hóng rǔ kuí yáng zōng lián shǐ pǔ shǐ kè kuān shěn bǎo jìng zhū qí áng dì qí zhào zōng yuán hàn xú qìng zhāng xú zhēn kuǎi guāng diǎn chén yù shēng pān mín biǎo yán zuò lín táng xī jìn lóu chūn fān
洪汝奎 楊宗濂 史朴史克寬 沈保靖 朱其昂弟其詔 宗源瀚徐慶璋徐珍 蒯光典 陳遹聲 潘民表嚴作霖 唐錫晉 婁春蕃
hóng rǔ kuí, zì qín xī, hú běi hàn yáng rén. dào guāng èr shí sì nián jǔ rén. xián fēng chū, kǎo qǔ guān xué jiào xí, qī mǎn yǐ zhī xiàn yòng. cān céng guó fān jūn shì. tóng zhì chū, jiàn bǎo zhì jiāng nán dào yuán. zǒng lǐ liáng tái, gōng yīng fáng jūn jí tā shěng xié xiǎng. yòu chóu hái xī zhēng yáng zhài, chū rù yú èr qiān wàn, zōng hé míng shí, bù bì xián jì. guāng xù zhōng, shěn bǎo zhēn wèi liǎng jiāng zǒng dū, yóu yǐ rèn zhī. bǎo zhēn zhì shàng wēi měng, yīn jí zài gào, zhé shū qǐng rǔ kuí dài zhì shì, shēng wàng yì qǐ. huì zhào qiú rén cái, dà chén jiāo zhāng lùn jiàn. wǔ nián, tè zhuó guǎng dōng yán yùn shǐ. diào liǎng huái, cái rǒng fèi, jiàn yì cāng, jùn yáng zhōu chéng hé. fāng yù dà yǒu wèi, ér jiāng níng sān pái lóu zhī yù qǐ.
洪汝奎,字琴西,湖北漢陽人。道光二十四年舉人。咸豐初,考取官學教習,期滿以知縣用。參曾國藩軍事。同治初,洊保至江南道員。總理糧台,供應防軍及他省協餉。又籌還西征洋債,出入逾二千萬,綜核名實,不避嫌忌。光緒中,沈葆楨為兩江總督,尤倚任之。葆楨治尚威猛,因疾在告,輒疏請汝奎代治事,聲望益起。會詔求人才,大臣交章論薦。五年,特擢廣東鹽運使。調兩淮,裁冗費,建義倉,濬揚州城河。方欲大有為,而江寧三牌樓之獄起。
xiān shì yǒu qì shī sān pái lóu zhú yuán páng, rǔ kuí lìng cān jiāng hú jīn chuán zhēn huò sēng shào zōng děng chóu shā xiè xìng nán zǐ, yòu chēng xuē xìng, míng yì lǚ yì, rǔ kuí qǐng fù xùn. bǎo zhēn yǐ huì fěi zì xiāng cán, jí zhì dà pì. yú sān nián, dé zhēn dào zhōu wǔ shěn bào hóng děng shā zhū biāo shì, shí dì xī hé. shì wén, mìng shàng shū lín shū shì láng xuē yǔn shēng wǎng jiāng nán jí xùn, jīn chuán zuò làn xíng shī rù, zhì rú lǜ rǔ kuí shī chá, chǐ zhí qiǎn shù bǎo zhēn yǐ qián zú, miǎn yì. yú shì cháo zhǐ shēn jiè gè xíng shěng shèn zhòng xíng yù, bìng jìn sì hòu wǔ yuán wú yōng huì jū. rǔ kuí zhì shù suǒ, wèi jǐ shè guī, jù bìng zú. xuān tǒng chū, zǒng dū duān fāng shū chén qí zhì xíng, fù yuán guān.
先是有棄屍三牌樓竹園旁,汝奎令參將胡金傳偵獲僧紹宗等仇殺謝姓男子,又稱薛姓,名亦屢易,汝奎請覆訊。葆楨以會匪自相殘,即置大辟。逾三年,得真盜周五、沈鮑洪等殺朱彪事,時地悉合。事聞,命尚書麟書、侍郎薛允升往江南即訊,金傳坐濫刑失入,治如律;汝奎失察,褫職遣戍;葆楨以前卒,免議。於是朝旨申戒各行省慎重刑獄,並禁嗣後武員毋庸會鞫。汝奎至戍所,未幾赦歸,遽病卒。宣統初,總督端方疏陳其治行,復原官。
yáng zōng lián, zì yì fāng, jiāng sū wú xī rén. xián fēng mò, yǐ hù bù yuán wài láng zài jí zhì tuán liàn. shí qián dǐng míng qǐ shī yú céng guó fān, zōng lián xié xíng. jí lǐ hóng zhāng yǐ yuán shī dōng xià, zōng lián lǜ jiù bù wèi jūn dǎo, lǚ zhe zhàn jī. liú míng chuán jìn jiǎo jiāng yīn, zōng lián lǜ lián zì yíng shǒu yáng shě. zéi lái fàn, zōng lián lǐng shā tuán jī què zhī. shā tuán zhě, qǐ yú jiāng àn jí zhòng zì wèi, yǐ jì yǒng míng, zéi jiē wèi zhī. gōng wú xī, zōng lián rèn qián fēng. yǔ zéi qiú huáng zi chéng áo zhàn, yè duó běi mén rù, bá qí chéng. hé gōng cháng zhōu, zōng lián dū zhàn xī mén, jià fú qiáo, dú qí xiān jìn. mǎ jīng yì, duò hé, yuè qǐ yì qí zài jìn, huī bīng ròu báo dēng, suì qín chén kūn shū. jiāng nán píng, suí hóng zhāng yí shī jiǎo niǎn, zǒng lǐ yíng wù chù. jūn xìng suǒ zhì suǒ guān chē, lì mín jiāo kùn, zōng lián chuàng lì chē yíng, xíng jūn suǒ xū, yù wèi chǔ zhì, suí shí wú bù bèi. zhū jūn fǎng qí zhì, jiē chēng biàn. jī gōng zhuó dào yuán.
楊宗濂,字藝芳,江蘇無錫人。咸豐末,以戶部員外郎在籍治團練。時錢鼎銘乞師於曾國藩,宗濂偕行。及李鴻章以援師東下,宗濂率舊部為軍導,屢著戰績。劉銘傳進剿江陰,宗濂率濂字營守楊舍。賊來犯,宗濂領沙團擊卻之。沙團者,起於江岸集眾自衛,以技勇名,賊皆畏之。攻無錫,宗濂任前鋒。與賊酋黃子澄鏖戰,夜奪北門入,拔其城。合攻常州,宗濂督戰西門,架浮橋,獨騎先進。馬驚逸,墮河,躍起易騎再進,揮兵肉薄登,遂擒陳坤書。江南平,隨鴻章移師剿捻,總理營務處。軍興所至索官車,吏民交困,宗濂創立車營,行軍所需,預為儲峙,隨時無不備。諸軍仿其制,皆稱便。積功擢道員。
tóng zhì shí yī nián, quán hú běi jīng yí shī dào, bèi hé bà. hóng zhāng chuàng běi yáng wǔ bèi xué táng, zòu qǐ zōng lián zǒng qí shì, chéng cái shén zhòng. guāng xù shí liù nián, shòu zhí lì tōng yǒng dào. shí jī fǔ dà lǎo, zōng lián zhǔ zhèn shì, jiǎ pián yí fā mín sù. fù dà zhì shuǐ lì, xiū cháo bái qīng lóng jì yùn běi yùn tōng huì yǒng qīng gè hé. shū qú shù fáng, pì gāo yú shù wàn qǐng, shì mín kān bēi sòng dé. yǐ yōu guī. zài qǐ, wèi shān xī hé dōng dào, lì quán bù zhèng shǐ àn chá shǐ, qiān zhǎng lú yán yùn shǐ. èr shí liù nián, lián jūn fàn tiān jīn, zōng lián dū lú yǒng dēng pí gù shǒu, fēi wán liè zuǒ jìng, xuè liú rú shěn, yóu guǒ chuàng zhì jūn. chéng xiàn, xiàng zhàn, yòu shāng yòu gǔ. mìng zhù bǎo dìng dū liáng tái, xuán suí hóng zhāng rù dōu yì hé. shì dìng, shǎng sān pǐn jīng táng. wèi jǐ, yǐ bìng qǐ xiū, zú.
同治十一年,權湖北荊宜施道,被劾罷。鴻章創北洋武備學堂,奏起宗濂總其事,成材甚眾。光緒十六年,授直隸通永道。時畿輔大潦,宗濂主賑事,假便宜發緡粟。復大治水利,修潮白、青龍、薊運、北運、通惠、永清各河。疏渠樹防,辟膏腴數萬頃,士民刊碑頌德。以憂歸。再起,為山西河東道,歷權布政使、按察使,遷長蘆鹽運使。二十六年,聯軍犯天津,宗濂督蘆勇登陴固守,飛丸裂左脛,血流如沈,猶裹創治軍。城陷,巷戰,又傷右股。命駐保定督糧台,旋隨鴻章入都議和。事定,賞三品京堂。未幾,以病乞休,卒。
shǐ pǔ, zì lán qí, zhí lì zūn huà zhōu rén. yǐ jìn shì yòng zhī xiàn, fēn guǎng dōng, lì huì lái rǔ yuán nán hǎi děng xiàn, suǒ zhì yǒu wēi huì. cháo yáng dào zhèng duàn jī shā qián lìng, pǔ lì rèn, lì bǔ zhū zhī. jìn luó dìng zhī zhōu, liú shěng bǔ jù dào liú yà cái jí yú dào jiǔ bǎi, bìng zhì zhū fǎ. yuè shěng hǎi dào jiǔ wèi huàn, pǔ háng hǎi wǎng jiǎo, jiàng dào kuí zhāng shí wǔ zǐ děng, jǐn sàn qí dǎng shù qiān, yǒu bù shòu fǔ zhě jiǎo píng zhī, zhuó zhī fǔ. jiǎo yīng dé tǔ fěi, yù fú fú gāng, méi shēn jiàn, guà mù dé bù sǐ. zéi zhǒng zhì, nì zhī, yuē: shǐ gōng yě! zhēng yǐn chū, guì jìn yǐn shí. pǔ zé yǐ dà yì, shù qiě lì, shì jué lì. zéi yì jìng wèi, luó bài gǎn qì, yuán fù qú zì xiào. huì jiù zhì, yú zhī guī. zhào gé zhí, réng lìng zì xiào. fěi píng, fù gù guān.
史朴,字蘭畦,直隸遵化州人。以進士用知縣,分廣東,歷惠來、乳源、南海等縣,所至有威惠。潮陽盜鄭段基殺前令,朴蒞任,立捕誅之。晉羅定知州,留省捕劇盜劉亞才及餘盜九百,並置諸法。粵省海盜久為患,朴航海往剿,降盜魁張十五仔等,盡散其黨數千,有不受撫者剿平之,擢知府。剿英德土匪,遇伏佛岡,沒深澗,罣木得不死。賊踵至,睨之,曰:「史公也!」爭引出,跪進飲食。朴責以大義,數且詈,誓絕粒。賊益敬畏,羅拜感泣,原縛渠自效。會救至,舁之歸。詔革職,仍令自效。匪平,復故官。
yuè dōng fěi qǐ, shěng chéng jiè yán. shǒu liè dé pào tái, lián pò shā wān jiāo táng xīn zào gè zéi cháo, shǎng kǒng què líng, zhī zhào qìng fǔ. wú zhōu bèi wéi, dū bīng wǎng yuán, bá qí zhòng hái jūn fēng chuān, qiě zhàn qiě shǒu. huì yīng rén xiàn guǎng zhōu, dà fǔ bù huáng xī gù. pǔ yǔ zéi xiāng chí wǔ yuè yuè, dà xiǎo shù shí zhàn, shā zéi shù qiān rén. qí hòu zéi dà zhì, huì tí dū kūn shòu shuǐ lù bìng jìn, dà zhàn fēng chuān jiāng kǒu, lián jié jiān zéi, jūn suì fù wú zhōu. jìn dào yuán, zài quán zhào luó dào. tóng zhì èr nián, yí guǎng zhōu, shè àn chá shǐ, xuán shǔ liáng chǔ dào. pǔ zài yuè qián hòu chuí sì shí nián, shàn zhì dào, yóu shàn yòng rén. nán hǎi lì wèi dào wū, tè chū zhī, hòu dū bǔ dé qí sǐ lì. fǔ qióng dào, yì míng rù wǔ, duō sǐ dí. shěng wéi fá xiǎng, chū quàn mù, lì jí bǎi wàn jīn. zéi chū qǐ, dú zhǔ fǔ, jí jù wú, zé zhǔ jiǎo, jiē dé qí jī yí. guāng xù èr nián, yǐ chóu jiě xī zhēng xié xiǎng, jiā yán yùn shǐ. xiāng jǔ chóng féng, shǎng èr pǐn fú. sì nián, zú.
粵東匪起,省城戒嚴。守獵德炮台,連破沙灣、茭塘、新灶各賊巢,賞孔雀翎,知肇慶府。梧州被圍,督兵往援,拔其眾還軍封川,且戰且守。會英人陷廣州,大府不遑西顧。朴與賊相持五閱月,大小數十戰,殺賊數千人。其後賊大至,會提督昆壽水陸並進,大戰封川江口,連捷殲賊,軍遂復梧州。晉道員,再權肇羅道。同治二年,移廣州,攝按察使,旋署糧儲道。朴在粵前後垂四十年,善治盜,尤善用人。南海隸為盜誣,特出之,後督捕得其死力。撫瓊盜,易名入伍,多死敵。省圍乏餉,出勸募,立集百萬金。賊初起,獨主撫,及踞梧,則主剿,皆得其機宜。光緒二年,以籌解西征協餉,加鹽運使。鄉舉重逢,賞二品服。四年,卒。
shǐ kè kuān, zì shēng yuán, ān huī liù hé rén. xián fēng zhōng, yǔ xiōng kè xié bàn xiāng tuán yù zéi. tài hú xiàn, kè xié xùn. kè kuān cóng kè tài hú sù sōng, jiě liù hé wéi, yǐ guó zi jiān diǎn bù bǎo zhī xiàn. tóng zhì chū, liú míng chuán jiǎo niǎn, yí zhēng xī huí, jiē xié kè kuān yǔ jù, wèi sī kuì yùn jí yíng wù chù. xù gōng, zhuó zhī fǔ. guāng xù zhōng, lǐ hóng zhāng dū jī fǔ, xí dǒng gōng chéng jú, zhǎng hé shì, zhì hū tuó, yú xiàn xiàn zhū jiā kǒu pì jiǎn hé sān shí lǐ, xún zi yá hé gù dào rù hǎi. hóng zhāng shàng qí jī zhuàng, yīn zòu rèn qīng hé dào, mín lì shí sòng qí dé. xuán yǐ tā shì bèi hé duó zhí, suì guī.
史克寬,字生原,安徽六合人。咸豐中,與兄克諧辦鄉團御賊。太湖陷,克諧殉。克寬從克太湖、宿松,解六合圍,以國子監典簿保知縣。同治初,劉銘傳剿捻,移征西回,皆挾克寬與俱,為司饋運及營務處。敘功,擢知府。光緒中,李鴻章督畿輔,檄董工程局,掌河事,治滹沱,於獻縣朱家口辟減河三十里,循子牙河故道入海。鴻章上其績狀,因奏任清河道,民立石頌其德。旋以他事被劾奪職,遂歸。
shěn bǎo jìng, zì zhòng wéi, jiāng sū jiāng yīn rén. xián fēng bā nián jǔ rén. fù dí yún, hú běi tōng pàn, wǔ chāng xiàn, mà zéi bèi hài. bǎo jìng chū rù zéi zhōng mì yí hái, sān zài shǐ de sǐ shì zhuàng, dé cì xù lì cí. lǐ hóng zhāng dū shī shàng hǎi, zhāo cān mù shì, jī gōng zhì dào yuán. tóng zhì shí yī nián, shòu jiāng xī guǎng ráo jiǔ nán dào. shí yīng shǐ dìng yuē yān tái, yì yú jiāng xī hú kǒu lún zhōu tíng bó qǐ xiè huò wù, bǎo jìng yǐ yǒu ài jiǔ jiāng guān shuì wù, lì zhēng zhī, zǒng shǔ zú fèi yuē. zhuó àn chá shǐ, shè bù zhèng shǐ. guāng xù qī nián, qiān fú jiàn bù zhèng shǐ. fǎ yuè shì qǐ, fāng shì jí, chéng bì, qián mǐ xiē yè, jū mín xiōng xiōng jiāng wèi luàn. bǎo jìng chū yù, fā kù kuǎn sān shí wàn yǐ jì shì miàn, rén xīn shǐ dìng. yǐ tā shì bèi hé duó zhí, xuán fù guān, suì bù fù chū. suǒ zhe yǒu dú mèng jí shuō hán fēi zi lù yào yí yún táng nèi wài biān děng.
沈保靖,字仲維,江蘇江陰人。咸豐八年舉人。父翟鋆,湖北通判,武昌陷,罵賊被害。保靖出入賊中覓遺骸,三載始得死事狀,得賜恤立祠。李鴻章督師上海,招參幕事,積功至道員。同治十一年,授江西廣饒九南道。時英使訂約煙臺,議於江西湖口輪舟停泊起卸貨物,保靖以有礙九江關稅務,力爭之,總署卒廢約。擢按察使,攝布政使。光緒七年,遷福建布政使。法越事起,方事急,城閉,錢米歇業,居民洶洶將為亂。保靖出諭,發庫款三十萬以濟市面,人心始定。以他事被劾奪職,旋復官,遂不復出。所著有讀孟集說、韓非子錄要、怡雲堂內外編等。
zhū qí áng, zì yún fǔ, jiāng sū bǎo shān rén. tóng zhì chū, cóng jūn gōng nán huì. chéng zéi yuán jiàng, yào yī rén rù méng, wú gǎn wǎng zhě, qí áng yì rán qǐng rù shòu qí jiàng, chéng shǐ xià. xuán nà zī wèi tōng pàn, lèi zhì dào yuán. běi yáng dà chén lǐ hóng zhāng pō qí qí cái. fú zhōu chuán zhèng zào jūn jiàn bù shì yòng, zòu gǎi shāng chuán. qí áng yǔ qí dì qí zhào chuàng yì guān shāng hé bàn, qǐng shè lún chuán zhāo shāng jú, hóng zhāng shàng qí shì, suì xí wèi zǒng bàn. yù shǐ dǒng jùn hàn hé yǐ lì xiǎo rèn zhòng, xià hóng zhāng chá fù, réng lì zàn qí chéng. yú shì guān shāng hé lì kāi jú jí gǔ, bìng shōu bìng wài rén suǒ shè qí chāng lún chuán gōng sī yǐ bǎo háng quán. shù nián, chéng xiào dà zhe. guāng xù chū, zhí jìn zāi, qí áng shū sī cái lì rèn zhèn fǔ, yǐ láo zhì jí. hóng zhāng tè wěi quán jīn hǎi guān dào, yuè sān rì zú, zhào yōu xù, zèng guāng lù sì qīng.
朱其昂,字雲甫,江蘇寶山人。同治初,從軍攻南匯。城賊原降,要一人入盟,無敢往者,其昂毅然請入受其降,城始下。旋納貲為通判,累至道員。北洋大臣李鴻章頗奇其才。福州船政造軍艦不適用,奏改商船。其昂與其弟其詔創議官商合辦,請設輪船招商局,鴻章上其事,遂檄為總辦。御史董俊翰劾以力小任重,下鴻章查覆,仍力贊其成。於是官商合力開局集股,並收並外人所設旗昌輪船公司以保航權。數年,成效大著。光緒初,直、晉災,其昂輸私財力任賑撫,以勞致疾。鴻章特委權津海關道,越三日卒,詔優恤,贈光祿寺卿。
qí zhào, zì yì fǔ. nà zī wèi zhī xiàn, lèi zhì dào yuán. lì chōng jiāng zhè cáo yùn shì. lún chuán zhāo shāng jú jì chéng, fù qǐng yǐ é dìng cáo yùn fèi gěi lún chuán dài wèi hǎi yùn, jú jī shǐ gù. zài quán yǒng dìng hé dào, shí chū xún hé dī shàng xià, wù jǐn qí lì bì. yù fú xùn bào zhǎng, cháng sān zhòu yè bù jiāo jié, qīn dū biàn bīng qiǎng hù, shǐ miǎn kuì jué, mín jiē dé zhī. kuò chōng tiān jīn diàn bào xué táng, chéng cái yì guǎng. shí fāng yì bàn hǎi jūn yī xué táng, qí zhào fù juān zì zhì tiān jīn fǎ zū jiè dì sì shí mǔ wèi xiào zhǐ yǐ chéng zhī, qí jí gōng hǎo yì lèi rú cǐ. wèi jǐ, zú, zèng nèi gé xué shì.
其詔,字翼甫。納貲為知縣,累至道員。歷充江、浙漕運事。輪船招商局既成,復請以額定漕運費給輪船代為海運,局基始固。再權永定河道,時出巡河堤上下,務盡其利弊。遇伏汛暴漲,嘗三晝夜不交睫,親督弁兵搶護,始免潰決,民皆德之。擴充天津電報學堂,成材益廣。時方議辦海軍醫學堂,其詔復捐自置天津法租界地四十畝為校址以成之,其急公好義類如此。未幾,卒,贈內閣學士。
zōng yuán hàn, zì xiāng wén, jiāng sū shàng yuán rén. shǎo zuǒ mù, jiàn bǎo zhì zhī fǔ. guāng xù chū, guān zhè jiāng, lì shǔ qú zhōu hú zhōu jiā xìng fǔ shì, mǐn yú lì shì, pàn dú zhé qiān yán. zài hú zhōu jùn bì làng hú, xìng shuǐ lì. shí tài hú shui lóu gǎng yū sè, qián shǒu yáng róng xù shū jùn wú gōng, huì yǒu shū chén zhì fǎ zhě, xià jùn, yuán hàn nǎi yì dà xìng gōng yì, suǒ guī huà shén bèi. róng xù huí rèn, zú chéng zhī, bǔ yán zhōu. bīng hòu diāo bì, duō wēn tái kè mín jì kěn, xí yú piāo jié, lián zhì qí kuí, qiǎn sàn guī zhě liù qiān rén. zhì yán wǔ zài, xù ǒu shān mín, chuān qú guàn tián, yǐn dōng xī hú yǐ xiè xīn ān jiāng zhī bào zhǎng, hàn lǎo bù hài. měi xún xíng tián yě, quàn mín lì sè. diào níng bō, tōng shāng shì fán. yǒu gē kūn zhě, sù háo huá, wèi yīng guó lǐng shì zhǔ wén dú, jī wèi jiān lì bìng mín. yuán hàn fā qí zuì zhuàng, dié shàng dà lì jí nán běi yáng dà chén, zhú kūn hǎi wài. fǎ guó bīng chuán fàn zhè yáng, yuán hàn cóng níng shào tái dào xuē fú chéng chóu hǎi fáng, duō suǒ zàn huà, shù yǒu gōng. jìn dào yuán, shǔ háng jiā hú dào. èr shí nián, rì běn gòu bīng, diào wēn chù dào, yán hǎi jiè yán, chù yǐ zhèn jìng, qīng nèi fěi, bǔ zhū dào qú shí yú rén, jiāng yǔ yàn rán. yòu sān nián, zú yú guān.
宗源瀚,字湘文,江蘇上元人。少佐幕,洊保至知府。光緒初,官浙江,歷署衢州、湖州、嘉興府事,敏於吏事,判牘輒千言。在湖州濬碧浪湖,興水利。時太湖氵婁港淤塞,前守楊榮緒疏濬無功,會有疏陳治法者,下郡,源瀚乃議大興工役,所規畫甚備。榮緒回任,卒成之,補嚴州。兵後凋敝,多溫、台客民寄墾,習於剽劫,廉治其魁,遣散歸者六千人。治嚴五載,煦嘔山民,穿渠灌田,引東、西湖以泄新安江之暴漲,旱潦不害。每巡行田野,勸民力穡。調寧波,通商事繁。有戈鯤者,素豪猾,為英國領事主文牘,積為奸利病民。源瀚發其罪狀,牒上大吏及南、北洋大臣,逐鯤海外。法國兵船犯浙洋,源瀚從寧紹台道薛福成籌海防,多所贊畫,數有功。晉道員,署杭嘉湖道。二十年,日本構兵,調溫處道,沿海戒嚴,處以鎮靜,清內匪,捕誅盜渠十餘人,疆圉晏然。又三年,卒於官。
yuán hàn yōu wén xué, yóu jīng yú dì, suǒ huì zhè jiāng yú tú shì chēng zhī.
源瀚優文學,尤精輿地,所繪浙江輿圖世稱之。
xú qìng zhāng, zì yú zhāi, zhè jiāng shān yīn xiàn rén. chū zuǒ dōu xìng ā róng mù, lèi bǎo zhī xiàn, lì rèn fèng tiān kuān diān gài píng yì zhōu, jìn xìng jīng tóng zhī. suǒ lì duō shàn zhèng. cháng wēi háng shì zhōng, yù yǒu sòng zhēng zhě, zhé wèi pōu qí qū zhí ér qiǎn zhī. chàng xiū yǎng jì yuàn, shōu yǎng pín mín. xìng sú chūn gēng chí, qìng zhāng jí cūn máng yǔ yǐ nóng shì bù kě wéi shí zhī yì, zhòng chéng qí xùn, yǒu zǎo zhǒng yì tiān zǎo shōu shí tiān zhī yàn, zhì jīn sòng zhī.
徐慶璋,字璵齋,浙江山陰縣人。初佐都興阿戎幕,累保知縣,歷任奉天寬甸、蓋平、義州,晉興京同知。所歷多善政。常微行市中,遇有訟爭者,輒為剖其曲直而遣之。倡修養濟院,收養貧民。興俗春耕遲,慶璋集村氓語以農事不可違時之義,眾承其訓,有「早種一天早收十天」之諺,至今誦之。
guāng xù èr shí nián, yóu fèng huáng tīng diào liáo yáng zhī zhōu. zhí zhōng rì zhàn jí, shěng dōng nán gè xiàn xiāng jì lún xiàn. jǐn liáo yáng wèi shèng jīng mén hù, lài xiān shì chóu bèi. mù xiǎng liàn bīng, hào zhèn dōng jūn, yán biān shè fáng. zì liáo yáng ér xiù yán hǎi chéng fù xiàn sān qiān liù bǎi cūn shì mín, biān tuán shù wàn rén, yǐ liáo nán tiǎn dòng xú zhēn wèi liàn zhǎng, lēi yǐ bīng fǎ. rì bīng zhì, qìng zhāng yǔ zhòng yuē: dí pò yǐ! yuán shī wèi jí, rǔ děng zì wèi jì, wú yǔ wǒ xié wáng. wǒ sǐ, fēn yě! zhòng gǎn fèn, jiē qǐng shā dí, suì dié bài rì bīng, fú bǎi shù shí rén. zhàn shǒu lì wǔ yuè yuè. zhǎng shùn yī kè táng ā fāng dū zhàn, jiē yǐ yǐ wèi zhòng, lǚ zhào jiā jiǎng. shì shí zhōu xī lián nián shuǐ zāi, fù mù kuǎn juān jì, quán huó wú suàn. qìng zhāng cái ér fù qì, qí píng rì wèi zhèng kuān měng jiān shī, zhòng wèi zhī rú qiū shuāng, ài zhī rú dōng rì, yǒu xú qīng tiān zhī chēng. rú yì chéng, zhuó gān sù qìng yáng zhī fǔ, qiān gān liáng dào, jī láo zhì bìng, zú yú guān.
光緒二十年,由鳳凰廳調遼陽知州。值中日戰亟,省東南各縣相繼淪陷。僅遼陽為盛京門戶,賴先事籌備。募餉練兵,號鎮東軍,沿邊設防。自遼陽而岫嚴、海城、復縣三千六百村士民,編團數萬人,以遼南靦峒徐珍為練長,勒以兵法。日兵至,慶璋語眾曰:「敵迫矣!援師未集,汝等自為計,毋與我偕亡。我死,分也!」眾感奮,皆請殺敵,遂迭敗日兵,俘百數十人。戰守歷五越月。長順、依克唐阿方督戰,皆倚以為重,屢詔嘉獎。是時州西連年水災,復募款捐濟,全活無算。慶璋才而負氣,其平日為政寬猛兼施,眾畏之如秋霜,愛之如冬日,有徐青天之稱。如議成,擢甘肅慶陽知府,遷甘涼道,積勞致病,卒於官。
xú zhēn, zì pìn qīng, liáo yáng rén. gāng zhèng duō yǒng lüè, rì jūn fàn liáo, zhēn dú lǜ mín tuán shǒu jí dòng yù, è xiǎn jiān chí, dí bù dé chěng. qìng zhāng jì shǔ yǐ liàn zhǎng, huì jiāng bīng zhě jì zhī, chì sàn tuán zhòng, fáng wù suì chí, ér jí dòng yù xiāng tuán zhī míng, nǎi zhe yú zhōng wài. shì dìng, yǐ kàng dí chū lì, bǎo yòng xiàn zhǔ bù. quán fěi luàn zuò, zhēn fù bàn mín tuán, lián shù bǎi cūn, yǒu fěi jí jiǎo bǔ, bù fēn zhěn yù. fěi gōng téng áo bǎo jí huāng gōu, xiān hòu jiǎo píng zhī. rì é zhī zhàn, zhēn yán shǒu zhōng lì, bù shāo jiǎ jiè. zǒng dū zhào ěr xùn jiā zhēn gōng, yǐ bàn tuán chéng jī shàng, yǒu shàng bù zhī guān kuǎn, xià bù qǔ mín cái, tú yǐ zhōng yì zhī gù, hù wèi xiāng lǘ, bǎo quán wú suàn zhī yǔ. lì bǎo zhì zhī fǔ. wǔ chāng biàn qǐ, tǔ fěi jiǎ gé mìng míng xiào jù shān luàn. ěr xùn zhī zhēn yì yǒng, wěi chōng xún fáng yíng
徐珍,字聘卿,遼陽人。剛正多勇略,日軍犯遼,珍獨率民團守吉洞峪,扼險堅持,敵不得逞。慶璋既屬以練長,會將兵者忌之,飭散團眾,防務遂弛,而吉洞峪鄉團之名,乃著於中外。事定,以抗敵出力,保用縣主簿。拳匪亂作,珍復辦民團,聯數百村,有匪即剿捕,不分畛域。匪攻騰鰲堡及荒溝,先後剿平之。日俄之戰,珍嚴守中立,不稍假藉。總督趙爾巽嘉珍功,以辦團成績上,有「上不支官款,下不取民財,徒以忠義之故,護衛鄉閭,保全無算」之語。歷保至知府。武昌變起,土匪假革命名嘯聚煽亂。爾巽知珍義勇,委充巡防營
bāng tǒng, fēn fáng liáo yáng hǎi chéng xiù yán běn xī sì chéng, dì fāng lài yǐ ān mì. xún yǐ xún fáng gǎi biān lù jūn, suì cí zhí. zú hòu, zhōu rén jiàn zhuān cí sì zhī.
幫統,分防遼陽、海城、岫巖、本溪四城,地方賴以安謐。尋以巡防改編陸軍,遂辭職。卒後,州人建專祠祀之。
kuǎi guāng diǎn, zì lǐ qīng, ān huī hé féi rén. fù dé mó, jiàn xún lì chuán. guāng diǎn yòu huì, bā suì néng shī, suí fù guān jiāng nán, suǒ shī yǒu duō dāng dài míng rú, wén jiàn rì kuò, míng yì rì qǐ. qí lùn xué wù míng qún jīng dà yì, ér yǐ liù shū jiǔ shù wèi shū niǔ, zhì liù shū zé bì qiú yì lèi yǐ páng tōng zhū xué, shí shuāng shēng yǐ míng jiǎ jiè. xìng qiáng jì, yǒu kǒu biàn, yóu shú yú mù lù zhǎng gù. yǒu suǒ lùn nán, yuán jù gāi qià, mò néng qióng yě.
蒯光典,字禮卿,安徽合肥人。父德模,見循吏傳。光典幼慧,八歲能詩,隨父官江南,所師友多當代名儒,聞見日擴,名亦日起。其論學務明群經大義,而以六書、九數為樞紐,治六書則必求義類以旁通諸學,識雙聲以明假借。性強記,有口辯,尤熟於目錄掌故。有所論難,援據該洽,莫能窮也。
guāng xù jiǔ nián jìn shì, shòu jiǎn tǎo. diǎn guì zhōu xiāng shì, yǔ qí fù bù xiāng xià, yǐ kuáng jù jiàn jī, rán bǎng fā chēng dé shì. chōng huì diǎn guǎn tú huì zǒng zuǎn, jīng mì shèng yú jiù. zhōng dōng bīng qǐ, fā fèn shàng shū, bù bào, suì qǐ jiǎ guī. zǒng dū liú kūn yī pìn zhǔ zūn jīng shū yuàn jiǎng xí. guāng diǎn niàn guó shì ruò, zài liè zhū rén wéi è dū zhāng zhī dòng yǒu dà lüè, yòu cháng suǒ cóng shòu yè shī yě, yīn wǎng shuō zhī dòng shèn xuǎn cái jùn, xí wǔ bèi, wèi yì rì gé xīn shù zhèng zhī yòng. zhī dòng wěi zhī, zú bù guǒ, ér pìn wèi liǎng hú shū yuàn jiān dū. èr shí sì nián, xù huì diǎn guǎn láo, yǐ dào yuán fā jiāng nán, chuàng bàn jiāng níng gāo děng xué táng. dà xué shì gāng yì àn shì jiāng nán, sī dào bǎi yú rén tóng yì yè, dú yán guāng diǎn mì shì zòng tán guó shì, yǔ qiè zhí. gāng yì dà hàn, jí yì cái gāo děng xué táng. guāng diǎn lì zhēng, bù néng dé, fú yī qù. kūn yī liǎng jiě zhī, xí fù yán chéng zhàng qiáo dì, qiáo dì zhě, gù yán chǎng wěi dàng yě. nián yú dé kě gēng zhī dì qī wàn wǔ qiān qǐng, shōu rù huāng jià yì jù wàn. lǐng zhèng yáng guān dū xiāo jú, suì zēng xiāo guān yǐn bǎi shù shí wàn. huì zhī dòng dài kūn yī wèi zǒng dū, yǐ jiāng nán cái guì, yòng bù zú, yì zēng huò lí. guāng diǎn wèi zēng xīn lí zé bìng shāng, wú níng zhěng qí yán kè. zhī dòng yīn zòu chén liǎng huái yán shì shuāi wàng, wèi: běi yán shì zhèng yáng xiāo shù, nán yán shì yí zhàn chū shù. guāng diǎn wèi jiāng nán zhì yán dì yī, dū zhèng yáng jì yǒu jī, qǐng shǐ zhǔ yí zhàn. qī sān nián, chéng xiào bì kě dǔ. zhào yǔn zhī. guāng diǎn jì lì shì, yǐ lún chuán zhù dà jiāng sān yào qū, shǒu jīn jiāo, cì sān jiāng kǒu, cì shā màn zhōu, fǔ yǐ bīng tǐng, sī xiāo liǎn jī. shǐ yí zhàn chū shù bù zú sì shí wàn yǐn, bǐ sān nián, zēng yǐn shí yú wàn, suì yì kè lí yín bǎi wǔ shí yú wàn. nǎi yì zēng mù jī sī bīng duì, rì xī xùn liàn chéng jìn lǚ, yòu yú shí èr wéi shè xué táng, jiàn gōng chǎng, suì yǐn rán wèi jiāng fáng zhòng zhèn.
光緒九年進士,授檢討。典貴州鄉試,與其副不相下,以狂倨見譏,然榜發稱得士。充會典館圖繪總纂,精密勝於舊。中東兵起,發憤上書,不報,遂乞假歸。總督劉坤一聘主尊經書院講席。光典念國勢弱,在列諸人惟鄂督張之洞有大略,又嘗所從受業師也,因往說之洞慎選才俊,習武備,為異日革新庶政之用。之洞韙之,卒不果,而聘為兩湖書院監督。二十四年,敘會典館勞,以道員發江南,創辦江寧高等學堂。大學士剛毅按事江南,司道百餘人同詣謁,獨延光典密室縱談國事,語切直。剛毅大憾,即議裁高等學堂。光典力爭,不能得,拂衣去。坤一兩解之,檄赴鹽城丈樵地,樵地者,故鹽場葦盪也。年餘得可耕之地七萬五千頃,收入荒價亦鉅萬。領正陽關督銷局,歲增銷官引百數十萬。會之洞代坤一為總督,以江南財匱,用不足,議增貨釐。光典謂增新釐則病商,毋寧整齊鹽課。之洞因奏陳兩淮鹽事衰旺,謂:「北鹽視正陽銷數,南鹽視儀棧出數。光典為江南治鹽第一,督正陽既有績,請使主儀棧。期三年,成效必可睹。」詔允之。光典既蒞事,以輪船駐大江三要區,首金、焦,次三江口,次沙漫洲,輔以兵艇,私梟斂跡。始儀棧出數不足四十萬引,比三年,增引十餘萬,歲益課釐銀百五十餘萬。乃益增募緝私兵隊,日夕訓練成勁旅,又於十二圩設學堂,建工廠,遂隱然為江防重鎮。
sān shí èr nián, àn huái yáng hǎi dào, jiā àn chá shǐ xián. bǎo yīng jī mín jié mǐ, lìng qián táo. shì guāng diǎn zhōu zhì, kǎi qiè yù jiě zhī. ér yáng zhōu yì yǐ jī mín jié mǐ gào, xiòng zhī huá xū yīn shān zhòng, jí qín zhì xū. dà lì nù, jiāng qióng qí yù, yǐ guāng diǎn yán dé miǎn. yùn hé shèng zhǎng, guāng diǎn xiān fēn xí hé yuán zēng xiū dī, ér zì pō zhōu gāo yóu shǒu shì. bà xiǎn gōng dié chū, dà lì yǐ gù shì, shì jié hòu cè shuǐ, xí qǐ bà, bù wèi dòng. lì yuè yú qǐ èr bà, qī yuè miǎo nǎi qǐ sān bà, xià hé liù xiàn huò yǒu qiū. jiàn yán huái hǎi zāi qū guǎng, yí kuān chóu zhèn jīn, bù yí shè zhōu chǎng, shǐ zāi mín jūn jí, fèi bù zī, qiě shēng shì. yǔ bù zhèng shǐ jì chāng yì bù hé, huì fèng xí rù dōu cān yì gǎi dìng guān zhì, suì qù rèn. hòu jiāng běi zhèn shì kuǎn chù ér fèi mí, yī rú guāng diǎn yán.
三十二年,按淮揚海道,加按察使銜。寶應饑民劫米,令潛逃。適光典舟至,剴切諭解之。而揚州亦以饑民劫米告,詗知猾胥陰煽眾,即擒治胥。大吏怒,將窮其獄,以光典言得免。運河盛漲,光典先分檄河員增修堤,而自泊舟高郵守視。壩險工迭出,大吏以故事,視節候測水,檄啟壩,不為動。歷月餘啟二壩,七月杪乃啟三壩,下河六縣獲有秋。建言淮海災區廣,宜寬籌賑金,不宜設粥廠,使災民麕集,費不貲,且生事。與布政使繼昌議不合,會奉檄入都參議改定官制,遂去任。後江北賑事款絀而費糜,一如光典言。
sān shí sì nián, mìng fù ōu zhōu jiān dū liú xué shēng. zhū shēng bù lè shòu yuē shù, zhé xiāng zī áo, suì yú xiè zhí guī. zhào yǐ sì pǐn jīng táng hòu bǔ, chōng jīng shī dū xué jú zhǎng. xuān tǒng èr nián, fù nán yáng tí diào quàn yè huì, zú yú jiāng níng.
三十四年,命赴歐洲監督留學生。諸生不樂受約束,輒相訾謷,歲餘謝職歸。詔以四品京堂候補,充京師督學局長。宣統二年,赴南洋提調勸業會,卒於江寧。
chén yù shēng, zì róng shǔ, zhè jiāng zhū jì rén. guāng xù shí èr nián jìn shì, gǎi shù jí shì, shòu biān xiū. chū wèi sōng jiāng zhī fǔ, yán xiāo jiǔ wèi huàn. yù shēng dào guān, mì zhì qí dǎng wèi dǎo, shuài jiàn zú cè jí qí chuō bǎi yú lǐ, yǎn qí kuí bǔ zhī, zhì zhū fǎ. sōng wā xià, shù kǔ lǎo, jùn zhī hé sān shí yú, bìng chóu suì xiū fèi shù wàn jīn yǐ zé nóng. yǐ yōu guī. quán huò qǐ, jì sú sù qiáng, yǔ jiào chóu. bù chěng zhě zhuǎn xiāng shān huò, zhòng zhì qiān yú, chéng xiāng yuē qī jiāng wèi luàn. yù shēng dú mìng yú wǎng yù zhī, tú yǔ zhòng è, shì xiōng xiōng, zhuó yú qián héng shēn cùn xǔ, zhèng gào zhī yuē: wú fēng qiáo chén mǒu yě, lái huó ěr! wèi zhǐ chén lì hài. zhòng wù qiě qì, jiē luó bài, zhēng qì xiè ér zǒu. ér chéng zhōng yǒu mín hū fēng qǐ, yù shēng cù guān shǒu bì chéng, bǔ qí kuí wǔ rén zhǎn yǐ xùn, shì lì píng. xiàn běi jiāng zǎo cūn, dǔ kū yě. měi suì shí yuè, wú yuè dǔ tú fēn jí, yī zhì lèi qiān jīn, pò jiā zhě wú suàn. yù shēng qǐng yú dà lì, jiè shí xiàn guān lì cūn zuò jìn, zhe wèi lì, shù bǎi nián bì sú zhì cǐ ér gé. fú chú, yǐ láo qiān dào yuán, rù cān zhèng wù liàn bīng shuì wù zhū zhèng.
陳遹聲,字蓉曙,浙江諸暨人。光緒十二年進士,改庶吉士,授編修。出為松江知府,鹽梟久為患。遹聲到官,密緻其黨為導,帥健卒策疾騎踔百餘里,掩其魁捕之,寘諸法。松窪下,數苦潦,濬支河三十餘,並籌歲修費數萬金以澤農。以憂歸。拳禍起,暨俗素強,與教仇。不逞者轉相煽惑,眾至千餘,城鄉約期將為亂。遹聲獨命輿往喻之,途與眾遌,勢洶洶,斫輿前衡深寸許,正告之曰:「吾楓橋陳某也,來活爾!」為指陳利害。眾悟且泣,皆羅拜,爭棄械而走。而城中莠民忽蜂起,遹聲促官守閉城,捕其魁五人斬以徇,事立平。縣北江藻村,賭窟也。每歲十月,吳、越賭徒紛集,一擲累千金,破家者無算。遹聲請於大吏,屆時縣官蒞村坐禁,著為例,數百年敝俗至此而革。服除,以勞遷道員,入參政務、練兵、稅務諸政。
sān shí sān nián, shòu chuān dōng dào. chuān dōng, dào sǒu yě, lì rèn wèi jiā xún, kāi xiàn kòu wàn yú lìn páng xiàn, lì píng zhī. cì nián, qián zhōng dào kuí liú tiān chéng jié shǔ biān bū kòu náo chuān nán, fáng jūn shù wèi suǒ bài. shěng xí liàn jūn qī yíng jiǎo zhī, kòu zhì, wěi xiè qù. yù shēng lì mù jīng yǒng shù bǎi rén, bù yǐ bīng fǎ, jí chí fù yuán, wèi zā yuè, shēng fù tiān chéng guī. jiāng běi tīng chǎn méi, kuàng mài mián yán shù bǎi lǐ, zhì hé zhōu. jiān mín sī shòu lóng wáng dòng yú yīng shāng, wài wù bù yǔ dìng zū yuē, xū jiāng běi tīng kuàng chǎn shòu zhī fù yào zhǎn tà zhì shí niú gōu, qiě màn jí liǎng chuān. chuān rén fèn, jiāng yǔ yīng shāng jiǎo. yù shēng lì zhēng zhī yīng lǐng shì, bìng mì zhǔ chuān rén shōu shí niú gōu zuǒ yòu dì. yīng shāng yǐ wú tuó dì kě dé, dé gōu yǔ dòng, yóu shí tián yě, dòng hē bǎi duān, bù wèi dòng, zú yǐ jiàn zhí shú huí. zhì yú liǎng zài, dà lì jiāo zhāng lùn jiàn, jù yǐn jí guī. dāng zhóu shù zhāo zhī, xiè bù chū. zhe yǒu míng yì mín shī jī lú bài shuō jí shī jí děng.
三十三年,授川東道。川東,盜藪也,蒞任未浹旬,開縣寇萬餘躪旁縣,立平之。次年,黔中盜魁劉天成結蜀邊逋寇撓川南,防軍數為所敗。省檄練軍七營剿之,寇至,委械去。遹聲立募精勇數百人,部以兵法,疾馳赴援,未匝月,生縛天成歸。江北廳產煤,礦衇綿延數百里,至合州。奸民私售龍王洞於英商,外務部與訂租約,胥江北廳礦產授之;復要展拓至石牛溝,且蔓及兩川。川人憤,將與英商角。遹聲力爭之英領事,並密囑川人收石牛溝左右地。英商以無佗地可得,得溝與洞,猶石田也,恫喝百端,不為動,卒以賤值贖回。治渝兩載,大吏交章論薦,遽引疾歸。當軸數招之,謝不出。著有明逸民詩、畸廬稗說及詩集等。
pān mín biǎo, zì zhèn shēng, jiāng sū yáng hú rén. tóng zhì shí èr nián jǔ rén. guāng xù chū, shù mù jīn zhèn zhí lì hé nán shān xī zhū xíng shěng. shí wǔ nián, shān dōng hé jué, fán zhèn lì chéng qí hé lín yì qí dōng jì yáng huì mín shāng hé qīng chéng bīn zhān huà hǎi fēng yáng xìn pú tái shí sān zhōu xiàn. yuè sì nián shǐ jùn. zāi mín wú guī zhě zhòng, mín biǎo yú lì chéng wò niú shān jiàn wū wǔ bǎi jiān wō péng qiān jiān jū zhī, shǐ zhí sāng má, xìng gēng zhī, jí bìng hūn jià, jiē yǒu zī zhù. bié jiàn gōng chǎng bǎi jiān, yì shú bā suǒ, shè jiào yǎng jú dǒng zhī. yīn qí guī huà, lì shí nián zhī jiǔ, duō yǒu yì chéng zì gěi zhě, nǎi yǐ jīng fèi gǎi shè méng yǎng xué táng. shí jiǔ nián, zhèn shān xī dà tóng biān wài fēng zhèn zhū tīng, yì fǎng wò niú shān chéng fǎ, shōu jí jiào yǎng zhī, xún yǐ zhōu tóng jiù zhí shān dōng, shǔ ēn xiàn, bǔ píng dù, zhuó tài ān zhī fǔ. èr shí bā nián, hé jué lì jīn, zhào bān nèi tǎng shí wàn, dà lì xí mín biǎo qù rèn zhuān zhèn shì. jìn dào yuán, fā shǎn xī, guǎn nóng gōng shāng kuàng jú. mín biǎo shěn tóng guān xiàn tǔ zhì yí cí, jiàn cí yáo tóng guān, xìng dà lì. zī jié jiāng zhōng chuò, qǐng jiān zhōu zhì lí què, yǐ xiàn yú zhù cí yè, réng bù gěi, qiě kuī shuì, jì wú suǒ chū, jìng yǎng yào sǐ, shí lùn xī zhī.
潘民表,字振聲,江蘇陽湖人。同治十二年舉人。光緒初,數募金賑直隸、河南、山西諸行省。十五年,山東河決,凡賑歷城、齊河、臨邑、齊東、濟陽、惠民、商河、青城、濱、霑化、海豐、陽信、蒲台十三州縣。閱四年始竣。災民無歸者眾,民表於歷城臥牛山建屋五百間、窩棚千間居之,使植桑麻,興耕織,疾病婚嫁,皆有資助。別建工廠百間,義塾八所,設教養局董之。因其規畫,歷十年之久,多有藝成自給者,乃以經費改設蒙養學堂。十九年,賑山西大同邊外豐鎮諸廳,亦仿臥牛山成法,收集教養之,尋以州同就職山東,署恩縣,補平度,擢泰安知府。二十八年,河決利津,詔頒內帑十萬,大吏檄民表去任專賑事。晉道員,發陝西,筦農工商礦局。民表諗同官縣土質宜磁,建磁窯同官,興大利。貲竭將中輟,請兼盩厔釐榷,以羨餘助磁業,仍不給,且虧稅,計無所出,竟仰藥死,時論惜之。
mín biǎo cuì yú zhèn wù èr shí yú nián, měi yù zāi jìn, hū yuè bēn zǒu, zhì shēn jiā bù gù, bì yī cǎo lǚ, zhí zhú ní tú, miàn mù lí hēi, fēi rén suǒ kān, zī fǔ xī zì dài. jí fú guān, fèng rù xī yǐ cháng zhèn zhài, chōng zhèn yòng. zì yì zhèn fēng qǐ, huò cóng shì shù nián, yóu hán rú ér zhì sù fēng. rú mín biǎo zhī shǐ zhōng wú rǎn, mò wú yú zī zhě, gài bù shù gòu.
民表瘁於賑務二十餘年,每遇災祲,呼籥奔走,置身家不顧,敝衣草履,躑躅泥塗,面目黧黑,非人所堪,貲斧悉自貸。及服官,俸入悉以償賑債,充賑用。自義賑風起,或從事數年,由寒儒而致素豐。如民表之始終無染,歿無餘貲者,蓋不數覯。
yán zuò lín, zì yòu zhī, dān tú rén. yǐ rú shēng fèn qǐ sī zhèn shì. zì guāng xù èr nián shǐ zhì sān shí nián, lì zhèn shān dōng hé nán shān xī ān huī jiāng sū zhí lì guǎng xī fèng tiān shǎn xī shù xíng shěng. měi jiān jùn hé xiū dī, yǐ gōng dài zhèn. zuò lín xìng qiáng yì, fù shì yǒng jué, zōng hé wú mí fèi, jiǔ ér wèi rén suǒ xìn, gù lè shū zhě zhòng. qí shī zhèn bù jū chéng fǎ, suí shí dì ér qǔ qí yí. dāng shí jiāng lì yǐ yì zhèn kě jiǎo guān lì jū qiān yán huǎn jī xí, lè yǐ yǐ jí shì. zuò lín bù qiú shì jìn, zhé cí jiàn shàn, jǐn shòu guó zi jiān zhù jiào xián, shù bèi wēn zhào jiā yān. jī zhèn yú zī xìng yáng zhōu zhèn jiāng liǎng jùn shàn jǔ. jí mò, zi liáng pèi chū èr shí yú wàn jīn wèi xù lí bǎo jié bèi huāng děng yòng, chéng qí yí zhì yún.
嚴作霖,字佑之,丹徒人。以儒生奮起司賑事。自光緒二年始至三十年,歷賑山東、河南、山西、安徽、江蘇、直隸、廣西、奉天、陝西數行省。每兼濬河修堤,以工代賑。作霖性強毅,赴事勇決,綜覈無糜費,久而為人所信,故樂輸者眾。其施賑不拘成法,隨時地而取其宜。當時疆吏以義賑可矯官吏拘牽延緩積習,樂倚以集事。作霖不求仕進,輒辭薦剡,僅受國子監助教銜,數被溫詔嘉焉。積賑餘貲興揚州、鎮江兩郡善舉。及歿,子良沛出二十餘萬金為恤嫠、保節、備荒等用,成其遺志雲。
táng xī jìn, zì tóng qīng, wú xī rén. fù wén yuán, hé mén xùn yuè nán, jī shī mǎn jǐng. luàn píng, xī jìn shí qīn gǔ, lì xuè qǔ yàn, shì fèng yí xùn lì xíng shàn. guāng xù chū, wén yù jìn zāi, shǐ mù yì zhèn. shí sì nián, yǐ ēn gòng shòu ān dōng xiàn jiào yù. shí huái xú hǎi dà shuǐ, xī jìn zhào xiǎo zhōu wǎng zhèn, yōu láo shén, xū fà wèi bái. míng nián, ān dōng lào, yì mù jīn zhèn zhī. dōng, fù zhèn shān dōng yán hǎi zhū jùn zāi, wèi zhì cháng píng cāng. èr shí liù nián, liǎng gōng xī shòu, guān zhōng dà jī, rén xiāng shí, xī jìn jù jīn sì shí wàn wǎng zhèn, lì èr zhōu bā xiàn, jiān kùn bù shǎo zǔ. zāi qū guǎng, zhèn kuǎn qiě guì, nǎi dān chē yì xíng zài, qǐng yú dà xué shì wáng wén sháo, dé èr shí wàn jīn yì zhī. shì jùn, fǎn ān dōng. zuò hé ān dōng zhī xiàn tān cán, tóng luò zhí. liǎng jiāng zǒng dū duān fāng děng zòu fù xī jìn guān, gǎi quán zhǎng zhōu, hòu yǐ shū jīn zhù zhèn bǎo dào yuán. sān shí èr nián, xiāng zhōng zāi, guān shēn fù yǐ zhèn shì zhǔ. qiū, huái pǔ bèi shuǐ, liú mín shù shí wàn xiōng jù, yù qiǎn wù sàn, xián yuē: yǒu sī xíng zhèn bù zú shì, bì děi táng gōng. shí xī jìn wò bìng, yóu qiáng fú ér zhì, zhòng jiàn qí lái, huān yuē: wú shēng yǐ! nǎi gè hái guī dài zhèn, suì yǐ wú shì.
唐錫晉,字桐卿,無錫人。父文源,闔門殉粵難,積屍滿井。亂平,錫晉拾親骨,瀝血取驗,誓奉遺訓力行善。光緒初,聞豫、晉災,始募義賑。十四年,以恩貢授安東縣教諭。時淮、徐、海大水,錫晉棹小舟往賑,憂勞甚,鬚髮為白。明年,安東澇,益募金賑之。冬,復賑山東沿海諸郡災,為置常平倉。二十六年,兩宮西狩,關中大飢,人相食,錫晉醵金四十萬往賑,歷二州八縣,艱困不少阻。災區廣,賑款且匱,乃單車詣行在,請於大學士王文韶,得二十萬金益之。事竣,返安東。坐劾安東知縣貪殘,同落職。兩江總督端方等奏復錫晉官,改銓長洲,後以輸金助賑保道員。三十二年,湘中災,官紳復以賑事囑。秋,淮浦被水,流民數十萬洶聚,喻遣勿散,咸曰:「有司行賑不足恃,必得唐公。」時錫晉臥病,猶強扶而至,眾見其來,驩曰:「吾生矣!」乃各還歸待賑,遂以無事。
xuān tǒng sān nián, fāng chóu zhèn jiāng wǎn, ér wǔ chāng biàn qǐ. xī jìn yōu fèn, bìng rì jù, yuè suì zú. xī jìn zhì zhèn, zì yǐ hài zhì xīn hài, fán sān shí yǒu qī nián, qí zhèn dì wèi xíng shěng bā: shān xī hé nán jiāng sū shān dōng yǐ jí shǎn xī hú nán, dōng zhì jí lín, xī zhì gān sù qí zhèn kuǎn guò bǎi wàn yǐ shàng. yì zhèn zhī yuǎn qiě jiǔ, wú guò xī jìn. mò hòu zhòng sī qí dé, shòu zhèn gè shěng xián qǐng lì cí sì zhī.
宣統三年,方籌賑江、皖,而武昌變起。錫晉憂憤,病日劇,越歲卒。錫晉治賑,自乙亥至辛亥,凡三十有七年,其賑地為行省八:山西、河南、江蘇、山東以及陝西、湖南,東至吉林,西至甘肅;其賑款過百萬以上。義賑之遠且久,無過錫晉。歿後眾思其德,受賑各省咸請立祠祀之。
lóu chūn fān, zì jiāo shēng, zhè jiāng shào xìng rén. yǐ gòng shēng nà zī wèi tóng zhī, lì bǎo dào yuán. jiǔ cān běi yáng mù fǔ, lǐ hóng zhāng yóu zhòng zhī, cháng yǐ yǐ zhì fán jù. chūn fān shú ān zhí lì shuǐ lì, yǒng dìng hé cháng suì jué, sī huàn yù fáng, yǐ shí xiāo xī zhī, hé bù shù bìng. zhǎng lú yán shāng jiǔ kùn zēng lí, chūn fān wù wèi kuān dà, kè yù ér shāng bù náo. yóu jīng xíng lǜ, shěn hé wéi shèn, zhí shěng suì wú yuān yù. quán luàn zuò, lì zhǔ jiǎo bàn. wèi zǒng dū yù lù cǎo zòu, tòng chén xié shù wàn bù kě xìn, zhàn xìn wàn bù kě kāi, yǐ yī fú bā, jué wú xìng lǐ. yù lù chū pō xìn zhī, bù néng jiān chí, zú zhì bài liè. fěi yǐ tōng dí wū shēn fù, qǐng sōu shā. chūn fān lì zǔ, duō bǎo quán. shì jí, chūn fān shǒu qǐng zhào hóng zhāng běi shàng tíng zhàn yì hé. jí lián jūn cù zhì, tóng liáo jiē zǒu, chūn fān dú liú bù qù, jiān kǔ móu zhī zhǔ, zhì yī yuè zhī jiǔ. hóng zhāng zhì, fù cān hé yì, yuē chéng, cí yōu bǎo. xīn hài shì qǐ, rén xīn huáng huò, chūn fān sù yè chóu lǜ, dú wèi dì fāng móu bǎo ān. jiāo láo yì shén, cù bìng zú.
婁春蕃,字椒生,浙江紹興人。以貢生納貲為同知,歷保道員。久參北洋幕府,李鴻章尤重之,常倚以治繁劇。春蕃熟諳直隸水利,永定河常歲決,思患預防,以時消息之,河不數病。長蘆鹽商久困增釐,春蕃務為寬大,課裕而商不撓。尤精刑律,審覈維慎,直省遂無冤獄。拳亂作,力主剿辦。為總督裕祿草奏,痛陳邪術萬不可信,戰釁萬不可開,以一服八,決無幸理。裕祿初頗信之,不能堅持,卒致敗裂。匪以通敵誣紳富,請搜殺。春蕃力阻,多保全。事亟,春蕃首請召鴻章北上停戰議和。及聯軍猝至,同僚皆走,春蕃獨留不去,艱苦謀搘拄,至一月之久。鴻章至,復參和議,約成,辭優保。辛亥事起,人心惶惑,春蕃夙夜籌慮,獨為地方謀保安。焦勞益甚,猝病卒。
chūn fān dūn jié cāo, yǒu jīng jì cái. zì hóng zhāng yán rù zhí mù, xiān hòu chuí sān shí nián. lì rèn zǒng dū rú wáng wén sháo róng lù yuán shì kǎi yáng shì xiāng duān fāng chén kuí lóng děng, jiē jìng lǐ zhī. suī bù lè shì jìn, wèi qīn lì zhì, ér lùn zhì zuǒ zhèng, liú yì mín shēng, gè jùn xiàn jiē fèng wèi guī niè. mò hòu, zhí rén sī qí dé, gōng qǐng fù sì hóng zhāng cí.
春蕃敦節操,有經濟才。自鴻章延入直幕,先後垂三十年。歷任總督如王文韶、榮祿、袁世凱、楊士驤、端方、陳夔龍等,皆敬禮之。雖不樂仕進,未親吏治,而論治佐政,留意民生,各郡縣皆奉為圭臬。歿後,直人思其德,公請附祀鴻章祠。
lùn yuē: gè shěng jiān sī néng zhe shēng jī zhě, dà dǐ duō qǐ yú shǒu lìng, gài qīn mín zhī xiào yān. jí bīng shì xìng ér yǒu shì gōng mù zhí, juān lì kāi ér yǒu shū xiǎng zhù zhèn, suī qí chū bù bì jǐn qīn lì zhì, ér yǐ shí xīn xíng shí zhèng, liú ài yú rén, mín zhī gǎn zhī, yì qǐ yǒu yì? zì rǔ kuí zōng lián yǐ zhì xī jìn chūn fān zhū rén, dé huì zài rén, hòu rén chēng zhī zhì jīn, bù kě jìng zāi!
論曰:各省監司能著聲績者,大抵多起於守令,蓋親民之效焉。及兵事興而有事功幕職,捐例開而有輸餉助賑,雖其初不必盡親吏治,而以實心行實政,流愛於人,民之感之,亦豈有異?自汝奎、宗濂以至錫晉、春蕃諸人,德惠在人,後人稱之至今,不可敬哉!