dǒng fú xiáng zhāng jùn xià xīn yǒu jīn yùn chāng huáng wàn péng yú hǔ ēn guì xī zhēn fāng yǒu shēng
董福祥張俊 夏辛酉 金運昌 黃萬鵬 余虎恩 桂錫楨 方友升
dǒng fú xiáng, zì xīng wǔ, gān sù gù yuán rén. tóng zhì chū, huí luàn zuò, fèng bīn qiān lóng kòu fēn dài biàn. fú xiáng yì qǐ ān huà, yǔ qí zhōu rén zhāng jùn lǐ shuāng liáng róu lìn shǎn gān shí shù zhōu xiàn, qiè jù huā mǎ chí, fàn suī dé, kuī yú lín, kuì yǒng jī mín fù zhī, zhòng cháng shí yú wàn. sì wèi liú sōng shān suǒ bài, qí fù shì yóu jiàng, fú xiáng yì lǜ zhòng qǐ guī kuǎn. nǎi jiǎn qí jīng ruì zhě, biān wèi dǒng zì sān yíng: fú xiáng jū zhōng yíng, jùn jū zuǒ, shuāng liáng jū yòu. cóng gōng jīn jī bǎo, fú xiáng xí kǎ hòu, bèi chuàng bù shǎo què, pò qí lǐ bài sì. dùn bǎn qiáo, kòu lái zhēng, yǔ xiāo zhāng kāi jiā jī bài zhī, jīn jī bǎo píng, chāo shòu dū sī. shí yī nián, cóng liú jǐn táng zhì niǎn bó, qū xiá kǒu, yǔ shǎn huí yǔ dé yàn què sān dà zhàn, pò zhī. jìn jī bái yàn hǔ yú gāo jiā bǎo, fén qí lěi ér hái. yǐ ér wěi zhī fǔ gāo guì yuán gòu yàn hǔ wéi xī níng, pū shuāng liáng yíng, fú xiáng yòu dà bài zhī, wéi jiě, qiān yóu jī. xǐ shǒu xiàng yáng bǎo chéng, fù tǎo píng hé zhōu pàn huí, jī gōng zhì tí dū.
董福祥,字星五,甘肅固原人。同治初,回亂作,鳳、邠、汧、瀧寇氛殆遍。福祥亦起安化,與其州人張俊、李雙良蹂躪陝、甘十數州縣,竊據花馬池,犯綏德,窺榆林,潰勇、饑民附之,眾常十餘萬。嗣為劉松山所敗,其父世猷降,福祥亦率眾乞歸款。乃簡其精銳者,編為董字三營:福祥居中營,俊居左,雙良居右。從攻金積堡,福祥襲卡後,被創不少卻,破其禮拜寺。頓板橋,寇來爭,與蕭章開夾擊敗之,金積堡平,超授都司。十一年,從劉錦棠至碾伯,趨峽口,與陝回禹得彥、雀三大戰,破之。進擊白彥虎於高家堡,焚其壘而還。已而偽知府高桂源構彥虎圍西寧,撲雙良營,福祥又大敗之,圍解,遷游擊。徙守向陽堡城,復討平河州叛回,積功至提督。
guāng xù yuán nián, cóng chū guān, zhàn tiān shān, huì dà fēng zhòu huì, lì shì fú gǎn jìn. fú xiáng lǜ zhòng xiān dēng, yī gǔ jiān zhī, yòu pò zhī mù lěi hé gǔ mù dì, jìn fù wū lǔ mù qí zhū chéng jí mǎ nà sī nán chéng. shì shí yàn hǔ yóu jù kāi dōu hé xī àn, jì rù é. fú xiáng zì ā hā bù lā yuán tú zhì shào lěi, zhì qū huì ér yíng, shì zú chǔ xīn cǎo, jùn jǐng quán, yǐ qí jǐn táng jūn zhì, pò zhī, fù kā lǎ shā ěr. shì dōng, kè hé tián, nán jiāng xī sì chéng gào níng. yáo shì dǒng jūn míng zhèn xī yù. lùn gōng, shǎng huáng mǎ guà shì zhí, cì hào ā ěr háng a bā tú lǔ.
光緒元年,從出關,戰天山,會大風晝晦,吏士弗敢進。福祥率眾先登,一鼓殲之,又破之木壘河、古牧地,進復烏魯木齊諸城及瑪納斯南城。是時彥虎猶據開都河西岸,覬入俄。福祥自阿哈布拉緣塗置哨壘,至曲惠而營,士卒儲薪草,濬井泉,以俟錦棠軍至,破之,復喀喇沙爾。是冬,克和闐,南疆西四城告寧。繇是董軍名震西域。論功,賞黃馬褂、世職,賜號阿爾杭阿巴圖魯。
ān yí jì jiù fǔ, bù lǔ tè qiú ā bù dōu lēi hā yòu zhī, fù rù kòu sè lēi kù ěr, běi zǒu kù lún, fú xiáng chí zhī, dǐ kōng gǔ gēn mǎn, bù zú zú zhòng jiǎn, nǎi lín jiàn zhě chéng luó duì, cóng qí lǚ jí zhī mù jí. kòu fāng jiě ān mò mǎ, jīng qǐ, yī shān ér zhèn, jùn bài zhī, fú xiáng zòng bīng sōu bǔ, fù zhǎn sān bǎi yú qí. zì cǐ kòu bù gǎn fàn biān. shòu ā kè sū zǒng bīng, zhù fáng kā chéng. wèi jǐ, ér suǒ bù suǒ xiǎng huá biàn, qiāng yíng guān hú dēng huā, huò qǐng jī zhī, fú xiáng yuē: yíng yǒng yǔ pàn yǒng yǒu yuē, rú hūn yè xiǎng yīng, jiāng nài hé? bù rú bì chéng shǒu, bǐ shì gū bì zì bì yě. yuè sān rì, xī wèi bīng mín qín xiàn, nǎi fēn bié zhū yòu zhī. shì dìng, lǐng jùn jí xià xīn yǒu yí zhù yè ěr qiāng hé tián.
安夷既就撫,布魯特酋阿布都勒哈誘之,復入寇色勒庫爾,北走庫倫,福祥馳之,抵空谷根滿,步卒足重繭,乃遴健者乘騾隊,從騎旅及之木吉。寇方解鞍秣馬,驚起,依山而陣,俊敗之,福祥縱兵搜捕,復斬三百餘騎。自此寇不敢犯邊。授阿克蘇總兵,駐防喀城。未幾,而所部索餉譁變,戕營官胡登花,或請擊之,福祥曰:「營勇與叛勇有約,如昏夜響應,將奈何?不如閉城守,彼勢孤必自斃也。」越三日,悉為兵民擒獻,乃分別誅宥之。事定,領俊及夏辛酉移駐葉爾羌、和闐。
shí liù nián, zhuó kā shí gá ěr tí dū. èr shí nián, jiā shàng shū xián. huì dé rǎng jiāo ào, mìng lǜ gān jūn rù wèi. míng nián, xī níng niǎn bó yòu gào jǐng, dū shī hái dǐ dí dào. hé zhōu mǎ yǒng lín pàn, dù táo zhàn què zhī, lián pò gāo jiā jí sān jiǎ jí, dào shǐ tōng. shì níng, diào gān sù. fú xiáng zì qǐng yuán xī níng. yòu míng nián, kè shàng xià wǔ zhuāng, chéng shèng fù dà tōng duō bā. cháo mìng zhù xī níng zhuān jiǎo fǔ, yǐ wèi guāng dào èr shí qī yíng shǔ zhī. huì bā yàn róng gé liú sì fù bēn guān wài, fú xiáng jí qiǎn qí zhǒng zhī, bá kǎ ěr gāng, xiān hòu yí hǎi chéng yě zhū má gān zhōu nán shān kòu bǎo, guān nèi wài jí qīng hǎi xī píng, jiā tài zǐ shǎo bǎo.
十六年,擢喀什噶爾提督。二十年,加尚書銜。會德攘膠澳,命率甘軍入衛。明年,西寧、碾伯又告警,督師還抵狄道。河州馬永林叛,渡洮戰卻之,連破高家集、三甲集,道始通。事寧,調甘肅。福祥自請援西寧。又明年,克上下五莊,乘勝復大通、多巴。朝命駐西寧專剿撫,以魏光燾二十七營屬之。會巴燕戎格、劉四復奔關外,福祥亟遣騎踵之,拔卡爾岡,先後夷海城、冶諸麻、甘州南山寇堡,關內外及青海悉平,加太子少保。
èr shí sān nián, rù jìn, mìng lǐng wǔ wèi hòu jūn, zhào duì, fú xiáng yuē: chén wú tā néng, wéi néng shā wài rén ěr. róng lù pō xìn zhàng zhī. quán luàn qǐ, rì běn shū jì shān shān bīn chū yǒng dìng mén, fú xiáng bīng shā zhī. yú shì dǒng jūn wéi dōng jiāo mín xiàng, gōng yuè yú bù xià. dí bīng zì guǎng qú mén rù, fú xiáng zǒu zhāng yí mén, zòng bīng dà lüè ér xī. liǎng gōng xī xìng, chōng suí hù dà chén. hé yì chéng, wài rén jiān yù zhū fú xiáng. lǐ hóng zhāng yuē: bǐ wǎn xī chuí jūn jì jiǔ, lǜ jī huí biàn, dāng huǎn tú zhī. nǎi chǐ zhí gù yú jiā.
二十三年,入覲,命領武衛後軍,召對,福祥曰:「臣無他能,唯能殺外人耳。」榮祿頗信仗之。拳亂起,日本書記杉山彬出永定門,福祥兵殺之。於是董軍圍東交民巷,攻月餘不下。敵兵自廣渠門入,福祥走彰儀門,縱兵大掠而西。兩宮西幸,充隨扈大臣。和議成,外人堅欲誅福祥。李鴻章曰:「彼綰西陲軍寄久,慮激回變,當緩圖之。」乃褫職錮於家。
róng lù zài xī ān zōng dà zhèng, fú xiáng yí shū ràng zhī, lüè wèi: rǔ lì huī jīng, rèn gōng zhǐ shǐ, mìng gōng shǐ guǎn, xiáng yóu yǐ shā shǐ chén wèi yí. gōng yán lù lì rǎng wài, huò fú tóng zhī. xiáng běn wǔ fū, shì gōng zài shàng, gù gǎn xiào bēn zǒu. jīn gōng zhí zhèng ér xiáng bèi zuì, xiáng sǐ bù zú xù, rú jūn shì fèn mèn hé! róng lù dé shū, zhì bù dá. sān shí sì nián, zú. qí zi tiān chún, shū yín sì shí wàn jì tǎng fù guān.
榮祿在西安綜大政,福祥移書讓之,略謂:「辱隸麾旌,任公指使,命攻使館,祥猶以殺使臣為疑。公言『僇力攘外,禍福同之』。祥本武夫,恃公在上,故敢效奔走。今公執政而祥被罪,祥死不足恤,如軍士憤懣何!」榮祿得書,置不答。三十四年,卒。其子天純,輸銀四十萬濟帑復官。
jùn, zì jié sān. jīn jī bǎo zhī yì, yǔ fú xiáng bìng shòu dū sī. guī xī níng, yú hǔ ēn kùn xiá kǒu, jùn lì zhàn jiě zhī. lián pò xiǎo xiá rùn jiā gōu, cóng gōng hé zhōu sù zhōu, yǐ zhàn gōng lì qiān zhì fù jiāng, cì hào wō xìng bā tú lǔ. guāng xù chū, cóng zhēng xī chuí, fù wū lǔ mù qí, zhuó zǒng bīng. jǐn táng lìng rù guān mù jūn, yú shì chéng dìng yuǎn sān yíng. xiān hòu cóng kè dōng xī sì chéng, jìn tí dū. ān yí fù pàn, jùn chàng yì zhǔ jiǎo, zhòng lùn huá qǐ, jǐn táng dú wěi zhī. kòu cuàn kù lún, jùn zhuī zhì mù jí, fēn sān lù rù, zhàn liáng jiǔ, shǒu rèn zhí hóng qí hàn zú, kòu è zǒu. jìn zhì kǎ lā ā tí, huì rì yǐ rù, zhǐ shě. tiān wèi shǔ, zhěng jūn fù jìn, rì wǔ jí zhī. kòu bù néng fǎn jù, qiāng máo suǒ zhì, shī xiāng tián jí. dǐ hēi zǐ lā tí dá bǎn, zhǐ yú shù shí qí, yú shān rù é jìng, bù fù zhuī. shì yì, sì zhòu yè chí bā bǎi yú lǐ, fán qín ài yī dé ěr hū lǐ èr rén, ān yí suǒ wèi dà tōng hā yě, pàng sè tí yǐ xià shù shí rén, yóu huá yán yíng guān. cì tóu pǐn fú huáng mǎ guà, shòu xī níng zhèn zǒng bīng, diào yī lí. èr shí yī nián, dài fú xiáng wèi kā shí gá ěr tí dū. xún hái gān sù. èr shí wǔ nián, rù dōu, chōng wǔ wèi quán jūn yì zhǎng, jiān tǒng zhōng jūn. yú nián zú, shì zhuàng qín, yǔ jiàn cí. jùn hǎo wǔ dāo, suǒ bù yī zhì jiē bái sè, shí chēng xuě zhāng yún.
俊,字傑三。金積堡之役,與福祥並授都司。規西寧,余虎恩困峽口,俊力戰解之。連破小峽、潤家溝,從攻河州、肅州,以戰功歷遷至副將,賜號倭興巴圖魯。光緒初,從征西陲,復烏魯木齊,擢總兵。錦棠令入關募軍,於是成定遠三營。先後從克東西四城,晉提督。安夷復叛,俊倡議主剿,眾論譁起,錦棠獨韙之。寇竄庫倫,俊追至木吉,分三路入,戰良久,手刃執紅旗悍卒,寇愕走。進至卡拉阿提,會日已入,止舍。天未曙,整軍復進,日午及之。寇不能反拒,槍矛所至,屍相填藉。抵黑子拉提、達坂,止餘數十騎,逾山入俄境,不復追。是役,四晝夜馳八百餘里,凡擒愛伊德爾呼里二人,安夷所謂「大通哈」也,胖色提以下數十人,猶華言「營官」。賜頭品服、黃馬褂,授西寧鎮總兵,調伊犁。二十一年,代福祥為喀什噶爾提督。尋還甘肅。二十五年,入都,充武衛全軍翼長,兼統中軍。逾年卒,諡壯勤,予建祠。俊好舞刀,所部衣幟皆白色,時稱「雪張」雲。
xīn yǒu, zì gēng táng, jí shān dōng yùn chéng. chū cóng sēng gé lín qìn tǎo niǎn. zōng táng xī zhēng, cóng tǎo shǎn huí, jī xūn zhì shǒu bèi. gōng jīn jī, guǒ chuàng lì zhàn, chēng xiāo guǒ. guī sù zhōu, chōng qián fēng, bá tǎ ěr wān huáng cǎo bà, guān nèi dà dìng. shù qiān zhì yóu jī. shī chū guān, xià fù kāng, xí huáng tián, pò gǔ mù, wú yì bù cóng. jìn guī nán lù, gōng tuō kè xùn. yàn hǔ zǐ xiǎo hǔ shū sǐ shǒu, shī xíng bù dé zhì, dú xīn yǒu lǜ yóu jūn shù zhàn, lüè yǒu zhǎn qín. dá bǎn zhī yì, yǔ yú hǔ ēn qīng qí xiān shè, liè chéng zuǒ shān gāng. bǐ huí jué, xī lì hōng jù, shī shǎo què. xīn yǒu zhǎn xiān tuì zhě shù rén, nǎi zhǐ, zú dà pò zhī. qiān fù jiāng, cì hào zhèn yǒng bā tú lǔ.
辛酉,字庚堂,籍山東鄆城。初從僧格林沁討捻。宗棠西征,從討陝回,積勛至守備。攻金積,裹創力戰,稱驍果。規肅州,充前鋒,拔塔爾灣、黃草壩,關內大定。數遷至游擊。師出關,下阜康,襲黃田,破古牧,無役不從。進規南路,攻託克遜。彥虎子小虎殊死守,師行不得志,獨辛酉率游軍數戰,略有斬擒。達坂之役,與余虎恩輕騎先涉,列城左山岡。比回覺,悉力轟拒,師少卻。辛酉斬先退者數人,乃止,卒大破之。遷副將,賜號振勇巴圖魯。
cóng jǐn táng fù kù chē, zhì bài chéng, lǚ bīng dǐ shàng tóng chǎng. huí chū dàng, xīn yǒu yuè mǎ jìng qián, shēng qín diāo yī zéi yī rén. huí jīng zǒu, suì xià ā kè sū. shì shí, pà xià bēn yè ěr qiāng, yàn hǔ bēn wū shén. jǐn táng zhuān lì tǎo yàn hǔ, lìng jùn jìn jī, xīn yǒu zì xī huì zhī. jì hú mǎ nà kè hé, xíng gē bì bā shí lǐ, pò kòu shén chéng dōng, chéng bá, zhuó zǒng bīng, yì yǒng hào huò jiā chūn. nán jiāng píng, shǎng huáng mǎ guà. yì kòu fàn sān tái, xīn yǒu yǐn jìn qí chōng ké hǎn shān, yòu zhī chū. fú qǐ, duǎn bīng jiē, zhǎn qí qiú sài yì tǎ hēi zhèn jiāng. é ér ān qiú a lǐ dá shén kòu biān, cóng jǐn táng chū tún yù dōu bā shén. xīn yǒu lǜ èr bǎi qí wèi qián qū, nù mǎ xiàn zhèn, zhǎn zhí qí zéi, duó qí qí yǐ guī. kòu dà kuì, zhuī zhì bì lēi tào gé, shā qí dǎng qiě jǐn. xī chuí gào níng, qǐ guī yǎng. jiǎ wǔ zhī yì, lǜ shī zhèn dēng zhōu, jí yú jūn qián shòu guǎng xī yòu jiāng zhèn, zhì jūn rú gù. xún xǐ zhèn dēng zhōu. quán luàn zuò, chōng wǔ wèi jūn xiān fēng zuǒ yì zhǎng, cóng lǐ bǐng héng yù dí, wèi zhàn ér kuì. hòu chú yún nán tí dū, wèi dào guān, zú, xù rú zhì.
從錦棠復庫車,至拜城,履冰抵上銅廠。回出盪,辛酉躍馬徑前,生擒貂衣賊一人。回驚走,遂下阿克蘇。是時,帕夏奔葉爾羌,彥虎奔烏什。錦棠專力討彥虎,令俊進擊,辛酉自西會之。濟胡馬納克河,行戈壁八十里,破寇什城東,城拔,擢總兵,易勇號霍伽春。南疆平,賞黃馬褂。逸寇犯三台,辛酉隱勁騎沖殼罕山,誘之出。伏起,短兵接,斬其酋賽屹塔黑振江。俄而安酋阿里達什寇邊,從錦棠出屯玉都巴什。辛酉率二百騎為前驅,怒馬陷陣,斬執旗賊,奪其旗以歸。寇大潰,追至畢勒套格,殺其黨且盡。西陲告寧,乞歸養。甲午之役,率師鎮登州,即於軍前授廣西右江鎮,治軍如故。尋徙鎮登州。拳亂作,充武衛軍先鋒左翼長,從李秉衡禦敵,未戰而潰。後除雲南提督,未到官,卒,恤如制。
jīn yùn chāng, zì jǐng tíng, ān huī xū yí rén. shǎo gū, zāo kòu luàn, zǒng bīng guō bǎo chāng zhī mǔ cáo shì fǔ zhī, cóng xìng guō. jì zhǎng, rù zī wèi shǒu bèi. cóng bǎo chāng zhēng fā niǎn, jī xūn zhì yóu jī. lùn hé fáng gōng, cì hào miǎn yǒng bā tú lǔ. píng jī nán, zhuó zǒng bīng, jìn yǒng hào kēng sēng é. xī niǎn píng, qiān tí dū, fù xìng jīn shì. cóng bǎo chāng zhuō shèng jūn hái shǎn. tóng zhì bā nián, bǎo chāng chuàng fā, yùn chāng dài lǐng qí zhòng, diào fáng suī dé.
金運昌,字景亭,安徽盱眙人。少孤,遭寇亂,總兵郭寶昌之母曹氏撫之,從姓郭。既長,入貲為守備。從寶昌徵發、捻,積勛至游擊。論河防功,賜號勉勇巴圖魯。平畿南,擢總兵,晉勇號鏗僧額。西捻平,遷提督,複姓金氏。從寶昌卓勝軍還陝。同治八年,寶昌創發,運昌代領其眾,調防綏德。
shí xiāng jūn yǐ jiǎo jīn jī bǎo, yùn chāng zì qīng jiàn zhì, fēn suǒ bù lüè qí xī běi, huǐ zhǎng qiáng. mǎ huà lóng shì cù, qiǎn dǎng rǎo běi shān, jì duàn xiāng jūn liáng yùn. yī zì hé xī dào yè shēng bǎo, shǔ liú sōng shān yī zì shān xī dào huā dìng, shǔ yùn chāng: bìng dá líng zhōu. huí jì xiàn dìng biān, yùn chāng suǒ bù duō nán rén, zá shí qīng kē gāo liáng, huàn fù bìng. zuǒ zōng táng diào bǎo chāng lái yuán, yǐ hé fáng bù néng fù. shì shí, shǎn huí chén lín yǔ yàn lù děng shí sān yíng, yì yǐ běn dì tǔ huí, hào chēng shí yú wàn, zhuō shèng jūn gū lì qí jiān, jǐ wú rì bù zhàn.
時湘軍已剿金積堡,運昌自清澗至,分所部略其西北,毀長牆。馬化隆勢蹙,遣黨擾北山,冀斷湘軍糧運。一自河西道葉升堡,屬劉松山;一自山西道花定,屬運昌:並達靈州。回既陷定邊,運昌所部多南人,雜食青稞、高粱,患腹病。左宗棠調寶昌來援,以河防不能赴。是時,陝回陳林、禹彥祿等十三營,益以本地土回,號稱十餘萬,卓勝軍孤立其間,幾無日不戰。
míng nián zhēng yuè, jūn yì jī pí, zhì shā mǎ wèi shí. huí qiě jué qú guàn wǒ lěi, huì fēng tāo dà zuò, yùn chāng zhòu yè lì shuǐ zhōng, jī lì jiāng shì, liè chūn náng tǔ yù zhī, huí bù dé chěng. shì liú jǐn táng děng yuè qú héng chū, huí dà kuì. yīn yì jiā hé zhú lěi hù xiǎng dào, liǎng rì lěi chéng, huí zhì, yùn chāng zhàn què zhī. xiāng jūn kāi gōu zhú dī yǐ fáng shuǐ, yùn chāng bì jìn zǎo yuán. bīng hū jiě, huí nǎi píng qín qú shè kǎ, yùn chāng yuè qú jī zhī, huí shōu rù bǎo. yuè èr rì, bǎo huí xī zhòng chū, qí kòu qū bǎn qiáo, bù kòu jué qú shuǐ nán xià. yùn chāng jūn zǔ shuǐ, jǐn táng fēn sān lù qiú shuǐ yǔ hé, bìng lì hōng kuì qí zhòng. wèi jǐ, huí fù yùn zhuān shí zhú kǎ yú běi, huán yǐ zhǎng dī, yù yǐn mǎ lián shuǐ yǐ kùn wǒ. yùn chāng jí lìng jūn shì xié chú máo, yí qí kǎ ér hái. sì yuè, chén lín lǜ zhòng chū huā dìng lüè shí. yùn chāng shǐ tí dū wáng fèng míng yù zhī, bài zhī zhuān jǐng zhèn. tóng shí yè shēng bǎo dào yì tōng, jūn wēi fù zhèn. qī yuè, kè mǎ jiā liǎng zhài. zhí xīn mài shú, yùn chāng yǔ jǐn táng fēn yì, bìng mí sù gē zhī. huí lái zhēng, zhé bài zǒu. suì zhú lěi cài jiā qiáo. qiáo kuà qín qú, nèi shè kǎ, wài zhàng shuǐ, mǎ huà lóng qián suǒ wèi zǔ è guān jūn zhě yě. zhì shì jué shuǐ fǎn guàn, pò lěi sān kǎ shí yǒu yī, chéng shì xià qín bà guān, bī dōng guān. yì jué háo zhú qiáng jiǔ kùn zhī, yǔ jǐn táng fēn duàn xìng gōng. sān rì bì nǎi shì, qiǎn bīng fēn shǒu zhī, suì hé jīn jī wéi. rì kǎ xiě shù cì, zhàn bù shǎo xiū. chén lín jiàng, yùn chāng yǐ xī lín hé zhōu wèi xià, yí shāo shì kuān dà. qiáng zhě biān jí, ruò zhě jiù liáng, qún huí duō qǐ kuǎn. mǎ huà lóng shì cù, yì shù shǒu guī mìng. yú shì níng líng xī dìng, lùn gōng shǎng huáng mǎ guà.
明年正月,軍益飢疲,至殺馬為食。回且決渠灌我壘,會風濤大作,運昌晝夜立水中,激厲將士,列椿囊土御之,回不得逞。適劉錦棠等越渠橫出,回大潰。因議夾河築壘護餉道,兩日壘成,回至,運昌戰卻之。湘軍開溝築堤以防水,運昌壁近棗園。冰忽解,回乃憑秦渠設卡,運昌越渠擊之,回收入堡。越二日,堡回悉眾出,騎寇趨板橋,步寇決渠水南下。運昌軍阻水,錦棠分三路泅水與合,並力轟潰其眾。未幾,回復運磚石築卡於北,環以長堤,欲引馬連水以困我。運昌亟令軍士攜鋤錨,夷其卡而還。四月,陳林率眾出花定掠食。運昌使提督王鳳鳴御之,敗之磚井鎮。同時葉升堡道亦通,軍威復振。七月,克馬家兩寨。值新麥熟,運昌與錦棠分刈,並糜粟割之。回來爭,輒敗走。遂築壘蔡家橋。橋跨秦渠,內設卡,外障水,馬化隆前所為阻遏官軍者也。至是決水反灌,破壘三、卡十有一,乘勢下秦壩關,逼東關。議掘壕築牆久困之,與錦棠分段興工。三日畢乃事,遣兵分守之,遂合金積圍。日咯血數次,戰不少休。陳林降,運昌以西林、河州未下,宜稍示寬大。強者編籍,弱者就糧,群回多乞款。馬化隆勢蹙,亦束首歸命。於是寧、靈悉定,論功賞黃馬褂。
zhù chán jīn, píng gān huí mǎ shèng fú luàn, jìn tóu pǐn fú. xǐ zhù bāo tóu, shù qǐng yú zōng táng, yuàn xī zhēng. guāng xù èr nián, zōng táng qǐng chì huái yǒng chū guān zhù jiǎo, bào kě. míng nián xià, xíng dǐ wū lǔ mù qí, mìng shǔ tí dū, yuè èr nián, shí shòu. kǒu wài jīng sàng luàn hòu, hù kǒu jiǎn hào. yùn chāng xìng shuǐ lì, kè nóng sāng, jiàn qiáo liáng, jiē gē fèng zì rèn zhī. qí chì jù kuǎn zhèn jī zāi, shí bǐng yì mǔ guō cáo shì mìng. lǐ hóng zhāng wèi qǐng yú cháo, tè jiàn fāng jīng yì zhī. shí yī nián, xiè bìng guī. yú nián zú, xù rú zhì, rù sì zhuō shèng jūn zhāo zhōng cí. qiè wáng shì mǎ shì zhāng shì, xiān hòu yǎng yào xùn jié, jiē huò jīng.
駐纏金,平甘回馬勝福亂,晉頭品服。徙駐包頭,數請於宗棠,願西征。光緒二年,宗棠請敕淮勇出關助剿,報可。明年夏,行抵烏魯木齊,命署提督,越二年,實授。口外經喪亂後,戶口減耗。運昌興水利,課農桑,建橋樑,皆割俸自任之。其斥巨款賑畿菑,實秉義母郭曹氏命。李鴻章為請於朝,特建坊旌異之。十一年,謝病歸。逾年卒,恤如制,入祀卓勝軍昭忠祠。妾王氏、馬氏、張氏,先後仰藥殉節,皆獲旌。
huáng wàn péng, zì bó jiǔ, hú nán níng xiāng rén, běn jí shàn huà. chū cóng céng guó quán yuán gàn wǎn, jī xūn zhì dū sī. cóng kè jiāng níng, lì qiān zǒng bīng, cì hào lì yǒng bā tú lǔ. niǎn rù è, fàn dé ān, wàn péng chí jiù, dà bài zhī, yòu pò zhī ān lù. huì shī xīn zhōu, yú shì jiā jī, dà pò lǔ, zhuó tí dū.
黃萬鵬,字搏九,湖南寧鄉人,本籍善化。初從曾國荃援贛、皖,積勛至都司。從克江寧,歷遷總兵,賜號力勇巴圖魯。捻入鄂,犯德安,萬鵬馳救,大敗之,又破之安陸。會師新洲,於是夾擊,大破虜,擢提督。
zuǒ zōng táng xī zhēng, diào fù shǎn, shǔ hàn zhōng zhèn zǒng bīng. tóng zhì shí yī nián, cóng gōng xī níng, dǐ niǎn bó, zhàn xiá kǒu, huí kuì zǒu, wéi jiě. míng nián, cóng liú jǐn táng kè xiàng yáng bǎo, jìn wéi dà tōng, jiàng zhī. xuǎn jiàng zhòng lì jīng shàn wǔ qí, mǎ duì shǔ wàn péng lǐng zhī, suí gōng sù zhōu. shì níng, cì tóu pǐn fú. shí sān nián, hé zhōu shǎn diàn chén fù pàn, wàn péng lǜ cuī wěi děng jìn jī, bài zhī chéng nán èr shí lǐ pù. kòu cuàn jiǎ jiā jí, guān jūn gōng fú kè, wàn péng cóng yáo jiā lǐng chí xià hé gōng, fán qí bǎo, gèng yǒng hào wèi bó qí.
左宗棠西征,調赴陝,署漢中鎮總兵。同治十一年,從攻西寧,抵碾伯,戰硤口,回潰走,圍解。明年,從劉錦棠克向陽堡,進圍大通,降之。選降眾立旌善五旗,馬隊屬萬鵬領之,隨攻肅州。事寧,賜頭品服。十三年,河州閃殿臣復叛,萬鵬率崔偉等進擊,敗之城南二十里舖。寇竄賈家集,官軍攻弗克,萬鵬從姚家嶺馳下合攻,燔其堡,更勇號為伯奇。
guāng xù èr nián, chū guān. shí tǔ huí mǎ míng jù gǔ mù, bái yàn hǔ wén guān jūn zhì, zì hóng miào zi yǔ hé shī, yè xí huáng tián. dàn rì, wén gǔ mù jiǎo shēng qǐ, wàn péng yǔ yú hǔ ēn chí jī kòu qí què zhī, yǔ xiáng yú hǔ ēn chuán. wū lǔ mù qí zhū chéng jì fù, zhuī zhì chí dūn ér hái. jié rù, shǎng huáng mǎ guà. běi lù lüè dìng, yì kòu duō wáng nì dōng nán shān gǔ. wàn péng fù yǔ hǔ ēn qǔ dào dà xiǎo yán chí dūn zhì chái wō, lüè yǒu zhǎn qín. bā yuè, jīn shùn gōng mǎ nà sī nán chéng fú shèng, jǐn táng xí wàn péng zhù jī. jué suì yǐ gōng, kòu sǐ jù, shǐ guàn wàn péng bì, bá zhī, gèng jí zhàn, yǔ zhū jūn dà pò zhī.
光緒二年,出關。時土回馬明據古牧,白彥虎聞官軍至,自紅廟子與合師,夜襲黃田。旦日,聞古牧角聲起,萬鵬與余虎恩馳擊寇騎卻之,語詳余虎恩傳。烏魯木齊諸城既復,追至池墩而還。捷入,賞黃馬褂。北路略定,逸寇多亡匿東南山谷。萬鵬復與虎恩取道大小鹽池墩至柴窩,略有斬擒。八月,金順攻瑪納斯南城弗勝,錦棠檄萬鵬助擊。掘隧以攻,寇死拒,矢貫萬鵬臂,拔之,更疾戰,與諸軍大破之。
sān nián, gōng kè dá bǎn, chéng shèng qǔ tuō kè xùn. zhì xiǎo cǎo hú, yù fú, wéi wàn péng shù zā. wàn péng lǜ duì dàng jué, suǒ xiàng pī mǐ. jǐn táng jūn jì zhì, kòu dà kuì, zhào yǔ yún qí wèi shì zhí. shì yì, pà xià zhī bù miǎn, yǐn yào sǐ, yàn hǔ suì bēn kāi dōu hé xī àn. qī yuè. shī zhì qū huì, jǐn táng zì xiàng kāi dōu hé, ér lìng wàn péng dào wū shā tǎ lā bàng bó sī téng nào ěr xī xíng, chū kù ěr lēi zhī bèi. yàn hǔ shè jūn wēi, yǐ xiān qī dùn. xiòng zhī xié chán huí zǒu bù gǔ ěr, jí xíng sì bǎi lǐ zhuī jí zhī, zhàn liáng jiǔ, dà bài qí zhòng. jiǔ yuè, chí dǐ tuō hé nài, zài bài zhī, shōu kù chē, jìn zhù bài chéng. lǚ bīng yè xíng zhì tóng chǎng, zhū jūn zhí bó zhī, kòu è zǒu.
三年,攻克達坂,乘勝取託克遜。至小草湖,遇伏,圍萬鵬數匝。萬鵬率隊盪決,所向披靡。錦棠軍繼至,寇大潰,詔予雲騎尉世職。是役,帕夏知不免,飲藥死,彥虎遂奔開都河西岸。七月。師至曲惠,錦棠自向開都河,而令萬鵬道烏沙塔拉傍博斯騰淖爾西行,出庫爾勒之背。彥虎懾軍威,已先期遁。詗知脅纏回走布古爾,亟行四百里追及之,戰良久,大敗其眾。九月,馳抵托和奈,再敗之,收庫車,進駐拜城。履冰夜行至銅廠,諸軍直搏之,寇愕走。
wàn péng zhǎng qū chá ěr qí kè tái xī, zhǎn shù qiān jí. yuè èr rì, yè dǐ zā mù tái shāo qì, jí yǐn bīng ā kè sū chéng. wèi zhì chéng shù lǐ, jiàn xī nán chén āi bèn qǐ, huì dié bào yàn hǔ zǒu wū shén, sǒu ān jí yán zǒu yè ěr qiāng guà zhuī shī. jǐn táng nǎi shě ān yí, ér lìng wàn péng zhuān zhuī yàn hǔ, zǔ hé zhǎng bù néng jì. shí yàn hǔ zhǐ gé hé shí lǐ xǔ zào fàn, yǎn xí kě qín yě, ér wǒ shī jù fǎn, jǐn táng dà nù, zé lìng fù jìn. yú shì wàn péng dù hú mǎ nà kè hé, xíng gē bì bā shí lǐ, huò qí hòu duì mǎ yǒu cái, jìn bá wū shén, ér yàn hǔ yǐ zǒu kā shí yǐ. dōng sì chéng jù xià, zhào gǎi qí dū wèi shì zhí.
萬鵬長驅察爾齊克台西,斬數千級。越二日,夜抵紥木台稍憩,即引兵阿克蘇城。未至城數里,見西南塵埃坌起,會諜報彥虎走烏什,嗾安集延走葉爾羌絓追師。錦棠乃舍安夷,而令萬鵬專追彥虎,阻河漲不能濟。時彥虎止隔河十里許造飯,掩襲可擒也,而我師遽返,錦棠大怒,責令復進。於是萬鵬渡胡馬納克河,行戈壁八十里,獲其後隊馬有才,進拔烏什,而彥虎已走喀什矣。東四城俱下,詔改騎都尉世職。
dāng shì shí, bó kè hú lǐ jù kā shí gōng hàn chéng, yàn hǔ zhì, zhù zhī, shì yì zhāng. shǒu bèi hé bù yún gào jí, jǐn táng xí wàn péng dào bù lǔ tè yǔ hǔ ēn qī huì kā chéng. wàn péng bèi dào yīng fù, yuán xuě shān qiān yú lǐ, měi yǐ tǎn pù dì jì shī. shí yī yuè, dǐ chéng běi má gǔ mù, hǔ ēn yì dǐ chéng dōng pái sù tè. kòu xiòng qí chí guī, yuē: dà jūn zhì yǐ! yú shì èr jù qiú zǒu huí chéng běi, jìn dǎo zhī, zé yòu xiāo dùn. wàn péng xiàng xī běi zhuī yàn hǔ, zhì yuán jí cáo, yǔ zéi hòu duì yù, shēng qín wěi yuán shuài mǎ yuán, zhǎn qí fù bái yàn lóng. cì rì, zhuī zhì qià hā mǎ nà, wèi bù lǔ tè rén suǒ zǔ, yàn hǔ suì bēn é. xīn jiāng píng, gǎi shòu èr děng qīng chē dū wèi.
當是時,伯克胡里據喀什攻漢城,彥虎至,助之,勢益張。守備何步雲告急,錦棠檄萬鵬道布魯特與虎恩期會喀城。萬鵬倍道應赴,緣雪山千餘里,每以毯鋪地濟師。十一月,抵城北麻古木,虎恩亦抵城東牌素特。寇詗騎馳歸,曰:「大軍至矣!」於是二巨酋走回城北,進搗之,則又宵遁。萬鵬向西北追彥虎,至爰岌槽,與賊後隊遇,生擒偽元帥馬元,斬其副白彥龍。次日,追至恰哈瑪納,為布魯特人所阻,彥虎遂奔俄。新疆平,改授二等輕車都尉。
sì nián, kǎi xuán, qǐ guī shěng. yuè èr nián, réng fù xīn jiāng zhì jūn. nán běi shān biān fáng mǐ píng, jìn tóu pǐn zhì. lì quán kā shí huí chéng xié fù jiāng, ā kè sū bā lǐ kūn gè zhèn zǒng bīng, xīn jiāng tí dū. yòu xí qí shū dēng hé shì zhí, bìng wèi èr děng nán jué. èr shí sì nián, zhēng rù jīng, chuàng fā, zú yú dào. yǔ jiàn cí. zi yuè, dào yuán, xí jué.
四年,凱旋,乞歸省。越二年,仍赴新疆治軍。南北山邊防敉平,晉頭品秩。歷權喀什回城協副將,阿克蘇、巴里坤各鎮總兵,新疆提督。又襲其叔登和世職,並為二等男爵。二十四年,徵入京,創發,卒於道。予建祠。子鉞,道員,襲爵。
yú hǔ ēn, hú nán píng jiāng rén. shǎo gū pín, xǐ dú shū. chū cóng céng guó fān tǎo yuè kòu, jī xūn zhì fù jiāng. tóng zhì chū, cóng liú sōng shān zhēng niǎn, cù zhī shā hé xī, zhuó zǒng bīng, cì hào jīng yǒng bā tú lǔ. zhāng zǒng yú yǔ huí fěi hé, gōng pò jīn gǔ yín qú, yòu bài zhī méi xiàn, jìn tí dū. kòu zì yí chuān dù hé, xiàn shān xī zhōu xiàn, yòu cóng liú jūn zhuī fù zhī, yì yǒng hào qí chē bó. jūn huò lù, shì guō sōng lín bèi wéi, hǔ ēn ruì shēn chí jiù, wéi jiě. rào dào zhǎng qū, qí kòu suī biāo chěng, yù zhàn zhé pī mǐ. shàng niàn shǎn shì jí, mìng zuǒ zōng táng jǔ jiāng cái, nǎi jiàn sōng shān bù jiāng yóu yì zhě shí shù rén, hǔ ēn yǔ yān, chǒng yǐ tóu pǐn fú, lìng fù shǎn jūn. líng zhōu jì kè, sōng shān jìn bīng bǎn qiáo cài jiā qiáo. yǒu qǐng, huí bài zǒu, hǔ ēn qí lǚ tū zhī, zhòu ruò fēng yǔ, huí bù dé guī, xià qí cūn zhài sān shí yú. jīn jī píng, jiǎ guī.
余虎恩,湖南平江人。少孤貧,喜讀書。初從曾國藩討粵寇,積勛至副將。同治初,從劉松山征捻,蹙之沙河西,擢總兵,賜號精勇巴圖魯。張總愚與回匪合,攻破金谷、銀渠,又敗之郿縣,晉提督。寇自宜川渡河,陷山西州縣,又從劉軍追復之,易勇號奇車博。軍獲鹿,適郭松林被圍,虎恩銳身馳救,圍解。繞道長驅,騎寇雖猋騁,遇戰輒披靡。上念陝事棘,命左宗棠舉將才,乃薦松山部將尤異者十數人,虎恩與焉,寵以頭品服,令赴陝軍。靈州既克,松山進兵板橋、蔡家橋。有頃,回敗走,虎恩騎旅突之,驟若風雨,回不得歸,下其村寨三十餘。金積平,假歸。
shí yī nián, mìng mù jūn fù gān. liú jǐn táng gōng xī níng, hǔ ēn lǜ jūn zhì shǎn kǒu, zhōu lǎn xíng shì. kòu chū jù, bèi kùn, zú jī què zhī. jǐn táng chān huí shì shèng, fù píng róng yì zào qiáo jì huáng, zì dū shī zhú lěi běi àn, lìng hǔ ēn zhú nán àn. wèi chéng, mǎ yíng wān kòu tū zhì, hǔ ēn hōng jī zhī, jǐn táng yì bài huáng běi kòu, yú shì xī níng gào níng. lùn gōng, shǎng huáng mǎ guà. suí gōng sù zhōu, jūn nán mén, yǔ zhū jiāng tǎo píng zhī, chú shǎn ān zhèn zǒng bīng.
十一年,命募軍赴甘。劉錦棠攻西寧,虎恩率軍至陝口,周覽形勢。寇出拒,被困,卒擊卻之。錦棠覘回勢盛,赴平戎驛造橋濟湟,自督師築壘北岸,令虎恩築南岸。未成,馬營灣寇突至,虎恩轟擊之,錦棠亦敗湟北寇,於是西寧告寧。論功,賞黃馬褂。隨攻肅州,軍南門,與諸將討平之,除陝安鎮總兵。
guāng xù èr nián, cóng chū guān. zōng táng lǜ gē bì liáng yùn jiān zǔ, hǔ ēn qǐng shēn rèn zhī, nǎi jué mù ér xī. dǐ hā mì, qǔ yú liáng, yú tiān shān, dì sòng bā lǐ kūn gǔ chéng. biān jì shí, xí huáng tián, pò qí kǎ. hū gǔ mù kòu yā shī ér zhèn, hǔ ēn jí zì shān chí xià, yǔ kòu qí zhàn liáng jiǔ, huì dǒng fú xiáng jūn zhù jī zhōng lù, kòu dà kuì, suì hé wéi. pà xià qiǎn hàn dǎng lái yuán, hǔ ēn lǜ qí lǚ liè shān gāng, yán zhèn yǐ dài. fù huī jūn jié qí guī lù, zhǎn guān zhí rù, chéng bá. dù wū yuán, kòu qiě tā dùn, yǐ cì xià wū lǔ mù qí dí huà jí wěi wáng chéng, yǔ yún qí wèi shì zhí.
光緒二年,從出關。宗棠慮戈壁糧運艱阻,虎恩請身任之,乃絕幕而西。抵哈密,取餘糧,逾天山,遞送巴里坤古城。邊既實,襲黃田,破其卡。忽古牧寇壓師而陣,虎恩亟自山馳下,與寇騎戰良久,會董福祥軍助擊中路,寇大潰,遂合圍。帕夏遣悍黨來援,虎恩率騎旅列山岡,嚴陣以待。復麾軍截其歸路,斬關直入,城拔。度烏垣,寇且他遁,以次下烏魯木齊、迪化及偽王城,予雲騎尉世職。
míng nián, yú lǐng ér nán, cóng jǐn táng qū chái wō, qù dá bǎn èr shí lǐ. yè chū gǔ, hǔ ēn lǜ qí lǚ jiǔ yíng, xián méi jí zǒu. dà tōng hā yǐn hú shuǐ wèi chéng, ní shēn jí gàn. hǔ ēn suǒ bù lüè nào jìn, yī shān wèi zhèn, zhǎn kòu dié shí yú qí, huí fāng wò, wèi jué yě, píng dàn shǐ dà jīng, xī zhòng chū, jù xiǎn hōng jù. shī yì lì bù dòng, hǎi gǔ lā yuán zhì, hǔ ēn yòu jié zhī ài kǒu, yuán qí fǎn bēn, zhuī zhú shù lǐ, zhǎn bǎi yú jí. hǔ ēn cè chéng huí pàn yuán bù zhì, bì dùn, yù yǐn bīng yǐ dài, kòu chū xī jiù qín. dá bǎn fù, chéng shì xià tuō kè xùn, yǔ qí dū wèi shì zhí.
明年,逾嶺而南,從錦棠趨柴窩,去達坂二十里。夜初鼓,虎恩率騎旅九營,銜枚疾走。大通哈引湖水衛城,泥深及骭。虎恩所部掠淖進,依山為陣,斬寇諜十餘騎,回方臥,未覺也,平旦始大驚,悉眾出,據險轟拒。師屹立不動,海古拉援至,虎恩又截之隘口,援騎返奔,追逐數里,斬百餘級。虎恩策城回盼援不至,必遁,預隱兵以待,寇出悉就擒。達坂復,乘勢下託克遜,予騎都尉世職。
yú yuè, guī nán lù, shī cì qū huì, hǔ ēn qǔ dào wū shā tǎ lā rù kù ěr lēi chéng, dì qù wú rén, shí qiě jǐn, nǎi jué jiào liáng shù wàn shí jì shī. suì yǔ zhū jiāng xià kù chē, fán liù rì chí jiǔ bǎi lǐ. yǐ ér kā shí gá ěr gào jí, jǐn táng lìng hǔ ēn zì bā ěr chǔ qǔ zhōng lù wèi zhèng bīng, huáng wàn péng zì wū shén dào bù lǔ tè wèi qí bīng, réng guī hǔ ēn jié dù. shī dǐ bā ěr chǔ, huì tiān hán, bīng xuě níng liè, ér kā chéng jǐng bào qiě rì zhì. nǎi jiān chéng yīng fù, jūn shì rén rén zì fèn, gè yǐ fú bái qiú qǔ shǒu gōng wèi lì. rì zhōng, hǔ ēn zhì chéng dōng pái sù tè, yè bàn shí dǐ kā shí hàn chéng xià, zuǒ yòu zhǐ bǎi yú qí cóng, nǎi zhěng bīng yǐ qí. píng míng, bù bīng zhì, kòu qí kāi chéng chū dàng, hǔ ēn lǜ zhòng dà zhàn, cì shā huí qiú wáng yuán lín, huì wàn péng yì zhì, fù qí chéng. hǔ ēn xī zhuī bó kè hú lǐ, lìng guì xī zhēn lǜ qí lǚ zì jiān dào jí chí, ér zì lǜ bù lǚ jì zhī, qián hòu jiā jī, shēng qín yú xiǎo hǔ mǎ yuán yú zhèn. jì fù huò jīn xiàng yìn fù zǐ, xiāng yìn zhě, yǐn ān jí yán qīn zhàn nán lù yě. yú shì xīn jiāng nán lù píng. jiàng chì bāo jiā, gǎi yǔ yī děng qīng chē dū wèi. lì zhù wū shén yè ěr qiāng hé tián, fù běn guān.
逾月,規南路,師次曲惠,虎恩取道烏沙塔拉入庫爾勒城,地闃無人,食且盡,乃掘窖糧數萬石濟師。遂與諸將下庫車,凡六日馳九百里。已而喀什噶爾告急,錦棠令虎恩自巴爾楚取中路為正兵,黃萬鵬自烏什道布魯特為奇兵,仍歸虎恩節度。師抵巴爾楚,會天寒,冰雪凝冽,而喀城警報且日至。乃兼程應赴,軍士人人自奮,各以俘白酋取首功為利。日中,虎恩至城東牌素特,夜半時抵喀什漢城下,左右止百餘騎從,乃整兵以俟。平明,步兵至,寇騎開城出盪,虎恩率眾大戰,刺殺回酋王元林,會萬鵬亦至,復其城。虎恩西追伯克胡里,令桂錫楨率騎旅自間道疾馳,而自率步旅繼之,前後夾擊,生擒余小虎、馬元於陣。繼復獲金相印父子,相印者,引安集延侵占南路也。於是新疆南路平。降敕褒嘉,改予一等輕車都尉。歷駐烏什、葉爾羌、和闐,赴本官。
shí yī nián, xiè bìng guī. yuè liù nián, chū tǒng xiāng jūn, zhù yuè zhōu, yǐ néng bǔ dào míng, bìng èr shì zhí wèi èr děng nán jué. èr shí liù nián, shòu kā shí gá ěr tí dū, wèi shàng, liú tǒng wǔ wèi zhōng jūn shí yíng. quán luàn qǐ, zhū jiāng duō chóng fèng zhī, dú hǔ ēn zé fǒu. fú xiáng gōng shǐ guǎn, hǔ ēn yǔ lùn shì róng lù qián, wèi biàn guān zhū jūn, shí bù zú dí wài rén. fú xiáng dà nù, yù shā hǔ ēn, róng lù yǐ shēn yì bì zhī, nǎi miǎn. lìng chū fáng huò lù, wèi jǐ, réng hái xiāng. sān shí yī nián, chuàng fā, zú yú jiā. xù rú zhì, fù sì zōng táng sōng shān cí.
十一年,謝病歸。越六年,出統湘軍,駐岳州,以能捕盜名,並二世職為二等男爵。二十六年,授喀什噶爾提督,未上,留統武衛中軍十營。拳亂起,諸將多崇奉之,獨虎恩則否。福祥攻使館,虎恩與論事榮祿前,謂遍觀諸軍,實不足敵外人。福祥大怒,欲殺虎恩,榮祿以身翼蔽之,乃免。令出防獲鹿,未幾,仍還湘。三十一年,創發,卒於家。恤如制,附祀宗棠、松山祠。
guì xī zhēn, shān dōng qū fù rén. cóng jūn tǎo niǎn, shù qiān zhì yóu jī. xián fēng shí yī nián, zhāng zǒng yú lǐng yú zhòng yǔ chén dà xǐ hé, shì zhāng shén. xī zhēn zhuī zhì hé jiān, guǒ chuàng lì zhàn, kòu dà bài, xī zhēn míng shǐ zhe. tóng zhì qī nián, cóng zuǒ zōng táng zhēng shǎn huí, shù huò shèng, xí shǒu tóng guān. míng nián, tí dū gāo lián shēng tún yí jūn, qīn bīng dīng yù lóng fěi shǒu yě, gòu huí wèi luàn, yè wéi yíng zhàng, qiāng tǒng shuài. xī zhēn wén jǐng, jí zì tóng guān chí yuán, jī què zhī, fù zhuī jiǎo jīn suǒ guān mǐ zi yáo. huì chǔ jūn jiāng dīng xián fā děng zhì, jū yù lóng zhū zhī, chéng huò quán, qiān cān jiāng. cóng kè gù yuán sān yíng, zhǎn qí qiú yáng wén zhì, jìn è zhōng wèi sì bǎi hù. huí qiú mǎ guāng míng zì gù yuán dōng běi rù tóng xīn chéng, fù dà bài zhī. yòu jiàng yuán chéng huí hǎi shēng chūn.
桂錫楨,山東曲阜人。從軍討捻,數遷至游擊。咸豐十一年,張總愚領餘眾與陳大喜合,勢張甚。錫楨追至河間,裹創力戰,寇大敗,錫楨名始著。同治七年,從左宗棠征陝回,數獲勝,檄守同官。明年,提督高連升屯宜君,親兵丁玉龍匪首也,構回為亂,夜圍營帳,戕統帥。錫楨聞警,亟自同官馳援,擊卻之,復追剿金鎖關、米子窯。會楚軍將丁賢發等至,拘玉龍誅之,城獲全,遷參將。從克固原三營,斬其酋楊文治,進扼中衛四百戶。回酋馬光明自固原東北入同心城,復大敗之。又降元城回海生春。
shí nián, guī hé zhōu, xī zhēn zì zhōng wèi jìng yuǎn nán sōu huì níng yóu fěi. wáng hé, sù zhōu jiàng huí pàn, gān liáng jiè yán, xī zhēn suì hái jūn sù zhōu. míng nián, lüè dōng guān, kè qí dà kǎ yī, kòu chū jù, jī tuì zhī. xiān shì sù huí bài, yǐ zhū jiā bǎo huáng cǎo bà tǎ ěr wān wén shū shān gè bǎo, hù jī jiǎo, shì sǐ shǒu, xú zhàn biāo gōng fú kè, zhì shì yòu zhī chū, xī zhēn yǐn zú shēn lín, qí kòu guò bàn, héng jié ér chū, zhū jūn jì zhī, kòu dà kuì. sù zhōu xī nán dūn bǎo xī píng. jìn tún shā zi bà, qù sù chéng sān lǐ, sù huí qǐ nán mén chū dàng, xī zhēn lǜ qí lǚ tū zhèn, huí bēn rù chéng. zhū jūn chōng shā, lián kè sì bà shí yī bǎo, dōng miàn kòu lěi yì jǐn, cì hào jīng yǒng bā tú lǔ.
十年,規河州,錫楨自中衛、靖遠南搜會寧游匪。亡何,肅州降回叛,甘、涼戒嚴,錫楨遂還軍肅州。明年,略東關,克其大卡一,寇出拒,擊退之。先是肅回敗,倚朱家堡、黃草壩、塔爾灣、文殊山各堡,互犄角,誓死守,徐占彪攻弗克,至是誘之出,錫楨隱卒深林,俟寇過半,橫截而出,諸軍繼之,寇大潰。肅州西南墩堡悉平。進屯沙子壩,去肅城三里,肅回啟南門出盪,錫楨率騎旅突陣,回奔入城。諸軍衝殺,連克四壩、十一堡,東面寇壘亦盡,賜號精勇巴圖魯。
shí èr nián, cóng chū guān, xī zhēn lǜ sì bǎi qí guī é ěr qìng é jié dù, jìn gǔ chéng. guāng xù èr nián, gōng fù kāng. zōng táng lǜ kòu běi cuàn, lìng xī zhēn è shā shān mǎ qiáo bèi yào jī. xún huì zhū jūn fù wū lǔ mù qí, běi lù lüè dìng, wéi mǎ nà sī nán chéng jiǔ wèi xià. zōng táng yǐ liú jǐn táng jūn dān, xí xī zhēn zhù jī, yǔ zhū jūn hōng kuì zhī, zhǎn qí qiú hán jīn nóng, gèng yǒng hào yè pǔ kěn, zhuó zǒng bīng. jìn guī nán lù, sān nián, cóng jǐn táng gōng kè dá bǎn, chéng shèng fù tǔ lǔ fān, jìn tí dū. guī kā shí gá ěr, xī zhēn tǒng mǎ bù èr qiān yú rén, zì ā kè sū qǔ dào bā ěr chǔ, kè mǎ nà bā shén, zhí dǐ kā chéng dōng pái sù tè. huì huáng wàn péng jūn yì zhì má gǔ mù, yàn hǔ yǔ bó kè hú lǐ kuì táo, suì fù xī sì chéng. lùn gōng, shǎng huáng mǎ guà. huí jiāng gào níng, jìn tóu pǐn zhì, jiā cì ne kēng é yǒng hào. wǔ nián, qǐ guī zàng qīn, dào shǎn, chuàng fā, yú suì zú. xuān tǒng gǎi yuán, xún fǔ ēn shòu zhuàng qí jī yǐ shàng, yǔ yōu xù.
十二年,從出關,錫楨率四百騎歸額爾慶額節度,進古城。光緒二年,攻阜康。宗棠慮寇北竄,令錫楨扼沙山、馬橋備要擊。尋會諸軍復烏魯木齊,北路略定,唯瑪納斯南城久未下。宗棠以劉錦棠軍單,檄錫楨助擊,與諸軍轟潰之,斬其酋韓金農,更勇號業普肯,擢總兵。進規南路,三年,從錦棠攻克達坂,乘勝復吐魯番,晉提督。規喀什噶爾,錫楨統馬步二千餘人,自阿克蘇取道巴爾楚,克瑪納巴什,直抵喀城東牌素特。會黃萬鵬軍亦至麻古木,彥虎與伯克胡里潰逃,遂復西四城。論功,賞黃馬褂。回疆告寧,晉頭品秩,加賜呢鏗額勇號。五年,乞歸葬親,道陝,創發,逾歲卒。宣統改元,巡撫恩壽狀其績以上,予優恤。
fāng yǒu shēng, hú nán zhǎng shā rén. xián fēng mò, cóng jūn jiǎo chuān kòu, jī xūn zhì shǒu bèi. kè tài píng, lì zhàn, pào dàn dòng xié, yáo shì yǐ ráo yǒng míng. tóng zhì qī nián, tǎo shǎn huí, kè fèng xiáng qí shān, cháng cóng xíng, yǒu suǒ chōng xiàn. rù guān lǒng, lì liú sōng shān huī xià. jīn jī bǎo zhī yì, shī shī lì. huì yǒu shēng gòu mǎ zhāng jiā kǒu, dǎi guī, wú shōu mǎ zhě, huò quàn zhī qù, fú tīng. qū mǎ shù qiān rù zuǒ zōng táng jūn, zōng táng dà qì zhī, nǎi biān suǒ gòu mǎ wèi xī zhēng jìng yíng duì, zhǔ lǐng zhī, qiǎn fù hé zhōu, gōng jiǎo sān jiǎ jí tài zǐ sì.
方友升,湖南長沙人。咸豐末,從軍剿川寇,積勛至守備。克太平,力戰,炮彈洞脅,繇是以饒勇名。同治七年,討陝回,克鳳翔、岐山,嘗從行,有所衝陷。入關隴,隸劉松山麾下。金積堡之役,師失利。會友升購馬張家口,逮歸,無收馬者,或勸之去,弗聽。驅馬數千入左宗棠軍,宗棠大器之,乃編所購馬為西征靖營隊,囑領之,遣赴河州,攻剿三甲集、太子寺。
shí yī nián, huì gōng sù zhōu, qí guān chéng zǔ háo, háo shēn sān sì zhàng, gǔ suǒ wèi jiǔ quán yě. xú zhàn biāo chéng huí xiè, yú háo jìn gōng. yǒu shēng xiān dēng, zhū jūn yǐ fù shàng, duó dōng guān, huí rù chéng sǐ shǒu. zhàn biāo zhú chéng nán èr kǎ, huí lái zhēng, yǒu shēng lǜ qí lǚ xià mǎ xiàng zhàn, dàn guàn jìng jí jǐ gǔ, chuàng shén, yóu dà hū shā zéi, shuǐ jiāng bù rù zhě qī rì, zhòng gǎn fèn, kè zhī. jié rù, jìn fù jiāng, cì hào hā fēng a bā tú lǔ. shí sān nián, cóng kè bā yàn róng gé, shǔ zhèn yí yíng yóu jī, zì shì bié wèi yī jūn, zhì sè huáng. měi zhàn cóng hòu jī shā, dāng zhě zhé mí, kòu jiàn huáng qí duì, zhé xiāng jiè wú fàn yún.
十一年,會攻肅州,其關城阻壕,壕深三四丈,古所謂酒泉也。徐占彪乘回懈,逾壕進攻。友升先登,諸軍蟻附上,奪東關,回入城死守。占彪築城南二卡,回來爭,友升率騎旅下馬巷戰,彈貫脛及脊骨,創甚,猶大呼殺賊,水漿不入者七日,眾感奮,克之。捷入,晉副將,賜號哈豐阿巴圖魯。十三年,從克巴燕戎格,署鎮夷營游擊,自是別為一軍,幟色黃。每戰從後擊殺,當者輒靡,寇見黃旗隊,輒相戒無犯雲。
guāng xù gǎi yuán, guān lǒng píng, zhuó zǒng bīng, cóng liú jǐn táng chū guān. sān nián, gōng kè dá bǎn tuō kè xùn, jìn fù tǔ lǔ fān, jìn tí dū. yǐ cì xià ā kè sū wū shén kù chē jí tiān shān nán běi èr lù. lùn gōng, shǎng huáng mǎ guà, cì tóu pǐn zhì. wǔ nián, ān jí yán bù lǔ tè kòu biān, jìng dǐ wū lǔ kè qià tí. yǒu shēng xiān jìn wū pà ěr chān xū shí. yuè shù rì, bào kòu qí yǐ rù wū pà lā tè. huò kòu dié, xùn zhī qí chéng yè xí yíng, zhū jūn bèi wǎng jī, dà pò zhī. yǒu shēng yǔ yáng jīn lóng fēn zuǒ yòu rù, jūn shì jiē fèn xùn chāo yuè, kòu bù néng chéng zhèn, hái dùn é luó sī. bā nián, rù guān, zāo mǔ yōu guī.
光緒改元,關隴平,擢總兵,從劉錦棠出關。三年,攻克達坂、託克遜,進復吐魯番,晉提督。以次下阿克蘇、烏什、庫車及天山南北二路。論功,賞黃馬褂,賜頭品秩。五年,安集延、布魯特寇邊,徑抵烏魯克恰提。友升先進烏帕爾覘虛實。越數日,報寇騎已入烏帕拉特。獲寇諜,訊知其乘夜襲營,諸軍備往擊,大破之。友升與楊金龍分左右入,軍士皆奮迅超躍,寇不能成陣,還遁俄羅斯。八年,入關,遭母憂歸。
shí nián, fǎ yuè shì qǐ, chū dùn píng xiáng, jìn gōng wén yuān, xiàn zhòng wéi, dàn shāng shǒu duàn jīn, qīn jūn wǔ bǎi zhǐ cún èr shí qī qí, zú kuì wéi chū. cháo tíng yòu qí bài, qiě jiā láo zhī. fù liàng shān zhǎng qìng, yǔ shì zhí, chú guǎng dōng nán sháo lián zhèn zǒng bīng. shí sān nián, rù jìn, shàng shì shāng hén, wèi cè rán. xún jiě rèn. zhōng rì shī hé, lǐng sān qiān rén běi shàng, shǒu shān hǎi guān. quán luàn zuò, fù lǜ shī rù wèi, zhù shān xī gù guān. èr shí qī nián, diào zhè jiāng qú zhōu zhèn. shè jiǎng wǔ táng, yǐ xīn fǎ xùn liàn qí zhòng, bìng xiū fù zhè shuǐ gù dào, mín dé zhī. sān shí èr nián, chuàng fā, zú, xù rú zhì.
十年,法越事起,出頓憑祥,進攻文淵,陷重圍,彈傷手斷筋,親軍五百止存二十七騎,卒潰圍出。朝廷宥其敗,且嘉勞之。復諒山、長慶,予世職,除廣東南韶連鎮總兵。十三年,入覲,上視傷痕,為惻然。尋解任。中日失和,領三千人北上,守山海關。拳亂作,復率師入衛,駐山西固關。二十七年,調浙江衢州鎮。設講武堂,以新法訓練其眾,並修復柘水故道,民德之。三十二年,創發,卒,恤如制。
lùn yuē: chū tǎo shǎn huí, fú xiáng yǐ jiàng jūn xiào lì, míng zhèn xī yù, hé qí hàn yě! yùn chāng tǒng zhuō shèng jūn, wàn péng lǐng jīng shàn yíng, yǔ hǔ ēn xī zhēn yǒu shēng zhuǎn zhàn níng sù, jiē yǐ xiāo yǒng míng, gè zhe qí jī, qí yǒng lüè yì yǒu kě chuán yān. qí hòu fú xiáng zhōng yǐ jiāo wàng bài, zhù luàn qǐ xìn, jìng miǎn xiǎn lù, qǐ fēi xìng yú?
論曰:初討陝回,福祥以降軍效力,名震西域,何其悍也!運昌統卓勝軍,萬鵬領旌善營,與虎恩、錫楨、友升轉戰寧、肅,皆以驍勇名,各著奇績,其勇略亦有可傳焉。其後福祥終以驕妄敗,助亂啟釁,竟免顯戮,豈非幸歟?