bǎo yuán chū, yuán hào chuàng lì wén fǎ, gù míng wú zǔ, màn shū shǐ wén, cháo tíng wèi zhī fèn rán. zhāng dèng gōng wèi xiāng, jí yì jué hé wèn zuì, shí xī biān chí bèi yǐ jiǔ, rén bù zhī bīng, shí zhě yǐ wèi yōu. wú chūn qīng shí wèi jiàn guān, shàng yán yí dí bù shí lǐ yì, yí qiě wù yǔ jiào, xǔ qí suǒ qiú, bǐ jiāng wú cí jǔ dòng, rán hòu yīn chì biān chén mì xiū zhàn bèi, shǐ nián suì jiān zhàn shǒu zhī jì lì, zé yuán hào suī yù wàng zuò, bù néng wèi shēn hài yǐ. zòu rù, dèng gōng xiào yuē: rén yán wú shè rén xīn fēng, guǒ rán. jì ér hé shì yī jué, yuán hào rù kòu, suǒ zhì rú rù wú rén zhī jìng. hòu shù nián, lì jǐn qiú hé, suì zēng lù yí, réng gǎi míng wù zú, cháo tíng jìng bù wèn. shì nǎi yǐ chūn qīng zhī yán wèi rán.
寶元初，元昊創立文法，故名吾祖，慢書始聞，朝廷為之忿然。張鄧公為相，即議絕和問罪，時西邊弛備已久，人不知兵，識者以為憂。吳春卿時為諫官，上言夷狄不識禮義，宜且勿與較，許其所求，彼將無詞舉動，然後陰勑邊臣密修戰備，使年歲間戰守之計立，則元昊雖欲妄作，不能為深害矣。奏入，鄧公笑曰：「人言吳舍人心風，果然。」既而和事一絕，元昊入寇，所至如入無人之境。後數年，力盡求和，歲增賂遺，仍改名「兀卒」，朝廷竟不問。世乃以春卿之言為然。

yuán hào jì pàn, shǎn xī sì lù zhì shuài. xià yīng gōng sǒng wèi zǒng shuài, jū zhǎng ān, bù lín biān, jīng bīng yǒng jiāng liú zhì huī xià, sì lù zhàn shǒu chū rù jiē qǔ jué yān, jì yuǎn bù jí shì, ér sì lù fù bài, fá zhōng bù jí zǒng shuài. zhī zhì gào zhāng gōng ān dào wèi jiàn guān, yán: zì gǔ yuán shuài wú bù shēn duì dí, suī qí huán jìn wén bà zhǔ, yì qīn lǚ xíng zhèn. zhì yú jiāng zuǒ yǒu bài, yuán shuài bì rèn qí zé, zhū gé liàng wèi dà jiāng jūn, mǎ sù zhī bài, jiàng yòu jiāng jūn, cǐ gǔ jīn tōng yì yě. jīn xià sǒng duān zuò zhǎng ān, wèi cháng lín dí, zhū lù shī lǜ, yī jiē bù wèn, yǒu zǒng shuài zhī míng, ér wú zǒng shuài zhī shí. qǐ jù sì lù bài shì, jiā yǐ zé fá ér bà zǒng shuài, shǐ sì lù shuài chén, zì rèn zhàn shǒu zhī jì, yǒu shì gàn tā lù zhě, dì xiāng guān bào, suí yí jiù yīng, yú shì wèi biàn. cháo tíng cóng zhī. yīng gōng jiàng zhī bié zhōu, ér sì lù gè rèn qí shì, gài shǐ yú cǐ.
元昊既叛，陝西四路置帥。夏英公竦為總帥，居長安，不臨邊，精兵勇將留寘麾下，四路戰守出入皆取決焉，既遠不及事，而四路負敗，罰終不及總帥。知制誥張公安道為諫官，言：「自古元帥無不身對敵，雖齊桓、晉文霸主，亦親履行陣。至於將佐有敗，元帥必任其責，諸葛亮為大將軍，馬謖之敗，降右將軍，此古今通義也。今夏竦端坐長安，未嘗臨敵，諸路失律，一皆不問，有總帥之名，而無總帥之實。乞據四路敗事，加以責罰而罷總帥，使四路帥臣，自任戰守之計，有事干它路者，遞相關報，隨宜救應，於事為便。」朝廷從之。英公降知別州，而四路各任其事，蓋始於此。

yuán hào jiǔ pàn, biān bīng lǚ qū, qín rén kùn bì, ér zhū jiāng chǐ yú wú gōng, mò gǎn yán hé róng zhě. suī xià rén měi rù zhé shèng, ér guó xiǎo mín pín, jí yú diǎn jí, lǔ huò zhī lì bù bǔ suǒ hào, ér suì cì hé shì zhī lì jiē jué, yī juàn zhī zhí bā jiǔ qiān qián, shàng xià yì yàn bīng yǐ, ér yuán hào bèi màn yǐ shèn, yì nán yú kuǎn sāi. zhāng ān dào wèi jiàn guān, qǐ yīn jiāo pèi, xǔ zhū shuài nà qí zì xīn zhī qǐng, yǐ ān xī jiè shēng líng, qí yán shén měi. rén zōng lǎn zhī dà xǐ, tuì jiàn xǔ gōng zhèng fǔ, gōng yì xǐ yuē: shè rén yǒu cǐ yán, shè jì zhī fú yě. shì suì, chì shū jí xíng zhī. zì shì biān chén nǎi gǎn shòu yuán hào jiàng kuǎn, róng xià jiē huò xī jiān. rén zōng yǐ zhì rén yù wù, ér xǔ gōng shěn yú ān wēi zhī jì, bù xùn xū míng, bù tān xiǎo lì, gù dǎng yán zhèng lùn, wén zé néng yòng, suī zāo yuán hào zhī biàn, ér bù shī tài píng zhī yè, yǒu yǐ yě fū!
元昊久叛，邊兵屢屈，秦人困弊，而諸將恥於無功，莫敢言和戎者。雖夏人每入輙勝，而國小民貧，疾於點集，鹵獲之利不補所耗，而歲賜和市之利皆絕，一絹之直八九千錢，上下亦厭兵矣，而元昊悖慢已甚，亦難於款塞。張安道為諫官，乞因郊霈，許諸帥納其自新之請，以安西界生靈，其言甚美。仁宗覽之大喜，退見許公政府，公亦喜曰：「舍人有此言，社稷之福也。」是歲，勅書即行之。自是邊臣乃敢受元昊降款，戎夏皆獲息肩。仁宗以至仁御物，而許公審於安危之計，不狥虛名，不貪小利，故讜言正論，聞則能用，雖遭元昊之變，而不失太平之業，有以也夫！

jiǎ chāng cháo shǐ zuò guó zi jiān zhí jiǎng, sūn shì pàn jiān. chāng cháo cháng hòu shì, shì bù chū, shǐ rén yǐ táng lù suí wéi chù hòu chuán shì zhī, yuē: dú qì nǎi xiāng jiàn. jì jiàn, shì yuē: zhī cǐ yì fǒu? zú xià yì rì yǐ rú shù zuò xiāng, zhèng rú cǐ èr rén. shì wèi shì néng zhī rén. rán qí míng wèi zé lèi yǐ, ér xié zhèng zé wèi yě. ruò zhǐ lùn guì jiàn, cǐ dàn xiāng shī suǒ néng ěr!
賈昌朝始作國子監直講，孫奭判監。昌朝嘗候奭，奭不出，使人以《唐．路隨、韋處厚傳》示之，曰：「讀訖乃相見。」既見，奭曰：「知此意否？足下異日以儒術作相，正如此二人。」世謂奭能知人。然其名位則類矣，而邪正則未也。若止論貴賤，此但相師所能耳！

qìng lì zhōng, qì dān shǐ liú liù fú qiú hé qīn, jiǎ chāng cháo guǎn bàn, wèi yǒu yǐ jù zhī. xiān shì, zōng zhēn zhī dì hào dà dì zhě yòng shì, héng yú lǔ zhōng, yīn xìn shǐ cháng tōng shū bì. rén zōng shǐ chāng cháo wèi liù fú, yù yīn jīn shǐ dá zhī. liù fú cí yuē: cǐ yú tài hòu shén shàn, rán yú běn cháo bù biàn. chāng cháo yīn yuē: jí rú cǐ, yù yǐ tài zǐ zōng zhēn zhī zǐ. qiú hé qīn, huáng dì qǐ ān xīn hū? liù fú bù néng dá, zì shì hé qīn zhī yì pō xī.
慶曆中，契丹使劉六符求和親，賈昌朝館伴，未有以拒之。先是，宗真之弟號大弟者用事，橫於虜中，因信使嘗通書幣。仁宗使昌朝謂六符，欲因今使答之。六符辭曰：「此於太后甚善，然於本朝不便。」昌朝因曰：「即如此，欲以太子宗真之子。求和親，皇帝豈安心乎？」六符不能答，自是和親之議頗息。

yuán hào wèi shùn, qì dān yāo qiú wú yàn, fàn wén zhèng gōng yǐ wèi yōu, qǐ chéng jīng chéng yǐ bèi dí. zhòng huò qí shuō, wéi lǚ xǔ gōng yǐ wèi fēi, yuē: suī yǒu qì dān zhī yú, shè bèi dāng zài hé běi, nài hé jù chéng jīng chéng yǐ shì ruò hū? shǐ lǔ shēn rù ér dú gù yī chéng, tiān xià rǎo yǐ. nǎi yì jiàn běi dōu, yīn xiū qí chéng chí, zēng zhì shǒu bèi, shí zhě wěi zhī.
元昊未順，契丹要求無厭，范文正公以為憂，乞城京城以備狄。眾惑其說，惟呂許公以為非，曰：「雖有契丹之虞，設備當在河北，柰何遽城京城以示弱乎？使虜深入而獨固一城，天下擾矣。」乃議建北都，因修其城池，增置守備，識者韙之。

liú cóng dé qī suì guó fū rén zhě, wáng méng zhèng nǚ yě. bǎo yuán zhōng, chū rù nèi tíng, huò yún de xìng yú shàng, wài rén wú bù zhī zhě. yǐ cǐ huò zuì, duó fēng, bà cháo yè. jiǔ zhī, fù dé rù. zhāng gōng ān dào wèi jiàn guān, suī yǐ shù lùn liè, jiē liú zhōng yān. fù zhèng gōng shí zhī zhì gào, zhì xià fù suì guó fēng, zhèng gōng jiǎo hái cí tóu, fēng mìng suì qǐn. táng zhì, wéi gěi shì zhōng de fēng hái zhào shū, zhōng shū shè rén jiǎo cí tóu gài zì zhèng gōng shǐ. ān dào jiàn lǚ xǔ gōng, yóu yǐ fēi jiù diǎn, bù lè. èr gōng zhī bù xiāng xǐ, fán jiē cǐ lèi yě.
劉從德妻遂國夫人者，王蒙正女也。寶元中，出入內庭，或雲得幸於上，外人無不知者。以此獲罪，奪封，罷朝謁。久之，復得入。張公安道為諫官，雖以數論列，皆留中焉。富鄭公時知制誥，制下復遂國封，鄭公繳還詞頭，封命遂寢。唐制，惟給事中得封還詔書，中書舍人繳詞頭蓋自鄭公始。安道見呂許公，猶以非舊典，不樂。二公之不相喜，凡皆此類也。

qìng lì zhōng, jié dào zhāng hǎi héng xíng shù lù, jiāng guò gāo yóu. zhī jūn cháo zhòng yuē dù bù néng yù, yù jūn zhōng fù mín chū jīn bó, shì niú jiǔ, shǐ rén yíng láo, qiě hòu yí zhī. hǎi yuè jìng qù, bù wèi bào. shì wén, cháo tíng dà nù. shí fàn wén zhèng gōng zài zhèng fǔ, fù zhèng gōng zài shū fǔ, zhèng gōng yì yù zhū zhòng yuē yǐ zhèng fǎ, fàn gōng yù yòu zhī, zhēng yú shàng qián. fù gōng yuē: dào zéi gōng xíng, shǒu chén bù néng zhàn, bù néng shǒu, ér shǐ mín jù qián yí zhī, fǎ suǒ dāng zhū yě bù zhū, jùn xiàn wú fù kěn shǒu zhě yǐ. wén gāo yóu zhī mín jí zhī, yù shí qí ròu, bù kě shì yě. fàn gōng yuē: jùn xiàn bīng xiè zú yǐ zhàn shǒu, yù zéi bù yù, ér yòu lù zhī, cǐ fǎ suǒ dāng zhū yě. jīn gāo yóu wú bīng yǔ xiè, suī zhòng yuē zhī yì dāng miǎn lì zhàn shǒu, rán shì yǒu kě shù, lù zhī kǒng fēi fǎ yì yě. xiǎo mín zhī qíng, dé jù chū cái wù, ér miǎn yú shā lüè, lǐ bì xǐ zhī, ér yún yù shí qí ròu, chuán zhě guò yě. rén zōng shì rán cóng zhī, zhòng yuē yóu cǐ miǎn sǐ. jì ér fù gōng yùn yuē: fāng jīn huàn fǎ bù jǔ, fāng yù jǔ fǎ, ér duō fāng jǔ zhī, hé yǐ zhěng zhòng? fàn gōng mì gào zhī yuē: zǔ zōng yǐ lái, wèi cháng qīng shā chén xià, cǐ shèng dé shì, nài hé yù qīng huài zhī? qiě wú yǔ gōng zài cǐ, tóng liáo zhī jiān, tóng xīn zhě yǒu jǐ? suī shàng yì yì wèi zhī suǒ dìng yě, ér qīng dǎo rén zhǔ yǐ zhū lù chén xià, tā rì shǒu huá, suī wú bèi yì wèi gǎn zì bǎo yě. fù gōng zhōng bù yǐ wèi rán. jí èr gōng jī bù zì ān, fàn gōng chū àn shǎn xī, fù gōng chū àn hé běi, fàn gōng yīn zì qǐ shǒu biān. fù gōng zì hé běi hái, jí guó mén, bù xǔ rù, wèi cè cháo tíng yì, bǐ yè páng huáng bù néng mèi, rào chuáng tàn yuē: fàn liù zhàng, shèng rén yě!
慶曆中，劫盜張海橫行數路，將過高郵。知軍晁仲約度不能御，諭軍中富民出金帛，市牛酒，使人迎勞，且厚遺之。海悅徑去，不為暴。事聞，朝廷大怒。時范文正公在政府，富鄭公在樞府，鄭公議欲誅仲約以正法，范公欲宥之，爭於上前。富公曰：「盜賊公行，守臣不能戰，不能守，而使民醵錢遺之，法所當誅也；不誅，郡縣無復肯守者矣。聞高郵之民疾之，欲食其肉，不可釋也。」范公曰：「郡縣兵械足以戰守，遇賊不御，而又賂之，此法所當誅也。今高郵無兵與械，雖仲約之義當勉力戰守，然事有可恕，戮之恐非法意也。小民之情，得醵出財物，而免於殺掠，理必喜之，而雲欲食其肉，傳者過也。」仁宗釋然從之，仲約由此免死。既而富公慍曰：「方今患法不舉，方欲舉法，而多方沮之，何以整眾？」范公密告之曰：「祖宗以來，未嘗輕殺臣下，此盛德事，奈何欲輕壞之？且吾與公在此，同僚之間，同心者有幾？雖上意亦未知所定也，而輕導人主以誅戮臣下，它日手滑，雖吾輩亦未敢自保也。」富公終不以為然。及二公跡不自安，范公出按陝西，富公出按河北，范公因自乞守邊。富公自河北還，及國門，不許入，未測朝廷意，比夜徬徨不能寐，遶床嘆曰：「范六丈，聖人也！」

jīng chéng jǔ rén zhāng yàn zé shì wēn chéng huáng hòu mǔ, sī zuò gào shēn, shì bài, chén shēng zhī jū zhī. shì lián wēn chéng mǔ jí gōng qīng jiā, shēng zhī bù gǎn qióng zhì. yù jù, cháo chén dù shū qǐng lù wèn, bó zhī. tè zhǐ bù lù wèn, shā yàn zé, gōng yì wǎng zhī. wèi jǐ, zhāng yáo zuǒ chú shū mì fù shǐ, yù shǐ zhōng chéng bāo zhěng yán qí bù dāng, wèi jué, liú bǎi guān bān zhēng zhī. shū zài bān zhōng, chū bān wèn yuē: shū mì yù wén zhōng chéng suǒ yán hé shì ér hòu gǎn liú. yǐ shí gào zhī. shū yuē: yǐ cǐ liú shū kě yě. rén yì zhuàng zhī. sòng gōng xù qǐng yì yù yàn zé shì, jí shū zòu, yán xiǎo chén bù hé yuè zhí wàng yán, zé jiān jiāng níng jiǔ shuì, wèi jǐ ér sǐ. shí zhě āi zhī.
京城舉人張彥澤事溫成皇后母，私作告身，事敗，陳昇之鞫之。事連溫成母及公卿家，升之不敢窮治。獄具，朝臣杜樞請錄問，駁之。特旨不錄問，殺彥澤，公議枉之。未幾，張堯佐除樞密副使，御史中丞包拯言其不當，未決，留百官班爭之。樞在班中，出班問曰：「樞密欲聞中丞所言何事而後敢留。」以實告之。樞曰：「以此留樞可也。」人益壯之。宋公序頃亦預彥澤事，疾樞奏，言小臣不合越職妄言，責監江寧酒稅，未幾而死。識者哀之。

sòng gōng xù wèi cān zhī zhèng shì, rén zōng juàn zhī. xǔ gōng dāng guó, jí gōng xù, yīn yù qīng zhī ér bù dé qí yào. fàn xī wén zài yán ān, shàn fén yuán hào guó shū, ér yǐ sī shū fù zhī. shì wén cháo tíng, zhū gōng yì zhī, xǔ gōng miù wèi dà bù kě, gōng xù xìn zhī, jí yú shàng qián qǐ zhǎn fàn gōng. xǔ gōng xú jiù zhī. gōng xù cāng zú shī cuò, xiāng cì yǐ shì bà qù. fàn shì zhì jīn hèn zhī.
宋公序為參知政事，仁宗眷之。許公當國，疾公序，陰欲傾之而不得其要。范希文在延安，擅焚元昊國書，而以私書復之。事聞朝廷，諸公議之，許公謬謂大不可，公序信之，亟於上前乞斬范公。許公徐救之。公序倉卒失措，相次以事罷去。范氏至今恨之。

fù zhèng gōng hán wèi gōng tóng zài zhōng shū, zhèng gōng mǔ lǎo yǐ, yī rì yǔ jí gù shì, zǎi xiàng yǒu qǐ fù shì shì zhě. wèi gōng yuē: cǐ fēi cháo tíng shèng shì. yǐ ér zhèng gōng jū mǔ yōu, cháo tíng lǚ qǐ zhī. shàng zhāng sān cí, tiē huáng yán: chén zài zhōng shū rì, cháng yǔ hán qí yán zhī, jué bù dāng qǐ. wèi gōng yuē: wú dàn yǐ shí yán zhī, bù liào yǐ wèi yuàn. zì cǐ èr rén shāo shāo yǒu xì.
富鄭公、韓魏公同在中書，鄭公母老矣，一日語及故事，宰相有起復視事者。魏公曰：「此非朝廷盛事。」已而鄭公居母憂，朝廷屢起之。上章三辭，貼黃言：「臣在中書日，嘗與韓琦言之，決不當起。」魏公曰：「吾但以實言之，不料以為怨。」自此二人稍稍有隙。

yīng zōng huáng dì, pú wáng shí sān zi yě, gù běn gōng wèi zhī shí sān shǐ, mǔ yuē xiān yóu xiàn jūn rèn shì, huò yán yòu shí fù xiōng bù yǐ wèi zǐ dì shù. rén zōng wǎn nián wú zi, qiǎn nèi fū rén zhì pú gōng xuǎn zé zhū zi, yù yǎng zhī jìn zhōng. yīng zōng chū bù yù xuǎn, xuǎn zhě wú yī kě. jì wǎn, nèi fū rén jiāng dēng chē yǐ, yīng zōng pú fú píng jiān, jiàn zhī jīng yuē: dú cǐ ér kě ěr. zhòng jiē xiào. nèi fū rén dú yì zhī, bào zhī dēng chē, suì yǎng yú cí shèng diàn zhōng. shí xuān rén huáng hòu yǐ cí shèng wài shēng, yì wèi cí shèng suǒ yǎng. shāo zhǎng, jiāng yǐ jìn yù. rén zōng yuē: cǐ hòu zhī jìn qīn, dài zhī yí yì, shí sān zhǎng chéng, kě yǐ wèi fù. cí shèng cóng zhī, hòu zú chéng hūn. yīng zōng zài fān dǐ, gōng jiǎn hǎo xué, lǐ xià shī yǒu, shén dé míng yù. jiā yòu mò, rén zōng bù yù, dà chén yì xuǎn lì zōng shì zi. rén zōng miǎn cóng zhòng yì, lì wèi huáng zǐ. rán zuǒ yòu jìn xí duō bù lè zhě. dì yōu jù, cí bì zhě jiǔ zhī. jí rén zōng yàn jià, dì jí wèi, yǐ yōu dé xīn jí. dà chén yì qǐng cí shèng chuí lián. dì jí shén, shí yǒu bù xùn yǔ, hòu bù lè. dà chén yǒu bù yù lì huáng zǐ zhě, yīn jìn fèi lì zhī jì, wéi zǎi xiàng hán qí què rán bù biàn, cān zhī zhèng shì ōu yáng xiū shēn zhù qí yì. cháng zòu shì lián qián, cí shèng wū yàn liú tì, jù dào bù xùn zhuàng. qí yuē: cǐ bìng gù ěr. bìng yǐ, bì bù ěr. zi bìng, mǔ kě bù róng zhī hū? cí shèng yì bù yì, yuē: huáng qīn bèi jiē xiào tài hòu yù yú jiù wō xún tù ér. wén zhě jīng jù, jiē tuì shù bù lì, dú qí bù dòng, yuē: tài hòu bú yào hú sī luàn liàng. shǎo jiān, xiū nǎi jìn yuē: tài hòu shì rén zōng shù shí nián, rén shèng zhī dé, zhe yú tiān xià. fù rén zhī xìng, xiān bù dù jì zhě, wēn chéng zhī chǒng, tài hòu chù zhī yù rú, hé suǒ bù róng, jīn mǔ zǐ zhī jiān ér fǎn bù néng rěn yé? tài hòu yuē: dé zhū jūn zhī cǐ, shàn yǐ. xiū yuē: cǐ shì hé dú chén děng zhī zhī, zhōng wài mò bù zhī yě. tài hòu yì shāo hé, xiū fù jìn yuē: rén zōng zài wèi suì jiǔ, dé zé zài rén, rén suǒ xìn fú, gù yī rì yàn jià, tiān xià bǐng chéng yí lìng, fèng dài sì jūn, wú yī rén gǎn yì tóng zhě. jīn tài hòu yī fù rén, chén děng wǔ liù cuò dà ěr, jǔ zú zào shì, fēi rén zōng yí yì, tiān xià shú kěn tīng cóng? tài hòu mò rán jiǔ zhī ér bà. hòu shù rì, dú jiàn yīng zōng, dì yuē: tài hòu dài wǒ wú ēn. gōng yuē: zì gǔ shèng dì míng wáng bù wèi shǎo yǐ, rán dú chēng shùn wèi dà xiào, qǐ qí yú jǐn bù xiào yě? fù mǔ cí ài ér zi xiào, cǐ cháng shì, bù zú dào wéi fù mǔ bù cí ér zi bù shī xiào, nǎi kě chēng ěr. jīn dàn bì xià shì zhī wèi zhì ěr, fù mǔ qǐ yǒu bù cí zhě? dì dà wù, zì shì bù fù yán tài hòu duǎn yǐ. xī níng zhōng, ōu gōng tuì jū yǐng shàng, zhé wǎng jiàn zhī, xián yán jí cǐ, gōng yuē: gǔ suǒ wèi shè jì chén, hán gōng jìn zhī. xī shàng zài yǐng dǐ, fāng rén qíng yí èr, gōng zhāo jì shì wáng táo, shǐ zhī mì quàn wáng qīng shēn fèng shì cí shèng. wáng yòng qí yán, zhí jiā rén lǐ, zhì qīn fèng jǐ yán, jìn yǐn shí. cí shèng yóu shì guī xīn, ér dà jì shǐ dìng.
英宗皇帝，濮王十三子也，故本宮謂之十三使，母曰仙遊縣君任氏，或言幼時父兄不以為子弟數。仁宗晚年無子，遣內夫人至濮宮選擇諸子，欲養之禁中。英宗初不預選，選者無一可。既晚，內夫人將登車矣，英宗匍匐屏間，見之驚曰：「獨此兒可耳。」眾皆笑。內夫人獨異之，抱之登車，遂養於慈聖殿中。時宣仁皇后以慈聖外甥，亦為慈聖所養。稍長，將以進御。仁宗曰：「此後之近親，待之宜異，十三長成，可以為婦。」慈聖從之，後卒成婚。英宗在藩邸，恭儉好學，禮下師友，甚得名譽。嘉佑末，仁宗不豫，大臣議選立宗室子。仁宗勉從眾議，立為皇子。然左右近習多不樂者。帝憂懼，辭避者久之。及仁宗晏駕，帝即位，以憂得心疾。大臣議請慈聖垂簾。帝疾甚，時有不遜語，後不樂。大臣有不預立皇子者，陰進廢立之計，惟宰相韓琦確然不變，參知政事歐陽修深助其議。嘗奏事簾前，慈聖嗚咽流涕，具道不遜狀。琦曰：「此病故耳。病已，必不爾。子病，母可不容之乎？」慈聖意不懌，曰：「皇親輩皆笑太后欲於舊渦尋兔兒。」聞者驚懼，皆退數步立，獨琦不動，曰：「太后不要胡思亂量。」少間，修乃進曰：「太后事仁宗數十年，仁聖之德，着於天下。婦人之性，鮮不妬忌者，溫成之寵，太后處之裕如，何所不容，今母子之間而反不能忍耶？」太后曰：「得諸君知此，善矣。」修曰：「此事何獨臣等知之，中外莫不知也。」太后意稍和，修復進曰：「仁宗在位歲久，德澤在人，人所信服，故一日晏駕，天下稟承遺令，奉戴嗣君，無一人敢異同者。今太后一婦人，臣等五六措大耳，舉足造事，非仁宗遺意，天下孰肯聽從？」太后默然久之而罷。後數日，獨見英宗，帝曰：「太后待我無恩。」公曰：「自古聖帝明王不為少矣，然獨稱舜為大孝，豈其餘盡不孝也？父母慈愛而子孝，此常事，不足道；唯父母不慈而子不失孝，乃可稱耳。今但陛下事之未至耳，父母豈有不慈者？」帝大悟，自是不復言太后短矣。熙寧中，歐公退居潁上，轍往見之，閒言及此，公曰：「古所謂社稷臣，韓公近之。昔上在潁邸，方人情疑貳，公招記室王陶，使之密勸王傾身奉事慈聖。王用其言，執家人禮，至親奉几筵，進飲食。慈聖由是歸心，而大計始定。」

zhì hé sān nián, rén zōng shǐ bù yù, huáng sì wèi jiàn, zǎi xiàng wén fù hán sān gōng fāng yì suǒ lì, cān zhī zhèng shì wáng gōng yáo chén zhī dì zhèng chén, cháng wèi zōng shì shuō shū guān, zhī shí sān shǐ zhī xián, jí yán zhī. zhū gōng yì jiù zhī zhī, nǎi dìng yì cǎo zòu shū jí yù shàng, ér shàng jí yǒu chōu, jí zhǐ, yáo chén sī shōu zòu běn. hòu èr nián, hán gōng dāng guó, qún chén xiāng jì qǐ xuǎn lì zōng shì zi, nǎi dìng lì shí sān shǐ wèi huáng zǐ. jí rén zōng yàn jià, huáng zǐ jiàn zuò, shǎng dìng cè zhī gōng, yǐ hán gōng wèi shǒu. jí yuán fēng mò, yáo chén zǐ tóng lǎo shàng shū jiǎo jìn yuán zòu. shí zhū gōng wéi wén gōng fù gōng zài, jiē guī lǎo yú luò. huì wén gōng rù zhù jiāo xiǎng, shén zōng fǎng zhī, gōng jù zòu suǒ yǐ, shén zōng yuè yān. gù yī shí zhū gōng, lì jiē bèi shǎng. ér hán shì zhū zi è fēn qí gōng, biàn zhī bù yǐ, wén gōng zhī bà píng zhāng zhòng shì, yóu cǐ gù yě. rán yīng zōng zhī yù bù yú zhū gōng, zé shǐ yú yáo chén ér qí wèi huáng zǐ, sì bǎo wèi, zé hán gōng zhī lì bù kě wū yě.
至和三年，仁宗始不豫，皇嗣未建，宰相文、富、韓三公方議所立，參知政事王公堯臣之弟正臣，嘗為宗室說書官，知十三使之賢，即言之。諸公亦舊知之，乃定議草奏書即欲上，而上疾有瘳，即止，堯臣私收奏本。後二年，韓公當國，羣臣相繼乞選立宗室子，乃定立十三使為皇子。及仁宗晏駕，皇子踐阼，賞定策之功，以韓公為首。及元豐末，堯臣子同老上書繳進元奏。時諸公惟文公、富公在，皆歸老於洛。會文公入助郊饗，神宗訪之，公具奏所以，神宗悅焉。故一時諸公，例皆被賞。而韓氏諸子惡分其功，辨之不已，文公之罷平章重事，由此故也。然英宗之譽布於諸公，則始於堯臣；而其為皇子，嗣寶位，則韓公之力不可誣也。

hán wèi gōng yòng guō kuí qiān shū shū mì yuàn shì, zhòng duō bù fú. gōng wèi rén yuē: fēi bù zhī kuí wàng qīng yě, yīng zōng yù zhì lǐ duān yuàn yú xī fǔ, měi yuē xī fǔ dāng yòng yī wǔ rén, wú zhī duān yuàn qīng xié, gù yǐ kuí dāng zhī. huò yuē: bù rán. yīng zōng yù yòng zhāng ān dào, zhī bù fù jǐ, wěi yuē xī fǔ jiǔ bù yòng wǔ chén yǐ, yí bǔ fù jiù. shàng dū qí rén, wú yǐ yīng, nǎi yòng kuí ěr.
韓魏公用郭逵簽書樞密院事，眾多不服。公謂人曰：「非不知逵望輕也，英宗欲置李端願於西府，每曰西府當用一武人，吾知端願傾邪，故以逵當之。」或曰：「不然。英宗欲用張安道，知不附己，猥曰西府久不用武臣矣，宜補復舊。上督其人，無以應，乃用逵耳。」

zhì píng zhōng, hán wèi gōng jiàn yì yú shǎn xī cì yì yǒng. fán sān dīng cì yī rén, měi rén zhī mǎi gōng jiàn qián èr guàn wén shěng, gòng dé èr shí yú wàn rén, shēn shān qióng gǔ wú dé tuō zhě. rén qíng jīng náo, ér bīng jì lǜ shū lüè, zhōng bù kě yòng, tú fèi guān qián bù zī, wú rén gǎn yán qí fēi zhě. sī mǎ jūn shí shí wèi jiàn guān, jí yán bù biàn, chí zhā zi zhì zhōng shū táng. wèi gōng yuē: bīng guì xiān shēng hòu shí, jīn liàng zuò shì fāng jié ào, shǐ wén shǎn xī zhòu yì èr shí wàn bīng, qǐ bù zhèn shè? jūn shí yuē: bīng zhī yòng xiān shēng, wèi wú qí shí yě, dú kě yǐ qī zhī yú yī rì zhī jiān ěr, shǎo huǎn, zé dí zhī qí qíng, bù kě fù yòng yǐ. jīn wú suī yì èr shí wàn bīng, rán shí bù kě yòng, bù guò shí rì, xī rén zhī qí xiáng, bù fù jù yǐ. wèi gōng bù néng dá, fù yuē: jūn dàn jiàn qìng lì jiān, shǎn xī xiāng bīng chū cì shǒu bèi, hòu jiē cì miàn chōng zhèng bīng, yōu jīn fù ěr ěr. jīn yǐ jiàng chì bǎng yǔ mín yuē, yǒng bù chōng jūn shù biān yǐ. jūn shí yuē: cháo tíng lǚ shī xìn, mín xián jiē yōu cǐ shì, wèi gǎn yǐ chì bǎng wèi xìn, suī guāng yì wèi miǎn yí yě. wèi gōng yuē: wú zài cǐ, jūn wú yōu cǐ yán zhī bù xìn. jūn shí yuē: guāng zhōng bù gǎn fèng xìn, dàn kǒng xiàng gōng yì bù néng zì xìn ěr. wèi gōng nù yuē: jūn hé xiāng qīng shén yé! jūn shí yuē: xiàng gōng zhǎng zài cǐ zuò kě yě, wàn yī jūn yì yǎn fān, tā rén zài cǐ, yīn xiàng gōng jiàn chéng zhī bīng, qiǎn zhī yùn liáng shù biān, fǎn zhǎng jiān shì ěr. wèi gōng mò rán, jìng bù wèi zhǐ. qí hòu bù shí nián, yì yǒng yùn liáng shù biān, lǜ yǐ wèi cháng, yī rú jūn shí zhī yán. jí jūn shí zuò xiāng, yì gǎi yì fǎ, shì duō bù biàn, yǔ xiōng zi zhān yǔ qí shì, chí lùn shén jìn, jūn shí bù néng kān. zi zhān xú yuē: xī qīn jiàn xiàng gōng yán, cháng yǔ hán wèi gōng yán yì yǒng, wú yī yán jiǎ jiè zhī zhě, jīn rì zuò xiāng ér bù róng mǒu yī yán, qǐ wàng xī mù shì yé? jūn shí suī zhǐ, shí bù xǐ yě. wèi jǐ, zi zhān jìng bà yì jú shì.
治平中，韓魏公建議於陝西刺義勇。凡三丁刺一人，每人支買弓箭錢二貫文省，共得二十餘萬人，深山窮谷無得脫者。人情驚撓，而兵紀律疎略，終不可用，徒費官錢不貲，無人敢言其非者。司馬君實時為諫官，極言不便，持劄子至中書堂。魏公曰：「兵貴先聲後實，今諒祚勢方桀驁，使聞陝西驟益二十萬兵，豈不震慴？」君實曰：「兵之用先聲，為無其實也，獨可以欺之於一日之間耳，少緩，則敵知其情，不可復用矣。今吾雖益二十萬兵，然實不可用，不過十日，西人知其詳，不復懼矣。」魏公不能答，復曰：「君但見慶曆間，陝西鄉兵初刺手背，後皆刺面充正兵，憂今復爾耳。今已降勑牓與民約，永不充軍戍邊矣。」君實曰：「朝廷屢失信，民閒皆憂此事，未敢以勑牓為信，雖光亦未免疑也。」魏公曰：「吾在此，君無憂此言之不信。」君實曰：「光終不敢奉信，但恐相公亦不能自信耳。」魏公怒曰：「君何相輕甚耶！」君實曰：「相公長在此坐可也，萬一均逸偃藩，它人在此，因相公見成之兵，遣之運糧戍邊，反掌間事耳。」魏公默然，竟不為止。其後不十年，義勇運糧戍邊，率以為常，一如君實之言。及君實作相，議改役法，事多不便，予兄子瞻與其事，持論甚勁，君實不能堪。子瞻徐曰：「昔親見相公言，嘗與韓魏公言義勇，無一言假借之者，今日作相而不容某一言，豈忘昔目事耶？」君實雖止，實不喜也。未幾，子瞻竟罷役局事。

tái guān jiǎng zhī qí yǐ fú yǔ dàn zòu ōu yáng gōng, yīng zōng bù tīng, zhī qí yīn bài fú dì bù qǐ. shàng gù zuǒ yòu, wèn hé gù jiǔ bù qǐ. zhī qí yǎng yuē: cǐ suǒ wèi fú pú yǐ. shàng míng rì yǐ yǔ dà chén, jīng shī chuán yǐ wèi xiào.
台官蔣之奇以浮語彈奏歐陽公，英宗不聽，之奇因拜伏地不起。上顧左右，問何故久不起。之奇仰曰：「此所謂伏蒲矣。」上明日以語大臣，京師傳以為笑。

yuán yòu zhōng, cài què zuò dì shuò shì, zhé zhī ān zhōu, zuò zèng shān gōng děng shī, yì yǒu suǒ jī qiè. jiàn guān yán zhī, wèi jué. yǔ xiōng zi zhān fāng chū shǒu háng zhōu, mì zòu yán, ruò zhì què bù wèn, zé yú huáng dì xiào zhì wèi wèi zú ruò bù shǎo jiā kuān lüè, zé yú tài huáng tài hòu kuān zhèng wèi shǎo sǔn. qiè wèi huáng dì yí jiàng zhào tuī zhì zhī, tài huáng tài hòu tè jiā kuān dài, què ruò shāo zhī yì lǐ, dāng zé shé zì shā. tài huáng dà hòu shēn yǐ wèi rán. xiōng yǐ chū chéng, shí qiǎn zhōng shǐ cì chá yào děng. rán wén chén chí què yì bù zhì, què suì nán qiān xīn zhōu, shí yì zhě jiē yǐ wèi yòng fǎ tài shēn. rán què qǐng zì xiǎo chén zhuó yòng, měi qiān jiē yǐ jū yù bèi shǎng, zhòng yǐ wèi shàn è zhī bào, bù kě wū yě. sūn hé fǔ shí zài shū yuàn, yǔ ǒu jiàn zhī, wèn jí xīn zhōu shì, yǔ yǐ suǒ wén dá zhī. hé fǔ yuē: gù zài xī fǔ qīn jiàn shén zōng wǎn nián, yǐ shì wú chéng gōng dāng níng tài xī, yù zhào sī mǎ jūn shí yòng zhī. shí wáng yǔ yù cài chí zhèng bìng zài xiàng wèi, xiāng gù shī sè. yǔ yù bù zhī suǒ chū, chí zhèng mì yì, yù yú xī biān shēn rù, lüè lǔ cháo xué, yǐ wèi cǐ yì ruò xíng, bì bù fù zhào jūn shí suī zhào, jiāng bù zhì. zì shì, xī shī rù tǎo, yí xià bèi hài, sǐ zhě wú suàn, xīn zhōu zhī mìng, zé cǐ bào yě. gài zì xī biān yòng bīng, shén zōng cháng chí qiǎn gōng zhī yì, suī yī shèng yī fù, yóu bù zhì dà yǒu shā shāng. zhì yú xī biān jiāng shuài, xí zhī bīng shì, yì wú kěn yán shēn rù zhě. fēi yǔ yù chí zhèng bù lì wài rèn, bù xí biān shì, wú gǎn kāi cǐ yì zhě. xīn zhōu zhī huò, shí chū yú cǐ.
元佑中，蔡確坐弟碩事，謫知安州，作甑山公等詩，意有所譏切。諫官言之，未決。予兄子瞻方出守杭州，密奏言，若置確不問，則於皇帝孝治為未足；若不少加寬略，則於太皇太后寬政為少損。竊謂皇帝宜降詔推治之，太皇太后特加寬貸，確若稍知義理，當齰舌自殺。太皇大後深以為然。兄已出城，時遣中使賜茶藥等。然文臣持確議不置，確遂南遷新州，時議者皆以為用法太深。然確頃自小臣擢用，每遷皆以鞫獄被賞，眾以為善惡之報，不可誣也。孫和甫時在樞院，予偶見之，問及新州事，予以所聞答之。和甫曰：「固在西府親見神宗晚年，以事無成功當寧太息，欲召司馬君實用之。時王禹玉、蔡持正並在相位，相顧失色。禹玉不知所出，持正密議，欲於西邊深入，掠虜巢穴，以為此議若行，必不復召君實；雖召，將不至。自是，西師入討，夷夏被害，死者無算，新州之命，則此報也。」蓋自西邊用兵，神宗常持淺攻之議，雖一勝一負，猶不至大有殺傷。至於西邊將帥，習知兵事，亦無肯言深入者。非禹玉、持正不歷外任，不習邊事，無敢開此議者。新州之禍，實出於此。

cáo wěi zhī shǒu qín zhōu yě, zhōu zhī xī, lì wén yíng guān. guān zhī suǒ zài, zuì wèi yào hài guān zhī zuǒ yòu, jiē fān sú yě. wěi yǐ ēn xìn jié zhī, xián wèi zhī yòng, gù qín zhōu měi suì chū bīng, yǐ shǒu wén yíng guān ér yǐ. qín zhōu suǒ shǒu jì guǎ, zé zhōu bīng suī shǎo ér yòng zú, liáng cǎo kě yǐ zì gěi. zì hòu shuài chén shǒu qí jiù guī, bù gǎi zēng. wén yíng zhī xī jiǔ shí lǐ, hào zhāng xiǎo gē zú, yì míng zhāng zūn. jiù yǔ lín zú yǒu yuàn, ér běn zhàng bīng mǎ shuāi hào, cháng qǐ nà tǔ qín zhōu, qián hòu shuài chén jiē yǐ nán shǒu bù xǔ. jí fàn xiáng zuò shǎn cáo, quán zhī qín zhōu, suì xǔ zhī, fā bīng chéng qí dì, jiàn yú gǔ wèi zhōu. chéng jì lì, zhī zhōu liú yú yǔ qín zhōu shāng jiǎ jí jū rén èr qiān yú jiā jiē zài chéng zhōng, xiáng yì qīn zhì qí dì, kào shè qí zú. fān rén xiāng yuē chū bīng jié shā yú xiáng děng, xiáng děng wēi zhī qí yǔ, kào shè zhī rì, wǎn hái wén yíng. cì rì bīng qǐ, qiú xiáng bù dé, suì yú zhōng lù zhú chéng, jié shā shāng jiǎ jí xiū chéng bīng mín gòng wǔ liù shí rén. dào lù gé jué, zéi bīng jū qí jiān, liáng dào duàn jué, chéng zhōng wú shí. cháo tíng shǐ zhāng biàn zhī qín zhōu, liú huàn guō ēn lǐng bīng kǔ zhàn, gōng pò zhōng lù zéi chéng. cháo tíng yóu bù néng qì gǔ wèi, dàn bà bù wèi zhōu, zhì zhài zhǔ jiān jiǔ èr rén, měi jì lún yī jiāng bīng shǒu zhī, zhāng shì shì xí fān xún jiǎn. rán zì wén yíng zhì gǔ wèi jiǔ shí lǐ, qí jiān dàn tōng yí lù, lù páng jí shì jiè háo. qín zhōu měi suì zhī yí shěng shuì yīng fù gǔ wèi, ér qín què shí zé yǐ guì jià dí zhī, zì shì qín zhōu shǐ kùn yǐ. zhāng shì jì yǔ fān zú bù hé, chóu qín zhī bīng, rì xiàng qín zhōu zhù zhā, dāng yǔ tóng qí huàn nán, yú zhāng shì zé biàn, ér qín zhōu shí wú suǒ lì yě. jìn suì huàn gǔ wèi zhī gū wēi, nǎi mìng guō jìng zhú zhì píng děng zhài yǐ tōng qín wèi, zhāo lái fān zú, xiàn zhài zhōng dì zhì gōng jiàn shǒu, gǔ wèi gū jué zhī huàn zé chú, fān zú jì jǐn, ér suǒ zhāo gōng jiàn shǒu jiē fú làng zhī rén, wú yì yú shì. qín zhōu qīn yǔ lǐ shì wèi lín, tún bīng yì fēn, liáng cǎo yì shǎo, yǔ cáo wěi jiù zhì jué yì. yǒu wáng ān shí láng zhōng zhě, qín zhōu bái shí rén yě, qí yán rú cǐ. yǔ hòu jiàn lǐ shī zhōng dài zhì wèn zhī, yán yǔ zhī tóng. shī zhōng zài qín zhōu, cháng qǐ jiāng yuē fān bù dì tǔ shàng suǒ zhú bǎo zhài, fù yǔ fān zú shǒu bǎ, què yú cáo wěi jiù zhài fēn tún zhòng bīng, yǐ zhì fān bù. shī zhōng yán: jīn zhài shān jì duō, tún bīng fēn sǎn guǎ ruò, fǎn wèi fān bù suǒ zhì, ruò dàn fù yǔ fān bù, què lìng biān lǐ zhài shān bīng lì wán qiáng, zé fān bù wèi wēi wèi yòng, qí lì hài shén míng. rán wèi jí xíng, ér shī zhōng zhé qù. ān shí yòu yán: qín zhōu cáo wěi jiù chéng jué xiǎo, zì hán wèi gōng wén lù gōng zuò shuài, gè zēng zhú yī miàn, jīn chéng bǐ jiù jiā bèi, ér huǎn jí nán shǒu yě.
曹瑋之守秦州也，州之西，立文盈關。關之所在，最為要害；關之左右，皆蕃俗也。瑋以恩信結之，咸為之用，故秦州每歲出兵，以守文盈關而已。秦州所守既寡，則州兵雖少而用足，糧草可以自給。自後帥臣守其舊規，不改增。文盈之西九十里，號張小哥族，亦名張遵。舊與鄰族有怨，而本帳兵馬衰耗，常乞納土秦州，前後帥臣皆以難守不許。及范翔作陝漕，權知秦州，遂許之，發兵城其地，建於古渭州。城既立，知州劉漁與秦州商賈及居人二千餘家皆在城中，翔亦親至其地，犒設其族。蕃人相約出兵截殺漁、翔等，翔等微知其語，犒設之日，晚還文盈。次日兵起，求翔不得，遂於中路築城，截殺商賈及修城兵民共五六十人。道路隔絕，賊兵居其間，糧道斷絕，城中無食。朝廷使張昪知秦州，劉渙、郭恩領兵苦戰，攻破中路賊城。朝廷猶不能棄古渭，但罷不為州，置寨主、監酒二人，每季輪一將兵守之，張氏世襲蕃巡檢。然自文盈至古渭九十里，其間但通一路，路旁即是界濠。秦州每歲支移省稅應付古渭，而秦闕食則以貴价糴之，自是秦州始困矣。張氏既與蕃族不和，讎秦之兵，日向秦州駐劄，當與同其患難，於張氏則便，而秦州實無所利也。近歲患古渭之孤危，乃命郭逕築治平等寨以通秦、渭，招來蕃族，獻寨中地置弓箭手，古渭孤絕之患則除，蕃族既盡，而所招弓箭手皆浮浪之人，無益於事。秦州親與李氏為鄰，屯兵益分，糧草益少，與曹瑋舊制絕異。有王安石郎中者，秦州白石人也，其言如此。予後見李師中待制問之，言與之同。師中在秦州，嘗乞將約蕃部地土上所築堡寨，付與蕃族守把，卻於曹瑋舊寨分屯重兵，以制蕃部。師中言：今寨柵既多，屯兵分散寡弱，反為蕃部所制，若但付與蕃部，卻令邊里寨柵兵力完強，則蕃部畏威為用，其利害甚明。然未及行，而師中謫去。安石又言：秦州曹瑋舊城絕小，自韓魏公、文潞公作帥，各增築一面，今城比舊加倍，而緩急難守也。

lǐ yǔn zé shǒu xióng zhōu, yǐ zhī shù xiǎn, shì duō néng dào zhī zhě. yǔ cóng shì běi dōu, fù lǎo wèi yǔ yuē: yǔn zé zì xióng rù zòu guò wèi. wèi shǒu, kòu lái gōng yě, wèi yǔn zé yuē: wén jūn zài xióng, yán huì tè shèng, néng wèi lǎo fū zuò xiǎo huì fǒu? yǔn zé yuē: fāng rù zòu, bù gǎn liú, hái rì dāng fèng jiào. jí hái, lái gōng yàn zhī, wò yì qì mǐn yǐn shí jì lè, bǎi wù huá chǐ, yì jiāng yā zhī. jì bà, wèi yǔn zé yuē: jūn xǔ wǒ zuò huì, lái rì kě hū? yǔn zé wěi wěi. gōng gù wèi zuǒ yòu: jì lè rú jīn rì, wú shè bǎi xì, wò yì chuáng tà liú yǐ jiǎ zhī. yǔn zé yuē: jì lè bǎi xì jiē rú jīn rì, qí tā suí xíng lüè kě jù yě. míng rì, shì qí wò yì jiē shǔ jǐn xiù, chuáng tà jiē wú yuè qī zuò, bǎi wù chēng shì, gōng yǐ è rán yǐ. jí bǎi xì rù, yǔn zé yuē: kǒng wài shàng yǒu zá jì. shǐ zhào zhī. zé jīng shī jīng jì, zhì zhě bǎi shù shí rén. gōng shì zhī dà jīng, shǐ rén cì zhī, zé chuáng tà tuō xiè, zhān guǒ chí zài, zá jì biàn fú wèi shāng jiǎ yǐ rù. míng rì jiàn zhī yú cháo, jí chēng qí cái. xióng zhī liáo shǐ yóu zhī, yuē: lái gōng shàng qì, nài hé yǐ cǐ shèng zhī? yǔn zé yuē: wú fēi kuā zhī, shì zhī yǐ xíng jūn chū méi zhī qiǎo ěr. yǔ hòu cóng shì qí zhōu, yǔn zé zhī sūn zhāo xù wèi bīng mǎ dōu jiān, shì wèn qí yí shì, zhāo xù yuē: xióng zhōu dié zhě cháng gào, lǔ zhōng yào guān jiān qiǎn rén zhì jīng shī zào chá lóng liáo lú. yǔn zé yì shǐ bèi yǔ zhí zuò zhī, xiān qiǎo wú háo fà zhī yì, qiě xiān qī zhì, zé xié zhì què chǎng, shǐ chá jiǔ zú duō kǒu kuā shuō qí qiǎo, lìng fān shāng biàn guān zhī. rú shì zhě sān sì rì, zhī fān guān suǒ zuò yǐ guò, nǎi shōu zhī bù fù chū. lǔ zhōng xiāng chuán, wèi yǔn zé lù zhī, kǒng yǒu jiān biàn, fān guān wú yǐ zì míng, nǎi bèi shā.
李允則守雄州，以知術顯，世多能道之者。予從事北都，父老謂予曰：「允則自雄入奏過魏。魏守，寇萊公也，謂允則曰：『聞君在雄，筵會特盛，能為老夫作小會否？』允則曰：『方入奏，不敢留，還日當奉教。』及還，萊公宴之，幄帟、器皿、飲食、妓樂，百物華侈，意將壓之。既罷，謂允則曰：『君許我作會，來日可乎？』允則唯唯。公顧謂左右：『妓樂如今日，毋設百戲，幄帟、床榻留以假之。』允則曰：『妓樂、百戲皆如今日，其他隨行略可具也。』明日，視其幄帟皆蜀錦繡，床榻皆吳、越漆作，百物稱是，公已愕然矣。及百戲入，允則曰：『恐外尚有雜伎。』使召之。則京師精伎，至者百數十人。公視之大驚，使人伺之，則床榻脫卸，氈裹馳載，雜伎變服為商賈以入。明日薦之於朝，極稱其才。雄之僚史尤之，曰：『萊公尚氣，奈何以此勝之？』允則曰：『吾非夸之，示之以行軍出沒之巧耳。』」予後從事齊州，允則之孫昭敍為兵馬都監，試問其遺事，昭敍曰：「雄州諜者常告，虜中要官間遣人至京師造茶籠燎爐。允則亦使倍與直作之，纖巧無毫髮之異，且先期至，則攜至搉場，使茶酒卒多口誇說其巧，令蕃商遍觀之。如是者三四日，知蕃官所作已過，乃收之不復出。虜中相傳，謂允則賂之，恐有奸變，蕃官無以自明，乃被殺。」

qìng lì zhōng, gé mén shǐ zhāng kàng zhī gāo yáng guān, qì dān fāng qiǎn xìn shǐ jiǎo qiú zhū shì, yán biān jiē jīng. kàng měi qiǎn dié zhě, hòu yǐ jīn bó, wú suǒ lìn xī. xián chù biàn zuò, yǒu dì zǐ xíng shǒu rù, yuē: yuàn píng rén bái shì. kàng màn mà jiǔ zhī. qí rén yuē: suǒ bái jī shì yě. bù kěn qù. kàng wèi píng rén, nǎi yuē: gé shǐ qián rú fèn tǔ, hé gù? kàng yuē: hé yǔ rǔ shì? yuē: gé shǐ suǒ yǔ fēi qí rén yě, rú wǒ nǎi kě yǔ ěr. kàng fù mà jiǔ zhī. yuē: wǒ fēi yǔ gé shǐ jù, wǒ yī wài shēng nǚ, yǔ zì shǎo jiào gē wǔ, shén miào lì, wèi lǔ qí lüè qù, jīn xìng yú lǔ zhǔ, rì yè jū zhàng zhōng, jiāng xiāng jiē shì zhī. jīn qiǎn rén yǒu suǒ shì, gé shǐ shàn jié zhī, lǔ zhōng qíng wěi rú zhǐ zhǎng yě. kàng yuē: suǒ shì hé wù? yuē: mǒu dài wáng nà nǚ xù, xū zǐ zhú biān, gé shǐ suǒ zhí kě yǔ yě. qí yú suǒ shì wù fēi yī. kàng jiē cóng zhī. zì shì lǔ zhōng dòng jìng bì gào. shí biān chéng duō jǐng, měi yī guà tǎ, suǒ fèi shén hòu, wéi gāo yáng dú fǒu.
慶曆中，閤門使張亢知高陽關，契丹方遣信使僥求諸事，沿邊皆驚。亢每遣諜者，厚以金帛，無所吝惜。閒處便坐，有弟子行首入，曰：「願屏人白事。」亢慢罵久之。其人曰：「所白機事也。」不肯去。亢為屏人，乃曰：「閤使錢如糞土，何故？」亢曰：「何與汝事？」曰：「閤使所與非其人也，如我乃可與耳。」亢復罵久之。曰：「我非與閤使劇，我一外甥女，予自少教歌舞，甚妙麗，為虜騎掠去，今幸於虜主，日夜居帳中，將相皆事之。今遣人有所市，閤使善結之，虜中情偽如指掌也。」亢曰：「所市何物？」曰：「某大王納女壻，須紫竹鞭，閤使所執可與也。其餘所市物非一。」亢皆從之。自是虜中動靜必告。時邊城多警，每一掛塔，所費甚厚，惟高陽獨否。

fù gōng zhī qīng zhōu, suì ráng ér hé shuò dà jī, mín dōng liú. gōng yǐ wèi cóng lái zhěng jī, duō jù zhī zhōu xiàn, rén jì wěi duō, cāng lǐn bù néng gōng, sàn yǐ zhōu fàn, qī bì bǎi duān, yóu cǐ rén duō jī sǐ, sǐ qì xūn zhēng, yì jí suí qǐ, jū rén yì zhì bìng bì. shì shí fāng chūn, yě yǒu qīng lái, gōng chū bǎng yào lù, lìng jī mín sàn rù cūn luò, shǐ fù mín bù dé gù bēi zé zhī lì, ér děng jí chū mǐ yǐ dài zhī. mín zhòng gōng lìng, mǐ gǔ dà jī, fēn qiǎn jì jū xián guān wǎng zhǔ qí shì. wèn yǒu jiàn lì mù mín zhōng yǒu céng wèi lì xū zǒu lì zhě, jiē bèi gěi qí shí, lìng gōng bù shū gěi nà shǒu yù zhī yì. jiè mín cāng yǐ zhù, zé dì wèi chǎng, jué gōu wèi xiàn. yǔ liú mín yuē, sān rì yī zhī, chū nà zhī xiáng, yī rú guān fǔ. gōng tuī qí fǎ yú jìng nèi. lì xū suǒ zài, shǒu shū jiǔ zhì zhī kuì rì zhì, rén rén xīn dài, wèi zhī jǐn lì. bǐ mài shú, rén gěi lù liáng qiǎn guī, è sǐ zhě wú jǐ, zuò cóng zhǒng zàng zhī. qí jiān qiáng zhuàng kān wèi jìn zú zhě, mù dé shù qiān rén, cì zhǐ huī èr zì, zòu qǐ bō chōng zhū jūn. shí zhōng yǒu yǔ gōng bù xiāng néng zhě, chí zhī bù bào, rén wèi gōng yōu zhī. gōng lián shàng zhāng kěn qǐng, qiě dài zuì, nǎi dé bào. zì shì tiān xià liú mín chù duō yǐ qīng zhōu wèi fǎ.
富公知青州，歲穣而河朔大飢，民東流。公以為從來拯飢，多聚之州縣，人既猥多，倉廩不能供，散以粥飯，欺弊百端，由此人多飢死，死氣薰蒸，疫疾隨起，居人亦致病斃。是時方春，野有青萊，公出牓要路，令饑民散入村落，使富民不得固陂澤之利，而等級出米以待之。民重公令，米谷大積，分遣寄居閒官往主其事。問有健吏募民中有曾為吏胥、走隸者，皆倍給其食，令供簿書、給納、守御之役。借民倉以貯，擇地為場，掘溝為限。與流民約，三日一支，出納之詳，一如官府。公推其法於境內。吏胥所在，手書、酒炙之餽日至，人人忻戴，為之盡力。比麥熟，人給路糧遣歸，餓死者無幾，作叢冢葬之。其間強壯堪為禁卒者，募得數千人，刺「指揮」二字，奏乞撥充諸軍。時中有與公不相能者，持之不報，人為公憂之。公連上章懇請，且待罪，乃得報。自是天下流民處多以青州為法。

nóng zhì gāo zì yōng zhōu bài bēn nán zhào, xī nán yí wén zhī, shēng yán zhì gāo jiāng jiè bīng nán zhào yǐ rù shǔ. shí zhī chéng dū chéng kān shì bà qù, zhuǎn yùn shǐ gāo liáng fū quán zhī chéng dū, dé bào dà kǒng, yí xí shǔ jùn, quàn mín qiān rù chéng guō, qiě lìng zhú xiàn tiān gōng shǒu. shǔ rén jiǔ bù jiàn bīng gé, jù shén, xiōng xiōng dài luàn. wén lù gōng wèi zhǎng ān shuài, zhī liǎng shǔ wú wǔ bèi, jí chē zài guān zhōng qì jiǎ rù shǔ, shǔ rén yì jù. cháo tíng qiǎn zhāng ān dào chū shuài chéng dū, yú dào zhōng jiàn suǒ yùn guān zhōng qì jiǎ, jí lìng suǒ zhì nà xià, réng bà suǒ tiān gōng shǒu. shǔ rén wén zhī jiē ān, guī tián mǔ. gōng xú wèn zhì yán rù shǔ zhī bào, běn yǎ zhōu fān yá láng hào rèn pàn guān zhě suǒ wèi. suì hū zhì chéng dū, jié qí gǎn xū shēng dòng yáo liǎng shǔ qíng zhuàng, jiāng zhǎn zhī yǐ xùn. rèn zhèn kǒng fú zuì, qǐ yǐ jǔ jiā shù shí kǒu xì yǎ zhōu yù, shēn zì rù fān, qióng wèn zhì gāo yì shí, tōng yuè bù zhì, qǐng jǔ jiā wèi lù gōng jiǔ zhī nǎi xǔ. rèn rú qī zhì, dé xiǎo yún nán shū, yán zhì gāo zhì nán zhào, fù móu wèi luàn, wèi nán zhào suǒ shā gōng nǎi shì rèn ér zòu qí shì. chū, yōng zhōu zhī jié, cháo tíng wèi zhī zhì gāo zài wáng, gù wèi jǐn shǎng zhàn gōng, zhì shì, nǎi mìng jiā shǎng jiāng lì.
儂智高自邕州敗奔南詔，西南夷聞之，聲言智高將借兵南詔以入蜀。時知成都程戡適罷去，轉運使高良夫權知成都，得報大恐，移檄屬郡，勸民遷入城郭，且令逐縣添弓手。蜀人久不見兵革，懼甚，洶洶待亂。文潞公為長安帥，知兩蜀無武備，即車載關中器甲入蜀，蜀人益懼。朝廷遣張安道出帥成都，於道中見所運關中器甲，即令所至納下，仍罷所添弓手。蜀人聞之皆安，歸田畝。公徐問智言入蜀之報，本雅州蕃牙郎號任判官者所為。遂呼至成都，詰其敢虛聲動搖兩蜀情狀，將斬之以狥。任震恐伏罪，乞以舉家數十口系雅州獄，身自入蕃，窮問智高詣實，通月不至，請舉家為戮；公久之乃許。任如期至，得小雲南書，言智高至南詔，復謀為亂，為南詔所殺；公乃釋任而奏其事。初，邕州之捷，朝廷未知智高在亡，故未盡賞戰功，至是，乃命加賞將吏。

cān zhī zhèng shì qián ruò shuǐ, shǎo shí dú shū sōng shān fó sì, yǒu yī tóng zǐ, rì lái náo zhī, jìn zhī bù kě. qí shī yuē: cǐ tián jiā zǐ. cǐ sì, qí jiā suǒ jiàn yě. zuó wèi yá xiào, jiā pò, sǐ wáng lüè jǐn, jiāng sǐ, yǐ cǐ zi jiàn shǔ. wú lián qí yòu, bù rěn jìn yě. ruò shuǐ yuē: rán zé shì yǐ jīng shòu zhī. bù shù rì, sòng sì zhōng suǒ yǒu jīng dài biàn, suì qù, bù zhī suǒ zài. ruò shuǐ jì guì, hù zōng shì zàng shì, yù zhě ruò gān rén, jiāng sù, cháng shī qí yī, xíng zé fù zài. guài ér yuè zhī, zé xī zhī tóng zǐ zài yān. ruò shuǐ yuē: zi nǎi zài shì yé! zi shí hé rén yě? duì yuē: shì zhī rú wǒ zhě duō yǐ, gù gōng bù shí ěr. gū zhì wǒ, wǒ jiāng shí ér fù jiàn. zhì zhī, zé zǒu rù zhòng zhōng, bù fù shí.
參知政事錢若水，少時讀書嵩山佛寺，有一童子，日來撓之，禁之不可。其師曰：「此田家子。此寺，其家所建也。昨為衙校，家破，死亡略盡，將死，以此子見屬。吾憐其幼，不忍禁也。」若水曰：「然則試以經授之。」不數日，誦寺中所有經殆遍，遂去，不知所在。若水既貴，護宗室葬事，轝者若干人，將宿，常失其一，行則復在。怪而閱之，則昔之童子在焉。若水曰：「子乃在是耶！子實何人也？」對曰：「世之如我者多矣，顧公不識耳。姑置我，我將食而復見。」置之，則走入眾中，不復識。

qìng lì zhōng, xī qiāng fāng chì, tiān xià sāo dòng, rén zōng yōu zhī. yú háng xú fù zhě, gāo rén yě, bó tōng shù shù. yǒu zhǐ zhào zhī, shàng qīn lín wèn yān. fù yuē: jīn rì qì yùn, lèi táng dé zōng jū fèng tiān shí. shàng jīng yuē: hé zhì ěr? fù yuē: suī rán, jūn dé bù tóng, bì xià wú shēn lǜ yě. shàng wèn suǒ yǐ. fù yuē: dé zōng xìng jì kè, hǎo gōng lì, yù yǐ bīng fú tiān xià, qí dé yǔ xiōng yùn huì, gù bēn zǒu shī guó, jǐn nǎi néng miǎn. bì xià gōng jiǎn rén shù, bù nán qū jǐ róng wù, xī qiāng zhī biàn, qǐ yú yuán hào, bì xià bù dé yǐ yīng zhī, suī bīng lián bù jiě, ér shén rén zhī fēi bì xià běn xīn, suī shí yǔ dé zōng tóng, ér dé yǔ zhī yì, yùn suī è, wú néng wèi yě, bù jiǔ dìng yǐ. shàng chēng shàn, yù guān zhī, bù yuàn, cì chù shì hào, bà guī. fù shǎo shí xué liù rén, wén zhōu yī sēng shàn fā kè, zhōu yǒu yī yá xiào ǒu wèn zhī, sēng yuē: dà xiōng, fǎ dāng sǐ yú shì. xiào yuē: wú xìng wú tā shì, ān zhì cǐ? sēng yuē: jūn hái jiā, yè lòu jiāng shàng, yǒu yī yì xìng qīn kòu mén, zuò wèi dìng, wài yǒu mǎ xiāng dì bù jiě, qǔ huǒ shì zhī, qí yī pìn mǎ yě, yǒu tāi yǐ duò, jū sān zú. ruò yǒu cǐ, jūn sǐ wú yí, bù rán, yì bù sǐ yě. qí rén guī hòu zhī, jiē rú sēng yán, dà jīng, dàn qǐ wèn sēng suǒ yǐ tuō huò, sēng yuē: wú wú ráng chú fǎ, wéi yǒu yuǎn xíng kě yǐ shǎo jiě. yòng qí yán, qǐ guī nóng, zhōu jiāng lián ér xǔ zhī. suì wèi yuǎn xíng jì, jì dēng zhōu, shì yǒu shì, dāng lüè hái jiā, jiāng dēng àn, yǔ yī rén xiāng yù, pái zhī duò shuǐ sǐ. zhōu zhī qí gù, yǐ kě mǐn, yàn zhī, dé jiǎn zuì. fù cóng sēng xué qí shù. sēng yuē: wú shù yǔ jūn shù wú yì, ér suǒ yǐ tuī zhī zhě, zé bù kě chuán yě. fù yuē: gū gào bǐ kè rì shí, wǒ zì tuī zhī. sēng yuē: jǐn zi sī lǜ suǒ zhì, zi suǒ bù jí, wú wú rú zhī hé yě. fù tuī zhī lèi rì, jǐn dé sēng suǒ jiàn, ér bù jiàn jū suǒ duò sān zú. sēng yuē: zi zhì zhǐ cǐ, bù kě qiáng yě. zhōng bù fù gào.
慶曆中，西羌方熾，天下騷動，仁宗憂之。餘杭徐復者，高人也，博通數術。有旨召之，上親臨問焉。復曰：「今日氣運，類唐德宗居奉天時。」上驚曰：「何至爾？」復曰：「雖然，君德不同，陛下無深慮也。」上問所以。復曰：「德宗性忌刻，好功利，欲以兵伏天下，其德與凶運會，故奔走失國，僅乃能免。陛下恭儉仁恕，不難屈己容物，西羌之變，起於元昊，陛下不得已應之，雖兵連不解，而神人知非陛下本心，雖時與德宗同，而德與之異，運雖惡，無能為也，不久定矣。」上稱善，欲官之，不願，賜處士號，罷歸。復少時學六壬，聞州一僧善發課，州有一衙校偶問之，僧曰：「大凶，法當死於市。」校曰：「吾幸無他事，安至此？」僧曰：「君還家，夜漏將上，有一異姓親叩門，坐未定，外有馬相踶不解，取火視之，其一牝馬也，有胎已墮，駒三足。若有此，君死無疑，不然，亦不死也。」其人歸候之，皆如僧言，大驚，旦起問僧所以脫禍，僧曰：「吾無禳除法，惟有遠行可以少解。」用其言，乞歸農，州將憐而許之。遂為遠行計，既登舟，適有事，當略還家，將登岸，與一人相遇，排之墮水死。州知其故，以可愍，讞之，得減罪。復從僧學其術。僧曰：「吾術與君術無異，而所以推之者，則不可傳也。」復曰：「姑告彼課日、時，我自推之。」僧曰：「盡子思慮所至，子所不及，吾無如之何也。」復推之累日，盡得僧所見，而不見駒所墮三足。僧曰：「子智止此，不可強也。」終不復告。

guāi yá gōng zhāng yǒng jiā zài pú zhōu, shǎo shí shàng qì jié, xǐ yǐn jiǔ. měi yóu jīng shī, jì fēng qiū zhī nì lǚ, yǒu yī dào rén yǔ zhī lín fáng, chū bù xiāng shí, ér yì xiāng xǐ yě, rì huì yǐn jiǔ. jí jiāng qù, fù dà yǐn zhì zuì, zhāng gōng yuē: yǔ zi qīng gài yú cǐ, bù zhī hé rén, yì rì hé yǐ xiāng shí? kè yuē: wú yǐn zhě, hé yòng xìng míng? gù wèn zhī. yuē: wǒ, shén hé zi yě. yì rì jiàn zi chéng dū yǐ. zhì jiǎ wǔ suì, chéng dū luàn, zhāng gōng wèi chéng dū shǒu, shǐ yì qí yán. xī xíng cháng yǐ wù sè fǎng zhī, rán yī shí rù shǔ, zhōng wú suǒ jiàn. hòu xiū tiān qìng guān, yǐ jiā cái jiàn yī gé, bǎng yuē wàng xiān gé, měi xiá rì zhé chū yóu yān, píng qí cóng mén wài, bù ér dēng gé, yàn zuò zhōng rì, jì yǒu suǒ yù. rú cǐ zhě èr nián, dài zhě jiāng zhì, fù yī dēng zhī, jiāng jué yì yú cǐ. rì mù, chū dōng wǔ xià, dé yī xiǎo jìng, rù, dé yī xiǎo yuàn. táng zhōng sì bì, duō gǔ rén huà xiàng, sǎo chén shì zhī, zhōng yǒu yī dào rén, fǎng fú nì lǚ suǒ jiàn, tí yuē shén hé zi. gōng chàng rán zì shī, suǒ jiàn zhèng cǐ yě. àn shén hé zi, xìng qū tū, míng wú wèi, zì wú bù wèi, wǔ dài shí rén, suǒ zhe shū yì yǐ shén hé zi wèi míng.
乖崖公張詠家在濮州，少時尚氣節，喜飲酒。每游京師，寄封丘之逆旅，有一道人與之鄰房，初不相識，而意相喜也，日會飲酒。及將去，復大飲至醉，張公曰：「與子傾蓋於此，不知何人，異日何以相識？」客曰：「吾隱者，何用姓名？」固問之。曰：「我，神和子也。異日見子成都矣。」至甲午歲，成都亂，張公為成都守，始異其言。西行常以物色訪之，然一時入蜀，終無所見。後修天慶觀，以家財建一閣，榜曰望仙閣，每暇日輒出遊焉，屏騎從門外，步而登閣，燕坐終日，冀有所遇。如此者二年，代者將至，復一登之，將絕意於此。日暮，出東廡下，得一小逕，入，得一小院。堂中四壁，多古人畫像，掃塵視之，中有一道人，髣髴逆旅所見，題曰神和子。公悵然自失，所見正此也。按神和子，姓屈突，名無為，字無不為，五代時人，所着書亦以《神和子》為名。

zhāng ān dào zhī chéng dū, rì yǐ yī guān zì suí. chóng jiǔ, qǐng chū guān yào shì, wǔ gēng, shì fāng hé ér yǔ zuò, rù yù jú guān bì zhī. zhì diàn shàng, jiàn yī dào rén lín jiē ér zuò. wǎng jiù zhī, xiāng wèn láo yǐ. dào rén yuē: zhāng duān míng rù shǔ, jīn yǐ zài yǐ. yī yuē: shǐ yī zhì shǔ ěr. yuē: zi bù zhī yě. fán rén yuán qì zhòng shí liù liǎng, jiàn lǎo ér hào, zhāng gōng suǒ hào guò bàn yǐ. wú yǔ zhī sù xiāng hǎo, jīn jiàn zi, fēi ǒu rán yě. jiě yī jū chū yào liǎng yuán, yuē: yī yuán kě bǔ yī liǎng qì. yī yuē: zhāng gōng suī hǎo dào, rán xìng zhòng shèn, kǒng wèi xìn yě. dào rén yuē: suǒ yǐ èr yuán, zhèng wèi ěr yě. qǔ yī yuán bìng shuǐ yín yī liǎng nà yáo zhōng, yǐ zhǎn gài zhī, shāo zhī liáng jiǔ, zhá zhá yǒu shēng, jiē zhǎn, yǐ sōng zhī mò tóu zhī, dāng yǒu yì. sān tóu ér yào chéng, dāng rú cǐ fēi fán yào yě. yī jìng guī bái gōng, shì zhī rú qí yán. měi tóu sōng zhī, yàn qǐ xiān suǒ zuò xiǎo tíng. zhì sān tóu, yàn rú jīn sè. qīng chū, zé zǐ jīn yě. nǎi fú qí yī yuán. ér shǐ yī biàn yóu chéng dū, jì fù yù yān. hòu jiàn zhī kǒng míng miào qián, fù dé yī yuán yào, rán fú zhī yì wú tā yì.
張安道知成都，日以醫官自隨。重九，請出觀藥市，五更，市方合而雨作，入玉局觀避之。至殿上，見一道人臨階而坐。往就之，相問勞已。道人曰：「張端明入蜀，今已再矣。」醫曰：「始一至蜀耳。」曰：「子不知也。凡人元氣重十六兩，漸老而耗，張公所耗過半矣。吾與之夙相好，今見子，非偶然也。」解衣裾出藥兩圓，曰：「一圓可補一兩氣。」醫曰：「張公雖好道，然性重慎，恐未信也。」道人曰：「所以二圓，正為爾也。取一圓並水銀一兩納銚中，以盞蓋之，燒之良久，札札有聲，揭盞，以松脂末投之，當有異。三投而藥成，當如此非凡藥也。」醫徑歸白公，試之如其言。每投松脂，焰起先所坐小亭。至三投，焰如金色。傾出，則紫金也。乃服其一圓。而使醫遍游成都，冀復遇焉。後見之孔明廟前，復得一圓藥，然服之亦無他異。