yuán chóng huàn hào zì rú, guǎng xī wú zhōu fǔ téng xiàn rén, wàn lì jǐ wèi jìn shì. tiān qǐ liù nián bǐng yín, xún fǔ liáo dōng, shǒu níng yuǎn. zhēng yuè chū sì rì, hū bào dà bīng rù biān. chū shí wài jí zhì níng yuǎn, yǐ xīng yè bèi dào jí chí. shì mǎ pí bà, kǒng yuán bīng chū zhàn, jiē zuò mǎ fó sì. chóng huàn yǔ zǒng bīng mǎn guì zhào lǜ jiào zuǒ fǔ děng, jù bì chéng bù chū. xū yú wéi chéng, qí kě èr wàn, jiāng tiě guǒ chē zhuàng chéng, shēng hōng rán. jiǔ zhī, chéng wèi zhī hàn qiě suì yǐ. yòu yòng zhuàng rú yún tī ér gāo guò yú chéng zhě jī zhuàng, shàng yǐ bǎn zhē bì, bīng cáng yú xià, jué chéng yuán yōng jiāng duò, yǐ zhǎng jiē yán shí zhuàng xià, bīng duō sǐ, jí gōng jì jiǔ, chéng jī jù chéng āo kān, bīng nì shēn chù, wā jué chéng shàng, yǐ shí zhì zhī, yòu bù néng jí, chéng jiāng pò, hé chéng dà jù. jù yuàn yuē: yuán yé wèi jǐ yī rén, lèi wǒ yī chéng bǎi xìng. shí yǒu tōng pàn mǒu, zhè jiāng rén yě. yǒu zhì lüè, jí zào huǒ yào, bù zhì pào zhōng, yún shāi yú lú huā rù zi jí bèi dān shàng, juǎn zhī, hào wàn rén dí. yào fǔ chéng, tōng pàn ruò huǒ yù shì, hū huǒ xīng fēi yú xū shàng, lì kè fén sǐ. wàn rén dí zhe yī huǒ xīng, jí bù dé shēng, qí lì hài rú cǐ. shǒu zhě yòng cǐ zhì yú chéng xià. dà bīng fāng gōng chéng, hū jiàn bèi rù biàn dì, dà xǐ, qū chū zhēng duó, chéng shàng wàng jiàn, jí yǐ huǒ jiàn xiāo huáng děng wù zhì yú bèi rù shàng, huǒ dà fā, pū zhī yù chì, huǒ xīng suǒ jí, wú bù mí làn, yán shāo shù qiān rén. dà bīng bù lì, jiě wéi. jí lǐ yǒng fāng yuē: rǔ yán cǐ chéng yì pò, rú hé ruò cǐ nán gōng. suì qù. fán rù nèi dì èr shí rì, hé chéng bǎi xìng, dà kū bài xiè chóng huàn mǎn guì děng jiù mìng zhī ēn. èr yuè, jīng lüè gāo dì bào jié, chóng huàn shēng qiān dōu yù shǐ, mǎn guì zhào lǜ jiào, zuǒ fǔ děng gè shēng shǎng yǒu chà. shùn zhì shí wǔ nián wù xū bā yuè shí èr rì, xiān jūn zǐ yuē, yǔ xī zài chú zhōu yù jiāo kè, zì yún jū níng yuǎn chéng, kāi sì gǔ lóu qián, céng bèi wéi zhōng, gù shú zhī qí shì rú cǐ. chéng tā shū suǒ wèi xī yě. dà bīng jì guī, liàn bīng shěn yáng, yǐ tú zài jǔ. míng nián liù yuè, fù gōng níng yuǎn. mǎn guì děng dà zhàn què zhī. sòng tiān lú bǐ yún: bǐng yín zhēng yuè, dà bīng shù wàn dù hé. qí zuì jìn wú dí zhě, rén bèi tiě kǎi èr chóng, hào tiě tóu zi. sān bèn zhì níng yuǎn sì bǎi yú lǐ, liè chéng liù qī, shì mǎ jǐn liǎn rù níng yuǎn. èr shí sān rì, dà bīng liè yíng chéng xià, cì rì gōng dōng mén, tuī jiān chē báo chéng, chē yòng shù cùn hòu bǎn mào yǐ shēng niú gé, cáng jiàn shì yú xià, chuí záo huài chéng shí yú lǐ, shǐ shí bù néng zhì, hòu yōng tiě qí. lǐ yǒng fāng dū zhèn yán kù, chéng nèi jià xī yáng dà pào shí yī mén, cóng chéng shàng jī, zhōu ér bù tíng. měi pào suǒ zhōng, mí làn kě shǔ lǐ, dú chéng xià wú yǐ shī, nǎi shù chú jiē, guàn zhī sǎn, yǐ jìng yào rán zhī tóu xià. chē lín dié bù dé kāi, fén sǐ shén zhòng. bì jǐn fú zhě shí yú rén, suǒ wèi gù shān niú lù yě. dà bīng suì tuì. shǐ sǐ shì wǔ shí rén zhuì chéng ér xià, shí shǐ shí yú wàn zhī, jiàn chéng shàng dà xiǎo xué zhì qī shí yú. ér chá xiāo huáng kù yì yǐ jǐn. wēi yǐ zāi!
袁崇焕号自如,广西梧州府藤县人,万历己未进士。天启六年丙寅,巡抚辽东,守宁远。正月初四日,忽报大兵入边。初十外即至宁远,以星夜倍道疾驰。士马疲罢,恐袁兵出战,皆坐马佛寺。崇焕与总兵满桂、赵率教、左辅等,俱闭城不出。须臾围城,骑可二万,将铁裹车撞城,声轰然。久之,城为之撼且碎矣。又用状如云梯而高过于城者击撞,上以板遮蔽,兵藏于下,掘城垣墉将堕,以长阶沿石撞下,兵多死,及攻既久,城基俱成凹龛,兵匿深处,挖掘城上,以石掷之,又不能及,城将破,合城大惧。俱怨曰:袁爷为己一人,累我一城百姓。时有通判某,浙江人也。有智略,急造火药,不置炮中,匀筛于芦花褥子及被单上,卷之,号万人敌。药甫成,通判爇火欲试,忽火星飞于须上,立刻焚死。万人敌着一火星,即不得生,其利害如此。守者用此掷于城下。大兵方攻城,忽见被褥遍地,大喜,趋出争夺,城上望见,即以火箭硝黄等物掷于被褥上,火大发,扑之愈炽,火星所及,无不糜烂,延烧数千人。大兵不利,解围。诘李永芳曰:汝言此城易破,如何若此难攻。遂去。凡入内地二十日,合城百姓,大哭拜谢崇焕、满桂等救命之恩。二月,经略高第报捷,崇焕升佥都御史,满桂、赵率教,左辅等各升赏有差。顺治十五年戊戌八月十二日,先君子曰,予昔在滁州遇椒客,自云居宁远城,开肆鼓楼前,曾被围中,故熟知其事如此。诚他书所未悉也。大兵既归,练兵沈阳,以图再举。明年六月,复攻宁远。满桂等大战却之。颂天胪笔云:丙寅正月,大兵数万渡河。其最劲无敌者,人被铁铠二重,号铁头子。三坌至宁远四百余里,列城六七,士马尽敛入宁远。二十三日,大兵列营城下,次日攻东门,推坚车薄城,车用数寸厚板冒以生牛革,藏健士于下,锤凿坏城十余里,矢石不能制,后拥铁骑。李永芳督阵严酷,城内架西洋大炮十一门,从城上击,周而不停。每炮所中,糜烂可数里,独城下无以施,乃束芻秸,灌脂糁,以镜药燃之投下。车鳞叠不得开,焚死甚众。毙锦服者十余人,所谓固山、牛鹿也。大兵遂退。使死士五十人缒城而下,拾矢十余万枝,见城上大小穴至七十余。而查硝黄库亦已尽。危矣哉!