. xīn dōu zi tā rì yǔ mèng sūn yáng xié rù, ér wèn yuē: xī yǒu kūn dì sān rén, yóu qí lǔ zhī jiān, tóng shī ér xué, jìn rén yì zhī dào ér guī. qí fù yuē: rén yì zhī dào ruò hé? bó yuē: rén yì shǐ wǒ ài shēn ér hòu míng. zhòng yuē: rén yì shǐ wǒ shā shēn yǐ chéng míng. shū yuē: rén yì shǐ wǒ shēn míng bìng quán. bǐ sān shù xiāng fǎn, ér tóng chū yú rú. shú shì shú fēi xié? yáng zǐ yuē: rén yǒu bīn hé ér jū zhě, xí yú shuǐ, yǒng yú qiú, cāo zhōu yù dù, lì gōng bǎi kǒu. guǒ liáng jiù xué zhě chéng tú, ér nì sǐ zhě jǐ bàn. běn xué qiú, bù xué nì, ér lì hài rú cǐ. ruò yǐ wèi shú shì shú fēi? xīn dōu zi hēi rán ér chū. mèng sūn yáng ràng zhī yuē: hé wú zi wèn zhī yū, fū zǐ dá zhī pì? wú huò yù shén. xīn dōu zǐ yuē: dà dào yǐ duō qí wáng yáng, xué zhě yǐ duō fāng sàng shēng. xué fēi běn bù tóng, fēi běn bù yī, ér mò yì ruò shì. wéi guī tóng fǎn yī, wèi wáng dé sàng. zi zhǎng xiān shēng zhī mén, xí xiān shēng zhī dào, ér bù dá xiān shēng zhī kuàng yě, āi zāi!
楊子之鄰人亡羊,既率其黨,又請楊子之豎追之。楊子曰:「嘻!亡一羊何追者之眾?」鄰人曰:「多歧路。」既反,問:「獲羊乎?」曰:「亡之矣。」曰:「奚亡之?」曰:「歧路之中又有歧焉。吾不知所之,所以反也。」楊子戚然變容,不言者移時,不笑者竟日。門人怪之,請曰:「羊賤畜,又非夫子之有,而損言笑者何哉?」楊子不答。門人不獲所命。弟子孟孫陽出,以告心都子。心都子他日與孟孫陽偕入,而問曰:『昔有昆弟三人,游齊魯之間,同師而學,進仁義之道而歸。其父曰:『仁義之道若何?』伯曰:『仁義使我愛身而後名。』仲曰:『仁義使我殺身以成名。』叔曰:『仁義使我身名並全。』彼三術相反,而同出於儒。孰是孰非邪?」楊子曰:「人有濱河而居者,習於水,勇於泅,操舟鬻渡,利供百口。裹糧就學者成徒,而溺死者幾半。本學泅,不學溺,而利害如此。若以為孰是孰非?」心都子嘿然而出。孟孫陽讓之曰:「何吾子問之迂,夫子答之僻?吾惑愈甚。」心都子曰:「大道以多歧亡羊,學者以多方喪生。學非本不同,非本不一,而末異若是。唯歸同反一,為亡得喪。子長先生之門,習先生之道,而不達先生之況也,哀哉!」
yáng zhū zhī dì yuē bù, yī sù yī ér chū. tiān yù, jiě sù yī, yī zī yī ér fǎn. qí gǒu bù zhī, yíng ér fèi zhī. yáng ér nù, jiāng pū zhī. yáng zhū yuē: zi wú pū yǐ! zi yì yóu shì yě. xiàng zhě shǐ rǔ gǒu bái ér wǎng, hēi ér lái, qǐ néng wú guài zāi?
楊朱之弟曰布,衣素衣而出。天雨,解素衣,衣緇衣而反。其狗不知,迎而吠之。楊而怒,將撲之。楊朱曰:「子無撲矣!子亦猶是也。向者使汝狗白而往,黑而來,豈能無怪哉?」
yáng zhū yuē: xíng shàn bù yǐ wèi míng, ér míng cóng zhī míng bù yǔ lì qī, ér lì guī zhī lì bù yǔ zhēng qī, ér zhēng jí zhī: gù jūn zǐ bì shèn wèi shàn.
楊朱曰:「行善不以為名,而名從之;名不與利期,而利歸之;利不與爭期,而爭及之:故君子必慎為善。」
xī rén yán yǒu zhī bù sǐ zhī dào zhě, yàn jūn shǐ rén shòu zhī, bù jié, ér yán zhě sǐ. yàn jūn shén nù qí shǐ zhě, jiāng jiā zhū yān. xìng chén jiàn yuē: rén suǒ yōu zhě mò jí hū sǐ, jǐ suǒ zhòng zhě mò guò hū shēng. bǐ zì sàng qí shēng, ān néng lìng jūn bù sǐ yě? nǎi bù zhū. yǒu qí zi yì yù xué qí dào, wén yán zhě zhī sǐ, nǎi fǔ yīng ér hèn. fù zi wén ér xiào zhī yuē: fū suǒ yù xué bù sǐ, qí rén yǐ sǐ ér yóu hèn zhī, shì bù zhī suǒ yǐ wèi xué. hú zǐ yuē: fù zi zhī yán fēi yě. fán rén yǒu shù bù néng xíng zhě yǒu yǐ, néng xíng ér wú qí shù zhě yì yǒu yǐ. wèi rén yǒu shàn shù zhě, lín sǐ, yǐ jué yù qí zi. qí zi zhì qí yán ér bù néng xíng yě. tā rén wèn zhī, yǐ qí fù suǒ yán gào zhī. wèn zhě yòng qí yán ér xíng qí shù, yǔ qí fù wú chà yān. ruò rán, sǐ zhě xī wèi bù néng yán shēng shù zāi?
昔人言有知不死之道者,燕君使人受之,不捷,而言者死。燕君甚怒其使者,將加誅焉。幸臣諫曰:「人所憂者莫急乎死,己所重者莫過乎生。彼自喪其生,安能令君不死也?」乃不誅。有齊子亦欲學其道,聞言者之死,乃撫膺而恨。富子聞而笑之曰:「夫所欲學不死,其人已死而猶恨之,是不知所以為學。」鬍子曰:「富子之言非也。凡人有術不能行者有矣,能行而無其術者亦有矣。衛人有善數者,臨死,以訣喻其子。其子志其言而不能行也。他人問之,以其父所言告之。問者用其言而行其術,與其父無差焉。若然,死者奚為不能言生術哉?」
hán dān zhī mín, yǐ zhēng yuè zhī dàn xiàn jiū yú jiǎn zi, jiǎn zi dà yuè, hòu shǎng zhī. kè wèn qí gù. jiǎn zǐ yuē: zhēng dàn fàng shēng, shì yǒu ēn yě. kè yuē: mín zhī jūn zhī yù fàng zhī, gù jìng ér bǔ zhī, sǐ zhě zhòng yǐ. jūn rú yù shēng zhī, bù ruò jìn mín wù bǔ. bǔ ér fàng zhī, ēn guò bù xiāng bǔ yǐ. jiǎn zǐ yuē: rán.
邯鄲之民,以正月之旦獻鳩於簡子,簡子大悅,厚賞之。客問其故。簡子曰:「正旦放生,示有恩也。」客曰:「民知君之欲放之,故競而捕之,死者眾矣。君如欲生之,不若禁民勿捕。捕而放之,恩過不相補矣。」簡子曰:「然。」
qí tián shì zǔ yú tíng, shí kè qiān rén. zhōng zuò yǒu xiàn yú yàn zhě, tián shì shì zhī, nǎi tàn yuē: tiān zhī yú mín hòu yǐ! zhí wǔ gǔ, shēng yú niǎo, yǐ wèi zhī yòng. zhòng kè hé zhī rú xiǎng. bào shì zhī zǐ nián shí èr, yù yú cì, jìn yuē: bù rú jūn yán. tiān dì wàn wù yǔ wǒ bìng shēng, lèi yě. lèi wú guì jiàn, tú yǐ xiǎo dà zhì lì ér xiāng zhì, dié xiāng shí fēi xiāng wèi ér shēng zhī. rén qǔ kě shí zhě ér shí zhī, qǐ tiān běn wèi rén shēng zhī? qiě wén ruì tì fū, hǔ láng shí ròu, fēi tiān běn wèi wén ruì shēng rén hǔ láng shēng ròu zhě zāi?
齊田氏祖於庭,食客千人。中坐有獻魚雁者,田氏視之,乃嘆曰:「天之於民厚矣!殖五穀,生魚鳥,以為之用。眾客和之如響。鮑氏之子年十二,預於次,進曰:「不如君言。天地萬物與我並生,類也。類無貴賤,徒以小大智力而相制,迭相食;非相為而生之。人取可食者而食之,豈天本為人生之?且蚊蚋替膚,虎狼食肉,非天本為蚊蚋生人、虎狼生肉者哉?」
qí yǒu pín zhě, cháng qǐ yú chéng shì. chéng shì huàn qí jí yě, zhòng mò zhī yǔ. suì shì tián shì zhī jiù, cóng mǎ yī zuò yì, ér jiǎ shí. guō zhōng rén xì zhī yuē: cóng mǎ yī ér shí, bù yǐ rǔ hū? qǐ ér yuē: tiān xià zhī rǔ mò guò yú qǐ. qǐ yóu bù rǔ, qǐ rǔ mǎ yī zāi?
齊有貧者,常乞於城市。城市患其亟也,眾莫之與。遂適田氏之廄,從馬醫作役,而假食。郭中人戲之曰:「從馬醫而食,不以辱乎?」乞兒曰:「天下之辱莫過於乞。乞猶不辱,豈辱馬醫哉?」
sòng rén yǒu yóu yú dào, dé rén yí qì zhě, guī ér cáng zhī, mì shù qí chǐ. gào lín rén yuē: wú fù kě dài yǐ.
宋人有游於道,得人遺契者,歸而藏之,密數其齒。告鄰人曰:「吾富可待矣。」
rén yǒu kū wú shù zhě, qí lín fù yán kū wú zhī shù bù xiáng. qí lín rén jù ér fá zhī. lín rén fù yīn qǐng yǐ wèi xīn. qí rén nǎi bù yuè, yuē: lín rén zhī fù tú yù wèi xīn, ér jiào wú fá zhī yě. yǔ wǒ lín ruò cǐ, qí xiǎn qǐ kě zāi?
人有枯梧樹者,其鄰父言枯梧之樹不祥。其鄰人遽而伐之。鄰人父因請以為薪。其人乃不悅,曰:「鄰人之父徒欲為薪,而教吾伐之也。與我鄰若此,其險豈可哉?」
rén yǒu wáng fū zhě, yì zhě lín zhī zǐ, shì qí xíng bù, qiè fū yě yán sè, qiè fū yě yán yǔ, qiè fū yě zuò dòng tài dù, wú wèi ér bù qiè fū yě. é ér hú qí gǔ ér dé qí fū, tā rì fù jiàn qí lín rén zhī zǐ, dòng zuò tài dù, wú shì qiè fū zhě.
人有亡鈇者,意者鄰之子,視其行步,竊鈇也;顏色,竊鈇也;言語,竊鈇也;作動態度,無為而不竊鈇也。俄而抇其谷而得其鈇,他日復見其鄰人之子,動作態度,無似竊鈇者。
bái gōng shèng lǜ luàn, bà cháo ér lì, dào zhàng cè, zhuì shàng guàn yí, xuè liú zhì dì ér fú zhī yě. zhèng rén wén zhī yuē: yí zhī wàng, jiāng hé bù wàng zāi? yì zhī suǒ shǔ zhe, qí xíng zú zhì zhū kǎn, tóu dǐ zhí mù, ér bù zì zhī yě.
白公勝慮亂,罷朝而立,倒仗策,錣上貫頤,血流至地而弗知也。鄭人聞之曰:「頤之忘,將何不忘哉?」意之所屬著,其行足躓株埳,頭抵植木,而不自知也。
xī qí rén yǒu yù jīn zhě, qīng dàn qǐng guān ér zhī shì, shì yù jīn zhě zhī suǒ, yīn jué qí jīn ér qù. lì bǔ dé zhī, wèn yuē: rén jiē zài yān, zi jué rén zhī jīn hé? duì yuē: qǔ jīn zhī shí, bù jiàn rén, tú jiàn jīn.
昔齊人有欲金者,清旦請冠而之市,適鬻金者之所,因攫其金而去。吏捕得之,問曰:「人皆在焉,子攫人之金何?」對曰:「取金之時,不見人,徒見金。」