sān gāo tíng jì gǎi běn
○三高亭记改本
sān gāo tíng, tiān xià jué jǐng yě, shí hú lǎo xiān yī jì, yì tiān xià qí bǐ yě. yú cháng jiàn dāng shí shǒu gǎo, kāi mó jué tī, rú xǐ yù huàn jǐn, xìn qián bèi zuò wén bù dàn yú gǎi rú cǐ. yīn xiáng shū yú cǐ, yǔ tóng zhì píng zhī. jì yún:
三高亭,天下绝景也,石湖老仙一记,亦天下奇笔也。余尝见当时手稿,揩摩抉剔,如洗玉浣锦,信前辈作文不惮于改如此。因详书于此,与同志评之。记云:
" qián dào sān nián èr yuè, wú jiāng xiàn xīn zuò sān gāo cí chéng. sān gāo zhě: yuè shàng jiàng jūn xìng fàn shì, shì wèi chī yí zi pí jìn dà sī mǎ dōng cáo chuán xìng zhāng shì, shì wèi jiāng dōng bù bīng táng zèng yòu bǔ quē xìng lù shì, shì wèi fǔ lǐ xiān shēng. sān jūn zhě bù bìng shì, ér chī yí zi pí yòu cháng yī yòng rén zhī guó, míng dà gōng xiǎn ér qù zhī. jì yīng lǔ wàng, xiāo rán qú rú. shǐ yǒu wéi yú dāng nián, qí suǒ chéng jiù, gù bù kě yú dù. yào jiē dé dào jiàn wēi, tuō xǐ tiān xíng, qīng fēng jùn jié, xiāng wàng yú sōng jiāng tài hú zhī shàng, gù tiān xià tóng gāo zhī. ér wú jiāng zhī yì rén, dú sī dé fèng cháng yǐ kuā yú sì fāng, ruò yuē wú dōng jiā qiū yún ěr. yì dài fū zhào bó xū qín láo qí yì, bǎi fèi jù jǔ, yǐ gù cí wèi lòu, jiāng gǎi zuò, yú shì guī lǎo zhī shì xiāng lǎo wáng fèn, xiàn qí dì xuě tān, zuǒ jù qū, yòu lì zé, hào chēng shèng jué. nǎi zhù táng yú qí shàng, gào qiān yú xiàng ér diàn yān. yòu shǔ shí hú jùn rén fàn chéng dà wéi zhī cí shí yī! chuán yuē bù yǒu jūn zǐ, qí néng guó hū? jīn nǎi zì fàng jì mò zhī bīn, diào tóu ér fú gù, rén yòu cóng ér yǐ wéi gāo, qǐ shèng jì zhī suǒ yuàn zāi! hòu zhī rén gāo sān jūn zhī fēng, ér jī shàng lùn qí suǒ yǐ qù, wèi shì dào jì zhě, kě yǐ jù sī guò bàn yǐ. zhì yú háo jié zhī shì, huò sì zhì hū xuān miǎn shī zhù ér shè jì mò zhī néng shuō, yàn ān liú lián, zú huǐ yú hòu zhě, yì jiāng yǒu gǎn yú sī táng, ér mǒu hé zú yǐ shù zhī? rán dú cháng guài qū píng jì yuān qián yǐ cóng péng xián, ér guì cóng zhī fù, yóu zhào yǐn shì huái nán xiǎo shān yóu wèi zuò yǐn shì zhī fù. yí ruò yōu yǐn chǔ lín báo, bù sǐ ér xiān. kuàng rú sān jūn chán tuì hùn zhuó, dé quán yú tiān zhě. cháng shì yǐ yíng ér wàng, shuǐ guāng fú kōng, yún rì xià shàng, fēng fān yān tǐng, piāo hū huì míng. yì bì wǎng lái qí jiān mǒu, hé zú yǐ jiàn zhī, gù xiào yuán xiǎo shān gù shì zuò gē sān zhāng yǐ zhāo yān. suì cóng ér gē yuē:' ruò yǒu rén xī piān zhōu fàn, wǔ luàn wǔ hú xī yuǎn yóu, zhòng fāng mèi xī gāo qiū, dú jūn xī bù kě liú. cháng fēng jī xī bō làng bái chuī zé guó, dàng yáo kōng míng xī nán běi yī sè làng bō jī tiān xī nán běi yī sè. jìng wàn lǐ dàng kōng bì xī biān yú lóng, liè xīng shàn shàn xī yī xià qí gū péng, miǎo gù huái xī sī lù, yǔ liáng yuè xī rù cāng pǔ jūn zhī qí xī liè liè, hóng liáng qiān zhàng xī kě yǐ yǐ jí. jiàn dōng liú xī chàng yún hǎi, yōu yōu wǒ sī xī jūn wú yuǎn mài. zhàn zhēng wō jiǎo xī zuó mèng yī xiào, shuǐ yún dé yì xī chuí hóng kě yǐ yǐ zhào. xiān zhī rén xī shòu wú yá, lè zāi chuí hóng xī qù fù lái.' zài gē yuē:' ruò yǒu rén xī héng dà jiāng, qiū fēng qǐ xī guī gù xiāng. hóng míng fēi xī bái ōu wǔ, wú bō lín lín xī zài xià. jiē rén hú wéi xī tiān dì sì fāng, lè mò lè xī měi yuán dù xī wú zhī tǔ. kuài xiū lú xī xuě fēi, dēng gū chún xī zhī. shuǐ xiān bīn xī xū mìng, jūn kě wàng xī bù kě zhuī qū jí tíng xī sì bēn yún, wǎn yī xī jiāng zhī bīn. dào jǐng xī huī bì, liáo yǐ yàn xī xī jiāng zhī gāo. píng táng xī wǔ dù ruò, yī bēi zhī jiǔ xī wǒ wèi cái zhuó.' yòu gē yuē:' ruò yǒu yī rén xī běi jiāng zhī zhǔ, pī xuě ér xī yān yǔ. lǜ shū xī shā jí, suì wǎn wǎn xī hé yǐ xù jūn shí. rén miàn wǔ dǐng xī xīng fǔ, xiū sān shí quán xī zhōng gǔ. wū niǎo fēi xī zé jūn wū, guī lái gù xū xī cāng yān shū mù. zhuó cao lì zé xī jìng qiū hé, mǎng dòng tíng xī yī bō. fǎng gù rén xī ān zài? qiān qiū fēng lù xī guī lái gù xū, yuè míng wú rén xī cāng shí yǔ yǔ. niú gōng rù xī shēng pú hé, cháo xī dōng xī xià tián yī bō. fǎng nán jīng xī lín qū, shān chuān liáng shì xī qiū lǒng. duō jià shí tián jiǔ wǎn xī jīn qí yì, liáo chōng róng xī zī lǐ.'" bú jiàn chū cǎo, hé yǐ zhī hòu zuò zhī gōng, guān qián bèi zhù shù, ér tàn qí yòng yì gǎi dìng, sī guò bàn yǐ.
"乾道三年二月,吴江县新作三高祠成。三高者:越上将军姓范氏,是为鸱夷子皮;晋大司马东曹椽姓张氏,是为江东步兵;唐赠右补阙姓陆氏,是为甫里先生。三君者不并世,而鸱夷子皮又尝一用人之国,名大功显而去之。季鹰、鲁望,萧然瞿儒。使有为于当年,其所成就,固不可渝度。要皆得道见微,脱屣天刑,清风峻节,相望于松江、太湖之上,故天下同高之。而吴江之邑人,独私得奉尝以夸于四方,若曰吾东家邱云尔。邑大夫赵伯虚勤劳其邑,百废具举,以故祠为陋,将改作,于是归老之士乡老王份,献其地雪滩,左具区,右笠泽,号称胜绝。乃筑堂于其上,告迁于像而奠焉。又属石湖郡人范成大为之辞(识)噫!(传曰)不有君子,其能国乎?今乃自放寂寞之滨,掉头而弗顾,人又从而以为高,岂盛际之所愿哉!后之人高三君之风,而迹(尚论)其所以去,为世道计者,可以惧思过半矣。至于豪杰之士,或肆志乎轩冕(尸祝而社稷莫之能说),宴安流连,卒悔于后者,亦将有感于斯堂,而某何足以述之?然(独尝怪)屈平既(渊潜以)从彭咸,而桂丛之赋,犹召隐士(淮南小山犹为作隐士之赋)。疑若幽隐处林薄,不死而仙。况如三君蝉蜕溷浊,得全于天者。尝试倚楹而望,水光浮空,云日下上,风帆烟艇,飘忽晦明。意必往来其间(某),何足以见之,故效(援)小山(故事)作歌三章以招焉。遂从而歌曰:'若有人兮扁舟泛,怃乱五湖兮远游,众芳媚兮高丘,独君兮不可留。长风积兮波浪白(吹泽国),荡摇空明兮南北一色(浪波稽天兮南北一色)。镜万里荡空碧兮鞭鱼龙,列星剡剡兮一下其孤蓬,渺顾怀兮斯路,与凉月兮入沧浦(君之旗兮猎猎,红梁千丈兮可以舣楫。饯东流兮怅云海,悠悠我思兮君无远迈)。战争蜗角兮昨梦一笑,水云得意兮垂虹可以舣棹。仙之人兮寿无涯,乐哉垂虹兮去复来。'载歌曰:'若有人兮横大江,秋风起兮归故乡。鸿冥飞兮白鸥舞,吴波鳞鳞兮在下。嗟人胡为兮天地四方,乐莫乐兮(美元度兮)吾之土。脍修鲈兮雪飞,登菰莼兮Ρ之。水仙滨兮胥命,君可望兮不可追(驱疾霆兮驷奔云,宛一息江之滨)。ぽ倒景兮挥碧,寥矣宴息兮江之皋。べ苹堂兮庑杜若,一杯之酒兮我为材酌。'又歌曰:'若有一人兮北江之渚,披雪而兮烟雨。绿蔬兮莎棘,岁婉晚兮何以续君食。亻面五鼎兮腥腐,羞三(石)泉兮终古。(乌鸟飞兮择君屋,归来故墟兮苍烟疏木。擢{艹立}泽兮径秋荷,漭洞庭兮一波。访故人兮安在?)千秋风露兮归来故墟,月明无人兮苍石与语。牛宫洳兮生蒲荷,潮西东兮下田一波。访南泾兮邻曲,山川良是兮丘垅。多稼(石田)九畹兮今其刈,聊舂容兮兹里。'"不见初草,何以知后作之工,观前辈著述,而探其用意改定,思过半矣。
gōng kuì yǒu dú sān gāo cí jì shī yuē:" sān gāo zhī fēng tiān yǔ gāo, sān gāo zhī líng huò kě zhāo, xiǎo shān zhī hòu wú cǐ zuò, jù qū lì zé kōng liáo liáo. jǐ cóng chuí hóng dàng shuāng jiǎng, yù mù cāng bō dú chāo chàng. bǐ duān bù dǎo sān xiá liú, yù jù zhāo zhī kǒng zhǎng wǎng. qián shēn táo zhū jīn dǒng hú, jīn páo lěi luò tūn jiāng hú. guī cí sān zhāng miào tiān xià, dà shū shēn kè jiāng zhī yú. wǒ lái sòng shī lǐn shēng qì, ruò yǒu rén xī zài jiāng shuǐ, piān zhōu dú diào tái lú yú, chá zào bǐ chuáng guī fǔ lǐ. xiān shēng gù shì qiū hè rén, zhǐ jīn fāng pò gōng yǔ míng, xiè gōng yǎn bí kǒng wèi miǎn, biàn kàn lín sǒu shēng fēng yún. tā nián shì yè mǎn yí dǐng, qǐ shēn guī lái zuò jiā jìng, bù xián sú shì sān dòu chén, róng wǒ yú suō lǐ yān tǐng." shí fàn gōng fāng wèi lì bù láng yě.
攻愧有《读三高祠记诗》曰:"三高之风天与高,三高之灵或可招,小山之后无此作,具区、笠泽空寥寥。几从垂虹荡双桨,寓目沧波独怊怅。笔端不倒三峡流,欲遽招之恐长往。前身陶朱今董狐,襟袍磊落吞江湖。瑰词三章妙天下,大书深刻江之隅。我来诵诗凛生气,若有人兮在江水,扁舟独钓鲐鲈鱼,茶灶笔床归甫里。先生固是邱壑人,只今方迫功与名,谢公掩鼻恐未免,便看林薮生风云。他年事业满彝鼎,乞身归来坐佳境,不嫌俗士三斗尘,容我渔蓑理烟艇。"时范公方为吏部郎也。
kūn mìng yuán guī biàn zhèng běn mò
○昆命元龟辨证本末
jiā dìng chū yuán, shǐ zhōng xiàn mí yuǎn bài yòu chéng xiàng, xiāng má, hàn lín quán zhí chén huì zhī bǐ yě, yǒu" kūn mìng yuán guī, shǐ zhái bǎi kuí" zhī yǔ. shí ní wén jié sī zhī fú zhōu, jí jù shēn cháo shěng, wèi" kūn mìng yuán guī", cǐ nǎi shùn yǔ yī xùn shòu shòu zhī yǔ, jiàn yú dà yǔ mó, fēi pì shū yě. jù hàn shū dǒng xián wèi dà sī mǎ cè wén yún" yǔn zhí qí zhōng", xiāo xián wèi cǐ nǎi yáo chán shùn zhī wén, fēi sān gōng gù shì. jīn" kūn mìng yuán guī", yǔ" yǔn zhí qí zhōng" zhī cí hé yǐ yì? ruò shèng shàng chū wú shì yì, bù zhī cí chén hé cóng ér yuán yǐn cǐ yán, shòu cǐ má zhě, qǐ dé ān rán ér bù zì míng hū? gěi shě tái jiàn, yòu qǐ dé bù biàn bái cǐ shì hū? qiè jiàn nǎng zhī cí chén, yǐ shèng zhī qīng shèng zhī hé bāo yù hán zhòu, yǐ yǒu wén shì yǒu wǔ bèi bāo yù sū shī dàn, rán yì wèi gǎn yòng rén chén bù dàng yòng zhī yǔ. xī ōu yáng xiū lùn hán qí fù bì fàn zhòng yān lì dǎng shì, zài wèi hé běi zhuǎn yùn shǐ shí, gù gǎn yuán cǐ yǐ wéi bǐ, qǐ xíng tiē má.
嘉定初元,史忠献弥远拜右丞相,相麻,翰林权直陈晦之笔也,有"昆命元龟,使宅百揆"之语。时倪文节思知福州,即具申朝省,谓"昆命元龟",此乃舜、禹揖逊授受之语,见于《大禹谟》,非僻书也。据《汉书·董贤为大司马册文》云"允执其中",萧咸谓此乃尧禅舜之文,非三公故事。今"昆命元龟",与"允执其中"之词何以异?若圣上初无是意,不知词臣何从而援引此言,受此麻者,岂得安然而不自明乎?给舍台谏,又岂得不辨白此事乎?窃见曩之词臣,以圣之清圣之和褒誉韩胄,以有文事有武备褒誉苏师旦,然亦未敢用人臣不当用之语。昔欧阳修论韩琦、富弼、范仲淹立党事,在为河北转运使时,故敢援此以为比,乞行贴麻。
lì xiāng de zhī shén hài, suì bài biǎo jiǎo zòu, qiě wèi dāng shí wéi zhī gōng tīng wáng yán, suǒ yǒu zhì cí, hé qǔ huì cí chén, hé yǔ bù hé tiē má. shí chén huì yǐ chú shì yù lì, suì jù zòu zhī. qí cí nèi yún:" zī fāng jiān yú lùn xiāng, gù wú yì yú xiàng xián. kūn mìng yuán guī, shǐ zhái bǎi kuí, cǐ gài yǎn shù bì xià bo xiāng zhī yì shén míng, ér sī nǎi yǐ wéi rén chén bù dàng yòng zhī yǔ. chén guān shàng shū suǒ chēng' shī xī dì yuē yú shùn' yǔ' nǎi yán dǐ kě jī' zhě, qí shàng xià wén xiǎn shì yī xùn shòu shòu zhī yǔ ér sūn jìn xíng zhào dǐng zhì yún' yóu shī xī zhī gōng', jiǎng fèi xíng hóng shì zhì yún' yòng fú shī xī zhī gōng'. chén chéng zhī xíng shěn gāi zhì yún' yán jiē kě jī, qiān yuē rǔ xié', cóng dà yǔ mó zhī wén:' wéi kǒu chū hǎo xìng róng, zhèn yán bù zài. yǔ yuē: méi bǔ gōng chén, wéi jí zhī cóng. dì yuē: yǔ! guān zhàn wéi xiān bì zhì, kūn mìng yuán guī, zhèn zhì xiān dìng, xún móu qiān tóng, guǐ shén qí yī, guī shì xié cóng, bo bù xí jí. yǔ bài qǐ shǒu gù cí, dì yuē: wú! wéi rǔ xié.' jīn yǐ běn cháo zǎi xiàng zhì cí kǎo zhī, lǚ yí jiǎn zhì yuē:' huò yíng qiú fāng huò, huò méi bǔ nǎi cóng.' fù bì zhì yuē:' suì yīng méi bǔ, shí qì jù zhān.' wáng qīn ruò zhì yuē:' miào táng xū wèi, guī shì xié móu.' céng gōng liàng zhì yuē:' fú guī ér jiàn xiáng, duān ér dìng zhì, jī yòng shī yán zhī xī, jìn jū tái lù zhī yuán.' chén zhí zhōng zhì yuē:' kǎo jiā jī ér wéi mào, zhì méi bǔ yǐ qiān tóng.' zhào dǐng zhì yuē:' guī fú kè wéi, jì yàn xún móu zhī xié.' chén bó kāng zhì yuē:' xún yú qiān yán, bì zì zhèn zhì.' wú fēi yòng dà yǔ mó cǐ yī duàn zhōng yǔ, cǐ lèi shén duō, bù gǎn jǐn jǔ. táng rén zuò wéi jiàn sù xiāng zhì yuē:' ěr wéi bù jīn, zhèn zhì xiān dìng.' cǐ liǎng quán jù, jiē yòng yǔ shì. běn cháo sū shì cǎo cì fàn chún rén zhào, yì yuē:' bì zì zhèn zhì.' cì wén yàn bó zhào yì yuē:' zhèn mìng bù zài.' zhì yú lì shì zhū jiān, gài yáo shùn shì. shì yú lǚ dà fáng hú zōng yù zhào, lǚ yòng' lì shì' èr zì, rán chén bù gǎn yuán cǐ wèi lì, kǒng wèi shì mìng guī dí zhèng. guó chū, zhào pǔ bài xiāng, zhì yuē:' xún yú yuán guī, lì xuǎn qún hòu.' yòu yǒu shèn de qiè zhě, táng yuán hé zhōng, péi dù bài xiāng, zhì yuē:' rén jù ěr zhān, tiān fāng lài yǔ, kūn mìng yuán guī, yuán lì zuò xiāng.' yún yún. gǔ rén jǔ shì wú dà xiǎo, wèi cháng bù mìng guī, rú hóng fàn zhōu lǐ zuǒ zhuàn, jiē kě kǎo yě. jīn sī nǎi yǐ dǒng xián cè wén' yǔn zhí qí zhōng' wèi bǐ, yǐ shèng shàng tóng zhī hàn āi yún yún. fán chén suǒ chén, shì lǐ shén míng, suǒ yǒu yǐ jiàng xiāng má, jí bù hé tiē gǎi."
吏相得之甚骇,遂拜表缴奏,且谓当时惟知恭听王言,所有制词,合取会词臣,合与不合贴麻。时陈晦已除侍御吏,遂具奏之。其词内云:"兹方艰于论相,顾无异于象贤。昆命元龟,使宅百揆,此盖演述陛下卜相之意甚明,而思乃以为人臣不当用之语。臣观《尚书》所称'师锡帝曰虞舜'与'乃言底可绩'者,其上下文显是揖逊授受之语;而孙近《行赵鼎制》云'由师锡之公',蒋芾《行洪适制》云'用符师锡之公'。陈诚之《行沈该制》云'言皆可绩,佥曰汝谐',从《大禹谟》之文:'惟口出好兴戎,朕言不再。禹曰:枚卜功臣,惟吉之从。帝曰:禹!官占惟先蔽志,昆命元龟,朕志先定,询谋佥同,鬼神其依,龟筮协从,卜不习吉。禹拜稽首固辞,帝曰:毋!惟汝谐。'今以本朝宰相制词考之,《吕夷简制》曰:'或营求方获,或枚卜乃从。'《富弼制》曰:'遂膺枚卜,实契具瞻。'《王钦若制》曰:'庙堂虚位,龟筮协谋。'《曾公亮制》曰:'拂龟而见祥,端而定制,稽用师言之锡,进居台路之元。'《陈执中制》曰:'考嘉绩而惟茂,质枚卜以佥同。'《赵鼎制》曰:'龟弗克违,既验询谋之协。'《陈伯康制》曰:'询于佥言,蔽自朕志。'无非用《大禹谟》此一段中语,此类甚多,不敢尽举。唐人作《韦见素相制》曰:'尔惟不矜,朕志先定。'此两全句,皆用禹事。本朝苏轼草《赐范纯仁诏》,亦曰:'蔽自朕志。'《赐文彦博诏》亦曰:'朕命不再。'至于历试诸艰,盖尧、舜事。轼于吕大防、胡宗愈诏,屡用'厉试'二字,然臣不敢援此为例,恐未是命龟的证。国初,赵普拜相,制曰:'询于元龟,历选群后。'又有甚的切者,唐元和中,裴度拜相,制曰:'人具尔瞻,天方赉予,昆命元龟,爰立作相。'云云。古人举事无大小,未尝不命龟,如《洪范》、《周礼》、《左传》,皆可考也。今思乃以董贤册文'允执其中'为比,以圣上同之汉哀云云。凡臣所陈,事理甚明,所有已降相麻,即不合贴改。"
jì dé zhǐ: chén huì yuán zhèng míng bái, wú zuì kě dài, ní sī qīng wǔ cháo tíng, sì yán wū wǎng, kě tè jiàng liǎng guān. qí hòu wén jié zuò biàn xī yī zhuàng shén xiáng, yòu zhuān zuò yī shū yuē kūn mìng yuán guī shuō, bèi zài shǐ mò. rán yī shí gōng lùn, duō yǐ wén jié chū wèi ér yán, jìn yú fèn jī. ér chén zhī lùn biàn suī xiáng, zhōng bù ruò bù yòng zhī wèi jiā yě. cǐ shì yè jìng yì suī zài zhī wén jiàn lù, lüè shén, jīn yīn xiáng shū běn mò yún.
继得旨:陈晦援证明白,无罪可待,倪思轻侮朝廷,肆言诬罔,可特降两官。其后文节作辨析一状甚详,又专作一书曰《昆命元龟说》,备载始末。然一时公论,多以文节出位而言,近于忿激。而陈之论辨虽详,终不若不用之为佳也。此事叶靖逸虽载之《闻见录》,略甚,今因详书本末云。
shī dào fǒu tài
○诗道否泰
shī dào fǒu tài, yì gè yǒu shí. zhèng hé zhōng, dà chén yǒu bù néng shī zhě, yīn jiàn yán, shī wèi yuán yòu xué shù, bù kě xíng. shí lǐ yàn zhāng wèi zhōng chéng, chéng wàng fēng zhǐ, suì shàng zhāng lùn yuān míng lǐ dù ér xià jiē biǎn zhī, yīn dǐ huáng zhāng cháo qín děng, qǐng wèi kē jìn. hé qīng yuán zhì xiū rù lìng shì, zhū shì shù xí shī fù zhě zhàng yī bǎi. wén xǐ lì cì shī, zì hé wén zhěn hòu, suì yì wèi zhào shū xùn jiè. shì suì dōng, chū xuě, tài shàng huáng xǐ shén. wú jū hòu shǒu zuò shī sān piān yǐ xiàn, wèi zhī kǒu hào, shàng hé cì zhī. zì shì shèng zuò shí chū, qì bù néng jìn, ér chén jiǎn zhāi suì yǐ mò méi shī zhuó zhì guǎn gé yān.
诗道否泰,亦各有时。政和中,大臣有不能诗者,因建言,诗为元祐学术,不可行。时李彦章为中丞,承望风旨,遂上章论渊明、李、杜而下皆贬之,因诋黄、张、晁、秦等,请为科禁。何清源至修入令式,诸士庶习诗赋者杖一百。闻喜例赐诗,自何文缜后,遂易为诏书训戒。是岁冬,初雪,太上皇喜甚。吴居厚首作诗三篇以献,谓之口号,上和赐之。自是圣作时出,讫不能禁,而陈简斋遂以《墨梅》诗擢置馆阁焉。
bǎo qìng jiān, lǐ zhī xiào wèi yán guān, yǔ céng jí jǐng jiàn yǒu xì, měi yù xún xìn yǐ bào zhī. shì jí yǒu chūn shī yún:" jiǔ shí rì chūn qíng jǐng shǎo, bǎi qiān nián shì luàn shí duō." kān zhī jiāng hú jí zhōng yīn fù gǎi liú zi biàn jīng jì shì yī lián wèi jí shī yún:" qiū yǔ wú tóng huáng zǐ zhái, chūn fēng yáng liǔ xiàng gōng qiáo." chū, liú shī yún:" yè yuè chí tái wáng fù zhái, chūn fēng yáng liǔ tài shī qiáo." jīn suǒ gǎi jù, yǐ wéi zhǐ bā líng jí shǐ chéng xiàng. jí liú qián fū huáng cháo zhàn chǎng shī yún:" wèi bì zhū sān néng bá hù, dōu yuán zhèng wǔ qiàn jīng lún." suì jiē zhǐ wèi bàng shàn, yā guī tīng dú. tóng shí bèi lèi zhě, rú áo táo sūn zhōu wén pú zhào shī xiù, jí kān shī chén qǐ, jiē bù dé miǎn yān. yú shì jiāng hú yǐ shī wèi huì zhě liǎng nián. qí hòu shǐ wèi wáng zhī zǐ zhái zhī, xù zhào rǔ méi, pō xǐ tán shī, yǐn zhì huáng jiǎn huáng zhōng wú zhòng fú zhū rén. jì zhào chóng hé jìn míng táng lǐ chéng shī èr shí yùn, yú shì shī dào fù chāng yǐ.
宝庆间,李知孝为言官,与曾极景建有隙,每欲寻衅以报之。适极有春诗云:"九十日春晴景少,百千年事乱时多。"刊之《江湖集》中;因复改刘子《汴京纪事》一联为极诗云:"秋雨梧桐皇子宅,春风杨柳相公桥。"初,刘诗云:"夜月池台王傅宅,春风杨柳太师桥。"今所改句,以为指巴陵及史丞相。及刘潜夫《黄巢战场》诗云:"未必朱三能跋扈,都缘郑五欠经纶。"遂皆指为谤讪,押归听读。同时被累者,如敖陶孙、周文璞、赵师秀,及刊诗陈起,皆不得免焉。于是江湖以诗为讳者两年。其后史卫王之子宅之,婿赵汝梅,颇喜谈诗,引致黄简、黄中、吴仲孚诸人。洎赵崇和进《明堂礼成》诗二十韵,于是诗道复昌矣。
jiǎ dǎo fú
○贾岛佛
táng lǐ dòng zì zi jiāng, kǔ yín yǒu shēng. mù jiǎ làng xiān zhī shī, suì zhù qí xiàng shì zhī, sòng jiǎ dǎo fú bù jué kǒu, shí yǐ wéi yì.
唐李洞字子江,苦吟有声。慕贾浪仙之诗,遂铸其像事之,诵贾岛佛不绝口,时以为异。
wǔ dài sūn chéng chū míng fèng, yòu míng jì, hào xué, yóu cháng yú shī. wèi dào shì, jū lú shān jiǎn jì gōng. cháng huà jiǎ dǎo xiàng zhì wū bì, chén xī shì zhī, rén yǐ wéi yāo.
五代孙晟初名凤,又名忌,好学,尤长于诗。为道士,居庐山简寂宫。尝画贾岛像置屋壁,晨夕事之,人以为妖。
gài suān xián zhī shì, gù yǒu yì shì ér tóng zhě, cháng jiāng bù hé yǐ dé cǐ yú rén zāi! fán rén zhù shū lì yán, zhèng bù bì qiú hé yú yī shí, hòu shì yǒu yáng zi yún jiāng zì zhī zhī.
盖酸咸之嗜,固有异世而同者,长江簿何以得此于人哉!凡人著书立言,正不必求合于一时,后世有扬子云将自知之。
jú huā xīn qǔ pò
○菊花新曲破
sī líng cháo, yè tíng yǒu jú fū rén zhě, shàn gē wǔ, miào yīn lǜ, wèi xiān sháo yuàn zhī guān, gōng zhōng hào wèi jú bù tóu. rán pō yǐ bù huò jì xìng wèi hèn, jì ér chēng jí gào guī. huàn zhě chén yuán yǐ hòu lǐ pìn guī, xù yú xī hú zhī shì ān yuán. yī rì, dé shòu àn liáng zhōu qū wǔ, lǚ bù chēng zhǐ. tí jǔ guān guān lǐ zhī shàng yì bù lè, yīn cóng róng zòu yuē:" cǐ shì fēi jú bù tóu bù kě." shàng suì lìng xuān huàn, yú shì zài rù yē jìn, chén suì hàn chàng chéng jí. yǒu mǒu shì zhě, pō zhī qí shì, yǎn ér wèi qū, míng zhī yuē jú huā xīn yǐ xiàn zhī, chén dà xǐ, chóu yǐ tián zhái jīn bó shén hòu, qí pǔ zé jiào fāng dōu guǎn wáng gōng jǐn suǒ zuò yě. chén měi wén gē, zhé lèi xià bù shèng qíng, wèi jǐ wù gù. yuán hòu guī zhòng huá gōng, gǎi míng xiǎo yǐn yuán. xiào zōng cháo, bō cì zhāng guì fēi, wèi yǒng níng chóng fú sì yún.
思陵朝,掖庭有菊夫人者,善歌舞,妙音律,为仙韶院之冠,宫中号为菊部头。然颇以不获际幸为恨,既而称疾告归。宦者陈源以厚礼聘归,蓄于西湖之适安园。一日,德寿按《梁州曲舞》,屡不称旨。提举官关礼知上意不乐,因从容奏曰:"此事非菊部头不可。"上遂令宣唤,于是再入掖禁,陈遂憾怅成疾。有某士者,颇知其事,演而为曲,名之曰《菊花新》以献之,陈大喜,酬以田宅金帛甚厚,其谱则教坊都管王公谨所作也。陈每闻歌,辄泪下不胜情,未几物故。园后归重华宫,改名小隐园。孝宗朝,拨赐张贵妃,为永宁崇福寺云。
pān chén tóng mǔ
○潘陈同母
chén le wēng zhī fù shàng shū, yǔ pān liáng guì yì róng zhī fù, qíng hǎo shén mì. pān yī rì wèi chén yuē:" wú èr rén guān zhí nián chǐ, zhǒng zhǒng xiāng sì, dú yǒu yī shì bù rú gōng, shén yǐ wéi hèn." chén wèn zhī, pān yuē:" gōng yǒu sān zi, wǒ nǎi wú zhī." chén yuē:" wú yǒu yī bì yǐ shēng zǐ yǐ, dāng yǐ fèng jiè. tā rì shēng zǐ jí jiàn hái." jí ér qiǎn zhì, jí le wēng zhī mǔ yě. wèi jǐ shēng liáng guì, hòu qí mǔ suì wǎng lái liǎng jiā yān. yī mǔ shēng èr míng rú, yì qián suǒ wèi yǒu. shì jiàn luó chūn bó wén jiàn lù.
陈了翁之父尚书,与潘良贵义荣之父,情好甚密。潘一日谓陈曰:"吾二人官职年齿,种种相似,独有一事不如公,甚以为恨。"陈问之,潘曰:"公有三子,我乃无之。"陈曰:"吾有一婢已生子矣,当以奉借。它日生子即见还。"即而遣至,即了翁之母也。未几生良贵,后其母遂往来两家焉。一母生二名儒,亦前所未有。事见罗春伯《闻见录》。
shěng zhuàng yuán tóng jùn
○省、状元同郡
lūn kuí shěng yuán tóng jùn, zì xī yǐ wéi shèng shì. xī níng guǐ chǒu, shěng yuán shào gāng zhuàng yuán yú zhōng jiē pí líng rén. chún xī dīng wèi, shěng yuán tāng zhuàng yuán wáng róng jiē cháng shā rén. shào xī guǐ chǒu, shěng yuán xú bāng xiàn zhuàng yuán chén liàng jiē wù zhōu rén. shào xī gēng xū, shěng yuán qián yì zhí zhuàng yuán yú fù jiē sān shān rén. bǎo qìng bǐng xū, shěng yuán zhào shí dǔ zhuàng yuán wáng huì lóng jiē tiān tāi rén. shào dìng jǐ chǒu, shěng yuán chén sōng lóng zhuàng yuán huáng pǔ jiē fú rén. zhì chún yòu jiǎ chén, shěng yuán xú lín zhuàng yuán liú mèng yán, jiē sān qú rén. yī shí shì lín xīn xiàn, yǐ wéi xī kuò zhī shì. shí wài jiù yáng yàn zhān yǐ gōng bù láng shǒu qú, suì dà shū zhuàng yuán fāng yǐ biǎo qí lǘ, jì yǐ wéi wèi zú, zé yòu jiē shuāng yuán fāng yǐ kuā dà zhī, xiāng qū yǐ wéi zhì róng. èr gōng bù yù qí chéng, gè yǐ shū wèi xiè, qiě cí yān. yàn zhān dá zhī, lüè yún: cháng wén qián bèi zhī yán yuē:" wú xiāng xī yǒu jí dì fèng cháng ér guī, qí zhě gǔ zhě kuì zhě yà zhě wǎng lái ér guān zhě, tián lù pián mò rú dǔ qiáng. jì ér guī mén hè yān, zōng zú hè yān, yīn zhě yǒu zhě kè zhě jiāo jià yān. zhì yú chóu zhě, yì rú chǐ xiū kuì ér hè qiě xiè yān. dú lín jū yī shì, jiōng yuǎn yǐn, ruò bì kòu rán, yú yīn guài ér wèn zhī, qiǎo rán yuē:' suǒ guì hū yī jǐn zhī róng zhě, wèi qí de shí háng dào yě, jiāng yǒu yǐ bì wú xiāng lǐ yě. jīn yě, huò qiè yī míng, dé yī guān, jí qǐ cháo fù mù guì zhī xiǎng. míng yù gāo, guān yù qióng, ér yòng xīn yù móu. wǔ duàn zhě yǒu zhī, jiān bìng zhě yǒu zhī, bì jiān tè chí zhōu xiàn zhě yǒu zhī, shì yī shēn zhī róng, yī hài zhī zēng yě. qí jū rì yǐ guǎng, lín jū rì yǐ cù. wú jiāng rù shān lín shēn mì zhī dì yǐ bì zhī, shì kě diào, hé yǐ hè wèi?'" wú wén ér yì qí yán, yīn mò shí ér jǐn shū zhī. fán jiāo yóu jiān, bì dào cǐ yǔ xiāng xùn qiè, ér fēi xīn xiāng zhī zhě, bù dào yě. zhí shì yú bù xiào, kě wèi xīn xiāng zhī, ér bù yǐ gào, zuì yě. qiě jīn rì cǐ biǎn zhī jiē, suǒ yǐ dú yì yú xún cháng zhě, gài pū zhī wàng yú zhí shì zhě yì yì yān. rén yú cǐ shí, měi yǐ yú xiàn, pū nǎi dú yǐ zhōng gào, fēi qiú yì yú rén yě, suǒ jì jìn zhí shì zhī dé, chéng zhí shì zhī qì yě. zhí shì bù yǐ pū zhī yán wéi rán zé yǐ, ruò yǐ wéi rán, zé shì biǎn zhī jiē, kě yǐ wú kuì yǐ. qián zhī bù hè zhě, bì jiāng xiān zhòng rén ér hè yǐ. jīn guān nán gōng zhě, zhí shì yǒu yě, xìng yì yǐ shì yǔ zhī.
抡魁、省元同郡,自昔以为盛事。熙宁癸丑,省元邵刚、状元余中皆毗陵人。淳熙丁未,省元汤、状元王容皆长沙人。绍熙癸丑,省元徐邦宪、状元陈亮皆婺州人。绍熙庚戌,省元钱易直、状元余复皆三山人。宝庆丙戌,省元赵时睹、状元王会龙皆天台人。绍定己丑,省元陈松龙、状元黄朴皆福人。至淳祐甲辰,省元徐霖、状元留梦炎,皆三衢人。一时士林歆羡,以为希阔之事。时外舅杨彦瞻以工部郎守衢,遂大书状元坊以表其闾,既以为未足,则又揭双元坊以夸大之,乡曲以为至荣。二公不欲其成,各以书为谢,且辞焉。彦瞻答之,略云:尝闻前辈之言曰:"吾乡昔有及第奉常而归,旗者、鼓者、馈者、迓者、往来而观者,阗路骈陌如堵墙。既而闺门贺焉,宗族贺焉,姻者、友者、客者交驾焉。至于仇者,亦茹耻羞愧而贺且谢焉。独邻居一室,扃远引,若避寇然,余因怪而问之,愀然曰:'所贵乎衣锦之荣者,谓其得时行道也,将有以庇吾乡里也。今也,或窃一名,得一官,即起朝富暮贵之想。名愈高,官愈穹,而用心愈缪。武断者有之,兼并者有之,庇奸慝持州县者有之,是一身之荣,一害之增也。其居日以广,邻居日以蹙。吾将入山林深密之地以避之,是可吊,何以贺为?'"吾闻而异其言,因默识而谨书之。凡交游间,必道此语相训切,而非心相知者,不道也。执事于不肖,可谓心相知,而不以告,罪也。且今日此扁之揭,所以独异于寻常者,盖仆之望于执事者亦异焉。人于此时,每以谀献,仆乃独以忠告,非求异于人也,所冀进执事之德,成执事之器也。执事不以仆之言为然则已,若以为然,则是扁之揭,可以无愧矣。前之不贺者,必将先众人而贺矣。今冠南宫者,执事友也,幸亦以是语之。
èr gōng dé shū, wèi zhī sǒng rán. qí hòu xú yǐ dào xué míng, liú yǐ gōng yè xiǎn, huò zhě cǐ shū yǒu yǐ qǐ fā zhī hū?
二公得书,为之悚然。其后徐以道学名,留以功业显,或者此书有以启发之乎?
jīn gāng zuàn
○金刚钻
yù rén gōng yù, bì yǐ xíng hé zhī shā, qí juān lòu zhī jù, bì yòng suǒ wèi jīn gāng zuàn zhě. xíng rú shǔ fèn, sè qīng hēi rú tiě rú shí. xiāng chuán chǎn xī yù zhū guó, huò wèi chū huí hé guó. wǎng wǎng dé zhī hé běi shā qì jiān zhì niǎo hǎi dōng qīng suǒ yí fèn zhōng, rán jìng mò zhī wèi hé wù yě. gài tiān xià zhì jiān zhě mò rú yù, gǔ zhě, wéi kūn jīn wú dāo kě yǐ qiè zhī. jīn cǐ wù gōng yòng nǎi yǔ kūn jīn wú jūn, qí jiān kě zhī yǐ.
玉人攻玉,必以邢河之沙,其镌镂之具,必用所谓金刚钻者。形如鼠粪,色青黑如铁如石。相传产西域诸国,或谓出回纥国。往往得之河北沙碛间鸷鸟海东青所遗粪中,然竟莫知为何物也。盖天下至坚者莫如玉,古者,惟锟钅吾刀可以切之。今此物功用乃与锟钅吾均,其坚可知矣。
zhēn guān zhōng yǒu pó luó mén yán dé fú chǐ, suǒ jī wú jiān wù. shí fù yì fāng wò bìng, wèi qí zǐ yuē:" shì fēi fú chǐ. wú wén jīn gāng shí zhì jiān, wù bù néng dí, wéi líng yáng jiǎo néng pò, rǔ kě wǎng jī zhī." guǒ yìng shǒu ér suì. shì zhī cǐ wù, zì xī yì hǎn zhī zhě yǐ.
贞观中有婆罗门言得佛齿,所击无坚物。时傅奕方卧病,谓其子曰:"是非佛齿。吾闻金刚石至坚,物不能敌,惟羚羊角能破,汝可往击之。"果应手而碎。是知此物,自昔亦罕知者矣。
duō cáng zhī jiè
○多藏之戒
wáng fǔ shèng shí, kù zhōng huáng què zì dì jī zhì dòng, fán mǎn èr yíng. cài jīng duì kè, lìng diǎn jiǎn fēng ér jiàn zài shù mù, dé sān shí qī chèng. tóng guàn jì bài, jí qí jiā, dé jì chéng lǐ zhōng wán jǐ qiān jīn, chuán jì zài zhī, yǐ wéi tán bǐng.
王黼盛时,库中黄雀自地积至栋,凡满二楹。蔡京对客,令点检蜂儿见在数目,得三十七秤。童贯既败,籍其家,得剂成理中丸几千斤,传纪载之,以为谈柄。
jìn zhě, guān jí jiǎ sì dào dì guǒ zǐ kù, táng shuāng fán shù bǎi wèng, guān lì yǐ wéi bù kě jiǔ liú, nán zài zhàng mù, suì niǎn qì hú zhōng, jūn zú bèi huò chéng shí qiè chū, zé tā wù chēng shì kě xiǎng yǐ." hú jiāo bā bǎi hú, lǐng jūn xié yī wū", bù zú duō yě.
近者,官籍贾似道第果子库,糖霜凡数百瓮,官吏以为不可久留,难载帐目,遂辇弃湖中,军卒辈或乘时窃出,则他物称是可想矣。"胡椒八百斛,领军鞋一屋",不足多也。
lǐ dù yì shì
○理、度议谥
lǐ zōng wèi fǔ, yì shì, cháo táng huò nǐ yuē jǐng yuē chún yuē chéng yuē wén, zuì hòu yuē lǐ. yì jì dìng yǐ, huò wèi yǔ wáng jīn wěi shì tóng, qiě gǔ yǒu fù rén hào lǐ zōng zhě, suì yì zhī yuē lǐ. gài yǐ shèng xìng chóng shàng lǐ xué, ér tiān xià dào lǐ zuì dà, yú shì rén wú jiàn yán. ér bù zhī lǐ zì xī wén qǔ yì, nǎi sì shí yī nián wáng zhě zhī xiàng, kě wèi qǐng shì yú tiān yǐ.
理宗未拊,议谥,朝堂或拟曰景、曰淳、曰成、曰文,最后曰礼。议既定矣,或谓与亡金伪谥同,且古有妇人号礼宗者,遂易之曰理。盖以圣性崇尚理学,而天下道理最大,于是人无间言。而不知理字析文取义,乃四十一年王者之象,可谓请谥于天矣。
dù zōng chū yì shì, huò nǐ chún zì, zé wèi yǒu tún zhī xiàng huò nǐ shí zì, zé zōng shí nǎi yīng zōng jiù míng huò nǐ zhèng zì, zé yǒu yī zhǐ zhī xián, hòu suì dìng wèi duān wén míng wǔ jǐng xiào huáng dì. xiān shì huáng zǐ yīn hàn guó cháng gōng zhǔ zài xiān cháo yǐ shì duān xiào, jīn yǔ miào hào shàng xià zì àn hé, qǐ ǒu rán zāi?
度宗初议谥,或拟纯字,则谓有屯之象;或拟实字,则宗实乃英宗旧名;或拟正字,则有一止之嫌,后遂定为端文明武景孝皇帝。先是皇姊因汉国长公主在先朝已谥端孝,今与庙号上下字暗合,岂偶然哉?
lǐ zōng shēng mǔ quán fū rén shì cí xiàn, shū bù zhī wěi qí liú yù mǔ yì shì cí xiàn, dāng shí kǎo bù jí cǐ, hé yé?
理宗生母全夫人谥慈宪,殊不知伪齐刘豫母亦谥慈宪,当时考不及此,何耶?
xiè tài hòu
○谢太后
shòu hé xiè tài hòu fāng xuǎn jìn shí, shǐ wèi wáng yè mèng xiè lǔ wáng shēn fǔ yī jīn zǐ qiú jiàn, zhì dǎo zài sān, yǐ sūn nǚ wèi tuō, jí míng, zé xiè hòu zhì. shì suì, tiān tāi jùn yuán xī, yǒu què cháo dēng shān jiān, zhòng pō jīng yì. shí zhě yǐ wéi què cháo nǎi hòu fēi zhī xiáng, shì suì xiè guǒ zhèng zhōng gōng zhī wèi.
寿和谢太后方选进时,史卫王夜梦谢鲁王深甫衣金紫求见,致祷再三,以孙女为托,及明,则谢后至。是岁,天台郡元夕,有鹊巢灯山间,众颇惊异。识者以为鹊巢乃后妃之祥,是岁谢果正中宫之位。
xián chún jiān, fú dǐ liáng táng chū chéng, yǒu què cháo yú qián wǔ, bīn kè jiāo qìng, zhì yǒu xíng zhī gē shī zhě. shū bù zhī yě niǎo rù shì, bù xiáng mò shén, ān dé yǔ qián shì wèi bǐ yún.
咸淳间,福邸凉堂初成,有鹊巢于前庑,宾客交庆,至有形之歌诗者。殊不知野鸟入室,不祥莫甚,安得与前事为比云。
běi lìng bāng
○北令邦
miǎn shuǐ yàn tán zài qì dān guó chǎn dà shǔ yuē pí lí, xíng lèi dà shǔ ér zú duǎn jí féi. qí guó yǐ wéi shū wèi, xué dì qǔ zhī, yǐ gōng guó wáng zhī shàn, zì gōng xiāng yǐ xià, jiē bù dé cháng, cháng yǐ yáng rǔ sì zhī. qǐng běi shǐ cháng xié zhì jīng, pēng yǐ jìn yù, běn cháo shǐ qí guó zhě, yì jiē dé shí zhī, gài jí zhēn zhòng zhī yě.
《渑水燕谈》载契丹国产大鼠曰毗狸,形类大鼠而足短极肥。其国以为殊味,穴地取之,以供国王之膳,自公相以下,皆不得尝,常以羊乳饲之。顷北使尝携至京,烹以进御,本朝使其国者,亦皆得食之,盖极珍重之也。
fú xiū shǐ liáo lù yì wèi yǒu lìng bāng zhě, yǐ qí ròu yī luán, zhì zhī shí wù zhī dǐng, zé lì mí làn, shì yǐ ài zhòng. lù shì jiù wén yún:" zhuàng lèi dà shǔ, jí féi dùn, shén wèi rì, wèi xì guāng suǒ shè zhé sǐ." xù huī xī zài diāo yuē shǐ qì dān, xì wèi shī yún:" yā yàn yí lí bì, kàn fáng hè bá zhī. jiàn xíng sān pǐ liè, mì cì shí pí lí." rú shǔ ér dà, xué jū shí guǒ gǔ, wèi ruò quǎn tún ér cuì, qì dān yǐ wéi zhēn shàn. shǔ shuō jiē wēi yǒu yì tóng, yào zhī jí cǐ yī wù, yì zhú quǎn liú huān lí zhī lèi ěr. jìn shì nǎi bù wén yǒu cǐ, kòu zhī běi kè, yì duō bù zhī, hé yé?
浮休《使辽录》亦谓有令邦者,以其肉一脔,置之食物之鼎,则立糜烂,是以爱重。陆氏《旧闻》云:"状类大鼠,极肥盾,甚畏日,为隙光所射辄死。"《续挥犀》载刁约使契丹,戏为诗云:"押燕移离毕,看房贺跋支。饯行三匹裂,密赐十毗狸。"如鼠而大,穴居食果谷,味若犭屯而脆,契丹以为珍膳。数说皆微有异同,要之即此一物,亦竹犭留、獾狸之类耳。近世乃不闻有此,扣之北客,亦多不知,何耶?
jiàng xiān
○降仙
jiàng xiān zhī shì, rén duō yí wèi chí jī zhě jiǎo kuài yǐ yú páng guān, huò sù gòu shī wén tuō wèi xiān yǔ, qí shí bù rán, bù guò néng zhì guǐ zhī néng wén zhě ěr. yú wài jiā zhū jiù, xǐ wèi cǐ xì, wǎng wǎng suǒ jiàng duō míng shì, shī yì cū kě dú, zhì yú shū tǐ wén shì, yì gè jìn sì qí rén. yī rì, yuán bì jiù zhū jī, xì yǐ wán shàn qiú shī, suì gè tí xiǎo cí yú shàng, réng yù jī zhī míng yú nèi, xíng cǎo xiāng jiàn yǒu kě guān zhě.
降仙之事,人多疑为持箕者狡狯以愚旁观,或宿构诗文托为仙语,其实不然,不过能致鬼之能文者耳。余外家诸舅,喜为此戏,往往所降多名士,诗亦粗可读,至于书体文势,亦各近似其人。一日,元毖舅诸姬,戏以纨扇求诗,遂各题小词于上,仍寓姬之名于内,行草相间有可观者。
shào xīng xié qiáo kè dǐ yǒu qǐng zǐ gū zhě, mìng lú wèi tí, shī yún:" hán yán xuě yā sōng zhī zhé, bān bān bō jǐn qīng qiú xuè. yùn jīn qiǎo jiàng zhuó xuē chéng, jiàn jí bàn kāi yú wěi liè. wǔ hú xiān zǐ duō qí zhì, yù jià shén zhōu tàn xiān xué. bì yún bù dòng xiǎo shān héng, shù shēng yáo luò jiāng tiān yuè."
绍兴斜桥客邸有请紫姑者,命舻为题,诗云:"寒岩雪压松枝折,斑斑剥尽青虬血。运斤巧匠斫削成,剑脊半开鱼尾裂。五湖仙子多奇致,欲驾神舟探仙穴。碧云不动晓山横,数声摇落江天月。"
hú xué jiǎ zǐ suì kē jǔ hòu, shì yǒu yǒu qǐng xiān wèn dé shī zhě, fù cí yún:" qī liáng tiān qì, qī liáng yuàn yǔ, qī liáng shí hòu. gū hóng jiào xié yuè, hán dēng bàn cán lòu. luò jǐn wú tóng qiū yǐng shòu, jiàn gǔ huà méi nán jiù. chóng yáng yòu jìn yě, duì huáng huā yī jiù." cǐ rén jìng shī jǔ.
湖学甲子岁科举后,士友有请仙问得失者,赋词云:"凄凉天气,凄凉院宇,凄凉时候。孤鸿叫斜月,寒灯伴残漏。落尽梧桐秋影瘦,鉴古画眉难就。重阳又近也,对黄花依旧。"此人竟失举。
chún yòu jiān, yǒu jiàng xiān yú háng pàn zhě, huò yǐ guǐ yì zhī, dà shū yī shī yún:" yǎn qián qīng bái shéi zhī wǒ, kǒu lǐ cí huáng yī rèn jūn. zòng shǐ xié shān kě chāo hǎi, yě xū fù yǔ gēng fān yún." huò yǐ gōng míng wéi wèn, dá yuē:" zhāo jīng mù shǐ wú jiàn rì, běi lǚ nán biān zhī jǐ nián. jiàn lǚ wèi néng qiú shí dì, róng kū hé bì wèn qīng tiān." bào qí xiāng jī yě.
淳祐间,有降仙于杭泮者,或以鬼议之,大书一诗云:"眼前青白谁知我,口里雌黄一任君。纵使挟山可超海,也须覆雨更番云。"或以功名为问,答曰:"朝经暮史无间日,北履南鞭知几年。践履未能求实地,荣枯何必问青天。"报其相讥也。
yòu dǒng wú yì cháng jì nǚ xiān sān jué jù yún:" liǔ tiáo jīn lǎn bù shèng yā, qīng fěn qiáng biān dào yùn jiā. yàn zi wèi lái chūn jì mò, xiǎo chuāng hé yǔ mèng lí huā."" sōng yǐng qīn tán lín guān jìng, táo huā liú shuǐ shí qiáo hán. dōng fēng chuī guò shuāng hú dié, rén yǐ wēi lóu dì jǐ lán."" qū qǔ lán gàn yuè bàn guī, ǒu huā xiāng dàn shuǐ yī yī. fēn míng yī yè wén jī mèng, zhǐ yǒu qīng tuán shàn zi zhī." yì kě xǐ yě.
又董无益尝记女仙三绝句云:"柳条金懒不胜鸦,青粉墙边道韫家。燕子未来春寂寞,小窗和雨梦梨花。""松影侵坛琳观静,桃花流水石桥寒。东风吹过双蝴蝶,人倚危楼第几兰。""屈曲兰干月半规,藕花香澹水漪漪。分明一夜文姬梦,只有青团扇子知。"亦可喜也。
yǒu rén yáo tiān zé yì shàn cǐ. shí xiān jūn xū qīng xiāng cì, yīn zhì wài shú guān zǐ dì pěng jī. hū dà shū yuē: shī zèng zhōu bāng jūn, yún:" xiè gōng lóu shàng chūn guāng hǎo, wǔ mǎ xíng chūn rén wèi lǎo. yù gū tái shàng mò wèi gàn, shǒu pěng zhào shū rù huáng dào." xiān zi wèi yī xiào, rán mò zhī wèi hé děng yǔ yě. wèi jǐ, yì shǒu lín tīng, shǒu pī jùn zhì, zé jiù yǒu xiè gōng lóu, suǒ wèi" xiè gōng lóu shàng hǎo měi jiǔ, sān bǎi qīng tóng mǎi yī dòu" zhě, yǔ qián yǔ shì fú. rán yù gū tái yǐ hòu yǔ, jìng yì bù yàn.
友人姚天泽亦善此。时先君需清湘次,因至外塾观子弟捧箕。忽大书曰:诗赠周邦君,云:"谢公楼上春光好,五马行春人未老。郁孤台上墨未干,手捧诏书入黄道。"先子为一笑,然莫知为何等语也。未几,易守临汀,首披郡志,则旧有谢公楼,所谓"谢公楼上好美酒,三百青铜买一斗"者,与前语适符。然郁孤台以后语,竟亦不验。
yòu sòng qìng zhī yù yǒng jiā shí, yù zhào suì, xiāng shì cóng zhī jié kè zhě pō zhòng. shì féng qī xī, xué tú jù yǐn, yǒu sēng fǎ biàn zhě zài yān. biàn shàn wǔ xīng, měi yǐ bā shā wèi shuō, shí rén hào wèi biàn bā shā. jiǔ biān yī shì zhì xiān kòu shì shì, hū jī dòng, dà shū wén zhāng bó jiàng, sòng guài zhī, màn yún:" gū zhì cǐ, qiě qiú yī qī xī xīn cí rú hé?" fù qǐng yùn, sòng zhǐ biàn yún:" yǐ bā shā wèi yùn." yì yù kùn zhī yě. hū yùn jī rú fēi, dà shū què qiáo xiān yī què yún:" luán yú chū jià, niú chē qí fā, yǐn yǐn què qiáo yī yà. yóu yún yǔ zhèng huān nóng, dàn zhǐ pà lái zhāo chū bā. xiá chuí cǎi màn, yuè míng yín zhú, fù yù xiāng pēn jīn yā. nián nián cǐ jì yī xiāng féng, wèi shěn shì shèn shí jié shā." yì jǐng mǐn kě xǐ.
又宋庆之寓永嘉时,遇诏岁,乡士从之结课者颇众。适逢七夕,学徒醵饮,有僧法辨者在焉。辨善五星,每以八煞为说,时人号为辨八煞。酒边一士致仙扣试事,忽箕动,大书文章伯降,宋怪之,漫云:"姑置此,且求一七夕新词如何?"复请韵,宋指辨云:"以八煞为韵。"意欲困之也。忽运箕如飞,大书《鹊桥仙》一阕云:"鸾舆初驾,牛车齐发,隐隐鹊桥咿轧。尤云雨正欢浓,但只怕来朝初八。霞垂彩幔,月明银烛,馥郁香喷金鸭。年年此际一相逢,未审是甚时结煞。"亦警敏可喜。
yòu wén lǐ hé fù yún:" xiàng cháng yú guì jiā guān jiàng xiān, kòu qí xìng míng, bù dá. hū zuò xuē jì tǐ dà shū yī shī yún:' xīng páo yù dài luò biān chén, jǐ jiàn dōng fēng zuò hǎo chūn. yīn guò jiāng nán shěng zōng miào, yǎn qián shuí shì jiù jīng rén.' pěng jī zhě jiē sǒng rán jīng sàn, zhī wèi yuān shèng zài tiān zhī líng." zhēn fǒu gù wèi kě zhī, rán měi dú wéi zhī qī rán.
又闻李和父云:"向尝于贵家观降仙,扣其姓名,不答。忽作薛稷体大书一诗云:'猩袍玉带落边尘,几见东风作好春。因过江南省宗庙,眼前谁是旧京人。'捧箕者皆悚然惊散,知为渊圣在天之灵。"真否固未可知,然每读为之凄然。
wén zhuāng gōng huá jī
○文庄公滑稽
wài dà fù wén zhuāng zhāng gōng, zì shǎo hǎo yǎ jié, xìng huá jī jū yī shì bì xùn sào qiǎo shì, chén liè qín shū, qīn péng huò jī qí wò chuò wú yuǎn zhì. yī rì, dà shū sù píng yún:" chén fān bù shì yī shì, ér yù sǎo chú tiān xià, wú zhī qí wú néng wéi yǐ!" shí zhě zhī qí bù fán. hòu rù tài xué wèi jí zhèng, cháng zhì jiǔ, jiē zhuàn chán yú lú tíng, pǐn mù duō yì. qí jiān yǒu dà péng luǎn zhě zuì qí, qí dà rú guā, piàn qiè dà pán zhōng. zhòng jiē hài è, bù zhī hé wù. hào shì zhě qióng jí zhī qí fǎ nǎi yǐ fú dàn shù shí, huáng bái gè jù yī qì. xiān yǐ huáng rù yáng bāo zhēng shú, cì fù rù dà zhū bāo, yǐ bái shí zhī, zài zhēng ér chéng. cháng yíng jià yú guān qiáo, xì yǐ shū jù wèi yǐn yǔ yún:" yǎng guān tiān wén, fǔ chá dì lǐ, wú cháng zhōng rì bù shí, zhōng yè bù qǐn, yǐ sī wú yì, bù rú xué yě." zhòng jiē mò cè, gōng xiào yún:" nǎi cǐ qiáo huá biǎo zhù mù guàn ěr." qí tā shàn xì duō lèi cǐ.
外大父文庄章公,自少好雅洁,性滑稽;居一室必汛埽巧饰,陈列琴书,亲朋或讥其龌龊无远志。一日,大书素屏云:"陈蕃不事一室,而欲扫除天下,吾知其无能为矣!"识者知其不凡。后入太学为集正,尝置酒,揭馔单于炉亭,品目多异。其间有大鹏卵者最奇,其大如瓜,片切大盘中。众皆骇愕,不知何物。好事者穷诘之;其法乃以凫弹数十,黄白各聚一器。先以黄入羊胞蒸熟,次复入大猪胞,以白实之,再蒸而成。尝迎驾于观桥,戏以书句为隐语云:"仰观天文,俯察地理,吾尝终日不食,终夜不寝,以思无益,不如学也。"众皆莫测,公笑云:"乃此桥华表柱木鹳尔。"其他善戏多类此。
qí hòu jū liǎng zhì, dēng zhèng dì, yǒu jiā lín jí bǎi juǎn. jiàn zuò xiǎo cí, jí yǒu sī zhì. xiān bǐ néng kǒu sòng shù què, xiǎo chóng shān yún:" liǔ àn huā míng chūn shì shēn, xiǎo lán hóng, sháo yào yǐ chōu zān. yǔ yú fēng ruǎn suì míng qín, chí chí rì, yóu dài yī fēn yīn.
其后居两制,登政第,有《嘉林集》百卷。间作小词,极有思致。先妣能口诵数阕,《小重山》云:"柳暗花明春事深,小兰红,芍药已抽簪。雨余风软碎鸣禽,迟迟日,犹带一分阴。
bǎ jiǔ mò chén yín, shēn xián wú gè shì, qiě dēng lín. jiù yóu hé chǔ bù kān xún, wú xún chù, wéi yǒu shào nián xīn." jīn jiā jí yǐ bù fù cún, ér wài jiā diāo xiè dài jìn. xiá rì zhuī yì shū zhī, yǐ jì yú kǎi fēng" hán quán" zhī sī yún.
把酒莫沉吟,身闲无个事,且登临。旧游何处不堪寻,无寻处,惟有少年心。"今家集已不复存,而外家凋谢殆尽。暇日追忆书之,以寄余《凯风》、"寒泉"之思云。
fù yú
○腹腴
yú dú dù shī" piān quàn fù yú kuì shào nián", xǐ qí zhī wèi. pō shī yì yún:" gèng xǐ hé tún pēng fù yú." huáng shī yì yún:" gù yuán yú yǒu kuài fù yú." yòu yún:" fēi xuě duī pán kuài fù yú." àn lǐ jì shǎo yí yún:" xiū rú yú zhě jìn wěi, dōng yòu yú." zhù yún:" yú, fù xià yě." zhōu lǐ shū:" yàn rén kuài yú fāng cùn, qiè qí yú yǐ dàn suǒ guì. yǐn yǐ zhèng wú, wú yì fù yú." qián hàn:" jiǔ zhōu gāo yú." shī gǔ zhù yún:" fù xià féi bái yuē yú."
余读杜诗"偏劝腹腴愧少年",喜其知味。坡诗亦云:"更洗河豚烹腹腴。"黄诗亦云:"故园渔友脍腹腴。"又云:"飞雪堆盘脍腹腴。"按《礼记·少仪》云:"羞濡鱼者进尾,冬右腴。"注云:"腴,腹下也。"《周礼疏》:"燕人脍鱼方寸,切其腴以啖所贵。引以证无,无亦腹腴。"《前汉》:"九州膏腴。"师古注云:"腹下肥白曰腴。"
shuì
○睡
" huā zhú yōu chuāng wǔ mèng zhǎng, cǐ zhōng yǔ shì zàn xiāng wàng. huà shān chǔ shì rú róng jiàn, bù mì xiān fāng mì shuì fāng." rán zé shuì yì yǒu fāng xié? xī yí zhī shuō, bù guò wèi jǔ shì yǐ wéi xī hún lí shén bù dòng ěr. yí jiào jīng nǎi yǒu" fán nǎo dú shé, shuì zài rǔ xīn, shuì shé jì chū, nǎi kě ān mián" zhī yǔ. jìn shì xī shān cài jì tōng yǒu shuì jué yún:" shuì cè ér qū, jué zhèng ér shēn, zǎo wǎn yǐ shí. xiān shuì xīn, hòu shuì yǎn." huì ān yǐ wéi cǐ gǔ jīn wèi fā zhī miào. rán shuì xīn shuì yǎn zhī yǔ, běn chū qiān jīn fāng, jì tōng tè yǐn cǐ shuō, huì ān ǒu wèi zhī jì ěr.
"花竹幽窗午梦长,此中与世暂相忘。华山处士如容见,不觅仙方觅睡方。"然则睡亦有方邪?希夷之说,不过谓举世以为息魂离神不动耳。《遗教经》乃有"烦恼毒蛇,睡在汝心,睡蛇既出,乃可安眠"之语。近世西山蔡季通有睡诀云:"睡侧而屈,觉正而伸,早晚以时。先睡心,后睡眼。"晦庵以为此古今未发之妙。然睡心、睡眼之语,本出《千金方》,季通特引此说,晦庵偶未之记耳。
xìng suǒ bù xǐ
○性所不喜
rén gè yǒu hào wù, yú shū yì rán. qián bèi rú dù zi měi bù xǐ táo shī, ōu yáng gōng bù xǐ dù shī, sū míng yǔn bù xǐ yáng zi, pō wēng bù xǐ shǐ jì. wáng chōng zuò cì mèng, féng xiū zhe shān mèng, sī mǎ gōng zuò yí mèng, lǐ tài bó zuò fēi mèng, cháo yǐ dào zuò dǐ mèng, huáng cì zuò píng mèng ruò suān xián shì hào, yì gè zì yǒu suǒ xǐ. fēi ruò jīn rén zhī xiōng zhōng wú zhēn shí, suí shí hào wù, zhú rén bù qū ér rán zhě. qiě yǐ mèng yáng mǎ qiān táo dù yì shì, yù zhū míng gōng, shàng yǒu suǒ bù hé. jīn nǎi yù yǐ qū qū zhī wén, yǐ qiú shí shǎng yú dāng shì bù jù ěr mù zhī rén, nán yǐ zāi! hòu shì zǐ yún zhī lùn, zhēn míng yán yě.
人各有好恶,于书亦然。前辈如杜子美不喜陶诗,欧阳公不喜杜诗,苏明允不喜扬子,坡翁不喜《史记》。王充作《刺孟》,冯休著《删孟》,司马公作《疑孟》,李泰伯作《非孟》,晁以道作《诋孟》,黄次作《评孟》;若酸、咸嗜好,亦各自有所喜。非若今人之胸中无真识,随时好恶,逐人步趋而然者。且以孟、扬、马迁、陶、杜异世,遇诸名公,尚有所不合。今乃欲以区区之文,以求识赏于当世不具耳目之人,难矣哉!后世子云之论,真名言也。
huáng mén
○黄门
shì yǒu nán zǐ suī qǔ fù ér zhōng shēn wú sì yù zhě, wèi zhī tiān yān, shì sú zé mìng zhī yuē huáng mén. jìn hǎi xī gōng cháng yǒu cǐ jí, běi qí lǐ shù shēng ér tiān yān.
世有男子虽娶妇而终身无嗣育者,谓之天阉,世俗则命之曰黄门。晋海西公尝有此疾,北齐李庶生而天阉。
àn huáng dì zhēn jīng yuē:" yǒu jù shāng yú yīn, yīn qì jué ér bù qǐ, yīn bù néng yòng, rán qí xū bù qù, huàn zhě zhī dú qù, hé yě? yuàn wén qí gù. qí bó yuē:' huàn zhě qù qí zōng jīn, shāng qí chōng mài, xuè xiè bù fù, pí fū nèi jié, chún kǒu bù róng, gù xū bù shēng.' huáng dì yuē:' yǒu qí tiān huàn zhě, wèi cháng bèi shāng, bù tuō yú xuè, rán qí xū bù shēng, hé yé?' qí bó yuē:' cǐ tiān zhī suǒ bù zú, qí rèn chōng bù shèng, zōng jīn bù chéng, yǒu qì wú xuè, chún kǒu bù róng, gù xū bù shēng.'"
按《黄帝针经》曰:"有具伤于阴,阴气绝而不起,阴不能用,然其须不去,宦者之独去,何也?愿闻其故。岐伯曰:'宦者去其宗筋,伤其冲脉,血泻不复,皮肤内结,唇口不荣,故须不生。'黄帝曰:'有其天宦者,未尝被伤,不脱于血,然其须不生,何耶?'岐伯曰:'此天之所不足,其任冲不盛,宗筋不成,有气无血,唇口不荣,故须不生。'"
yòu dà bō rě jīng zài wǔ zhǒng huáng mén yún:" fàn yán shàn chuāi yīn chǒu bèi qiè bàn shì jiā, táng yán huáng mén, qí lèi yǒu wǔ: yī rì bàn shì jiā, zǒng míng yě, yǒu nán gēn, yòng ér bù shēng zǐ. èr yuē yī lì shā bàn shì jiā, cǐ yún dù, wèi jiàn tā xíng yù jí fā, bú jiàn jí wú, yì jù nán gēn, ér bù shēng zǐ. sān yuē shàn chuāi bàn shì jiā, wèi běn lái nán gēn bù mǎn, yì bù néng shēng zǐ. sì yuē bó chā bàn shì jiā, wèi bàn yuè néng nán, bàn yuè bù néng nán. wǔ yuē liú ná bàn shì jiā, cǐ yún gē, wèi bèi gē xíng zhě. cǐ wǔ zhǒng huáng mén, míng wéi rén zhōng è qù shòu shēn chǔ." rán zhōu lǐ yǎn rén zhèng shì zhù yún:" yǎn, zhēn qì cáng zhě, wèi zhī huàn rén." shì jiē zhēn qì bù zú zhī suǒ zhì ěr.
又《大般若经》载五种黄门云:"梵言扇搋(音丑背切》半释迦,唐言黄门,其类有五:一日半释迦,总名也,有男根,用而不生子。二曰伊利沙半释迦,此云妒,谓见他行欲即发,不见即无,亦具男根,而不生子。三曰扇搋半释迦,谓本来男根不满,亦不能生子。四曰博叉半释迦,谓半月能男,半月不能男。五曰留拿半释迦,此云割,谓被割刑者。此五种黄门,名为人中恶趣受身处。"然《周礼·奄人》郑氏注云:"奄,真气藏者,谓之宦人。"是皆真气不足之所致耳。
mǎ chéng yì huā
○马塍艺花
mǎ chéng yì huā rú yì sù, tuó chí zhī jì míng tiān xià. fēi shí zhī pǐn, zhēn zú yǐ móu zào huà, tōng xiān líng. fán huā zhī zǎo fàng zhě, míng yuē táng huò zuò táng huā. qí fǎ yǐ zhǐ shì mì shì, záo dì zuò kǎn, biàn zhú zhì huā qí shàng, fèn tǔ yǐ niú sōu liú huáng, jǐn péi gài zhī fǎ. rán hòu zhì fèi tāng yú kǎn zhōng, shǎo hòu, tāng qì xūn zhēng, zé shàn zhī yǐ wēi fēng, àng rán shèng chūn róng shū zhī qì, jīng sù zé huā fàng yǐ. ruò mǔ dān méi táo zhī lèi wú bù rán, dú guì huā zé fǎn shì. gài guì bì liáng ér hòu fàng, fǎ dāng zhì zhī shí dòng yán dòu jiān, shǔ qì bú dào chù, gǔ yǐ liáng fēng, yǎng yǐ qīng qì, jìng rì nǎi kāi. cǐ suī yà ér zhù zhǎng, rán bì shì qí hán wēn zhī xìng, ér hòu néng zhēn qí miào ěr.
马塍艺花如艺粟,橐驰之技名天下。非时之品,真足以侔造化,通仙灵。凡花之早放者,名曰堂(或作塘)花。其法以纸饰密室,凿地作坎,缏竹置花其上,粪土以牛溲硫黄,尽培溉之法。然后置沸汤于坎中,少候,汤气薰蒸,则扇之以微风,盎然盛春融淑之气,经宿则花放矣。若牡丹、梅、桃之类无不然,独桂花则反是。盖桂必凉而后放,法当置之石洞岩窦间,暑气不到处,鼓以凉风,养以清气,竟日乃开。此虽揠而助长,然必适其寒温之性,而后能臻其妙耳。
yú xiàng liú dōng xī mǎ chéng shén jiǔ, qīn wén lǎo pǔ zhī yán rú cǐ. yīn yǒu gǎn yuē: cǎo mù zhī shēng, yù suì qí xìng ěr. fēng zhí jiǎo róu, fēi shí fū róng, rén fāng chà shǎng zhī bù xiá, yī! shì qǐ cǎo mù zhī xìng zāi!
余向留东西马塍甚久,亲闻老圃之言如此。因有感曰:草木之生,欲遂其性耳。封植矫揉,非时敷荣,人方诧赏之不暇,噫!是岂草木之性哉!