strong duān mén jiē chén xì shì fān yí guān lán tíng xiàn shī féng guǐ mèi strong
端门街陈戏示番夷 观澜亭献诗逢鬼魅
què shuō gāo chāng wáng qū bó yǎ, jí yī wú tǔ tún méi děng lái zhāo xíng zài, yóu yáng dì tè shè guān fēng xíng diàn, zhào rù cì yàn cǐ wài rú mán yí shǐ chén, péi liè jiē tíng, chà bù duō yǒu yī èr qiān rén. yáng dì mìng zòu jiǔ bù lè, bìng jí yú lóng zá xì, bèi jí xuān tián. yàn bà sàn xí, fù bān chū xǔ duō juàn bó, biàn cì yí rén, bù guò bó de jǐ shēng wàn suì de huān hū, yòu hào qù ruò gān zī cái. zhì chē jià dōng hái shí, xíng guò dà dǒu bá gǔ, shān lù zè xiá, jǐn róng yī rén yī qí, yú guàn ér xíng yòu zhí tiān qì hán lěng, fēng xuě huì míng, qián hòu bù néng xiāng gù, lèi dé duàn duàn xù xù, láo fá bù kān lǘ mǎ shí sǐ bā jiǔ, lì zú yì duō zhì jiāng bì, hòu gōng fēi zhǔ, huò láng bèi xiāng shī, yǔ jūn shì zá sù shān jiān, tú luò de nán nǚ wú bié, yī tā hú tú. gēn chù shēng tóng háng, hái yào biàn shèn me cí xióng?
却说高昌王曲伯雅,及伊吾吐屯没等来朝行在,由炀帝特设观风行殿,召入赐宴;此外如蛮夷使臣,陪列阶庭,差不多有一二千人。炀帝命奏九部乐,并及鱼龙杂戏,备极喧阗。宴罢散席,复搬出许多绢帛,遍赐夷人,不过博得几声万岁的欢呼,又耗去若干资财。至车驾东还时,行过大斗拔谷,山路仄狭,仅容一人一骑,鱼贯而行;又值天气寒冷,风雪晦冥,前后不能相顾,累得断断续续,劳乏不堪;驴马十死八九,吏卒亦多致僵毙,后宫妃主,或狼狈相失,与军士杂宿山间,徒落得男女无别,一塌糊涂。跟畜生同行,还要辨甚么雌雄?
yáng dì shùn biàn rù xī jīng, zhù le liǎng sān ge yuè, yīn cháng ān wú kě yóu wán, hěn bù nài fán, réng zhuǎn fù dōng jīng. shí yǐ gǎi chēng dōng jīng wèi dōng dōu, shì wéi lè guó, bù yuàn zài rù cháng ān. cóng cǐ zhāo zhāo mù mù, jiǔ dì huā tiān, zài jiā sì miàn bā fāng, àn shí jìn gòng, yǒu xiàn míng zhū yì bǎo, yǒu xiàn hǔ bào xī xiàng, yǒu xiàn míng mǎ, yǒu xiàn měi nǚ, yī gǔ nǎo r shōu rù xī yuàn, liú gōng chén shǎng. dú dào zhōu xiàn rù yí gè ǎi mín, xìng wáng míng yì, shēng de méi nóng mù xiù, shé qiǎo xīn líng. yáng dì zhào rù, jiàn tā shēn cái duǎn xiǎo, jǔ zhǐ líng lóng, yě jué qí yì de hěn, què gù yì de jié wèn dào:" rǔ yǒu shèn me jì néng, gǎn lái zì xiàn?" wáng yì cóng róng dá dào:" bì xià huái róu yuǎn rén, bù qì chú ráo, suǒ yǐ nán chǔ xiǎo mín, yě lái guān huà. suī wú qí néng jué jì, què yǒu yī piàn yú chén, yǎng qǐ shèng ēn shōu lù!" yáng dì xiào dào:" zhèn yǒu wú shù wén chén měng jiàng, méi yí gè bù jié chéng shì zhèn, yào rǔ hé yòng?" yì yòu dào:" shèng ēn kuān dà, huì jí kùn qióng, xiǎo chén xì yuǎn fāng fèi mín, wú chǔ qiú shēng, zhǐ hǎo zì tóu què xià, jì mù shēng chéng." yáng dì zuì xǐ yú yán, tīng dé wáng yì shù yǔ, rú qī tóu jiāo, bù róng zì huà, biàn mìng tā liú shì zuǒ yòu, jiù biàn qū cè. hǎo zài wáng yì zhī qíng shí yì, yī jīng chāi qiǎn, jù néng qū tǐ shàng xīn, wú kǒng bù rù, yīn cǐ yáng dì zhú jiàn chǒng ài, jī hū qǐng kè bù néng xiāng lí.
炀帝顺便入西京,住了两三个月,因长安无可游玩,很不耐烦,仍转赴东京。时已改称东京为东都,视为乐国,不愿再入长安。从此朝朝暮暮,酒地花天,再加四面八方,按时进贡,有献明珠异宝,有献虎豹犀象,有献名马,有献美女,一古脑儿收入西苑,留供宸赏。独道州献入一个矮民,姓王名义,生得眉浓目秀,舌巧心灵。炀帝召入,见他身材短小,举止玲珑,也觉奇异得很,却故意的诘问道:“汝有甚么技能,敢来自献?”王义从容答道:“陛下怀柔远人,不弃刍荛,所以南楚小民,也来观化。虽无奇能绝技,却有一片愚忱,仰乞圣恩收录!”炀帝笑道:“朕有无数文臣猛将,没一个不竭诚事朕,要汝何用?”义又道:“圣恩宽大,惠及困穷,小臣系远方废民,无处求生,只好自投阙下,冀沐生成。”炀帝最喜谀言,听得王义数语,如漆投胶,不熔自化,便命他留侍左右,就便驱策。好在王义知情识意,一经差遣,俱能曲体上心,无孔不入,因此炀帝逐渐宠爱,几乎顷刻不能相离。
yī rì chuò cháo rù gōng, huí tóu jiàn wáng yì suí zhe, bù jīn zhòu méi dào:" rǔ shì zhèn duō shí, shēn hé zhèn yì, kě xī fēi gōng zhōng wù, bù néng suí rù gōng zhōng." shuō zhe, yòu tàn le jǐ shēng, jìng zì rù gōng. yì bù hǎo suí rù, dàn zài gōng mén wài chī rán lì zhe. còu qiǎo yǒu gè lǎo tài jiàn zhāng chéng, zì gōng zhōng chū lái, qiáo zhe wáng yì qíng zhuàng, wèn wèi hé shì chóu chú? yì biàn jiāng yáng dì yù yán, chóng shù yī biàn, qiě yù zhāng chéng shè fǎ, wèi rù gōng jì. zhāng chéng wēi shěn dào:" rú yù rù gōng, chú fēi jìng shēn bù kě." yì shàng wèi zhī jìng shēn èr zì de yì yì? jí zhāng chéng zài yǔ shuō míng, yì jìng bù guǎn sǐ huó, tuō zhāng chéng tì tā mǎi yào, rěn xīn zì gōng, jiē lián bìng le shù rì. yáng dì bù miǎn wèn jí, jīng zhāng chéng dài wéi bào míng, yì shǐ yáng dì gǎn dòng, tàn wèi zhōng yì. jí wáng yì chuāng hén jì yù, biàn lìng chū rù gōng qǐn, yǒu shí shǐ shuì yù tà xià miàn, shì zuò gōng nǚ yì bān. gē shì yǐ mèi jūn, shū fēi rén qíng.
一日辍朝入宫,回头见王义随着,不禁皱眉道:“汝事朕多时,深合朕意,可惜非宫中物,不能随入宫中。”说着,又叹了几声,竟自入宫。义不好随入,但在宫门外痴然立着。凑巧有个老太监张成,自宫中出来,瞧着王义情状,问为何事踌躇?义便将炀帝谕言,重述一遍,且欲张成设法,为入宫计。张成微哂道:“如欲入宫,除非净身不可。”义尚未知净身二字的意义?及张成再与说明,义竟不管死活,托张成替他买药,忍心自宫,接连病了数日。炀帝不免问及,经张成代为报明,益使炀帝感动,叹为忠义。及王义疮痕既愈,便令出入宫寝,有时使睡御榻下面,视作宫女一般。割势以媚君,殊非人情。
zhì dà yè liù nián zhēng yuè, yǒu dào shù shí rén, sù guān liàn yī, fén xiāng chí huā, zì chēng mí lè fó, jìng qián rù jiàn guó mén, jié duó wèi shì jiǎ zhàng, gòng móu zuò luàn. kuī de yáng dì cì zǐ qí wáng jú, lǜ bīng chū yù, dé jiāng qún dào zhū sǐ. jú yǒu cǐ gōng jī, bìng yīn yuán dé tài zǐ zǎo shì, wèi cì dāng lì, dàn jú shēng píng yú sè, cháng sī nà liǔ shì nǚ wèi qiè, bìng yǔ fēi zǐ wéi shì xiāng jiān. wéi shì yǐ wèi yuán shì fù, wú duān wèi qí wáng suǒ zhàn, dāng rán bù fú, suī wèi gǎn shàng shū sù sòng, yuàn bàng yǐ chuán dá dōu zhōng. jú háo bù gù jì, fǎn zhào xiàng shì, biàn shì hòu tíng. xiàng shì wèi wéi shì dāng wèi huáng hòu, jú yì zì xǐ, qiě kǒng yáng dì cè lì dí sūn, yīn zhǔ wū xí wèi yàn zhōng shù, shì jiē bèi xiè. fǔ liáo rú zhǎng shǐ liǔ jiǎn zhī yǐ xià, duō bàn dé zuì, wéi shì yì zuò shì cì sǐ. dà yuē shì yán luó wáng qǐng qù wèi hòu le. jú jué wèi wèi xuē, yǐ shī chǒng ài, gù shǐ zhōng bù dé lì chǔ. wéi dōu zhōng yǒu dào, yě shì yī zhǒng hài wén, yáng dì bù yǐ wéi yì, réng rán zhào cháng xíng lè.
至大业六年正月,有盗数十人,素冠练衣,焚香持花,自称弥勒佛,竟潜入建国门,劫夺卫士甲仗,共谋作乱。亏得炀帝次子齐王趜,率兵出御,得将群盗诛死。趜有此功绩,并因元德太子早世,位次当立,但趜生平渔色,尝私纳柳氏女为妾,并与妃姊韦氏相奸。韦氏已为元氏妇,无端为齐王所占,当然不服,虽未敢上书诉讼,怨谤已传达都中。趜毫不顾忌,反召相士,遍视后庭。相士谓韦氏当为皇后,趜益自喜,且恐炀帝册立嫡孙,阴嘱巫觋为厌盅术,事皆被泄。府僚如长史柳謇之以下,多半得罪,韦氏亦坐是赐死。大约是阎罗王请去为后了。趜爵位未削,已失宠爱,故始终不得立储。惟都中有盗,也是一种骇闻,炀帝不以为意,仍然照常行乐。
huì zhí zhū fān rù cháo, qiú zhǎng bì jí dōng dōu, yáng dì yòu yào kuā zhāng fù lì, àn àn chuán zhǐ, bù lùn chéng nèi chéng wài, suǒ yǒu jiǔ guǎn fàn sì, rú yù fān rén yǐn shí, jù yào jiāng shàng děng jiǔ yáo kuǎn dài, bù dé suǒ qián zài mìng yǒu sī zài duān mén jiē shàng, dā shè xǔ duō jǐn zhà, pái liè xǔ duō xiù zhàng, jiù shì cóng lín zá shù zhōng, yě dōu chán zhe zēng bó, yī miàn chuán jí yuè hù, huò gē huò wǔ, yǒu jǐ chù fàng yān huǒ, yǒu jǐ chù dǎ jiǒng, yǒu jǐ chù shuǎ zhǎng gān, yǒu jǐ chù cù yuán qiú, bǎi xì zá chén, huā nào dé bù kě míng zhuàng. jí rú chuī xiāo pǐn zhú de líng gōng, qiě duō zhì wàn bā qiān rén. zì hūn dá dàn, lián rì bù xiū, wài rén kàn le, xiāng shuài jīng yì dào:" zhōng guó rú cǐ fán huá, zhēn bù kuì wèi tiān cháo lī." yú shì chéng qún jié duì, fēn fēn yóu shǎng, huò dào jiǔ sì zhōng yǐn jiǔ, huò dào fàn diàn zhōng chī fàn, hú zhōng wú fēi jiā niàng, pán zhōng xī shì zhēn xiū jí zuì bǎo yǐ hòu, qǔ qián gěi zhí, piān sì zhǔ jù yáo shǒu dào:" bú yào bú yào, wǒ zhōng guó fù ráo de hěn, qū qū jiǔ yáo, suàn shèn me qián lī!" wài rén yuè jué chēng qí, biàn lái lái wǎng wǎng, yǐn guò le jiǔ, yòu qù zhòng yǐn, chī guò le fàn, yòu qù zhòng chī, lè de tú mén dà jiáo, kuài wǒ duǒ yí. yǒu jǐ gè jiǎo xiá de hú nú, chuān jiē zhú xiàng, ǒu jiàn qióng mín lán lǚ de hěn, tǐ wú wán hè, bù jīn xiào wèn shì rén dào:" zhōng guó yì yǒu pín jiā, hé bù jiāng shù shàng zēng bó, gěi yǔ le tā, miǎn de xuán chún bǎi jié lī?" shì rén cán bù néng dá. yáng dì nǎ lǐ dé zhī, yī rèn wài rén yóu yàn jiān xún, fāng cái qiǎn guī qiě shèng chēng péi jǔ cái néng, gù yǔ qún chén dào:" péi jǔ dà shí zhèn yì, fán suǒ zòu chén, tǒng shì zhèn yù xíng wèi xíng, tǎng fēi fèng guó jìn xīn, zěn néng dé cǐ?" qún chén wú gǎn yì yì, yě bù guò suí shēng fù hè bà le.
会值诸番入朝,酋长毕集东都,炀帝又要夸张富丽,暗暗传旨,不论城内城外,所有酒馆饭肆,如遇番人饮食,俱要将上等酒肴款待,不得索钱;再命有司在端门街上,搭设许多锦栅,排列许多绣帐,就是丛林杂树中,也都缠着缯帛,一面传集乐户,或歌或舞,有几处放烟火,有几处打煚,有几处耍长竿,有几处蹴圆球,百戏杂陈,哗闹得不可名状。即如吹箫品竹的伶工,且多至万八千人。自昏达旦,连日不休,外人看了,相率惊异道:“中国如此繁华,真不愧为天朝哩。”于是成群结队,纷纷游赏,或到酒肆中饮酒,或到饭店中吃饭,壶中无非佳酿,盘中悉是珍馐;及醉饱以后,取钱给值,偏肆主俱摇手道:“不要不要,我中国富饶得很,区区酒肴,算甚么钱哩!”外人越觉称奇,便来来往往,饮过了酒,又去重饮,吃过了饭,又去重吃,乐得屠门大嚼,快我朵颐。有几个狡黠的胡奴,穿街逐巷,偶见穷民褴褛得很,体无完褐,不禁笑问市人道:“中国亦有贫家,何不将树上缯帛,给与了他,免得悬鹑百结哩?”市人惭不能答。炀帝哪里得知,一任外人游宴兼旬,方才遣归;且盛称裴矩才能,顾语群臣道:“裴矩大识朕意,凡所奏陈,统是朕欲行未行,倘非奉国尽心,怎能得此?”群臣无敢异议,也不过随声附和罢了。
shì shí yáng dì xìng chén, chú péi jǔ wài, shàng yǒu dà jiàng jūn yǔ wén shù, nèi shǐ shì láng yú shì jī, yù shǐ dài fū péi yùn, guāng lù dài fu guō yǎn, gōng bù shàng shū yǔ wén kǎi děng, jiē yǐ chǎn mèi dé chǒng. yǎn cháng quàn yáng dì wǔ rì yī shì cháo, yáng dì niè rú dào:" kǒng wéi xiān lì." yǎn yòu shuō dào:" bì xià yù yǔ, yǔ gāo zǔ bù tóng, gāo zǔ shǒu dìng tiān xià, yīng gāi xiāo yī gàn shí, jīn sì hǎi chéng píng, fǔ kù chōng shí, hé bì xiào fǎ xiān rén, zì qǔ qín kǔ ne?" yáng dì nǎi xīn xǐ dào:" guō yǎn yǔ zhèn tóng xīn, cái bù kuì shì zhōng chén." yǐ nìng wèi zhōng, zěn néng cháng zhì? dú sī lì dài fū xuē dào héng, shàng gāo zǔ sòng, yáng dì chàng rán dào:" zhè nǎi shì yú zǎo de yù yì lī." kàn guān tīng zhe! yú zǎo shì xiǎo yǎ piān míng, shī xù wèi cì zhōu yōu wáng. yáng dì yǐ dào héng yǐn yù jī cì, jiāng jiā zuì qiǎn, huì yì xíng xīn lìng, lì jiǔ wèi jué. dào héng yǔ rén dào:" xiàng shǐ gāo tǐng bù sǐ, cái jué yǐ duō shí le." péi yùn yǔ dào héng wèi xié, yīn hé dào héng fù cái yuàn wàng, mù wú jūn shàng. yáng dì jí shōu xì dào héng, chù yǐ jiǎo zuì, qī zǐ jù liú xǐ qiě mò, tiān xià chēng yuān. yù shǐ dài fū zhāng héng yǐ chū wèi yú lín tài shǒu, xún fù diào dū jiāng dū gōng yì. héng shì yǒu jiù gōng, pō zì jiāo guì, wéi wén xuē dào héng bèi lù, yě wèi bù píng. shì lǐ bù shàng shū yáng xuán gǎn, jí yáng sù zǐ. fèng shǐ zhì jiāng dū, yǔ héng xiāng jiàn. héng tā wú suǒ yán, dàn shuō xuē dào héng wǎng sǐ, zhì zài zhì sān. xuán gǎn jí jù yán shàng bào, yòu yǒu jiāng dū chéng wáng shì chōng, zòu chēng héng kè jiǎn dùn jù, liǎng rén gòng hé yī héng, bù yóu yáng dì bù xìn, lì fā tí qí xiè héng, jí yù jiā zhū, zhuǎn sī dà bǎo diàn shì, quán chū héng lì, jiàn jiǔ shí huí. bù dé bù zàn cóng kuān diǎn, miǎn guān dài sǐ, fàng guī tián lǐ. lì bù shàng shū niú hóng, xué bó liàng hóng, sù ān chén mò, dé jìn wèi shàng dà jiàng jūn, gǎi shòu yòu guāng lù dài fu, zhì shì bìng sǐ, fù zèng shén hòu, zhuī fēng wén ān hóu, cì shì yuē xiàn. suí cháo wén wǔ guān lì, wéi hóng fù guì zhōng shēn, bù zāo wǔ lìn. shǐ chēng tā shì shàng jǐn lǐ, dài xià jǐn rén, suǒ yǐ wú hǎo wú è, ān rán mò shì. hóng dì míng bì, hǎo jiǔ shǐ xìng, cháng shè shā hóng jià chē niú, hóng zì gōng tuì shí, qī yíng yǔ dào:" shū shè shā niú." hóng yí rán dào:" biàn kě zuò pú." zhì hóng jì zuò dìng, qī yòu yǔ yǔ dào:" shū hū shè shā niú, dà shì yì shì." hóng dàn yán yǐ zhī, réng rán wú yán. kuān hé rú cǐ, gù zhōng dé miǎn nán. kàn guān yǐ wéi rú hóng xíng zhǐ, jiū jìng kě qǔ bù kě qǔ? xiǎng liè wèi zì yǒu dìng píng, wú yōng xiǎo zi xiāo xiāo le. tóng liú hé wū, wèi dé zhī zéi.
是时炀帝幸臣,除裴矩外,尚有大将军宇文述,内史侍郎虞世基,御史大夫裴蕴,光禄大夫郭衍,工部尚书宇文恺等,皆以谄媚得宠。衍尝劝炀帝五日一视朝,炀帝嗫嚅道:“恐违先例。”衍又说道:“陛下御宇,与高祖不同,高祖手定天下,应该宵衣旰食,今四海承平,府库充实,何必效法先人,自取勤苦呢?”炀帝乃心喜道:“郭衍与朕同心,才不愧是忠臣。”以佞为忠,怎能长治?独司隶大夫薛道衡,上高祖颂,炀帝怅然道:“这乃是《鱼藻》的寓意哩。”看官听着!《鱼藻》是《小雅》篇名,诗序谓刺周幽王。炀帝以道衡隐寓讥刺,将加罪谴,会议行新令,历久未决。道衡语人道:“向使高珽不死,裁决已多时了。”裴蕴与道衡未协,因劾道衡负才怨望,目无君上。炀帝即收系道衡,处以绞罪,妻子俱流徙且末,天下称冤。御史大夫张衡已出为榆林太守,寻复调督江都宫役。衡恃有旧功,颇自骄贵,惟闻薛道衡被戮,也为不平。适礼部尚书杨玄感,即杨素子。奉使至江都,与衡相见。衡他无所言,但说薛道衡枉死,至再至三。玄感即据言上报,又有江都丞王世充,奏称衡克减顿具,两人共劾一衡,不由炀帝不信,立发缇骑械衡,即欲加诛,转思大宝殿事,全出衡力,见九十回。不得不暂从宽典,免官贷死,放归田里。吏部尚书牛弘,学博量宏,素安沉默,得进位上大将军,改授右光禄大夫,至是病死,赙赠甚厚,追封文安侯,赐谥曰宪。隋朝文武官吏,惟弘富贵终身,不遭侮吝。史称他事上尽礼,待下尽仁,所以无好无恶,安然没世。弘弟名弼,好酒使性,尝射杀弘驾车牛,弘自公退食,妻迎语道:“叔射杀牛。”弘怡然道:“便可作脯。”至弘既坐定,妻又与语道:“叔忽射杀牛,大是异事。”弘但言已知,仍然无言。宽和如此,故终得免难。看官以为如弘行止,究竟可取不可取?想列位自有定评,无庸小子哓哓了。同流合污,为德之贼。
qiě shuō yáng dì ān chǔ dōng dōu, yǔ xiāo hòu jí shí liù yuàn fū rén, zhěng rì xíng lè. xiǎn rén gōng jí fāng huá yuàn, liǎng chù jiāo tōng, zhōng wèi fù dào, jiā zhí cháng sōng gāo liǔ, yù jià wǎng lái wú cháng shí, shì wèi duō jiā dào zhí sù, hòu tíng jiā lì, rì duō yī rì, jīn xī dào zhè yuàn liú sù, míng rì dào nà yuàn pán huán, huò sī zì gōu tiāo, huò àn zhōng qiān hé, bù dàn shí liù yuàn fū rén, duō bèi chǒng xìng, jiù shì sān bǎi èr shí míng měi nǚ, yǒu shí còu zhe jī yuán, yě de xìng zhān yǔ lù. zuì yāo chǒng de yǒu jǐ gè fāng míng, shèn me zhū guì ér, shèn me yuán bǎo ér, shèn me hán jùn é, hái yǒu yǎ niáng yǎo niáng tuǒ niáng děng měi rén, jǐ bù biàn shèn me xìng shì, dàn jiào róng mào shēng de jùn mèi, shēn cái shēng de niǎo nuó, dōu méng huáng ēn xià dǎi, mìng bào qīn shàn. shèn zhì sēng ní dào shì, yì zhào rù tóng yóu, jiào zuò sì dào chǎng. huò zài yuàn zhōng shèng chén jiǔ zhuàn, bù fēn nán nǚ, suí pài rù zuò. cóng qián gāo zǔ pín yù, wǎng wǎng lìng yǔ huáng sūn yàn wáng biǎo, liáng gōng xiāo jù, qiān niú guān míng. zuǒ yòu yǔ wén jīng, tóng liè yī xí sēng ní dào shì, lìng yǔ nǚ guān tóng liè yī xí zì yǔ hòu fēi chǒng jī, tóng liè yī xí. lǚ xì jiāo cuò, jīn chāi sī hùn, jiǎn zhí shì bù jū xíng jī, zá luàn wú zhāng. shèn zhì yáng shì fù nǚ, shàn yǒu zī sè, yì gōng rán liú páng. jiù shì fēi pín gōng zhǔ, yì miǎn bù dé yǔ xìng chén jiāo huān. nǚ guān ní xí, gōu tōng sēng dào. yáng dì yě zhì zhū bù wèn, suàn shì shèng shì hóng ēn. huī xié dé miào. yòu cháng fàn zhōu wǔ hú, yù zhì wàng jiāng nán bā què, fēn yǒng hú shàng bā jǐng, xiǎo zi xù lù rú xià:
且说炀帝安处东都,与萧后及十六院夫人,整日行乐。显仁宫及芳华苑,两处交通,中为复道,夹植长松高柳,御驾往来无常时,侍卫多夹道值宿,后庭佳丽,日多一日,今夕到这院留宿,明日到那院盘桓,或私自勾挑,或暗中牵合,不但十六院夫人,多被宠幸,就是三百二十名美女,有时凑着机缘,也得幸沾雨露。最邀宠的有几个芳名,甚么朱贵儿,甚么袁宝儿,甚么韩俊娥,还有雅娘、杳娘、妥娘等美人,几不辨甚么姓氏,但教容貌生得俊媚,身材生得袅娜,都蒙皇恩下逮,命抱衾潬。甚至僧尼道士,亦召入同游,叫作四道场。或在苑中盛陈酒馔,不分男女,随派入座。从前高祖嫔御,往往令与皇孙燕王檦,梁公萧巨,千牛官名。左右宇文晶,同列一席;僧尼道士,令与女官同列一席;自与后妃宠姬,同列一席。履舄交错,巾钗厮混,简直是不拘形迹,杂乱无章。甚至杨氏妇女,擅有姿色,亦公然留徬。就是妃嫔公主,亦免不得与幸臣交欢。女官尼觋,勾通僧道。炀帝也置诸不问,算是盛世宏恩。诙谐得妙。又尝泛舟五湖,御制《望江南》八阕,分咏湖上八景,小子叙录如下:
yī hú shàng yuè, piān zhào liè xiān jiā. shuǐ jìn hán guāng pù zhěn diàn, làng yáo qíng yǐng zǒu jīn shé, piān yù fàn líng chá. guāng jǐng hǎo, qīng cǎi wàng zhōng xié. qīng lù lěng qīn yín tù yǐng, xī fēng chuī luò guì zhī huā, kāi yàn sī wú yá.
(一)湖上月,偏照列仙家。水浸寒光铺枕簟,浪摇晴影走金蛇,偏欲泛灵槎。光景好,轻彩望中斜。清露冷侵银兔影,西风吹落桂枝花,开宴思无涯。
èr hú shàng liǔ, yān lǐ bù shèng cuī. sù wù xǐ kāi míng mèi yǎn, dōng fēng yáo dòng hǎo yāo zhī, yān yǔ gèng xiāng yí. huán qū àn, yīn fú huà qiáo dī. xiàn fú xíng rén chūn wǎn hòu, xù fēi qíng xuě nuǎn fēng shí, yōu yì gèng yī yī.
(二)湖上柳,烟里不胜摧。宿雾洗开明媚眼,东风摇动好腰肢,烟雨更相宜。环曲岸,阴伏画桥低。线佛行人春晚后,絮飞晴雪暖风时,幽意更依依。
sān hú shàng xuě, fēng jí duò hái duō. qīng piàn yǒu shí qiāo zhú hù, sù huá wú yùn rù chéng bō, wàng wài yù xiāng mó. hú shuǐ yuǎn, tiān dì sè xiàng hé. yǎng miàn mò sī liáng yuàn fù, zhāo lái qiě tīng yù rén gē, bù zuì nǐ rú hé?
(三)湖上雪,风急堕还多。轻片有时敲竹户,素华无韵入澄波,望外玉相磨。湖水远,天地色相和。仰面莫思梁苑赋,朝来且听玉人歌,不醉拟如何?
sì hú shàng cǎo, bì cuì làng tōng jīn. xiū dài bù wéi gē wǔ huǎn, nóng pù kān zuò zuì rén yīn, wú yì chèn xiāng qīn. qíng jì hòu, yán sè yì bān xīn. yóu zǐ bù guī shēng mǎn dì, jiā rén yuǎn yì jì qīng chūn, liú yǒng zú nán shēn.
(四)湖上草,碧翠浪通津。修带不为歌舞缓,浓铺堪作醉人茵,无意衬香衾。晴霁后,颜色一般新。游子不归生满地,佳人远意寄青春,留咏卒难伸。
wǔ hú shàng huā, tiān shuǐ jìn líng yá. qiǎn ruǐ shuǐ biān gōu yù fěn, nóng bāo tiān wài jiǎn míng xiá, zhī zài liè xiān jiā. kāi làn màn, chā bìn ruò xiāng zhē. shuǐ diàn chūn hán yōu lěng yàn, yù xuān qíng zhào nuǎn tiān huá, qīng shǎng sī hé shē?
(五)湖上花,天水浸灵芽。浅蕊水边勾玉粉,浓苞天外剪明霞,只在列仙家。开烂漫,插鬓若相遮。水殿春寒幽冷艳,玉轩晴照暖添华,清赏思何赊?
liù hú shàng nǚ, jīng xuǎn zhèng qīng yíng. yóu hèn zhà lí jīn diàn lǚ, xiāng jiāng jìn shì cǎi lián rén, qīng chàng màn pín pín. xuān nèi hǎo, xī xì xià lóng jīn. yù guǎn zhū xián wén jǐn yè, tà qīng dòu cǎo shì qīng chūn, yù niǎn cóng qún zhēn.
(六)湖上女,精选正轻盈。犹恨乍离金殿侣,相将尽是采莲人,清唱漫频频。轩内好,嬉戏下龙津。玉管朱弦闻尽夜,踏青斗草事青春,玉辇从群真。
qī hú shàng jiǔ, zhōng rì zhù qīng huān. tán bǎn qīng shēng yín jiǎ huǎn, pēi fú xiāng mǐ yù qū hán, zuì yǎn àn xiāng kàn. chūn diàn wǎn, xiān yàn fèng bēi pán. hú shàng fēng guāng zhēn kě ài, zuì xiāng tiān dì jiù zhōng kuān, dì zhǔ zhèng qīng ān.
(七)湖上酒,终日助清欢。檀板轻声银甲缓,醅浮香米玉蛆寒,醉眼暗相看。春殿晚,仙艳奉杯盘。湖上风光真可爱,醉乡天地就中宽,帝主正清安。
bā hú shàng shuǐ, liú rào jìn yuán zhōng. xié rì huǎn yáo qīng cuì dòng, luò huā xiāng nuǎn zhòng wén hóng, huī mò qǐ qīng fēng. xián zòng mù, yú yuè xiǎo lián dōng. fàn fàn qīng yáo lán zhào wěn, shěn shěn hán yǐng shàng xiān gōng, yuǎn yì gèng chóng chóng.
(八)湖上水,流绕禁园中。斜日缓摇清翠动,落花香暖众纹红,袆末起清风。闲纵目,鱼跃小莲东。泛泛轻摇兰棹稳,沈沈寒影上仙宫,远意更重重。
zhè bā què cí jù, lìng gōng nǚ yǎn xí gē chàng, měi dàng yuè yè fàn hú, gē shēng sì qǐ, yī pài cuì shēng shēng de jiāo hóu, zhēn gè shì huáng yīng bǎi zhuàn, yuè ěr dòng rén. jiù zhōng yǒu jǐ gè tōng wén shì nǚ, gèng jiāng yuán què fēn chéng bō zhé, yì yáng dùn cuò, yù jué yǐ nǐ fēng guāng, zú dòng yáng dì yóu xìng.
这八阕词句,令宫女演习歌唱,每当月夜泛湖,歌声四起,一派脆生生的娇喉,真个似黄莺百啭,悦耳动人。就中有几个通文侍女,更将原阕分成波折,抑扬顿挫,愈觉旖旎风光,足动炀帝游兴。
yī xī, yáng dì fàn zhōu běi hǎi, yǔ nèi shì shí shù rén tóng dēng hǎi shān, hū yuè guāng bèi báo yún zhē zhù, yè sè mí yè, dāng rán shì bù biàn shàng dēng, jiù zài hǎi páng guān lán tíng zhōng xiǎo qì. yáng dì zhèng dài zhe sān fēn jiǔ yì, zuì yǎn mó hu, píng lán sì wàng, huǎng hū yǒu yī piān zhōu guò lái, zhōu zhōng shì yǒu shù rén, hái yí shì shí liù yuàn zhōng de měi rén ér, qián lái yíng jià. shà shí jiān shǐ zài tíng qián, yǒu yī rén shǒu xiān dēng àn, bào chēng chén hòu zhǔ yè jià. yáng dì wàng tā yǐ sǐ, qiě qián yǔ chén hòu zhǔ shí cháng huì wù, pō jué qì wèi xiāng tóu, zhì cǐ jí lìng chuán jiàn, cái yuè piàn shí, guǒ jiàn chén hòu zhǔ kuǎn duàn qián lái, suǒ zhe fú shì, fǎng fú shì zuò cháng chéng gōng xíng zhuàng. yáng dì máng qǐ shēn xiāng yíng, chén hòu zhǔ qū shēn zài bài. yáng dì máng yòng shǒu chān zhù dào:" zhèn yǔ qīng běn shì gù jiāo, hé bì jū cǐ dà lǐ." shuō zhe, biàn lìng tā páng zuò. bǐ cǐ yǐ jīng zuò dìng, chén hòu zhǔ kāi kǒu dào:" yì xī yǔ bì xià jiāo yóu, qíng ài yǔ gǔ ròu xiāng tóng, jīn rì bì xià guì wèi tiān zǐ, fù yǒu sì hǎi, shàng jì de chén shū bǎo fǒu?" yáng dì jīng wèn dào:" qīng bié lái yǐ jiǔ, jīn zài hé chǔ?" chén hòu zhǔ dào:" wáng guó zhǔ zi, hé chǔ jì shēn? wú fēi wǎng lái piāo bó, zuò yí gè yì xiāng gū kè bà le." yáng dì yòu dào:" qīng rú hé zhī zhèn zài cǐ, qián lái yī huì?" chén hòu zhǔ dào:" wén bì xià de dēng dà bǎo, ān xiǎng chéng píng, xīn shén qīn fú, dàn chū yì zǒng dào bì xià qín zhèng ài mín, dé zhēn zhì zhì, nǎ zhī bì xià yì zòng lè wàng fǎn, qǔ kuài mù qián, wú shén měi zhèng. jīn yòu záo tōng hóng qú, dōng yóu wéi yáng, zì jué yī shí jì yǎng, tè lái xiàn shī shù zhāng." shuō bà, biàn cóng huái zhōng qǔ chū yī zhǐ, pěng chéng yáng dì. yáng dì wén chén hòu zhǔ yán, yǐ shì bù yuè, miǎn qiǎng jiē yuè shī cí, qiǎo zhí yuè sè jiàn míng, nǎi níng shén xì shì, dàn jiàn zhǐ shàng xiě zhe:
一夕,炀帝泛舟北海,与内侍十数人同登海山,忽月光被薄云遮住,夜色迷靥,当然是不便上登,就在海旁观澜亭中小憩。炀帝正带着三分酒意,醉眼模糊,凭栏四望,恍惚有一扁舟过来,舟中似有数人,还疑是十六院中的美人儿,前来迎驾。霎时间驶在亭前,有一人首先登岸,报称陈后主谒驾。炀帝忘他已死,且前与陈后主时常会晤,颇觉气味相投,至此即令传见,才阅片时,果见陈后主款段前来,所着服饰,仿佛似做长城公形状。炀帝忙起身相迎,陈后主屈身再拜。炀帝忙用手搀住道:“朕与卿本是故交,何必拘此大礼。”说着,便令他旁坐。彼此已经坐定,陈后主开口道:“忆昔与陛下交游,情爱与骨肉相同,今日陛下贵为天子,富有四海,尚记得陈叔宝否?”炀帝惊问道:“卿别来已久,今在何处?”陈后主道:“亡国主子,何处寄身?无非往来飘泊,做一个异乡孤客罢了。”炀帝又道:“卿如何知朕在此,前来一会?”陈后主道:“闻陛下得登大宝,安享承平,心甚钦服,但初意总道陛下勤政爱民,得臻至治,哪知陛下亦纵乐忘返,取快目前,无甚美政。今又凿通洪渠,东游维扬,自觉一时技痒,特来献诗数章。”说罢,便从怀中取出一纸,捧呈炀帝。炀帝闻陈后主言,已是不悦,勉强接阅诗词,巧值月色渐明,乃凝神细视,但见纸上写着:
suí shì kāi zī shuǐ, chū xīn móu dà shē. yī qiān lǐ lì yì, bǎi wàn mín xū jiē. shuǐ diàn bù fù fǎn, lóng zhōu chéng xiǎo xiá. yì liú suí dǒu àn, zhuó làng pēn huáng shā. liǎng rén yíng kè zhì, sān yuè liǔ fēi huā. rì jiǎo shěn yún wài, yú shāo zào míng yā. rú jīn yóu zǐ sú, yì rì biàn tiān jiā. qiě lè rén jiān jǐng, xiū xún hǎi shàng chá. rén xuān zhōu fān àn, fēng xì jǐn fān xié. mò yán wú hòu lì, qiān gǔ zhuàng jīng huá.
隋室开兹水,初心谋大赊。一千里力役,百万民吁嗟。水殿不复返,龙舟成小瑕。溢流随陡岸,浊浪喷黄沙。两人迎客至,三月柳飞花。日脚沈云外,榆梢噪冥鸦。如今游子俗,异日便天家。且乐人间景,休寻海上槎。人喧舟番岸,风细锦帆斜。莫言无后利,千古壮京华。
yáng dì yuè bà, shì jiě fēi jiě, dàn shī yì zǒng dài zhe jī fěng, bù yóu de fèn nù qǐ lái, biàn xié yī qǐ zuò dào:" sǐ shēng yǒu mìng, xīng wáng yǒu shù, ěr zěn zhī wǒ kāi hé tōng qú, tú lì hòu rén?" chén hòu zhǔ yì qǐ shēn dào:" kàn rǔ háo qì, néng dé jǐ rì, kǒng jiāng lái jié guǒ, hái bù jí wǒ lī." yī miàn shuō, yī miàn zǒu. yáng dì yì cóng hòu zhuī zhú, yòu tīng chén hòu zhǔ yé yú dào:" qiě qù qiě qù! hòu rì wú gōng tái xià, shǎo bu dé yǔ rǔ xiāng jiàn." yáng dì yě bù biàn yǔ yì, shàng yòng lì zhuī qù. nà chén hòu zhǔ yǐ shì xià zhōu, zhōu zhōng yǒu yī jué shì měi rén, huā róng yù mào, qīng guó qīng chéng, kě xī yuè guāng bàn míng bàn miè, jí qiè lǐ kàn bù qīng chǔ, zhèng sī huí hū zuǒ yòu, jū liú cǐ zhōu, bù liào hǎi miàn shàng juǎn qǐ yī zhèn yīn fēng, chuī dé máo gǔ sēn shù, dài zhì fēng guò làng píng, lián piān zhōu jù yǐ bú jiàn, hái yǒu shèn me lì shū. guān cǐ kě yǐ wù dào. yáng dì dào le cǐ shí, fāng měng rán jīng wù, zì sī shū bǎo zǎo sǐ, zhōu zhōng měi rén, dà yuē biàn shì zhāng lì huá, liǎng rén dōu shì guǐ hún, rú hé yǔ wǒ xiāng jiàn? dāng xià xià le yī shēn lěng hàn, biàn bǎ shuāng yǎn zhēng kāi, zǐ xì yī wàng, réng rán zuò zài tíng zhōng, biàn wèn zuǒ yòu dào:" nǐ děng céng kàn jiàn shèn me?" zuǒ yòu dào:" bù céng kàn jiàn shèn me, dàn jiàn wàn suì yé mò rán wú yán, huǎng shì jiǎ mèi, suǒ yǐ bù gǎn jīng dòng." yáng dì yuè jiā jīng yí, máng chū chéng yuán zhōu, fǎn rù xī yuàn, jiù jìn zhì yíng huī yuàn lái. yuàn fēi wáng fū rén jiē zhe, yáng dì biàn yǔ tán jí chén hòu zhǔ xiāng jiàn shì, wáng fū rén yě jué chēng qí, dú zhū guì ér rù chuán dào:" rì yǒu suǒ sī, yè yǒu suǒ mèng, mò fēi bì xià huí yì zhāng lì huá, suǒ yǐ huàn chū zhè bān qí mèng. qiě zěn zhī fēi huā yuè jīng hún, xiǎo de wàn suì zài hǎi zhōng jì mò, gù lái yǔ bì xià xiāng xì, cǐ děng huàn mèng, hé zú jiè yì!" shí shì bèi guǐ yé yú. yáng dì tīng le, fāng cái shì yí. shì xī biàn zài yíng huī yuàn liú sù, bù láo xù xù.
炀帝阅罢,似解非解,但诗意总带着讥讽,不由的愤怒起来,便携衣起坐道:“死生有命,兴亡有数,尔怎知我开河通渠,徒利后人?”陈后主亦起身道:“看汝豪气,能得几日,恐将来结果,还不及我哩。”一面说,一面走。炀帝亦从后追逐,又听陈后主揶揄道:“且去且去!后日吴公台下,少不得与汝相见。”炀帝也不辨语意,尚用力追去。那陈后主已是下舟,舟中有一绝世美人,花容玉貌,倾国倾城,可惜月光半明半灭,急切里看不清楚,正思回呼左右,拘留此舟,不料海面上卷起一阵阴风,吹得毛骨森竖,待至风过浪平,连扁舟俱已不见,还有甚么丽姝。观此可以悟道。炀帝到了此时,方猛然惊悟,自思叔宝早死,舟中美人,大约便是张丽华,两人都是鬼魂,如何与我相见?当下吓了一身冷汗,便把双眼睁开,仔细一望,仍然坐在亭中,便问左右道:“你等曾看见甚么?”左右道:“不曾看见甚么,但见万岁爷默然无言,恍似假寐,所以不敢惊动。”炀帝越加惊疑,忙出乘原舟,返入西苑,就近至迎晖院来。院妃王夫人接着,炀帝便与谈及陈后主相见事,王夫人也觉称奇,独朱贵儿入传道:“日有所思,夜有所梦,莫非陛下回忆张丽华,所以幻出这般奇梦。且怎知非花月精魂,晓得万岁在海中寂寞,故来与陛下相戏,此等幻梦,何足介意!”实是被鬼揶揄。炀帝听了,方才释疑。是夕便在迎晖院留宿,不劳絮叙。
jì ér xià qì xuān fán, yuàn zhōng cǎo mù suī duō, zhē bú zhù tiān kōng yán rì, zhòu jiān wèi biàn yě yóu, dào le rì shěn yuè shàng, qīng fēng fú shǔ, yuàn luò yíng liáng, yáng dì dàn dài zhe ǎi mín wáng yì, qiāo qiāo de rù qī luán yuàn, yuàn fēi lǐ qìng ér fāng yǎng wò lián xià, shěn shuì wèi xǐng, kě qiǎo yuè guāng yìng miàn, yáng dì jiàn tā liǔ méi bàn cù, tán kǒu wēi zhāng, xìng yè shàng xiàn chū yī zhǒng huāng zhāng qíng tài, hǎo sì yù yán nán yán, yáng dì zhǐ yǔ wáng yì dào:" tā mò fēi mèng yǎn bù chéng, kuài yǔ wǒ jiào tā xǐng lái!" yì zǒu dào tà qián, lián jiào shù shēng lǐ niáng niáng. qìng ér fāng dé xǐng wù, yǐ zhèng dé mǎn shēn zhū hàn, ruò bù shèng jiāo. yáng dì qīn zì jiāng tā fú qǐ, zuò le bàn shǎng, fāng cái míng bái, qǐ shēn xià bài dào:" qiè shì zài mèng mèi, wèi zhī jià lín, yǒu shī yíng hòu!" yáng dì dào:" qiě zhù! qīng mèng zhōng yǒu hé jí shì, lòu chū zhè bān huāng zhāng?" qìng ér dào:" qiè zhèng zài mèng yǎn, kuī de bì xià zhe rén huàn xǐng, dàn mèng zhōng qíng jié zhī lí, shì jí shì xiōng, qiè bù gǎn zhí shuō." yáng dì dào:" dàn shuō hé fáng." qìng ér dào:" qiè mèng jiàn bì xià rú píng shí yì bān, xié le qiè bì, wǎng yóu gè yuàn, dào le dì shí yuàn zhōng, lǐ huā shèng kāi, bì xià rù yuàn gāo zuò, kāi yàn shǎng huā, qiè réng shì cè, nǎ zhī yī zhèn fēng qǐ, huā guāng biàn zuò huǒ guāng, liè téng téng de shāo jiāng guò lái, qiè bì huǒ jí bēn, huí shì bì xià shàng zài liè yàn zhōng, jí máng hū rén jiù jià, piān piān sì miàn wú rén, qiè zhèng jí shā, què dé bì xià huàn xǐng, zhè mèng bù zhī zhǔ hé jí xiōng?" yáng dì shěn yín bàn shǎng, fāng qiáng jiě dào:" mèng zhào wǎng wǎng xiāng fǎn, mèng sǐ zhèng shì de shēng, huǒ shì wēi liè, zhèn zuò huǒ zhōng, zhèng shì de wēi dé shì, yǒu hé bù jí?" qìng ér nǎi xǐ. yáng dì fù lìng bǎi jiǔ yā jīng, yǐn dào yè jìng gēng lán, fāng gòng zuò yáng tái hǎo mèng.
既而夏气暄烦,苑中草木虽多,遮不住天空炎日,昼间未便冶游,到了日沈月上,清风拂暑,院落迎凉,炀帝但带着矮民王义,悄悄的入栖鸾院,院妃李庆儿方仰卧帘下,沈睡未醒,可巧月光映面,炀帝见她柳眉半蹙,檀口微张,杏靥上现出一种慌张情态,好似欲言难言,炀帝指语王义道:“她莫非梦魇不成,快与我叫她醒来!”义走到榻前,连叫数声李娘娘。庆儿方得醒寤,已挣得满身珠汗,弱不胜娇。炀帝亲自将她扶起,坐了半晌,方才明白,起身下拜道:“妾适在梦寐,未知驾临,有失迎候!”炀帝道:“且住!卿梦中有何急事,露出这般慌张?”庆儿道:“妾正在梦魇,亏得陛下着人唤醒,但梦中情节支离,是吉是凶,妾不敢直说。”炀帝道:“但说何妨。”庆儿道:“妾梦见陛下如平时一般,携了妾臂,往游各院,到了第十院中,李花盛开,陛下入院高坐,开宴赏花,妾仍侍侧,哪知一阵风起,花光变作火光,烈腾腾的烧将过来,妾避火急奔,回视陛下尚在烈焰中,急忙呼人救驾,偏偏四面无人,妾正急杀,却得陛下唤醒,这梦不知主何吉凶?”炀帝沈吟半晌,方强解道:“梦兆往往相反,梦死正是得生,火势威烈,朕坐火中,正是得威得势,有何不吉?”庆儿乃喜。炀帝复令摆酒压惊,饮到夜静更阑,方共作阳台好梦。
xiǎo qǐ yǐ chí, chū guò míng xiá yuàn, zhèng yǔ yuàn fēi yáng fū rén xiāng zhí. yáng fū rén qiě xiào qiě yǔ dào:" bì xià lái de zhèng hǎo, qiè zhèng yào qián lái bào xǐ." yáng dì wèn yǒu shèn me xǐ shì? yáng fū rén dào:" suān zǎo xiàn suǒ xiàn yù lǐ, jìng ěr bào xìng, yīn dá shù mǔ." yáng dì dàn dàn de dá dào:" yù lǐ hé gù hū shèng?" yáng fū rén dào:" zuó xī yuàn zhōng gè rén, wén kōng zhōng yǒu rén jù yǔ dào:' lǐ mù dāng mào', jīn xiǎo wǎng shì, guǒ rán mào shèng wú bǐ." yáng dì zhèng yīn qìng ér mèng jiàn lǐ huā, jīn yòu wén yù lǐ hū shèng, liào zhī bú shì jí zhào, biàn gù yǔ wáng yì dào:" nǐ qù chuán yǔ yuàn yì, hái jiāng yù lǐ fá qù." yì dá dào," mù dé lái zhù, zhèng shì ruì yīng, jí shǐ bù xiáng, yì wàng bì xià xiū dé ráng zāi, fá shù hé yì?" yǔ pō yǒu lǐ. yáng dì nǎi zhǐ, jiù zài míng xiá yuàn zhōng gōu liú yī rì. yuè sù, wǎng xìng chén guāng yuàn, yuàn fēi zhōu fū rén yíng bào dào:" yuàn zhōng yáng méi, jīn yǐ fán shèng." yáng dì xǐ wèn dào," yáng méi mào shèng, néng rú yù lǐ fǒu?" páng yǒu gōng nǚ dá dào:" shàng bù jí yù lǐ de nóng yīn." yáng dì bù dá, diào tóu jìng qù. hòu lái méi lǐ tóng shí jiē shi, yuàn fēi cǎi shí jìn xiàn. yáng dì wèn èr guǒ shú jiā? yuàn fēi dào:" yáng méi suī hǎo, wèi dài qīng suān, zhōng bù ruò yù lǐ gān měi." yáng dì tàn dào:
晓起已迟,出过明霞院,正与院妃杨夫人相值。杨夫人且笑且语道:“陛下来得正好,妾正要前来报喜。”炀帝问有甚么喜事?杨夫人道:“酸枣县所献玉李,竟尔暴兴,荫达数亩。”炀帝淡淡的答道:“玉李何故忽盛?”杨夫人道:“昨夕院中各人,闻空中有人聚语道:‘李木当茂’,今晓往视,果然茂盛无比。”炀帝正因庆儿梦见李花,今又闻玉李忽盛,料知不是吉兆,便顾语王义道:“你去传语院役,还将玉李伐去。”义答道,“木德来助,正是瑞应,即使不祥,亦望陛下修德禳灾,伐树何益?”语颇有理。炀帝乃止,就在明霞院中勾留一日。越宿,往幸晨光院,院妃周夫人迎报道:“院中杨梅,今已繁盛。”炀帝喜问道,“杨梅茂盛,能如玉李否?”旁有宫女答道:“尚不及玉李的浓荫。”炀帝不答,掉头径去。后来梅李同时结实,院妃采实进献。炀帝问二果孰佳?院妃道:“杨梅虽好,味带清酸,终不若玉李甘美。”炀帝叹道:
" è méi hǎo lǐ, qǐ shì rén qíng, mò fēi cǐ zhōng yù yǒu tiān yì me?" xiǎo zi xù shù zhì cǐ, yīn zuò shī píng bó dào:
“恶梅好李,岂是人情,莫非此中寓有天意么?”小子叙述至此,因作诗评驳道:
tāng sūn xiū dé yīn xiáng sāng, yù lǐ hé néng wéi guó yāng?
汤孙修德闉祥桑,玉李何能为国殃?
guài dǐ hūn jūn zhōng bù wù, tú jiāng qì yùn wěi qióng cāng.
怪底昏君终不悟,徒将气运诿穹苍。
wèi jǐ xià jǐn qiū lái, cǎo mù jiē diāo, yáng dì yòu yù wǎng xìng jiāng dū, hòu fēi děng duō bù yuàn xíng, shè fǎ zǔ zhǐ. jiū jìng néng fǒu zǔ zhù yáng dì, qiě zhì xià huí xù xù.
未几夏尽秋来,草木皆凋,炀帝又欲往幸江都,后妃等多不愿行,设法阻止。究竟能否阻住炀帝,且至下回续叙。
chén bǎi xì yú duān mén, quán shì yī zhǒng zhāng huáng qì xiàng. bù zhī wài yí zhī xiàng bèi, fēi zài zhōng guó zhī fù pín. qiě mí fèi yù shén, cái lì yì xiāo, guó fù suǒ chū, quán zài mín lì, mín lì yǐ jǐn, shì wèn jiāng hé yǐ yù wài rén? shén yǐ zāi yáng dì zhī yú yě! qiě wài rén wèi zhōng guó yì yǒu pín mín, hé bù jiāng shù shàng zēng bó yǔ zhī? qí yú zhōng guó zhī qíng shì, yǐ liǎo rú zhǐ zhǎng dé bù zú huái, wēi bù zú wèi, tú wèi wài rén suǒ cháo fěng, guǒ xī bǔ hū? hǎi shān jiàn chén hòu zhǔ yī jié, zhèng shǐ bù xiáng, wéi hán jiē hǎi shān jì, què yǒu cǐ shuō. yùn shuāi yù guǐ, yáng dì zhī qì yàn, yǐ jiāng jǐn yǐ. hòu wén rú qìng ér zhī mèng yǎn, yù lǐ zhī hū mào, jù zì hán jiē jì zhōng cǎi qǔ ér lái. jìn rú fāng jiān zhī suí táng yǎn yì suí yáng yàn shǐ, yì cháng cǎi rù, dàn bǐ duō fù huì, cǐ cóng jiǎn míng, zhōng fēi chuān záo zhě suǒ de bǐ yě.
陈百戏于端门,全是一种张皇气象。不知外夷之向背,非在中国之富贫。且糜费愈甚,财力益枵,国赋所出,全在民力,民力已尽,试问将何以御外人?甚矣哉炀帝之愚也!且外人谓中国亦有贫民,何不将树上缯帛与之?其于中国之情势,已了如指掌;德不足怀,威不足畏,徒为外人所嘲讽,果奚补乎?海山见陈后主一节,正史不详,惟韩湝《海山记》,却有此说。运衰遇鬼,炀帝之气焰,已将尽矣。后文如庆儿之梦魇,玉李之忽茂,俱自韩湝记中采取而来。近如坊间之《隋唐演义》、《隋炀艳史》,亦尝采入,但彼多附会,此从简明,终非穿凿者所得比也。