dì huì cháng luò, shén zōng zhī zǐ, wàn lì shí nián rén wǔ shēng. zhì èr shí èr nián jiǎ wǔ chū gé jiǎng xué, shí nián shí sān suì. qí yí bù fán, dú shū chéng sòng, zuò zì yǒu fǎ. gù shì: měi jiǎng, gé chén yī rén rù zhí kàn jiǎng, jiǎng àn qián yǒu tóng shuāng hè, kòu tóu bì, cóng tóng hè xià zhuǎn dōng xī miàn lì, yī gé chén wù chū tóng hè shàng, dì zhǔ nèi shì yuē: yí tóng hè jìn qián xiē, suī bù míng yán, yì zài mò yù, zhòng jiē tàn fú. yī rì, jiǎng qiǎo yán luàn dé. jiǎng zhāng yuē: yǐ shì wèi fēi, yǐ fēi wéi shì. liú yòu ān dāng zhí, jì fū yǎn bì. yīn wèn yuē: hé yǐ wèi zhī luàn dé? dì lǎng rán dá yuē: diān dǎo shì fēi. gài huà cí chén zhī jù ér yǐn kuò zhī, gèng jué míng qiè. jiǎng guān jiāo hóng qǐng wèn wéi huáng shàng dì, jiàng zhōng yú xià mín, ruò yǒu héng xìng dà yì. dá yuē: zhǐ tiān mìng zhī wèi xìng shì yǐ. jiǎng guān dǒng qí chāng qǐng wèn zé kě láo ér láo zhī. dá yuē: suǒ wèi bù qīng yòng mín lì yě. jiǎng guān tàn fú. sì shí sān nián yǐ mǎo dì nián sān shí sì, shí jū qīng gōng, yǒu zhāng chà tǐng jī yī shì, shén zōng zài cí níng gōng, wèn dì yuē: nǐ yǒu hé huà shuō lái. dì zhī shén zōng zhǐ, nǎi yuē: shì cǐ fēng diān zhī rén, jué le biàn bà, bù xǔ zhū lián. yòu yuē: wǒ fù zǐ hé děng qīn ài, zhū chén wú tīng liú yán, wèi bù zhōng zhī chén, shǐ wǒ wèi bù xiào zhī zǐ. shén zōng shǐ yuè. sì shí bā nián gēng shēn bā yuè shuò, jí dì wèi, shí nián sān shí jiǔ yǐ. jiǔ yuè shuò, dì bēng, fán dēng jí yī yuè, zhào yǐ bā yuè yǐ hòu chēng tài chāng yuán nián. míng nián gǎi yuán tiān qǐ yún.
帝讳常洛，神宗之子，万历十年壬午生。至二十二年甲午出阁讲学，时年十三岁。岐嶷不凡，读书成诵，作字有法。故事：每讲，阁臣一人入直看讲，讲案前有铜双鹤，叩头毕，从铜鹤下转东西面立，一阁臣误出铜鹤上，帝嘱内侍曰：移铜鹤近前些，虽不明言，意在默寓，众皆叹服。一日，讲巧言乱德。讲章曰：以是为非，以非为是。刘幼安当直，既敷衍毕。因问曰：何以谓之乱德？帝朗然答曰：颠倒是非。盖化词臣之句而檃括之，更觉明切。讲官焦竑请问维皇上帝，降衷于下民，若有恒性大义。答曰：只天命之谓性是已。讲官董其昌请问择可劳而劳之。答曰：所谓不轻用民力也。讲官叹服。四十三年乙卯帝年三十四，时居青宫，有张差梃击一事，神宗在慈宁宫，问帝曰：你有何话说来。帝知神宗旨，乃曰：似此风癫之人，决了便罢，不许株连。又曰：我父子何等亲爱，诸臣无听流言，为不忠之臣，使我为不孝之子。神宗始悦。四十八年庚申八月朔，即帝位，时年三十九矣。九月朔，帝崩，凡登极一月，诏以八月以后称泰昌元年。明年改元天启云。