huáng tǐ fāng zi shào jī zōng shì bǎo tíng zōng shì shèng yù zhāng pèi lún hé rú zhāng dèng chéng xiū xú zhì xiáng
黃體芳子紹箕 宗室寶廷 宗室盛昱 張佩綸何如璋 鄧承修徐致祥
huáng tǐ fāng, zì shù lán, zhè jiāng ruì ān rén. tóng zhì èr nián jìn shì, xuǎn shù jí shì, shòu biān xiū. rì tàn tǎo zhǎng gù, kǎi rán yǒu jīng shì zhì. lèi qiān shì dú xué shì, pín shàng shū yán shí zhèng dé shī. jìn yù jī, qǐng chóu jí zhèn, zhěng lì zhì, qīng shù yù, chēng zhǐ. shí yì jìn shāo guō yù mín shí, hù bù hé bó, tǐ fāng wèi shāo guō lǐng tiē, bù huò suì yín sān wàn, yīn shàng dǒng xún jiān xié zhuàng, zuò juān jí.
黃體芳,字漱蘭,浙江瑞安人。同治二年進士,選庶吉士,授編修。日探討掌故,慨然有經世志。累遷侍讀學士,頻上書言時政得失。晉、豫飢,請籌急賑,整吏治,清庶獄,稱旨。時議禁燒鍋裕民食,戶部覈駁,體芳謂燒鍋領帖,部獲歲銀三萬,因上董恂奸邪狀,坐鐫級。
guāng xù wǔ nián sān yuè, huì líng lǐ chéng, zhǔ shì wú kě dú wèi dìng dà tǒng yǐ shī jiàn. zhào yán: tóng zhì shí sān nián shí èr yuè chū wǔ rì jiàng zhǐ, sì hòu huáng dì shēng yǒu huáng zǐ, jí chéng jì dà xíng huáng dì wèi sì. wú kě dú suǒ zòu, qián zhǐ jí shì cǐ yì. yú shì xià qún chén yì, tǐ fāng lüè yán: jí shì cǐ yì yī yǔ, zhǐ yǒu kè zūn, gèng yǒu hé yì? nǎi jī liè zhě shèng qì lì zhēng, xùn wèi zhě niè rú bù tǔ, huò zhōng huò jǐn, jiē rén chén shèng jié, ér xī qí wèi míng jīn rì shì shì yě. pì zhū shì mín zhī jiā, zhǎng zi cì zǐ gè yǒu sūn, ér zì zǔ fù mǔ shì zhī zé wú yì. rán xí jué zhí bì guī zhī zhǎng fáng zhě, dí zhǎng yǔ dí cì zhī bié yě. yòu rú dà zōng wú zi, cì zōng zhǐ yī dí zǐ, rán xiǎo zōng yǐ dí zǐ jì dà zōng, bù wén yǒu suǒ lìn zhě, yǐ réng de jiān chéng běn zōng gù yě. wéi jūn yǔ mín wēi yǒu bù tóng. mín jiān yǐ dí zǐ jì dà zōng, zé dà zōng wèi zhǔ, běn zōng wèi jiān. tiān huáng yǐ dí zǐ jì dì xì, zé dì xì wèi zhǔ, běn zōng kě dé ér jiān, qīn bù kě dé ér jiān. ruò rén jūn yǐ dí zǐ jì zhǎng zhī, zé gù yǐ jì zhǎng zhī wèi zhǔ, ér běn zōng yì bù néng bù jiān. gài rén jūn wú xiǎo zōng, jí chēng wèi jiā yǐ qū bié, yì yú běn zōng ēn yì wú shāng. cǐ liǎng gōng yì zài sì zǐ chéng tǒng, cí ài mù zōng, yì jí suǒ yǐ cí ài huáng shàng zhī shuō yě. jīn fēi hé liǎng tǒng wèi yī tǒng, yǐ bù dìng wèi yù dìng, jiù jiāng lái chéng jì zhě yǐ wèi chéng sì, shì yì wú cè yǐ chù zhī yǐ. shì sī cǐ shí jí bù zhuān wèi mù zōng jì, jì zhèng míng wèi xiān dì sì zǐ, qǐ yǒu jǐn fēng yī wáng bèi lēi zhě hū? jí bù zhuān wèi huáng shàng jì, gǔ lái tiān zǐ zhī sì zǐ, qǐ yǒu yǐ bù zhǔ shén qì zhī zhū huáng zǐ dāng zhī zhě hū? jí jǐn wèi mù zōng jì, huáng shàng kě rú mín jiān chū jì zhī zǐ hū? jí jǐn wèi huáng shàng jì, mù zōng kě rú qián míng chēng wèi huáng bó kǎo hū? fū fèng zǔ xùn, bǐng yì zhǐ, tǐ shèng yì, fēi tiě. xiān dì jīn shàng jiē wú bù yí, fēi bèi. míng qí tǒng ér fēi qí rén, fēi shàn. lùn tǒng xì, biàn zōng fǎ, zhèng zú jiàn guó jiā yì wàn nián wú jiāng zhī xiū, fēi gān fàn jì huì. cǐ gù wú yì qì kě chěng, yì wú gōng zuì kě yán yě. shū rù, zhào cún yù qìng gōng. zì shì hé shàng shū hè shòu cí shì zòu, é shǐ chóng hòu wù guó, hóng jūn yì dì tú chuǎn miù, měi shǐ cuī guó yīng fù sài huì shī tǐ, jiē rén suǒ nán yán, zhí shēng zhèn zhōng wài.
光緒五年三月,惠陵禮成,主事吳可讀為定大統以尸諫。詔言:「同治十三年十二月初五日降旨,嗣後皇帝生有皇子,即承繼大行皇帝為嗣。吳可讀所奏,前旨即是此意。」於是下群臣議,體芳略言:「『即是此意』一語,止有恪遵,更有何議?乃激烈者盛氣力爭,巽畏者囁嚅不吐,或忠或謹,皆人臣盛節,而惜其未明今日事勢也。譬諸士民之家,長子次子各有孫,而自祖父母視之則無異。然襲爵職必歸之長房者,嫡長與嫡次之別也。又如大宗無子,次宗止一嫡子,然小宗以嫡子繼大宗,不聞有所吝者,以仍得兼承本宗故也。唯君與民微有不同。民間以嫡子繼大宗,則大宗為主,本宗為兼。天潢以嫡子繼帝系,則帝係為主,本宗可得而兼,親不可得而兼。若人君以嫡子繼長支,則固以繼長支為主,而本宗亦不能不兼。蓋人君無小宗,即稱謂加以區別,亦於本宗恩義無傷。此兩宮意在嗣子承統,慈愛穆宗,亦即所以慈愛皇上之說也。今非合兩統為一統,以不定為豫定,就將來承繼者以為承嗣,似亦無策以處之矣。試思此時即不專為穆宗計,既正名為先帝嗣子,豈有僅封一王貝勒者乎?即不專為皇上計,古來天子之嗣子,豈有以不主神器之諸皇子當之者乎?即僅為穆宗計,皇上可如民間出繼之子乎?即僅為皇上計,穆宗可如前明稱為皇伯考乎?夫奉祖訓,稟懿旨,體聖意,非僣。先帝今上皆無不宜,非悖。明其統而非其人,非擅。論統系,辨宗法,正足見國家億萬年無疆之庥,非干犯忌諱。此固無意氣可逞,亦無功罪可言也。」疏入,詔存毓慶宮。自是劾尚書賀壽慈飾奏,俄使崇厚誤國,洪鈞譯地圖舛謬,美使崔國英赴賽會失體,皆人所難言,直聲震中外。
qī nián, qiān nèi gé xué shì, dū jiāng sū xué zhèng. míng nián, shòu bīng bù zuǒ shì láng. zhōng fǎ shì qǐ, jiàn suǒ hái liú qiú jīng huà yuè nán yì. shí yī nián, hái jīng, hé lǐ hóng zhāng zhì bīng wú xiào, qǐng chì céng jì zé chuán guī liàn shī, wǔ zhǐ, zuǒ qiān tōng zhèng shǐ. liǎng shǔ zuǒ fù dōu yù shǐ, zòu yán zì qiáng zhī běn zài nèi zhì, yòu lì chén zhōng wài jiāo shè dé shī, hòu zú rú suǒ yán. shí qī nián, qǐ xiū. èr shí wǔ nián, zú. zi shào jī shào dì, bìng néng chéng jiā xué, ér shào jī yóu shàn yǎ.
七年,遷內閣學士,督江蘇學政。明年,授兵部左侍郎。中法事起,建索還琉球、經畫越南議。十一年,還京,劾李鴻章治兵無效,請敕曾紀澤遄歸練師,忤旨,左遷通政使。兩署左副都御史,奏言自強之本在內治,又歷陳中外交涉得失,後卒如所言。十七年,乞休。二十五年,卒。子紹箕、紹第,並能承家學,而紹箕尤贍雅。
shào jī, zì zhòng tāo. guāng xù liù nián jìn shì, yǐ biān xiū diǎn shì hú běi. jìn shì jiǎng, zhuó shù zǐ. jīng shī lì dà xué táng, chōng zǒng bàn. jiū xīn dōng xī bāng xué zhì, shǒu dìng zhāng tiáo. qiān shì dú xué shì. lì chōng biān shū jú yì shū jú jiān dū. chū wèi hú běi tí xué shǐ. dōng dù rì běn, yǔ qí bāng rén shì lùn kǒng jiào zhé xīn zhé. guī, wèi jǐ, zú.
紹箕,字仲弢。光緒六年進士,以編修典試湖北。晉侍講,擢庶子。京師立大學堂,充總辦。究心東西邦學制,手訂章條。遷侍讀學士。歷充編書局、譯書局監督。出為湖北提學使。東渡日本,與其邦人士論孔教、輒心折。歸,未幾,卒。
zōng shì bǎo tíng, zì zhú pō, lì mǎn zhōu xiāng lán qí, zhèng xiàn qīn wáng jì ěr hā lǎng bā shì sūn. tóng zhì qī nián jìn shì, xuǎn shù jí shì, shòu biān xiū. lèi qiān shì dú. guāng xù gǎi yuán, shū qǐng xuǎn shī bǎo yǐ chóng shèng dé, yán huàn sì yǐ dù gàn yù, hé shí nèi wù fǔ yǐ jié mí fèi, xùn liàn shén jī yíng yǐ bèi huǎn jí, yì zhǐ jiā nà. dà kǎo sān děng, jiàng zhōng yǔn, xún shòu sī yè. shì shí cháo tíng fāng ruì yì qiú zhì, zhào xún lì zhì mín shēng yòng rén xíng zhèng, bǎo tíng lì jué qí bì, è è shù bǎi yán, zhì qiè zhí. jìn yù jī, yīng zhào chén yán, qǐng zuì jǐ, bìng zé chén gōng. tiáo shàng jiù huāng sì shì, yuē: chá lí shuì, kāi liáng juān, gòu yáng mǐ, zēng tiào jú. fù yǐ zāi guǎng zhèn jù, qǐng xíng fēn dài fǎ. jī fǔ hàn, rì sè chì, shì yán é xiè, jiàn yì nèi yán fáng fàn, wài shì zhèn dìng, yǐ ān rén xīn. lì qiān shì jiǎng xué shì, yǐ liù shì jìn, yuē: míng chù zhì, zhuān zé rèn, xiáng kǎo xún, yán chéng xiàn, qù qī méng, shèn shè yòu, chēng zhǐ. wǔ nián, zhuǎn shì dú xué shì.
宗室寶廷,字竹坡,隸滿洲鑲藍旗,鄭獻親王濟爾哈朗八世孫。同治七年進士,選庶吉士,授編修。累遷侍讀。光緒改元,疏請選師保以崇聖德,嚴宦寺以杜干預,覈實內務府以節糜費,訓練神機營以備緩急,懿旨嘉納。大考三等,降中允,尋授司業。是時朝廷方銳意求治,詔詢吏治民生用人行政,寶廷力抉其弊,諤諤數百言,至切直。晉、豫飢,應詔陳言,請罪己,並責臣工。條上救荒四事,曰:察釐稅,開糧捐,購洋米,增糶局。復以災廣賑劇,請行分貸法。畿輔旱,日色赤,市言訛駴,建議內嚴防範,外示鎮定,以安人心。歷遷侍講學士,以六事進,曰:明黜陟,專責任,詳考詢,嚴程限,去欺矇,慎赦宥,稱旨。五年,轉侍讀學士。
chū, dé zōng jì tǒng sì wén zōng, yì zhǐ wèi jiāng lái shēng yǒu huáng zǐ, jí jì mù zōng wèi sì. nèi gé shì dú xué shì guǎng ān qǐng bān tiě quàn, bèi hē zé. zhì shì, mù zōng fèng ān huì líng, zhǔ shì wú kě dú jiān qǐng wèi qí lì hòu, yǐ shī jiàn, xià tíng chén yì. bǎo tíng wèi: gōng yì yì zhǐ zhī yì, gài yán mù zōng wèi yǒu chǔ èr, jí yǐ huáng shàng suǒ shēng zhī zǐ wèi sì, fēi yán shēng huáng zǐ jí shí chéng jì yě, yán sì ér tǒng gāi yān yǐ. yǐn shēn zhī, gài yán jiāng lái jí yǐ huáng shàng chuán tǒng zhī huáng zǐ jì mù zōng wèi sì yě. yīn huáng shàng fǔ chéng dà tǒng, gù hún hán qí cí, liú dài qīn zhèng rì zì xià míng zhào, cǐ huáng tài hòu bù rěn qí shì zhī cí xīn, yù yǐ xiào dì rén ràng zhī xiū guī zhī huáng shàng yě. guǎng ān bù néng yù, gù shēng zhēng yú qián wú kě dú bù néng yù, gù sǐ zhēng yú hòu. qiè tòng kě dú xùn sǐ zhī zhōng, ér yòu xī qí yí zhé zhī yán bù jǐn yì yě. kě dú wèi yù yì zhǐ yán wài zhī yì, ér qí yí zhé wèi dá zhī yì, huáng tài hòu zǎo jiàn jí zhī, gù yuē qián jiàng zhǐ shí jí shì cǐ yì yě. ér kě dú yóu yǐ zhōng nìng bù qí wèi lǜ, chéng guò lǜ yě. sòng tài zōng bèi dù tài hòu, míng jǐng dì fèi tài zǐ jiàn shēn, suī yīn nìng chén wàng jìn xié shuō, jiū yóu èr jūn yǒu zì sī zhī xīn. nǎi zhě liǎng gōng yì zhǐ xuán yú shàng, gū chén yí shū cún yú xià, chuán zhī jiǔ zhōu, zài zhī guó shǐ, huáng shàng tiān shēng shèng rén, bì néng yǐ huáng tài hòu zhī xīn wèi xīn. qǐng jiāng qián hòu yì zhǐ gōng chéng yù lǎn, míng jiàng yù zhǐ, xuān shì zhōng wài, bǐ tiān xià hòu shì xián zhī wǒ huáng tài hòu zhì cí, huáng shàng zhì xiào zhì dì zhì rén zhì ràng, qiě yǐ jiàn mù zōng zhì shèng zhì míng, fù tuō dé rén yě. rú shì, zé gāng jì zhèng, míng fēn dìng, tiān lǐ shùn, rén qíng ān yǐ. yīn fù nèi gé jí yì, yì wēi bù hé, jǐn yǐ shàng wén.
初,德宗繼統嗣文宗,懿旨謂將來生有皇子,即繼穆宗為嗣。內閣侍讀學士廣安請頒鐵券,被訶責。至是,穆宗奉安惠陵,主事吳可讀堅請為其立後,以尸諫,下廷臣議。寶廷謂:「恭繹懿旨之意,蓋言穆宗未有儲貳,即以皇上所生之子為嗣,非言生皇子即時承繼也,言嗣而統賅焉矣。引伸之,蓋言將來即以皇上傳統之皇子繼穆宗為嗣也。因皇上甫承大統,故渾涵其詞,留待親政日自下明詔,此皇太后不忍歧視之慈心,欲以孝弟仁讓之休歸之皇上也。廣安不能喻,故生爭於前;吳可讀不能喻,故死爭於後。竊痛可讀殉死之忠,而又惜其遺摺之言不盡意也。可讀未喻懿旨言外之意,而其遺摺未達之意,皇太后早鑒及之,故曰『前降旨時即是此意』也。而可讀猶以忠佞不齊為慮,誠過慮也。宋太宗背杜太后,明景帝廢太子見深,雖因佞臣妄進邪說,究由二君有自私之心。乃者兩宮懿旨懸於上,孤臣遺疏存於下,傳之九州,載之國史,皇上天生聖人,必能以皇太后之心為心。請將前後懿旨恭呈御覽,明降諭旨,宣示中外,俾天下後世咸知我皇太后至慈,皇上至孝至弟至仁至讓,且以見穆宗至聖至明,付託得人也。如是,則綱紀正,名分定,天理順,人情安矣。因赴內閣集議,意微不合,謹以上聞。」
yòu zòu: tíng chén wèi mù zōng jì tǒng zhī yì, yǐ gāi yú huáng tài hòu qián jiàng yì zhǐ zhī zhōng, jiāng lái shén qì suǒ guī, huáng shàng zì néng zhēn zhuó jǐn shàn, gù yě. rán yì zhǐ yì shēn cí jiǎn, bù jí cǐ yǐn shēn míng xī, yì rì huáng shàng shēng yǒu huáng zǐ, jiāng jì mù zōng wèi sì hū, yì bù jí jì hū? bù jí jì shì wéi yì zhǐ, jí jì yòu xián jī jìn jiàn chǔ. jiù lìng jǐn yán jì sì, bù biāo jì tǒng zhī míng, ér chén mín yì yǐn yǐ chǔ èr shì zhī, shì bù jiàn zhī jiàn yě. ér cǐ huáng zǐ xián yě, gù zōng shè fú rú qí bù xián, jiāng lái réng chuán jì tǒng hū, yì shě ér bié chuán hū? bié chuán zhī huáng zǐ, réng jì mù zōng wèi sì hū, yì bù jì hū? jí shǐ réng jì mù zōng, shì yì bù fèi lì zhī fèi lì yě, qǐ tài píng shèng shì hū? zhì cǐ shí jí yù huáng shàng zhēn zhuó jǐn shàn, bù yì nán hū? tíng yì zhī yì, huò yǐ huáng shàng qīn zhèng, huáng zǐ yīng shàng wèi shēng, bù nán yù zhuó yī jǐn shàn zhī guī. rán guó jūn shí wǔ ér shēng zǐ, huáng zǐ dàn yù rú zài chè lián zhī qián, yòu hé yǐ chù zhī hū? yǔ qí liú cǐ liǎng nán zhī jú yǐ dài huáng shàng, hé rú jí jīn zhēn zhuó jǐn shàn hū? qiě yì zhǐ fēi huáng shàng kě gǎi, cǐ shí bù yǐn shēn míng xī, jiāng lái huáng shàng suī zhēn zhuó jǐn shàn, hé gǎn zì wèi biàn tōng hū? cǐ wèi tuǒ zhě yī yě. tíng yì yòu wèi jì tǒng yǔ jiàn chǔ, wén yì shì shū, ér shì tǐ zé yī, shì yě. rán liè shèng chuí xùn, yuán yán sì tǒng zhī cháng, jīn zé shì shǔ chuàng jú, kě dú yì zài cún mù zōng zhī tǒng, yǔ wú gù shàn qǐng jiàn chǔ zhě yǒu jiān, wén yì zhī shū, bù dài yán yǐ. jīn tíng yì bù fēn bié cí yì, màn wèi wǒ cháo jiā fǎ wèi néng shēn zhì, zé rì qián yì zhǐ jí shì cǐ yì zhī wèi hé, chén mín bù gēng zī yí hū? cǐ wèi tuǒ zhě yòu yī yě. shū rù, zhào cáng yù qìng gōng. qí tā, é shǐ lái yì yuē, cháo xiān qǐng tōng shāng, jūn yǒu suǒ xiàn nà.
又奏:「廷臣謂穆宗繼統之議,已賅於皇太后前降懿旨之中,將來神器所歸,皇上自能斟酌盡善,固也。然懿旨意深詞簡,不及此引伸明晰,異日皇上生有皇子,將繼穆宗為嗣乎,抑不即繼乎?不即繼似違懿旨,即繼又嫌跡近建儲。就令僅言繼嗣,不標繼統之名,而臣民亦隱以儲貳視之,是不建之建也。而此皇子賢也,固宗社福;如其不賢,將來仍傳繼統乎,抑舍而別傳乎?別傳之皇子,仍繼穆宗為嗣乎,抑不繼乎?即使仍繼穆宗,是亦不廢立之廢立也,豈太平盛事乎?至此時即欲皇上斟酌盡善,不亦難乎?廷議之意,或以皇上親政,皇子應尚未生,不難豫酌一盡善之規。然國君十五而生子,皇子誕育如在徹簾之前,又何以處之乎?與其留此兩難之局以待皇上,何如及今斟酌盡善乎?且懿旨非皇上可改,此時不引伸明晰,將來皇上雖斟酌盡善,何敢自為變通乎?此未妥者一也。廷議又謂繼統與建儲,文義似殊,而事體則一,似也。然列聖垂訓,原言嗣統之常,今則事屬創局,可讀意在存穆宗之統,與無故擅請建儲者有間,文義之殊,不待言矣。今廷議不分別詞意,漫謂我朝家法未能深知,則日前懿旨『即是此意』之謂何,臣民不更滋疑乎?此未妥者又一也。」疏入,詔藏毓慶宮。其他,俄使來議約,朝鮮請通商,均有所獻納。
qī nián, shòu nèi gé xué shì, chū diǎn fú jiàn xiāng shì. jì chǎn shì, hái cháo, yǐ zài tú nà qiè zì hé bà, zhú shì xī shān, wǎng jū zhī. shì dōng, huáng tài hòu wàn shòu zhù gǔ, shǎng sān pǐn zhì. shí liù nián, zú.
七年,授內閣學士,出典福建鄉試。既蕆事,還朝,以在途納妾自劾罷,築室西山,往居之。是冬,皇太后萬壽祝嘏,賞三品秩。十六年,卒。
zi shòu fù, shù jí shì. gēng zǐ, quán fěi luàn, xùn nán, zì yǒu chuán.
子壽富,庶吉士。庚子,拳匪亂,殉難,自有傳。
zōng shì shèng yù, zì bó xī, lì mǎn zhōu xiāng bái qí, sù wǔ qīn wáng háo gé qī shì sūn. zǔ jìng zhēng, xié bàn dà xué shì. fù héng ēn, zuǒ fù dōu yù shǐ. shèng yù shǎo huì, shí suì shí zuò shī yòng tè qín zì, jù táng què tè qín bēi zhèng xīn táng shū tū jué chún tè lè wèi tè qín zhī wù, yáo shì xiǎn míng. guāng xù èr nián jìn shì, jì, shòu biān xiū, yì lì xué, tǎo cè jīng shǐ yú dì jí běn cháo zhǎng gù, jiē néng xiáng qí yán gé. lèi qiān yòu shù zǐ, chōng rì jiǎng qǐ jū zhù guān.
宗室盛昱,字伯熙,隸滿洲鑲白旗,肅武親王豪格七世孫。祖敬徵,協辦大學士。父恆恩,左副都御史。盛昱少慧,十歲時作詩用「特勤」字,據唐闕特勤碑證新唐書突厥「純特勒」為「特勤」之誤,繇是顯名。光緒二年進士,既,授編修,益厲學,討測經史、輿地及本朝掌故,皆能詳其沿革。累遷右庶子,充日講起居注官。
mǐn zhè zǒng dū hé jǐng xún fǔ liú bǐng zhāng shōu xiáng tái fěi huáng jīn mǎn, shèng yù hé jǐng děng zhǎng è yǎng jiān, qǐng xià lì yán yì, fā jīn mǎn hēi lóng jiāng xīn jiāng ān zhì. shàng shū péng yù lín shù cí guān bù shòu zhí, hé qí zì biàn shēn tú, qǐ gōng chén jiāo jiǎn zhī jiàn. zhè jiāng àn chá shǐ chén bǎo zhēn bì jiàn wèi xíng, zhuī lùn guān hé nán tīng yù bù shèn, bà miǎn zhāng pèi lún hé qí liú jīng gàn jìn, bǎo zhēn shū biàn, shèng yù yán qí xiāo xiāo shī dà chén tǐ, qǐng zài xià lì yì. cháo xiān zhī luàn yě, tí dū wú zhǎng qìng fèng běi yáng dà chén zhāng shù shēng xí, lǜ shī rù cháo, zhí dà yuàn jūn lǐ gāng yīng yǐ guī, shí chà wèi qí xūn. shèng yù yán: chū zì yòu jié, bù zú yán gōng, tú lìng shǔ guó hán xīn, yǒu bāng téng xiào. yí yán yǔ chù fēn, bǐ zhōng wài zhī fēi cháo tíng běn yì. wèi jiǎng guān wèi bàn zài, shù yán shì, shì lùn tuī wèi jiǎn è.
閩浙總督何璟、巡撫劉秉璋收降台匪黃金滿,盛昱劾璟等長惡養奸,請下吏嚴議,發金滿黑龍江、新疆安置。尚書彭玉麟數辭官不受職,劾其自便身圖,啟功臣驕蹇之漸。浙江按察使陳寶箴陛見未行,追論官河南聽獄不慎,罷免;張佩綸劾其留京干進,寶箴疏辯,盛昱言其嘵嘵失大臣體,請再下吏議。朝鮮之亂也,提督吳長慶奉北洋大臣張樹聲檄,率師入朝,執大院君李罡應以歸,時詫為奇勳。盛昱言:「出自誘劫,不足言功,徒令屬國寒心,友邦騰笑。宜嚴予處分,俾中外知非朝廷本意。」為講官未半載,數言事,士論推為謇諤。
shí nián, qiān jì jiǔ. fǎ yuè gòu xìn, xú yán xù táng jiǒng zuò shī dì dǎi wèn, shèng yù yán: dǎi wèn jiāng chén ér bù míng jiàng yù zhǐ, èr bǎi nián lái wú cǐ zhèng tǐ. bìng hé shū chén dài zhí. tài hòu nù, bà gōng qīn wáng yì děng, ér zhào chún qīn wáng yì xuān rù shū fǔ, shèng yù fù yán: chún qīn wáng fēn dì qí chóng, bù yí yīng yǐ zhèng wù. qí xià, mìng tíng chén huì yì hé zhàn dà jú, shèng yù zhǔ sù zhàn, lì chén qī lì, wèi: zài shī shì jī, shì qí wú jí.
十年,遷祭酒。法越構釁,徐延旭』唐炯坐失地逮問,盛昱言:「逮問疆臣而不明降諭旨,二百年來無此政體。」並劾樞臣怠職。太后怒,罷恭親王奕等,而詔醇親王奕譞入樞府,盛昱復言:「醇親王分地綦崇,不宜嬰以政務。」其夏,命廷臣會議和戰大局,盛昱主速戰,力陳七利,謂:「再失事機,噬臍無及。」
shèng yù wèi jì jiǔ, yǔ sī yè zhì lín jiū xīn jiào shì zhī fǎ, dà zhì xué shě, jiā gāo huǒ, dìng jī fēn rì chéng, chéng yóu duò, jiǎng pǔ xué, shì xí wèi zhī yī biàn. shí sì nián, diǎn shì shān dōng. míng nián, yǐn jí guī. shèng yù jiā jū yǒu qīng yù, chéng xué zhī shì yǐ dé jiē yán lùn fēng cǎi wèi xìng. èr shí wǔ nián, zú.
盛昱為祭酒,與司業治麟究心教士之法,大治學舍,加膏火,定積分日程,懲游惰,獎樸學,士習為之一變。十四年,典試山東。明年,引疾歸。盛昱家居有清譽,承學之士以得接言論風採為幸。二十五年,卒。
zhāng pèi lún, zì yòu qiáo, zhí lì fēng rùn rén. fù yìn táng, guān ān huī àn chá shǐ, zú yú jūn. pèi lún, chéng tóng zhì shí nián jìn shì, yǐ biān xiū dà kǎo zhuó shì jiǎng, chōng rì jiǎng qǐ jū zhù guān. shí wài wǔ jí, lèi shū chén jīng guó dà zhèng, qǐng chì xīn jiāng dōng sān xǐng tái wān yán jiè bèi, dù rì é kuī cì. jìn yù jī, jī fǔ hàn, nǎi yǐn zǔ zōng chéng xùn, qǐng shàng xià jiāo jǐng, tiáo sì mù yǐ jìn: yuē chéng qí, yuē jí yì, yuē xù mín, yuē shěng xíng. gōng qīn wáng yì zāo chán gòu, fù qǐng zé wáng jié chéng fù zhòng, shàng jiā nà zhī. tōng zhèng shǐ huáng tǐ fāng jì chén zāi zhuàng, yǔ shāo jī, guà lì yì, pèi lún lì zhēng, bèi yòu. xún dīng yōu, fú jìng, qǐ gù guān. shí liú qiú yǐ wáng, fǎ tú yuè nán jí, pèi lún yuē: wáng liú qiú zé cháo xiān kě wēi, qì yuè nán zé miǎn diān bì shī. yīn qǐng jiàn zhì nán běi hǎi fáng, shè shuǐ shī sì dà zhèn yòu jiàn dào yuán xú yán xù táng jiǒng zhī bīng kān rèn biān shì, qí zhāo zhì liú yǒng fú hēi qí bīng wèi jǐ yòng. shì shí wú dà chéng chén bǎo chēn hǎo lùn shí zhèng, yǔ bǎo tíng dèng chéng xiū bèi hào qīng liú dǎng, ér pèi lún yóu yǐ jiū dàn dà chén zhe yī shí. rú shì láng hè shòu cí, shàng shū wàn qīng lí dǒng xún, jiē bèi hé qù.
張佩綸,字幼樵,直隸豐潤人。父印塘,官安徽按察使,卒於軍。佩綸,成同治十年進士,以編修大考擢侍講,充日講起居注官。時外侮亟,累疏陳經國大政,請敕新疆、東三省、台灣嚴戒備,杜日、俄窺伺。晉、豫飢,畿輔旱,乃引祖宗成訓,請上下交儆,條四目以進:曰誠祈,曰集議,曰恤民,曰省刑。恭親王奕遭讒構,復請責王竭誠負重,上嘉納之。通政使黃體芳繼陳災狀,語稍激,絓吏議,佩綸力爭,被宥。尋丁憂,服竟,起故官。時琉球已亡,法圖越南亟,佩綸曰:「亡琉球則朝鮮可危,棄越南則緬甸必失。」因請建置南北海防,設水師四大鎮;又薦道員徐延旭、唐炯知兵堪任邊事,其招致劉永福黑旗兵為己用。是時吳大澂、陳寶琛好論時政,與寶廷、鄧承修輩號「清流黨」,而佩綸尤以糾彈大臣著一時。如侍郎賀壽慈,尚書萬青藜、董恂,皆被劾去。
guāng xù bā nián, yún nán bào xiāo àn qǐ, wáng wén sháo yǐ shū chén zhǎng hù bù, tái jiàn zhēng shàng qí shòu qiú zhuàng, shàng fāng yì rèn lóng mì, nǎi yuán qián lóng cháo liáng shī zhèng hái jiā shì fù shì, qǐng lìng yǐn xián qǐ yǎng, bù bào yòu liǎng shū hé zhī, suì bà wén sháo, ér zhuó pèi tóu shǔ zuǒ fù dōu yù shǐ, jìn shì jiǎng xué shì. míng nián, fǎ yuè gòu xìn, pèi lún zhāng shí shù shàng, cháo tíng shǐ qiǎn bīng zhēng tǔ kòu zhuì dí shì, fǎ rén bù biàn qí suǒ, yáng yì hé, ér yīn shǐ rén gōng xiàn nán dìng. pèi lún qǐng chéng fǎ bīng wèi jí, chì yuè dū qiǎn shuǐ yuè dōu, ér shū chén niǔ hé jú, lǜ pèi lún gěng yì, lìng wǎng shǎn xī àn shì. yǐ ér fǎ guǒ xí shùn huà, xié yuè yǔ méng, yuè shì yì huài. shǐ guī, mìng zài zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén xíng zǒu.
光緒八年,雲南報銷案起,王文韶以樞臣掌戶部,台諫爭上其受賕狀,上方意任隆密,乃援乾隆朝梁詩正還家侍父事,請令引嫌乞養,不報;又兩疏劾之,遂罷文韶,而擢佩緰署左副都御史,晉侍講學士。明年,法越構釁,佩綸章十數上,朝廷始遣兵征土寇、綴敵勢,法人不便其所,佯議和,而陰使人攻陷南定。佩綸請乘法兵未集,敕粵督遣水越都,而樞臣狃和局,慮佩綸梗議,令往陝西按事。已而法果襲順化,脅越與盟,越事益壞。使歸,命在總理各國事務衙門行走。
shí nián, fǎ rén shēng nèi fàn, pèi lún wèi yuè nán wèi yǐ, hēi qí yóu cún, wàn wú fēn bīng dōng lái lǐ, qǐng wú bà shù qǐ róng xīn, shàng wěi zhī. zhào jiù lǐ hóng zhāng yì, suì jué zhàn, lìng yǐ sān pǐn qīng xián huì bàn fú jiàn hǎi jiāng shì. pèi lún zhì chuán chǎng, huán shí yī sōu zì wèi, gè guǎn dài bái fēi jì, chì zhī. fǎ jiàn jí, zhàn shū zhì, zhòng wén jǐng, yè pèi lún jí qǐng bèi, réng chì chū. bǐ jiàn fǎ jiàn shēng huǒ, shǐ dà bù, qiǎn xué shēng wèi hàn wǎng qǐ huǎn, wèi zhì ér pào shēng zuò, suǒ bù wǔ yíng kuì, qí sān yíng jiān yān. pèi lún dùn gǔ shān lù, xiāng rén jù zhī, yuē: wǒ huì bàn dà chén yě! jù rú chū. yì rì, táo zhì péng tián xiāng, yóu shì cí rù gào, cháo zhǐ fā tǎng kào zhī, mìng jiān chuán zhèng. sì wén mǎ wěi bài, zhǐ duó qīng xián, xià lì yì. mǐn rén fèn shén, yú shì biān xiū pān bǐng nián gěi shì zhōng wàn péi yīn děng xiān hòu shàng qí zuì zhuàng. shí yǐ zuò jiàn táng shàng xú yán xù chǐ zhí, zhì shì zài lùn shù.
十年,法人聲內犯,佩綸謂越難未已,黑旗猶存,萬無分兵東來理,請毋罷戍啟戎心,上韙之。詔就李鴻章議,遂決戰,令以三品卿銜會辦福建海疆事。佩綸至船廠,環十一艘自衛,各管帶白非計,斥之。法艦集,戰書至,眾聞警,謁佩綸亟請備,仍叱出。比見法艦升火,始大怖,遣學生魏瀚往乞緩,未至而炮聲作,所部五營潰,其三營殲焉。佩綸遁鼓山麓,鄉人拒之,曰:「我會辦大臣也!」拒如初。翼日,逃至彭田鄉,猶飾詞入告,朝旨發帑犒之,命兼船政。嗣聞馬尾敗,止奪卿銜,下吏議。閩人憤甚,於是編修潘炳年、給事中萬培因等先後上其罪狀。時已坐薦唐尚、徐延旭褫職,至是再論戍。
jū biān shì hái, hóng zhāng zài yán rù mù, yǐ nǚ qī zhī. jiǎ shén zhàn shì qǐ, yù shǐ duān liáng hé qí gàn yù gōng shì, mìng suì huí jí. gēng zǐ yì hé, hóng zhāng jiàn qí ān jiāo shè, zhào yǐ biān zuǒ bàn hé yuē. jì chéng, zhuó sì wǔ pǐn jīng táng, chēng jí bù chū. sān shí sì nián, zú.
居邊釋還,鴻章再延入幕,以女妻之。甲什戰事起,御史端良劾其干預公事,命遂回籍。庚子議和,鴻章薦其諳交涉,詔以編佐辦和約。既成,擢四五品京堂,稱疾不出。三十四年,卒。
hé rú zhāng, zì zi é, jí guǎng dōng dà bù. tóng zhì qī nián jìn shì, xuǎn shù jí shì, shòu biān xiū. yǐ shì dú chū shǐ rì běn. guī, shòu shǎo zhān shì, chū dū chuán zhèng. chéng hóng zhāng zhǐ, niǔ hé yì, dí zhì, yóu yán yù gè jiàn wú wàng dòng. jí bài, jiè kǒu yā yín chū bēn, suǒ rú wù nà, bù dé yǐ, wǎng jiù pèi lún péng tián xiāng. pèi lún lǜ dí zōng jī jí zhī, dài rú zhāng chū. shì lùn wèi mǐn shì zhī huài, pèi lún wèi zuì kuí, rú zhāng cì zhī. rú zhāng yì qiǎn shù. hòu zú yú jiā.
何如璋,字子峨,籍廣東大埔。同治七年進士,選庶吉士,授編修。以侍讀出使日本。歸,授少詹事,出督船政。承鴻章旨,狃和議,敵至,猶嚴諭各艦毋妄動。及敗,藉口押銀出奔,所如勿納,不得已,往就佩綸彭田鄉。佩綸慮敵蹤跡及之,紿如璋出。士論謂閩事之壞,佩綸為罪魁,如璋次之。如璋亦遣戍。後卒於家。
dèng chéng xiū, zì tiě xiāng, guǎng dōng guī shàn rén. jǔ xián fēng shí yī nián xiāng shì, rù zī wèi láng, fēn xíng bù. zhuǎn yù shǐ, zāo yōu guī. guāng xù chū, fú què, qǐ gù guān. yǔ zhāng pèi lún děng zhǔ chí qīng yì, duō dàn jī, hào yuē tiě hàn. xiān hòu shū lùn wéi xìng dǔ juān, dà guāi zhèng tǐ guān shuì qīn shí, yīng hài kù tǎng yǐ kǎo chǎng jī bì, chén qī shì jiū zhèng zhī lì zhì jī bì, chén bā shì sù chéng zhī. yòu hé zǒng dū lǐ hàn zhāng shī zhèng, zuǒ fù dōu yù shǐ chóng xūn wú xíng, shì láng zhǎng xù děng wéi zhì, xué zhèng wú bǎo shù yè dà chāo, bù zhèng shǐ fāng dà shí gōng yì tú, yán yùn shǐ zhōu xīng yù zhū bù zhí zhuàng. huì biān jǐng, jiū dàn jǔ cháo màn chí, qǐng zhào hái zuǒ zōng táng bǐng guó zhèng. yú suì, huì xīng jiàn, zé yòu yán zōng táng lì shì shù yuè, wèi jiàn shè shī, ér yīn tuī jí bǎo yún wáng wén sháo zhī hūn mào, qǐng bà chì, huí tiān yì. shì shí wén sháo fāng xiāng yòng, quán rèn zhuǎn zhòng, huì yún nán bào xiāo àn qǐ, yòu yán hé zhī, réng bù yǔn. jiǔ zhī, qiān gěi shì zhōng.
鄧承修,字鐵香,廣東歸善人。舉咸豐十一年鄉試,入貲為郎,分刑部。轉御史,遭憂歸。光緒初,服闋,起故官。與張佩綸等主持清議,多彈擊,號曰「鐵漢」。先後疏論闈姓賭捐,大乖政體;關稅侵蝕,嬰害庫帑;以考場積弊,陳七事糾正之;吏治積弊,陳八事肅澄之。又劾總督李瀚章失政,左副都御史崇勛無行,侍郎長敘等違制,學政吳寶恕、葉大焯,布政使方大湜、龔易圖,鹽運使周星譽諸不職狀。會邊警,糾彈舉朝慢弛,請召還左宗棠柄國政。逾歲,彗星見,則又言宗棠蒞事數月,未見設施,而因推及寶鋆、王文韶之昏眊,請罷斥,回天意。是時文韶方鄉用,權任轉重,會雲南報銷案起,又嚴劾之,仍不允。久之,遷給事中。
shí cháo xiān luàn píng, liú qiú àn wèi jié, shàng yán jiǎn zhī bīng dà chén zhù yān tái, hòu jí nán běi yáng zhàn jiàn fān xún, liú wú zhǎng qìng jūn shù cháo hù jī jiǎo. yuè nán luàn zuò, fǎ rén xí shùn huà, fù qǐng zhào bǎi guān tíng yì dìng guó shì, jiē bù bào. shí nián, yuè shì yì huài, shǒu hé xú yán xù táng jiǒng shī dì sàng shī, zhào wò huáng guì lán yōng bīng fèn shì, yí sù guó xiàn. qí xià, fǎ rén yuán gòu hé, chéng xiū lián hé tái jiàn shàng shū, jí yán hé yì nán shì. xuán yǔ sī yè pān yǎn tóng mì shàng jiān dí wǔ cè, bìng hé lǐ hóng zhāng dìng hé zhī shū, jí liú yǒng fú gǎn zhàn, yán zhī fèn jué. wáng hé, fǎ guǒ bài méng, qīn tái wān jī lóng, shū chén yì hé zhàn wèi jué. yú shì chéng xiū zài chén sān cè: fǎ suǒ shì wèi yuán zhě xī gòng dōng jīng. wǒ ruò shī fēn sān lù, jí gōng yuè nán, bǐ jiāng zì jiù bù xiá, cè zhī shàng yě. fēn bīng wèi shǒu, dí zhì zé zhàn, dí tuì bù zhuī, lǎo shī mí xiǎng, lì hài gòng zhī, cè zhī zhōng yě. ruò lǜ xiǎng qū yùn zǔ, bù gǎn yán zhàn, zé qí huò bù shèng yán yǐ, shì wèi wú cè. bǔ hóng lú sì qīng, chōng zǒng lǐ gè guó shì wù dà chén. zì cǐ chén shuō bīng shì, zhāng fán shí sān shàng, duō jiàn cǎi nà. sì yǐ zhōng yǔn fán gōng xù huò qiǎn, shàng shū yíng jiù, zuò juān zhì. míng nián, fù tiān jīn zuǒ hóng zhāng yǔ fǎ shǐ bā tè nà shāng hé yuē, dìng xīn yuē shí kuǎn. hái, qǐ guī shěng.
時朝鮮亂平,琉球案未結,上言簡知兵大臣駐煙臺,厚集南北洋戰艦番巡,留吳長慶軍戍朝互犄角。越南亂作,法人襲順化,復請詔百官廷議定國是,皆不報。十年,越事益壞,首劾徐延旭、唐炯失地喪師,趙沃、黃桂蘭擁兵僨事,宜肅國憲。其夏,法人原媾和,承修聯合台諫上書,極言和議難恃。旋與司業潘衍桐密上間敵五策,並劾李鴻章定和之疏,嫉劉永福敢戰,言之憤絕。亡何,法果敗盟,侵台灣雞籠,樞臣議和戰未決。於是承修再陳三策:「法所恃為援者西貢、東京。我若師分三路,亟攻越南,彼將自救不暇,策之上也。分兵為守,敵至則戰,敵退不追,老師糜餉,利害共之,策之中也。若慮餉詘運阻,不敢言戰,則其禍不勝言矣,是謂無策。」補鴻臚寺卿,充總理各國事務大臣。自此陳說兵事,章凡十三上,多見採納。嗣以中允樊恭煦獲譴,上疏營救,坐鐫秩。明年,赴天津佐鴻章與法使巴特納商和約,定新約十款。還,乞歸省。
wèi chū dōu, mìng fù guǎng xī yǔ fǎ shǐ huì kān zhōng yuè fēn jiè, zhì zé dān qí chū guān huì fǎ shǐ pǔ lǐ xiè. pǔ lǐ xiè yù xiān kān yuán jiè, chéng xiū jù yuē xiān yù gǎi zhèng jiè xiàn, bù xiāng xià, nǎi yáng yǐ wén yuān bǎo lè hǎi níng guī wǒ, ér yīn diàn qí zhù jīng shǐ chén, dǐ chéng xiū wéi yuē zhēng zhí, wèi fēi xiān kān yuán jiè, shì jiāng bà yì. cháo tíng bù huò yǐ, xǔ zhī. chéng xiū suì yǒu sān nán èr hài zhī diàn zòu, lüè yán: fù jiè jū mín, bù yuàn lì fǎ, xiān kān yuán jiè, lǜ zī shì biàn, nán yī. bǎo lè mù mǎ, yóu yǒng guǎng shèng, dào lù gěng zǔ, nán èr. yuán jiè bēi zhé, shí bù cún wǔ, chán gǎng sǒng yǎn, zhàng yǔ yán yì, rén mǎ bù qián, nán sān. qiě yuán jiè jì kān, bǐ bì yáng qù, xīn jiè xī lùn? qū lǘ wén yuān jù bù kě dé, guān mén shī xiǎn, zhàn shǒu liǎng nán, hài yī. wén yuān jì shī, běi wú cùn dì, guān nèi tōng shāng, shì jiāng pò xié, yuè jì bù cún, yuè jiāng yān bǎo? hài èr. shū rù, bù xǐng.
未出都,命赴廣西與法使會勘中、越分界,至則單騎出關會法使浦理燮。浦理燮欲先勘原界,承修據約先欲改正界限,不相下,乃陽以文淵、保樂、海寧歸我,而陰電其駐京使臣,詆承修違約爭執,謂非先勘原界,勢將罷議。朝廷不獲已,許之。承修遂有三難二害之電奏,略言:「附界居民,不願隸法,先勘原界,慮滋事變,難一。保樂牧馬,游勇獷盛,道路梗阻,難二。原界碑折,十不存五,巉崗聳巘,瘴雨炎翳,人馬不前,難三。且原界既勘,彼必颺去,新界奚論?駈驢、文淵俱不可得,關門失險,戰守兩難,害一。文淵既失,北無寸地,關內通商,勢將迫脅,越既不存,粵將焉保?害二。」疏入,不省。
shí èr nián, fǎ rén bié qiǎn dí lóng dí sāi ěr lái huì. shì fǎ guān dá lǔ ní sī hǎi zhì zhě lán, wèi yuè rén jī shā. dí shǐ jù, yòu chǐ ér huì qí shì, jiān qǐng àn tú huà jiè, cháo zhǐ bào kě. yú shì shǒu yì jiāng píng huáng zhú bái lóng wěi gè dì gē lì yuè. chéng xiū zhǐ tú jí kàng zhēng, dí shǐ bù néng qū, yù fēn bái lóng wěi bàn zhī zuǒ guī wǒ ér yòu guī yuè. chéng xiū yǐ qí dì wèi qīn hǎi wài hù, fǎ dé zhī zé nèi bī fáng chéng, wài duàn dōng xìng sī lēi, shì wú qīn lián yě. yì jiǔ zhī, zàn yǔ dìng yuē sān tiáo, yóu wèi jué, ér dí shǐ jìng yǐ bīng lì qū jiāng píng huáng zhú jū mín nèi xǐ. cháo tíng lǜ qǐ biān xìn, mìng xiān kān qīn xī zhì guì shěng quán jiè, chéng xiū suì yǔ dìng dìng qīng yuē, yǔ xiáng bāng jiāo zhì. shí sān nián, jù yuē běn mò yǐ shàng, fù guān. shí sì nián, xiè bìng guī, zhǔ jiǎng fēng hú shū yuàn, dú shū yǎng mǔ. shí qī nián, zú yú huì zhōu.
十二年,法人別遣狄隆、狄塞爾來會。適法官達魯倪思海至者蘭,為越人擊殺。狄使懼,又恥而諱其事,堅請按圖畫界,朝旨報可。於是首議江平、黃竹、白龍尾各地割隸越。承修指圖籍抗爭,狄使不能屈,欲分白龍尾半之左歸我而右歸越。承修以其地為欽海外戶,法得之則內偪防城,外斷東興、思勒,是無欽、廉也。議久之,暫與定約三條,猶未決,而狄使竟以兵力驅江平、黃竹居民內徙。朝廷慮啟邊釁,命先勘欽西至桂省全界,承修遂與訂定清約,語詳邦交志。十三年,具約本末以上,復官。十四年,謝病歸,主講豐湖書院,讀書養母。十七年,卒於惠州。
xú zhì xiáng, zì jì hé, jiāng sū jiā dìng rén. xián fēng shí nián jìn shì, xuǎn shù jí shì, shòu biān xiū. jìn zhōng yǔn, diǎn shì shān dōng. lèi qiān nèi gé xué shì, dū shùn tiān xué zhèng. zāo yōu qù, fú què, qǐ gù guān. guāng xù shí nián, fǎ yuè gòu bīng, dé cuǐ lín yǐ hé yì jìn, cháo zhǐ wèi jué. zhì xiáng shàng sān cè, wèi: jué zhàn yí sù, rèn jiāng yí zhuān, jūn shì yí lián. mǐn shì jí, yán hé jǐng zhāng zhào dòng wú gàn jì cái, ér jiàn yáng yuè bīn zhāng pèi lún kān zhòng rèn, pō jiā nà. shí yì zhú tiě lù, zhì xiáng wén ér è zhī, tòng chén bā hài, bìng qǐng lì bì xié shuō, jí xiū hé gōng, shàng zé qí dàn wàng, juān sān jí. yuè èr nián, tiě lù yì zài qǐ, yòu zài zǔ zhǐ zhī. xiān hòu fēng shì shí shù shàng, ér quán quán yú yì yǎn sì, zhì hé gōng, wèi shí lùn suǒ měi. lì diǎn fú jiàn guǎng dōng xiāng shì. shí bā nián, shòu dà lǐ sì qīng, lián hé shū chén lǐ qīn wáng shì duó shān xī xún fǔ ā kè dá chūn, ér jiū dàn zhāng zhī dòng yóu bù yí yú lì. xún mìng shì xué zhè jiāng, yǒu yán míng.
徐致祥,字季和,江蘇嘉定人。咸豐十年進士,選庶吉士,授編修。晉中允,典試山東。累遷內閣學士,督順天學政。遭憂去,服闋,起故官。光緒十年,法越構兵,德璀琳以和議進,朝旨未決。致祥上三策,謂:決戰宜速,任將宜專,軍勢宜聯。閩事棘,言何璟、張兆棟無幹濟才,而薦楊岳斌、張佩綸堪重任,頗嘉納。時議築鐵路,致祥聞而惡之,痛陳八害,並請力辟邪說,亟修河工,上責其誕妄,鐫三級。越二年,鐵路議再起,又再阻止之。先後封事十數上,而惓惓於抑奄寺,治河工,為時論所美。歷典福建、廣東鄉試。十八年,授大理寺卿,連劾樞臣禮親王世鐸、山西巡撫阿克達春,而糾彈張之洞尤不遺餘力。尋命視學浙江,有嚴名。
zhōng rì zhī yì, wǒ shī bài jī, shàng yì kuāng lǐ hóng zhāng wù guó zhuàng, qǐng dǎi yè zhì chāo wèi rǔ guì děng zhì zhī fǎ, ér bì féng zi cái liú yǒng fú yǐ zhēng tǎo míng hào, shù kě zhèn guó wēi zuò shì qì. huì shān dōng jiào àn qǐ, dé shǐ hǎi jìng lēi bà lǐ bǐng héng zhí. zhì xiáng yuē: xī suì bà liú bǐng zhāng, jīn zī bà lǐ bǐng héng, shì cháo tíng chù zhì zhī dà quán cāo zhī dí rén yě. wèi qǐng gù quán guó tǐ, wú shè dí. sī niàn guó shì bù zhèn, luàn wèi yǒu yǐ, nǎi yuán yǐn shèng zǔ dǔ xìn zhū zǐ chuí wèi jiā fǎ wǎng shì, qǐng jǔ xíng jīng yán yǐ fǔ shèng dé, jiē bù bào. zhì mǎn, hái cháo, qiān bīng bù yòu shì láng. èr shí sì nián, shàng wéi yù, zhòng qíng jīng yí, fù yǐ fǔ dǎo jūn dé zhī shuō jìn.
中日之役,我師敗績,上奕劻、李鴻章誤國狀,請逮葉志超、衛汝貴等寘之法,而畀馮子材、劉永福以征討名號,庶可振國威、作士氣。會山東教案起,德使海靖勒罷李秉衡職。致祥曰:「昔歲罷劉秉璋,今茲罷李秉衡,是朝廷黜陟之大權操之敵人也。為請顧全國體,毋懾敵。」私念國是不振,亂未有已,乃援引聖祖篤信朱子垂為家法往事,請舉行經筵以輔聖德,皆不報。秩滿,還朝,遷兵部右侍郎。二十四年,上違豫,眾情驚疑,復以輔導君德之說進。
shì shí guó jiā duō gù, shèng sì shàng xū, zhì xiáng wèi zhòng guó běn jì, lüè yán: xī sòng zhēn zōng qǔ zōng shì zi yǎng zhī gōng zhōng, dǎi rén zōng jì shēng, jí qiǎn guī dǐ jué hòu rén zōng gāo zōng lǐ zōng jiē zhǒng xíng zhī. yǒu zi ér qiǎn yǎng zi guī dǐ zhě, zhēn zōng shì yě. wú zi ér jí yǐ yǎng zi chuán shòu shén qì zhě, rén zōng zhī yú yīng zōng, gāo zōng zhī yú xiào zōng, lǐ zōng zhī yú dù zōng shì yě. jīn yǐ zōng shè xì tuō zhī zhòng, chén mín shǔ wàng zhī qiè, shēn wéi zhì jì, qǔ zé qián cháo, shèn xuǎn jìn zhī zōng shì xiōng dì zhī zǐ shù rén, zé qīn zé xián, rù shì jìn zhōng, zhǐ yǐ wèi zi, bù yǐ wèi chǔ, kè zūn jiā fǎ, jì kě mò chá qí xián fǒu, xú yǐ qí huáng zǐ zhī shēng. zé huáng shàng wèi yǒu zi ér yǒu zi, huáng tài hòu wèi yǒu sūn ér yǒu sūn, ér mù zōng fù tuō zhī dà yè, yì jì chéng yǒu shǔ yǐ. nǎi wèi jǐ, guǒ yǒu lì pǔ jùn wèi dà ā gē shì. èr shí wǔ nián, zú.
是時國家多故,聖嗣尚虛,致祥為重國本計,略言:「昔宋真宗取宗室子養之宮中,逮仁宗既生,即遣歸邸;厥後仁宗、高宗、理宗皆踵行之。有子而遣養子歸邸者,真宗是也。無子而即以養子傳授神器者,仁宗之於英宗,高宗之於孝宗,理宗之於度宗是也。今以宗社系託之重,臣民屬望之切,深維至計,取則前朝,慎選近支宗室兄弟之子數人,擇親擇賢,入侍禁中,止以為子,不以為儲,恪遵家法,既可默察其賢否,徐以俟皇子之生。則皇上未有子而有子,皇太后未有孫而有孫,而穆宗付託之大業,亦繼承有屬矣。」乃未幾,果有立溥俊為大阿哥事。二十五年,卒。
lùn yuē: tǐ fāng bǎo tíng pèi lún yǔ zhāng zhī dòng, shí chēng hàn lín sì jiàn, yǒu dà zhèng shì, bì jù shū lùn shì fēi, yǔ tóng shí hǎo yán shì zhě, yòu hào qīng liú dǎng. rán tǐ fāng bǎo tíng yì chéng dà tǒng, quán quán zhōng ài, fēi pèi lún děng suǒ néng jí yě. chéng xiū yǐ bó jī wèi néng, zhì xiáng yǐ dàn wàng shòu zé, jūn zǐ jī zhī. wéi shèng yù yán bù wàng fā, jié shēn zǎo tuì, shù chāo rán wú fù qīng yù yú?
論曰:體芳、寶廷、佩綸與張之洞,時稱翰林四諫,有大政事,必具疏論是非,與同時好言事者,又號「清流黨」。然體芳、寶廷議承大統,惓惓忠愛,非佩綸等所能及也。承修以搏擊為能,致祥以誕妄受責,君子譏之。唯盛昱言不妄發,潔身早退,庶超然無負清譽歟?