sān gāo tíng jì gǎi běn
○三高亭記改本
sān gāo tíng, tiān xià jué jǐng yě, shí hú lǎo xiān yī jì, yì tiān xià qí bǐ yě. yú cháng jiàn dāng shí shǒu gǎo, kāi mó jué tī, rú xǐ yù huàn jǐn, xìn qián bèi zuò wén bù dàn yú gǎi rú cǐ. yīn xiáng shū yú cǐ, yǔ tóng zhì píng zhī. jì yún:
三高亭,天下絕景也,石湖老仙一記,亦天下奇筆也。余嘗見當時手稿,揩摩抉剔,如洗玉浣錦,信前輩作文不憚於改如此。因詳書於此,與同志評之。記云:
" qián dào sān nián èr yuè, wú jiāng xiàn xīn zuò sān gāo cí chéng. sān gāo zhě: yuè shàng jiāng jūn xìng fàn shì, shì wèi chī yí zi pí jìn dà sī mǎ dōng cáo chuán xìng zhāng shì, shì wèi jiāng dōng bù bīng táng zèng yòu bǔ què xìng lù shì, shì wèi fǔ lǐ xiān shēng. sān jūn zhě bù bìng shì, ér chī yí zi pí yòu cháng yī yòng rén zhī guó, míng dà gōng xiǎn ér qù zhī. jì yīng lǔ wàng, xiāo rán qú rú. shǐ yǒu wèi yú dāng nián, qí suǒ chéng jiù, gù bù kě yú dù. yào jiē dé dào jiàn wēi, tuō xǐ tiān xíng, qīng fēng jùn jié, xiāng wàng yú sōng jiāng tài hú zhī shàng, gù tiān xià tóng gāo zhī. ér wú jiāng zhī yì rén, dú sī dé fèng cháng yǐ kuā yú sì fāng, ruò yuē wú dōng jiā qiū yún ěr. yì dài fū zhào bó xū qín láo qí yì, bǎi fèi jù jǔ, yǐ gù cí wèi lòu, jiāng gǎi zuò, yú shì guī lǎo zhī shì xiāng lǎo wáng fèn, xiàn qí dì xuě tān, zuǒ jù qū, yòu lì zé, hào chēng shèng jué. nǎi zhú táng yú qí shàng, gào qiān yú xiàng ér diàn yān. yòu shǔ shí hú jùn rén fàn chéng dà wèi zhī cí shí yī! chuán yuē bù yǒu jūn zǐ, qí néng guó hū? jīn nǎi zì fàng jì mò zhī bīn, diào tóu ér fú gù, rén yòu cóng ér yǐ wèi gāo, qǐ shèng jì zhī suǒ yuàn zāi! hòu zhī rén gāo sān jūn zhī fēng, ér jī shàng lùn qí suǒ yǐ qù, wèi shì dào jì zhě, kě yǐ jù sī guò bàn yǐ. zhì yú háo jié zhī shì, huò sì zhì hū xuān miǎn shī zhù ér shè jì mò zhī néng shuō, yàn ān liú lián, zú huǐ yú hòu zhě, yì jiāng yǒu gǎn yú sī táng, ér mǒu hé zú yǐ shù zhī? rán dú cháng guài qū píng jì yuān qián yǐ cóng péng xián, ér guì cóng zhī fù, yóu zhào yǐn shì huái nán xiǎo shān yóu wèi zuò yǐn shì zhī fù. yí ruò yōu yǐn chù lín báo, bù sǐ ér xiān. kuàng rú sān jūn chán tuì hùn zhuó, dé quán yú tiān zhě. cháng shì yǐ yíng ér wàng, shuǐ guāng fú kōng, yún rì xià shàng, fēng fān yān tǐng, piāo hū huì míng. yì bì wǎng lái qí jiān mǒu, hé zú yǐ jiàn zhī, gù xiào yuán xiǎo shān gù shì zuò gē sān zhāng yǐ zhāo yān. suì cóng ér gē yuē:' ruò yǒu rén xī piān zhōu fàn, wǔ luàn wǔ hú xī yuǎn yóu, zhòng fāng mèi xī gāo qiū, dú jūn xī bù kě liú. zhǎng fēng jī xī bō làng bái chuī zé guó, dàng yáo kōng míng xī nán běi yī sè làng bō jī tiān xī nán běi yī sè. jìng wàn lǐ dàng kōng bì xī biān yú lóng, liè xīng shàn shàn xī yī xià qí gū péng, miǎo gù huái xī sī lù, yǔ liáng yuè xī rù cāng pǔ jūn zhī qí xī liè liè, hóng liáng qiān zhàng xī kě yǐ yǐ jí. jiàn dōng liú xī chàng yún hǎi, yōu yōu wǒ sī xī jūn wú yuǎn mài. zhàn zhēng wō jiǎo xī zuó mèng yī xiào, shuǐ yún dé yì xī chuí hóng kě yǐ yǐ zhào. xiān zhī rén xī shòu wú yá, lè zāi chuí hóng xī qù fù lái.' zài gē yuē:' ruò yǒu rén xī héng dà jiāng, qiū fēng qǐ xī guī gù xiāng. hóng míng fēi xī bái ōu wǔ, wú bō lín lín xī zài xià. jiē rén hú wèi xī tiān dì sì fāng, lè mò lè xī měi yuán dù xī wú zhī tǔ. kuài xiū lú xī xuě fēi, dēng gū chún xī zhī. shuǐ xiān bīn xī xū mìng, jūn kě wàng xī bù kě zhuī qū jí tíng xī sì bēn yún, wǎn yī xī jiāng zhī bīn. dào jǐng xī huī bì, liáo yǐ yàn xī xī jiāng zhī gāo. píng táng xī wǔ dù ruò, yī bēi zhī jiǔ xī wǒ wèi cái zhuó.' yòu gē yuē:' ruò yǒu yī rén xī běi jiāng zhī zhǔ, pī xuě ér xī yān yǔ. lǜ shū xī shā jí, suì wǎn wǎn xī hé yǐ xù jūn shí. rén miàn wǔ dǐng xī xīng fǔ, xiū sān shí quán xī zhōng gǔ. wū niǎo fēi xī zé jūn wū, guī lái gù xū xī cāng yān shū mù. zhuó cao lì zé xī jìng qiū hé, mǎng dòng tíng xī yī bō. fǎng gù rén xī ān zài? qiān qiū fēng lù xī guī lái gù xū, yuè míng wú rén xī cāng shí yǔ yǔ. niú gōng rù xī shēng pú hé, cháo xī dōng xī xià tián yī bō. fǎng nán jīng xī lín qū, shān chuān liáng shì xī qiū lǒng. duō jià shí tián jiǔ wǎn xī jīn qí yì, liáo chōng róng xī zī lǐ.'" bù jiàn chū cǎo, hé yǐ zhī hòu zuò zhī gōng, guān qián bèi zhù shù, ér tàn qí yòng yì gǎi dìng, sī guò bàn yǐ.
"乾道三年二月,吳江縣新作三高祠成。三高者:越上將軍姓范氏,是為鴟夷子皮;晉大司馬東曹椽姓張氏,是為江東步兵;唐贈右補闕姓陸氏,是為甫里先生。三君者不並世,而鴟夷子皮又嘗一用人之國,名大功顯而去之。季鷹、魯望,蕭然瞿儒。使有為於當年,其所成就,固不可渝度。要皆得道見微,脫屣天刑,清風峻節,相望於松江、太湖之上,故天下同高之。而吳江之邑人,獨私得奉嘗以夸於四方,若曰吾東家邱云爾。邑大夫趙伯虛勤勞其邑,百廢具舉,以故祠為陋,將改作,於是歸老之士鄉老王份,獻其地雪灘,左具區,右笠澤,號稱勝絕。乃築堂於其上,告遷於像而奠焉。又屬石湖郡人范成大為之辭(識)噫!(傳曰)不有君子,其能國乎?今乃自放寂寞之濱,掉頭而弗顧,人又從而以為高,豈盛際之所願哉!後之人高三君之風,而跡(尚論)其所以去,為世道計者,可以懼思過半矣。至於豪傑之士,或肆志乎軒冕(尸祝而社稷莫之能說),宴安流連,卒悔於後者,亦將有感於斯堂,而某何足以述之?然(獨嘗怪)屈平既(淵潛以)從彭咸,而桂叢之賦,猶召隱士(淮南小山猶為作隱士之賦)。疑若幽隱處林薄,不死而仙。況如三君蟬蛻溷濁,得全於天者。嘗試倚楹而望,水光浮空,雲日下上,風帆煙艇,飄忽晦明。意必往來其間(某),何足以見之,故效(援)小山(故事)作歌三章以招焉。遂從而歌曰:'若有人兮扁舟泛,憮亂五湖兮遠遊,眾芳媚兮高丘,獨君兮不可留。長風積兮波浪白(吹澤國),盪搖空明兮南北一色(浪波稽天兮南北一色)。鏡萬里盪空碧兮鞭魚龍,列星剡剡兮一下其孤蓬,渺顧懷兮斯路,與涼月兮入滄浦(君之旗兮獵獵,紅梁千丈兮可以艤楫。餞東流兮悵雲海,悠悠我思兮君無遠邁)。戰爭蝸角兮昨夢一笑,水雲得意兮垂虹可以艤棹。仙之人兮壽無涯,樂哉垂虹兮去復來。'載歌曰:'若有人兮橫大江,秋風起兮歸故鄉。鴻冥飛兮白鷗舞,吳波鱗鱗兮在下。嗟人胡為兮天地四方,樂莫樂兮(美元度兮)吾之土。膾修鱸兮雪飛,登菰蓴兮Ρ之。水仙濱兮胥命,君可望兮不可追(驅疾霆兮駟奔雲,宛一息江之濱)。ぽ倒景兮揮碧,寥矣宴息兮江之皋。べ苹堂兮廡杜若,一杯之酒兮我為材酌。'又歌曰:'若有一人兮北江之渚,披雪而兮煙雨。綠蔬兮莎棘,歲婉晚兮何以續君食。亻面五鼎兮腥腐,羞三(石)泉兮終古。(烏鳥飛兮擇君屋,歸來故墟兮蒼煙疏木。擢{艹立}澤兮徑秋荷,漭洞庭兮一波。訪故人兮安在?)千秋風露兮歸來故墟,月明無人兮蒼石與語。牛宮洳兮生蒲荷,潮西東兮下田一波。訪南涇兮鄰曲,山川良是兮丘壠。多稼(石田)九畹兮今其刈,聊舂容兮茲里。'"不見初草,何以知後作之工,觀前輩著述,而探其用意改定,思過半矣。
gōng kuì yǒu dú sān gāo cí jì shī yuē:" sān gāo zhī fēng tiān yǔ gāo, sān gāo zhī líng huò kě zhāo, xiǎo shān zhī hòu wú cǐ zuò, jù qū lì zé kōng liáo liáo. jǐ cóng chuí hóng dàng shuāng jiǎng, yù mù cāng bō dú chāo chàng. bǐ duān bù dǎo sān xiá liú, yù jù zhāo zhī kǒng zhǎng wǎng. qián shēn táo zhū jīn dǒng hú, jīn páo lěi luò tūn jiāng hú. guī cí sān zhāng miào tiān xià, dà shū shēn kè jiāng zhī yú. wǒ lái sòng shī lǐn shēng qì, ruò yǒu rén xī zài jiāng shuǐ, piān zhōu dú diào tái lú yú, chá zào bǐ chuáng guī fǔ lǐ. xiān shēng gù shì qiū hè rén, zhǐ jīn fāng pò gōng yǔ míng, xiè gōng yǎn bí kǒng wèi miǎn, biàn kàn lín sǒu shēng fēng yún. tā nián shì yè mǎn yí dǐng, qǐ shēn guī lái zuò jiā jìng, bù xián sú shì sān dòu chén, róng wǒ yú suō lǐ yān tǐng." shí fàn gōng fāng wèi lì bù láng yě.
攻愧有《讀三高祠記詩》曰:"三高之風天與高,三高之靈或可招,小山之後無此作,具區、笠澤空寥寥。幾從垂虹盪雙槳,寓目滄波獨怊悵。筆端不倒三峽流,欲遽招之恐長往。前身陶朱今董狐,襟袍磊落吞江湖。瑰詞三章妙天下,大書深刻江之隅。我來誦詩凜生氣,若有人兮在江水,扁舟獨釣鮐鱸魚,茶灶筆床歸甫里。先生固是邱壑人,只今方迫功與名,謝公掩鼻恐未免,便看林藪生風雲。他年事業滿彝鼎,乞身歸來坐佳境,不嫌俗士三斗塵,容我漁蓑理煙艇。"時范公方為吏部郎也。
kūn mìng yuán guī biàn zhèng běn mò
○昆命元龜辨證本末
jiā dìng chū yuán, shǐ zhōng xiàn mí yuǎn bài yòu chéng xiàng, xiāng má, hàn lín quán zhí chén huì zhī bǐ yě, yǒu" kūn mìng yuán guī, shǐ zhái bǎi kuí" zhī yǔ. shí ní wén jié sī zhī fú zhōu, jí jù shēn cháo shěng, wèi" kūn mìng yuán guī", cǐ nǎi shùn yǔ yī xùn shòu shòu zhī yǔ, jiàn yú dà yǔ mó, fēi pì shū yě. jù hàn shū dǒng xián wèi dà sī mǎ cè wén yún" yǔn zhí qí zhōng", xiāo xián wèi cǐ nǎi yáo chán shùn zhī wén, fēi sān gōng gù shì. jīn" kūn mìng yuán guī", yǔ" yǔn zhí qí zhōng" zhī cí hé yǐ yì? ruò shèng shàng chū wú shì yì, bù zhī cí chén hé cóng ér yuán yǐn cǐ yán, shòu cǐ má zhě, qǐ dé ān rán ér bù zì míng hū? gěi shě tái jiàn, yòu qǐ dé bù biàn bái cǐ shì hū? qiè jiàn nǎng zhī cí chén, yǐ shèng zhī qīng shèng zhī hé bāo yù hán zhòu, yǐ yǒu wén shì yǒu wǔ bèi bāo yù sū shī dàn, rán yì wèi gǎn yòng rén chén bù dāng yòng zhī yǔ. xī ōu yáng xiū lùn hán qí fù bì fàn zhòng yān lì dǎng shì, zài wèi hé běi zhuǎn yùn shǐ shí, gù gǎn yuán cǐ yǐ wèi bǐ, qǐ xíng tiē má.
嘉定初元,史忠獻彌遠拜右丞相,相麻,翰林權直陳晦之筆也,有"昆命元龜,使宅百揆"之語。時倪文節思知福州,即具申朝省,謂"昆命元龜",此乃舜、禹揖遜授受之語,見於《大禹謨》,非僻書也。據《漢書·董賢為大司馬冊文》雲"允執其中",蕭咸謂此乃堯禪舜之文,非三公故事。今"昆命元龜",與"允執其中"之詞何以異?若聖上初無是意,不知詞臣何從而援引此言,受此麻者,豈得安然而不自明乎?給舍台諫,又豈得不辨白此事乎?竊見曩之詞臣,以聖之清聖之和褒譽韓胄,以有文事有武備褒譽蘇師旦,然亦未敢用人臣不當用之語。昔歐陽修論韓琦、富弼、范仲淹立黨事,在為河北轉運使時,故敢援此以為比,乞行貼麻。
lì xiāng de zhī shén hài, suì bài biǎo jiǎo zòu, qiě wèi dāng shí wéi zhī gōng tīng wáng yán, suǒ yǒu zhì cí, hé qǔ huì cí chén, hé yǔ bù hé tiē má. shí chén huì yǐ chú shì yù lì, suì jù zòu zhī. qí cí nèi yún:" zī fāng jiān yú lùn xiāng, gù wú yì yú xiàng xián. kūn mìng yuán guī, shǐ zhái bǎi kuí, cǐ gài yǎn shù bì xià bo xiāng zhī yì shén míng, ér sī nǎi yǐ wèi rén chén bù dāng yòng zhī yǔ. chén guān shàng shū suǒ chēng' shī xī dì yuē yú shùn' yǔ' nǎi yán dǐ kě jī' zhě, qí shàng xià wén xiǎn shì yī xùn shòu shòu zhī yǔ ér sūn jìn xíng zhào dǐng zhì yún' yóu shī xī zhī gōng', jiǎng fèi xíng hóng shì zhì yún' yòng fú shī xī zhī gōng'. chén chéng zhī xíng shěn gāi zhì yún' yán jiē kě jī, qiān yuē rǔ xié', cóng dà yǔ mó zhī wén:' wéi kǒu chū hǎo xìng róng, zhèn yán bù zài. yǔ yuē: méi bǔ gōng chén, wéi jí zhī cóng. dì yuē: yǔ! guān zhàn wéi xiān bì zhì, kūn mìng yuán guī, zhèn zhì xiān dìng, xún móu qiān tóng, guǐ shén qí yī, guī shì xié cóng, bo bù xí jí. yǔ bài qǐ shǒu gù cí, dì yuē: wú! wéi rǔ xié.' jīn yǐ běn cháo zǎi xiàng zhì cí kǎo zhī, lǚ yí jiǎn zhì yuē:' huò yíng qiú fāng huò, huò méi bǔ nǎi cóng.' fù bì zhì yuē:' suì yīng méi bǔ, shí qì jù zhān.' wáng qīn ruò zhì yuē:' miào táng xū wèi, guī shì xié móu.' céng gōng liàng zhì yuē:' fú guī ér jiàn xiáng, duān ér dìng zhì, jī yòng shī yán zhī xī, jìn jū tái lù zhī yuán.' chén zhí zhōng zhì yuē:' kǎo jiā jī ér wéi mào, zhì méi bǔ yǐ qiān tóng.' zhào dǐng zhì yuē:' guī fú kè wéi, jì yàn xún móu zhī xié.' chén bó kāng zhì yuē:' xún yú qiān yán, bì zì zhèn zhì.' wú fēi yòng dà yǔ mó cǐ yī duàn zhōng yǔ, cǐ lèi shén duō, bù gǎn jǐn jǔ. táng rén zuò wéi jiàn sù xiāng zhì yuē:' ěr wéi bù jīn, zhèn zhì xiān dìng.' cǐ liǎng quán jù, jiē yòng yǔ shì. běn cháo sū shì cǎo cì fàn chún rén zhào, yì yuē:' bì zì zhèn zhì.' cì wén yàn bó zhào yì yuē:' zhèn mìng bù zài.' zhì yú lì shì zhū jiān, gài yáo shùn shì. shì yú lǚ dà fáng hú zōng yù zhào, lǚ yòng' lì shì' èr zì, rán chén bù gǎn yuán cǐ wèi lì, kǒng wèi shì mìng guī de zhèng. guó chū, zhào pǔ bài xiāng, zhì yuē:' xún yú yuán guī, lì xuǎn qún hòu.' yòu yǒu shèn de qiè zhě, táng yuán hé zhōng, péi dù bài xiāng, zhì yuē:' rén jù ěr zhān, tiān fāng lài yǔ, kūn mìng yuán guī, yuán lì zuò xiāng.' yún yún. gǔ rén jǔ shì wú dà xiǎo, wèi cháng bù mìng guī, rú hóng fàn zhōu lǐ zuǒ chuán, jiē kě kǎo yě. jīn sī nǎi yǐ dǒng xián cè wén' yǔn zhí qí zhōng' wèi bǐ, yǐ shèng shàng tóng zhī hàn āi yún yún. fán chén suǒ chén, shì lǐ shén míng, suǒ yǒu yǐ jiàng xiāng má, jí bù hé tiē gǎi."
吏相得之甚駭,遂拜表繳奏,且謂當時惟知恭聽王言,所有制詞,合取會詞臣,合與不合貼麻。時陳晦已除侍御吏,遂具奏之。其詞內云:"茲方艱於論相,顧無異於象賢。昆命元龜,使宅百揆,此蓋演述陛下卜相之意甚明,而思乃以為人臣不當用之語。臣觀《尚書》所稱'師錫帝曰虞舜'與'乃言底可績'者,其上下文顯是揖遜授受之語;而孫近《行趙鼎制》雲'由師錫之公',蔣芾《行洪适制》雲'用符師錫之公'。陳誠之《行沈該制》雲'言皆可績,僉曰汝諧',從《大禹謨》之文:'惟口出好興戎,朕言不再。禹曰:枚卜功臣,惟吉之從。帝曰:禹!官占惟先蔽志,昆命元龜,朕志先定,詢謀僉同,鬼神其依,龜筮協從,卜不習吉。禹拜稽首固辭,帝曰:毋!惟汝諧。'今以本朝宰相制詞考之,《呂夷簡制》曰:'或營求方獲,或枚卜乃從。'《富弼制》曰:'遂膺枚卜,實契具瞻。'《王欽若制》曰:'廟堂虛位,龜筮協謀。'《曾公亮制》曰:'拂龜而見祥,端而定製,稽用師言之錫,進居台路之元。'《陳執中制》曰:'考嘉績而惟茂,質枚卜以僉同。'《趙鼎制》曰:'龜弗克違,既驗詢謀之協。'《陳伯康制》曰:'詢於僉言,蔽自朕志。'無非用《大禹謨》此一段中語,此類甚多,不敢盡舉。唐人作《韋見素相制》曰:'爾惟不矜,朕志先定。'此兩全句,皆用禹事。本朝蘇軾草《賜范純仁詔》,亦曰:'蔽自朕志。'《賜文彥博詔》亦曰:'朕命不再。'至於歷試諸艱,蓋堯、舜事。軾於呂大防、胡宗愈詔,屢用'厲試'二字,然臣不敢援此為例,恐未是命龜的證。國初,趙普拜相,制曰:'詢於元龜,歷選群後。'又有甚的切者,唐元和中,裴度拜相,制曰:'人具爾瞻,天方賚予,昆命元龜,爰立作相。'云云。古人舉事無大小,未嘗不命龜,如《洪範》、《周禮》、《左傳》,皆可考也。今思乃以董賢冊文'允執其中'為比,以聖上同之漢哀云云。凡臣所陳,事理甚明,所有已降相麻,即不合貼改。"
jì dé zhǐ: chén huì yuán zhèng míng bái, wú zuì kě dài, ní sī qīng wǔ cháo tíng, sì yán wū wǎng, kě tè jiàng liǎng guān. qí hòu wén jié zuò biàn xī yī zhuàng shén xiáng, yòu zhuān zuò yī shū yuē kūn mìng yuán guī shuō, bèi zài shǐ mò. rán yī shí gōng lùn, duō yǐ wén jié chū wèi ér yán, jìn yú fèn jī. ér chén zhī lùn biàn suī xiáng, zhōng bù ruò bù yòng zhī wèi jiā yě. cǐ shì yè jìng yì suī zài zhī wén jiàn lù, lüè shén, jīn yīn xiáng shū běn mò yún.
繼得旨:陳晦援證明白,無罪可待,倪思輕侮朝廷,肆言誣罔,可特降兩官。其後文節作辨析一狀甚詳,又專作一書曰《昆命元龜說》,備載始末。然一時公論,多以文節出位而言,近於忿激。而陳之論辨雖詳,終不若不用之為佳也。此事葉靖逸雖載之《聞見錄》,略甚,今因詳書本末雲。
shī dào fǒu tài
○詩道否泰
shī dào fǒu tài, yì gè yǒu shí. zhèng hé zhōng, dà chén yǒu bù néng shī zhě, yīn jiàn yán, shī wèi yuán yòu xué shù, bù kě xíng. shí lǐ yàn zhāng wèi zhōng chéng, chéng wàng fēng zhǐ, suì shàng zhāng lùn yuān míng lǐ dù ér xià jiē biǎn zhī, yīn dǐ huáng zhāng cháo qín děng, qǐng wèi kē jìn. hé qīng yuán zhì xiū rù lìng shì, zhū shì shù xí shī fù zhě zhàng yī bǎi. wén xǐ lì cì shī, zì hé wén chēn hòu, suì yì wèi zhào shū xùn jiè. shì suì dōng, chū xuě, tài shàng huáng xǐ shén. wú jū hòu shǒu zuò shī sān piān yǐ xiàn, wèi zhī kǒu hào, shàng hé cì zhī. zì shì shèng zuò shí chū, qì bù néng jìn, ér chén jiǎn zhāi suì yǐ mò méi shī zhuó zhì guǎn gé yān.
詩道否泰,亦各有時。政和中,大臣有不能詩者,因建言,詩為元祐學術,不可行。時李彥章為中丞,承望風旨,遂上章論淵明、李、杜而下皆貶之,因詆黃、張、晁、秦等,請為科禁。何清源至修入令式,諸士庶習詩賦者杖一百。聞喜例賜詩,自何文縝後,遂易為詔書訓戒。是歲冬,初雪,太上皇喜甚。吳居厚首作詩三篇以獻,謂之口號,上和賜之。自是聖作時出,訖不能禁,而陳簡齋遂以《墨梅》詩擢置館閣焉。
bǎo qìng jiān, lǐ zhī xiào wèi yán guān, yǔ céng jí jǐng jiàn yǒu xì, měi yù xún xìn yǐ bào zhī. shì jí yǒu chūn shī yún:" jiǔ shí rì chūn qíng jǐng shǎo, bǎi qiān nián shì luàn shí duō." kān zhī jiāng hú jí zhōng yīn fù gǎi liú zi biàn jīng jì shì yī lián wèi jí shī yún:" qiū yǔ wú tóng huáng zǐ zhái, chūn fēng yáng liǔ xiàng gōng qiáo." chū, liú shī yún:" yè yuè chí tái wáng fù zhái, chūn fēng yáng liǔ tài shī qiáo." jīn suǒ gǎi jù, yǐ wèi zhǐ bā líng jí shǐ chéng xiàng. jí liú qián fū huáng cháo zhàn chǎng shī yún:" wèi bì zhū sān néng bá hù, dōu yuán zhèng wǔ qiàn jīng lún." suì jiē zhǐ wèi bàng shàn, yā guī tīng dú. tóng shí bèi lèi zhě, rú áo táo sūn zhōu wén pú zhào shī xiù, jí kān shī chén qǐ, jiē bù dé miǎn yān. yú shì jiāng hú yǐ shī wèi huì zhě liǎng nián. qí hòu shǐ wèi wáng zhī zǐ zhái zhī, xù zhào rǔ méi, pō xǐ tán shī, yǐn zhì huáng jiǎn huáng zhōng wú zhòng fú zhū rén. jì zhào chóng hé jìn míng táng lǐ chéng shī èr shí yùn, yú shì shī dào fù chāng yǐ.
寶慶間,李知孝為言官,與曾極景建有隙,每欲尋釁以報之。適極有春詩云:"九十日春晴景少,百千年事亂時多。"刊之《江湖集》中;因復改劉子《汴京紀事》一聯為極詩云:"秋雨梧桐皇子宅,春風楊柳相公橋。"初,劉詩云:"夜月池台王傅宅,春風楊柳太師橋。"今所改句,以為指巴陵及史丞相。及劉潛夫《黃巢戰場》詩云:"未必朱三能跋扈,都緣鄭五欠經綸。"遂皆指為謗訕,押歸聽讀。同時被累者,如敖陶孫、周文璞、趙師秀,及刊詩陳起,皆不得免焉。於是江湖以詩為諱者兩年。其後史衛王之子宅之,婿趙汝梅,頗喜談詩,引致黃簡、黃中、吳仲孚諸人。洎趙崇和進《明堂禮成》詩二十韻,於是詩道復昌矣。
jiǎ dǎo fú
○賈島佛
táng lǐ dòng zì zi jiāng, kǔ yín yǒu shēng. mù jiǎ làng xiān zhī shī, suì zhù qí xiàng shì zhī, sòng jiǎ dǎo fú bù jué kǒu, shí yǐ wèi yì.
唐李洞字子江,苦吟有聲。慕賈浪仙之詩,遂鑄其像事之,誦賈島佛不絕口,時以為異。
wǔ dài sūn chéng chū míng fèng, yòu míng jì, hǎo xué, yóu zhǎng yú shī. wèi dào shì, jū lú shān jiǎn jì gōng. cháng huà jiǎ dǎo xiàng zhì wū bì, chén xī shì zhī, rén yǐ wèi yāo.
五代孫晟初名鳳,又名忌,好學,尤長於詩。為道士,居廬山簡寂宮。嘗畫賈島像置屋壁,晨夕事之,人以為妖。
gài suān xián zhī shì, gù yǒu yì shì ér tóng zhě, zhǎng jiāng bù hé yǐ dé cǐ yú rén zāi! fán rén zhe shū lì yán, zhèng bù bì qiú hé yú yī shí, hòu shì yǒu yáng zi yún jiāng zì zhī zhī.
蓋酸咸之嗜,固有異世而同者,長江簿何以得此於人哉!凡人著書立言,正不必求合於一時,後世有揚子云將自知之。
jú huā xīn qǔ pò
○菊花新曲破
sī líng cháo, yè tíng yǒu jú fū rén zhě, shàn gē wǔ, miào yīn lǜ, wèi xiān sháo yuàn zhī guān, gōng zhōng hào wèi jú bù tóu. rán pō yǐ bù huò jì xìng wèi hèn, jì ér chēng jí gào guī. huàn zhě chén yuán yǐ hòu lǐ pìn guī, xù yú xī hú zhī shì ān yuán. yī rì, dé shòu àn liáng zhōu qū wǔ, lǚ bù chēng zhǐ. tí jǔ guān guān lǐ zhī shàng yì bù lè, yīn cóng róng zòu yuē:" cǐ shì fēi jú bù tóu bù kě." shàng suì lìng xuān huàn, yú shì zài rù yē jìn, chén suì hàn chàng chéng jí. yǒu mǒu shì zhě, pō zhī qí shì, yǎn ér wèi qū, míng zhī yuē jú huā xīn yǐ xiàn zhī, chén dà xǐ, chóu yǐ tián zhái jīn bó shén hòu, qí pǔ zé jiào fāng dōu guǎn wáng gōng jǐn suǒ zuò yě. chén měi wén gē, zhé lèi xià bù shèng qíng, wèi jǐ wù gù. yuán hòu guī zhòng huá gōng, gǎi míng xiǎo yǐn yuán. xiào zōng cháo, bō cì zhāng guì fēi, wèi yǒng níng chóng fú sì yún.
思陵朝,掖庭有菊夫人者,善歌舞,妙音律,為仙韶院之冠,宮中號為菊部頭。然頗以不獲際幸為恨,既而稱疾告歸。宦者陳源以厚禮聘歸,蓄於西湖之適安園。一日,德壽按《梁州曲舞》,屢不稱旨。提舉官關禮知上意不樂,因從容奏曰:"此事非菊部頭不可。"上遂令宣喚,於是再入掖禁,陳遂憾悵成疾。有某士者,頗知其事,演而為曲,名之曰《菊花新》以獻之,陳大喜,酬以田宅金帛甚厚,其譜則教坊都管王公謹所作也。陳每聞歌,輒淚下不勝情,未幾物故。園後歸重華宮,改名小隱園。孝宗朝,撥賜張貴妃,為永寧崇福寺雲。
pān chén tóng mǔ
○潘陳同母
chén le wēng zhī fù shàng shū, yǔ pān liáng guì yì róng zhī fù, qíng hǎo shén mì. pān yī rì wèi chén yuē:" wú èr rén guān zhí nián chǐ, zhǒng zhǒng xiāng sì, dú yǒu yī shì bù rú gōng, shén yǐ wèi hèn." chén wèn zhī, pān yuē:" gōng yǒu sān zi, wǒ nǎi wú zhī." chén yuē:" wú yǒu yī bì yǐ shēng zǐ yǐ, dāng yǐ fèng jiè. tā rì shēng zǐ jí jiàn hái." jí ér qiǎn zhì, jí le wēng zhī mǔ yě. wèi jǐ shēng liáng guì, hòu qí mǔ suì wǎng lái liǎng jiā yān. yī mǔ shēng èr míng rú, yì qián suǒ wèi yǒu. shì jiàn luó chūn bó wén jiàn lù.
陳了翁之父尚書,與潘良貴義榮之父,情好甚密。潘一日謂陳曰:"吾二人官職年齒,種種相似,獨有一事不如公,甚以為恨。"陳問之,潘曰:"公有三子,我乃無之。"陳曰:"吾有一婢已生子矣,當以奉借。它日生子即見還。"即而遣至,即了翁之母也。未幾生良貴,後其母遂往來兩家焉。一母生二名儒,亦前所未有。事見羅春伯《聞見錄》。
shěng zhuàng yuán tóng jùn
○省、狀元同郡
lūn kuí shěng yuán tóng jùn, zì xī yǐ wèi shèng shì. xī níng guǐ chǒu, shěng yuán shào gāng zhuàng yuán yú zhōng jiē pí líng rén. chún xī dīng wèi, shěng yuán tāng zhuàng yuán wáng róng jiē zhǎng shā rén. shào xī guǐ chǒu, shěng yuán xú bāng xiàn zhuàng yuán chén liàng jiē wù zhōu rén. shào xī gēng xū, shěng yuán qián yì zhí zhuàng yuán yú fù jiē sān shān rén. bǎo qìng bǐng xū, shěng yuán zhào shí dǔ zhuàng yuán wáng huì lóng jiē tiān tāi rén. shào dìng jǐ chǒu, shěng yuán chén sōng lóng zhuàng yuán huáng pǔ jiē fú rén. zhì chún yòu jiǎ chén, shěng yuán xú lín zhuàng yuán liú mèng yán, jiē sān qú rén. yī shí shì lín xīn xiàn, yǐ wèi xī kuò zhī shì. shí wài jiù yáng yàn zhān yǐ gōng bù láng shǒu qú, suì dà shū zhuàng yuán fāng yǐ biǎo qí lǘ, jì yǐ wèi wèi zú, zé yòu jiē shuāng yuán fāng yǐ kuā dà zhī, xiāng qū yǐ wèi zhì róng. èr gōng bù yù qí chéng, gè yǐ shū wèi xiè, qiě cí yān. yàn zhān dá zhī, lüè yún: cháng wén qián bèi zhī yán yuē:" wú xiāng xī yǒu jí dì fèng cháng ér guī, qí zhě gǔ zhě kuì zhě yà zhě wǎng lái ér guān zhě, tián lù pián mò rú dǔ qiáng. jì ér guī mén hè yān, zōng zú hè yān, yīn zhě yǒu zhě kè zhě jiāo jià yān. zhì yú chóu zhě, yì rú chǐ xiū kuì ér hè qiě xiè yān. dú lín jū yī shì, jiōng yuǎn yǐn, ruò bì kòu rán, yú yīn guài ér wèn zhī, qiǎo rán yuē:' suǒ guì hū yī jǐn zhī róng zhě, wèi qí dé shí háng dào yě, jiāng yǒu yǐ bì wú xiāng lǐ yě. jīn yě, huò qiè yī míng, dé yī guān, jí qǐ cháo fù mù guì zhī xiǎng. míng yù gāo, guān yù qióng, ér yòng xīn yù móu. wǔ duàn zhě yǒu zhī, jiān bìng zhě yǒu zhī, bì jiān tè chí zhōu xiàn zhě yǒu zhī, shì yī shēn zhī róng, yī hài zhī zēng yě. qí jū rì yǐ guǎng, lín jū rì yǐ cù. wú jiāng rù shān lín shēn mì zhī dì yǐ bì zhī, shì kě diào, hé yǐ hè wèi?'" wú wén ér yì qí yán, yīn mò shí ér jǐn shū zhī. fán jiāo yóu jiān, bì dào cǐ yǔ xiāng xùn qiè, ér fēi xīn xiāng zhī zhě, bù dào yě. zhí shì yú bù xiào, kě wèi xīn xiāng zhī, ér bù yǐ gào, zuì yě. qiě jīn rì cǐ biǎn zhī jiē, suǒ yǐ dú yì yú xún cháng zhě, gài pū zhī wàng yú zhí shì zhě yì yì yān. rén yú cǐ shí, měi yǐ yú xiàn, pū nǎi dú yǐ zhōng gào, fēi qiú yì yú rén yě, suǒ jì jìn zhí shì zhī dé, chéng zhí shì zhī qì yě. zhí shì bù yǐ pū zhī yán wèi rán zé yǐ, ruò yǐ wèi rán, zé shì biǎn zhī jiē, kě yǐ wú kuì yǐ. qián zhī bù hè zhě, bì jiāng xiān zhòng rén ér hè yǐ. jīn guān nán gōng zhě, zhí shì yǒu yě, xìng yì yǐ shì yǔ zhī.
掄魁、省元同郡,自昔以為盛事。熙寧癸丑,省元邵剛、狀元余中皆毗陵人。淳熙丁未,省元湯、狀元王容皆長沙人。紹熙癸丑,省元徐邦憲、狀元陳亮皆婺州人。紹熙庚戌,省元錢易直、狀元余復皆三山人。寶慶丙戌,省元趙時睹、狀元王會龍皆天台人。紹定己丑,省元陳松龍、狀元黃朴皆福人。至淳祐甲辰,省元徐霖、狀元留夢炎,皆三衢人。一時士林歆羨,以為希闊之事。時外舅楊彥瞻以工部郎守衢,遂大書狀元坊以表其閭,既以為未足,則又揭雙元坊以誇大之,鄉曲以為至榮。二公不欲其成,各以書為謝,且辭焉。彥瞻答之,略云:嘗聞前輩之言曰:"吾鄉昔有及第奉常而歸,旗者、鼓者、饋者、迓者、往來而觀者,闐路駢陌如堵牆。既而閨門賀焉,宗族賀焉,姻者、友者、客者交駕焉。至於仇者,亦茹恥羞愧而賀且謝焉。獨鄰居一室,扃遠引,若避寇然,余因怪而問之,愀然曰:'所貴乎衣錦之榮者,謂其得時行道也,將有以庇吾鄉里也。今也,或竊一名,得一官,即起朝富暮貴之想。名愈高,官愈穹,而用心愈繆。武斷者有之,兼併者有之,庇奸慝持州縣者有之,是一身之榮,一害之增也。其居日以廣,鄰居日以蹙。吾將入山林深密之地以避之,是可吊,何以賀為?'"吾聞而異其言,因默識而謹書之。凡交遊間,必道此語相訓切,而非心相知者,不道也。執事於不肖,可謂心相知,而不以告,罪也。且今日此扁之揭,所以獨異於尋常者,蓋仆之望於執事者亦異焉。人於此時,每以諛獻,仆乃獨以忠告,非求異於人也,所冀進執事之德,成執事之器也。執事不以仆之言為然則已,若以為然,則是扁之揭,可以無愧矣。前之不賀者,必將先眾人而賀矣。今冠南宮者,執事友也,幸亦以是語之。
èr gōng dé shū, wèi zhī sǒng rán. qí hòu xú yǐ dào xué míng, liú yǐ gōng yè xiǎn, huò zhě cǐ shū yǒu yǐ qǐ fā zhī hū?
二公得書,為之悚然。其後徐以道學名,留以功業顯,或者此書有以啟發之乎?
jīn gāng zuān
○金剛鑽
yù rén gōng yù, bì yǐ xíng hé zhī shā, qí juān lòu zhī jù, bì yòng suǒ wèi jīn gāng zuān zhě. xíng rú shǔ fèn, sè qīng hēi rú tiě rú shí. xiāng chuán chǎn xī yù zhū guó, huò wèi chū huí hé guó. wǎng wǎng dé zhī hé běi shā qì jiān zhì niǎo hǎi dōng qīng suǒ yí fèn zhōng, rán jìng mò zhī wèi hé wù yě. gài tiān xià zhì jiān zhě mò rú yù, gǔ zhě, wéi kūn jīn wú dāo kě yǐ qiè zhī. jīn cǐ wù gōng yòng nǎi yǔ kūn jīn wú jūn, qí jiān kě zhī yǐ.
玉人攻玉,必以邢河之沙,其鐫鏤之具,必用所謂金剛鑽者。形如鼠糞,色青黑如鐵如石。相傳產西域諸國,或謂出回紇國。往往得之河北沙磧間鷙鳥海東青所遺糞中,然竟莫知為何物也。蓋天下至堅者莫如玉,古者,惟錕釒吾刀可以切之。今此物功用乃與錕釒吾均,其堅可知矣。
zhēn guān zhōng yǒu pó luó mén yán dé fú chǐ, suǒ jī wú jiān wù. shí fù yì fāng wò bìng, wèi qí zǐ yuē:" shì fēi fú chǐ. wú wén jīn gāng shí zhì jiān, wù bù néng dí, wéi líng yáng jiǎo néng pò, rǔ kě wǎng jī zhī." guǒ yīng shǒu ér suì. shì zhī cǐ wù, zì xī yì hǎn zhī zhě yǐ.
貞觀中有婆羅門言得佛齒,所擊無堅物。時傅奕方臥病,謂其子曰:"是非佛齒。吾聞金剛石至堅,物不能敵,惟羚羊角能破,汝可往擊之。"果應手而碎。是知此物,自昔亦罕知者矣。
duō cáng zhī jiè
○多藏之戒
wáng fǔ shèng shí, kù zhōng huáng què zì dì jī zhì dòng, fán mǎn èr yíng. cài jīng duì kè, lìng diǎn jiǎn fēng ér jiàn zài shù mù, dé sān shí qī chèng. tóng guàn jì bài, jí qí jiā, dé jì chéng lǐ zhōng wán jǐ qiān jīn, chuán jì zài zhī, yǐ wèi tán bǐng.
王黼盛時,庫中黃雀自地積至棟,凡滿二楹。蔡京對客,令點檢蜂兒見在數目,得三十七秤。童貫既敗,籍其家,得劑成理中丸幾千斤,傳紀載之,以為談柄。
jìn zhě, guān jí jiǎ shì dào dì guǒ zǐ kù, táng shuāng fán shù bǎi wèng, guān lì yǐ wèi bù kě jiǔ liú, nán zài zhàng mù, suì niǎn qì hú zhōng, jūn zú bèi huò chéng shí qiè chū, zé tā wù chēng shì kě xiǎng yǐ." hú jiāo bā bǎi hú, lǐng jūn xié yī wū", bù zú duō yě.
近者,官籍賈似道第果子庫,糖霜凡數百瓮,官吏以為不可久留,難載帳目,遂輦棄湖中,軍卒輩或乘時竊出,則他物稱是可想矣。"胡椒八百斛,領軍鞋一屋",不足多也。
lǐ dù yì shì
○理、度議諡
lǐ zōng wèi fǔ, yì shì, cháo táng huò nǐ yuē jǐng yuē chún yuē chéng yuē wén, zuì hòu yuē lǐ. yì jì dìng yǐ, huò wèi yǔ wáng jīn wěi shì tóng, qiě gǔ yǒu fù rén hào lǐ zōng zhě, suì yì zhī yuē lǐ. gài yǐ shèng xìng chóng shàng lǐ xué, ér tiān xià dào lǐ zuì dà, yú shì rén wú jiān yán. ér bù zhī lǐ zì xī wén qǔ yì, nǎi sì shí yī nián wáng zhě zhī xiàng, kě wèi qǐng shì yú tiān yǐ.
理宗未拊,議諡,朝堂或擬曰景、曰淳、曰成、曰文,最後曰禮。議既定矣,或謂與亡金偽諡同,且古有婦人號禮宗者,遂易之曰理。蓋以聖性崇尚理學,而天下道理最大,於是人無間言。而不知理字析文取義,乃四十一年王者之象,可謂請諡於天矣。
dù zōng chū yì shì, huò nǐ chún zì, zé wèi yǒu tún zhī xiàng huò nǐ shí zì, zé zōng shí nǎi yīng zōng jiù míng huò nǐ zhèng zì, zé yǒu yī zhǐ zhī xián, hòu suì dìng wèi duān wén míng wǔ jǐng xiào huáng dì. xiān shì huáng zǐ yīn hàn guó zhǎng gōng zhǔ zài xiān cháo yǐ shì duān xiào, jīn yǔ miào hào shàng xià zì àn hé, qǐ ǒu rán zāi?
度宗初議諡,或擬純字,則謂有屯之象;或擬實字,則宗實乃英宗舊名;或擬正字,則有一止之嫌,後遂定為端文明武景孝皇帝。先是皇姊因漢國長公主在先朝已諡端孝,今與廟號上下字暗合,豈偶然哉?
lǐ zōng shēng mǔ quán fū rén shì cí xiàn, shū bù zhī wěi qí liú yù mǔ yì shì cí xiàn, dāng shí kǎo bù jí cǐ, hé yé?
理宗生母全夫人諡慈憲,殊不知偽齊劉豫母亦諡慈憲,當時考不及此,何耶?
xiè tài hòu
○謝太后
shòu hé xiè tài hòu fāng xuǎn jìn shí, shǐ wèi wáng yè mèng xiè lǔ wáng shēn fǔ yī jīn zǐ qiú jiàn, zhì dǎo zài sān, yǐ sūn nǚ wèi tuō, jí míng, zé xiè hòu zhì. shì suì, tiān tāi jùn yuán xī, yǒu què cháo dēng shān jiān, zhòng pō jīng yì. shí zhě yǐ wèi què cháo nǎi hòu fēi zhī xiáng, shì suì xiè guǒ zhèng zhōng gōng zhī wèi.
壽和謝太后方選進時,史衛王夜夢謝魯王深甫衣金紫求見,致禱再三,以孫女為托,及明,則謝後至。是歲,天台郡元夕,有鵲巢燈山間,眾頗驚異。識者以為鵲巢乃后妃之祥,是歲謝果正中宮之位。
xián chún jiān, fú dǐ liáng táng chū chéng, yǒu què cháo yú qián wǔ, bīn kè jiāo qìng, zhì yǒu xíng zhī gē shī zhě. shū bù zhī yě niǎo rù shì, bù xiáng mò shén, ān dé yǔ qián shì wèi bǐ yún.
咸淳間,福邸涼堂初成,有鵲巢於前廡,賓客交慶,至有形之歌詩者。殊不知野鳥入室,不祥莫甚,安得與前事為比雲。
běi lìng bāng
○北令邦
miǎn shuǐ yàn tán zài qì dān guó chǎn dà shǔ yuē pí lí, xíng lèi dà shǔ ér zú duǎn jí féi. qí guó yǐ wèi shū wèi, xué dì qǔ zhī, yǐ gōng guó wáng zhī shàn, zì gōng xiāng yǐ xià, jiē bù dé cháng, cháng yǐ yáng rǔ sì zhī. qǐng běi shǐ cháng xié zhì jīng, pēng yǐ jìn yù, běn cháo shǐ qí guó zhě, yì jiē dé shí zhī, gài jí zhēn zhòng zhī yě.
《澠水燕談》載契丹國產大鼠曰毗狸,形類大鼠而足短極肥。其國以為殊味,穴地取之,以供國王之膳,自公相以下,皆不得嘗,常以羊乳飼之。頃北使嘗攜至京,烹以進御,本朝使其國者,亦皆得食之,蓋極珍重之也。
fú xiū shǐ liáo lù yì wèi yǒu lìng bāng zhě, yǐ qí ròu yī luán, zhì zhī shí wù zhī dǐng, zé lì mí làn, shì yǐ ài zhòng. lù shì jiù wén yún:" zhuàng lèi dà shǔ, jí féi dùn, shén wèi rì, wèi xì guāng suǒ shè zhé sǐ." xù huī xī zài diāo yuē shǐ qì dān, xì wèi shī yún:" yā yàn yí lí bì, kàn fáng hè bá zhī. jiàn xíng sān pǐ liè, mì cì shí pí lí." rú shǔ ér dà, xué jū shí guǒ gǔ, wèi ruò quǎn tún ér cuì, qì dān yǐ wèi zhēn shàn. shù shuō jiē wēi yǒu yì tóng, yào zhī jí cǐ yī wù, yì zhú quǎn liú huān lí zhī lèi ěr. jìn shì nǎi bù wén yǒu cǐ, kòu zhī běi kè, yì duō bù zhī, hé yé?
浮休《使遼錄》亦謂有令邦者,以其肉一臠,置之食物之鼎,則立糜爛,是以愛重。陸氏《舊聞》云:"狀類大鼠,極肥盾,甚畏日,為隙光所射輒死。"《續揮犀》載刁約使契丹,戲為詩云:"押燕移離畢,看房賀跋支。餞行三匹裂,密賜十毗狸。"如鼠而大,穴居食果谷,味若犭屯而脆,契丹以為珍膳。數說皆微有異同,要之即此一物,亦竹犭留、獾狸之類耳。近世乃不聞有此,扣之北客,亦多不知,何耶?
jiàng xiān
○降仙
jiàng xiān zhī shì, rén duō yí wèi chí jī zhě jiǎo kuài yǐ yú páng guān, huò sù gòu shī wén tuō wèi xiān yǔ, qí shí bù rán, bù guò néng zhì guǐ zhī néng wén zhě ěr. yú wài jiā zhū jiù, xǐ wèi cǐ xì, wǎng wǎng suǒ jiàng duō míng shì, shī yì cū kě dú, zhì yú shū tǐ wén shì, yì gè jìn sì qí rén. yī rì, yuán bì jiù zhū jī, xì yǐ wán shàn qiú shī, suì gè tí xiǎo cí yú shàng, réng yù jī zhī míng yú nèi, xíng cǎo xiāng jiān yǒu kě guān zhě.
降仙之事,人多疑為持箕者狡獪以愚旁觀,或宿構詩文托為仙語,其實不然,不過能致鬼之能文者耳。餘外家諸舅,喜為此戲,往往所降多名士,詩亦粗可讀,至於書體文勢,亦各近似其人。一日,元毖舅諸姬,戲以紈扇求詩,遂各題小詞於上,仍寓姬之名於內,行草相間有可觀者。
shào xìng xié qiáo kè dǐ yǒu qǐng zǐ gū zhě, mìng lú wèi tí, shī yún:" hán yán xuě yā sōng zhī zhé, bān bān bō jǐn qīng qiú xuè. yùn jīn qiǎo jiàng zhuó xuē chéng, jiàn jí bàn kāi yú wěi liè. wǔ hú xiān zǐ duō qí zhì, yù jià shén zhōu tàn xiān xué. bì yún bù dòng xiǎo shān héng, shù shēng yáo luò jiāng tiān yuè."
紹興斜橋客邸有請紫姑者,命艫為題,詩云:"寒岩雪壓松枝折,斑斑剝盡青虬血。運斤巧匠斫削成,劍脊半開魚尾裂。五湖仙子多奇致,欲駕神舟探仙穴。碧雲不動曉山橫,數聲搖落江天月。"
hú xué jiǎ zǐ suì kē jǔ hòu, shì yǒu yǒu qǐng xiān wèn dé shī zhě, fù cí yún:" qī liáng tiān qì, qī liáng yuàn yǔ, qī liáng shí hòu. gū hóng jiào xié yuè, hán dēng bàn cán lòu. luò jǐn wú tóng qiū yǐng shòu, jiàn gǔ huà méi nán jiù. zhòng yáng yòu jìn yě, duì huáng huā yī jiù." cǐ rén jìng shī jǔ.
湖學甲子歲科舉後,士友有請仙問得失者,賦詞云:"淒涼天氣,淒涼院宇,淒涼時候。孤鴻叫斜月,寒燈伴殘漏。落盡梧桐秋影瘦,鑑古畫眉難就。重陽又近也,對黃花依舊。"此人竟失舉。
chún yòu jiān, yǒu jiàng xiān yú háng pàn zhě, huò yǐ guǐ yì zhī, dà shū yī shī yún:" yǎn qián qīng bái shuí zhī wǒ, kǒu lǐ cí huáng yī rèn jūn. zòng shǐ xié shān kě chāo hǎi, yě xū fù yǔ gēng fān yún." huò yǐ gōng míng wèi wèn, dá yuē:" cháo jīng mù shǐ wú jiān rì, běi lǚ nán biān zhī jǐ nián. jiàn lǚ wèi néng qiú shí dì, róng kū hé bì wèn qīng tiān." bào qí xiāng jī yě.
淳祐間,有降仙於杭泮者,或以鬼議之,大書一詩云:"眼前青白誰知我,口裡雌黃一任君。縱使挾山可超海,也須覆雨更番雲。"或以功名為問,答曰:"朝經暮史無間日,北履南鞭知幾年。踐履未能求實地,榮枯何必問青天。"報其相譏也。
yòu dǒng wú yì cháng jì nǚ xiān sān jué jù yún:" liǔ tiáo jīn lǎn bù shèng yā, qīng fěn qiáng biān dào yùn jiā. yàn zi wèi lái chūn jì mò, xiǎo chuāng hé yǔ mèng lí huā."" sōng yǐng qīn tán lín guān jìng, táo huā liú shuǐ shí qiáo hán. dōng fēng chuī guò shuāng hú dié, rén yǐ wēi lóu dì jǐ lán."" qū qǔ lán gàn yuè bàn guī, ǒu huā xiāng dàn shuǐ yī yī. fēn míng yī yè wén jī mèng, zhǐ yǒu qīng tuán shàn zi zhī." yì kě xǐ yě.
又董無益嘗記女仙三絕句云:"柳條金懶不勝鴉,青粉牆邊道韞家。燕子未來春寂寞,小窗和雨夢梨花。""松影侵壇琳觀靜,桃花流水石橋寒。東風吹過雙蝴蝶,人倚危樓第幾蘭。""屈曲蘭干月半規,藕花香澹水漪漪。分明一夜文姬夢,只有青團扇子知。"亦可喜也。
yǒu rén yáo tiān zé yì shàn cǐ. shí xiān jūn xū qīng xiāng cì, yīn zhì wài shú guān zǐ dì pěng jī. hū dà shū yuē: shī zèng zhōu bāng jūn, yún:" xiè gōng lóu shàng chūn guāng hǎo, wǔ mǎ xíng chūn rén wèi lǎo. yù gū tái shàng mò wèi gān, shǒu pěng zhào shū rù huáng dào." xiān zi wèi yī xiào, rán mò zhī wèi hé děng yǔ yě. wèi jǐ, yì shǒu lín tīng, shǒu pī jùn zhì, zé jiù yǒu xiè gōng lóu, suǒ wèi" xiè gōng lóu shàng hǎo měi jiǔ, sān bǎi qīng tóng mǎi yī dòu" zhě, yǔ qián yǔ shì fú. rán yù gū tái yǐ hòu yǔ, jìng yì bù yàn.
友人姚天澤亦善此。時先君需清湘次,因至外塾觀子弟捧箕。忽大書曰:詩贈周邦君,云:"謝公樓上春光好,五馬行春人未老。郁孤台上墨未乾,手捧詔書入黃道。"先子為一笑,然莫知為何等語也。未幾,易守臨汀,首披郡志,則舊有謝公樓,所謂"謝公樓上好美酒,三百青銅買一斗"者,與前語適符。然郁孤台以後語,竟亦不驗。
yòu sòng qìng zhī yù yǒng jiā shí, yù zhào suì, xiāng shì cóng zhī jié kè zhě pō zhòng. shì féng qī xī, xué tú jù yǐn, yǒu sēng fǎ biàn zhě zài yān. biàn shàn wǔ xīng, měi yǐ bā shā wèi shuō, shí rén hào wèi biàn bā shā. jiǔ biān yī shì zhì xiān kòu shì shì, hū jī dòng, dà shū wén zhāng bó jiàng, sòng guài zhī, màn yún:" gū zhì cǐ, qiě qiú yī qī xī xīn cí rú hé?" fù qǐng yùn, sòng zhǐ biàn yún:" yǐ bā shā wèi yùn." yì yù kùn zhī yě. hū yùn jī rú fēi, dà shū què qiáo xiān yī què yún:" luán yú chū jià, niú chē qí fā, yǐn yǐn què qiáo yī yà. yóu yún yǔ zhèng huān nóng, dàn zhǐ pà lái cháo chū bā. xiá chuí cǎi màn, yuè míng yín zhú, fù yù xiāng pēn jīn yā. nián nián cǐ jì yī xiāng féng, wèi shěn shì shèn shí jié shā." yì jǐng mǐn kě xǐ.
又宋慶之寓永嘉時,遇詔歲,鄉士從之結課者頗眾。適逢七夕,學徒醵飲,有僧法辨者在焉。辨善五星,每以八煞為說,時人號為辨八煞。酒邊一士致仙扣試事,忽箕動,大書文章伯降,宋怪之,漫云:"姑置此,且求一七夕新詞如何?"復請韻,宋指辨云:"以八煞為韻。"意欲困之也。忽運箕如飛,大書《鵲橋仙》一闋云:"鸞輿初駕,牛車齊發,隱隱鵲橋咿軋。尤雲雨正歡濃,但只怕來朝初八。霞垂彩幔,月明銀燭,馥郁香噴金鴨。年年此際一相逢,未審是甚時結煞。"亦警敏可喜。
yòu wén lǐ hé fù yún:" xiàng cháng yú guì jiā guān jiàng xiān, kòu qí xìng míng, bù dá. hū zuò xuē jì tǐ dà shū yī shī yún:' xīng páo yù dài luò biān chén, jǐ jiàn dōng fēng zuò hǎo chūn. yīn guò jiāng nán shěng zōng miào, yǎn qián shuí shì jiù jīng rén.' pěng jī zhě jiē sǒng rán jīng sàn, zhī wèi yuān shèng zài tiān zhī líng." zhēn fǒu gù wèi kě zhī, rán měi dú wèi zhī qī rán.
又聞李和父云:"向嘗於貴家觀降仙,扣其姓名,不答。忽作薛稷體大書一詩云:'猩袍玉帶落邊塵,幾見東風作好春。因過江南省宗廟,眼前誰是舊京人。'捧箕者皆悚然驚散,知為淵聖在天之靈。"真否固未可知,然每讀為之悽然。
wén zhuāng gōng huá jī
○文莊公滑稽
wài dà fù wén zhuāng zhāng gōng, zì shǎo hǎo yǎ jié, xìng huá jī jū yī shì bì xùn sào qiǎo shì, chén liè qín shū, qīn péng huò jī qí wò chuò wú yuǎn zhì. yī rì, dà shū sù píng yún:" chén fān bù shì yī shì, ér yù sǎo chú tiān xià, wú zhī qí wú néng wèi yǐ!" shí zhě zhī qí bù fán. hòu rù tài xué wèi jí zhèng, cháng zhì jiǔ, jiē zhuàn dān yú lú tíng, pǐn mù duō yì. qí jiān yǒu dà péng luǎn zhě zuì qí, qí dà rú guā, piàn qiè dà pán zhōng. zhòng jiē hài è, bù zhī hé wù. hào shì zhě qióng jié zhī qí fǎ nǎi yǐ fú dàn shù shí, huáng bái gè jù yī qì. xiān yǐ huáng rù yáng bāo zhēng shú, cì fù rù dà zhū bāo, yǐ bái shí zhī, zài zhēng ér chéng. cháng yíng jià yú guān qiáo, xì yǐ shū jù wèi yǐn yǔ yún:" yǎng guān tiān wén, fǔ chá dì lǐ, wú cháng zhōng rì bù shí, zhōng yè bù qǐn, yǐ sī wú yì, bù rú xué yě." zhòng jiē mò cè, gōng xiào yún:" nǎi cǐ qiáo huá biǎo zhù mù guàn ěr." qí tā shàn xì duō lèi cǐ.
外大父文莊章公,自少好雅潔,性滑稽;居一室必汛埽巧飾,陳列琴書,親朋或譏其齷齪無遠志。一日,大書素屏云:"陳蕃不事一室,而欲掃除天下,吾知其無能為矣!"識者知其不凡。後入太學為集正,嘗置酒,揭饌單于爐亭,品目多異。其間有大鵬卵者最奇,其大如瓜,片切大盤中。眾皆駭愕,不知何物。好事者窮詰之;其法乃以鳧彈數十,黃白各聚一器。先以黃入羊胞蒸熟,次復入大豬胞,以白實之,再蒸而成。嘗迎駕於觀橋,戲以書句為隱語云:"仰觀天文,俯察地理,吾嘗終日不食,終夜不寢,以思無益,不如學也。"眾皆莫測,公笑云:"乃此橋華表柱木鸛爾。"其他善戲多類此。
qí hòu jū liǎng zhì, dēng zhèng dì, yǒu jiā lín jí bǎi juǎn. jiān zuò xiǎo cí, jí yǒu sī zhì. xiān bǐ néng kǒu sòng shù què, xiǎo chóng shān yún:" liǔ àn huā míng chūn shì shēn, xiǎo lán hóng, sháo yào yǐ chōu zān. yǔ yú fēng ruǎn suì míng qín, chí chí rì, yóu dài yī fēn yīn.
其後居兩制,登政第,有《嘉林集》百卷。間作小詞,極有思致。先妣能口誦數闋,《小重山》云:"柳暗花明春事深,小蘭紅,芍藥已抽簪。雨餘風軟碎鳴禽,遲遲日,猶帶一分陰。
bǎ jiǔ mò chén yín, shēn xián wú gè shì, qiě dēng lín. jiù yóu hé chù bù kān xún, wú xún chù, wéi yǒu shào nián xīn." jīn jiā jí yǐ bù fù cún, ér wài jiā diāo xiè dài jǐn. xiá rì zhuī yì shū zhī, yǐ jì yú kǎi fēng" hán quán" zhī sī yún.
把酒莫沉吟,身閒無個事,且登臨。舊遊何處不堪尋,無尋處,惟有少年心。"今家集已不復存,而外家凋謝殆盡。暇日追憶書之,以寄余《凱風》、"寒泉"之思雲。
fù yú
○腹腴
yú dú dù shī" piān quàn fù yú kuì shào nián", xǐ qí zhī wèi. pō shī yì yún:" gèng xǐ hé tún pēng fù yú." huáng shī yì yún:" gù yuán yú yǒu kuài fù yú." yòu yún:" fēi xuě duī pán kuài fù yú." àn lǐ jì shǎo yí yún:" xiū rú yú zhě jìn wěi, dōng yòu yú." zhù yún:" yú, fù xià yě." zhōu lǐ shū:" yàn rén kuài yú fāng cùn, qiè qí yú yǐ dàn suǒ guì. yǐn yǐ zhèng wú, wú yì fù yú." qián hàn:" jiǔ zhōu gāo yú." shī gǔ zhù yún:" fù xià féi bái yuē yú."
余讀杜詩"偏勸腹腴愧少年",喜其知味。坡詩亦云:"更洗河豚烹腹腴。"黃詩亦云:"故園漁友膾腹腴。"又云:"飛雪堆盤膾腹腴。"按《禮記·少儀》云:"羞濡魚者進尾,冬右腴。"注云:"腴,腹下也。"《周禮疏》:"燕人膾魚方寸,切其腴以啖所貴。引以證無,無亦腹腴。"《前漢》:"九州膏腴。"師古注云:"腹下肥白曰腴。"
shuì
○睡
" huā zhú yōu chuāng wǔ mèng zhǎng, cǐ zhōng yǔ shì zàn xiāng wàng. huá shān chù shì rú róng jiàn, bù mì xiān fāng mì shuì fāng." rán zé shuì yì yǒu fāng xié? xī yí zhī shuō, bù guò wèi jǔ shì yǐ wèi xī hún lí shén bù dòng ěr. yí jiào jīng nǎi yǒu" fán nǎo dú shé, shuì zài rǔ xīn, shuì shé jì chū, nǎi kě ān mián" zhī yǔ. jìn shì xī shān cài jì tōng yǒu shuì jué yún:" shuì cè ér qū, jué zhèng ér shēn, zǎo wǎn yǐ shí. xiān shuì xīn, hòu shuì yǎn." huì ān yǐ wèi cǐ gǔ jīn wèi fā zhī miào. rán shuì xīn shuì yǎn zhī yǔ, běn chū qiān jīn fāng, jì tōng tè yǐn cǐ shuō, huì ān ǒu wèi zhī jì ěr.
"花竹幽窗午夢長,此中與世暫相忘。華山處士如容見,不覓仙方覓睡方。"然則睡亦有方邪?希夷之說,不過謂舉世以為息魂離神不動耳。《遺教經》乃有"煩惱毒蛇,睡在汝心,睡蛇既出,乃可安眠"之語。近世西山蔡季通有睡訣云:"睡側而屈,覺正而伸,早晚以時。先睡心,後睡眼。"晦庵以為此古今未發之妙。然睡心、睡眼之語,本出《千金方》,季通特引此說,晦庵偶未之記耳。
xìng suǒ bù xǐ
○性所不喜
rén gè yǒu hǎo è, yú shū yì rán. qián bèi rú dù zi měi bù xǐ táo shī, ōu yáng gōng bù xǐ dù shī, sū míng yǔn bù xǐ yáng zi, pō wēng bù xǐ shǐ jì. wáng chōng zuò cì mèng, féng xiū zhe shān mèng, sī mǎ gōng zuò yí mèng, lǐ tài bó zuò fēi mèng, cháo yǐ dào zuò dǐ mèng, huáng cì zuò píng mèng ruò suān xián shì hào, yì gè zì yǒu suǒ xǐ. fēi ruò jīn rén zhī xiōng zhōng wú zhēn shí, suí shí hǎo è, zhú rén bù qū ér rán zhě. qiě yǐ mèng yáng mǎ qiān táo dù yì shì, yù zhū míng gōng, shàng yǒu suǒ bù hé. jīn nǎi yù yǐ qū qū zhī wén, yǐ qiú shí shǎng yú dāng shì bù jù ěr mù zhī rén, nán yǐ zāi! hòu shì zǐ yún zhī lùn, zhēn míng yán yě.
人各有好惡,於書亦然。前輩如杜子美不喜陶詩,歐陽公不喜杜詩,蘇明允不喜揚子,坡翁不喜《史記》。王充作《刺孟》,馮休著《刪孟》,司馬公作《疑孟》,李泰伯作《非孟》,晁以道作《詆孟》,黃次作《評孟》;若酸、咸嗜好,亦各自有所喜。非若今人之胸中無真識,隨時好惡,逐人步趨而然者。且以孟、揚、馬遷、陶、杜異世,遇諸名公,尚有所不合。今乃欲以區區之文,以求識賞於當世不具耳目之人,難矣哉!後世子云之論,真名言也。
huáng mén
○黃門
shì yǒu nán zǐ suī qǔ fù ér zhōng shēn wú sì yù zhě, wèi zhī tiān yān, shì sú zé mìng zhī yuē huáng mén. jìn hǎi xī gōng cháng yǒu cǐ jí, běi qí lǐ shù shēng ér tiān yān.
世有男子雖娶婦而終身無嗣育者,謂之天閹,世俗則命之曰黃門。晉海西公嘗有此疾,北齊李庶生而天閹。
àn huáng dì zhēn jīng yuē:" yǒu jù shāng yú yīn, yīn qì jué ér bù qǐ, yīn bù néng yòng, rán qí xū bù qù, huàn zhě zhī dú qù, hé yě? yuàn wén qí gù. qí bó yuē:' huàn zhě qù qí zōng jīn, shāng qí chōng mài, xuè xiè bù fù, pí fū nèi jié, chún kǒu bù róng, gù xū bù shēng.' huáng dì yuē:' yǒu qí tiān huàn zhě, wèi cháng bèi shāng, bù tuō yú xuè, rán qí xū bù shēng, hé yé?' qí bó yuē:' cǐ tiān zhī suǒ bù zú, qí rèn chōng bù shèng, zōng jīn bù chéng, yǒu qì wú xuè, chún kǒu bù róng, gù xū bù shēng.'"
按《黃帝針經》曰:"有具傷於陰,陰氣絕而不起,陰不能用,然其須不去,宦者之獨去,何也?願聞其故。岐伯曰:'宦者去其宗筋,傷其沖脈,血瀉不復,皮膚內結,唇口不榮,故須不生。'黃帝曰:'有其天宦者,未嘗被傷,不脫於血,然其須不生,何耶?'岐伯曰:'此天之所不足,其任沖不盛,宗筋不成,有氣無血,唇口不榮,故須不生。'"
yòu dà bō rě jīng zài wǔ zhǒng huáng mén yún:" fàn yán shàn chuāi yīn chǒu bèi qiè bàn shì jiā, táng yán huáng mén, qí lèi yǒu wǔ: yī rì bàn shì jiā, zǒng míng yě, yǒu nán gēn, yòng ér bù shēng zǐ. èr yuē yī lì shā bàn shì jiā, cǐ yún dù, wèi jiàn tā xíng yù jí fā, bù jiàn jí wú, yì jù nán gēn, ér bù shēng zǐ. sān yuē shàn chuāi bàn shì jiā, wèi běn lái nán gēn bù mǎn, yì bù néng shēng zǐ. sì yuē bó chā bàn shì jiā, wèi bàn yuè néng nán, bàn yuè bù néng nán. wǔ yuē liú ná bàn shì jiā, cǐ yún gē, wèi bèi gē xíng zhě. cǐ wǔ zhǒng huáng mén, míng wèi rén zhōng è qù shòu shēn chù." rán zhōu lǐ yǎn rén zhèng shì zhù yún:" yǎn, zhēn qì cáng zhě, wèi zhī huàn rén." shì jiē zhēn qì bù zú zhī suǒ zhì ěr.
又《大般若經》載五種黃門云:"梵言扇搋(音丑背切》半釋迦,唐言黃門,其類有五:一日半釋迦,總名也,有男根,用而不生子。二曰伊利沙半釋迦,此雲妒,謂見他行欲即發,不見即無,亦具男根,而不生子。三曰扇搋半釋迦,謂本來男根不滿,亦不能生子。四曰博叉半釋迦,謂半月能男,半月不能男。五曰留拿半釋迦,此雲割,謂被割刑者。此五種黃門,名為人中惡趣受身處。"然《周禮·奄人》鄭氏注云:"奄,真氣藏者,謂之宦人。"是皆真氣不足之所致耳。
mǎ chéng yì huā
○馬塍藝花
mǎ chéng yì huā rú yì sù, tuó chí zhī jì míng tiān xià. fēi shí zhī pǐn, zhēn zú yǐ móu zào huà, tōng xiān líng. fán huā zhī zǎo fàng zhě, míng yuē táng huò zuò táng huā. qí fǎ yǐ zhǐ shì mì shì, záo dì zuò kǎn, biàn zhú zhì huā qí shàng, fèn tǔ yǐ niú sōu liú huáng, jǐn péi gài zhī fǎ. rán hòu zhì fèi tāng yú kǎn zhōng, shǎo hòu, tāng qì xūn zhēng, zé shàn zhī yǐ wēi fēng, àng rán shèng chūn róng shū zhī qì, jīng sù zé huā fàng yǐ. ruò mǔ dān méi táo zhī lèi wú bù rán, dú guì huā zé fǎn shì. gài guì bì liáng ér hòu fàng, fǎ dāng zhì zhī shí dòng yán dòu jiān, shǔ qì bú dào chù, gǔ yǐ liáng fēng, yǎng yǐ qīng qì, jìng rì nǎi kāi. cǐ suī yà ér zhù zhǎng, rán bì shì qí hán wēn zhī xìng, ér hòu néng zhēn qí miào ěr.
馬塍藝花如藝粟,橐馳之技名天下。非時之品,真足以侔造化,通仙靈。凡花之早放者,名曰堂(或作塘)花。其法以紙飾密室,鑿地作坎,緶竹置花其上,糞土以牛溲硫黃,盡培溉之法。然後置沸湯於坎中,少候,湯氣薰蒸,則扇之以微風,盎然盛春融淑之氣,經宿則花放矣。若牡丹、梅、桃之類無不然,獨桂花則反是。蓋桂必涼而後放,法當置之石洞岩竇間,暑氣不到處,鼓以涼風,養以清氣,竟日乃開。此雖揠而助長,然必適其寒溫之性,而後能臻其妙耳。
yú xiàng liú dōng xī mǎ chéng shén jiǔ, qīn wén lǎo pǔ zhī yán rú cǐ. yīn yǒu gǎn yuē: cǎo mù zhī shēng, yù suì qí xìng ěr. fēng zhí jiǎo róu, fēi shí fū róng, rén fāng chà shǎng zhī bù xiá, yī! shì qǐ cǎo mù zhī xìng zāi!
余向留東西馬塍甚久,親聞老圃之言如此。因有感曰:草木之生,欲遂其性耳。封植矯揉,非時敷榮,人方詫賞之不暇,噫!是豈草木之性哉!