strong dì lǐ èr shí qī strong
地理二十七
xī zàng
△西藏
xī zàng: yǔ gòng sān wēi zhī dì. zài sì chuān yún nán jiǎo wài, zhì jīng shī wàn yǒu sì qiān yú lǐ. zhōu wèi xī róng, hàn wèi xī qiāng. táng wèi tǔ bō, qí jūn cháng hào zàn pǔ. zhì sòng cháo gòng bù jué. yuán xiàn zōng shǐ yú hé zhōu zhì tǔ bō xuān wèi sī dōu yuán shuài fǔ, sì chuān jiǎo wài zhì diāo mén yú tōng lí yǎ cháng hé xī níng děng chù xuān fǔ sī. shì zǔ shí, fù zhì wū sī cáng, jùn xiàn qí dì. míng wèi wū sī cáng, cì fēng hào, shè zhǐ huī xuān wèi děng sī, yǐ shì jī mí. xuān dé chéng huà jiān, yòu lěi jiā fēng hào. qí dì yǒu sēng hào dá lài lǎ ma, jū lā sà zhī bù dá lā miào, hào wèi qián cáng yǒu bān chán lǎ ma, jū rì kā zé chéng zhī zhá shén lún bù miào, hào wèi hòu cáng. tài zōng chóng dé qī nián, yǒu dá lài lǎ ma jí bān chán, chóng yì lái gòng. wèi jǐ, wèi méng gǔ gù shí hàn suǒ jù. sì chuán zhì zēng sūn lā cáng hàn, ér zhǔn gá ěr bìng zhī. kāng xī wǔ shí jiǔ nián, guān bīng xī tǎo, jiān wěi cáng wáng, yǐ xī zàng dì cì dá lài lǎ ma, shǐ méng gǔ jiù chén pō luó nài děng wǔ rén fēn shǒu. qián lóng sì nián, chì fēng pō luó nài wèi jùn wáng, lǐng cáng shì. zhì qí zi xí fēng, yǐ zuì zhū, suì chú xī zàng wáng jué. suǒ yǒu fǔ guó gōng sān, yī děng tái jí yī, gá bù lún sì, dài běng wǔ, dié bā sān, kān bù yī. shè zhù cáng bàn shì bāng bàn dà chén, fēn zhù qián hòu cáng yǐ xiá zhī. qí sú chēng guó yuē tú bó tè, yòu yuē táng gǔ tè. jìn yīn zàng mín bù zūn guāng xù shí liù nián yǔ yīng suǒ dìng tiáo yuē, rǔ qí biān wù dà chén, zhì yīng bīng rù lā sà, yāo xié xī zàng lì yuē shí tiáo, zhǔ quán jǐn shī. guāng xù sān shí yī nián, tè pài yuán zhì yìn dù yǔ yīng xié shāng, qí xīn gǎi tiáo yuē: yī, xī zàng lù kuàng diàn xiàn, yóu zhōng yīng liǎng guó tuǒ yì bàn lǐ, tā guó bù dé gàn yù èr, xī zàng yòng rén quán, gài guī yīng yuán yǔ zhù cáng dà chén huì yì bàn lǐ sān, xī zàng yǒu luàn, zhōng zhèng fǔ xū yǔ yīng xié shāng hòu pài bīng tán yā sì, xī zàng zēng shè shāng bù, yóu zhōng yīng liǎng guó huì tóng bàn lǐ wǔ, xī zàng tǔ dì, fēi děi zhōng yīng liǎng guó chéng bàn, bù dé zū jiè zhuǎn mài. jù tiáo yuē guān zhī, xī zàng gài wèi liǎng shǔ zhī guó yǐ.
西藏:禹贡三危之地。在四川、云南徼外,至京师万有四千馀里。周为西戎,汉为西羌。唐为吐蕃,其君长号赞普。至宋朝贡不绝。元宪宗始於河州置吐蕃宣慰司都元帅府,四川徼外置碉门、鱼通、黎雅、长河、西宁等处宣抚司。世祖时,复置乌斯藏,郡县其地。明为乌斯藏,赐封号,设指挥、宣慰等司,以示羁縻。宣德、成化间,又累加封号。其地有僧号达赖喇嘛,居拉萨之布达拉庙,号为前藏;有班禅喇嘛,居日喀则城之札什伦布庙,号为后藏。太宗崇德七年,有达赖喇嘛及班禅,重译来贡。未几,为蒙古顾实汗所据。四传至曾孙拉藏汗,而准噶尔并之。康熙五十九年,官兵西讨,歼伪藏王,以西藏地赐达赖喇嘛,使蒙古旧臣颇罗鼐等五人分守。乾隆四年,敕封颇罗鼐为郡王,领藏事。至其子袭封,以罪诛,遂除西藏王爵。所有辅国公三,一等台吉一,噶布伦四,戴琫五,碟巴三,堪布一。设驻藏办事、帮办大臣,分驻前后藏以辖之。其俗称国曰图伯特,又曰唐古忒。近因藏民不遵光绪十六年与英所定条约,辱其边务大臣,致英兵入拉萨,要挟西藏立约十条,主权尽失。光绪三十一年,特派员至印度与英协商,其新改条约:一,西藏路矿电线,由中、英两国妥议办理,他国不得干预;二,西藏用人权,概归英员与驻藏大臣会议办理;三,西藏有乱,中政府须与英协商后派兵弹压;四,西藏增设商埠,由中、英两国会同办理;五,西藏土地,非得中、英两国承办,不得租借转卖。据条约观之,西藏盖为两属之国矣。
jìng nèi fēn sì bù: yuē wèi, yuē kāng, yuē cáng, yuē a lǐ. dōng jiè sì chuān, dōng nán jiè yún nán, xī jiè xī yù huí bù dà shā hǎi, běi jiè qīng hǎi jí huí bù. guǎng liù qiān yú lǐ, mào wǔ qiān yú lǐ. běi jí gāo sān shí dù sān shí wǔ fēn, jīng shī piān xī èr shí sì dù shí wǔ fēn.
境内分四部:曰卫,曰康,曰藏,曰阿里。东界四川,东南界云南,西界西域回部大沙海,北界青海及回部。广六千馀里,袤五千馀里。北极高三十度三十五分,京师偏西二十四度十五分。
wèi: yī yuē qián cáng, jí gǔ zhī wēi, yì chēng zhōng cáng, jí wū sī cáng yě. qián lóng shí wǔ nián, shè dà chén zhèn shǒu. qí chéng yuē bù dá lā chéng. yǒu zuò chuáng, wèi dá lài lǎ ma suǒ zhù, xié lǐ cáng shì. dōng jiè kā mù, xī jiè hòu cáng, nán jiè bù dān, běi jiè qīng hǎi jí xīn jiāng. xiá chéng èr shí bā. lǎ sà chéng jí bù dá lā, zài dǎ jiàn lú xī běi sān qiān sì bǎi bā shí lǐ. zhá shén chéng zài lǎ sà nán qī lǐ. dé qìng chéng zài lǎ sà dōng nán sān shí bā lǐ. nài bù dōng chéng zài lǎ sà dōng nán èr bǎi èr shí lǐ. sāng lǐ chéng zài lǎ sà dōng nán èr bǎi wǔ shí yī lǐ. chuí jiā pǔ láng chéng zài lǎ sà dōng nán èr bǎi liù shí lǐ. yě ér gǔ chéng zài lǎ sà dōng nán sān bǎi yī shí lǐ. dá kè zā chéng zài lǎ sà dōng nán sān bǎi sān shí qī lǐ. zé kù chéng zài lǎ sà dōng nán sān bǎi sì shí lǐ. mǎn cuō nà chéng zài lǎ sà dōng nán sì bǎi sì shí lǐ. lā bā suí chéng zài lǎ sà dōng nán sì bǎi sì shí lǐ. zhá mù dá chéng zài lǎ sà dōng nán wǔ bǎi sì shí lǐ. dá lǎ mǎ zōng chéng zài lǎ sà dōng nán wǔ bǎi liù shí lǐ. gǔ lǔ nà mù jí yá chéng zài lǎ sà dōng nán liù bǎi èr shí lǐ. shuò gá chéng zài lǎ sà dōng nán liù bǎi sì shí lǐ. zhū mù zōng chéng zài lǎ sà dōng nán qī bǎi wǔ shí lǐ. dōng shùn chéng zài lǎ sà dōng nán qī bǎi qī shí lǐ. zé bù lā gāng chéng zài lǎ sà dōng nán bā bǎi qī shí lǐ. nà chéng zài lǎ sà dōng nán jiǔ bǎi liù shí lǐ. jí ní chéng zài lǎ sà dōng nán jiǔ bǎi bā shí lǐ. rì gá niú chéng zài lǎ sà xī nán sān shí lǐ. chǔ shū ěr chéng zài lǎ sà xī nán bǎi shí wǔ lǐ. rì kā ěr chéng zài lǎ sà xī nán bǎi èr shí lǐ. gōng kā ěr chéng zài lǎ sà xī nán bǎi sì shí lǐ, wèi wèi dì zuì dà zhī chéng. yuè jí yá lái zá chéng zài lǎ sà xī nán sān bǎi sān shí lǐ. duō zōng chéng zài lǎ sà xī nán sì bǎi èr shí lǐ. sēng gé zōng chéng zài lǎ sà xī nán sì bǎi sān shí lǐ. dǒng guō ěr chéng zài lǎ sà xī èr shí wǔ lǐ. dì bā dá kè zā chéng zài lǎ sà dōng běi jiǔ shí èr lǐ. lún zhū bù zōng chéng zài lǎ sà dōng běi yī bǎi èr shí lǐ. mò lǔ gōng gá chéng zài lǎ sà dōng běi bǎi wǔ shí lǐ. péng duō chéng zài lǎ sà dōng běi bǎi qī shí lǐ. shè dà xùn wèi hù fáng. cáng dì fán dà xùn sì, yī zài qián cáng chéng, yī zài hòu cáng. yòu tái zhàn èr, zì dǎ jiàn lú zhì cǐ yǒu zhàn wǔ. yú tōng jí dǎ jiàn lú lǐ táng bā táng, jūn shǔ sì chuān yǒu. qián cáng zhě èr. yuē chá mù duō, yuē lā lǐ. chéng xī nán: bā zé shān. xī: zhāo lā bǐ dòng shān. yòu bù dá lā shān, gāo bǎi yú zhàng. yòu xī: dōng gá ěr shān, gāo yuē sì bǎi yú zhàng, wèi xī zàng yào ài. nán: niú mó shān, gāo èr bǎi yú zhàng. dōng běi: láng lù shān sà mù duō lǐng. běi: bù kè shā kè hé, yuán chū gá ěr zhàn gǔ chá lǐng, nán liú, xī hé shā kè hé. yòu dōng nán liú, xī shòu kù lán hé, běi shòu bù kè hé. yòu dōng nán, rù kā lǎ wū sū. yǎ lǔ cáng bù jiāng, jí dà jīn shā jiāng, gǔ zhī bá bù chuān yě. yuán chū cáng xī jiè zhuō shū tè bù xī běi dá mù chǔ kè hǎ bā bù shān, sān yuán, jù dōng běi liú ér hé, zhé dōng liú, kū mù gāng qián shān shuǐ zì xī nán lái huì. yòu dōng běi, jiāng jiā sū mù lā hé zì xī běi shā kǔ yá lā má lā shān dōng nán liú lái huì. yòu dōng, ā lā chǔ hé běi zì shā là mù gāng qián shān shuǐ huì ér nán liú, yòu dōng shāo běi, lā wū kè cáng bù bì lā zì dōng běi sāng lǐ chí xī nán liú, hé shù shuǐ lái huì. yòu dōng nán, guō yǒng hé zì dōng nán áng zé lǐng dōng běi liú, hé shù shuǐ lái huì. yòu dōng, sà chǔ cáng bù hé zì dōng běi hé zhū shuǐ lái huì. yòu dōng, wèng chū hé shì ěr de hé mǎn chǔ cáng bù hé sà kè cáng bù hé, hé zhū shuǐ lái huì. yòu dōng nán, jiā mù zū chí shuǐ běi zì zhāng ā bù lín chéng hé dōng yī shuǐ nán liú lái zhù zhī. yòu dōng nán, shòu xī nán lái yī shuǐ, yòu zhèng běi liú, zhé xiàng xī běi, shòu xī běi lóng zuǒ chí shuǐ. yòu dōng běi, mǎng gá lā hé nán zì nà lā gǔ dǒng chá shān lái zhù zhī. yòu dōng běi, zhōng lǐ shān shuǐ zì dōng nán lái zhù zhī. yòu dōng běi, jīng zhāng lā zé chéng běi, yòu dōng běi, è yí chǔ cáng bù hé zì xī běi zhá mù chǔ kè chí hé zhū shuǐ dōng nán liú lái zhù zhī. yòu běi liú, jiè tè chǔ hé zhá kè běi péng chǔ hé zì běi lái zhù zhī. yòu dōng nán, huì sà pǔ chǔ hé. yòu dōng jìng pǔ dōng miào qián, wū yǔ kè hé zì lā gōng shān lái zhù zhī. yòu dōng guò sà lǎ zhū gá tiě suǒ qiáo, jìng lín bēn chéng běi, lóng qián hé zì nán hé èr shuǐ lái zhù zhī. yòu dōng běi, niē mù hé zì xī běi lái zhù zhī. zhé dōng nán liú, jìng bài de chéng běi àn shān běi, shòu xī běi lái yī xiǎo shuǐ, dōng běi guò tiě suǒ qiáo, jìng chǔ shū ěr chéng nán, dōng nán zhì rì kā ěr gōng kā ěr chéng běi, gá ěr zhāo mù lún jiāng zì dōng běi hé zhū shuǐ, xī nán liú jìng wèi dì lǎ sà lái huì, yí jí gǔ tǔ bō zhī zāng hé yě. yǎ lǔ cáng bù jiāng jì huì gá ěr zhāo mù lún jiāng, dōng nán liú, zhì dǎ gé bù yī nà chéng běi, gòng bā bǎi lǐ. nián chǔ hé zì běi hé zhū shuǐ lái huì. yòu dōng jīng chā mǔ hā miào běi, shòu dōng běi sà mǔ lóng lā lǐng shuǐ, nán liú rù luó kā bù zhàn guó. mù chǔ hé hé nài chǔ hé, nán liú rù zhé mèng xióng. téng gé lǐ chí, zài jìng xī běi, cáng dì rì kā zé chéng dōng běi, gé shān jí lù jiāng yuán zhī bù kā zhū chí. qí běi gé shān jí dà liú shā yě. chí guǎng liù bǎi yú lǐ, zhōu yī qiān yú lǐ, dōng xī shén zhǎng, nán běi shāo xiá, méng gǔ hū tiān wèi" téng gé lǐ", yán shuǐ sè tóng tiān qīng. qí dōng yǒu sān shuǐ liú rù, jiē míng chá hā sū tài hé. xī yǒu èr shuǐ liú rù, běi yuē luó sà hé, nán yuē dǎ ěr gǔ cáng bù hé, hé xī lái shù chí shuǐ, dōng liú rù cǐ chí. cì yuē yá mǔ lǔ kè yú mù zú chí, zhōng yǒu sān shān, shuǐ chéng wǔ sè. yuē mǎ pǐn mù dá lài chí, láng gá chí, jí láng chǔ hé yě. cì yuē bù kā chí, lù jiāng yuán yě. dōng gá ěr shān shàng yǒu guān.
卫:一曰前藏,即古之危,亦称中藏,即乌斯藏也。乾隆十五年,设大臣镇守。其城曰布达拉城。有坐床,为达赖喇嘛所驻,协理藏事。东界喀木,西界后藏,南界不丹,北界青海及新疆。辖城二十八。喇萨城即布达拉,在打箭炉西北三千四百八十里。札什城在喇萨南七里。德庆城在喇萨东南三十八里。柰布东城在喇萨东南二百二十里。桑里城在喇萨东南二百五十一里。垂佳普郎城在喇萨东南二百六十里。野而古城在喇萨东南三百一十里。达克匝城在喇萨东南三百三十七里。则库城在喇萨东南三百四十里。满撮纳城在喇萨东南四百四十里。拉巴随城在喇萨东南四百四十里。札木达城在喇萨东南五百四十里。达喇马宗城在喇萨东南五百六十里。古鲁纳木吉牙城在喇萨东南六百二十里。硕噶城在喇萨东南六百四十里。朱木宗城在喇萨东南七百五十里。东顺城在喇萨东南七百七十里。则布拉冈城在喇萨东南八百七十里。纳城在喇萨东南九百六十里。吉尼城在喇萨东南九百八十里。日噶牛城在喇萨西南三十里。楚舒尔城在喇萨西南百十五里。日喀尔城在喇萨西南百二十里。公喀尔城在喇萨西南百四十里,为卫地最大之城。岳吉牙来杂城在喇萨西南三百三十里。多宗城在喇萨西南四百二十里。僧格宗城在喇萨西南四百三十里。董郭尔城在喇萨西二十五里。第巴达克匝城在喇萨东北九十二里。伦朱布宗城在喇萨东北一百二十里。墨鲁恭噶城在喇萨东北百五十里。蓬多城在喇萨东北百七十里。设大汛为护防。藏地凡大汛四,一在前藏城,一在后藏。又台站二,自打箭炉至此有站五。鱼通即打箭炉、里塘、巴塘,均属四川有。前藏者二。曰察木多,曰拉里。城西南:巴则山。西:招拉笔洞山。又布达拉山,高百馀丈。又西:东噶尔山,高约四百馀丈,为西藏要隘。南:牛魔山,高二百馀丈。东北:郎路山、萨木多岭。北:布克沙克河,源出噶尔占古察岭,南流,西合沙克河。又东南流,西受库兰河,北受布克河。又东南,入喀喇乌苏。雅鲁藏布江,即大金沙江,古之跋布川也。源出藏西界卓书特部西北达木楚克哈巴布山,三源,俱东北流而合,折东流,枯木冈前山水自西南来会。又东北,江加苏木拉河自西北沙苦牙拉麻拉山东南流来会。又东,阿拉楚河北自沙拉木冈前山水会而南流,又东稍北,拉乌克藏布必拉自东北桑里池西南流,合数水来会。又东南,郭永河自东南昂则岭东北流,合数水来会。又东,萨楚藏布河自东北合诸水来会。又东,瓮出河、式尔的河、满楚藏布河、萨克藏布河,合诸水来会。又东南,加木租池水北自章阿布林城合东一水南流来注之。又东南,受西南来一水,又正北流,折向西北,受西北隆左池水。又东北,莽噶拉河南自那拉古董察山来注之。又东北,钟里山水自东南来注之。又东北,经章拉则城北,又东北,鄂宜楚藏布河自西北札木楚克池合诸水东南流来注之。又北流,戒忒楚河、札克北朋楚河自北来注之。又东南,会萨普楚河。又东迳普冬庙前,乌雨克河自拉公山来注之。又东过萨喇朱噶铁索桥,迳林奔城北,龙前河自南合二水来注之。又东北,捏木河自西北来注之。折东南流,迳拜的城北岸山北,受西北来一小水,东北过铁索桥,迳楚舒尔城南,东南至日喀尔公喀尔城北,噶尔招木伦江自东北合诸水,西南流迳卫地喇萨来会,疑即古吐蕃之臧河也。雅鲁藏布江既会噶尔招木伦江,东南流,至打格布衣那城北,共八百里。年褚河自北合诸水来会。又东经叉母哈庙北,受东北萨母龙拉岭水,南流入罗喀布占国。穆楚河合柰楚河,南流入哲孟雄。滕格里池,在境西北,藏地日喀则城东北,隔山即潞江源之布喀诸池。其北隔山即大流沙也。池广六百馀里,周一千馀里,东西甚长,南北稍狭,蒙古呼天为“滕格里”,言水色同天青。其东有三水流入,皆名查哈苏太河。西有二水流入,北曰罗萨河,南曰打尔古藏布河,合西来数池水,东流入此池。次曰牙母鲁克于木卒池,中有三山,水成五色。曰马品木达赖池,郎噶池,即狼楚河也。次曰布喀池,潞江源也。东噶尔山上有关。
kāng: yī yuē kā mù. yào zhài yuē chá mù duō. zài qián cáng dōng qiān èr bǎi wǔ shí lǐ, dōng jiè sì chuān, nán jiè luò yú jìng jí yīng shǔ ā sà mì, xī jiè wèi dì, běi jiè qīng hǎi. kā mù jīn yuē chāng dū, yì chēng qián cáng, běn shǔ hū tú kè tú. kāng xī wǔ shí bā nián shǐ nà kuǎn. shè tái zhàn, zhì liáng yuán yī. yǒu tǔ chéng. xī nán yǒu luó lóng zōng shū bān duō dá lóng zōng, xī běi yǒu lèi wǔ qí děng bù luò, qí nán yǒu zhà yā. kāng xī wǔ shí bā nián zhāo fǔ. yòu nán yǒu jiāng kǎ, yōng zhèng yuán nián zhāo fǔ, shè yǒu guān zhài. dōng: dá gài lǎ shān chōng dé lǎ shān. nán: ān jìng dà shān, yǔ chuān diān fēn jiè. xī: jiā sōng gǔ mù shān. dōng nán: duó bù lǎ shān dǐng gè lǎ shān. xī nán: yú bié lǎ shān lǐ jiǎo dà shān, dōng chūn jī xuě. yòu bā gòng shān méng bǎo shān cā wǎ shān yún shān xuě shān bái duó shān nà duó shān huáng yún shān yǐn shān lǎ gòng shān. dōng yǒu liè mù lǎ lǐng. luó lóng zōng dōng yǒu de gòng lǎ shān, shān shì dǒu jùn. xī: dé gá lǎ shān. shū bān duō dōng yǒu zhāng lǎ shān. xī nán: wú dǐ lǎ shān bā lǎ shān. xī: shuò mǎ lǎ shān, jí sài wǎ hé shān. dá lóng zōng xī yǒu bì dá lǎ shān, shā gòng lǎ shān lǔ gòng lǎ shān, liǎng shān xiāng lián. lèi wǔ qí xī nán yǒu wǎ hé dà shān, shān dà ér jùn, dōng chūn jī xuě. yòu yǒu cā gá lǎ shān yè dá lǎ shān. chá mù duō zuǒ yǒu áng chǔ hé, yuán chū zhōng bà, yīn tōng yún nán, yì míng yún hé. yòu yǒu zá chǔ hé, yuán chū jiǔ rú, yīn tōng sì chuān, yì míng chuān hé. èr shuǐ hé liú, rù yún nán. lán cāng jiāng èr yuán, yī yuán fā yú zā zuò lǐ gāng chéng xī běi gé ěr jí zā gá nà shān, míng zā chǔ hé, yī yuán fā yú zā zuò lǐ gāng chéng xī běi bā lǎ kè lā dān sū kè shān, míng è mù chǔ hé, jù dōng nán liú, zhì zā zuò lǐ gāng chéng dōng běi chá mù duō miào qián, èr shuǐ hé liú, míng lā chǔ hé, nán liú zhì bāo dūn rù zhà yā. yòu nán liú zhì chá wǎ sì, jiǎ cāng hé dōng běi lái huì. yòu dōng nán, zuǒ shòu sè ěr gōng hé, zhé nán liú, zhì jiǎo zhàn, shòu zuǒ gòng hé. yòu dōng nán liú, jìng chá lì dà xuě shān rù yún nán, shǐ míng lán cāng jiāng. lù jiāng zài lán cāng xī, fā yuán yú wèi dì zhī bù kā dà zé, yuān chéng yǒu hēi, yòu duō fú liú, méng gǔ hū hēi wèi" kā lǎ", shuǐ wèi" wū sū", gù míng kā lǎ wū sū. jìng lā sà běi, yǒu chí míng bù kā, tuǒ huán xíng, guǎng liù shí lǐ, mào yī bǎi wǔ shí lǐ, cóng cǐ chí xī běi liú chū, rù é ěr jí gēn chí, zhuǎn dōng běi, rù yī dá chí, yòu zhé dōng nán liú, rù kā lǎ chí. sān chí jù zòng guǎng wǔ liù shí lǐ. zhōng yǒu sān shān, sì chí huán bào. fù cóng kā lǎ chí dōng nán chū, nà bù lún hé, yòu dōng shòu běi lái èr xiǎo shuǐ, zhé nán zhuǎn dōng, zhì kā lǎ wū sū, wèi xī níng jìn cáng dà dào, pí chuán wèi dù. zhuǎn dōng běi liú, jìng méng gǔ sān shí jiǔ zú dì, zhì yī kù shān, shā kè hé xī běi lái huì. yòu dōng běi liú, jìng sū tú kè tǔ sī, suǒ kè hé zì běi lái huì. zhé nán liú, zuǒ yòu gè shòu yī xiǎo shuǐ, zhuǎn xī nán huì wèi chǔ hé. zhé ér dōng, shòu xióng chǔ hé. yòu dōng nà shā lóng xī hé, zhuǎn dōng nán liú, lèi wū qí hé zì běi lái huì. yòu dōng nán jìng bì bèng shān, zhì jiā yù qiáo, wèi diān shǔ rù cáng zhī dà dào. yòu dōng nán liú, jiāng yáng wèi bā kè shuò yóu mù, jiāng yīn wèi bō mì yě fān. yòu dōng nán liú, jìng sāng áng qū zōng rù jiāng kǎ. jiāng zhī wài wèi nù yí, gù míng nù jiāng. yòu dōng nán, rù yún nán wéi xī tīng, zhé ér nán xià, jìng yún lóng zhōu xī jiǎo, yòu nà gǎn jiāng, rù bǎo shān nǎi míng lù jiāng. nán liú jìng lù jiāng ān fǔ sī. yòu nán liú shǎo dōng, zuǒ nà shā hé, zhuǎn xī nán zhì zhē fàng tǔ sī, cóng cǐ chū diān jìng rù miǎn diàn. luó lóng zōng xī yǒu ǒu chǔ hé, yuán chū gá ěr cáng gǔ chà hǎi zǐ, hǎi hé lán cāng jiāng nán xiá. lóng xǐ chǔ hé yuán chū gá lǎ shān, dōng liú, hé ǒu chǔ hé. shū bān duō yǒu nà shuò bù chǔ hé, yuán chū zhōng yì gōu, běi liú, jìng shū bān duō chéng xī, hé sān xī, dōng běi liú, rù kā lǎ wū sū. yòu zhù ma láng cuò hé, yuán chū gá lǎ shān, zhòu chǔ hé, yuán chū wú dǐ shān, jūn liú guī ǒu chǔ hé. dá lóng zōng běi yǒu sā chǔ hé, yuán chū shuò mǎ lǎ shān. dōng nán: biān chǔ hé, liú hé zhòu chǔ hé. yǒu é chǔ hé, yuán chū shā gòng lǎ shān, liú hé yè chǔ hé. lèi wū qí dōng běi yǒu zā chǔ hé, jí áng chǔ hé xià liú. zhà yā yǒu lēi chǔ hé, yuán chū áng lǎ shān. lè chǔ hé, yuán chū zuò lǎ shān. yòu yǒu jiǎ cāng hé, yuán chū guān jiǎo, xī nán liú, jìng cǎo lǐ gōng, yòu xī nán, zhì luò lóng zōng, hé luò chǔ hé, yòu xī nán zhì zhà yā sì qián. yǔ měng chǔ hé hé. yǒu sè chǔ hé, yuán chū shàng nà, duó liú rù chá mù duō dà hé.
康:一曰喀木。要寨曰察木多。在前藏东千二百五十里,东界四川,南界珞瑜境及英属阿萨密,西界卫地,北界青海。喀木今曰昌都,亦称前藏,本属呼图克图。康熙五十八年始纳款。设台站,置粮员一。有土城。西南有罗隆宗、舒班多、达隆宗,西北有类伍齐等部落,其南有乍丫。康熙五十八年招抚。又南有江卡,雍正元年招抚,设有官寨。东:达盖喇山、冲得喇山。南:安静大山,与川、滇分界。西:嘉松古木山。东南:夺布喇山、鼎各喇山。西南:鱼别喇山、里角大山,冬春积雪。又巴贡山、蒙堡山、擦瓦山、云山、雪山、白夺山、纳夺山、黄云山、隐山、喇贡山。东有列木喇岭。罗隆宗东有得贡喇山,山势陡峻。西:得噶喇山。舒班多东有章喇山。西南:吾抵喇山、巴喇山。西:朔马喇山,即赛瓦合山。达隆宗西有必达喇山,沙贡喇山、鲁贡喇山,两山相连。类伍齐西南有瓦合大山,山大而峻,冬春积雪。又有擦噶喇山、叶达喇山。察木多左有昂楮河,源出中坝,因通云南,亦名云河。右有杂楮河,源出九茹,因通四川,亦名川河。二水合流,入云南。澜沧江二源,一源发於匝坐里冈城西北格尔吉匝噶那山,名匝楚河,一源发於匝坐里冈城西北巴喇克拉丹苏克山,名鄂穆楚河,俱东南流,至匝坐里冈城东北察木多庙前,二水合流,名拉楚河,南流至包敦入乍丫。又南流至察瓦寺,甲仓河东北来会。又东南,左受色尔恭河,折南流,至角占,受左贡河。又东南流,迳茶利大雪山入云南,始名澜沧江。潞江在澜沧西,发源於卫地之布喀大泽,渊澄黝黑,又多伏流,蒙古呼黑为“喀喇”,水为“乌苏”,故名喀喇乌苏。迳拉萨北,有池名布喀,橢圜形,广六十里,袤一百五十里,从此池西北流出,入额尔吉根池,转东北,入衣达池,又折东南流,入喀喇池。三池俱纵广五六十里。中有三山,四池环抱。复从喀喇池东南出,纳布伦河,又东受北来二小水,折南转东,至喀喇乌苏,为西宁进藏大道,皮船为渡。转东北流,迳蒙古三十九族地,至伊库山,沙克河西北来会。又东北流,迳苏图克土司,索克河自北来会。折南流,左右各受一小水,转西南会卫楚河。折而东,受雄楚河。又东纳沙隆锡河,转东南流,类乌齐河自北来会。又东南迳必蚌山,至嘉玉桥,为滇、蜀入藏之大道。又东南流,江阳为巴克硕游牧,江阴为波密野番。又东南流,迳桑昂曲宗入江卡。江之外为怒夷,故名怒江。又东南,入云南维西厅,折而南下,迳云龙州西徼,右纳扞江,入保山乃名潞江。南流迳潞江安抚司。又南流少东,左纳沙河,转西南至遮放土司,从此出滇境入缅甸。罗隆宗西有偶楮河,源出噶尔藏骨岔海子,海合澜沧江南峡。隆喜楮河源出噶喇山,东流,合偶楮河。舒班多有纳硕布楚河,源出中义沟,北流,迳舒班多城西,合三溪,东北流,入喀喇乌苏。又柱吗郎错河,源出噶喇山,胄楮河,源出吾抵山,均流归偶楮河。达隆宗北有撒楮河,源出朔马喇山。东南:边楮河,流合胄楮河。有俄楮河,源出沙贡喇山,流合叶楮河。类乌齐东北有紥楮河,即昂楮河下流。乍丫有勒楮河,源出昂喇山。乐楮河,源出作喇山。又有甲仓河,源出官角,西南流,迳草里工,又西南,至洛隆宗,合洛楚河,又西南至乍丫寺前。与猛楚河合。有色楮河,源出上纳,夺流入察木多大河。
lā lǐ: yī míng lǎ lǐ. zài qián cáng dōng wǔ bǎi jiǔ shí lǐ, chá mù duō xī liù bǎi liù shí lǐ, dá lóng zōng xī běi. kāng xī wǔ shí wǔ nián, qí dì yǒu hēi lǎ ma, fù yú zhǔn gá ěr. xún tǎo píng zhī, yǐ dì shǔ qián cáng. shè tái zhàn, zhì liáng yuán yī. wú chéng. xī nán yǒu gōng bù jiāng dá. jiāng dá chēng wò rǎng. yì píng xī zàng shí jiù fǔ. yòu qí nán yǒu dá kè, dōng běi yǒu xī zàng dà chén suǒ shǔ sān shí jiǔ tǔ sī. yì yǒu rù gān sù xī níng jiè zhě, jiē kā lǎ wū sū fān zhòng yě. lā lǐ yǒu lā lǐ dà shān, shì rú lóng, shàng xià xiǎn jùn, sì shí jī xuě. xī nán yǒu wǎ zi shān, fān rén hū wèi zhuō lā dà shān, yán gèn shù bǎi lǐ, duō jī xuě. jiāng dá xī yǒu lù mǎ lǐng, gāo yuē sì shí lǐ, wèi xī zàng yào ài. lā lǐ dōng yǒu tóng tuǒ chǔ hé, yuán chū lǔ gòng lǎ shān, liú hé dé chǔ hé. yǒu rè shuǐ táng, sì shí cháng wēn, fān rén hū wèi cā chǔ kǎ. jiāng dá yǒu gāng bù cáng bù hé, zì wèi dì dōng nà dōng běi chá lā lǐng shuǐ, yòu dōng nán, yǒu wēi chǔ hé zì dōng běi lái huì. yòu dōng nán, yǒu niú chǔ hé zì xī běi lái huì. dōng liú guò dǎ kè lā bēng qiáo, yòu dōng, shòu dōng běi èr shuǐ, yòu nán, jìng de yá ěr shān xī, rù gāng bù bù luò. zhì piē pí táng tā lā dōng kā mù jìng nèi, yǒu báo cáng bù hé zì dōng běi lái huì, tǔ rén yuē kā kè bù bì lā. jìng gá kè bù yī shū lǐ dōng chéng xī, yòu nán, jìng sāi mǔ lóng lā lǐng dōng, duǒ gé lā gāng lǐ shān xī, chū gāng bù jìng. jìng gōng lā gāng lǐ shān xī, yòu nán rù luó kā bù zhàn guó, xià liú rù yǎ lǔ cáng bù jiāng. zā chǔ cáng bù jiāng, jí nián zhǔ bì lā jiāng, yuán chū shā yǔ kè gāng lā shān, jí kā ěr dá miào dōng nán shān yě. yǒu shuǐ dōng liú, yuē mǎ mù chǔ hé, yǔ nán lái bā lā lǐng zhī bā lóng chǔ hé huì. yòu dōng běi, yǔ běi lái wū shān zhī wū sī jiāng huì. yòu dōng, jìng lù mǎ lǐng, zhì shùn dá, yǒu shuǐ yuē jiā náng hé, fā yuán guò lā sōng duō, dōng nán liú, jìng jiāng dá chéng dōng, zhé ér nán liú, hé dōng èr xiǎo shuǐ lái huì. yòu dōng nán qǔ qū liú, zhì gōng bù shí gá chéng nán, yǒu shuǐ dōng běi zì bā má mù chí nán liú, hé dōng yī shuǐ lái huì. yòu zhé ér xī nán, yǒu xī lái qí bù shān zhī niú chǔ hé, hé ér nán liú, zhì gōng bù zhū mù zōng chéng dōng dǐ mù zōng chéng xī, yòu dōng nán zhì bù lā gāng chéng dōng, hé yú yǎ lǔ cáng bù jiāng. yòu sāng chǔ hé, nán liú, yǒu yǎ lóng bù hé chū shū bān duō nán jìng lái zhù zhī, shì wèi báo cáng bù hé, yòu nán rù luó kā bù zhàn guó, zhù yǎ lǔ cáng bù jiāng.
拉里:一名喇里。在前藏东五百九十里,察木多西六百六十里,达隆宗西北。康熙五十五年,其地有黑喇嘛,附於准噶尔。寻讨平之,以地属前藏。设台站,置粮员一。无城。西南有工布江达。江达称沃壤。亦平西藏时就抚。又其南有达克,东北有西藏大臣所属三十九土司。亦有入甘肃西宁界者,皆喀喇乌苏番众也。拉里有拉里大山,势如龙,上下险峻,四时积雪。西南有瓦子山,番人呼为卓拉大山,延亘数百里,多积雪。江达西有鹿马岭,高约四十里,为西藏要隘。拉里东有同妥楮河,源出鲁贡喇山,流合得楮河。有热水塘,四时常温,番人呼为擦楮卡。江达有冈布藏布河,自卫地东纳东北察拉岭水,又东南,有危楚河自东北来会。又东南,有牛楚河自西北来会。东流过打克拉崩桥,又东,受东北二水,又南,迳的牙尔山西,入冈布部落。至撇皮唐他拉东喀木境内,有薄藏布河自东北来会,土人曰喀克布必拉。迳噶克布衣书里东城西,又南,迳塞母龙拉岭东,朵格拉冈里山西,出冈布境。迳公拉冈里山西,又南入罗喀布占国,下流入雅鲁藏布江。匝楚藏布江,即年渚必拉江,源出沙羽克冈拉山,即喀尔靼庙东南山也。有水东流,曰马木楚河,与南来巴拉岭之巴隆楚河会。又东北,与北来乌山之乌斯江会。又东,迳鹿马岭,至顺达,有水曰佳囊河,发源过拉松多,东南流,迳江达城东,折而南流,合东二小水来会。又东南曲曲流,至工布什噶城南,有水东北自巴麻穆池南流,合东一水来会。又折而西南,有西来齐布山之牛楚河,合而南流,至工布珠穆宗城东、底穆宗城西,又东南至布拉冈城东,合於雅鲁藏布江。又桑楚河,南流,有雅隆布河出舒班多南境来注之,是为薄藏布河,又南入罗喀布占国,注雅鲁藏布江。
cáng: jí hòu cáng, yī yuē kā qí. zài qián cáng xī nán wǔ bǎi yú lǐ dì, yuē zhá shén lún bù, jí gǔ zhī cáng yě. nán jiè ní bó ěr, dōng jiè wèi dì, xī jiè a lǐ, běi jiè xīn jiāng. qián lóng shí wǔ nián, shè dà chén zhèn shǒu. qí chéng yuē zhá shén lún bù chéng, yǒu zuò chuáng, wèi bān chán é ěr dé ní suǒ zhù, xié lǐ cáng shì. yǒu xùn sān: zài běn chéng yī wài èr, yuē jiāng zī, yuē dìng rì. xī jìng péng cuò lǐng. běi jìng nà mù lǐng. běi yǒu yǎ lǔ cáng bù jiāng, chū a lǐ xī nán jiè shān, dōng liú, yǒu guō yǒng hé dōng běi liú zhù zhī. yòu shòu nà wū kè cáng bù hé sà bù chǔ hé sà ěr gé cáng bù hé, yòu jìn chéng běi huì duō kè chǔ hé, zhì chéng xī huì nán lái zhī dāng chū hé, yòu jìng bù kè shén lǐ shān nán, jiāng zhì cǐ yǐ xíng èr qiān wǔ bǎi yú lǐ, yòu dōng rù qián cáng jiè. běi yǒu dǎ ěr gǔ cáng bù hé, liú rù qián cáng, zhū wèi téng gé lǐ chí, guǎng liù bǎi yú lǐ.
藏:即后藏,一曰喀齐。在前藏西南五百馀里地,曰札什伦布,即古之藏也。南界尼泊尔,东界卫地,西界阿里,北界新疆。乾隆十五年,设大臣镇守。其城曰札什伦布城,有坐床,为班禅额尔德尼所驻,协理藏事。有汛三:在本城一;外二,曰江孜,曰定日。西境彭错岭。北境那木岭。北有雅鲁藏布江,出阿里西南界山,东流,有郭永河东北流注之。又受那乌克藏布河、萨布楚河、萨尔格藏布河,又近城北会多克楚河,至城西会南来之当出河,又迳布克什里山南,江至此已行二千五百馀里,又东入前藏界。北有打尔古藏布河,流入前藏,潴为腾格里池,广六百馀里。
jiāng zī: zài zhá shén lún bù chéng nán èr bǎi lǐ. zhù shǒu bèi yī. nán yǒu pà lǐ biān zhài, dōng lián bù lǔ kè bā, xī tōng zhé mèng xióng, wài jiē xī yáng bù luò gá lǐ gá dá. dōng yǒu qiān bà, nán yǒu zōng mù xiǎo bù luò, xī nán yǒu dìng jié, běi yǒu lā zī, jiē yǒu guān zhài. dōng nán: zhū bù lā dà xuě shān. xī nán: kā mù bā lā shān jí sà mù lǐng. dìng jié zhī xī yǒu péng chū cáng bù hé, yuán yǒu sān, yī xī chū shū ěr mù cáng lā shān, yī dōng chū xī ěr zhōng mǎ shān, yī dōng nán chū guā chá lǐng. hé ér dōng nán liú, shòu xī yī xiǎo shuǐ. yòu nán yuē péng bì lā, yòu nán, yǒu yī shuǐ nán zì chuò ěr měng tōng nà gāng lǐ shān lái huì, zhé dōng liú, shòu nán běi shuǐ gè yī. yòu dōng nán liú, shòu xī nán zhuō shī gāng qiān shān a bā lā shān zhī shuǐ èr, yòu dōng liú, shòu nán yī shuǐ, yòu dōng běi zhì luó xī kā ěr chéng nán, yǒu yī hé, jí xī běi lā kā lā bù shān èr shuǐ, hé dōng nán liú, jìng chéng běi. luó chǔ hé zì běi nà sān shuǐ, nán liú hé yān. yòu dōng běi, luó cáng bù hé zì xī běi lái zhù zhī. yòu dōng rào gāng lóng qián shān zhī běi, zhé nán liú, shòu xī lái zhī niú cáng bù hé. yòu dōng nán, shòu pà lǐ cáng bù hé. yòu xī nán, niú chǔ hé xī zì nián ěr mù chéng hé shù shuǐ lái huì. yòu dōng nán liú, chū cáng nán jìng, guò zhū lā lā yī bù luò, rù è nè tè kè guó jiè, xià liú rù yǎ lǔ cáng bù jiāng. xùn xī yǒu nián chǔ hé, yuán yǒu èr, yī chū zhū mǔ lā mǔ shān dōng běi, yī chū qí dōng shùn lā lǐng xià. quán chí shí shù, huì wèi yī shuǐ, běi liú, míng zhāng lǔ hé, yòu dōng běi, zhì niáng niáng miào dōng, yǒu bā shuǐ cóng dōng běi kā lǔ lǐng zhū shān, yòu nán zhá mù cháng shān shè shān lái, hé ér xī nán liú lái huì. zhuǎn xī běi liú, guò jiāng zī chéng xī, yòu xī běi guò bái mǎn chéng xī, shòu sì shuǐ lái zhù. yòu běi, shǐ míng nián chǔ hé. jīng rì kā zé chéng dōng nán, guò sū mù jiā shí qiáo, zhǎng qī shí zhàng, yǒu shí jiǔ dòng, wèi cáng dì qiáo liáng zhī guān. yòu běi liú, rù yǎ lǔ cáng bù jiāng, yuán zhǎng gòng bā bǎi yú lǐ. xī yǒu pà lǐ cáng bù hé, yǒu yī shuǐ xī nán liú, huì wèi gá ěr cuō chí, nán liú ér xī, yòu wèi chá mù sū chí, yòu xī nán liú, zhé xiàng dōng nán, hé dōng běi lái yī shuǐ, yòu xī nán, huì xī běi lái zhī gá lā lǐng shuǐ, yòu xī jìng pà lǐ chéng xī, yòu xī nán shòu èr shuǐ, tǔ rén míng cáng qū dà hé, xī liú rù péng chǔ hé.
江孜:在札什伦布城南二百里。驻守备一。南有帕里边寨,东连布鲁克巴,西通哲孟雄,外接西洋部落噶里噶达。东有千坝,南有宗木小部落,西南有定结,北有拉孜,皆有官寨。东南:珠布拉大雪山。西南:喀木巴拉山及萨木岭。定结之西有朋出藏布河,源有三,一西出书尔木藏拉山,一东出西尔中马山,一东南出瓜查岭。合而东南流,受西一小水。又南曰朋必拉,又南,有一水南自绰尔猛通那冈里山来会,折东流,受南北水各一。又东南流,受西南涿失冈千山、阿巴拉山之水二,又东流,受南一水,又东北至罗西喀尔城南,有一河,即西北拉喀拉布山二水,合东南流,迳城北。罗楚河自北纳三水,南流合焉。又东北,罗藏布河自西北来注之。又东绕冈龙前山之北,折南流,受西来之牛藏布河。又东南,受帕里藏布河。又西南,牛楚河西自年尔木城合数水来会。又东南流,出藏南境,过朱拉拉依部落,入厄讷特克国界,下流入雅鲁藏布江。汛西有年楚河,源有二,一出朱母拉母山东北,一出其东顺拉岭下。泉池十数,汇为一水,北流,名章鲁河,又东北,至娘娘庙东,有八水从东北喀鲁岭诸山,又南札木长山、社山来,合而西南流来会。转西北流,过江孜城西,又西北过白满城西,受四水来注。又北,始名年楚河。经日喀则城东南,过苏木佳石桥,长七十丈,有十九洞,为藏地桥梁之冠。又北流,入雅鲁藏布江,源长共八百馀里。西有帕里藏布河,有一水西南流,汇为噶尔撮池,南流而西,又为查木苏池,又西南流,折向东南,合东北来一水,又西南,会西北来之噶拉岭水,又西迳帕里城西,又西南受二水,土人名藏曲大河,西流入朋楚河。
dìng rì: zài zhá shén lún bù chéng xī nán qī bǎi yú lǐ. zhù shǒu bèi yī. yǒu xùn. chéng sān miàn jù biān, nán yǒu sī róng xiá, xī nán yǒu niè lā mù, xī yǒu jì lóng, xī běi yǒu zōng kā. róng xiá zhī dōng nán yǒu kā dá, kā dá zhī xī nán yǒu yáng bù, jù jiē kuò ěr kā jiè. zōng kā zhī nán yǒu bù líng, nán jìn kuò ěr kā, běi jiē lā dá kè hàn bù luò. qí xī běi yǒu sà kā, yòu xī běi jí biān yǒu a lǐ. yǐ shàng gè dì jù yǒu yíng guān. dōng: chóng wū lā shān jiǎ cuò shān. xī nán: jiā ruì dà shān. xī: tōng lā shān. kā dá zhī xī yǒu xiá wū lā shān. zōng kā zhī dōng yǒu gǒng táng lā shān. bù líng jìng nèi yǒu gāng dǐ sī shān, zài a lǐ zhī dá kè lǎ chéng dōng běi, zhí shǎn xī xī níng fǔ xī nán wǔ qiān wǔ bǎi jiǔ shí yú lǐ. qí shān gāo wǔ bǎi wǔ shí yú zhàng, zhōu yī bǎi sì shí yú lǐ, sì miàn fēng luán dǒu jué, gāo chū zhòng shān bǎi yú zhàng, jī xuě rú xuán yá, hào rán jié bái. dǐng shàng yǒu quán, liú zhù zhì shān lù, jí fú liú dì xià. qián hòu huán rào zhū shān, jiē chán yán qiào jùn, qí fēng gǒng liè. àn qí dì shì, chū xī nán jiǎo wài, yǐ jiàn ér gāo, zhì cǐ ér jí. shān mài wān yán, fēn gàn xiàng xī běi zhě, wèi sēng gé kā bā bù gāng lǐ mù sūn zhū shān, rào a lǐ ér běi, rù xī yù zhī hé tián nán shān jí cōng lǐng zhū shān. xiàng dōng běi zhě, wèi zhá bù liè xié ér chōng jiǎo wū ěr chōng nián qián táng lā sà mù tǎn gāng zā nuò mò hún wū bā shén bā yán hā lǎ zhū shān. huán wèi dì, jìng qīng hǎi, lián yán ér xià, liù qiān yú lǐ, zhì shǎn xī xī níng děng chù biān jiè. xiàng xī nán zhě, wèi mèn nà kè ní ér sà mù tài gāng zhū shān, gèn a lǐ zhī nán, rù è nè tè kè guó. xiàng dōng nán zhě, wèi dá mù chǔ kè kā bā bù gāng gá ěr shā mí nǔ jīn gāng cāng zhū shān, lì cáng wèi dá kā mù, zhì yún nán sì chuān zhī jìng. kāng xī wǔ shí liù nián, qiǎn lǎ ma chǔ ér qìn cáng bù lán mù zhàn bā lǐ fān yuàn zhǔ shì shèng zhù děng, huì huà xī hǎi xī zàng yú tú, cè liáng dì xíng, yǐ cǐ dì wèi tiān xià zhī jí, zhòng shān zhī mài, jiē yóu cǐ qǐ yún. shuǐ jīng zhù:" ā nòu dá shān, xī nán yǒu shuǐ míng yáo nú shān xī nán shǎo dōng, yǒu shuǐ míng sà hǎn shǎo dōng, yǒu shuǐ míng héng jiā. cǐ sān shuǐ tóng chū yī shān, jù rù héng shuǐ." jīn a lǐ wèi cáng zhōng jí xī nán dì, jìn gǔ tiān zhú jìng. cǐ shān xī chū láng chǔ lā chǔ má chǔ sān dà shuǐ jiē xī liú, zhuǎn dōng ér nán, hé wéi gāng gá jiāng, rù nán hǎi. yí cǐ jí ā nòu dá shān yě. yòu yǒu dǎ mǔ zhū kā bā pò shān, shān xíng sì mǎ. láng qiān kā bā pò shān, shān xíng sì xiàng. shēng gé kā bā pò shān, shān xíng sì shī. mǎ pò jiā kā bā pò shān, shān xíng sì kǒng què. jiē yǔ gāng dǐ sī shān xiāng lián. gāng gá jiāng jí chū láng qiān kā bā pò shān běi lù, quán chū huì wèi chí, xī běi liú, hé dōng běi lái yī shuǐ, yòu xī ér dōng běi, gōng shēng chí shuǐ fú ér fù chū, hé běi lái sān shuǐ, xī nán liú lái huì, wèi mǎ pǐn mù dá lài chí. zì xī liú chū wèi láng gá chí, shòu dōng běi lái yī shuǐ, cóng xī liú chū, zhé xiàng xī nán, yuē láng chǔ hé, qū qū èr bǎi yú lǐ, yǒu chǔ gá lā hé zì dōng běi lái zhù zhī. yòu xī zhé běi ér dōng běi, jìng gǔ gé zhá shén lǔ mù bù zé chéng zhī xī zé bù lóng chéng zhī dōng, zhé xī běi ér xī nán liú, jìng zé bù lóng chéng xī nán, yòu zhé ér xī běi liú, lā chǔ hé zì xī běi lái huì. sān shuǐ jì huì, shǐ míng yuē gāng gá jiāng. yòu dōng nán liú, chū a lǐ jiè, jìng mǎ mù bā zhà mù láng bù luò, zhì è nè tè kè rù nán hǎi. péng chū cáng bù hé zài dìng rì běi, dōng nán liú, nà jié chǔ hé lóng gǎng hé, rù dìng jié. yǒu niú chǔ hé, chū xǐ lā gāng cān shān, dōng nán liú, hé dōng běi gāng bù gē shān shuǐ, yòu dōng nán, jìng jì lóng chéng nán jìng, shòu běi lái chá mǔ zhū shān yī shuǐ, shǐ yuē niú chǔ bì lā. yòu dōng liú, jìng nián ěr mǔ chéng běi jìng, zhé ér dōng nán, yòu zhuǎn ér dōng běi liú, huì péng chū cáng bù hé. sà kā jìng nèi yǒu yán chí. a lǐ dōng běi jiǔ bǎi yú lǐ yǒu dá lǔ kè chí, lóng bù hé yǔ nà jū hé jiē rù yān.
定日:在札什伦布城西南七百馀里。驻守备一。有汛。城三面距边,南有纟戎辖,西南有聂拉木,西有济咙,西北有宗喀。绒辖之东南有喀达,喀达之西南有阳布,俱接廓尔喀界。宗喀之南有布陵,南近廓尔喀,北接拉达克汗部落。其西北有萨喀,又西北极边有阿里。以上各地俱有营官。东:崇乌拉山、甲错山。西南:嘉汭大山。西:通拉山。喀达之西有霞乌拉山。宗喀之东有巩塘拉山。布陵境内有冈底斯山,在阿里之达克喇城东北,直陕西西宁府西南五千五百九十馀里。其山高五百五十馀丈,周一百四十馀里,四面峰峦陡绝,高出众山百馀丈,积雪如悬崖,浩然洁白。顶上有泉,流注至山麓,即伏流地下。前后环绕诸山,皆巉岩峭峻,奇峰拱列。按其地势,出西南徼外,以渐而高,至此而极。山脉蜿蜒,分幹向西北者,为僧格喀巴布、冈里木孙诸山,绕阿里而北,入西域之和阗南山及葱岭诸山。向东北者,为札布列斜而充、角乌尔充、年前唐拉、萨木坦冈、匝诺莫浑乌巴什、巴颜哈喇诸山。环卫地,竟青海,连延而下,六千馀里,至陕西西宁等处边界。向西南者,为闷那克尼儿、萨木泰冈诸山,亘阿里之南,入厄讷特克国。向东南者,为达木楚克喀巴布冈、噶尔沙弥、弩金冈苍诸山,历藏、卫达喀木,至云南、四川之境。康熙五十六年,遣喇嘛楚儿沁藏布兰木占巴、理藩院主事胜住等,绘画西海、西藏舆图,测量地形,以此地为天下之脊,众山之脉,皆由此起云。水经注:“阿耨达山,西南有水名遥奴;山西南少东,有水名萨罕;少东,有水名恒伽。此三水同出一山,俱入恒水。”今阿里为藏中极西南地,近古天竺境。此山西出狼楚、拉楚、麻楚三大水皆西流,转东而南,合为冈噶江,入南海。疑此即阿耨达山也。又有打母朱喀巴珀山,山形似马。郎千喀巴珀山,山形似象。生格喀巴珀山,山形似狮。马珀家喀巴珀山,山形似孔雀。皆与冈底斯山相连。冈噶江即出郎千喀巴珀山北麓,泉出汇为池,西北流,合东北来一水,又西而东北,公生池水伏而复出,合北来三水,西南流来会,为马品木达赖池。自西流出为郎噶池,受东北来一水,从西流出,折向西南,曰狼楚河,曲曲二百馀里,有楚噶拉河自东北来注之。又西折北而东北,迳古格札什鲁木布则城之西、则布龙城之东,折西北而西南流,迳则布龙城西南,又折而西北流,拉楚河自西北来会。三水既会,始名曰冈噶江。又东南流,出阿里界,迳马木巴柞木郎部落,至厄讷特克入南海。朋出藏布河在定日北,东南流,纳结楚河、隆岗河,入定结。有牛楚河,出喜拉冈参山,东南流,合东北冈布纥山水,又东南,迳济咙城南境,受北来查母朱山一水,始曰牛楚必拉。又东流,迳年尔母城北境,折而东南,又转而东北流,会朋出藏布河。萨喀境内有盐池。阿里东北九百馀里有达鲁克池,隆布河与纳鞠河皆入焉。