strong dì lǐ èr shí sān strong
地理二十三
xīn jiāng
△新疆
xīn jiāng: gǔ yōng zhōu yù wài xī róng zhī dì. hàn wǔ dì shè xī yù dōu hù, tiān shān yǐ nán, chéng guō sān shí liù guó jiē shǔ yān. tiān shān yǐ běi, dōng xiōng nú yòu bù, xī wū sūn, wèi cháng fú shǔ. hòu hàn, shān běi rú gù, shān nán fēn wǔ shí yú guó, yú tián guī zī zuì zhe. zì jiàn wǔ qì yán guāng, sān jué sān tòng, shè dōu hù jí zhǎng shǐ zhì zhī. sān guó jí jìn, běi wèi wū sūn jí xiān bēi xī bù, nán wèi yú tián guī zī zhū guó. běi wèi, róu rán wū sūn yuè bān gāo chē jǐn yǒu shān běi dì hòu zhōu, tū jué tiě lēi jù zhī. qí nán yǐ shàn shàn wèi qiáng. táng yú xī zhōu zhì běi tíng dà dū hù fǔ, tǒng shā tuó tū jué huí gú xī tū jué, běi bù zhū dū du fǔ. yú guī zī zhì ān xī dà dū hù fǔ, tǒng guī zī yú tián shū lè suì yè sì zhèn, méng chí kūn líng děng dōu hù. zhōng yè hòu, wèi tǔ bō suǒ yǒu. wǔ dài bìng yú tǔ bō huí gú. sòng shí wū sūn huí gú jū shān běi, yú tián guī zī zhū guó rù yú liáo. yuán zhì sān xíng shàng shū shěng, cōng lǐng yǐ dōng shǔ bā shén bó lǐ xíng shàng shū shěng. xún zēng tiān shān nán běi xuān wèi sī, běi zé bā shén bó lǐ, nán zé hā lǎ hé zhuō, hòu wèi dōu lī tè mù ěr dì. míng, sì wèi lā tè jū běi bù, yuē chuò luó sī yuē dù ěr bó tè yuē hé shuò tè yuē huī tè. qí nán bù zé bā shén bó lǐ yè ěr qiāng tǔ lǔ fān zhū guó, huí bù pài gá mù bā ěr zhū zú jū zhī. shùn zhì sì nián, hā mì nèi shǔ, tǔ lǔ fān yì rù gòng, wéi sì wèi lā tè réng jù qí dì. zhǔn gá ěr jí chuò luó sī bù. shù qīn kā ěr kā, shèng zǔ sān lín shuò mò zhēng zhī, gá ěr dān zǒu sǐ. qí xiōng zi cè wàng ā lā bù tǎn dùn yī lí, chuán zi jí sūn, cóng sūn dá wǎ qí duó qí wèi. qián lóng shí jiǔ nián, dù ěr bó tè hé shuò tè huī tè xiān hòu lái guī. èr shí nián, zhí dá wǎ qí, zhǔn gá ěr píng. èr shí èr nián, yǐ ā mù ěr sā nà pàn, huò jí zhàn fù zhī, zài chū shī. èr shí sān nián, kè kù chē shā yǎ ěr ā kè sū wū shén zhū chéng míng nián, shōu hé tián kā shí gá ěr yè ěr qiāng zhū chéng, èr qiú zǒu sǐ, huí bù yì píng. èr shí qī nián, shè yī lí zǒng tǒng jiāng jūn jí dōu tǒng cān zàn bàn shì xié bàn lǐng duì zhū dà chén, fēn zhù gè chéng, bìng shè ā qí mù bó kè lǐ huí wù. zhì sān pǐn zhì qī pǐn. guāng xù shí nián cái, gǎi shè tóu mù, yǐ liù pǐn wèi xiàn. tóng zhì sān nián, ān jí yán qiú ā gǔ bǎi zuò luàn, shǎn huí bái yàn hǔ yīng zhī. guāng xù bā nián, quán bù dàng píng. jiǔ nián, jiàn háng shěng, zhì xún fǔ jí bù zhèng shǐ sī, yǐ fēn xún zhèn dí dào jiān lǐ àn chá shǐ xián, gǎi gān sù dí huà zhōu jí zhèn xī hā mì tǔ lǔ fān sān tīng lái lì. dí huà xún shēng fǔ, jiàn shěng zhì. yòu gǎi ā kè sū wèi wēn sù zhí lì zhōu, kā lǎ shā ěr kù chē wū shén yīng jí shā ěr bìng wèi tīng, zhì fēn xún ā kè sū dào xiá zhī kā shí gá ěr wèi shū lè yè ěr qiāng wèi shā chē zhí lì zhōu, yīng jí shā ěr mǎ lǎ bā shén wèi tīng, jí hé tián zhí lì zhōu, zhì kā lǎ gá ěr bīng bèi dào xiá zhī kù ěr kā lǎ wū sū wèi zhí lì tīng, xiá yú zhèn dí dào yòu gǎi yī lí wèi fǔ, jīng hé tǎ ěr bā hā tái wèi tīng, zhì fēn xún yī tǎ dào xiá zhī. èr shí sì nián, shēng kā lǎ shā ěr wèi yān qí fǔ. èr shí bā nián, gǎi kù chē tīng wèi zhí lì zhōu, shū lè shā chē wēn sù sān zhí lì zhōu bìng wèi fǔ, yòu gǎi mǎ lǎ bā shén tīng wèi bā chǔ zhōu, lì shā chē fǔ. fán lǐng fǔ liù, zhí lì tīng bā, zhí lì zhōu èr, tīng yī, zhōu yī, xiàn èr shí yī. xuān tǒng sān nián, biān hù sì shí wǔ wàn sān qiān sì bǎi qī shí qī, kǒu èr bǎi liù wàn jiǔ qiān yī bǎi liù shí wǔ. dōng jiè wài méng gǔ kā ěr kā zā sà kè tú hàn bù xī jiè é luó sī nán jiè xī zàng běi jiè ā ěr tài shān dōng nán jiè gān sù qīng hǎi xī nán jiè pà mǐ ěr dōng běi jiè kē bù duō xī běi jiè é luó sī. guǎng qī qiān sì bǎi lǐ, mào sān qiān qī bǎi lǐ. dōng běi jù jīng shī, yóu nán lù bā qiān liù bǎi bā shí jiǔ lǐ, yóu běi lù bā qiān wǔ bǎi qī shí liù lǐ. běi jí gāo sān shí sì dù zhì sì shí jiǔ dù yǒu qí. jīng shī piān xī èr shí yí dù zhì sì shí sān dù. qí míng shān: cōng lǐng kūn lún tiān shān bó kè dá. qí jù chuān: tǎ lǐ mù yè ěr qiāng hé tián yī lí zhū hé. qí dào lù: tiān shān nán běi. diàn xiàn: yóu dí huà dōng nán tōng lán zhōu, xī běi tōng yī lí, xī nán tōng kā shí gá ěr.
新疆:古雍州域外西戎之地。漢武帝設西域都護,天山以南,城郭三十六國皆屬焉。天山以北,東匈奴右部,西烏孫,未嘗服屬。後漢,山北如故,山南分五十餘國,于闐、龜茲最著。自建武迄延光,三絕三通,設都護及長史治之。三國及晉,北為烏孫及鮮卑西部,南為于闐、龜茲諸國。北魏,柔然、烏孫、悅般、高車盡有山北地;後周,突厥、鐵勒據之。其南以鄯善為強。唐於西州置北庭大都護府,統沙陀、突厥、回鶻、西突厥,北部諸都督府。於龜茲置安西大都護府,統龜茲、于闐、疏勒、碎葉四鎮,濛池、昆陵等都護。中葉後,為吐蕃所有。五代並於吐蕃、回鶻。宋時烏孫、回鶻居山北,于闐、龜茲諸國入於遼。元置三行尚書省,蔥嶺以東屬巴什伯里行尚書省。尋增天山南、北宣慰司,北則巴什伯里,南則哈喇和卓,後為都哩特穆爾地。明,四衛拉特居北部,曰綽羅斯、曰杜爾伯特、曰和碩特、曰輝特。其南部則巴什伯里、葉爾羌、吐魯番諸國,回部派噶木巴爾諸族居之。順治四年,哈密內屬,吐魯番亦入貢,惟四衛拉特仍據其地。準噶爾即綽羅斯部。數侵喀爾喀,聖祖三臨朔漠征之,噶爾丹走死。其兄子策妄阿拉布坦遁伊犁,傳子及孫,從孫達瓦齊奪其位。乾隆十九年,杜爾伯特、和碩特、輝特先後來歸。二十年,執達瓦齊,準噶爾平。二十二年,以阿睦爾撒納叛,霍集占附之,再出師。二十三年,克庫車、沙雅爾、阿克蘇、烏什諸城;明年,收和闐、喀什噶爾、葉爾羌諸城,二酋走死,回部亦平。二十七年,設伊犁總統將軍及都統、參贊、辦事、協辦、領隊諸大臣,分駐各城,並設阿奇木伯克理回務。秩三品至七品。光緒十年裁,改設頭目,以六品為限。同治三年,安集延酋阿古柏作亂,陝回白彥虎應之。光緒八年,全部蕩平。九年,建行省,置巡撫及布政使司,以分巡鎮迪道兼理按察使銜,改甘肅迪化州及鎮西、哈密、吐魯番三廳來隸。迪化尋升府,建省治。又改阿克蘇為溫宿直隸州,喀喇沙爾、庫車、烏什、英吉沙爾並為廳,置分巡阿克蘇道轄之;喀什噶爾為疏勒、葉爾羌為莎車直隸州,英吉沙爾、瑪喇巴什為廳,及和闐直隸州,置喀喇噶爾兵備道轄之;庫爾喀喇烏蘇為直隸廳,轄於鎮迪道;又改伊犁為府,精河、塔爾巴哈台為廳,置分巡伊塔道轄之。二十四年,升喀喇沙爾為焉耆府。二十八年,改庫車廳為直隸州,疏勒、莎車、溫宿三直隸州並為府,又改瑪喇巴什廳為巴楚州,隸莎車府。凡領府六,直隸廳八,直隸州二,廳一,州一,縣二十一。宣統三年,編戶四十五萬三千四百七十七,口二百六萬九千一百六十五。東界外蒙古喀爾喀紥薩克圖汗部;西界俄羅斯;南界西藏;北界阿爾泰山;東南界甘肅、青海;西南界帕米爾;東北界科布多;西北界俄羅斯。廣七千四百里,袤三千七百里。東北距京師,由南路八千六百八十九里,由北路八千五百七十六里。北極高三十四度至四十九度有奇。京師偏西二十一度至四十三度。其名山:蔥嶺、崑崙、天山、博克達。其巨川:塔里木、葉爾羌、和闐、伊犁諸河。其道路:天山南、北。電線:由迪化東南通蘭州,西北通伊犁,西南通喀什噶爾。
dí huà fǔ:, chōng, fán, nán. xún fǔ bù zhèng shǐ tí xué shǐ zhèn dí dào jiān tí fǎ sī xián fù jiāng tóng zhù. hàn, bēi lù děng shí sān guó dì, jiān yǒu xiōng nú shǔ dì jí wū sūn dōng jìng. hòu hàn chū, yù lì shī dān huán wū tān zī lí wèi chē shī suǒ miè, hòu fù lì, shí chēng chē shī liù guó. sān guó shí, dōng xī qiě mí dān huán bēi lù pú lèi wū tān, bìng shǔ chē shī hòu bù. jìn shǔ tiě lēi, yì yuē gāo chē. chū shǔ rú rú. běi wèi shí, dà pò rú rú. hòu zhōu shǔ tū jué. suí dà yè zhōng, xī tū jué shǐ dà, tiě lēi zhū bù jiē chén zhī. táng zhēn guān shí nèi shǔ. jí miè gāo chāng, zhì tíng zhōu. yòu zhì yáo chí dū du fǔ jí féng luò zhōu gè dū du fǔ, tǒng yú ān xī dà dū hù fǔ. wǔ hòu shí, gǎi lì běi tíng dà dū hù fǔ. kāi yuán chū, zhì běi tíng jié dù shǐ. zhēn yuán hòu, qí dì shǔ tǔ bō, yòu shǔ xī zhōu huí gú. sòng wèi gāo chāng běi tíng, chén fú yú liáo. nán sòng shǔ xī liáo. yuán tài zǔ shí, chēng huí gú bié shī bā lǐ. yuán mò, měng kě tiě mù ér jù zhī, wèi wǎ là guó. zhì míng zhèng tǒng zhōng wèi miē xiān. jiā jìng jiān, fēn wèi sì wèi lā tè, wèi wǎ là zhī zhuǎn yīn. jū wū lǔ mù qí zhě wèi hé shuò tè bù. hòu wèi zhǔn gá ěr tái jí yóu mù dì. qián lóng èr shí nián, píng zhǔn gá ěr, shǐ nèi shǔ, gǎi míng wū lǔ mù qí, zhú tǔ chéng. èr shí wǔ nián, shè tóng zhī. èr shí bā nián, zhú xīn chéng yú qí běi, míng dí huà. sān shí liù nián, shè cān zàn dà chén lǐ shì tōng pàn. míng nián, yú dí huà xī bā lǐ zhú mǎn chéng, míng yuē gǒng níng. sān shí bā nián, gǎi cān zàn wèi dōu tǒng, shè lǐng duì dà chén, zhù gǒng níng. sān shí bā nián, shēng zhí lì zhōu, lì gān sù bù zhèng sī. guāng xù jiǔ nián, jiàn háng shěng, shí èr nián, shēng fǔ lái lì. guǎng yī qiān sì bǎi lǐ, mào wǔ bǎi èr shí lǐ. běi jí gāo sì shí sān dù èr shí qī fēn. jīng shī piān xī èr shí qī dù wǔ shí liù fēn. lǐng xiàn liù. guāng xù qī nián yǔ é lì yuē, dìng wèi shāng bù. dí huà chōng, fán, nán. yǐ. guāng xù shí èr nián zhì. tiān shān zì xī lái, héng gèn jìng nán. xī nán: yǎ mǎ lā kè shān, mián yán èr bǎi lǐ. dōng běi: dá bǎn chéng lǐng. dōng nán: hā lā bā ěr gá xùn shān. wū lǔ mù qí hé chū nán shān, èr yuán: dōng nán yuē kù ěr qí lēi hé, xī yuē ā lā tǎ jì hé, hé běi liú, jīng chéng xī, yòu běi, míng lǎo lóng hé. tóu tún hé zì chāng jí rù, dōng běi liú rù jìng, zhū wèi bā duàn mǎ chǎng èr hú, yì chū, běi liú, yǔ xī zhī hé, wèi liǎng xiàn jiāo jiè chù, sān tún hé zì chāng jí běi lái zhù zhī. fù dōng běi liú, hé lǎo lóng hé, běi jīng shā mò, rù gǔ ěr bān tuō luó hǎi. miào ér gōu yáng juàn gōu dà dōng gōu xiǎo dōng gōu zhū shuǐ, jūn chū xiàn dōng nán, fēn liú, nán rù tǔ lǔ fān. dá bǎn chéng shuǐ, yuán chū fù kāng bó kè dá shān tiān mǎ fēng, rù xiàn jìng, nán liú, hé dà tóng gōu huá shù lín fāng jiā gōu bái jiā gōu zhū shuǐ, jīng dá bǎn chéng kǎ lún rù tǔ lǔ fān. dōng nán: è mén pō dá bù xùn pō. běi: dà gē bì, guǎng wǔ bǎi lǐ, zhǎng sān bǎi lǐ. kǎ lún qī. tái bā. yì sì: gǒng níng chái é bǎo dá bǎn chéng hēi gōu. yǒu huí zhuāng liù shí qī. fù kāng chōng, fán, nán. fǔ dōng běi yī bǎi sān shí lǐ. hàn, yù lì shī chē shī hòu guó. wèi, rú rú dì. zhōu suí, tū jué. táng, fú tú shā bō píng luò yé lēi jù liù zhū dì, zhēn guān zhōng zhì jīn mǎn xiàn. yuán, bié shī bā lǐ dì. míng, dūn lá chéng, gǎi míng tè nè gé ěr. qián lóng èr shí wǔ nián zhú bǎo, zhì xún sī, xún gǎi xiàn chéng. èr shí bā nián jiàn chéng, gǎi zhōu pàn, lì ān xī dào. sān shí bā nián bìng rù dí huà zhōu jìng. sì shí yī nián cái zhōu pàn, zhì xiàn. bó kè dá shān mián gèn nán jìng, zuì gāo zhě yuē fú shòu shān. yí běi, xiǎo huáng shān dà huáng shān. xiàn jìng zhū shuǐ jūn fā yuán bó kè dá shān. xī: shuǐ mó hé, xī běi liú, fēn dà xī gōu xiǎo xī gōu èr shuǐ. dōng yǒu sān gōng hé, běi liú, shū wèi wǔ qú. yòu dōng yǒu sì gōng hé, běi liú, shū wèi sì qú. yòu dōng wèi tǔ dūn zǐ hé, běi liú, shū wèi liù qú. yòu dōng yǒu bǎi yáng hé, běi liú, shū wèi sì qú. yòu dōng yuē dōng gōu xī gōu, běi liú rù shā mò, hé liú ér běi, fù fēn wèi dōng zhōng xī sān qú. kǎ lún sì. tái sì. yì sān: zài chéng kāng lè bǎi yáng. xiàn jìng fēn qū èr shí qī. fú yuǎn chōng, fán, nán. fǔ dōng běi sān bǎi liù shí lǐ. liǎng hàn, chē shī hòu guó, jí qí hòu chéng zhǎng guó. wèi, rú rú. zhōu, tū jué. táng, jīn mǎn xiàn. yuán, běi tíng dōu yuán shuài fǔ jiù zhì, qián lóng sān shí qī nián zhú kǎi ān chéng, sì shí yī nián shè jì mù sà xiàn chéng, zhì kǎi ān, shǔ fù kāng. guāng xù èr shí nián chóng xiū chéng, gǎi míng fú yuǎn, èr shí jiǔ nián shēng zhì. bó kè dá shān zhī mài wān yán qǐ fú rù jìng. xī nán: wú liàng shān. dōng nán bīng shān yí běi qiān fó dòng, jiē bó kè dá shān zhī lù. chéng nán xiǎo shuǐ jūn fā yuán bīng shān. yuē tài píng gōng shèng èr qú, yóu bǎi yáng hé fēn zhī. yuē zhǎng shān sān shèng èr qú, chū sì dào qiáo běi. yuē jì mù sà hé, fēn dà yǒu xìng lóng èr qú. yuē zhǎng shèng qú. yuē dà dōng gōu, běi liú rù qìng yáng hú. yuē jīng èr gōng hé, běi liú, jīng lǎo sān tái yì, zhū wèi má gū hú. quán shuǐ sān: dōng xī yuē dà quán, zhōng yuē shàng nuǎn quán, jūn běi liú rù shā qì. yì èr: bǎo huì sān tái. kǎ lún èr. yǒu huí zhuāng èr shí wǔ. qí tái chōng, fán, nán. fǔ dōng běi wǔ bǎi wǔ shí lǐ. hàn, pú lèi chē shī hòu chéng zhǎng guó. wèi shǔ rú rú. táng, pú lèi, hòu zhì gān lù zhōu. tóng guāng chū rù liáo. sòng nán dù hòu wèi bié shī bā lǐ dōng jìng. yuán rù wèi wú ér. míng, wèi lā tè dì. kāng xī zhōng, zhǔn gá ěr nèi fù, qián lóng èr shí sì nián jiàn qí tái bǎo, shè guǎn liáng tōng pàn yī. dōng jí ěr mǎ tài, guǎn liáng xún jiǎn yī. sì shí nián zhú jìng yuǎn chéng. sì shí yī nián cái tōng pàn, zhì xiàn, lì zhèn xī. xián fēng sān nián gǎi lì dí huà zhōu. guāng xù shí wǔ nián zì jìng yuǎn xǐ jīn zhì. tiān shān zhī mài zì xī nán gèng gé ěr rù jìng, zhì mù jiā dì gōu dōng chū jìng, mián gèn sì wǔ bǎi lǐ, tǔ rén wèi zhī nán shān. shā shān zì jì mù sà zhì xiàn jìng jiù chéng běi, qì zhèn xī tīng, mào yán sān sì bǎi lǐ. běi: bài dá kè shān. dōng běi: hā bù tǎ kè shān. xiàn jìng zhū shuǐ jiē zì nán shān chū, yuē qí tái shuǐ mù lěi hé mù yáng hé xīn hù liáng shuǐ zhōng gé gēn shuǐ xī gé gēn shuǐ yǒng fēng qú shuǐ jí ěr kù shuǐ dá bǎn hé gèng gé ěr shuǐ. liǔ shù hé zì fú yuǎn dōng liú rù jìng, jīng xiàn běi, yòu dōng zhì sān gè zhuāng zi, rù shā qì. yì shí: gǔ chéng zǐ píng yíng mù lěi hé ā kè tā sī wū lán wū sū sè bì kǒu tóu shuǐ gōu běi dào qiáo huáng cǎo hú yuán hú. xiàn jìng fēn qū sān shí liù. kǎ lún shí liù. tái qī. jiù chéng, xún sī zhù. guāng xù qī nián, é yuē dìng gǔ chéng wèi shāng bù. chāng jí chōng, fán. fǔ xī jiǔ shí lǐ. hàn, dān huán dōng xī qiě mí wū tān zī lí dì. jìn shǔ gāo chē. wèi, rú rú. suí, xī tū jué tiě lēi dì. táng shǔ běi tíng. yuán shǔ huí gú wǔ chéng, míng chāng dū lá. míng shǔ wèi lā tè. qián lóng èr shí wǔ nián zhì tīng, shè tōng pàn. èr shí qī nián zhú níng biān chéng, shè guǎn liáng xún jiǎn. sān shí bā nián gǎi zhōu tóng. sì shí èr nián zhì xiàn. tiān shān zhī mài, mián gèn xiàn jìng. nán: sāo hū dá bǎn gé shān tú shān cǎo dá bǎn shí tī zi shān tǎ lā pán shān. tóu tún hé chū tiān shān běi lù, fēn dōng xī èr zhī: dōng zhī rù dí huà xī zhī jīng xiàn zhì dōng, fù běi liú, zhì xiàn jìng hé liú rù dí huà. dà xī hé yì chū tiān shān běi lù, zhì xiàn zhì xī, fēn èr zhī: dōng wèi sān tún hé, dōng běi liú, zhù tóu tún hé xī wèi dà xī hé, jí luò kè lún hé, zì yān qí dōng běi liú rù jìng, zhé xī běi liú, jīng hū tú bì, yuán suī lái jiè. hū tú bì hé yuán chū tǎ lā pán shān xī, zì yān qí fǔ běi liú rù, zǎo gōu shuǐ nán lái zhù zhī. yòu běi jīng cǎo dá bǎn, dōng fēn tóu gōng qú, xī fēn tǔ gǔ lǐ qú, yòu běi zhì hū tú bì chéng. fù fēn èr qú, dōng yuē liáng qú, xī yuē xī hé, běi jīng niú juàn zi sān jiā liáng, zhì shuāng chà zǐ, hé luò kè lún hé, xī běi rù suī lái, zhū yú ā yǎ ěr nào ěr. hū tú bì yuán míng hū tú bài kè, qián lóng èr shí èr nián shè luò kè lún xún sī. èr shí bā nián yí zhù hū tú bì. èr shí jiǔ nián zhú chéng míng jǐng huà, wèi xún sī zhì suǒ. guāng xù èr shí jiǔ nián shēng xiàn chéng. yì èr: níng biān jǐng huà. kǎ lún wǔ. hū tú bì kǎ lún yī. tái sì. yǒu dà huí zhuāng sì. hū tú bì fēn qū èr shí liù. suī lái chōng, fán, nán. fù jiāng zhù. fǔ xī běi sān bǎi sì shí lǐ. hàn, wū tān zī lí jí wū sūn dōng jìng. sān guó, wū sūn. wèi, gāo chē. zhōu, tū jué. suí, xī tū jué tiě lēi zhū dì. táng, xī tū jué chù mì bù nèi shǔ, lì běi tíng dōu hù fǔ. sòng yuán, huí gú dì. míng, wèi lā tè. qián lóng èr shí bā nián zhú suī lái bǎo. sān shí sān nián shè xiàn chéng. sì shí sān nián yú jiù yáng bā lēi gá xùn chéng xī jiàn èr chéng: běi kāng jí, nán suī lái, zhōng jìng yuǎn guān. sì shí sì nián zhì xiàn, zhì kāng jí chéng. guāng xù shí èr nián, hé liǎng chéng wèi yī, yí zhì nán chéng. tiān shān zhī mài, wān yán nán jìng. xī nán: é lín hā bì shān gǔ ěr bān duō bó kè dá shān bó luó tuō shān. dōng nán yǒu gān gōu shān gǔ ěr duō bài shān. nán yǒu dà xiǎo wèi hé lēi jīng lǐng. mǎ nà sī hé zì yān qí fǔ běi liú rù, yì míng lóng gǔ hé, jīng chéng xī, zhé xī běi, zhū wèi gè lín gè tǔ nào ěr, dōng běi liú, zhù ā yǎ ěr nào ěr. luò kè lún hé zì chāng jí xī běi liú rù, jìng shā mò, yì rù ā yǎ ěr nào ěr. hé ěr guǒ sī hé jí ān jí hǎi dà xiǎo èr shuǐ, jiē chū é lín hā bì shān. wū lán wū sū hé chū gǔ ěr bān duō bó kè dá shān. jīn gōu shuǐ chū bó luó tuō shān. tǎ xī hé chū gǔ ěr duō bài shān. yì shí èr: zài chéng jìng yuǎn lè tǔ wū lán wū sū ān jí hǎi zhuàng tián shā mén xīn qú xiǎo guǎi sān chà kǒu táng cháo qú huáng yáng. yǒu dà huí zhuāng shí yī. kǎ lún qī. tái wǔ.
迪化府:,沖,繁,難。巡撫、布政使、提學使、鎮迪道兼提法司銜、副將同駐。漢,卑陸等十三國地,兼有匈奴屬地及烏孫東境。後漢初,郁立師、單桓、烏貪訾離為車師所滅,後復立,時稱車師六國。三國時,東西且彌、單桓、卑陸、蒲類、烏貪,並屬車師後部。晉屬鐵勒,亦曰高車。初屬蠕蠕。北魏時,大破蠕蠕。後周屬突厥。隋大業中,西突厥始大,鐵勒諸部皆臣之。唐貞觀時內屬。及滅高昌,置庭州。又置瑤池都督府及馮洛州各都督府,統於安西大都護府。武后時,改隸北庭大都護府。開元初,置北庭節度使。貞元後,其地屬吐蕃,又屬西州回鶻。宋為高昌北庭,臣服於遼。南宋屬西遼。元太祖時,稱回鶻別失八里。元末,猛可鐵木兒據之,為瓦剌國。至明正統中為乜先。嘉靖間,分為四衛拉特,為瓦剌之轉音。居烏魯木齊者為和碩特部。後為準噶爾台吉遊牧地。乾隆二十年,平準噶爾,始內屬,改名烏魯木齊,築土城。二十五年,設同知。二十八年,築新城於其北,名迪化。三十六年,設參贊大臣、理事、通判。明年,於迪化西八里築滿城,名曰鞏寧。三十八年,改參贊為都統,設領隊大臣,駐鞏寧。三十八年,升直隸州,隸甘肅布政司。光緒九年,建行省,十二年,升府來隸。廣一千四百里,袤五百二十里。北極高四十三度二十七分。京師偏西二十七度五十六分。領縣六。光緒七年與俄立約,定為商埠。迪化沖,繁,難。倚。光緒十二年置。天山自西來,橫亘境南。西南:雅馬拉克山,綿延二百里。東北:達坂城嶺。東南:哈拉巴爾噶遜山。烏魯木齊河出南山,二源:東南曰庫爾齊勒河,西曰阿拉塔濟河,合北流,經城西,又北,名老龍河。頭屯河自昌吉入,東北流入境,瀦為八段、馬廠二湖,溢出,北流,與西支合,為兩縣交界處,三屯河自昌吉北來注之。復東北流,合老龍河,北經沙漠,入古爾班托羅海。廟兒溝、羊圈溝、大東溝、小東溝諸水,均出縣東南,分流,南入吐魯番。達坂城水,源出阜康博克達山天馬峰,入縣境,南流,合大銅溝、華樹林、方家溝、白家溝諸水,經達坂城卡倫入吐魯番。東南:鄂門泊、達布遜泊。北:大戈璧,廣五百里,長三百里。卡倫七。台八。驛四:鞏寧、柴俄堡、達坂城、黑溝。有回莊六十七。阜康沖,繁,難。府東北一百三十里。漢,郁立師、車師後國。魏,蠕蠕地。周、隋,突厥。唐,浮圖、沙缽、憑洛、耶勒、俱六諸地,貞觀中置金滿縣。元,別失八里地。明,敦剌城,改名特訥格爾。乾隆二十五年築堡,置巡司,尋改縣丞。二十八年建城,改州判,隸安西道。三十八年併入迪化州境。四十一年裁州判,置縣。博克達山綿亘南境,最高者曰福壽山。迤北,小黃山、大黃山。縣境諸水均發源博克達山。西:水磨河,西北流,分大西溝、小西溝二水。東有三工河,北流,疏為五渠。又東有四工河,北流,疏為四渠。又東為土墩子河,北流,疏為六渠。又東有柏楊河,北流,疏為四渠。又東曰東溝、西溝,北流入沙漠,合流而北,復分為東、中、西三渠。卡倫四。台四。驛三:在城、康樂、柏楊。縣境分區二十七。孚遠沖,繁,難。府東北三百六十里。兩漢,車師後國,及其後城長國。魏,蠕蠕。周,突厥。唐,金滿縣。元,北庭都元帥府舊治,乾隆三十七年築愷安城,四十一年設濟木薩縣丞,治愷安,屬阜康。光緒二十年重修城,改名孚遠,二十九年升置。博克達山支脈蜿蜒起伏入境。西南:無量山。東南冰山、迤北千佛洞,皆博克達山之麓。城南小水均發源冰山。曰太平、公盛二渠,由柏楊河分支。曰長山、三盛二渠,出四道橋北。曰濟木薩河,分大有、興隆二渠。曰長勝渠。曰大東溝,北流入慶陽湖。曰經二工河,北流,經老三台驛,瀦為麻菰湖。泉水三:東、西曰大泉,中曰上暖泉,均北流入沙磧。驛二:保會、三台。卡倫二。有回莊二十五。奇台沖,繁,難。府東北五百五十里。漢,蒲類、車師後城長國。魏屬蠕蠕。唐,蒲類,後置甘露州。同光初入遼。宋南渡後為別失八里東境。元入畏吾兒。明,衛拉特地。康熙中,準噶爾內附,乾隆二十四年建奇台堡,設管糧通判一。東吉爾瑪泰,管糧巡檢一。四十年築靖遠城。四十一年裁通判,置縣,隸鎮西。咸豐三年改隸迪化州。光緒十五年自靖遠徙今治。天山支脈自西南更格爾入境,至穆家地溝東出境,綿亘四五百里,土人謂之南山。沙山自濟木薩至縣境舊城北,迄鎮西廳,袤延三四百里。北:拜達克山。東北:哈布塔克山。縣境諸水皆自南山出,曰奇台水、木壘河、木楊河、新戶梁水、中葛根水、西葛根水、永豐渠水、吉爾庫水、達坂河、更格爾水。柳樹河自孚遠東流入境,經縣北,又東至三個莊子,入沙磧。驛十:古城子、平營、木壘河、阿克他斯、烏蘭烏蘇、色必口、頭水溝、北道橋、黃草湖、元湖。縣境分區三十六。卡倫十六。台七。舊城,巡司駐。光緒七年,俄約定古城為商埠。昌吉沖,繁。府西九十里。漢,單桓、東西且彌、烏貪訾離地。晉屬高車。魏,蠕蠕。隋,西突厥、鐵勒地。唐屬北庭。元屬回鶻五城,名昌都剌。明屬衛拉特。乾隆二十五年置廳,設通判。二十七年築寧邊城,設管糧巡檢。三十八年改州同。四十二年置縣。天山支脈,綿亘縣境。南:騷呼達坂、格柵圖山、草達坂、石梯子山、塔拉盤山。頭屯河出天山北麓,分東西二支:東支入迪化;西支經縣治東,復北流,至縣境合流入迪化。大西河亦出天山北麓,至縣治西,分二支:東為三屯河,東北流,注頭屯河;西為大西河,即洛克倫河,自焉耆東北流入境,折西北流,經呼圖壁,緣綏來界。呼圖壁河源出塔拉盤山西,自焉耆府北流入,棗溝水南來注之。又北經草達坂,東分頭工渠,西分土古里渠,又北至呼圖壁城。復分二渠,東曰梁渠,西曰西河,北經牛圈子、三家梁,至雙岔子,合洛克倫河,西北入綏來,瀦於阿雅爾淖爾。呼圖壁原名呼圖拜克,乾隆二十二年設洛克倫巡司。二十八年移駐呼圖壁。二十九年築城名景化,為巡司治所。光緒二十九年升縣丞。驛二:寧邊、景化。卡倫五。呼圖壁卡倫一。台四。有大回莊四。呼圖壁分區二十六。綏來沖,繁,難。副將駐。府西北三百四十里。漢,烏貪訾離及烏孫東境。三國,烏孫。魏,高車。周,突厥。隋,西突厥、鐵勒諸地。唐,西突厥處密部內屬,隸北庭都護府。宋、元,回鶻地。明,衛拉特。乾隆二十八年築綏來堡。三十三年設縣丞。四十三年於舊陽巴勒噶遜城西建二城:北康吉,南綏來,中靖遠關。四十四年置縣,治康吉城。光緒十二年,合兩城為一,移治南城。天山支脈,蜿蜒南境。西南:額林哈畢山、古爾班多博克達山、博羅托山。東南有甘溝山、古爾多拜山。南有大小衛和勒晶嶺。瑪納斯河自焉耆府北流入,亦名龍骨河,經城西,折西北,瀦為各林各土淖爾,東北流,注阿雅爾淖爾。洛克倫河自昌吉西北流入,逕沙漠,亦入阿雅爾淖爾。和爾果斯河及安集海大小二水,皆出額林哈畢山。烏蘭烏蘇河出古爾班多博克達山。金溝水出博羅托山。塔西河出古爾多拜山。驛十二:在城、靖遠、樂土、烏蘭烏蘇、安集海、撞田、沙門、新渠、小拐、三岔口、唐朝渠、黃羊。有大回莊十一。卡倫七。台五。
zhèn xī zhí lì tīng: chōng, fán, nán. lì zhèn dí dào. bā lǐ kūn zǒng bīng zhù. hàn, dōng pú lèi guó. hòu hàn shǔ yī wú lú. běi wèi shǔ rú rú. suí shǔ tū jué, hòu fēn shǔ xī tū jué. táng, shā tuó bù yǔ chù yuè zá jū, shā tuó pàn fù tǔ bō, xǐ jū běi tíng. sòng shǔ yī zhōu, hòu rù yú liáo. yuán wèi bié shī bā lǐ dōng jìng, shǔ yì dōu hù. míng wèi hé shuò tè bù dì. míng mò gù shǐ hàn qiān qīng hǎi, hòu wèi zhǔn gá ěr tái jí yóu mù dì. kāng xī sān shí liù nián, píng zhǔn gá ěr, ā ěr tài shān yǐ dōng dì nèi shǔ. yōng zhèng qī nián, jiàn chéng yú bā ěr kù lēi, gǎi míng bā lǐ kūn. jiǔ nián, shè ān xī tīng tóng zhī, lì gān sù bù zhèng sī. qián lóng sān shí qī nián, yú tīng dōng nán zhù huì níng chéng, shè lǐng duì dà chén. sān shí bā nián, shēng zhèn xī fǔ, lǐng yí hé qí tái èr xiàn. xián fēng wǔ nián, réng wèi tīng, yí zhèn dí dào zhù zhī. cái yí hé. guāng xù shí èr nián lái lì. xī nán jù shěng zhì yī qiān sān bǎi sān shí lǐ. guǎng qiān lǐ, mào bā bǎi lǐ. běi jí gāo sì shí sān dù sān shí jiǔ fēn. jīng shī piān xī èr shí sān dù sān shí liù fēn. tiān shān zhī mài yí lǐ nán bù zhě wèi qí lián shān. xī běi yǒu miào léi nǔ léi shān guō dǐ shān nà méi zhōu shān. dōng běi yǒu sà hùn zǐ shān. dōng yǒu sōng shān qiān lǐ gé shān. bā ěr kù lēi nào ěr jí pú lèi hǎi, zài tīng xī běi, huáng qú shuǐ mó hé gāo jiā hú hé zhū xiǎo shuǐ jūn zhū rù zhī. běi yǒu yán chí. dōng běi: chá hā quán. dōng nán: liǔ tiáo hé yǔ zhāo mò duō hé hé. yì bā: qū dǐ kuí sù sōng shù táng sū jí xià lē bā quán wù tú shuǐ jī jī tái shàng lē bā quán. kǎ lún èr. tīng jìng fēn qū èr shí sì.
鎮西直隸廳:沖,繁,難。隸鎮迪道。巴里坤總兵駐。漢,東蒲類國。後漢屬伊吾盧。北魏屬蠕蠕。隋屬突厥,後分屬西突厥。唐,沙陀部與處月雜居,沙陀叛附吐蕃,徙居北庭。宋屬伊州,後入於遼。元為別失八里東境,屬亦都護。明為和碩特部地。明末固始汗遷青海,後為準噶爾台吉遊牧地。康熙三十六年,平準噶爾,阿爾泰山以東地內屬。雍正七年,建城於巴爾庫勒,改名巴里坤。九年,設安西廳同知,隸甘肅布政司。乾隆三十七年,於廳東南筑會寧城,設領隊大臣。三十八年,升鎮西府,領宜禾、奇台二縣。咸豐五年,仍為廳,移鎮迪道駐之。裁宜禾。光緒十二年來隸。西南距省治一千三百三十里。廣千里,袤八百里。北極高四十三度三十九分。京師偏西二十三度三十六分。天山支脈迤邐南部者為祁連山。西北有妙雷努雷山、鍋底山、那梅州山。東北有薩混子山。東有松山、千里格山。巴爾庫勒淖爾即蒲類海,在廳西北,皇渠、水磨河、高家湖合諸小水均瀦入之。北有鹽池。東北:察哈泉。東南:柳條河與昭莫多河合。驛八:曲底、奎素、松樹塘、蘇吉、下肋巴泉、務塗水、芨芨台、上肋巴泉。卡倫二。廳境分區二十四。
tǔ lǔ fān zhí lì tīng: chōng, fán, nán. lì zhèn dí dào. huí bù jùn wáng tái jí zhù. hàn, chē shī qián wáng tíng, hòu zhì wù jǐ èr xiào wèi. jìn zhì gāo chāng, hòu rù liáng. běi wèi wèi gāo chāng guó, bìng yú rú rú. hòu lì kàn bó zhōu wèi gāo chāng wáng, chuán zhì jū jiā, wèi táng suǒ miè, zhì xī zhōu, shēng ān xī dōu hù fǔ. zhēn yuán zhōng, xiàn tǔ bō. wǔ dài wèi huí gú suǒ jù, chēng xī zhōu huí gú. sòng jiàn lóng èr nián rù gòng. yuán tài zǔ píng qí dì, hào wèi wú ér, shè dōu hù, fēng chá hā tái yú cǐ. míng chū wèi huǒ zhōu dì, sì chēng tǔ lǔ fān. shùn zhì sān nián, tǔ lǔ fān ā bù lēi ā hā mò tè rù gòng. liù nián, zhù hé xī nì huí, jué qí shǐ, xún fù tōng. kāng xī èr shí sì nián, huí jiāng píng. yōng zhèng wǔ nián nèi xǐ, ān zhì guā zhōu, jiàn chéng pì zhǎn. qián lóng èr shí sì nián, shè jiàn liù chéng yú pì zhǎn, zhì bàn shì dà chén guǎn liáng tóng zhī, réng yǐ tǔ lǔ fān guǎng ān chéng wèi huí chéng. huí chéng sì: yuē lǔ kè qìn, yuē sè gèng mù, yuē hā lǎ hé zhuō, yuē tuō kè xùn. hé tǔ lǔ fān wèi liù chéng. shè ā qí mù bó kè lǐ huí wù. sì shí sì nián, yí tóng zhī zhù tǔ lǔ fān, bìng shè xún jiǎn, lì gān sù bù zhèng shǐ sī. sì shí wǔ nián, cái bàn shì dà chén, gǎi shè tǔ lǔ fān lǐng duì dà chén, guī wū lǔ mù qí dōu tǒng jié zhì. guāng xù shí nián, cái lǐng duì dà chén. shí èr nián, zhì zhí lì tīng lái lì. xī běi jù shěng zhì wǔ bǎi sān shí lǐ. guǎng bā bǎi yú lǐ, mào wǔ bǎi yú lǐ. běi jí gāo sì shí sān dù sì shí fēn. jīng shī piān xī èr shí liù dù sì shí wǔ fēn. lǐng xiàn yī. tiān shān héng gèn běi jìng, wèi qún shān zhī zǒng gàn. dōng běi: kē gé dá bǎn. běi: dù jí ěr shān ā bù dōu ěr shān. xī: hú luò hǎi hé tóng chá hǎi kǎ kǎ sū gè dá bǎn. nán: hā lā kě shān kù mù shén dá bǎn jué luò tǎ hā shān. dōng nán: kè zi lǐ ā xí bù lā kè shèng jīn tái shān. bái yáng hé zì dí huà rù, dōng nán liú, jìng tuō kè xùn shā shān, zhū wèi jué luò huàn. xī: wū sī shuǐ zuò luò mǎn ruò shuǐ bù ér shuǐ, jūn chū hé tóng chá hǎi dá bǎn, rù yān qí. yì shí yī: yáng hé shèng jīn kǒu kēng々 zi sān jiǎo quán bù gàn tái tuō kè xùn xiǎo cǎo hú sū bā shén ā hā bù lā sāng shù yuán kù mù shén. kǎ lún yī. yǒu huí zhuāng èr shí. huí chéng xún sī yī. guāng xù qī nián, é yuē dìng wèi shāng bù. shàn shàn chōng, fán, nán. tīng dōng èr bǎi wǔ shí lǐ. hàn, chē shī qián guó dōng jìng lóu lán. yuán wèi hòu wèi gāo chāng bái jí chéng. táng, liǔ zhōng xiàn, shǔ xī zhōu jiāo hé jùn dì. sòng, liù zhǒng, shǔ gāo chāng, hòu rù liáo. yuán, lǔ kè chá lǔ dì. míng, liǔ chéng. kāng xī mò nèi shǔ. qián lóng sān shí liù nián shè pì zhǎn xún jiǎn. guāng xù èr shí jiǔ nián gǎi zhì. tiān shān fēn zhī gèn yú běi jìng, yǒu dōng xī kē kē yǎ shān mào méng shān gāo quán dá bǎn. xiàn jìng zhū shuǐ, chū zì jǐng quán, fú liú dì zhōng. xī běi: wǔ gè quán jiā pí quán. běi: liǔ shù quán. xī nán: mǎ chǎng hú. nán: gē bì. yì bā: qí kè téng mù tǔ dūn zǐ xī yán chí huì jǐng zi wú tóng wō qī gè jǐng chē gū lú lián mù qìn. kǎ lún yī. yǒu dà huí zhuāng qī.
吐魯番直隸廳:沖,繁,難。隸鎮迪道。回部郡王、台吉駐。漢,車師前王庭,後置戊己二校尉。晉治高昌,後入涼。北魏為高昌國,並於蠕蠕。後立闞伯周為高昌王,傳至鞠嘉,為唐所滅,置西州,升安西都護府。貞元中,陷吐蕃。五代為回鶻所據,稱西州回鶻。宋建隆二年入貢。元太祖平其地,號畏吾兒,設都護,封察哈台於此。明初為火州地,嗣稱吐魯番。順治三年,吐魯番阿布勒阿哈默特入貢。六年,助河西逆回,絕其使,尋復通。康熙二十四年,回疆平。雍正五年內徙,安置瓜州,建城辟展。乾隆二十四年,設建六城於辟展,置辦事大臣、管糧同知,仍以吐魯番廣安城為回城。回城四:曰魯克沁,曰色更木,曰哈喇和卓,曰託克遜。合吐魯番為六城。設阿奇木伯克理回務。四十四年,移同知駐吐魯番,並設巡檢,隸甘肅布政使司。四十五年,裁辦事大臣,改設吐魯番領隊大臣,歸烏魯木齊都統節制。光緒十年,裁領隊大臣。十二年,置直隸廳來隸。西北距省治五百三十里。廣八百餘里,袤五百餘里。北極高四十三度四十分。京師偏西二十六度四十五分。領縣一。天山橫亘北境,為群山之總幹。東北:柯格達坂。北:度吉爾山、阿布都爾山。西:湖洛海、合同察海、卡卡蘇各達坂。南:哈拉可山、庫木什達坂、覺洛塔哈山。東南:克子裡、阿習布拉克、勝金台山。白楊河自迪化入,東南流,逕託克遜沙山,瀦為覺洛浣。西:烏斯水、作洛滿若水、布而水,均出合同察海達坂,入焉耆。驛十一:楊和、勝金口、硜々子、三角泉、布干台、託克遜、小草湖、蘇巴什、阿哈布拉、桑樹園、庫木什。卡倫一。有回莊二十。回城巡司一。光緒七年,俄約定為商埠。鄯善沖,繁,難。廳東二百五十里。漢,車師前國東境樓蘭。元魏後為高昌白棘城。唐,柳中縣,屬西州交河郡地。宋,六種,屬高昌,後入遼。元,魯克察魯地。明,柳城。康熙末內屬。乾隆三十六年設辟展巡檢。光緒二十九年改置。天山分支亘於北境,有東西柯柯雅山、茂萌山、高泉達坂。縣境諸水,出自井泉,伏流地中。西北:五個泉、夾皮泉。北:柳樹泉。西南:馬廠湖。南:戈壁。驛八:齊克滕木、土墩子、西鹽池、惠井子、梧桐窩、七個井、車箍轤、連木沁。卡倫一。有大回莊七。
hā mì zhí lì tīng: chōng, fán. lì zhèn dí dào. fù jiāng zhù. hàn, yī wú lú dì, wèi xiōng nú hū yǎn wáng tíng, hòu zhì yí hé dū wèi. sān guó shǔ xiān bēi xī bù. jìn shǔ dūn huáng jùn. běi wèi shǔ rú rú. suí zhú xīn chéng, hào xīn yī wú, hòu shǔ xī tū jué. táng zhēn guān sì nián, zhì xī yī zhōu, xún gǎi yī zhōu, zhì dū du fǔ. tiān bǎo chū, gǎi yī wú jùn, xún fù chū. guǎng dé hòu, xiàn tǔ bō. wǔ dài shí, hào hú lú qì. sòng yōng xī hòu, shǔ huí gú, yuán shǔ wèi wú ér, hòu wèi zōng shì nà wù lǐ fēng dì. míng yǒng lè sì nián, jiàn hā mì wèi. zhèng dé zhōng, fú shǔ tǔ lǔ fān. shùn zhì sì nián, hā mì wèi huī hé ěr dū du rù gòng. liù nián, yǐ zhù nì jué gòng, fù tōng. kāng xī sān shí liù nián, fú xiàn sè bù téng bā lēi zhū ěr, cì é bèi dōu lā zā sà kè yìn. sān shí qī nián, biān liè qí duì, shè guǎn qí zhāng jīng. yōng zhèng wǔ nián, shǐ jiàn chéng. huí chéng zài chéng xī sān lǐ, huí zi jùn wáng suǒ jū, kāng xī wǔ shí liù nián zhú. shè xié bàn qí wù bó kè. shí sān nián, shè zhù fáng bīng. qián lóng èr shí èr nián, zhǔn bù píng, qí qiú yī sà kè nèi fù, yí jìng nì guā zhōu huáng dūn gè yíng zhù zhī, chè zhù fáng bīng. èr shí sì nián, shè bàn shì dà chén xié bàn dà chén fǔ mín tōng pàn xún jiǎn, lì gān sù bù zhèng sī. guāng xù shí nián, shēng zhí lì tīng. shí èr nián lái lì. xī běi jù shěng zhì yī qiān liù bǎi èr shí lǐ. guǎng sì bǎi wǔ shí yú lǐ, mào èr bǎi wǔ shí lǐ. běi jí gāo sì shí èr dù wǔ shí sān fēn. jīng shī piān xī èr shí èr dù sān shí sì fēn. běi: tiān shān. qí fēn zhī, xī běi: jié dá bǎn shā kè lā shān kě yǎ ěr dá bǎn hé tǎ shǒu kě lā shān. dōng běi: ā kè xiāng mù shān kūn yì tú shān a lǐ tiě luò kě shān kōng duō luò tuō shān. hā mì hé chū tīng xī sū bā shén hú, nán liú zhū wèi xiǎo nán hú, yòu nán liú, dōng wèi shuò luò huàn, xī wèi a lǐ huàn, zhé xī nán, zhū wèi dà quán hǎi zǐ, wèi shā mò suǒ shèn. dōng: gān hé zi. dōng běi: wū lā tái shuǐ ān jí shuǐ hēi jù mǎ shuǐ dá zi hú. xī: yī tā lā kě shuǐ bā dào gōu děng shuǐ. nán: gē bì. yì shí sì: yī wú nán shān kǒu huáng lú gāng zhǎng liú shuǐ gé zi yān dūn kǔ shuǐ shā quán zǐ xīng xīng xiá tóu bǎo sān bǎo sān dào lǐng liǎo dūn chéng cáo gōu yī wǎn quán. xīn chéng, xún sī yī. tīng jìng fēn qū sān shí wǔ. yǒu dà huí zhuāng shí sì. guāng xù qī nián, é yuē dìng wèi shāng bù.
哈密直隸廳:沖,繁。隸鎮迪道。副將駐。漢,伊吾盧地,為匈奴呼衍王庭,後置宜禾都尉。三國屬鮮卑西部。晉屬敦煌郡。北魏屬蠕蠕。隋築新城,號新伊吾,後屬西突厥。唐貞觀四年,置西伊州,尋改伊州,置都督府。天寶初,改伊吾郡,尋復初。廣德後,陷吐蕃。五代時,號胡盧磧。宋雍熙後,屬回鶻,元屬畏吾兒,後為宗室納勿里封地。明永樂四年,建哈密衛。正德中,服屬吐魯番。順治四年,哈密衛輝和爾都督入貢。六年,以助逆絕貢,復通。康熙三十六年,俘獻色布騰巴勒珠爾,賜額貝都拉紥薩克印。三十七年,編列旗隊,設管旗章京。雍正五年,始建城。回城在城西三里,回子郡王所居,康熙五十六年築。設協辦旗務伯克。十三年,設駐防兵。乾隆二十二年,准部平,其酋伊薩克內附,移靖逆、瓜州、黃墩各營駐之,撤駐防兵。二十四年,設辦事大臣、協辦大臣、撫民通判、巡檢,隸甘肅布政司。光緒十年,升直隸廳。十二年來隸。西北距省治一千六百二十里。廣四百五十餘里,袤二百五十里。北極高四十二度五十三分。京師偏西二十二度三十四分。北:天山。其分支,西北:截達坂、沙克拉山、可雅爾達坂、合塔手可拉山。東北:阿克相木山、坤翌圖山、阿里鐵洛可山、空多洛托山。哈密河出廳西蘇巴什湖,南流瀦為小南湖,又南流,東為碩洛浣,西為阿里浣,折西南,瀦為大泉海子,為沙漠所滲。東:乾河子。東北:烏拉台水、安吉水、黑具瑪水、達子湖。西:依他拉可水、八道溝等水。南:戈壁。驛十四:伊吾、南山口、黃蘆岡、長流水、格子煙墩、苦水、沙泉子、星星峽、頭堡、三堡、三道嶺、瞭墩、橙槽溝、一碗泉。新城,巡司一。廳境分區三十五。有大回莊十四。光緒七年,俄約定為商埠。
kù ěr kā lǎ wū sū zhí lì tīng: chōng, fán, nán. lì zhèn dí dào. bàn shì lǐng duì dà chén zhù. hàn, xiōng nú xī jìng. jìn hòu wèi tiě lēi bù. běi zhōu shǔ tū jué. suí shǔ xī tū jué, wèi chù mù kūn bù. táng yǒng huī zhōng pò zhī, shè jùn xiàn, shǔ kūn líng dōu hù fǔ. kāi yuán zhōng, zhì hàn hǎi jūn. hòu táng shí shǔ liáo. yuán, huí gú dì. míng, chuò luó sī bù dì, hòu shǔ zhǔn gá ěr. qián lóng èr shí èr nián, píng zhǔn bù. èr shí qī nián, shè bàn shì dà chén. èr shí bā nián, zhú qìng suī chéng. sān shí qī nián, shè lǐng duì dà chén xiàn chéng. sì shí liù nián, shè tóng zhī. míng nián shè yóu jī. sì shí bā nián, zhú xīn chéng, dìng jīn míng, shè liáng yuán, cái xiàn chéng. lì wū lǔ mù qí dōu tǒng. guāng xù shí èr nián, cái liáng yuán, zhì zhí lì tīng, gǎi lì. dōng jù shěng zhì qī bǎi lǐ. guǎng sān bǎi sān shí lǐ, mào wǔ bǎi sì shí lǐ. běi jí gāo sì shí sì dù sān shí fēn. jīng shī piān xī sān shí yí dù. tiān shān zhī mài zài jìng nán zhě, é lín hā bì ěr gá tuō luó gǔn shā dé gé guǒ shā tǔ kè tǔ zhū shān, é bù tú gǔ ěr bān qià kè é ěr tú zhū lǐng. kuí tún hé chū tuō luó gǔn shān, hé tuō luó gǔn shuǐ rè shuǐ quán shā gé dé shuǐ, běi liú, zhì chéng dōng, fēn èr zhī qú, zhì èr tái yì, zhé xī liú, yǔ jì ěr gá lǎng hé huì. jì ěr gá lǎng hé chū gǔ ěr bān lǐng, hé zhá hā shuǐ dōng dòu shuǐ hā xiá tú shuǐ, běi liú, huì kuí tún hé, yòu xī liú, rù jīng hé tīng, yǔ gù ěr tú hé huì. gù ěr tú hé chū é ěr tú lǐng, yǒu wǔ yuán, hé běi liú, zhé xī rù jīng hé tīng, yǔ jīn tún hé huì. xī liú, zhū yú kā lǎ tǎ lā ā xī kē nào ěr. jīng hé xún sī yī. yì jiǔ: xī hú kuí tún pǔ ěr tǎ qí dūn mù dá gù ěr tú tóu tái èr tái xiǎo cǎo hú è lún bù lā kè. tīng jìng fēn qū jiǔ. yǒu jiù tǔ ěr hù tè bù yóu mù dì. kǎ lún yī.
庫爾喀喇烏蘇直隸廳:沖,繁,難。隸鎮迪道。辦事、領隊大臣駐。漢,匈奴西境。晉後為鐵勒部。北周屬突厥。隋屬西突厥,為處木昆部。唐永徽中破之,設郡縣,屬昆陵都護府。開元中,置瀚海軍。後唐時屬遼。元,回鶻地。明,綽羅斯部地,後屬準噶爾。乾隆二十二年,平準部。二十七年,設辦事大臣。二十八年,築慶綏城。三十七年,設領隊大臣、縣丞。四十六年,設同知。明年設游擊。四十八年,築新城,定今名,設糧員,裁縣丞。隸烏魯木齊都統。光緒十二年,裁糧員,置直隸廳,改隸。東距省治七百里。廣三百三十里,袤五百四十里。北極高四十四度三十分。京師偏西三十一度。天山支脈在境南者,額林哈畢爾噶、托羅滾、沙得格果沙吐克土諸山,額布圖、古爾班、恰克、額爾圖諸嶺。奎屯河出托羅滾山,合托羅滾水、熱水泉、沙格得水,北流,至城東,分二支渠,至二台驛,折西流,與濟爾噶朗河會。濟爾噶朗河出古爾班嶺,合札哈水、東斗水、哈峽圖水,北流,會奎屯河,又西流,入精河廳,與固爾圖河會。固爾圖河出額爾圖嶺,有五源,合北流,折西入精河廳,與金屯河會。西流,瀦於喀喇塔拉阿西柯淖爾。精河巡司一。驛九:西湖、奎屯、普爾塔齊墩、木達、固爾圖、頭台、二台、小草湖、鄂倫布拉克。廳境分區九。有舊土爾扈特部遊牧地。卡倫一。
yī lí fǔ: chōng, fán, pí, nán. lì yī tǎ dào. hàn zhì jìn wèi wū sūn yī liè liǎng guó dì, hòu rù tiě lēi. běi wèi, yuè bān guó, yòu chē gāo dì. zhōu, tū jué dì. suí, xī tū jué jí shí guó. táng, xī tū jué jí huí gú dì, yòu xī jìng wèi tū jué shī wū zhì lēi bù, yòu xī tū jué jí nú chì jiàn guó shí guó dì. dà lì hòu, gé luó lù jū zhī. sòng wèi wū sūn, hòu rù liáo. yuán míng ā lì má lǐ, wèi zhū wáng hǎi dōu xíng yíng chù. míng, chuò luó sī bù, hòu shǔ zhǔn gá ěr. qián lóng shí, zhǔn bù píng, gǎi wū hā ěr lǐ kè wèi yī lí. èr shí wǔ nián, shè bàn shì dà chén. èr shí qī nián, shè jiāng jūn, jié zhì nán běi liǎng lù, yǐ cān zàn dà chén fù zhī. chū shè èr yuán, xún cái yī. èr shí jiǔ nián, shè xī bó yíng suǒ lún chá hā ěr lǐng duì dà chén gè yī. sān shí nián, shè é lǔ tè lǐng duì dà chén. sān shí sì nián, shè huì níng chéng lǐng duì dà chén. zhú hé běi jiǔ chéng. yuē huì yuǎn, jiāng jūn cān zàn dà chén gè yíng lǐng duì dà chén zhù. zǒng bīng xiān zhù suī dìng, xún yí zhù. lǐ shì tóng zhī fǔ mín tóng zhī xún sī gè yī. gǎi bā yán dài yuē huì níng, lǐng duì dà chén zhù, liáng yuán xún sī gè yī. gǎi wū hā ěr lǐ kè yuē suī dìng, zǒng bīng zhù, liáng yuán xún sī gè yī. gǎi wū kè ěr bó luó sù kè yuē guǎng rén, tún zhèn zuǒ yíng yóu jī zhù. gǎi chá hǎn wū sū yuē zhān dé, dū sī shǒu bèi zhù. gǎi huò ěr guǒ sī yuē gǒng chén, cān jiāng zhù, xún sī yī. gǎi hā lā bù lā kè yuē xī chūn, tún zhèn dū sī zhù, yuē tǎ lēi qí, tún zhèn shǒu bèi zhù. gǎi gù lēi zā yuē níng yuǎn, yǐ jū huí mín. shè ā qí mù bó kè yī shén hǎn bó kè gè yī. liáng yuán yī. tóng zhì wǔ nián xiàn huí. hòu yòu wèi é zhàn. guāng xù chū, quán jiāng dǐ dìng. bā nián, shōu huí yī lí. shí sì nián, yǐ suī dìng chéng zhì fǔ. jiāng jūn, fù dōu tǒng, cān zàn dà chén, lǐng duì dà chén, suǒ lún é lǔ tè chá hā ěr xī bó gè lǐng duì dà chén, jí mǎn zhōu bā qí jūn biāo fù jiāng, lǐ shì tóng zhī, tóng zhù huì yuǎn chéng. cān jiāng huò ěr guǒ sī tōng pàn zhù gǒng chén chéng. yóu jī zhù guǎng rén chéng. shǒu bèi zhù zhān dé chéng. dū sī zhù xī chūn chéng. dōng jù shěng zhì yī qiān wǔ bǎi sì shí wǔ lǐ. guǎng yī qiān wǔ bǎi yú lǐ, mào yī qiān yī bǎi yú lǐ. běi jí gāo sì shí sān dù wǔ shí liù fēn. jīng shī piān xī sān shí sì dù èr shí fēn. lǐng xiàn èr. xián fēng yuán nián, é yuē dìng wèi shāng bù. suī dìng chōng, fán, pí, nán. yǐ. qián lóng èr shí liù nián shè xún jiǎn. guāng xù shí sì nián zhì, yí xún jiǎn zhù guǎng rén chéng. tiān shān zhī mài mián gèn běi jìng. běi: tǎ lēi qí shān. dōng běi: xīn kāi dá bǎn kù sēn mù shén dá bǎn. yī lí hé zì níng yuǎn xī běi liú rù. tōng huì qú nán běi èr qú, wū lā guǒ kè shuǐ dà xī gōu chá hǎn ěr wū sū shuǐ jiē zhù zhī, yòu xī zhì hé yuán kǎ, huì huò ěr guǒ sī hé, xī liú rù é jiè. nán: dà xiǎo bó luó zhuāng shuǐ huò luò hǎi zhuāng shuǐ shā là nuò hǎi shuǐ hóng hǎi shuǐ, jūn běi liú rù shā qì. yòu dōng xī a lǐ mǎ tú shuǐ, běi dà xiǎo dōng gōu shuǐ, yì rù shā qì. běi: sài lǐ mù nào ěr. yì qī: shā quán zǐ huì yuǎn chéng lú cǎo gōu tǎ ěr qí ā mǎn è bó lēi qí ěr è lēi zhe yī tú bó mù hú sù tú bù lā kè. tái zhàn yī, shǔ xī bó yíng, huí zhuāng shí liù. é lǔ tè bù shàng sān qí xià wǔ qí, jí chá hā ěr bù yóu mù dì. kǎ lún shí sān, wèi zhōng é jiāo jiè, guī é lǔ tè xī bó yíng fēn xiá. pái bó zì nán ér xī zhì xī běi, jūn lián é jiè. zì shā là nuò hǎi xiǎo shān lì dì shí liù pái bó, zhì tóu hú dì èr shí wǔ pái bó, fán shí. níng yuǎn fán, nán. fǔ dōng nán yī bǎi èr shí lǐ. yī tǎ dào zhì suǒ. qián lóng jiān, zhú níng yuǎn chéng yú gù lēi zhá. guāng xù bā nián shè tóng zhī, shí sì nián gǎi zhì. dōng nán: bó luó bù ěr gá sū shān hà shí shān dà méng kē tú shān wū tǔ dá bǎn mù ní kè dé shān é lín hā bì ěr shān kè lǐ kè zi dá bǎn. nán: suǒ dá bǎn sè gé sān dá bǎn. xī nán: kā lǎ tào shān gé dēng shān hàn téng gé lǐ shān shā là tào shān nuò hǎi tuō gài shān. tè kè sī hé chū é shǔ mù sà ěr shān, zì hú sù tú kǎ nán nuò hǎi tuō gài shān běi rù, zhé dōng liú, nà jiá xióng hé dà xiǎo huò luò hǎi zhū shuǐ, yòu dōng yǔ kōng jí sī hé huì. kōng jí sī hé zì yān qí xī běi liú rù, jìng yé lǐ gé zhuāng nán, hé tè kè sī hé, xī liú, zhì ā wǎ kè zhuāng xī, yǔ hà shí hé huì. hà shí hé yuán chū dà méng kē tú shān, xī liú, nà shí èr wéi chǎng shuǐ huáng qú xī bó yíng qú, hé xī běi liú, wèi yī lí hé, rù suī dìng. běi: sài lǐ mù nào ěr. yì yī: zài chéng. tái zhàn qī, shǔ xī bó yíng. huí zhuāng sān shí qī. é lǔ tè yóu mù dì. kǎ lún qī, wèi zhōng é jiāo jiè, guī é lǔ tè yíng xiá. xiàn jìng yóu nán ér xī jūn jiè é. zì nà lín hā lēi gá lì dì yī pái bó, zhì ā lī qiān gǔ dì shí wǔ pái bó, fán shí wǔ.
伊犁府:沖,繁,疲,難。隸伊塔道。漢至晉為烏孫、伊烈兩國地,後入鐵勒。北魏,悅般國,又車高地。周,突厥地。隋,西突厥及石國。唐,西突厥及回鶻地,又西境為突厥施烏質勒部,又西突厥及笯赤建國、石國地。大曆後,葛邏祿居之。宋為烏孫,後入遼。元名阿力麻里,為諸王海都行營處。明,綽羅斯部,後屬準噶爾。乾隆時,准部平,改烏哈爾里克為伊犁。二十五年,設辦事大臣。二十七年,設將軍,節制南北兩路,以參贊大臣副之。初設二員,尋裁一。二十九年,設錫伯營、索倫、察哈爾領隊大臣各一。三十年,設額魯特領隊大臣。三十四年,設惠寧城領隊大臣。築河北九城。曰惠遠,將軍、參贊大臣、各營領隊大臣駐。總兵先駐綏定,尋移駐。理事同知、撫民同知、巡司各一。改巴顏岱曰惠寧,領隊大臣駐,糧員、巡司各一。改烏哈爾里克曰綏定,總兵駐,糧員、巡司各一。改烏克爾博羅素克曰廣仁,屯鎮左營游擊駐。改察罕烏蘇曰瞻德,都司、守備駐。改霍爾果斯曰拱宸,參將駐,巡司一。改哈拉布拉克曰熙春,屯鎮都司駐,曰塔勒奇,屯鎮守備駐。改固勒紥曰寧遠,以居回民。設阿奇木伯克、伊什罕伯克各一。糧員一。同治五年陷回。後又為俄占。光緒初,全疆底定。八年,收回伊犁。十四年,以綏定城置府。將軍,副都統,參贊大臣,領隊大臣,索倫、額魯特、察哈爾、錫伯各領隊大臣,及滿洲八旗軍標副將,理事同知,同駐惠遠城。參將、霍爾果斯通判駐拱宸城。游擊駐廣仁城。守備駐瞻德城。都司駐熙春城。東距省治一千五百四十五里。廣一千五百餘里,袤一千一百餘里。北極高四十三度五十六分。京師偏西三十四度二十分。領縣二。咸豐元年,俄約定為商埠。綏定沖,繁,疲,難。倚。乾隆二十六年設巡檢。光緒十四年置,移巡檢駐廣仁城。天山支脈綿亘北境。北:塔勒奇山。東北:新開達坂、庫森木什達坂。伊犁河自寧遠西北流入。通惠渠南北二渠,烏拉果克水、大西溝、察罕爾烏蘇水皆注之,又西至河源卡,會霍爾果斯河,西流入俄界。南:大小博羅莊水、霍洛海莊水、沙拉諾海水、洪海水,均北流入沙磧。又東西阿里瑪圖水,北大小東溝水,亦入沙磧。北:賽里木淖爾。驛七:沙泉子、惠遠城、蘆草溝、塔爾奇阿滿鄂博、勒齊爾鄂勒著衣圖博木、胡素圖布拉克。台站一,屬錫伯營,回莊十六。額魯特部上三旗、下五旗,及察哈爾部遊牧地。卡倫十三,為中、俄交界,歸額魯特、錫伯營分轄。牌博自南而西至西北,均連俄界。自沙拉諾海小山立第十六牌博,至頭胡第二十五牌博,凡十。寧遠繁,難。府東南一百二十里。伊塔道治所。乾隆間,築寧遠城於固勒札。光緒八年設同知,十四年改置。東南:博羅布爾噶蘇山、哈什山、大蒙柯圖山、烏土達坂、木尼克得山、額林哈必爾山、克里克子達坂。南:索達坂、色格三達坂。西南:喀喇套山、格登山、汗騰格里山、沙拉套山、諾海托蓋山。特克斯河出俄屬木薩爾山,自胡素圖卡南、諾海托蓋山北入,折東流,納戛雄河、大小霍洛海諸水,又東與崆吉斯河會。崆吉斯河自焉耆西北流入,逕耶里格莊南,合特克斯河,西流,至阿瓦克莊西,與哈什河會。哈什河源出大蒙柯圖山,西流,納十二圍場水、皇渠、錫伯營渠,合西北流,為伊犁河,入綏定。北:賽里木淖爾。驛一:在城。台站七,屬錫伯營。回莊三十七。額魯特遊牧地。卡倫七,為中、俄交界,歸額魯特營轄。縣境由南而西均界俄。自納林哈勒噶立第一牌博,至阿哩千谷第十五牌博,凡十五。
tǎ ěr bā hā tái zhí lì tīng: fán, pí, nán. lì yī tǎ dào. tǎ chéng zuǒ yì fù dōu tǒng cān zàn dà chén lǐng duì dà chén fù jiāng zhù. hàn, xiōng nú yòu dì. sān guó, xiān bēi yòu bù. běi wèi, gāo chē rú rú dì. běi zhōu suí, shǔ tū jué. táng shǔ chē bí nán jìng, wèi gé luó lù, hòu nán xǐ, dì shǔ xiá jiá sī. hòu zhōu shí, gòng yú liáo. nán sòng wèi nǎi mán guó. yuán fēng zhū wáng xī lǐ jí. míng wèi tǔ ěr hù tè bù dì, hòu shǔ zhǔn gá ěr. qián lóng èr shí èr nián, zhǔn bù píng, shǐ nèi shǔ. èr shí jiǔ nián, zhú chéng yǎ ěr, míng yuē zhào fēng. sān shí yī nián, gǎi zhú chéng yú chǔ hū chǔ, jù yǎ ěr èr bǎi lǐ. míng yuē suī jìng, yì qí dì míng wèi tǎ ěr bā hā tái. shè cān zàn dà chén xié bàn lǐng duì dà chén, zhuān lǐ yóu mù, lǐng duì dà chén gè yī, guǎn liáng lǐ shì fǔ mín tóng zhī, xún gǎi tōng pàn, lì yī lí jiāng jūn. guāng xù shí sì nián, zhì zhí lì tīng, gǎi lì. yú tīng zhì dōng nán lǐ xǔ zhú xīn chéng, gǎi cān zàn dà chén wèi zuǒ yì fù dōu tǒng. dōng nán jù shěng zhì yī qiān liù bǎi èr shí sì lǐ. guǎng yī qiān èr bǎi lǐ, mào bā bǎi lǐ. běi jí gāo sì shí qī dù wǔ fēn. jīng shī piān xī sān shí dù sān fēn. tiān shān zhī mài, wān yán nán bù. dōng: zhāi ěr shān sū hǎi tú shān bā jiá ā lā jiá líng tú shān. dōng nán: kā tú shān. xī nán: bā ěr lǔ kè shān. dōng běi: ā ěr tài shān sài lǐ shān hé bó shā kè lǐ shān sháo lǒng shān. běi: tǎ ěr bā hā tái shān, zhī fēng wèi máo hǎi kē líng shān wū shén lǐng é yī bīn shān. é ěr qí sī hé zì kē bù duō bù xī liú rù, nà hā bù gàn zhū shuǐ, xī rù é jiè, zhū yú zhāi sāng nào ěr. é mǐ lēi hé chū é yī bīn shān xī lù, xī liú, zhì kù ěr gá sū tái, hé nán yuán, xī liú, wū lā sī tái shuǐ wū zōng jiá lā shuǐ zì é jìng nán liú zhù zhī, bó ěr lǐ hé hé chá hǎn hé běi liú zhù zhī, yòu dōng rù é jìng. hé bó kè hé chū é yī bīn shān dōng lù, dōng nán liú, hé hé bó shā ěr kè hé bā xìng sà lā shuǐ, yòu dōng nán rù chāng jí, shèn yú shā. sū ěr tú hé chū zhāi ěr shān, dōng liú, huì nà mù hé, yòu dōng zhū wèi ài lā kè nào ěr. dá ěr dá mù hé yì chū zhāi ěr shān, dōng liú, zhū wèi yán chí. shuō ěr gá qí hé yì chū zhāi ěr shān, dōng nán liú, rù suī lái, zhū yú ā ěr yǎ nào ěr. yì shí èr: zhì zhī gàn jí mò duō sè tè ěr mò duō gù ěr tú huò luò tuō luó bù lā kè yǎ mǎ tú kūn dōu lún wū tǔ bù lā kè shā ěr zhá kè wū nà mù kù kè shēn cāng. yǒu huí zhuāng jiǔ. é lǔ tè bù chá hā ěr bù shí niú lù jiù tǔ ěr hù tè bù shí sì niú lù yóu mù dì. hā sà kè sì bù yóu mù dì: yuē kē lēi yī, fù yǐ xīn jiù liǎng wū wǎ kè xiǎo bù yuē sài bù lā tè, fù yǐ ā kè nài màn bù yuē màn bì tè yuē tǔ ěr tú. kǎ lún liù. tīng jìng xī běi yǔ é jiè, zì jīng hé tīng zhì tīng yí nán, lì tǔ sī sài dì sān shí sì pái bó, zhì bù ěr hǎn bù lā kè dì wǔ shí wǔ pái bó, fán pái bó èr shí èr. yòu dōng xún hǎ bā ěr wū sū tǎ ěr bā hā tái shān liáng, zhì mù sī dǎo, zhé běi xíng, yuē yī shēng kè lǐ de, yuē bù luó ā kǎ, yuē èr zhī hé děng chù, fán lì pái bó èr shí qī. xián fēng yuán nián, é yuē dìng wèi shāng bù.
塔爾巴哈台直隸廳:繁,疲,難。隸伊塔道。塔城左翼副都統、參贊大臣、領隊大臣、副將駐。漢,匈奴右地。三國,鮮卑右部。北魏,高車、蠕蠕地。北周、隋,屬突厥。唐屬車鼻南境,為葛羅祿,後南徙,地屬黠戛斯。後周時,貢於遼。南宋為乃蠻國。元封諸王昔里吉。明為土爾扈特部地,後屬準噶爾。乾隆二十二年,准部平,始內屬。二十九年,築城雅爾,名曰肇豐。三十一年,改築城於楚呼楚,距雅爾二百里。名曰綏靖,易其地名為塔爾巴哈台。設參贊大臣、協辦領隊大臣,專理遊牧,領隊大臣各一,管糧理事、撫民同知,尋改通判,隸伊犁將軍。光緒十四年,置直隸廳,改隸。於廳治東南里許築新城,改參贊大臣為左翼副都統。東南距省治一千六百二十四里。廣一千二百里,袤八百里。北極高四十七度五分。京師偏西三十度三分。天山支脈,蜿蜒南部。東:齋爾山、蘇海圖山、巴戛阿拉戛凌圖山。東南:喀圖山。西南:巴爾魯克山。東北:阿爾泰山、賽里山、和博沙克里山、芍隴山。北:塔爾巴哈台山,支峰為毛海柯凌山、烏什嶺、額依賓山。額爾齊斯河自科布多部西流入,納哈布干諸水,西入俄界,瀦於齋桑淖爾。額敉勒河出額依賓山西麓,西流,至庫爾噶蘇台,合南源,西流,烏拉斯台水、烏宗戛拉水自俄境南流注之,博爾里河合察罕河北流注之,又東入俄境。和博克河出額依賓山東麓,東南流,合和博沙爾克河、巴杏薩拉水,又東南入昌吉,滲於沙。蘇爾圖河出齋爾山,東流,會納木河,又東瀦為艾拉克淖爾。達爾達木河亦出齋爾山,東流,瀦為鹽池。說爾噶其河亦出齋爾山,東南流,入綏來,瀦於阿爾雅淖爾。驛十二:郅支、干吉莫多、色特爾莫多、固爾圖、霍洛、托羅布拉克、雅瑪圖、昆都倫、烏土布拉克、沙爾札克、烏納木、庫克申倉。有回莊九。額魯特部、察哈爾部十牛錄、舊土爾扈特部十四牛錄遊牧地。哈薩克四部遊牧地:曰柯勒依,附以新舊兩烏瓦克小部;曰賽布拉特,附以阿克奈曼部;曰曼畢特;曰吐爾圖。卡倫六。廳境西北與俄界,自精河廳至廳迤南,立土斯賽第三十四牌博,至布爾罕布拉克第五十五牌博,凡牌博二十二。又東循哈巴爾烏蘇塔爾巴哈台山樑,至穆斯島,折北行,曰依生克里的,曰布羅呵卡,曰二支河等處,凡立牌博二十七。咸豐元年,俄約定為商埠。
jīng hé zhí lì tīng: chōng, fán, nán. lì yī tǎ dào. hàn wèi, wū sūn. jìn, tiě lēi bù. běi wèi wèi jīn shān yǐ nán zhū bù. suí táng, xī tū jué, hòu shè wà lù zhōu dū du fǔ. yuán, qū zhǐ ér dì. míng, zhǔn gá ěr gè è tà kè tái jí yóu mù dì. qián lóng èr shí èr nián, zhǔn bù píng, shǐ jiàn ān fù chéng yú jīng hé, shè diǎn shǐ. sì shí bā nián, yú chéng dōng èr lǐ jiàn xīn chéng, réng jiù míng, shè dū sī liáng yuán xún sī, cái diǎn shǐ, lì wū lǔ mù qí dōu tǒng. guāng xù shí sì nián, zhì zhí lì tīng, gǎi lì. dōng jù shěng zhì yī qiān qī shí wǔ lǐ. guǎng liù bǎi wǔ shí yú lǐ, mào sì bǎi wǔ shí yú lǐ. běi jí gāo sì shí sì dù sì shí fēn. jīng shī piān xī sān shí èr dù sì shí fēn. tiān shān zhī mài zì dōng běi lái, mào yán jìng nèi. běi: kā lā dá bǎn suǒ dá bǎn. nán: dēng nǔ lēi tái shān wū lán dá bǎn bù lǐ qìn dá bǎn. xī: dé mù kè qìn kā sān dá bǎn, bié zhēn dǎo. bó luó tǎ lā lēi hé chū tīng xī, dōng liú, bù hā shuǐ nán liú, kù sēn mù shén shuǐ běi liú zhù zhī. jīng hé chū dēng nǔ lēi tái shān, yǒu wǔ shuǐ nán lái zhù zhī. kuí tún hé zì kù ěr kā lǎ wū sū tīng xī liú rù, hé gǔ ěr tú hé, yǔ bó luó tǎ lā hé jīng hé jūn zhū yú kā lǎ tǎ lā é xī kē nào ěr. yì wǔ: ān fù tuō lǐ tuō hé mù tú shā quán tuō duō kè. bó luó tǎ lā xún sī yī. běi shān, jiù tǔ ěr hù tè chá hā ěr bù yóu mù dì. nán shān, hā sà kè bù yóu mù dì. kǎ lún shí sān. wèi zhōng é jiāo jiè, guī chá hā ěr yíng xiá.
精河直隸廳:沖,繁,難。隸伊塔道。漢、魏,烏孫。晉,鐵勒部。北魏為金山以南諸部。隋、唐,西突厥,後設嗢鹿州都督府。元,曲只兒地。明,準噶爾各鄂拓克台吉遊牧地。乾隆二十二年,准部平,始建安阜城於精河,設典史。四十八年,於城東二里建新城,仍舊名,設都司、糧員、巡司,裁典史,隸烏魯木齊都統。光緒十四年,置直隸廳,改隸。東距省治一千七十五里。廣六百五十餘里,袤四百五十餘里。北極高四十四度四十分。京師偏西三十二度四十分。天山支脈自東北來,袤延境內。北:喀拉達坂、索達坂。南:登努勒台山、烏蘭達坂、布里沁達坂。西:德木克沁喀三達坂,別珍島。博羅塔拉勒河出廳西,東流,布哈水南流,庫森木什水北流注之。精河出登努勒台山,有五水南來注之。奎屯河自庫爾喀喇烏蘇廳西流入,合古爾圖河,與博羅塔拉河、精河均瀦於喀喇塔拉額西柯淖爾。驛五:安阜、托里托、和木圖、沙泉、托多克。博羅塔拉巡司一。北山,舊土爾扈特、察哈爾部遊牧地。南山,哈薩克部遊牧地。卡倫十三。為中、俄交界,歸察哈爾營轄。
wēn sù fǔ: chōng, fán, pí. ā kè sū dào zhì suǒ. ā kè sū zǒng bīng zhù. jiù ā kè sū huí chéng. ā kè yì yán bái, sū wèi shuǐ yě. hàn, gū mò guó. sān guó zhì běi wèi shǔ guī zī. nán sòng shí shǔ xī liáo. yuán, bié shī bā lǐ xī jìng, fēng zōng wáng ā zhǐ jí. míng yǒng lè jiān rù huí bù. hòu bìng yú zhǔn gá ěr. qián lóng èr shí èr nián shǐ nèi shǔ, gǎi míng ā kè sū. èr shí sì nián, huí bù píng. sì shí sì nián, yí wū shén lǐng duì dà chén lái zhù. jiā qìng èr nián, gǎi shè bàn shì dà chén, lì kā shí gá ěr. guāng xù shí nián cái, zhì zhí lì zhōu. èr shí bā nián shēng fǔ. guāng xù jiǔ nián, zhú xīn chéng wèi fǔ zhì. dōng běi jù shěng zhì èr qiān qī bǎi bā shí lǐ. guǎng yī qiān èr bǎi yú lǐ, mào bā bǎi yú lǐ. běi jí gāo sì shí yí dù jiǔ fēn. jīng shī piān xī sān shí qī dù shí wǔ fēn. lǐng xiàn èr. xī nán: gé dá ěr shān tiě kè liè kè dá shān gǔ gù tí shān. hú mǎ lǎ kè hé hā lā hé dàn hé tuō shén hǎn hé, jiē zì wēn sù dōng nán rù, hé liú, nà bì dǐ ěr hé, zhì sài lǐ mù wèi hún bā shén hé, jìng yǐ sī kūn zhuāng, yè ěr qiāng hé zì bā chǔ zhōu běi liú zhù zhī, yòu nà hé tián hé, dōng nán liú wèi tǎ lǐ mù hé, rù shā yǎ. yì sì: hún bā shén sà yī lǐ kè qiáo lǐ hū tú qí lán tái. kē píng xún sī yī. dà huí zhuāng shí èr. bù lǔ tè nuò yī gǔ tè bù yóu mù dì. wēn sù chōng, fán, nán. fǔ běi èr shí wǔ lǐ. dào guāng shí jiǔ nián zhú chéng, huí chéng xī běi yuē jiù chéng. guāng xù jiǔ nián shè xún sī. èr shí bā nián zhì xiàn. hàn téng gé lǐ shān wèi tiān shān zuì gāo zhī fēng, yóu xiàn xī běi wān yán dōng běi, wèi yǔ yī lí fǔ jí é luó sī jiè shān. xī běi zhī shān yǒu sà léi yǎ sī shān chǔ kè dá ěr shān sà wǎ bā qí shān tiē liè dá bǎn. dōng běi zhī shān yǒu sà bā qí shān wū xī lā kè shān mù sù dá bǎn tiě chǎng shān yì shén hā zi shān. tiě liáng hé chū xiàn dōng, hā lā hé dàn hé yì chū zhī shuǐ, zhì xiàn nán hé liú, zhù hún bā shén hé. hú mǎ lǎ kè tí hé tuō shén hǎn hé, jūn chū xiàn xī, dōng nán liú, tuō gàn shén hé bì dǐ ěr hé zì wū shén dōng liú zhù zhī, wèi hún bā shén hé, rù fǔ. yì shí: zài chéng suī yǎ kè zhá mù tái hā lā yù ěr gǔn ā ěr bā tè hé yuē huǒ luó bā tú lā tè hú sī tú tuō hǎi tǎ mù hā tǎ shén gá kè chá hā ěr. dà huí zhuāng jiǔ. kǎ lún yī. bài chéng chōng, pí. fǔ dōng sì bǎi wǔ shí lǐ. hàn, gū mò guó dì. táng wèi ā xī yán chéng, hòu bìng yú guī zī. qián lóng èr shí èr nián nèi shǔ, zhì ā qí mù bó kè lǐ huí wù. guāng xù shí nián zhì xiàn. tiān shān mián gèn běi jìng. dōng běi: hā léi kè tào shān bīng shān dà mù sù ěr dá bǎn míng bù lā kè shān. dōng nán: jié dá bǎn, yǒu dī shuǐ yá wēn bā shén tuō hé nài dàn gǒng bó hé sè ěr tóng kuàng wǔ. mù zhá lā tí hé, fā yuán bīng shān, xī nán liú, nà nào shuǐ tiě mǐn shuǐ, zhé dōng nán, nà tè lā bù jué kè shuǐ, wèi tóng chǎng hé. yòu nà hā lā sū shuǐ sù shén lēi kè shuǐ, wèi wèi gàn hé, dōng nán rù kù chē. yì wǔ: gū mò è yī sī táng chá ěr qí sài lǐ mù hé sè ěr. huí zhuāng èr shí yī. kǎ lún sān.
溫宿府:沖,繁,疲。阿克蘇道治所。阿克蘇總兵駐。舊阿克蘇回城。阿克譯言「白」,蘇謂「水」也。漢,姑墨國。三國至北魏屬龜茲。南宋時屬西遼。元,別失八里西境,封宗王阿只吉。明永樂間入回部。後並於準噶爾。乾隆二十二年始內屬,改名阿克蘇。二十四年,回部平。四十四年,移烏什領隊大臣來駐。嘉慶二年,改設辦事大臣,隸喀什噶爾。光緒十年裁,置直隸州。二十八年升府。光緒九年,築新城為府治。東北距省治二千七百八十里。廣一千二百餘里,袤八百餘里。北極高四十一度九分。京師偏西三十七度十五分。領縣二。西南:格達爾山、鐵克列克達山、谷故提山。瑚瑪喇克河、哈拉和旦河、托什罕河,皆自溫宿東南入,合流,納畢底爾河,至賽里木為渾巴什河,逕乙思坤莊,葉爾羌河自巴楚州北流注之,又納和闐河,東南流為塔里木河,入沙雅。驛四:渾巴什、薩伊里克、喬里呼圖、齊蘭台。柯坪巡司一。大回莊十二。布魯特諾依古特部遊牧地。溫宿沖,繁,難。府北二十五里。道光十九年築城,回城西北曰舊城。光緒九年設巡司。二十八年置縣。汗騰格里山為天山最高之峰,由縣西北蜿蜒東北,為與伊犁府及俄羅斯界山。西北支山有薩雷雅斯山、楚克達爾山、薩瓦巴齊山、帖列達坂。東北支山有薩巴齊山、烏西拉克山、木素達坂、鐵廠山、意什哈子山。鐵梁河出縣東,哈拉和旦河溢出之水,至縣南合流,注渾巴什河。瑚瑪喇克提河、托什罕河,均出縣西,東南流,托干什河、畢底爾河自烏什東流注之,為渾巴什河,入府。驛十:在城、雖雅克、札木台、哈拉玉爾滾、阿爾巴特、和約伙羅、巴圖拉特湖、斯圖托海、塔木哈塔什、噶克察哈爾。大回莊九。卡倫一。拜城沖,疲。府東四百五十里。漢,姑墨國地。唐為阿悉言城,後並於龜茲。乾隆二十二年內屬,置阿奇木伯克理回務。光緒十年置縣。天山綿亘北境。東北:哈雷克套山、冰山、大木素爾達坂、明布拉克山。東南:截達坂,有滴水崖、溫巴什、托和奈旦、鞏伯、和色爾銅礦五。木札拉提河,發源冰山,西南流,納鬧水、鐵敏水,折東南,納特拉布覺克水,為銅廠河。又納哈拉蘇水、宿什勒克水,為渭干河,東南入庫車。驛五:姑墨、鄂伊斯塘、察爾齊、賽里木、河色爾。回莊二十一。卡倫三。
yān qí fǔ: yào, chōng, nán. lì ā kè sū dào. jiù kā lǎ shā ěr huí chéng. kā lǎ yì yán hēi, shā ěr chéng yě. hàn, yān qí wēi xū yù lí zhū guó dì. hòu hàn zhì suí wèi yān qí guó. táng zhēn guān liù nián lái cháo, shí bā nián zhì yān qí dū du fǔ, hòu lì suì yè zhèn yú cǐ. zhēn yuán hòu, méi yú tǔ bō. sòng xī zhōu huí gú dì, hòu shǔ xī liáo. yuán, bié shī bā lǐ dōng jìng. míng chū cháo gòng, hòu xǐ tiān shān nán, jù qí dì, hào yī lēi bā lā. kāng xī zhōng, zhǔn bù gá ěr dān zhàn wèi mù chǎng, xiǎo cè líng dūn duō bù gá ěr dān cè líng xiān hòu jù zhī. qián lóng èr shí èr nián, zhǔn bù píng, gǎi míng kā lǎ shā ěr. èr shí sān nián, shǐ jiàn chéng. chéng huǐ yú huǒ. zhì fǔ hòu, jiù ān jí yán huí chéng tà dà zhī. èr shí sì nián, shè bàn shì dà chén. xiá bù gǔ ěr kù ěr lēi èr chéng, shè yóu jī, yǐ ā qí mù bó kè lǐ huí wù. sān shí bā nián, tǔ ěr hù tè jí hé shuò tè yí mù zhū lēi dōu sī, guī bàn shì dà chén jiān xiá. guāng xù bā nián cái, shè kā lǎ shā ěr zhí lì tīng. èr shí sì nián shēng fǔ, yì jīn míng. běi jù shěng yī qiān jiǔ shí lǐ. guǎng yī qiān yú lǐ, mào èr qiān wǔ bǎi lǐ. běi jí gāo sì shí èr dù qī fēn. jīng shī piān xī èr shí jiǔ dù shí qī fēn. lǐng xiàn sān. xī: dá lán dá bǎn jiāng bù dá bǎn dá hā tè lǐng. xī běi: hú sī tú dá bǎn zé dá bǎn chá hǎn sà lā dá bǎn hé tún bó kè lǐng. běi: zhū lēi dōu sī shān. dōng: bó ěr tú shān tiě lǐ dá bǎn sà sà ěr dá bǎn. dōng nán: kù ěr tài shān dà shí shān gàn luò kě dá bǎn. kāi dōu hé, yuán chū hé tún bó kè lǐng, nán liú, jīng zhū lēi dōu sī shān, fēn èr zhī, fù hé kòu kè nè kè shuǐ, zhé dōng nán, nà sài rén mù zhū xiǎo shuǐ nán liú jìng chéng xī, huì yú bó sī téng nào ěr. fù yì chū, jìng kù ěr lēi huí chéng, yòu huì wèi bù tā hǎi zǐ, rù lún tái. kōng jí sī hé, yuán chū chéng xī běi jǔ ěr dá bǎn, xī běi liú, rù níng yuǎn. mǎ nà sī hé, yuán chū hú sī tú dá bǎn, běi liú rù suī lái. hū tú bì hé, yuán chū fǔ běi tiān gé ěr dá bǎn, běi liú rù chāng jí. yì jiǔ: zài chéng qīng shuǐ hé wū shā kè tǎ xīn jǐng zi yú shù gōu chái ní quán kù ěr lēi shàng hù dì kù ěr chǔ. dà huí zhuāng bā. tǔ ěr hù tè bù liǎng zhá sà kè hé shuò tè bù liǎng zhá sà kè yóu mù dì. kǎ lún wǔ. xīn píng pí, nán. fǔ nán sān bǎi liù shí yú lǐ. hàn, yù lí guó dì. sān guó hòu rù yān qí. míng, hòu shén ní jiá dì. jiù míng luó bù nào ěr, shǔ lǔ kè qìn huí wáng. guāng xù shí yī nián, shè jú pú chāng chéng lǐ tún fáng. èr shí sì nián zhì xiàn, zhì luó bù nào ěr, yǐ yóu jī zhù pú chāng chéng. běi: dà shí shān zhī mài zì fǔ jìng yí lǐ rù xiàn. tǎ lǐ mù hé zì shā yǎ dōng liú rù, fēn èr zhī, nán zhī huì wèi xiǎo luó bù nào ěr, yì chū dōng xíng, yǔ běi zhī hé, wèi gàn nán hé zì shā yǎ dōng liú zhù zhī, yòu dōng zhù wèi liù pō. wèi gàn běi hé zì lún tái dōng liú rù, zhū wèi chōng kù hǎi zǐ. kǒng què hé chéng bù tā hǎi zǐ shuǐ zì fǔ rù, yì chū dōng liú, yǔ chōng kù hǎi zǐ yì chū shuǐ hé, dōng nán liú, rù chuò qiāng. gǔ sī lā kè hé yóu tǎ lǐ mù hé suǒ zhū zhī dì wǔ pō yì chū, dōng běi liú, xié guàn wèi gàn běi hé, wèi hǎn xī hé, dōng běi huì wèi xiǎo hǎi zǐ, rù chuò qiāng. yì jiǔ: zài chéng kè ní ěr yīng qì gài hé kǎi lā yīng gé kě lì wū lǔ kě lì gǔ sī lā kè zhuāng hà shí dūn dōu lā lǐ. huí zhuāng èr shí. kǎ lún sān. lún tái chōng, pí, nán. fǔ xī nán liù bǎi shí wǔ lǐ. jiù zhì gǔ xún sī. hàn, lún tái wū lěi qú lí. jìn, guī zī guó dì. yuán wèi hòu rù tǔ gǔ hún. táng shǔ ān xī dōu hù, yǔ yú tián shū lè suì yè wèi sì zhèn, hòu xiàn tǔ bō. yuán wèi bié shī bā lǐ dōng jìng. qián lóng zhōng nèi fù. èr shí sì nián, shè ā qí mù bó kè lǐ huí wù. guāng xù bā nián cái, shè xún sī. èr shí bā nián, yǐ bù gǔ ěr zhì xiàn. běi: zhū lēi tǔ sī shān, wān yán shù bǎi lǐ. de nà ěr hé fā yuán kù chē zhī hā lā cǎo hú, nán liú rù jìng, nà xiàn běi zhū shuǐ, yòu nán liú, huì wèi sī ěr lǐ kè hēi xǐ hú. wèi gàn běi hé zì shā yǎ dōng běi liú rù, yòu dōng rù xīn píng. dōng nán: dà gē bì. yì sì: bù gǔ ěr yáng sà ěr cè dá yǎ ěr yě yún gōu. huí zhuāng jiǔ shí yī. chuò qiāng yào. fǔ dōng nán yī qiān èr bǎi yú lǐ. hàn, chuò qiāng guó. qián lóng èr shí sì nián, shè ā qí mù bó kè lǐ huí wù. guāng xù èr shí sì nián cái, shè kǎ kè lǐ kè xiàn chéng, lì fǔ. èr shí bā nián zhì xiàn. kūn lún zhī mài gèn yú jìng nèi. nán: wū lán dá bù xùn shān ā lēi téng tǎ gé lǐng a lǐ hā tún shān dà zhōng xiǎo qū mǎng shān. dōng: ā sī téng tǎ gé shān. kǒng què hé zì xīn píng dōng nán rù, fēn èr zhī: yī dōng liú, zhū wèi kǒng què hǎi zǐ yī hé ā lǎ tiě lǐ mù hé, zhì tuō hū shā tǎ zhuāng, zhù luó bù nào ěr. kǎ qiáng hé zì yú tián dōng běi liú rù, bìng zhù nào ěr. nào ěr guǎng mào sān sì bǎi lǐ, gǔ pú chāng hǎi, yì yán zé yōu zé, fú liú dōng nán qiān wǔ bǎi lǐ, zài chū jī shí wèi huáng hé. qí dōng běi shuò luò huàn, nán kù mù huàn, dōng ā bù dàn hǎi, bìng rù yú shā. yì liù: zài chéng luó bù pò chéng tuō hé mǎng ā lā hǎn hā lā tái. huí zhuāng shí yī. é lǔ tè bù yóu mù dì.
焉耆府:要,沖,難。隸阿克蘇道。舊喀喇沙爾回城。喀喇譯言「黑」,沙爾「城」也。漢,焉耆、危須、尉犁諸國地。後漢至隋為焉耆國。唐貞觀六年來朝,十八年置焉耆都督府,後立碎葉鎮於此。貞元後,沒於吐蕃。宋西州回鶻地,後屬西遼。元,別失八里東境。明初朝貢,後徙天山南,據其地,號伊勒巴拉。康熙中,准部噶爾丹占為牧場,小策凌敦多布、噶爾丹策零先後據之。乾隆二十二年,准部平,改名喀喇沙爾。二十三年,始建城。城毀於火。置府後,就安集延回城拓大之。二十四年,設辦事大臣。轄布古爾、庫爾勒二城,設游擊,以阿奇木伯克理回務。三十八年,土爾扈特及和碩特移牧珠勒都斯,歸辦事大臣兼轄。光緒八年裁,設喀喇沙爾直隸廳。二十四年升府,易今名。北距省一千九十里。廣一千餘里,袤二千五百里。北極高四十二度七分。京師偏西二十九度十七分。領縣三。西:達蘭達坂、江布達坂、達哈特嶺。西北:胡斯圖達坂、澤達坂、察罕薩拉達坂、和屯博克嶺。北:朱勒都斯山。東:博爾圖山、鐵里達坂、薩薩爾達坂。東南:庫爾泰山、大石山、干洛可達坂。開都河,源出和屯博克嶺,南流,經朱勒都斯山,分二支,複合扣克訥克水,折東南,納賽仁木諸小水;南流逕城西,匯於博斯騰淖爾。復溢出,逕庫爾勒回城,又匯為布它海子,入輪台。崆吉斯河,源出城西北舉爾達坂,西北流,入寧遠。瑪納斯河,源出胡斯圖達坂,北流入綏來。呼圖壁河,源出府北天格爾達坂,北流入昌吉。驛九:在城、清水河、烏沙克塔、新井子、榆樹溝、柴泥泉、庫爾勒、上戶地、庫爾楚。大回莊八。土爾扈特部兩札薩克、和碩特部兩札薩克遊牧地。卡倫五。新平疲,難。府南三百六十餘里。漢,尉犁國地。三國後入焉耆。明,後什尼戛地。舊名羅布淖爾,屬魯克沁回王。光緒十一年,設局蒲昌城理屯防。二十四年置縣,治羅布淖爾,以游擊駐蒲昌城。北:大石山支脈自府境迤邐入縣。塔里木河自沙雅東流入,分二支,南支匯為小羅布淖爾,溢出東行,與北支合,渭干南河自沙雅東流注之,又東注為六泊。渭干北河自輪台東流入,瀦為沖庫海子。孔雀河承布它海子水自府入,溢出東流,與沖庫海子溢出水合,東南流,入婼羌。古斯拉克河由塔里木河所瀦之第五泊溢出,東北流,斜貫渭干北河,為罕溪河,東北匯為小海子,入婼羌。驛九:在城、克泥爾、英氣蓋河、楷拉、英格可立、烏魯可立、古斯拉克莊、哈什墩、都拉里。回莊二十。卡倫三。輪台沖,疲,難。府西南六百十五里。舊至古巡司。漢,輪台、烏壘、渠犁。晉,龜茲國地。元魏後入吐谷渾。唐屬安西都護,與于闐、疏勒、碎葉為四鎮,後陷吐蕃。元為別失八里東境。乾隆中內附。二十四年,設阿奇木伯克理回務。光緒八年裁,設巡司。二十八年,以布古爾置縣。北:珠勒土斯山,蜿蜒數百里。的納爾河發源庫車之哈拉草湖,南流入境,納縣北諸水,又南流,匯為斯爾里克黑洗湖。渭干北河自沙雅東北流入,又東入新平。東南:大戈壁。驛四:布古爾、洋薩爾、策達雅爾、野雲溝。回莊九十一。婼羌要。府東南一千二百餘里。漢,婼羌國。乾隆二十四年,設阿奇木伯克理回務。光緒二十四年裁,設卡克里克縣丞,隸府。二十八年置縣。崑崙支脈亘於境內。南:烏蘭達布遜山、阿勒騰塔格嶺、阿里哈屯山、大中小屈莽山。東:阿思騰塔格山。孔雀河自新平東南入,分二支:一東流,瀦為孔雀海子;一合阿喇鐵里木河,至托乎沙塔莊,注羅布淖爾。卡牆河自于闐東北流入,並注淖爾。淖爾廣袤三四百里,古蒲昌海,亦鹽澤、泑澤,伏流東南千五百里,再出積石為黃河。其東北碩洛浣,南庫木浣,東阿不旦海,併入於沙。驛六:在城、羅布、破城、托和莽、阿拉罕、哈拉台。回莊十一。額魯特部遊牧地。
kù chē zhí lì zhōu: chōng, fán. lì ā kè sū dào. jiù huí chéng. hàn, guī zī guó. hòu hàn jiàn wǔ zhōng, miè yú shā chē, xún fù lì, shǔ xiōng nú. yǒng yuán sān nián nèi shǔ. jìn tài kāng zhōng, wèi yān qí suǒ miè, xún fù lì. táng zhēn guān zhōng, zhì guī zī dū du fǔ. xiǎn qìng sān nián, xǐ ān xī dà dū hù zhì zhī. běi sòng shí rù gòng. nán sòng shǔ xī liáo. yuán wèi bié shī bā lǐ xī jìng. míng yǒng lè zhōng, bìng rù huí bù. shùn zhì kāng xī jiān, zhǔn gá ěr jiān yǒu qí dì. qián lóng èr shí sān nián, tǎo huò jí zhàn, bó kè ā jí yǐ chéng jiàng, gǎi míng kù chē. kù yì yán cǐ dì, chē wèi yuān jǐng yě. èr shí sì nián, shè bàn shì dà chén. shè dū sī, yǐ ā qí mù bó kè lǐ huí wù. guāng xù shí nián cái, zhì zhí lì zhōu. běi jù shěng zhì èr qiān sān shí lǐ. guǎng liù bǎi shí lǐ, mào qī bǎi lǐ. běi jí gāo sì shí yí dù sān shí qī fēn. jīng shī piān xī sān shí sān dù sān shí èr fēn. lǐng xiàn yī. hàn téng gé lǐ shān zhī mài mián gèn běi jìng. dōng běi yǒu dié lā ěr dá bǎn. xī běi: ā ěr qí lǐ kè dá bǎn mǎ nà kè qí dá bǎn tài lái mǎi tí dá bǎn ā lā ā qí dá bǎn. xī: tuō hé lā dàn dá bǎn qiān fó dòng. běi: sū bā shén tóng chǎng. lóng kǒu hé yuán chū dié lā ěr dá bǎn, xī nán liú, nà tǎ lǐ kè shuǐ tuō kè sū lā shuǐ kǎ lā nào shuǐ duǒ tuō shuǐ, zhì suí lǔ zhuāng, fēn wèi yè sī bā shén hé wū qià sà yī hé mì ěr tè yàn hé, hé liú ér dōng, zhū wèi shā hā lǐ kè cǎo hú. lā yī sū hé chū chéng běi, fēn èr zhī, jūn nán liú, yī rù lún tái, yī rù shā hā lǐ kè cǎo hú. wèi gàn hé zì bài chéng dōng nán liú rù, jìng qiān fó dòng, nán liú rù shā yǎ. yì wǔ: jiū zī tuō hé lā dàn tuō hé nài hā ěr bā a ěr bā tè. dà xiǎo huí zhuāng yī bǎi èr shí liù. kǎ lún sì. shā yǎ zhōu nán bǎi bā shí lǐ. táng, tū jué shī shā yàn zhōu. qián lóng èr shí sì nián, shè ā qí mù bó kè lǐ huí wù. guāng xù shí nián cái. èr shí jiǔ nián, yǐ shā yǎ ěr huí chéng zhì xiàn. xī běi: hā diàn kè tào shān. wèi gàn hé zì zhōu nán rù, zhé dōng liú, zhì sà yá bā kè zhuāng, wèi è gēn hé, jìng shā kè lǐ kè, fēn zhī nán liú rù tǎ lǐ mù hé. yòu dōng jìng ā qià, fēn èr zhī: yī dōng nán liú, chū jìng wèi wèi gàn nán hé, rù xīn píng yī dōng běi liú, chū jìng wèi wèi gàn běi hé, rù lún tái. tǎ lǐ mù hé zì wēn sù dōng nán rù, zhì kě kě mì, nà wèi gàn hé zhī liú, zhì kā lǎ dūn, dōng liú rù xīn píng. xī nán: xià hé lǐ hǎi zǐ. xī: cǎo hú huàn. yì èr: zài chéng liàng gá ěr. huí zhuāng liù shí sì. kǎ lún sān.
庫車直隸州:沖,繁。隸阿克蘇道。舊回城。漢,龜茲國。後漢建武中,滅於莎車,尋復立,屬匈奴。永元三年內屬。晉太康中,為焉耆所滅,尋復立。唐貞觀中,置龜茲都督府。顯慶三年,徙安西大都護治之。北宋時入貢。南宋屬西遼。元為別失八里西境。明永樂中,併入回部。順治、康熙間,準噶爾兼有其地。乾隆二十三年,討霍集占,伯克阿集以城降,改名庫車。庫譯言「此地」,車謂「眢井」也。二十四年,設辦事大臣。設都司,以阿奇木伯克理回務。光緒十年裁,置直隸州。北距省治二千三十里。廣六百十里,袤七百里。北極高四十一度三十七分。京師偏西三十三度三十二分。領縣一。汗騰格里山支脈綿亘北境。東北有迭拉爾達坂。西北:阿爾齊里克達坂、馬納克齊達坂、泰來買提達坂、阿拉阿奇達坂。西:托和拉旦達坂、千佛洞。北:蘇巴什銅廠。龍口河源出迭拉爾達坂,西南流,納塔里克水、托克蘇拉水、卡拉淖水、朵托水,至隨魯莊,分為葉斯巴什河、烏恰薩伊河、密爾特彥河,合流而東,瀦為沙哈里克草湖。拉依蘇河出城北,分二支,均南流,一入輪台,一入沙哈里克草湖。渭干河自拜城東南流入,逕千佛洞,南流入沙雅。驛五:鳩茲、托和拉旦、托和奈、哈爾巴、阿爾巴特。大小回莊一百二十六。卡倫四。沙雅州南百八十里。唐,突厥施沙雁州。乾隆二十四年,設阿奇木伯克理回務。光緒十年裁。二十九年,以沙雅爾回城置縣。西北:哈電克套山。渭干河自州南入,折東流,至薩牙巴克莊,為鄂根河,逕沙克理克,分支南流入塔里木河。又東逕阿洽,分二支:一東南流,出境為渭干南河,入新平;一東北流,出境為渭干北河,入輪台。塔里木河自溫宿東南入,至可可覓,納渭干河支流,至喀喇墩,東流入新平。西南:下和裏海子。西:草湖浣。驛二:在城、亮噶爾。回莊六十四。卡倫三。
wū shén zhí lì tīng: yào, chōng, pí, nán. lì ā kè sū dào. fù jiāng zhù. hàn, wēn sù guó. hòu hàn nèi fù. běi wèi rù guī zī. táng zhēn guān zhōng píng zhī, zhì wēn sù zhōu, lì ān xī dōu hù fǔ. nán sòng shǔ xī liáo. yuán wèi bié shī bā lǐ xī jìng, fēng zōng wáng ā zhǐ jí. míng yǒng lè zhōng, qí wáng xī qiān, dì rù huí bù. hòu bìng yú zhǔn gá ěr, míng tú ěr mén. qián lóng èr shí nián, ā qí mù bó kè huò jí sī qín dá wǎ qí, yǐ chéng nèi shǔ, gǎi míng wū shén. yǐ wū chì shān dé míng. èr shí sān nián, shè bàn shì dà chén cān jiāng. sān shí yī nián, zhú yǒng níng chéng, yí kā shí gá ěr cān zàn dà chén xié bàn dà chén zhù zhī, yòu shè lǐng duì dà chén. sì shí sì nián, yí lǐng duì zhù ā kè sū. wǔ shí èr nián, yí cān zàn xié bàn zhù kā shí gá ěr, réng liú bàn shì dà chén. guāng xù jiǔ nián cái, zhì zhí lì tīng. dōng běi jù shěng zhì sān qiān èr shí lǐ. guǎng yī qiān yī bǎi bā shí lǐ, mào sān bǎi qī shí lǐ. běi jí gāo sì shí yí dù liù fēn. jīng shī piān xī sān shí bā dù èr shí qī fēn. tiān shān zhī mài mián gèn jìng nèi. xī nán: wū lǔ shān dá bǎn. nán: mù qí bié shén dá bǎn dēng lǔ gǔ dá bǎn tún zhū sù shān. dōng nán: kù lǔ kè dá hā shān. xī běi: shàng qí hā ěr dá bǎn. běi: kuò kā shā lēi shān gē shén shān hā kè shàn shān. dōng běi: gòng gǔ lǔ dá bǎn zhēn dàn dá bǎn yīng ā wǎ dá shān. tuō shén hǎn hé èr yuán, yī zì jiā shī dōng běi rù, nà shàng qí hā ěr dá bǎn shuǐ, hé dōng liú, nà xī bù lēi kǒng gài hé yù zān hé, zhì wū shén zhuāng, bié dié shuǐ nán liú zhù zhī. yòu dōng wèi bì dǐ ěr hé gòng gǔ lǔ jí kě kě róng èr shuǐ hé wèi liǔ shù quán, nán liú zhù zhī, dōng liú rù wēn sù. yì èr: wū chì yáng hǎi. huí zhuāng èr shí bā. bù lǔ tè èr bù yóu mù dì: yuē qí lǐ kè, yuē hú shén qí. kǎ lún shí sān. tīng jìng běi jí xī běi jūn jiè é. zì kā yī chē qí hā dá bǎn, zhì qí qià ěr dá bǎn, lì pái bó liù.
烏什直隸廳:要,沖,疲,難。隸阿克蘇道。副將駐。漢,溫宿國。後漢內附。北魏入龜茲。唐貞觀中平之,置溫肅州,隸安西都護府。南宋屬西遼。元為別失八里西境,封宗王阿只吉。明永樂中,其王西遷,地入回部。後並於準噶爾,名圖爾璊。乾隆二十年,阿奇木伯克霍集斯擒達瓦齊,以城內屬,改名烏什。以烏赤山得名。二十三年,設辦事大臣、參將。三十一年,築永寧城,移喀什噶爾參贊大臣、協辦大臣駐之,又設領隊大臣。四十四年,移領隊駐阿克蘇。五十二年,移參贊、協辦駐喀什噶爾,仍留辦事大臣。光緒九年裁,置直隸廳。東北距省治三千二十里。廣一千一百八十里,袤三百七十里。北極高四十一度六分。京師偏西三十八度二十七分。天山支脈綿亘境內。西南:烏魯山達坂。南:木其別什達坂、登魯古達坂、屯珠素山。東南:庫魯克達哈山。西北:上齊哈爾達坂。北:廓喀沙勒山、戈什山、哈克善山。東北:貢古魯達坂、珍旦達坂、英阿瓦達山。托什罕河二源,一自伽師東北入,納上齊哈爾達坂水,合東流,納希布勒孔蓋河、玉簪河,至烏什莊,別疊水南流注之。又東為畢底爾河、貢古魯及可可容二水合為柳樹泉,南流注之,東流入溫宿。驛二:烏赤、洋海。回莊二十八。布魯特二部遊牧地:曰奇里克,曰胡什齊。卡倫十三。廳境北及西北均界俄。自喀依車奇哈達坂,至齊恰爾達坂,立牌博六。
shū lè fǔ: chōng, fán, pí. kā shí gá ěr dào zhì suǒ. wū lǔ mù qí tí dū tóng zhù. jiù kā shí gá ěr dào lái níng chéng. kā shí yì yán gè sè, gá ěr wèi zhuān fáng. hàn, shū lè guó dì. yǒng píng zhōng, guī zī bìng zhī, xún fù lì. yuán wèi tài yán èr nián nèi shǔ. suí mò shǔ xī tū jué. táng zhì qū shā dū du fǔ. sòng kāi bǎo èr nián, bìng yú yú tián. nán sòng shǔ xī liáo. yuán zhì yuán èr shí wǔ nián, zhì dá lǔ huā chì, tún tián yú cǐ, lì ā mǔ hé shěng. míng wèi hā shí hā ér guó. míng mò mǎ mù tè yù bù sù zì yà lá bó lái. fèng huí jiào. qián lóng jiān, zhǔn gá ěr hàn qiú qí céng sūn mǎ hǎn mù yú yī lí, bìng qí èr zi bō luó ní dōu huò jí zhàn. èr shí nián, píng yī lí, mǎ hǎn mù yǐ sǐ, dìng běi jiāng jūn bān dì shì bō luó ní dōu qiú, shǐ guī kā shí gá ěr tǒng qí zhòng, liú huò jí zhàn yú jūn. xuán táo zhì yè ěr qiāng, jù chéng pàn. èr shí sì nián, jiāng jūn fù dé kè zhī, ā hún yǐ kā shí gá ěr jiàng, shǐ nèi shǔ. shè cān zàn dà chén, zǒng bàn tiān shān nán lù bā chéng shì wù. yǐ ā qí mù bó kè lǐ huí wù. lǐng duì dà chén xié bàn dà chén gè yī. zhuān lǐ kā shí gá ěr yīng jí shā ěr shì wù. zǒng bīng yī. èr shí qī nián, yú gū lóu bā hǎi zhú lái níng chéng. jiù huí chéng xī běi èr lǐ. sān shí yī nián, yí cān zàn xié bàn zhù wū shén, gǎi shè bàn shì dà chén. wǔ shí èr nián, fù shè cān zàn xié bàn. dào guāng qī nián, yú hā lǎ hā yī zhú xīn chéng, míng yuē huī wǔ. guāng xù jiǔ nián, cái cān zàn xié bàn, zhì zhí lì zhōu. èr shí jiǔ nián shēng fǔ, zēng jiā shī, yòu bā chǔ zhōu tóng lì. xún gē bā chǔ shǔ shā chē. dōng běi jù shěng zhì sì qiān wǔ bǎi lǐ. guǎng yī qiān liù bǎi yú lǐ, mào qī bǎi yú lǐ. běi jí gāo sān shí jiǔ dù èr shí wǔ fēn. jīng shī piān xī sì shí èr dù èr shí wǔ fēn. lǐng xiàn èr. wū lán wū sū hé zì fǔ dōng liú rù, jìng chéng nán, fù dōng běi liú rù jiā shī. hǎn ài lǐ kè hé yǎ mén yǎ ěr hé yì zì fǔ dōng liú rù, zhù yuè pǔ ěr hú zhī dōng kù shān hé. xià yóu bié shén gàn qú, zì yīng jí shā ěr dōng běi liú rù, fēn shù xiǎo shuǐ rù shā qì. yì sān: xì xián yǎ mén yǎ ěr yǎ bo cáng. hàn tún bā, dà xiǎo huí zhuāng liù. bù lǔ tè bù yóu mù dì. kǎ lún èr. xián fēng yuán nián, é yuē dìng wèi shāng bù. shū fù chōng, fán, pí. fǔ xī běi èr shí sì lǐ. jiù huí zhuāng. guāng xù jiǔ nián, huà wū lán wū sū hé shàng yóu shí yī zhuāng zhì. xī běi: wū zī bié lǐ shān, wèi cōng lǐng tiān shān zhī guò mài, cōng lǐng zhī fēng. xī nán: kā lǎ tè shān mǎ ěr gàn shān kā bo kā shān é yī ěr ā tè shān. nán: wū lǔ wǎ tè shān ā yī ā qí shān lēi tài wū bā shén shān, jiē zài wū lán wū sū hé nán, tiān shān zhī fēng. xī běi: sà wǎ yǎ ěr dé shān xī kāng shān kè zi tú shān kù sī hún shān dōng kè yī kè shān, jiē zài wū lán wū sū hé běi. wū lán wū sū hé yuán chū cōng lǐng, dōng liú, nà yè jīn shuǐ mǎ ěr kān sū hé ā yī ā qí shuǐ kù sī hún shuǐ, jìng chéng xī nán, yī zhī qú dōng liú rù fǔ, yī dōng liú, tú sū kè tǎ shén hé hé chá kè mǎ kè hé běi lái zhù zhī, rù jiā shī. yǎ mén yǎ ěr hé zì pú lí běi liú rù, dōng běi chū, yī zhī qú rù fǔ. yì yī, zài chéng. huí zhuāng jiǔ. bù lǔ tè wǔ bù yóu mù dì: yuē hú shén qí, yuē chōng bā gá shén, yuē yuè wǎ shén, yuē xī bù chá kè, yuē nài màn. kǎ lún sān shí sān. pái bó zì xī nán wū zī bié lǐ shān huō, zhì dōng běi tiē liè kè shān huō, fán èr shí èr. jiā shī chōng, fán, nán. fǔ dōng yī bǎi liù shí lǐ. hàn, shū lè guó dì. táng, qū shā chéng. qián lóng èr shí sì nián, shè ā qí mù bó kè lǐ huí wù. guāng xù èr shí jiǔ nián, yǐ pái sù bā tè huí zhuāng zhì. tiān shān zhī mài yí lǐ běi jìng. běi: guō kè ā lēi shān yǐ gé zī dá bǎn ā qí kè shān yī tí yuē ěr shān. xī běi: yī dé lǎng shān lún guō sī shān. dōng: sū tán shān. wū lán wū sū hé zì jìng jí shū fù fēn zhī dōng liú rù jìng, jìng chéng běi, kā shí gá ěr hé nán liú zhù zhī. yòu dōng běi wèi èr zhī, zhū wèi cǎo hú, yì chū fù hé, liú rù bā chǔ. yì wǔ: zài chéng yīng ā wǎ tè lóng kǒu qiáo yǎ sù lǐ kè yù dài lǐ kè. dà huí zhuāng wǔ. kǎ lún bā. pái bó zì xī běi hēi pí qià kè, zhì wū tú lǔ dá bǎn, fán wǔ.
疏勒府:沖,繁,疲。喀什噶爾道治所。烏魯木齊提督同駐。舊喀什噶爾道徠寧城。喀什譯言「各色」,噶爾為「磚房」。漢,疏勒國地。永平中,龜茲並之,尋復立。元魏太延二年內屬。隋末屬西突厥。唐置佉沙都督府。宋開寶二年,並於于闐。南宋屬西遼。元至元二十五年,置達魯花赤,屯田於此,隸阿母河省。明為哈實哈兒國。明末瑪木特玉布素自亞剌伯來。奉回教。乾隆間,準噶爾汗囚其曾孫瑪罕木於伊犁,並其二子波羅泥都、霍集占。二十年,平伊犁,瑪罕木已死,定北將軍班第釋波羅泥都囚,使歸喀什噶爾統其眾,留霍集占於軍。旋逃至葉爾羌,據城叛。二十四年,將軍富德克之,阿渾以喀什噶爾降,始內屬。設參贊大臣,總辦天山南路八城事務。以阿奇木伯克理回務。領隊大臣、協辦大臣各一。專理喀什噶爾、英吉沙爾事務。總兵一。二十七年,於沽漊巴海築徠寧城。舊回城西北二里。三十一年,移參贊、協辦駐烏什,改設辦事大臣。五十二年,復設參贊、協辦。道光七年,於哈喇哈依築新城,名曰恢武。光緒九年,裁參贊、協辦,置直隸州。二十九年升府,增伽師,又巴楚州同隸。尋割巴楚屬莎車。東北距省治四千五百里。廣一千六百餘里,袤七百餘里。北極高三十九度二十五分。京師偏西四十二度二十五分。領縣二。烏蘭烏蘇河自府東流入,逕城南,復東北流入伽師。罕愛里克河、雅璊雅爾河亦自府東流入,注岳普爾湖之東庫山河。下游別什幹渠,自英吉沙爾東北流入,分數小水入沙磧。驛三:系弦、雅璊雅爾、雅卜藏。漢屯八,大小回莊六。布魯特部遊牧地。卡倫二。咸豐元年,俄約定為商埠。疏附沖,繁,疲。府西北二十四里。舊回莊。光緒九年,劃烏蘭烏蘇河上游十一莊置。西北:烏孜別里山,為怱嶺、天山之過脈,蔥嶺支峰。西南:喀喇特山、瑪爾幹山、喀卜喀山、額依爾阿特山。南:烏魯瓦特山、阿依阿奇山、勒泰烏巴什山,皆在烏蘭烏蘇河南,天山支峰。西北:薩瓦雅爾德山、西康山、克子圖山、庫斯渾山、東克依克山,皆在烏蘭烏蘇河北。烏蘭烏蘇河源出蔥嶺,東流,納業金水、瑪爾堪蘇河、阿依阿奇水、庫斯渾水,逕城西南,一支渠東流入府,一東流,圖蘇克塔什河合察克瑪克河北來注之,入伽師。雅璊雅爾河自蒲犁北流入,東北出,一支渠入府。驛一,在城。回莊九。布魯特五部遊牧地:曰胡什齊,曰沖巴噶什,曰岳瓦什,曰希布察克,曰奈曼。卡倫三十三。牌博自西南烏孜別里山豁,至東北帖列克山豁,凡二十二。伽師沖,繁,難。府東一百六十里。漢,疏勒國地。唐,佉沙城。乾隆二十四年,設阿奇木伯克理回務。光緒二十九年,以牌素巴特回莊置。天山支脈迤邐北境。北:郭克阿勒山、以格孜達坂、阿奇克山、依提約爾山。西北:依得朗山、倫郭斯山。東:蘇潭山。烏蘭烏蘇河自境及疏附分支東流入境,逕城北,喀什噶爾河南流注之。又東北為二支,瀦為草湖,溢出複合,流入巴楚。驛五:在城、英阿瓦特、龍口橋、雅素里克、玉代里克。大回莊五。卡倫八。牌博自西北黑皮恰克,至烏圖魯達坂,凡五。
shā chē fǔ: chōng, fán, nán. lì kā shí gá ěr dào. fù jiāng zhù. jiù yè ěr qiāng huí chéng. yè ěr yì yán dì, qiāng wèi kuān guǎng yě. hàn, shā chē guó dì. hòu hàn bìng yú yú tián, yuán hé hòu nèi fù. sān guó shǔ shū lè. běi wèi wèi qú shā guó, hòu shū lè bìng zhī. suí táng zhì sòng jiē shǔ yú tián. nán sòng shǔ xī liáo. yuán yuē yǎ ér kàn, yǐ fēng zōng wáng ā lǔ hū. míng yuē yè ěr qiāng, guó zuì qiáng. shùn zhì shí sān nián, hā mì tǔ lǔ fān rù gòng, qí biǎo jūn yè ěr qiāng ā bù dōu lá hàn shǔ míng. kāng xī sān shí wǔ nián, pò zhǔn gá ěr, qí wáng lái cháo, xún wèi zhǔn gá ěr suǒ zǔ. qián lóng èr shí nián, shǐ nèi shǔ. èr shí sì nián, píng huò jí zhàn, jiù bó kè huí mín yǐ chéng jiàng. èr shí liù nián, shè bàn shì dà chén xié bàn dà chén jiān lǐng duì shì wù gè yī, fù jiāng yī. dào guāng bā nián, gǎi cān zàn dà chén, xún fù jiù zhì. guāng xù bā nián píng huí luàn. jiǔ nián, cái bàn shì lǐng duì dà chén. èr shí sì nián, zhú xīn chéng, shè zhí lì zhōu. èr shí bā nián, shēng fǔ. dōng běi jù shěng zhì sì qiān qī shí sān lǐ. guǎng yī qiān sān bǎi lǐ, mào yī qiān èr bǎi lǐ. běi jí gāo sān shí bā dù shí jiǔ fēn. jīng shī piān xī sì shí dù shí fēn. lǐng tīng yī, zhōu yī, xiàn èr. kūn lún shān mài mián gèn běn jìng. xī nán: xié tǎn gěng shān tiě gé shān hǎi lì yǎ shān. zé lēi pǔ shàn hé zì pú lí tīng dōng běi liú rù, nà lǎ sī kù mù hé, dōng běi rù bā chǔ tīng. zá bù hé zì yè chéng dōng běi liú rù, jìng bié shén gàn zhuāng, dōng liú rù yè chéng. yì sì: zài chéng kē kē rè wǎ yá hé āi lēi kè hé sè ěr. huí chéng xún sī yī. dà huí zhuāng shí qī. bù lǔ tè bù yóu mù dì. kǎ lún liù. pú lí tīng fǔ xī nán bā bǎi lǐ. jiù sè lēi kù ěr dì. hàn, pú lí xī yè wū chá yī nài zhū guó dì. hòu hàn, dé ruò guó. wèi, mǎn lí yì ruò èr guó, bìng shǔ shū lè. běi wèi jí táng, hē pán tuó guó. sòng yuán, yú tián guó. míng shǔ yè ěr qiāng. shùn zhì hòu, wèi bù lǔ tè xī bù. guāng xù èr shí bā nián zhì. cōng lǐng běi zhī mián gèn běi jìng. dōng běi yǒu tiě lǐ dá bǎn. xī běi: kè zé lēi jiè kè shān. xī nán: wū lǔ kè wǎ tí dá bǎn. nán: kā chǔ tè shān. sài lǐ hé chū tīng nán, kā chǔ tè hé dōng běi liú zhù zhī, běi liú zhì shēn dǐ nán, zhé dōng liú, míng tuō bù lóng hé, nà tāng jí tǎ ěr hé, yòu dōng liú rù fǔ, zhù zé lēi pǔ shàn hé. qí pán hé zì yè chéng xī běi liú rù, hé lǎ sī kù mù hé, zhé dōng běi rù fǔ, wèi zé lēi pǔ shàn hé. yǎ mén yǎ ěr hé zì é guó dōng liú rù, nà mù jí hé, dōng běi liú, rù shū fù. xī běi: ài nán hú kā lǎ kù hú bái xī kù hú bù lún kù ěr hú huò shén gàn dà kù hú. yì shí yī: zài chéng shēn dǐ qí hā ěr tǎ ěr bài shén tuō lǔ bù lún qī lǐ gǒng bài tǎ bù dá kè bā hǎi kāi zi ā pǔ lǐ kè tuō hū lā kè. dà huí zhuāng èr shí qī. bù lǔ tè bù jí tǎ jí kè zú yóu mù dì. kǎ lún shí yī. bā chǔ zhōu chōng, fán, pí. fǔ dōng èr bǎi sì shí lǐ. hàn, wèi tóu guó. sān guó jí běi wèi shǔ guī zī. suí rù shū lè. táng, wèi tóu zhōu. sòng shǔ shū lè. yuán míng, bié shī bā lǐ dì. qián lóng zhōng nèi shǔ, shè ā qí mù bó kè lǐ huí wù. dào guāng shí èr nián, zhú chéng, shè liáng yuán. guāng xù jiǔ nián zhì mǎ lǎ bā shén zhí lì tīng, shè shuǐ lì fǔ mín tōng pàn. èr shí jiǔ nián gǎi zhì, zhì bā ěr chǔ kè, yì jīn míng. tiān shān zhī mài wān yán běi jìng. dōng: wū guǒ luò kě shān jué lǐ kǒng shān. nán: kè lā fǔ shān. xī: shā gé shān. zé lēi pǔ shàn hé zì shā chē dōng běi liú rù, hé lǎo yù hé, wèi yè ěr qiāng hé, zhé dōng běi, rù wēn sù. wū lán wū sū hé hé kā shí gá ěr hé, zì jiā shī dōng liú rù, zhì gǔ yīng zhōu chéng, zhé dōng běi, zhù yè ěr qiāng hé, rù wēn sù. tīng zá bù hé zì yè chéng dōng běi liú rù, fēn shù zhī qú. yòu yǒu sū shā hú xián hǎi gù hǎi xiǎo hǎi zǐ. yì bā: qī tái chá bā kè tú mù shū kè chē dǐ kù lēi yǎ hā ěr kù tú kè sè wǎ tè qū ěr gài kǎ lā kè qìn. huí zhuāng bā shí liù. kǎ lún èr. yè chéng chōng, pí, nán. fǔ dōng nán èr bǎi lǐ. jiù hā hā lǐ kè. hàn, shā chē zi hé guó dì. hòu wèi, qú shā xī jū bàn zhū jù zhū guó dì. táng, jǔ qú zhū jù bō xī dì, rù yú tián. míng, yè ěr qiāng. qián lóng zhōng nèi fù. guāng xù jiǔ nián, yǐ hā hā lǐ kè zhì. cōng lǐng běi zhī mián gèn xiàn jìng. yǒu qí pán shān mì ěr dài shān. nán: mǎ ěr hú lǔ kè shān. xī nán: bā shā là dá bǎn. dōng: yù bá dá bǎn. qí pán hé yuán chū bā shā là dá bǎn, běi liú, fú xīn hé zì pí shān xī běi liú zhù zhī, yòu xī běi rù pú lí. tīng zá bù hé wèi fú xīn hé fēn zhī, běi liú jìng chéng xī, yòu dōng běi liú rù bā chǔ. yì èr: hā hā lǐ kè shàng bō sī kǎn. dà huí zhuāng shí yī. kǎ lún qī. pí shān chōng, pí, nán. fǔ dōng nán sì bǎi shí lǐ. jiù tuō mǎ huí zhuāng. hàn, pí shān guó dì. hòu hàn rù yú tián, xún fù lì. sān guó, pí shān. běi wèi, pú shān. běi zhōu suí táng shǔ yú tián. qián lóng jiān nèi shǔ. guāng xù èr shí bā nián, yú sū gè zhuāng zhì zé pǔ xiàn, xún yí zhì tuō mǎ, yì jīn míng. cōng lǐng shān mài mián gèn jìng nèi. nán: kǎ lā hú lǔ mù shān sù gài tí shān sāng zhū shān. dōng nán: pǔ xià shān yáng a lǐ kè shān dù wǎ shān. fú xīn hé chū kǎ lā hú lǔ mù shān, xī běi liú, jìng dá ěr wū zī zhuāng rù yè chéng. hā lā hà shí hé zì hé tián xī běi liú rù, zhū wèi bié lǐ kè qí cǎo hú, fù yì chū, dōng běi liú rù hé tián. yì wǔ: tuō mǎ nào luò kè mù jí zhuāng guì yǎ pà ěr màn. dà huí zhuāng sì shí sān. kǎ lún liù. xiàn nán kǎ lā hú lǔ mù shān yǔ yīng fēn jiè, lì pái bó yī.
莎車府:沖,繁,難。隸喀什噶爾道。副將駐。舊葉爾羌回城。葉爾譯言「地」,羌謂「寬廣」也。漢,莎車國地。後漢並於于闐,元和後內附。三國屬疏勒。北魏為渠沙國,後疏勒並之。隋、唐至宋皆屬于闐。南宋屬西遼。元曰雅兒看,以封宗王阿魯忽。明曰葉爾羌,國最強。順治十三年,哈密、吐魯番入貢,其表均葉爾羌阿布都剌汗署名。康熙三十五年,破準噶爾,其王來朝,尋為準噶爾所阻。乾隆二十年,始內屬。二十四年,平霍集占,舊伯克回民以城降。二十六年,設辦事大臣、協辦大臣、兼領隊事務各一,副將一。道光八年,改參贊大臣,尋復舊制。光緒八年平回亂。九年,裁辦事、領隊大臣。二十四年,築新城,設直隸州。二十八年,升府。東北距省治四千七十三里。廣一千三百里,袤一千二百里。北極高三十八度十九分。京師偏西四十度十分。領廳一,州一,縣二。崑崙山脈綿亘本境。西南:協坦耿山、鐵格山、海立雅山。澤勒普善河自蒲犁廳東北流入,納喇斯庫木河,東北入巴楚廳。雜布河自葉城東北流入,逕別什幹莊,東流入葉城。驛四:在城、科科熱瓦牙、合哎勒克、和色爾。回城巡司一。大回莊十七。布魯特部遊牧地。卡倫六。蒲犁廳府西南八百里。舊色勒庫爾地。漢,蒲犁、西夜、烏秅、依耐諸國地。後漢,德若國。魏,滿犁、億若二國,並屬疏勒。北魏及唐,喝盤陀國。宋、元,于闐國。明屬葉爾羌。順治後,為布魯特西部。光緒二十八年置。蔥嶺北支綿亘北境。東北有鐵里達坂。西北:克則勒借克山。西南:烏魯克瓦提達坂。南:喀楚特山。賽里河出廳南,喀楚特河東北流注之,北流至申底南,折東流,名托布隆河,納湯吉塔爾河,又東流入府,注澤勒普善河。奇盤河自葉城西北流入,合喇斯庫木河,折東北入府,為澤勒普善河。雅璊雅爾河自俄國東流入,納木吉河,東北流,入疏附。西北:愛南湖、喀喇庫湖、白希庫湖、布倫庫爾湖、霍什干大庫湖。驛十一:在城、申底、奇哈爾、塔爾拜什、托魯布倫、七里拱、拜塔、布達克、巴海開子、阿普里克、托乎拉克。大回莊二十七。布魯特部及塔吉克族遊牧地。卡倫十一。巴楚州沖,繁,疲。府東二百四十里。漢,尉頭國。三國及北魏屬龜茲。隋入疏勒。唐,蔚頭州。宋屬疏勒。元、明,別失八里地。乾隆中內屬,設阿奇木伯克理回務。道光十二年,築城,設糧員。光緒九年置瑪喇巴什直隸廳,設水利撫民通判。二十九年改置,治巴爾楚克,易今名。天山支脈蜿蜒北境。東:烏果洛可山、覺里孔山。南:克拉甫山。西:沙格山。澤勒普善河自莎車東北流入,合老玉河,為葉爾羌河,折東北,入溫宿。烏蘭烏蘇河合喀什噶爾河,自伽師東流入,至古鷹州城,折東北,注葉爾羌河,入溫宿。聽雜布河自葉城東北流入,分數支渠。又有蘇沙湖、鹹海、故海、小海子。驛八:七台、察巴克、圖木舒克、車底庫勒、雅哈爾庫圖克、色瓦特、屈爾蓋、卡拉克沁。回莊八十六。卡倫二。葉城沖,疲,難。府東南二百里。舊哈哈里克。漢,莎車、子合國地。後魏,渠沙、悉居半、朱俱諸國地。唐,沮渠、朱俱波西地,入于闐。明,葉爾羌。乾隆中內附。光緒九年,以哈哈里克置。蔥嶺北支綿亘縣境。有奇盤山、密爾岱山。南:瑪爾胡魯克山。西南:八沙拉達坂。東:玉拔達坂。奇盤河源出八沙拉達坂,北流,福新河自皮山西北流注之,又西北入蒲犁。聽雜布河為福新河分支,北流逕城西,又東北流入巴楚。驛二:哈哈里克、上波斯坎。大回莊十一。卡倫七。皮山沖,疲,難。府東南四百十里。舊侂瑪回莊。漢,皮山國地。後漢入于闐,尋復立。三國,皮山。北魏,蒲山。北周、隋、唐屬于闐。乾隆間內屬。光緒二十八年,於蘇各莊置澤普縣,尋移治侂瑪,易今名。蔥嶺山脈綿亘境內。南:卡拉胡魯木山、素蓋提山、桑珠山。東南:普下山、陽阿里克山、杜瓦山。福新河出卡拉胡魯木山,西北流,逕達爾烏孜莊入葉城。哈拉哈什河自和闐西北流入,瀦為別里克奇草湖,復溢出,東北流入和闐。驛五:侂瑪、淖洛克、木吉、裝桂雅、怕爾漫。大回莊四十三。卡倫六。縣南卡拉胡魯木山與英分界,立牌博一。
hé tián zhí lì zhōu: pí, nán. hé tián yì yán hēi tái, huí rén wèi hàn rén yě. lì kā shí gá ěr dào. jiù é lǐ qí huí chéng. hàn, yú tián guó. hòu hàn jiàn wǔ shí, bìng yú shā chē, xún fù lì. běi wèi zhì táng, jiē tōng cháo gòng. zhēn guān zhōng, zhì pí shā dū du fǔ. yí fèng zhōng, xiàn tǔ bō, xún zì lì. hòu jìn hòu hàn jí běi sòng, cháo gòng bù jué. nán sòng hòu, shǔ xī liáo. liáo wáng, shǔ nǎi mán. yuán tài zǔ jiǔ nián, hé sī mài lǐ shā nǎi mán zhǔ nèi fù. shí liù nián, shù chì qǔ yù lóng jié chì děng chéng, hòu bìng kě shī hā ér yǎ ér kàn, jí shā chē wèi sān chéng, yǐ fēng ā lǔ hū. zhì yuán chū, ā lǔ hū pàn. shí liù nián, yǐ hū bì lái bié sù tái wèi dōu yuán shuài, shù wò duān chéng, èr shí liù nián bà. míng yǒng lè sì nián rù gòng. míng mò bìng yú huí bù. kāng xī zhōng, rù zhǔn gá ěr. qián lóng èr shí nián, zhǔn bù píng, shǐ nèi shǔ. èr shí sì nián, shè bàn shì dà chén xié bàn dà chén gè yī. zhù yī ěr qí, xiá huí chéng liù, lì yú yè ěr qiāng dà chén. yòu shè dū sī yī. guāng xù jiǔ nián cái, shè zhí lì zhōu. dōng běi jù shěng zhì sì qiān jiǔ bǎi liù shí sān lǐ. guǎng èr qiān sān bǎi lǐ, mào yī qiān èr bǎi lǐ. běi jí gāo sān shí qī dù. jīng shī piān xī sān shí wǔ dù wǔ shí èr fēn. lǐng xiàn èr. nán: zhá kè ān bā shān. xī nán: hā lǎ kē lǒng shān ní mǎng yī shān ā lā kè dá bǎn kù bù hā dá bǎn. dōng nán: chá chá lǐng yǐ gēn dá bǎn. dōng: kǎ làng gǔ dá bǎn wū lǔ dá bǎn. yù lóng hà shí hé yuán chū ní mǎng yī shān, xī běi liú, zhì ér gěng lēi sī zhuāng, zhé dōng běi, nà ní shā zhū shuǐ, zhì bā shān wèi zhōu jìng, yǔ luò pǔ fēn jiè, yòu dōng běi yǔ hā lā hà shí hé huì. hā lā hà shí hé yì chū ní mǎng yī shān, xī liú, nà kù bù hā dá bǎn shuǐ, zhé xī běi rù pí shān, fù dōng běi liú, jìng zhōu jìng rù luò pǔ. yì èr: tuō mí zá wǎ. huí zhuāng èr shí jiǔ. yú tián fán, nán. zhōu dōng sì bǎi liù shí lǐ. hàn, gǎn mí qú lēi jīng jué róng lú qiě mò xiǎo wǎn zhū guó dì. hòu hàn wèi jū mí. běi wèi fù rú rú. suí shǔ tū jué. táng chū wèi pí shā dū du fǔ dì. yí fèng zhōng, xiàn tǔ bō, zhǎng shòu shí, fù lì guó, shǔ yú tián. shí jìn zhì gàn zhōu. sòng réng shǔ yú tián. nán sòng shǔ xī liáo, hòu shǔ nǎi mán. yuán, ā lǔ hū fēng dì. míng bìng yú huí bù. kāng xī shí, shǔ zhǔn gá ěr. qián lóng èr shí nián nèi shǔ. èr shí sì nián, shè ā qí mù bó kè lǐ huí wù. guāng xù jiǔ nián zhì. zhì hā lā hà shí, xún xǐ zhì kè lǐ yǎ. kūn lún mián gèn xiàn jìng. dōng nán: kūn zhé kè tú lā ěr shān. dōng: sū lā wǎ kè shān dà jīn chǎng, kǎ bā shān xiǎo jīn chǎng. dōng běi: a lǐ tún tǎ gé shān. xī nán: kè lǐ yǎ shān kā lǎ bù lā kè shān pí jiè shān ā qiāng shān. kǎ qiáng hé chū xiàn dōng, nà wū sū kè sū shuǐ, ā kè tǎ kè shuǐ a lǐ yǎ lā kè shuǐ, xī liú, yòu nà jué kě shā yī shuǐ, tiào tí lēi shuǐ, běi liú, fēn shù qú, dōng běi rù chuò qiāng. yī ěr lǐ kè nào ěr zài xiàn xī nán, nà ā qiāng shān pí jiè shān zhū xiǎo shuǐ, běi liú rù shā qì. yì èr: hǎn lán qú lēi. huí zhuāng wǔ shí jiǔ. luò pǔ fán, nán. zhōu dōng qī shí lǐ. guāng xù èr shí bā nián, xī hé tián dōng jìng yù hé yǐ dōng yú tián xī jìng yī gēn lán gàn yǐ xī zhì. dōng nán: tiě gài liè kè shān. yù lóng hà shí hé zì zhōu dōng běi liú, zhì bā shān rù, běi liú zhì tǎ wǎ kè, hé hā lā hà shí hé, míng hé tián hé, rù wēn sù, zhù tǎ lǐ mù hé. yì yī: bái shí. huí zhuāng sì shí yī.
和闐直隸州:疲,難。和闐譯言「黑台」,回人謂漢人也。隸喀什噶爾道。舊額里齊回城。漢,于闐國。後漢建武時,並於莎車,尋復立。北魏至唐,皆通朝貢。貞觀中,置毗沙都督府。儀鳳中,陷吐蕃,尋自立。後晉、後漢及北宋,朝貢不絕。南宋後,屬西遼。遼亡,屬乃蠻。元太祖九年,曷思麥里殺乃蠻主內附。十六年,朮赤取玉龍傑赤等城,後並可失哈兒、雅兒看,即莎車為三城,以封阿魯忽。至元初,阿魯忽叛。十六年,以忽必來別速台為都元帥,戍斡端城,二十六年罷。明永樂四年入貢。明末並於回部。康熙中,入準噶爾。乾隆二十年,准部平,始內屬。二十四年,設辦事大臣、協辦大臣各一。駐伊爾齊,轄回城六,隸於葉爾羌大臣。又設都司一。光緒九年裁,設直隸州。東北距省治四千九百六十三里。廣二千三百里,袤一千二百里。北極高三十七度。京師偏西三十五度五十二分。領縣二。南:札客安巴山。西南:哈喇科隴山、尼蟒依山、阿拉克達坂、庫布哈達坂。東南:察察嶺、乙根達坂。東:卡浪古達坂、烏魯達坂。玉瓏哈什河源出尼蟒依山,西北流,至而梗勒司莊,折東北,納泥沙諸水,至八柵為州境,與洛浦分界,又東北與哈拉哈什河會。哈拉哈什河亦出尼蟒依山,西流,納庫布哈達坂水,折西北入皮山,復東北流,逕州境入洛浦。驛二:托彌、雜瓦。回莊二十九。于闐繁,難。州東四百六十里。漢,扞彌、渠勒、精絕、戎盧、且末、小宛諸國地。後漢為拘彌。北魏附蠕蠕。隋屬突厥。唐初為毗沙都督府地。儀鳳中,陷吐蕃,長壽時,復立國,屬于闐。石晉置紺州。宋仍屬于闐。南宋屬西遼,後屬乃蠻。元,阿魯忽封地。明並於回部。康熙時,屬準噶爾。乾隆二十年內屬。二十四年,設阿奇木伯克理回務。光緒九年置。治哈拉哈什,尋徙治克里雅。崑崙綿亘縣境。東南:昆折克圖拉爾山。東:蘇拉瓦克山大金廠,卡巴山小金廠。東北:阿里屯塔格山。西南:克里雅山、喀喇布拉克山、皮介山、阿羌山。卡牆河出縣東,納烏蘇克蘇水,阿克塔克水、阿里雅拉克水,西流,又納覺可沙衣水,跳提勒水,北流,分數渠,東北入婼羌。伊爾里克淖爾在縣西南,納阿羌山、皮介山諸小水,北流入沙磧。驛二:罕蘭、渠勒。回莊五十九。洛浦繁,難。州東七十里。光緒二十八年,析和闐東境玉河以東、于闐西境一根闌干以西置。東南:鐵蓋列克山。玉瓏哈什河自州東北流,至八柵入,北流至塔瓦克,合哈拉哈什河,名和闐河,入溫宿,注塔里木河。驛一:白石。回莊四十一。
yīng jí shā ěr zhí lì tīng: chōng, fán, nán. lì kā shí gá ěr dào. gù huí zhuāng. hàn, yī nài guó dì. hòu hàn bìng yú shā chē. wèi zhì suí, shū lè guó dì. táng, zhū jù bō guó dì. sòng bìng yú yú tián. yuán wèi kě shī hā ér dì, yǐ fēng zōng wáng. míng mò mǎ mù tè yù sù lái zì yà lá bó, suì wèi huí jiào ā hún suǒ jū. qián lóng èr shí sì nián, píng huò jí zhàn, shǐ nèi shǔ, dìng jīn míng, yīng jí yì yán xīn, shā ěr, chéng yě. shè zǒng bīng. sān shí yī nián, shè lǐng duì dà chén, lì kā shí gá ěr. guāng xù jiǔ nián cái, zhì zhí lì tīng. dōng běi jù shěng zhì sì qiān èr bǎi qī shí sì lǐ. guǎng èr bǎi liù shí lǐ, mào yī bǎi wǔ shí wǔ lǐ. běi jí gāo sān shí bā dù sì shí jiǔ fēn. jīng shī piān xī sì shí yí dù wǔ shí fēn. cōng lǐng zhī mài huán rào tīng jìng dōng xī nán sān miàn. xī nán: qí qí kè shān tiě lǐ dá bǎn hā lā shān hà shí kè sù shān hēi jiǎ kè shān. xī: kē kě shān. xī běi: qīng qì shān jiā yīn shān. dōng nán: hēi zǐ ěr shān. dōng: ā yī pǔ shān. hǎn yī lā kè shuǐ yuán chū qí qí kè shān, dōng běi liú, jìng tiě liè shān, wèi kù shān hé. fēn èr zhī, yī rào chéng dōng nán, yòu fēn wèi tè ěr mù qí kè hé, zhé dōng běi rù shā qì. yī dōng běi liú, wèi tú mù shū hé, páng fēn èr zhī, yī jīng chéng xī nán, zhū wèi ā hā hǎi, yì chū dōng liú rù shā qì, yī jīng chéng běi huáng rǎng shā dì, zhù yīng yǐ quán shuǐ. qí zhèng zhī dōng běi liú, yòu fēn èr zhī, yī yǔ yīng yǐ quán shuǐ hé, rù cǎo dì, zhū wèi xiǎo hú, yī jìng ā kè tuō bā shān, wèi bié shén gàn qú, dōng běi zhì shū lè rù shā qì. tǎ sī gǔn shuǐ fā yuán hà shí kè sù shān, dōng běi liú, fēn sān zhī, zhì ā yī pǔ shān lù rù shā qì. dōng nán, hēi zǐ ěr quán qiě mù lún quán, jūn dōng běi liú, hé wèi tiě liè kè shuǐ, rù shā qì. yì sān: yī nài tuō hé bù lā tái hēi zǐ ěr. huí zhuāng liù shí bā. bù lǔ tè chōng bā gá shén děng shí sì bù yóu mù dì.
英吉沙爾直隸廳:沖,繁,難。隸喀什噶爾道。故回莊。漢,依耐國地。後漢並於莎車。魏至隋,疏勒國地。唐,朱俱波國地。宋並於于闐。元為可失哈兒地,以封宗王。明末瑪木特玉素來自亞剌伯,遂為回教阿渾所居。乾隆二十四年,平霍集占,始內屬,定今名,英吉譯言「新」,沙爾,「城」也。設總兵。三十一年,設領隊大臣,隸喀什噶爾。光緒九年裁,置直隸廳。東北距省治四千二百七十四里。廣二百六十里,袤一百五十五里。北極高三十八度四十九分。京師偏西四十一度五十分。蔥嶺支脈環繞廳境東、西、南三面。西南:齊齊克山、鐵里達坂、哈拉山、哈什克素山、黑甲克山。西:科可山。西北:清氣山、佳音山。東南:黑子爾山。東:阿依普山。罕依拉克水源出齊齊克山,東北流,逕鐵列山,為庫山河。分二支,一繞城東南,又分為特爾木齊克河,折東北入沙磧。一東北流,為圖木舒河,旁分二支,一經城西南,瀦為阿哈海,溢出東流入沙磧,一經城北黃壤沙地,注英乙泉水。其正支東北流,又分二支,一與英乙泉水合,入草地,瀦為小湖,一逕阿克托八柵,為別什幹渠,東北至疏勒入沙磧。塔思滾水發源哈什克素山,東北流,分三支,至阿依普山麓入沙磧。東南,黑子爾泉、且木倫泉,均東北流,合為鐵列克水,入沙磧。驛三:依耐、托和布拉台、黑子爾。回莊六十八。布魯特沖巴噶什等十四部遊牧地。