strong shí huò wǔ strong
食貨五
qián fǎ chá fǎ kuàng zhèng
△錢法茶法礦政
qián fǎ tài zǔ chū zhù tiān mìng tōng bǎo qián, bié yǐ mǎn hàn wén wèi èr pǐn, mǎn wén yī pǐn qián zhì jiào hàn wén yī pǐn wèi dà. tiān cōng yīn zhī. shì zǔ dìng dǐng yān jīng, dà kāi zhù jú, shǐ dìng yī pǐn. yú hù bù zhì bǎo quán jú, gōng bù zhì bǎo yuán jú. shùn zhì tōng bǎo qián, dìng zhì yǐ hóng tóng qī chéng bái tóng sān chéng dā pèi gǔ zhù. qián qiān wèi wàn, èr qiān chuàn wèi yī mǎo, nián zhù sān shí mǎo. měi qián zhòng yī qián. èr nián, zēng zhòng èr fēn, dìng qián qī méi zhǔn yín yī fēn, jiù qián bèi zhī. mín jiān pō bìng qián guì, yǐ gēng dìng shí méi zhǔn yī fēn. gè shěng zhèn zūn shì kāi zhù, xiān hòu kāi shān xī shǎn xī mì yún jì xuān dà tóng yán suī lín qīng shèng jīng jiāng xī hé nán zhè jiāng fú jiàn shān dōng hú guǎng jí jīng zhōu cháng dé jiāng níng sān fǔ zhù jú. wǔ nián, tíng shèng jīng yán suī èr jú. liù nián, yí dà tóng jú yú yáng hé. qī nián, kāi xiāng yáng yún yáng èr fǔ zhù jú. bā nián, tíng gè fǔ zhèn zhù. shí nián, fù kāi mì yún jì xuān yáng hé lín qīng zhù jú. chū hù bù yǐ xīn zhù qián zú yòng, qián dài wéi chóng zhēn qián réng zàn xíng, yú zhǔn fèi tóng shū guān, cháng yǐ zhí, bìng jìn sī zhù jí xiǎo qián wěi qián, gèng shēn jiù qián jìn. sì yǐ shū guān jiǔ bù jǐn, tōng lìng tiān xià, xiàn sān yuè qī bì shū, yú xiàn xíng shǐ, zuì zhī.
錢法太祖初鑄「天命通寶」錢,別以滿、漢文為二品,滿文一品錢質較漢文一品為大。天聰因之。世祖定鼎燕京,大開鑄局,始定一品。於戶部置寶泉局,工部置寶源局。「順治通寶」錢,定製以紅銅七成、白銅三成搭配鼓鑄。錢千為萬,二千串為一卯,年鑄三十卯。每錢重一錢。二年,增重二分,定錢七枚准銀一分,舊錢倍之。民間頗病錢貴,已更定十枚准一分。各省、鎮遵式開鑄,先後開山西、陝西、密雲、薊、宣、大同、延綏、臨清、盛京、江西、河南、浙江、福建、山東、湖廣及荊州、常德、江寧三府鑄局。五年,停盛京、延綏二局。六年,移大同局於陽和。七年,開襄陽、鄖陽二府鑄局。八年,停各府、鎮鑄。十年,復開密雲、薊、宣、陽和、臨清鑄局。初戶部以新鑄錢足用,前代惟崇禎錢仍暫行,餘准廢銅輸官,償以直,並禁私鑄及小錢、偽錢,更申舊錢禁。嗣以輸官久不盡,通令天下,限三月期畢輸,逾限行使,罪之。
shì nián tíng yì shū tōng qián fǎ, yǐ bā nián zēng zhòng yī qián èr fēn wǔ lí wèi dìng shì, mù zuǒ hàn wén yī lí èr zì, yòu bǎo quán zhù yī zì yuē hù, bǎo yuán yuē gōng, gè shěng zhèn bìng zhù kāi jú dì míng yī zì, rú tài yuán zēng yuán zì xuān fǔ zēng xuān zì zhī lèi, qián qiān zhǔn yín yī liǎng, dìng wèi huà yī tòng xíng zhī zhì. jìn sī jú, fàn zhě yǐ wǎng fǎ zāng lùn. shí guān qián yōng zhì, tōng yǐ liǎn sàn fǎ, zhuó dìng jīng wài jú qián, pèi dā fèng xiǎng. qián liáng jiù zhì zhēng yín qī qián sān, jiē zhe wèi lìng. ér zhí shěng jú qián bù jīng, sī zhù chéng zhī, zú yōng bù xíng, xī bà zhù, zhuān rèn bǎo quán bǎo yuán, jīng zào yī qián sì fēn zhòng qián, mù yòng mǎn wén, bǐ sī zhù jiān yú zuò wěi. xiàn xíng qián xiàn sān yuè xiāo huǐ. gēng dìng sī zhù lǜ, wèi shǒu jí jiàng rén zuì zhǎn jué, cái chǎn méi guān, wèi cóng jí zhī qíng mǎi shǐ, zǒng jiǎ shí jiā zhǎng zhī qíng bù shǒu, dì fāng guān zhī qíng, fēn bié zuò zhǎn jiǎo, gào jiān shǎng yín wǔ shí liǎng.
是年廷議疏通錢法,以八年增重一錢二分五釐為定式,幕左漢文「一釐」二字,右寶泉鑄一字曰「戶」,寶源曰「工」,各省、鎮並鑄開局地名一字,如太原增「原」字、宣府增「宣」字之類,錢千准銀一兩,定為畫一通行之制。禁私局,犯者以枉法贓論。時官錢壅滯,通以斂散法,酌定京、外局錢,配搭俸餉。錢糧舊制徵銀七錢三,皆著為令。而直省局錢不精,私鑄乘之,卒壅不行,悉罷鑄,專任寶泉、寶源,精造一錢四分重錢,幕用滿文,俾私鑄艱於作偽。現行錢限三月銷毀。更定私鑄律,為首及匠人罪斬決,財產沒官,為從及知情買使,總甲十家長知情不首,地方官知情,分別坐斬絞,告奸賞銀五十兩。
shí qī nián, fù zhí shěng zhù, lìng zhǔn zhòng qián shì, mù jiān yòng mǎn hàn wén. kāng xī yuán nián, zhù jì yuán qián, hòu fán sì wèi gǎi yuán, jiē zhù rú lì. gāo zōng nèi chán, zhù qián lóng qián shí èr, jiā qìng qián shí bā, fēi cháng lì yě. zì gǎi zhù yī qián sì fēn qián, jiān mín zhé sī xiāo, nǎi dìng lǜ zuì zhī bǐ sī zhù. suì jìn zào tóng qì, wèi sī xiāo yě. shí bā nián, shēn yán qí jìn, jūn qì lè qì zhī shǔ, xǔ zào yòng wǔ jīn yǐ xià zhě. shí zhòng qián xiāo yì shǎo, zhí kǔ áng. èr shí sān nián, yǔn qián fǎ shì láng chén tíng jìng jiū fù yī qián jiù zhì. jiǔ zhī, qián guì rú gù, nǎi shēn dìng qián zhí jìn, yín yī liǎng yì qián wú dé bù zú yī qiān, rán qián zhí zhōng bù néng píng. jì nián yín yī liǎng yì qián bā bǎi bā shí zhì qī bǎi qī shí. nǎi fā wǔ chéng píng tiào qián yì yín yǐ píng qí jià.
十七年,復直省鑄,令准重錢式,幕兼用滿、漢文。康熙元年,鑄紀元錢,後凡嗣位改元,皆鑄如例。高宗內禪,鑄乾隆錢十二,嘉慶錢十八,非常例也。自改鑄一錢四分錢,奸民輒私銷,乃定律罪之比私鑄。遂禁造銅器,為私銷也。十八年,申嚴其禁,軍器、樂器之屬,許造用五斤以下者。時重錢銷益少,直苦昂。二十三年,允錢法侍郎陳廷敬糾復一錢舊制。久之,錢貴如故,乃申定錢直禁,銀一兩易錢毋得不足一千,然錢直終不能平。季年銀一兩易錢八百八十至七百七十。乃發五城平糶錢易銀以平其價。
zì jiù qián shēn jìn, ér mǐn dì pì yuǎn, yóu zá zhì qián xíng zhī. èr shí sì nián, xún fǔ jīn hóng yǐ wèi yán, xué shì xú gān xué shū chēng: zì gǔ jiē gǔ jīn qián xiāng jiān xíng shǐ, tīng cóng mín biàn. yīn lì shù lì dài jiù shì, wèi zì hàn wǔ zhū yǐ lái, wèi cháng fèi gǔ ér zhuān yòng jīn. suí xiāo gǔ qián, míng tiān qǐ hòu jǐn kuò gǔ qián chōng zhù, qián zhī biàn yě. qiě qián fǎ bì, kě zī gǔ qián yǐ chéng tài, gù yì dài réng tīng liú tōng. shěn mǐn chù lǐng wài, yí tīng mín xíng shǐ. shàng wěi qí yán, jǐn kuān jiù qián fèi qián zhī jìn. shì nián dìng qí jí sī zhù sī xiāo zuì rú lǜ. sì shí yī nián, yǐ xún jiù zhì gǎi qīng qián, sī zhù fù qǐ, tíng chén qǐng bà xiǎo zhì qián, réng zhù yī qián sì fēn zhòng qián, xīn jiù qián zàn jiān xíng, xīn qián qiān zhǔn yín yī liǎng, jiù qián zhǔn qī qián. zhào cóng zhī. rán sī zhù jìng bù néng zhǐ.
自舊錢申禁,而閩地僻遠,猶雜制錢行之。二十四年,巡撫金鋐以為言,學士徐乾學疏稱:「自古皆古今錢相兼行使,聽從民便。」因歷數歷代舊事,謂「自漢五銖以來,未嘗廢古而專用今。隋銷古錢,明天啟後盡括古錢充鑄,錢之變也。且錢法敝,可資古錢以澄汰,故易代仍聽流通。矧閩處嶺外,宜聽民行使」。上韙其言,盡寬舊錢廢錢之禁。是年定旗籍私鑄私銷罪如律。四十一年,以循舊制改輕錢,私鑄復起,廷臣請罷小制錢,仍鑄一錢四分重錢,新舊錢暫兼行,新錢千准銀一兩,舊錢准七錢。詔從之。然私鑄竟不能止。
sì shí wǔ nián, shān dōng qǐng zhù dà qián. huì huò dé cháng shān sī zhù, shàng yǐ sī zhù bù jǐn dà qián, bì duō sī xiāo, yí xiān shōu hòu jìn, nǎi lìng qián liáng yín yī liǎng zhé shōu èr qiān wén, qián jǐn, zhé shōu tóng qì. hù bù yǐ xīn qián bù fū, qǐng zhǎn zhì wǔ nián hòu huǐ jiù zhù. yuè èr nián, xiāng yáng sī zhù qián qián zhù cáo sōu rù jīng, dà lǐ qīng tǎ jìn tài fèng mìng huì chá, shū qǐng yán jìn shōu huǐ, zài fàn sī zhù sī fàn zuì rú lǜ, chuán hù yùn biàn zuì tóng sī zhù, dì fāng guān zhī qíng, zhǎn jué, méi qí jiā shī chá, duó zhí. fǎ yì jiā yán.
四十五年,山東請鑄大錢。會獲得常山私鑄,上以私鑄不盡大錢,必多私銷,宜先收後禁,乃令錢糧銀一兩折收二千文,錢盡,折收銅器。戶部以新錢不敷,請展至五年後毀舊鑄。越二年,襄陽私鑄錢潛貯漕艘入京,大理卿塔進泰奉命會查,疏請嚴禁收毀,再犯私鑄私販罪如律,船戶運弁罪同私鑄,地方官知情,斬決,沒其家;失察,奪職。法益加嚴。
guān jú yòng tóng, zì sì shí sì nián jiān cǎi diān chǎn. yōng zhèng yuán nián, xún fǔ yáng míng shí qǐng suì yùn diān tóng rù jīng. tíng yì jí shān zhù qián wèi biàn, yīn kāi yún nán dà lǐ zhān yì sì jú, zhù yùn jīng qián, mù wén yuē yún quán. shàng yǐ qián wèi guó bǎo, gēng míng bǎo yún, bìng lìng zhí shěng jú qián, mù shǒu bǎo zì, cì shěng míng, chún mǎn wén. qí hòu yùn jīng qián shí zhù shí bà.
官局用銅,自四十四年兼采滇產。雍正元年,巡撫楊名時請歲運滇銅入京。廷議即山鑄錢為便,因開雲南大理、霑益四局,鑄運京錢,幕文曰「雲泉」。上以錢為國寶,更名「寶雲」,並令直省局錢,幕首「寶」字,次省名,純滿文。其後運京錢時鑄時罷。
qián lóng èr nián, yǐ qián jià jiǔ bù píng, chì dà xìng wǎn píng zhì qián xíng guān yá yǐ píng qián jià. shàng niàn sī xiāo hài yóu shén, yì lì xíng tóng qì jìn. guān fēi sān pǐn yǐ shàng bù tīng yòng, jiù yǒu tóng qì xiàn sān nián nèi shū guān, yú xiàn yǐ sī cáng jìn wù lùn, yǐ jìn réng zào, zuì bǐ dào zhù wèi cóng. suì tōng lìng jìn zào tóng qì. xún yì yán xiàn zhì, wéi yī pǐn shǐ tīng yòng, yú xī jìn zhī, cáng nì sī yòng, jiē yǐ wéi jìn lùn. shí èr nián, shàng yǐ qián zhòng zé sī xiāo, qīng zé sī zhù, lìng fù yī qián èr fēn jiù zhì. shí sān nián, dìng jiǎn qián biān lǜ zuì wèi jiǎo jiān hòu. xiān shì shàng shū hǎi wàng yǐ tóng jìn bìng mín, shū chén sì bì, gāo zōng rán zhī, suì bà jìn tóng shōu tóng lìng.
乾隆二年,以錢價久不平,飭大興、宛平置錢行官牙以平錢價。上念私銷害尤甚,益厲行銅器禁。官非三品以上不聽用,舊有銅器限三年內輸官,逾限以私藏禁物論,已禁仍造,罪比盜鑄為從。遂通令禁造銅器。尋益嚴限制,惟一品始聽用,餘悉禁之,藏匿私用,皆以違禁論。十二年,上以錢重則私銷,輕則私鑄,令復一錢二分舊制。十三年,定翦錢邊律罪為絞監候。先是尚書海望以銅禁病民,疏陳四弊,高宗然之,遂罷禁銅收銅令。
fù yǐ jīng shī qián jià áng, yín yī liǎng jǐn yì bā bǎi wén, zhào fā gōng bù jié shèn kù qián píng jià. yù shǐ táo zhèng jìng shū chén qián jià bù píng, bì yóu jīng jì dù hài qián fǎ, jù mìng gé chú zhī. zhè jiāng bù zhèng shǐ zhāng ruò zhèn yán qián guì bì zài sī huǐ. rú shǐ pèi hé tóng qiān, cān rù diǎn xī, zhù chéng qīng qián, zé xiāo zhě wú lì. shì zhī yàn, yīn cǎi qí yì, zhù yǔ huáng qián jiān xíng. dìng sī zhù qiān qián jìn, wèi shǒu jí jiàng rén jiǎo jiān hòu, wèi cóng jí zhī qíng mǎi shǐ, jiǎn yī děng. shēn yán fàn yùn jí dùn jī zhì qián zhī jìn, fán jī qián zhì bǎi qiān yǐ shàng, yǐ wéi lì lùn. shàng yù tíng chén yuē: jīn zhī yán jìn zhě, yì dì bǔ piān jiù bì, fēi néng zhèng běn qīng yuán yě. wù zhī dìng zhí yǐ yín bù yǐ qián, ér guān mín nǎi jiē biàn qián bù biàn yín, qū lì zhī tú, yǐ shǐ dī áng wèi dé jì, hé qīng zhòng zhī dào zhì yě? sì shì yí zhòng yòng yín, fán zhí shěng guān xiū gōng chéng, mín jiān zǒng zhì huò wù, jiē yǐ yín.
復以京師錢價昂,銀一兩僅易八百文,詔發工部節慎庫錢平價。御史陶正靖疏陳錢價不平,弊由經紀蠹害錢法,遽命革除之。浙江布政使張若震言錢貴弊在私毀。如使配合銅鉛,參入點錫,鑄成青錢,則銷者無利。試之驗,因采其議,鑄與黃錢兼行。定私鑄鉛錢禁,為首及匠人絞監候,為從及知情買使,減一等。申嚴販運及囤積制錢之禁,凡積錢至百千以上,以違例論。上諭廷臣曰:「今之言禁者,亦第補偏救弊,非能正本清源也。物之定直以銀不以錢,而官民乃皆便錢不便銀,趨利之徒,以使低昂為得計,何輕重之倒置也?嗣是宜重用銀,凡直省官修工程,民間總置貨物,皆以銀。」
èr shí èr nián, liǎng guǎng zǒng dū lǐ shì yáo qǐng jìn jiù qián wěi qián. shàng yǐ mín jiān zá yòng wú sān guì lì yòng hóng huà zhāo wǔ zhū wěi qián, dì tīng zì jiǎn chū, guān wèi yì zhī yǐ chōng zhù, jiù qián réng tīng xíng shǐ. èr shí sì nián, huí bù píng, bān shì yú yè ěr qiāng, zhù qián lóng tōng bǎo, méi zhòng èr qián, mù zhù yè ěr qiāng míng, zuǒ mǎn wén, yòu huí wén, yòng hóng tóng, bìng huǐ jiù pǔ ěr qián chōng zhù. yuè èr nián, ā kè sū qǐng zhù, rú yè ěr qiāng lì. fù yǔn xī zàng kāi zhù yín qián, zhòng yī qián yǔ wǔ fēn èr zhǒng, wén yuē qián lóng bǎo cáng, mù yòng táng gǔ tè zì, biān guō shí nián fēn. yǐ shàng èr lèi qián, dì xíng zhī huí cáng, nèi dì bù yòng. èr shí jiǔ nián, lìng huí bù zhù qián, yǒng yòng qián lóng nián hào.
二十二年,兩廣總督李侍堯請禁舊錢、偽錢。上以民間雜用吳三桂「利用」、「洪化」、「昭武」諸偽錢,第聽自檢出,官為易之以充鑄,舊錢仍聽行使。二十四年,回部平,頒式於葉爾羌,鑄「乾隆通寶」,枚重二錢,幕鑄葉爾羌名,左滿文,右回文,用紅銅,並毀舊普爾錢充鑄。越二年,阿克蘇請鑄,如葉爾羌例。復允西藏開鑄銀錢,重一錢與五分二種,文曰「乾隆寶藏」,幕用唐古忒字,邊郭識年分。以上二類錢,第行之回、藏,內地不用。二十九年,令回部鑄錢,永用乾隆年號。
shí zhì zhōng yè, qián zhí áng, zhí shěng jiē zēng lú guǎng zhù, jià zàn qū yú píng. huì tóng yùn chí zhì, shì kuài jū qí zēng zhí, hài qián fǎ, tōng chì dū fǔ wú dé qīng qǐng tíng lú jiǎn mǎo. jì nián sī zhù yì duō, sì chuān yún guì wèi yuān sǒu, liú bù jí jiāng zhè. yún guì guān qián yì yǐ bù shàn bà zhù. yòu zì lǜ yán sī zhù, cháng kuān zhī yǐ shōu huǐ, yǒu mín shì yǐ xíng zhà, sī qián rì chū bù qióng. wǔ shí qī nián, hú guǎng zǒng dū bì yuán qǐng shōu mǎi wú lì xiàn. shàng wèi hú běi nǎi sī zhù zǒng huì, bù tú jìn jué ér yù sī suǒ yǐ xiè guò, mìng yán jī sī fàn, réng yǔ kuān xiàn èr nián. wǔ shí jiǔ nián, yǐ guān sī qián cuò chū, qián jiàn, nǎi zàn bà zhí shěng zhù, sī qián tōng xiàn yī nián shōu jiǎo, ér lì xū yuán wèi jiān. jiā qìng yuán nián, fù zhí shěng zhù. zhì shí nián, zhí shěng wèi jǐn fù mǎo, qián fù guì, tōng chì gè dū fǔ àn mǎo gǔ zhù. rán sì shì jú sī sī zhù xiāng zhǒng qǐ, jīng jú qián zhì lún guō ròu hǎo mó hu cuì báo, bǎo sū zhù zhōng zá shā zi, zhì dì jí suì, ér guì zhōu hú guǎng sī zhù shèng xíng, jiāng sū guān jú sī jú mì nì. zhì dào guāng jiān, mǐn guǎng zá xíng guāng zhōng jǐng zhōng jǐng xìng jiā lóng zhū yí qián, jiān mín lì zhī, zhé cóng fǎng zào. guì yáng dà dìng guān jú yì bié zhù dǐ dà qián, qián fǎ zì shì yì huài.
時至中葉,錢直昂,直省皆增爐廣鑄,價暫趨於平。會銅運遲滯,市儈居奇增直,害錢法,通飭督撫毋得輕請停爐減卯。季年私鑄益多,四川、雲、貴為淵藪,流布及江、浙。雲、貴官錢亦以不善罷鑄。又自律嚴私鑄,常寬之以收毀,莠民恃以行詐,私錢日出不窮。五十七年,湖廣總督畢沅請收買毋立限。上謂湖北乃私鑄總匯,不圖禁絕而預思所以卸過,命嚴稽私販,仍予寬限二年。五十九年,以官私錢錯出,錢賤,乃暫罷直省鑄,私錢通限一年收繳,而吏胥緣為奸。嘉慶元年,復直省鑄。至十年,直省未盡復卯,錢復貴,通飭各督撫按卯鼓鑄。然嗣是局私私鑄相踵起,京局錢至輪郭肉好糢糊脆薄,「寶蘇」鑄中雜沙子,擲地即碎,而貴州、湖廣私鑄盛行,江蘇官局私局秘匿。至道光間,閩、廣雜行「光中」、「景中」、「景興」、「嘉隆」諸夷錢,奸民利之,輒從仿造。貴陽大定官局亦別鑄底大錢,錢法自是益壞。
shí huá yáng hù shì, yǐ huò yì yín, fān chuán mào jìn, suì lòu chū yǐ qiān wàn jì, yù shǐ huáng zhōng mó zhāng yuán xián yǐ wèi yán. ér dà jì xiǎo jì péng tóu biān fú shuāng zhù mǎ jiàn gè zhǒng fān yín, yì qián shū nèi dì yǐ guī lì, zì mǐn guǎng tōng xíng zhì huáng hé yǐ nán. ér yáng shāng fù xié zhì gè shěng hǎi kǒu, yáng zhì huò ér yīn shì yín, zhì yáng yín rì duō, wén yín rì shǎo ér guì. shàng huàn zhī, mìng yuè dū shēn yán jìn yuē, rán suǒ jìn bù jí yáng yín, fǎng zhù zhī guǎng bǎn fú bǎn háng bǎn wú zhuāng xíng zhuāng, hào huá yín rú gù. yù shǐ huáng jué zī qǐng bìng jìn shǐ chū yáng, gèng lì zhuān tiáo, yì cóng zhòng kē. shí qī nián, zhào yán jiāng yán hǎi dū fǔ hǎi guān jiān dū, chì shǔ yán jī tōu lòu, dìng gōng guò, xíng shǎng fá, ér hǎi nèi yín zú hào jié, měi liǎng yì qián cháng zhì èr qiān. tíng chén móu suǒ yǐ zhòng qián yǐ shā yín zhī shì, ér yì gé bù xíng.
時華洋互市,以貨易銀,番船冒禁,歲漏出以千萬計,御史黃中模、章沅咸以為言。而大髻、小髻、蓬頭、蝙蝠、雙柱、馬劍各種番銀,亦潛輸內地以規利,自閩、廣通行至黃河以南。而洋商復挾至各省海口,陽置貨而陰市銀,至洋銀日多,紋銀日少而貴。上患之,命粵督申嚴禁約,然所禁不及洋銀,仿鑄之廣板、福板、杭板、吳莊、行莊,耗華銀如故。御史黃爵滋請並禁使出洋,更立專條,議從重科。十七年,詔沿江沿海督撫、海關監督,飭屬嚴稽偷漏,定功過,行賞罰,而海內銀卒耗竭,每兩易錢常至二千。廷臣謀所以重錢以殺銀之勢,而議格不行。
xiān shì dào guāng zhōng yè, yín wài xiè ér guì, cháo yě jiē yù xíng dà qián yǐ jiù zhī. guǎng xī xún fǔ liáng zhāng jù shū yán qí lì. wén zōng jí wèi, sì chuān xué zhèng hé shào jī lì qǐng xíng dà qián yǐ fù gǔ jiù shí. shàng yì chū bù wèi rán, zú yǔ guān piào bǎo chāo xíng yān. chāo cháng xíng yú shùn zhì bā nián, suì zào shí èr wàn bā qiān yǒu qí. shí nián ér bà. jiā qìng jiān, shì jiǎng xué shì cài zhī dìng qǐng xíng chāo. xián fēng èr nián, fú jiàn xún fǔ wáng yì dé yì yǐ wèi qǐng. tíng yì yǐ zhì ài nán xíng, què zhī. shì shí yín kuī qián guì zhòng, ér jūn xū hé xiǎng mí tǎng èr qiān shù bǎi wàn, chóu guó jì zhě, lǜ yǐ xíng guān piào qǐng. cì nián, mìng hù bù jí yì. huì qīn děng qǐng chì bù zhì zào qián chāo yǔ yín piào xiāng fǔ bìng xíng. piào chāo zhì yǐ pí zhǐ, é tí hù bù guān piào, zuǒ mǎn yòu hàn, jiē shuāng xíng, zhōng biāo èr liǎng píng zú sè yín ruò gān liǎng, xià yuē hù bù zòu xíng guān piào. fán yuán jiāng guān piào duì huàn yín qián zhě, yǔ yín yī lǜ, bìng zhǔn àn bù dìng zhāng chéng, dā jiāo guān xiàng. wěi zào zhě yī lǜ zhì zuì. biān wén lóng. chāo é tí dà qīng bǎo chāo, hàn zì píng liè, zhōng biāo zhǔn zú zhì qián ruò gān wén, páng bā zì wèi tiān xià tōng bǎo, píng zhǔn chū rù, xià yuē cǐ chāo jí dài zhì qián xíng yòng, bìng zhǔn àn chéng jiāo nà dì dīng qián liáng yī qiè shuì kè juān xiàng, jīng wài gè kù yī gài shōu jiě. biān wén rú piào. dà qián dāng qiān zhì dāng shí, fán wǔ děng, zhòng zì èr liǎng dì jiǎn zhì sì qián sì fēn. dāng qiān dāng wǔ bǎi, jìng tóng zhù zào, sè zǐ dāng bǎi dāng wǔ shí dāng shí, tóng qiān pèi zhù, sè huáng. bǎi yǐ shàng wén yuē xián fēng yuán bǎo, yǐ xià yuē zhòng bǎo, mù mǎn wén jú míng. sì nián, yǐ fá tóng, jiān zhù dāng wǔ tiě qián jí zhì qián. yǐ ér gèng zhù qiān zhì qián. qián lóng jiān, jīng jú yòng tóng, diān yáng jiān zī, hòu zhuān xíng diān yùn. shí yǐ dào gěng tóng zhì, gù quán yí chū cǐ. dìng yì piào yín yī liǎng dǐ zhì qián èr qiān, chāo èr qiān dǐ yín yī liǎng, piào chāo yì zhǔn shì hù xiāng dǐ, mín jiān wán nà dīng liáng shuì kè jí yī qiè guān kuǎn, yì zhǔn wǔ chéng, jīng wài yīng fàng kù kuǎn rú zhī. dà qián shàng xià tōng xíng rú piào chāo, dǐ yín rú zhì qián zhī shù, shū guān yǐ sān chéng, tiě qián tōng yòng rú dà qián. zǔ náo zuì yǐ wéi zhì, wěi zào chāo piào zhǎn jiān hòu, sī zhù jiā yán. tōng chì jīng wài shè zhì guān qián jú. xún yǐ zhí shěng yán bù fèng xíng, sì hòu yì yú gè fǔ zhì chāo jú, fā dà qián yú xíng diàn, bǐ qián chāo tōng róng hù yì yǐ biàn mín, dīng liáng dā shōu piào chāo, líng xīng xiǎo hù yín chāo wěi líng, dā jiāo tóng tiě dà qián, jiē xiān cóng zhí lì shān dōng shí xíng. guān lì zhé lēi wěi fǎ, shāng mín jiāo yì bù píng jià, cóng yán chù zhì. qī nián, lìng shùn tiān zhí lì gè shǔ qián liáng, zì běn nián shàng máng shǐ, yǐ shí yín sì chéng bǎo chāo sān chéng dāng shí tóng tiě dà qián sān chéng dā jiāo, yī qiē yòng xiàng, yì àn chéng dā fàng. xún cóng hù bù yì, zì běn nián xià máng shǐ, zhí lì zhào yín qī piào sān zhēng shōu, dà qián sān chéng jí nà zài chāo piào sān chéng nèi, jiāo piào jiāo qián tīng biàn.
先是道光中葉,銀外泄而貴,朝野皆欲行大錢以救之。廣西巡撫梁章鉅疏言其利。文宗即位,四川學政何紹基力請行大錢以復古救時。上意初不謂然,卒與官票、寶鈔行焉。鈔嘗行於順治八年,歲造十二萬八千有奇。十年而罷。嘉慶間,侍講學士蔡之定請行鈔。咸豐二年,福建巡撫王懿德亦以為請。廷議以窒礙難行,卻之。是時銀虧錢匱重,而軍需河餉糜帑二千數百萬,籌國計者,率以行官票請。次年,命戶部集議。惠親等請飭部製造錢鈔與銀票相輔並行。票鈔制以皮紙,額題「戶部官票」,左滿、右漢,皆雙行,中標二兩平足色銀若干兩,下曰「戶部奏行官票」。凡原將官票兌換銀錢者,與銀一律,並准按部定章程,搭交官項。偽造者依律治罪。邊文龍。鈔額題「大清寶鈔」,漢字平列,中標準足制錢若干文,旁八字為「天下通寶,平準出入」,下曰「此鈔即代制錢行用,並准按成交納地丁錢糧一切稅課捐項,京、外各庫一概收解」。邊文如票。大錢當千至當十,凡五等,重自二兩遞減至四錢四分。當千、當五百,淨銅鑄造,色紫;當百、當五十、當十,銅鉛配鑄,色黃。百以上文曰「咸豐元寶」,以下曰「重寶」,幕滿文局名。四年,以乏銅,兼鑄當五鐵錢及制錢。已而更鑄鉛制錢。乾隆間,京局用銅,滇、洋兼資,後專行滇運。時以道梗銅滯,故權宜出此。定議票銀一兩抵制錢二千,鈔二千抵銀一兩,票鈔亦準是互相抵,民間完納丁糧稅課及一切官款,亦准五成,京、外應放庫款如之。大錢上下通行如票鈔,抵銀如制錢之數,輸官以三成,鐵錢通用如大錢。阻撓罪以違制,偽造鈔票斬監候,私鑄加嚴。通飭京、外設置官錢局。尋以直省延不奉行,嗣後議於各府置鈔局,發大錢於行店,俾錢鈔通融互易以便民,丁糧搭收票鈔,零星小戶銀鈔尾零,搭交銅鐵大錢,皆先從直隸、山東實行。官吏折勒骫法,商民交易不平價,從嚴處治。七年,令順天直隸各屬錢糧,自本年上忙始,以實銀四成、寶鈔三成、當十銅鐵大錢三成搭交,一切用項,亦按成搭放。尋從戶部議,自本年下忙始,直隸照銀七票三徵收,大錢三成即納在鈔票三成內,交票交錢聽便。
rán chāo fǎ chū xíng, shǐ ér jūn xiǎng, jì ér hé gōng, dā fàng jiē chēng bù biàn, mín qíng yí zǔ. zhí shěng dā shōu wǔ chéng, yǐ kuǎn duō dǐ bō jì jiān, dā fàng suì bù fù kěn dā shōu. mín jiān dé chāo, jī wèi wú yòng, jīng shī chí chāo rù shì, fēi gù zēng zhí, jí nì huò, chí xiàng guān hào shāng pù, suǒ de jiē sì xiàng dà qián, bù biàn yòng, gù chāo xíng ér zhōng wài bīng mín bìng zhī. qí hòu jīng shī yǐ guān hào qī zhé qián fā chāo, zhí yì dī luò, zhì jiǎn fā yì qióng yīng fù, chāo suì bù néng xíng yǐ. dà qián dāng qiān dāng wǔ bǎi, yǐ zhé dāng guò zhòng zuì xiān fèi, dāng bǎi dāng wǔ shí jì fèi, tiě qián yǐ sī piào gěng zhī ér yì fèi, nǎi zhuān xíng dāng shí qián. dào zhù cóng qǐ, sǐ zuì rì bào ér bù wèi zhǐ. jú qián yì jiàn è, zá sī zhù zhōng bù fù biàn, jiān shāng yīn zhī zhé jiǎn tiāo tī, rèn yì dī áng. shāng fàn huàn dé dà qián, jiē guǒ zú, sān chéng dā shōu, tú zhāng wén gào, lǚ jìn wǎng xiào. fǎ bì ér náo fǎ zhě duō, gù wèi yǒu jì yě. dāng shí qián xíng dú jiǔ, rán yī qián dāng zhì qián èr, chū guó mén jí bù tōng xíng. xián fēng zhī jì, tóng kǔ fá, shēn jìn tóng shōu tóng lìng. tóng zhì chū, zhù qián suǒ zī, wéi shāng tóng fèi tóng, dāng shí qián jiǎn cóng sān qián èr fēn. guāng xù jiǔ nián, fù jiǎn wèi èr qián liù fēn.
然鈔法初行,始而軍餉,繼而河工,搭放皆稱不便,民情疑阻。直省搭收五成,以款多抵撥既艱,搭放遂不復肯搭收。民間得鈔,積為無用,京師持鈔入市,非故增直,即匿貨,持向官號商鋪,所得皆四項大錢,不便用,故鈔行而中外兵民病之。其後京師以官號七折錢發鈔,直益低落,至減發亦窮應付,鈔遂不能行矣。大錢當千、當五百,以折當過重最先廢,當百、當五十繼廢,鐵錢以私票梗之而亦廢,乃專行當十錢。盜鑄叢起,死罪日報而不為止。局錢亦漸惡,雜私鑄中不復辨,奸商因之折減挑剔,任意低昂。商販患得大錢,皆裹足,三成搭收,徒張文告,屢禁罔效。法弊而撓法者多,固未有濟也。當十錢行獨久,然一錢當制錢二,出國門即不通行。咸豐之季,銅苦乏,申禁銅、收銅令。同治初,鑄錢所資,惟商銅、廢銅,當十錢減從三錢二分。光緒九年,復減為二錢六分。
shí xiào qīn xiǎn huáng hòu ruì yì yù fù zhì, xià tíng chén yì, yǐ diān tóng yùn bù rú é, gū shì yáng tóng, jiāo jī qì jú shì zhù. hù bù zòu chēng jī qì jú zhù qián bìng jīng jú kāi lú zhī bù biàn, yì zhǐ zuì qí wěi xiè, zú mìng zhí lì zǒng dū lǐ hóng zhāng yú tiān jīn xíng zhī, zhòng zhǔn yī qián, suì shǎng táng jiǒng xún fǔ xián, zhuān dū yún nán tóng zhèng. shí sì nián, guǎng dōng shì zhù jī qì qián, yǐ zhòng kù píng qī fēn shí yú mù. èr shí sì nián, mìng zhí shěng zhù bā fēn qián. ér jīng shī yǐ zhì qián shǎo, xíng dāng shí qián rú gù. sān shí èr nián, zhù tóng bì dāng shí qián, mín bù lè yòng, yú shì chuàng zhù yín tóng yuán, shè zhì yín xíng, sī huà yī bì zhì, yǔ dōng xī yáng gè guó xiāng kàng héng.
時孝欽顯皇后銳意欲複製,下廷臣議,以滇銅運不如額,姑市洋銅,交機器局試鑄。戶部奏稱機器局鑄錢並京局開爐之不便,懿旨罪其委卸,卒命直隸總督李鴻章於天津行之,重准一錢,遂賞唐炯巡撫銜,專督雲南銅政。十四年,廣東試鑄機器錢,以重庫平七分識於幕。二十四年,命直省鑄八分錢。而京師以制錢少,行當十錢如故。三十二年,鑄銅幣當十錢,民不樂用,於是創鑄銀、銅圓,設置銀行,思劃一幣制,與東西洋各國相抗衡。
chū, yáng shāng jūn jí yuè dōng, xī bān yá yīng jí lì yín qián dà shū rù, zǒng dū lín zé xú móu zì zhù tú dǐ zhì, yǐ bù shì yòng ér bà. sì shì mò xī gē rì běn yǐ guó bì xiāng guàn shū. guāng xù shí sì nián, zhāng zhī dòng dū yuè, shǐ yòng jī qì rú shì shì zhù, lǐ hóng zhāng jì rèn xù chéng zhī, wén yuē guāng xù yuán bǎo, kù píng qī qián èr fēn, guǎng dōng shěng zào, mù jiǎo lóng. bìng zhù sān qián liù fēn yī qián sì fēn sì lí qī fēn èr lí sān fēn liù lí sì zhǒng xiǎo yín yuán. zhōng guó zì xíng yín qián zì cǐ shǐ. hú běi jiāng xī zhí lì zhè jiāng ān huī fèng tiān jí lín yǐ cì kāi zhù. xún yǐ guǎng dōng hú běi jiāng xī suǒ zhù zuì chēng biàn yòng, xǔ yǐ yīng jiě jīng xiǎng bō chōng zhù běn. zhí shěng wèi kāi zhù zhě, chì cóng fù zhù. jīng wài shōu fàng kù kuǎn, zhǔn dā sān chéng. yīn mìng liú kūn yī zhāng zhī dòng táo mó chóu yì sān jú zào zhù shì yí. yǐ fù yóu hù bù hé dìng, qī shěng suǒ zhù guī mó chéng sè kǔ cān chà, bù lì tōng xíng. huì zào bì zǒng chǎng chéng, nǐ chè qí sān, ér liú jiāng nán zhí lì guǎng dōng wèi fēn chǎng. chū zhù zhǔn zhòng mò yuán, yì zhě pō fēi zhī. zhī dòng shǐ yú hú běi shì xíng yī liǎng yín bì. hù bù yì yǐ zhōng guó lì suàn, sù zhǔn liǎng qián fēn lí, yīn dìng zhǔ bì wèi kù píng yī liǎng, ér yǐ wǔ qián yī qián xiǎo yín bì jì tóng yuán zhì qián fǔ zhù zhī, lìng zǒng fēn chǎng rú shì zào xíng.
初,洋商麕集粵東,西班牙、英吉利銀錢大輸入,總督林則徐謀自鑄圖抵制,以不適用而罷。嗣是墨西哥、日本以國幣相灌輸。光緒十四年,張之洞督粵,始用機器如式試鑄,李鴻章繼任續成之,文曰「光緒元寶,庫平七錢二分,廣東省造」,幕絞龍。並鑄三錢六分、一錢四分四釐、七分二釐、三分六釐四種小銀圓。中國自行銀錢自此始。湖北、江西、直隸、浙江、安徽、奉天、吉林以次開鑄。尋以廣東、湖北、江西所鑄最稱便用,許以應解京餉撥充鑄本。直省未開鑄者,飭從附鑄。京、外收放庫款,准搭三成。因命劉坤一、張之洞、陶模籌議三局造鑄事宜。已復由戶部核定,七省所鑄規模成色苦參差,不利通行。會造幣總廠成,擬撤其三,而留江南、直隸、廣東為分廠。初鑄准重墨圓,議者頗非之。之洞始於湖北試行一兩銀幣。戶部亦以中國立算,夙准兩錢分釐,因定主幣為庫平一兩,而以五錢、一錢小銀幣暨銅圓、制錢輔助之,令總分廠如式造行。
tóng yuán zhù shǐ mǐn guǎng, jiāng sū jì zhī. shí jīng jú tíng zhù, mìng gè yùn shù shí wàn rù jīng, yóu hù bù fā xíng bèi yòng. yán jiāng yán hǎi shěng fēn, bìng chì chóu kuǎn fù zhù. ér zhí shěng lù xù kāi zhù, zào bì zǒng chǎng fǎn hòu chéng. zǒng chǎng nǐ zhù zhī bì fán sān pǐn: yuē jīn, yuē yín, yuē tóng. zuì xiān zhù tóng bì. zì dāng zhì qián èr shí jiàng zhì dāng èr, zì zhòng sì qián jiàng ér sì fēn, fán sì zhǒng, wén shì zhí shěng xiǎo yì dà tóng. zhí shěng yuē guāng xù yuán bǎo, zǒng chǎng chū tóng zhí shěng, sì dìng yuē dà qīng tóng bì, jiē shí mǒu suǒ zào, mù jiē lóng wén, zǐ tóng zhù, zhí shěng jiān yì yòng huáng tóng. fán sī zào tóng bì wěi zào zhǐ bì, zuì shì zhì qián jiā děng. chū zhù tóng yuán, wèi bǔ zhì qián zhī bù zú, xuán yàn qí yú lì, xīn zhèng xiǎng xū jiē qǔ gěi yān, jìng zhù zhēng shòu, nǎi zhì bù néng fū zhù běn. liǎng jiāng zǒng dū zhōu fù shǒu shū qí bì, hù bù wèi lì fǎ xiàn zhì zhī. jì yǔ zhèng wù chù shàng bǔ jiù bā shì. xuán yǐ kāi zhù zhě duō zhì shí qī shěng, shěng zhì èr sān jú, kǒng zhōng nán yán huà yī, nǎi lìng shān dōng guī bìng zhí lì, hú běi guī bìng hú nán, jiāng nán ān huī guī bìng jiāng níng, zhè jiāng guī bìng fú jiàn, guǎng xī guī bìng guǎng dōng, hé fèng tiān hé nán sì chuān yún guì wèi jiǔ chǎng, yóu bù pài yuán huì bàn, qiǎn dà chén zhōu lì chá hé, yǔ hù bù chóu dìng huì bàn shì yí. gù tóng yuán yǐ jī jiàn, dāng shí qián jǐn néng jí bàn shù, mín sī jú sī pō cóng jiān bì. yīng zhǔn yín zhě, tóng yuán zhé hé, lèi zhì kuī sǔn, wù jià xiáng guì, mín shēng rì yì diāo bì. shěng yǔ shěng fù xiāng yà, zhì bù xiāng liú tōng. shān dōng xún fǔ yuán shù xūn jì chén shí hài. shí zǒng chǎng chū zhù tóng bì, shàng liú bǎo quán zhù liù fēn zhì qián. guǎng dōng qǐng gǎi zhù yī wén qián, yóu zǒng chǎng bān shì tōng xíng. sān shí sì nián, mìng gè tóng yuán chǎng jiā zhù yī wén xīn qián, rú tóng yuán shì, gài cún yī wén jiù zhì, jí wèi tóng yuán bǔ jiù yě.
銅元鑄始閩、廣,江蘇繼之。時京局停鑄,命各運數十萬入京,由戶部發行備用。沿江、沿海省分,並飭籌款附鑄。而直省陸續開鑄,造幣總廠反後成。總廠擬鑄之幣凡三品:曰金,曰銀,曰銅。最先鑄銅幣。自當制錢二十降至當二,自重四錢降而四分,凡四種,文視直省小異大同。直省曰「光緒元寶」,總廠初同直省,嗣定曰「大清銅幣」,皆識某所造,幕皆龍文,紫銅鑄,直省間亦用黃銅。凡私造銅幣、偽造紙幣,罪視制錢加等。初鑄銅元,為補制錢之不足,旋艷其餘利,新政餉需皆取給焉,競鑄爭售,乃至不能敷鑄本。兩江總督周馥首疏其弊,戶部為立法限制之。繼與政務處上補救八事。旋以開鑄者多至十七省,省至二三局,恐終難言畫一,乃令山東歸併直隸,湖北歸併湖南,江南、安徽歸併江寧,浙江歸併福建,廣西歸併廣東,合奉天、河南、四川、雲貴為九廠,由部派員會辦,遣大臣周曆察核,與戶部籌定會辦事宜。顧銅元以積賤,當十錢僅能及半數,民私局私頗叢奸弊。應准銀者,銅元折合,類致虧損,物價翔貴,民生日益凋敝。省與省復相軋,至不相流通。山東巡撫袁樹勛繼陳十害。時總廠初鑄銅幣,尚留寶泉鑄六分制錢。廣東請改鑄一文錢,由總廠頒式通行。三十四年,命各銅元廠加鑄一文新錢,如銅圓式,蓋存一文舊制,藉為銅圓補救也。
zì dà lǐ shǎo qīng shèng xuān huái zòu shè tōng shāng yín xíng, yì zhě yǐ dōng xī yáng gè guó jiē yǒu guó lì yín xíng, néng chí guó nèi wài cái zhèng, èr shí jiǔ nián, yǔn hù bù qǐng, shè zhì guān yín xíng, yǐ bù zhuān qí míng, jiū hé guān shāng zī běn sì bǎi wàn, tōng yòng guó bì fā xíng zhǐ bì guān kuǎn gōng zhài jiē zhǔ zhī. xún wèi fā xíng zhǐ bì, bìng kāi zhǐ yìn shuā èr chǎng. huì hù bù gǎi dù zhī, gèng yín xíng míng yuē dà qīng, shè zhèng fù jiān dū gè yī, zào bì zǒng chǎng yì rú zhī. yín xíng nèi bìng fù shè chǔ xù yín xíng. huà yī bì zhì, zài rù gè guó xīn dìng shāng yuē. bù yì yí xiān shěn dìng yín bì, shì xíng xiào, zé jī jīn zhù bì sān pǐn zhī zhì, kě shǐ tóng tiáo gòng guàn. dì jì yuán jì liǎng, shàng chí liǎng duān. dé zōng xià qí shì yú dū fǔ. shì yǒu yǐ shí háng shāng yuē sù dìng bì zhì qǐng zhě, xià zhèng wù chù hé yì, gè dū fǔ yì xiān hòu yì shàng. zhǔ liǎng zhě zhì shí yī shěng, zhǔ yuán zhě jǐn bā shěng. dù zhī bù qián yì bān bù yòng liǎng, suì dìng yī liǎng wèi zhǔ bì. fù yóu bù shè bì zhì diào chá jú, ér shěn shèn yú zhù zào tuī xíng huà yī chéng sè fèn liàng zhī jiān. zhì xuān tǒng èr nián, réng qián dìng míng yuē yuán, yín bì yī yuán wèi zhǔ bì, wǔ jiǎo èr jiǎo wǔ yī jiǎo sān zhǒng, niè bì wǔ fēn yī zhǒng, tóng bì èr fēn yī fēn wǔ lí yī lí sì zhǒng, wèi fǔ bì. yín bì zhòng qī qián èr fēn, yú dì jiàng. bìng chè zhí lì yín tóng zào bì chǎng, ér liú hàn kǒu guǎng dōng chéng dū yún nán sì chǎng. qián suǒ zhù dà xiǎo yín yuán, zàn zhào shì jià xíng shǐ, jiāng lái yóu zǒng chǎng yín xíng shōu huàn gǎi zhù.
自大理少卿盛宣懷奏設通商銀行,議者以東西洋各國皆有國立銀行,能持國內外財政,二十九年,允戶部請,設置官銀行,以部專其名,糾合官商資本四百萬,通用國幣、發行紙幣、官款公債皆主之。尋為發行紙幣,並開紙、印刷二廠。會戶部改度支,更銀行名曰「大清」,設正副監督各一,造幣總廠亦如之。銀行內並附設儲蓄銀行。畫一幣制,載入各國新定商約。部議宜先審定銀幣,試行效,則積金鑄幣三品之制,可使同條共貫。第計元計兩,尚持兩端。德宗下其事於督撫。適有以實行商約速定幣制請者,下政務處核議,各督撫亦先後議上。主兩者至十一省,主圓者僅八省。度支部前亦頒布用兩,遂定一兩為主幣。復由部設幣制調查局,而審慎於鑄造推行、畫一成色分量之間。至宣統二年,仍前定名曰「圓」,銀幣一圓為主幣,五角、二角五、一角三種,鎳幣五分一種,銅幣二分、一分、五釐、一釐四種,為輔幣。銀幣重七錢二分,餘遞降。並撤直隸銀銅造幣廠,而留漢口、廣東、成都、雲南四廠。前所鑄大小銀元,暫照市價行使,將來由總廠銀行收換改鑄。
sān pǐn zhī zhì, shǒu jīn, cì yín. guāng xù zhōng yè, yīng jīn bàng suì téng zhǎng, měi bàng zì huá yín sì liǎng yī qián liù fēn wǔ lí zēng zhì bā liǎng yǒu qí. yù shǐ wáng péng yùn tōng zhèng sī cān yì yáng yí zhì cháng jiàn yì jī jīn fǎng zhù. sān shí nián, hù bù shū qǐng bèi zào bì zhī yòng, nà guān zhě jiē zhǔn jīn. chū shǐ dà chén wāng dà xiè jí yán yòng jīn zhī lì. sūn bǎo qí zé qǐng duì nèi yòng yín, duì wài bì yù jì yòng jīn. tíng chén zhī lùn guó bì zhě, yì yǐ bù zhēn zhì yòng jīn, bì zhì bù wèi wán shàn, jiē qǐng sù dìng yòng běn wèi jīn, zú wèi néng shí xíng yún.
三品之制,首金,次銀。光緒中葉,英金磅歲騰長,每磅自華銀四兩一錢六分五釐增至八兩有奇。御史王鵬運、通政司參議楊宜治嘗建議積金仿鑄。三十年,戶部疏請備造幣之用,納官者皆準金。出使大臣汪大燮極言用金之利。孫寶琦則請對內用銀,對外必預計用金。廷臣之論國幣者,亦以不臻至用金,幣制不為完善,皆請速定用本位金,卒未能實行雲。
chá fǎ wǒ guó chǎn chá zhī dì, wéi jiāng sū ān huī jiāng xī zhè jiāng fú jiàn sì chuān liǎng hú yún guì wèi zuì. míng shí chá fǎ yǒu sān: yuē guān chá, chǔ biān yì mǎ yuē shāng chá, gěi yǐn zhēng kè yuē gòng chá, zé shàng yòng yě. qīng yīn zhī. yú shǎn gān yì fān mǎ. tā shěng zé zhào shāng fā yǐn nà kè, jiān yǒu shāng rén fù bù lǐng xiāo zhě, yì yǒu xiǎo fàn lǐng yú běn jí zhōu xiàn zhě. yòu yǒu zhōu xiàn chéng yǐn, wú shāng kě gěi, fā zhǒng chá yuán hù jīng jì zhě. hù bù bǎo quán jú zhù shuā yǐn yóu, bèi shū lì kuǎn, zhí shěng yù qī qǐng lǐng, nián bàn nián xiāo. chá bǎi jīn wèi yī yǐn, bù jí bǎi jīn wèi zhī jī líng, lìng gěi hù tiē. xíng guò cán yǐn jiē jiǎo bù. fán wěi zào chá yǐn, huò zuò jiǎ chá xìng fàn, jí sī yǔ wài guó rén mǎi mài zhě, jiē àn lǜ kē zuì.
茶法我國產茶之地,惟江蘇、安徽、江西、浙江、福建、四川、兩湖、雲、貴為最。明時茶法有三:曰官茶,儲邊易馬;曰商茶,給引徵課;曰貢茶,則上用也。清因之。於陝、甘易番馬。他省則召商發引納課,間有商人赴部領銷者,亦有小販領於本籍州縣者。又有州縣承引,無商可給,發種茶園戶經紀者。戶部寶泉局鑄刷引由,備書例款,直省預期請領,年辦年銷。茶百斤為一引,不及百斤謂之畸零,另給護帖。行過殘引皆繳部。凡偽造茶引,或作假茶興販,及私與外國人買賣者,皆按律科罪。
sī chá zhī guān, chū yán míng zhì. shǎn xī shè xún shì chá mǎ yù shǐ wǔ: xī níng sī zhù xī níng, táo zhōu sī zhù mín zhōu, hé zhōu sī zhù hé zhōu, zhuāng làng sī zhù píng fān, gān zhōu sī zhù lán zhōu. xún gǎi chà bù yuán, yòu lìng gān sù xún fǔ jiān xiá, hòu guī shǎn gān zǒng dū guǎn lǐ. sì chuān shè yán chá dào. jiāng xī shè chá yǐn pī yàn dà shǐ, lì jiāng níng fǔ.
司茶之官,初沿明制。陝西設巡視茶馬御史五:西寧司駐西寧,洮州司駐岷州,河州司駐河州,莊浪司駐平番,甘州司駐蘭州。尋改差部員,又令甘肅巡撫兼轄,後歸陝甘總督管理。四川設鹽茶道。江西設茶引批驗大使,隸江寧府。
suì zhēng zhī kè, jiāng sū fā yǐn jiāng níng pī fā suǒ jí jīng xī xiàn shǔ zhāng zhǔ hú chà liǎng xún jiǎn sī. ān huī fā yǐn qián shān tài hú shè xiū níng yī xuān chéng níng guó tài píng guì chí qīng yáng tóng líng jiàn dé wú hú lù ān huò shān guǎng dé jiàn píng shí qī zhōu xiàn. jiāng xī fā yǐn huī shāng jí gè zhōu xiàn xiǎo fàn. cǐ sān xǐng shuì kè, jūn yú jīng guò gè guān àn zé zhēng shōu. zhè jiāng yóu bù zhèng shǐ wěi yuán gěi shāng, měi yǐn zhēng yín yī qián, běi xīn guān zhēng shuì yín èr fēn jiǔ lí èr háo bā sī, huì rù guān shuì bào jiě. yòu měi suì bàn shàng yòng jí líng qǐn nèi tíng huáng chá gòng bǎi yī shí yú lǒu, yóu bàn yǐn wěi yuán yú suǒ shōu chá yǐn mǎi jià nèi bàn jiě. hú běi yóu xián níng jiā yú pú qí chóng yáng tōng chéng xìng guó tōng shān qī zhōu xiàn lǐng yǐn, fā zhǒng chá yuán hù jīng jì zuò xiāo. jiàn shǐ xiàn gěi shāng háng xiāo. zuò xiāo zhě měi yǐn zhēng yín yī liǎng, xíng xiāo zhě zhēng shuì èr qián wǔ fēn, kè yī qián èr fēn wǔ lí, gòng é zhēng shuì kè yín èr bǎi sān shí liǎng yǒu qí. xíng chá dào guān, réng xíng bào shuì. hú nán fā shàn huà xiāng yīn liú yáng xiāng tán yì yáng yōu ān huà shào yáng xīn huà wǔ gāng bā líng píng jiāng lín xiāng wǔ líng táo yuán lóng yáng yuán jiāng shí qī zhōu xiàn xíng hù, gòng zhēng shuì yín èr bǎi sì shí liǎng. shǎn gān fā xī níng gān zhōu zhuāng làng sān chá sī, ér xī ān fèng xiáng hàn zhōng tóng zhōu yú lín yán ān níng xià qī fǔ jí shén mù tīng yì fēn xiāo yān. měi yǐn nà guān chá wǔ shí jīn, yú wǔ shí jīn yóu shāng yùn shòu zuò běn. měi bǎi jīn wèi shí bì, měi bì èr fēng, gòng zhēng běn shǎi chá shí sān wàn liù qiān sì bǎi bā shí bì. gǎi zhé zhī nián, měi fēng zhēng zhé yín sān qián. qí yuán bù jiāo chá zhě, zé zhēng jià yín gòng wǔ qiān qī bǎi sān shí liǎng yǒu qí. yì yǒu bù shè yǐn, zhǐ yú běn dì xíng xiāo zhě, yóu gè yuán hù nà kè, gòng zhēng yín wǔ bǎi sān shí liǎng yǒu qí. sì chuān yǒu fù yǐn biān yǐn tǔ yǐn zhī fēn. fù yǐn xíng nèi dì, biān yǐn xíng biān dì, tǔ yǐn xíng tǔ sī. ér biān yǐn yòu fēn sān dào, qí xíng xiāo dǎ jiàn lú zhě, yuē nán lù biān yǐn xíng xiāo sōng pān tīng zhě, yuē xī lù biān yǐn xíng xiāo qióng zhōu zhě, yuē qióng zhōu biān yǐn. jiē nà kè shuì, gòng kè yín wàn sì qiān sān bǎi sì shí liǎng, shuì yín sì wàn jiǔ qiān yī bǎi qī shí liǎng, gè yǒu qí. yún nán zhēng shuì yín jiǔ bǎi liù shí liǎng. guì zhōu kè shuì yín liù shí yú liǎng. fán qǐng yǐn yú bù, lì shōu zhǐ jià, měi dào yǐ sān lí sān háo wèi lǜ. shèng jīng zhí lì hé nán shān dōng shān xī fú jiàn guǎng dōng guǎng xī jūn bù bān yǐn, gù wú kè. wéi chá shāng dào jìng, yóu jīng guò guān kǒu shū shuì, huò lüè shōu luò dì shuì, fù guān shuì zào xiāo, huò huì rù zá shuì bào bù. cǐ jiā qìng qián xíng chá shì lì yě.
歲徵之課,江蘇發引江寧批發所及荊溪縣屬張渚、湖汊兩巡檢司。安徽發引潛山、太湖、歙、休寧、黟、宣城、寧國、太平、貴池、青陽、銅陵、建德、蕪湖、六安、霍山、廣德、建平十七州縣。江西發引徽商及各州縣小販。此三省稅課,均於經過各關按則徵收。浙江由布政使委員給商,每引徵銀一錢,北新關徵稅銀二分九釐二毫八絲,匯入關稅報解。又每歲辦上用及陵寢內廷黃茶共百一十餘簍,由辦引委員於所收茶引買價內辦解。湖北由咸寧、嘉魚、蒲圻、崇陽、通城、興國、通山七州縣領引,發種茶園戶經紀坐銷。建始縣給商行銷。坐銷者每引徵銀一兩,行銷者徵稅二錢五分,課一錢二分五釐,共額徵稅課銀二百三十兩有奇。行茶到關,仍行報稅。湖南發善化、湘陰、瀏陽、湘潭、益陽、攸、安化、邵陽、新化、武岡、巴陵、平江、臨湘、武陵、桃源、龍陽、沅江十七州縣行戶,共徵稅銀二百四十兩。陝、甘發西寧、甘州、莊浪三茶司,而西安、鳳翔、漢中、同州、榆林、延安、寧夏七府及神木廳亦分銷焉。每引納官茶五十斤,餘五十斤由商運售作本。每百斤為十篦,每篦二封,共徵本色茶十三萬六千四百八十篦。改折之年,每封徵折銀三錢。其原不交茶者,則徵價銀共五千七百三十兩有奇。亦有不設引,止於本地行銷者,由各園戶納課,共徵銀五百三十兩有奇。四川有腹引、邊引、土引之分。腹引行內地,邊引行邊地,土引行土司。而邊引又分三道,其行銷打箭爐者,曰南路邊引;行銷松潘廳者,曰西路邊引;行銷邛州者,曰邛州邊引。皆納課稅,共課銀萬四千三百四十兩,稅銀四萬九千一百七十兩,各有奇。雲南徵稅銀九百六十兩。貴州課稅銀六十餘兩。凡請引於部,例收紙價,每道以三釐三毫為率。盛京、直隸、河南、山東、山西、福建、廣東、廣西均不頒引,故無課。惟茶商到境,由經過關口輸稅,或略收落地稅,附關稅造銷,或匯入雜稅報部。此嘉慶前行茶事例也。
jué hòu tài xī zhū guó tōng shāng, chá wù yīn zhī yī biàn. qí shì chǎng dà zhě yǒu sān: yuē hàn kǒu, yuē shàng hǎi, yuē fú zhōu. hàn kǒu zhī chá, lái zì hú nán jiāng xī ān huī, hé běn shěng suǒ chǎn, sù hàn shuǐ yǐ yùn yú hé nán shǎn xī qīng hǎi xīn jiāng. qí shū zhì é luó sī zhě, jiē zhuān chá yě. shàng hǎi zhī chá yóu shèng, zì běn shěng suǒ chǎn wài, duō yǒu hú guǎng jiāng xī ān huī zhè jiāng fú jiàn zhū chá. jiāng xī ān huī hóng lǜ chá duō shòu yú ōu měi gè guó. zhè jiāng shào xìng chá shū zhì měi lì jiān, níng bō chá shū zhì rì běn. fú zhōu hóng chá duō shū zhì měi zhōu jí nán yáng qún dǎo. cǐ sān shì chǎng wài, yòu yǒu guǎng zhōu tiān jīn zhī fú sān suǒ, yáng shāng yì jūn jí yān. gài chá zhī xìng xǐ yù è hán, xǐ shī è zào, yòu bì bì piāo liè zhī fēng, zuì shì yú zhōng guó. tài xī shāng wù suī shèng, rán fēi qí tǔ suǒ yí, bù néng bù yǎng gěi yú wǒ guó, yòng cǐ qīn qīn biàn jí quán qiú yǐ.
厥後泰西諸國通商,茶務因之一變。其市場大者有三:曰漢口,曰上海,曰福州。漢口之茶,來自湖南、江西、安徽,合本省所產,溯漢水以運於河南、陝西、青海、新疆。其輸至俄羅斯者,皆磚茶也。上海之茶尤盛,自本省所產外,多有湖廣、江西、安徽、浙江、福建諸茶。江西、安徽紅綠茶多售於歐、美各國。浙江紹興茶輸至美利堅,寧波茶輸至日本。福州紅茶多輸至美洲及南洋群島。此三市場外,又有廣州、天津、芝罘三所,洋商亦麕集焉。蓋茶之性喜燠惡寒,喜濕惡燥,又必避慓烈之風,最適於中國。泰西商務雖盛,然非其土所宜,不能不仰給於我國,用此駸駸遍及全球矣。
qí yè cǐ zhě, yǒu zǒng shāng, yǒu sàn shāng. lǐng yǐn hòu, xíng xiāo gè yǒu dìng yù. yì yǒu jiān xíng piào fǎ zhě, rú sì chuān zì qián lóng wǔ shí èr nián kāi bàn yàn gōng chá piào hòu, míng mù shén fán, rán dì xíng yú chǎn duō huò xiāo chàng zhī qū, fēi biàn jí gè zhōu xiàn yě. wéi gān shāng jiù fēn dōng xī èr guì, dōng guì duō jí lì shān xī shǎn xī, xī guì zé huí mín chōng zhī. zì xián fēng zhōng huí fěi zī shì, jì yǐ dào zéi chōng chì, liǎng guì jūn wú rén chéng kè. zǒng dū zuǒ zōng táng kān dìng quán shěng, nǎi zòu dìng zhāng chéng, yǐ piào dài yǐn. lín xuǎn xīn shāng cǎi yùn hú chá, shì yuē nán guì. shí lǐng piào zhǐ bā bǎi yú zhāng. sì dìng wèi sān nián yī àn, lǐng piào zhǔn jiā bù zhǔn jiǎn. jì zì guāng xù shí sān nián zhì èr shí qī nián, zhú àn jiā zēng. sān shí nián, yòu yú hú piào wài gēng xíng xiāo yī tǎ zhī jìn piào. qì yú xuān tǒng èr nián, chá wù rì shèng.
其業此者,有總商,有散商。領引後,行銷各有定域。亦有兼行票法者,如四川自乾隆五十二年開辦堰工茶票後,名目甚繁,然第行於產多或銷暢之區,非遍及各州縣也。惟甘商舊分東、西二櫃,東櫃多籍隸山西、陝西,西櫃則回民充之。自咸豐中回匪滋事,繼以盜賊充斥,兩櫃均無人承課。總督左宗棠勘定全省,乃奏定章程,以票代引。遴選新商採運湖茶,是曰南櫃。時領票止八百餘張。嗣定為三年一案,領票准加不准減。計自光緒十三年至二十七年,逐案加增。三十年,又於湖票外更行銷伊、塔之晉票。迄於宣統二年,茶務日盛。
chá zhī yǔ yán, bàn fǎ lüè xiāng sì. wéi yán wèi suì rù dà zōng, gù zhǎng guó jì zhě dì fù yú yán ér zǒng hé zhī. qí shǐ dàn yǒu kè shuì, chú jiāng zhè é yǐn yóu gè guān zhēng shōu wú dìng é wài, tā shěng měi suì duō zhě qiān yú liǎng, shǎo zhī shù bǎi liǎng huò shù shí liǎng. jí shǎn gān sì chuān hào wèi biān yǐn, yì bù mǎn shí wàn jīn. xián fēng yǐ lái, gè shěng cì dì xíng lí, guāng xù shí èr nián, fú jiàn cè bào zhì shí jiǔ wàn yú liǎng, tā shěng kuǎn yì jiàn duō, wèi jǐ shōu shù fù chù. xuān tǒng sān nián yù suàn biǎo suǒ zài, chá shuì tè bǎi sān shí yú wàn ér yǐ.
茶之與鹽,辦法略相似。惟鹽為歲入大宗,故掌國計者第附於鹽而總核之。其始但有課稅,除江、浙額引由各關徵收無定額外,他省每歲多者千餘兩,少祗數百兩或數十兩。即陝、甘、四川號為邊引,亦不滿十萬金。咸豐以來,各省次第行釐,光緒十二年,福建冊報至十九萬餘兩,他省款亦漸多,未幾收數復絀。宣統三年豫算表所載,茶稅特百三十餘萬而已。
shùn zhì chū yuán, dìng chá mǎ shì lì. shàng mǎ gěi chá bì shí èr, zhōng mǎ gěi jiǔ, xià mǎ gěi qī. èr nián, chà yù shǐ xiá wǔ chá mǎ sī. shí shāng rén duō yuè jìng sī fàn, fān zú lì qí zhí jiàn, qū zhī ruò wù. jiān fān sēng chí yì wǎng lái, jiā dài sī chá chū guān, lì bù néng jié. hù bù zòu yán: shǎn xī yǐ chá yì mǎ, míng yǒu zhào gěi jīn pái kān hé zhī lì. jīn kě wù yòng, dàn dìng jià zhí. zhì fān sēng suǒ zhì, rú guān lì zòng róng shōu mǎi sī chá, tīng xún àn yù shǐ cān jiū. chá mǎ yù shǐ liào pān lóng yòu yán: chá mǎ jiù é wàn yī qiān bā shí bā pǐ, chóng zhēn sān nián zēng jiě èr qiān pǐ, qǐng yǒng xíng juān miǎn. bìng cóng zhī. sì nián, mìng xún shì chá mǎ mǎn hàn yù shǐ gè yī, zhí lì hé bǎo yíng dì dāng zhāng jiā kǒu zhī xī, míng shí è ěr duō sī bù luò céng yú cǐ jiāo yì chá mǎ, xuán fēng bì. zhì shì, hù bù chà lǐ shì guān lǚ kān, yǐ zhuàng wén. yù réng zhǔn hù shì. qī nián, yǐ gān sù jiù lì, dà yǐn bì chá, guān shāng jūn fēn, xiǎo yǐn nà shuì sān fēn rù guān, qī fēn gěi shāng. yù sì hòu gè yǐn jūn yóu bù fā, zhào dà yǐn lì, yǐ wèi zhōng mǎ zhī yòng. yòu jiù lì dà yǐn fù liù shí bì, xiǎo yǐn fù liù shí qī jīn. dìng wèi měi chá qiān jīn, gài zhǔn fù bǎi sì shí jīn, tīng shāng zì mài.
順治初元,定茶馬事例。上馬給茶篦十二,中馬給九,下馬給七。二年,差御史轄五茶馬司。時商人多越境私販,番族利其值賤,趨之若鶩。兼番僧馳驛往來,夾帶私茶出關,吏不能詰。戶部奏言:「陝西以茶易馬,明有照給金牌勘合之例。今可勿用,但定價值。至番僧所至,如官吏縱容收買私茶,聽巡按御史參究。」茶馬御史廖攀龍又言:「茶馬舊額萬一千八十八匹,崇禎三年增解二千匹,請永行蠲免。」並從之。四年,命巡視茶馬滿、漢御史各一,直隸河寶營地當張家口之西,明時鄂爾多斯部落曾於此交易茶馬,旋封閉。至是,戶部差理事官履勘,以狀聞。諭仍准互市。七年,以甘肅舊例,大引篦茶,官商均分,小引納稅三分入官,七分給商。諭嗣後各引均由部發,照大引例,以為中馬之用。又舊例大引附六十篦,小引附六十七斤。定為每茶千斤,概准附百四十斤,聽商自賣。
shí sān nián, yǐ gān sù suǒ zhōng zhī mǎ jì zú, mìng chén chá biàn jià chōng xiǎng. shí sì nián, fù yǐ guǎng níng kāi chéng hēi shuǐ ān dìng qīng ān wàn ān wǔ ān qī jiān mǎ fān, mìng sī mǎ sī chá méi rù biàn jià. yuán liú zhōng mǎ zhī yòng zhě, xī gǎi zhé chōng xiǎng. shí bā nián, cóng dá lài lǎ ma jí gēn dōu tái jí qǐng, yú yún nán běi shèng zhōu yǐ mǎ yì chá. kāng xī sì nián, suì cái shǎn xī yuàn mǎ gè jiān, kāi chá mǎ shì yú běi shèng zhōu. qī nián, cái chá mǎ yù shǐ, guī gān sù xún fǔ guǎn lǐ. shí jiǔ nián, yǐ jūn xū jí, jiā fú jiàn chá kè yín sān bǎi wǔ shí jiǔ liǎng, zhì èr shí liù nián huò miǎn, bìng chú hú guǎng xīn zēng chá shuì yín. shí sì chuān chǎn chá duō, qí yòng jiàn guǎng, hù bù yì zēng yǐn, qì kāng xī mò, tiān quán tǔ sī yǎ zhōu qióng róng jīng míng shān xīn fán dà yì guàn xiàn bìng yǒu suǒ zēng.
十三年,以甘肅所中之馬既足,命陳茶變價充餉。十四年,復以廣寧、開成、黑水、安定、清安、萬安、武安七監馬蕃,命私馬私茶沒入變價。原留中馬支用者,悉改折充餉。十八年,從達賴喇嘛及根都台吉請,於雲南北勝州以馬易茶。康熙四年,遂裁陝西苑馬各監,開茶馬市於北勝州。七年,裁茶馬御史,歸甘肅巡撫管理。十九年,以軍需急,加福建茶課銀三百五十九兩,至二十六年豁免,並除湖廣新增茶稅銀。時四川產茶多,其用漸廣,戶部議增引,迄康熙末,天全土司、雅州、邛、榮經、名山、新繁、大邑、灌縣並有所增。
èr shí sì nián, xíng kē gěi shì zhōng qiú yuán pèi yán táo mín zhū chù é chá sān shí yú wàn bì, kě zhōng mǎ wàn pǐ. chén chá měi nián dài xiāo, yòu kě zhōng shù wàn pǐ. qǐng qiǎn yuán zhuān guǎn. sān shí liù nián, suì chà bù yuán dū lǐ chá mǎ shì wù. sì shí nián, yǐ shǎn xī sī chá chōng chì, lìng yán chá wǎng lái mín rén, fán xié dài sī chá shí jīn yǐ xià wù wèn, qí tuó zài shí jīn yǐ shàng wú guān yǐn zhě lùn zuì. sì shí sì nián, yǐ jiān shāng shì yǒu qián lì, jiē fēn dài líng yùn, sī fàn zhuǎn duō, chì zhào jiù jī bǔ, tíng chà bù yuán, réng guī gān sù xún fǔ jiān lǐ. zì kāng xī sān shí èr nián, yīn xī níng wǔ sī suǒ cún chá bì nián jiǔ yì làn, jīng bù yì zhǔn biàn mài. hòu yòu yǐ lán zhōu wú mǎ kě zhōng, jiāng gān zhōu jiù jī zhī chá, zài wǔ zhèn fèng xiǎng nèi, yín qī chá sān, àn chéng dā fàng. xún yòu dìng xī níng děng chù tíng zhǐ yì mǎ, měi xīn chá yī bì zhé yín sì qián, chén chá zhé liù qián, chōng xiǎng. zhì liù shí yī nián, fù zēng xī níng zhuāng làng mín zhōu hé zhōu chá yǐn, gè chù suǒ cún jiù chá, xī lìng biàn mài.
二十四年,刑科給事中裘元佩言洮、岷諸處額茶三十餘萬篦,可中馬萬匹。陳茶每年帶銷,又可中數萬匹。請遣員專管。三十六年,遂差部員督理茶馬事務。四十年,以陝西私茶充斥,令嚴查往來民人,凡攜帶私茶十斤以下勿問,其馱載十斤以上無官引者論罪。四十四年,以奸商恃有前例,皆分帶零運,私販轉多,飭照舊緝捕,停差部員,仍歸甘肅巡撫兼理。自康熙三十二年,因西寧五司所存茶篦年久浥爛,經部議准變賣。後又以蘭州無馬可中,將甘州舊積之茶,在五鎮俸餉內,銀七茶三,按成搭放。尋又定西寧等處停止易馬,每新茶一篦折銀四錢,陳茶折六錢,充餉。至六十一年,復增西寧、莊浪、岷州、河州茶引,各處所存舊茶,悉令變賣。
yōng zhèng sān nián, suì yì zì kāng xī liù shí yī nián shǐ, wǔ nián nèi quán zhēng běn shǎi, wǔ nián hòu jí jiāng jiù chá biàn mài. sì shì chū chén yì xīn, zǒng yǐ wǔ nián wèi lǜ. sì nián, dìng shǎn xī xíng chá, gǎi lìng chǎn chá dì fāng guān gěi fā chuán piào, zhào shāng rén yǐn mù chá shù kāi míng, rú yú bù yǐn wài dā xíng yìn piào, jí fù chá bù zūn dìng é zhě, zhào sī yán lǜ lùn, chá yàn shī chá gù zòng, jūn jiā chù fēn. bā nián, mìng shǎn xī shāng yùn guān chá, yú jiù lì měi bǎi jīn zhǔn fù dài shí sì jīn wài, zài jiā hào chá shí sì jīn. yòu yù: sì chuān chá shuì jiē lùn yuán lùn shù, fū shù yǒu dà xiǎo, yuán yǒu kuān xiá, qǐ néng yī zhì? ruò jù yǐ wèi é, wèi dé qí píng. yīng zhào jīn liǎng shōu nà, zhe gāi fǔ xiáng yì. xún yì: jiù lì měi jīn zhēng kè èr lí wǔ háo, jīn dàn zhēng sì sī jiǔ hū yǒu qí, qián hòu xuán jué, yīng zhuó jiǎn qí bàn, wú lùn biān tǔ fù yǐn, jù nà yín yī lí èr háo wǔ sī. shí chuān chá xíng xiāo, yǐn shàng bù fū, yú shì fù zēng, gè fǔ zhōu xiàn zài xíng gěi fā. jiǔ nián, mìng xī níng wǔ sī fù xíng zhōng mǎ fǎ. shí nián, yòu mìng zhòng mǎ yīng jiàn fā chá. shí ān huī yì zēng yǐn, zhào sì chuān lì, yǐ yú yǐn zàn cún sī kù, yù bù fū shí, pèi gěi xíng yùn. shí sān nián, fù tíng gān sù zhōng mǎ. shǐ dìng yún nán chá fǎ, yǐ qī jīn wèi yī tǒng, sān shí èr tǒng wèi yī yǐn, zhào lì shōu shuì.
雍正三年,遂議自康熙六十一年始,五年內全徵本色,五年後即將舊茶變賣。嗣是出陳易新,總以五年為率。四年,定陝西行茶,改令產茶地方官給發船票,照商人引目茶數開明,如於部引外搭行印票,及附茶不遵定額者,照私鹽律論,查驗失察故縱,均加處分。八年,命陝西商運官茶,於舊例每百斤准附帶十四斤外,再加耗茶十四斤。又諭:「四川茶稅皆論園論樹,夫樹有大小,園有寬狹,豈能一致?若據以為額,未得其平。應照斤兩收納,著該撫詳議。」尋議:「舊例每斤徵課二釐五毫,今但徵四絲九忽有奇,前後懸絕,應酌減其半,無論邊、土、腹引,俱納銀一釐二毫五絲。」時川茶行銷,引尚不敷,於是復增,各府、州、縣再行給發。九年,命西寧五司復行中馬法。十年,又命中馬應見發茶。時安徽亦增引,照四川例,以餘引暫存司庫,遇不敷時,配給行運。十三年,復停甘肅中馬。始定雲南茶法,以七斤為一筒,三十二筒為一引,照例收稅。
qián lóng yuán nián, lìng gān sù guān chá gǎi zhēng zhé sè, měi bì shū yín wǔ qián. shí xī níng wǔ sī chén chá chōng rèn, lìng měi fēng jiǎn jià èr qián, kè qī biàn mài. èr nián, yǐ jiāng xī nán chāng děng sān shí èr zhōu xiàn dì bù chǎn chá, sì chuān chéng dū péng guàn děng xiàn zhì xiāo, qí yǐn huò tíng huò jiǎn, bìng huō chú kè yín. qī nián, miǎn gān sù dì zhèn chù zhī kè, nǎi mìng xī níng wǔ sī zhēng běn shǎi. bā nián, miǎn sì chuān tiān quán suǒ qiàn qián lóng qī nián qián zhī xiàn yú jié jiǎo, chéng dū péng guàn děng xiàn zhī wèi wán yín liǎng. shí yī nián, gān sù xún fǔ huáng tíng guì zòu yán: xī níng hé zhōu zhuāng làng sān sī, fān mín cuò chù, wéi chá shì lài. ěr nián yǐ liáng yì chá, jì yòng chá liù wàn wǔ qiān wǔ bǎi yú fēng, yì zá liáng sān wàn bā qiān yī bǎi yú shí, qǐng zhe wèi lì. bào kě. shí sān nián, dìng gān sù yīng zhēng chá fēng, měi nián shōu èr chéng běn shǎi bā chéng zhé sè, bìng shēn míng shuǐ lù gè lù yùn shāng yàn yǐn jié jiǎo fǎ, tuī xíng ān huī zhè jiāng sì chuān yún nán guì zhōu. èr shí sì nián, cóng gān sù xún fǔ wú dá shàn yán, mìng xī níng wǔ sī chá fēng, zhào kāng xī sān shí qī nián lì, dā fàng gè yíng fèng xiǎng. èr shí wǔ nián, wú dá shàn yòu yán: gān shěng chá kè xiàng wèi zhōng mǎ shè. jīn qí zhì yǐ tíng, zài gān zhuāng èr sī dì chù chōng qú, xī hé èr sī fù jìn qīng hǎi, yóu yǒu xiāo lù, wéi táo sī piān pì, shāng xiāo chá jīn, lì nián jù gǎi bié sī shòu mài, ér jiāo guān chá fēng, réng guī táo kù, wǎng wǎng jī zhì shù shí wàn fēng, shǐ qǐng shū xiāo. yīng jiāng táo sī é bān chá yǐn, gǎi guī gān zhuāng èr sī gěi shāng zhēng kè, qí táo sī kù zhù dā xiǎng wán rì, jí xíng cái tài.
乾隆元年,令甘肅官茶改徵折色,每篦輸銀五錢。時西寧五司陳茶充牣,令每封減價二錢,刻期變賣。二年,以江西南昌等三十二州縣地不產茶,四川成都、彭、灌等縣滯銷,其引或停或減,並豁除課銀。七年,免甘肅地震處之課,乃命西寧五司徵本色。八年,免四川天全所欠乾隆七年前之羨餘截角,成都、彭、灌等縣之未完銀兩。十一年,甘肅巡撫黃廷桂奏言:「西寧、河州、莊浪三司,番、民錯處,惟茶是賴。邇年以糧易茶,計用茶六萬五千五百餘封,易雜糧三萬八千一百餘石,請著為例。」報可。十三年,定甘肅應徵茶封,每年收二成本色、八成折色,並申明水陸各路運商驗引截角法,推行安徽、浙江、四川、雲南、貴州。二十四年,從甘肅巡撫吳達善言,命西寧五司茶封,照康熙三十七年例,搭放各營俸餉。二十五年,吳達善又言:「甘省茶課向為中馬設。今其制已停,在甘、莊二司地處沖衢,西河二司附近青海,猶有銷路,惟洮司偏僻,商銷茶斤,歷年俱改別司售賣,而交官茶封,仍歸洮庫,往往積至數十萬封,始請疏銷。應將洮司額頒茶引,改歸甘、莊二司給商徵課,俟洮司庫貯搭餉完日,即行裁汰。」
èr shí qī nián, shǎn gān zǒng dū yáng yīng jū fù tiáo shàng shū xiāo shì yí sì: yī, guān chá yīng gǎi zhēng zhé jià yě. chá gān sù kù zhù guān chá, xiàng lì rú cún jī guò duō, gǎi zhēng zhé sè. jīn wǔ sī kù nèi, zì qián lóng qī nián zhì èr shí sì nián, yǐ cún bǎi wǔ shí yú wàn fēng. jīng qián fǔ chén wú dá shàn zòu zhǔn měi fēng zuò jià sān qián, dā fàng bīng xiǎng, yǐ dā fàng sì shí yú wàn fēng. zài shì sì guān chá rì duō, fēi shí nián zhī jiǔ, bù néng quán shù shū xiāo. qiě měi nián shāng rén yòu zēng pèi èr shí sì wàn fēng, shāng chá jì duō, guān chá yì zhì. mò ruò jiāng shāng jiāo èr chéng guān chá wǔ wàn sì qiān yú fēng, zhào lì měi fēng zhēng zhé jià sān qián, qí chén chá xiāo shòu jiāng wán, zài zhēng běn shǎi. yī, shāng chá yīng zhǔn jiǎn pèi yě. chá gān sù chá fǎ, shāng rén měi yǐn jiāo chá wǔ shí jīn, wú lùn běn zhé, jí xì é kè. wài yǒu chōng gōng yín sān wàn jiǔ qiān yú liǎng, yì xì àn nián jiāo nà, wú shū zhèng gōng. zhì shāng rén zì mài chá fēng, měi yǐn zhǐ yīng pèi zhèng chá wǔ shí jīn, lián fù chá gòng pèi shòu sān shí yú wàn fēng, shāng rén jí yǐ pèi shòu zhī chá nà kè. jīng wú dá shàn zòu zhǔn zēng pèi yǐ shū shāng lì, bìng wú kè xiàng. dì chá fēng jì zēng, yòu yǒu dā fàng bīng xiǎng zhī guān chá, shì zhì yù jī yù duō, nán miǎn tíng běn kuī zhé. jīn shāng rén yuán měi yǐn zhǐ wǔ fēng, nèi yīng jiǎn wú kè chá shí wǔ wàn bā qiān sān bǎi shí liù fēng, gòng zhǐ pèi chá sì shí wàn jiǔ qiān sì bǎi sì shí fēng, èr chéng běn shǎi chá fēng jì yì gǎi zhēng zhé jià, wú yōng pèi yùn. yī, chén jī chá fēng yīng zhào shāng jiǎn shòu yě. chá gè sī jù yǒu chén chá, ér táo sī wèi duō. xiàn měi fēng sì qián fā shòu, shāng mín guǒ zú. qǐng réng zhào yuán yì, měi fēng dìng jià sān qián, zhào shāng biàn mài. yī, nèi dì xīn jiāng yīng yī tǐ dā fàng yě. chá qián lóng èr shí sì nián wú dá shàn zòu zhǔn mǎn hàn gè yíng yǐ chá fēng dā xiǎng. zhì xīn jiāng chá jīn, xiàng zī nèi dì. jīn guān chá yǐ yán tú zhàn chē wǎn yùn, wú yōng jiǎo fèi, qí zì sù zhōu yùn zhì gè chù, jiāng jiǎo jià tān rù chá běn zhī nèi, jiào zhī mǎi zì shāng jiǎ, shàng duō jiǎn shěng. shū rù, yì xíng.
二十七年,陝甘總督楊應琚復條上疏銷事宜四:「一,官茶應改徵折價也。查甘肅庫貯官茶,向例如存積過多,改徵折色。今五司庫內,自乾隆七年至二十四年,已存百五十餘萬封。經前撫臣吳達善奏准每封作價三錢,搭放兵餉,已搭放四十餘萬封。在市肆官茶日多,非十年之久,不能全數疏銷。且每年商人又增配二十四萬封,商茶既多,官茶益滯。莫若將商交二成官茶五萬四千餘封,照例每封徵折價三錢,俟陳茶銷售將完,再徵本色。一,商茶應准減配也。查甘肅茶法,商人每引交茶五十斤,無論本折,即系額課。外有充公銀三萬九千餘兩,亦系按年交納,無殊正供。至商人自賣茶封,每引止應配正茶五十斤,連附茶共配售三十餘萬封,商人即以配售之茶納課。經吳達善奏准增配以紓商力,並無課項。第茶封既增,又有搭放兵餉之官茶,勢致愈積愈多,難免停本虧折。今商人原每引止五封,內應減無課茶十五萬八千三百十六封,共止配茶四十萬九千四百四十封,二成本色茶封既議改徵折價,無庸配運。一,陳積茶封應召商減售也。查各司俱有陳茶,而洮司為多。現每封四錢發售,商民裹足。請仍照原議,每封定價三錢,召商變賣。一,內地、新疆應一體搭放也。查乾隆二十四年吳達善奏准滿、漢各營以茶封搭餉。至新疆茶斤,向資內地。今官茶以沿途站車輓運,無庸腳費,其自肅州運至各處,將腳價攤入茶本之內,較之買自商賈,尚多減省。」疏入,議行。
èr shí jiǔ nián, cái gān sù xún fǔ, chá wù guī shǎn gān zǒng dū jiān lǐ. sān shí sì nián, yǐ gān shěng kù zhù guān chá jiàn shǎo, fù zhēng běn shǎi yī chéng. sān shí liù nián, yòu yǐ yī lí děng chù ān chā tóu chéng tǔ ěr hù tè děng zhòng, shǎng gěi chá fēng, réng yì zhào jiù zhēng shōu èr chéng. sān shí bā nián, sì chuān zǒng dū liú bǐng tián zòu zhǔn sān zá gǔ děng chù tǔ sī mǎi chá, yǐ qiān jīn wèi lǜ, shǐ jǐn fū zì shí, bù néng sī xíng zhuǎn shòu. sì chuān shè biān yǐn, shāng rén nà shuì lǐng yùn yú sōng pān děng chù xiāo shòu, wú lùn tǔ sī mán shāng, jù zhǔn fù biān qǐ piào fàn yùn. jiā qìng qī nián, yǐ shǎn xī shén mù guān xiāo chá yǐn jiǔ jīng bō guī gān shěng shāng xiāo, lìng huō chú jiù cún xiàn yú míng mù. sì chuān jiào fěi zī rǎo, juān chú dà níng guǎng yuán tài píng tōng jiāng nán jiāng wǔ zhōu xiàn chá shuì. shí nián, fù miǎn dà níng tài píng tōng jiāng wū shān sì xiàn tīng shuì kè. shí qī nián, yǐ gān sù kù chá chōng xiàn, dìng shāng nà guān chá, quán zhēng zhé sè. èr shí èr nián, yù: mǐn wǎn zhè shāng rén fàn yùn wǔ yí sōng luó chá fù yuè xiāo shòu, xiàng yóu nèi hé xíng zǒu, jìn duō yóu hǎi dào fàn yùn, jiā dài wéi jìn huò wù sī mài. chì lìng chá shāng réng yóu nèi hé xíng zǒu, yǒng jìn chū yáng fàn yùn, wéi zhě zhì zuì chá rù guān.
二十九年,裁甘肅巡撫,茶務歸陝甘總督兼理。三十四年,以甘省庫貯官茶漸少,復徵本色一成。三十六年,又以伊犁等處安插投誠土爾扈特等眾,賞給茶封,仍議照舊徵收二成。三十八年,四川總督劉秉恬奏准三雜谷等處土司買茶,以千斤為率,使僅敷自食,不能私行轉售。四川設邊引,商人納稅領運於松潘等處銷售,無論土司蠻商,俱准赴邊起票販運。嘉慶七年,以陝西神木官銷茶引久經撥歸甘省商銷,令豁除舊存羨餘名目。四川教匪滋擾,蠲除大寧、廣元、太平、通江、南江五州縣茶稅。十年,復免大寧、太平、通江、巫山四縣廳稅課。十七年,以甘肅庫茶充羨,定商納官茶,全徵折色。二十二年,諭:「閩、皖、浙商人販運武夷、松羅茶赴粵銷售,向由內河行走,近多由海道販運,夾帶違禁貨物私賣。飭令茶商仍由內河行走,永禁出洋販運,違者治罪、茶入官。」
dào guāng sān nián, yù: nà yàn chéng zòu dìng xīn jiāng xíng chá zhāng chéng, jīng hù bù yì fù, wū lǐ yǎ sū tái kē bù duō zhuān chá bù dé qīn yuè xīn jiāng gè chéng shòu mài. zī jiāng jūn guǒ lēi fēng ā děng zòu, cǐ xiàng zhuān chá, yóu guī huà chéng zhāng jiā kǒu qǐng lǐng bù piào nà shuì ér lái, yǐ liù shí yú nián, wèi biàn jù xíng jìn zhǐ. wéi xīn jiāng jì wèi guān chá yǐn dì, shāng chá jiū yǒu ài guān yǐn, lìng sì hòu shāng mín měi nián tuó zài zhuān chá yī qiān yú xiāng, qián fù gǔ chéng, réng zhào lì gěi piào, wú xǔ wǎng tā chù shòu mài. liù nián, yù: qián yīn xīn jiāng gè chéng yùn chá, qián jiāng jūn děng qǐng gěi yǐn zhāo shāng nà kè. zī jù qìng xiáng děng zòu chēng, gè chéng wú yīn shí zhī hù, ruò jù lìng chéng chōng guān shāng, bì zhì yùn kè liǎng wù. zhe běi lù shāng mín zhuān yùn shòu zá chá, bìng zài gǔ chéng shè jú chōu shuì, jí yǐ suǒ shōu yín dǐ lán zhōu chá shāng kè. qí shì xíng sān nián, zài xíng dìng é. zhì fù chá réng yóu gān shāng yùn xiāo. bā nián, qīn chà dà chén nà yàn chéng yán: gān sù guān chá, nián lì yīng chū guān èr shí yú wàn fēng. jìn lái xíng xiāo zhì sì wǔ shí wàn fēng, jiē yǐ wú yǐn sī chá yǐng shè, jià fù dì jiā, měi fù chá yī fēng, shòu yín qī bā liǎng zhì shí yú liǎng bù děng. qǐng sì hòu měi fēng dìng jià, ā kè sū bù dé guò sì liǎng, kā shí gá ěr bù dé guò wǔ liǎng, bìng yú jiā yù guān wài jí ā kè sū děng chù shè jú jī chá. zhào rú suǒ qǐng. jiǔ nián, mìng gān sù chá wù zé chéng zhèn dí dào zǒng sī jī chá, qí tái xiàn jiù jìn jīng guǎn.
道光三年,諭:「那彥成奏定新疆行茶章程,經戶部議覆,烏里雅蘇台、科布多磚茶不得侵越新疆各城售賣。茲將軍果勒豐阿等奏,此項磚茶,由歸化城、張家口請領部票納稅而來,已六十餘年,未便遽行禁止。惟新疆既為官茶引地,商茶究有礙官引,令嗣後商民每年馱載磚茶一千餘箱,前赴古城,仍照例給票,無許往他處售賣。」六年,諭:「前因新疆各城運茶,前將軍等請給引招商納課。茲據慶祥等奏稱,各城無殷實之戶,若遽令承充官商,必致運課兩誤。著北路商民專運售雜茶,並在古城設局抽稅,即以所收銀抵蘭州茶商課。俟試行三年,再行定額。至附茶仍由甘商運銷。」八年,欽差大臣那彥成言:「甘肅官茶,年例應出關二十餘萬封。近來行銷至四五十萬封,皆以無引私茶影射,價復遞加,每附茶一封,售銀七八兩至十餘兩不等。請嗣後每封定價,阿克蘇不得過四兩,喀什噶爾不得過五兩,並於嘉峪關外及阿克蘇等處設局稽查。」詔如所請。九年,命甘肅茶務責成鎮迪道總司稽查,奇台縣就近經管。
xián fēng sān nián, mǐn zhè zǒng dū wáng yì dé zòu qǐng mǐn shěng shāng chá shè guān zhēng shuì. wǔ nián, fú jiàn xún fǔ lǚ quán sūn fù yán: mǐn chá xiàng bù bān gěi zhí zhào, zhēng shōu kè shuì. zì dào guāng èr shí jiǔ nián, zhí lì dū chén nè ěr jīng é yǐ mǐn shāng fàn yùn, guān sī mò biàn, yì yóu chǎn chá zhī chóng ān xiàn gěi zhào, jīng guò guān ài, yàn shuì fàng xíng. sì yīn chǎn chá bù zhǐ yī chù, shāng rén sàn fù gè xiàn gòu mǎi, rào dào chū fàn, fù jīng fǔ chén wáng yì dé zòu qǐng, zì xián fēng sān nián wèi shǐ, fán chū chá zhī shā shào wǔ jiàn ān ōu níng jiàn yáng pǔ chéng chóng ān děng xiàn, yī gài jiù dì zhēng shōu chá shuì, yóu gè xiàn gěi zhào fàn yùn, xiān hòu xià bù yì zhǔn. qián suì yīn yuè fěi cuàn rǎo, jiāng chǔ chá fàn bù qián, zàn chí hǎi jìn, gè lù chá fàn, suì yùn chá zhì shěng, bù cóng gè guān jīng guò, bù tè běn shěng jiǎn shuì, jí zhè yuè jiāng xī yì xíng duǎn chù. chén lǚ rèn hòu, biàn xún chá shāng huò lì, jiào qián bù chì bèi xǐ. shāng lì yì hòu, zhèng fù zhuǎn kuī. xiàn yuè fěi wèi píng, jūn xū kǒng jí, zhòng shāng shēn yōng hòu zī, shén yī qǔ yíng, chū wú suǒ sǔn. qiě zhēng zhū fàn kè, bù zhì rǎo lèi pín mín, wán zì huá shāng, wú lǜ jiū chán yáng shuì, yǐ tiān dì zì rán zhī lì, wèi guó jiā wéi zhèng zhī gōng, jiǒng fēi jiā zēng tián fù zhě bǐ. dàn mǐn chá bù zhǐ shù xiàn, bì zài fù shěng è yào chù suǒ shè guān zēng kǎ, gěi yìn zhào yǐ píng zhā hé. lián jiè gè shěng, yì yīng yī tǐ shè lì, bǐ miǎn qū bì. qǐng zì xián fēng wǔ nián shǐ, fán fàn yùn chá jīn, gài xíng zhēng shuì, suǒ shōu zhuān kuǎn, liú zhī běn shěng bīng xiǎng. wéi chuàng xíng yī shǐ, duō guǎ wèi néng yù dìng, qí xíng yī èr nián hòu, zài xíng bǐ jiào dìng é. zì cǐ mǐn shuì shǐ mì. rán zhì shí nián, yóu wèi bào bù, jīng bù chì cuī, nǎi àn qī zòu bào. liù nián, yǔn yī lí jiāng jūn zā lā fēn tài qǐng, yī lí chǎn chá, shè jú zhēng shuì, chōng yī lí bīng xiǎng zhī yòng. shí yī nián, guǎng dōng xún fǔ jué luó qí líng zòu qǐng chōu shōu luò dì chá shuì.
咸豐三年,閩浙總督王懿德奏請閩省商茶設關徵稅。五年,福建巡撫呂佺孫復言:「閩茶向不頒給執照,徵收課稅。自道光二十九年,直隸督臣訥爾經額以閩商販運,官私莫辨,議由產茶之崇安縣給照,經過關隘,驗稅放行。嗣因產茶不止一處,商人散赴各縣購買,繞道出販,復經撫臣王懿德奏請,自咸豐三年為始,凡出茶之沙、邵武、建安、甌寧、建陽、浦城、崇安等縣,一概就地徵收茶稅,由各縣給照販運,先後下部議准。前歲因粵匪竄擾,江、楚茶販不前,暫弛海禁,各路茶販,遂運茶至省,不從各關經過,不特本省減稅,即浙、粵、江西亦形短絀。臣履任後,遍詢茶商獲利,較前不啻倍蓰。商利益厚,正賦轉虧。現粵匪未平,軍需孔急,眾商身擁厚貲,什一取盈,初無所損。且徵諸販客,不致擾累貧民,完自華商,無慮糾纏洋稅,以天地自然之利,為國家維正之供,迥非加增田賦者比。但閩茶不止數縣,必在附省扼要處所設關增卡,給印照以憑查核。連界各省,亦應一體設立,俾免趨避。請自咸豐五年始,凡販運茶斤,概行徵稅,所收專款,留支本省兵餉。惟創行伊始,多寡未能預定,俟行一二年後,再行比較定額。」自此閩稅始密。然至十年,猶未報部,經部飭催,乃按期奏報。六年,允伊犁將軍紥拉芬泰請,伊犁產茶,設局徵稅,充伊犁兵餉之用。十一年,廣東巡撫覺羅耆齡奏請抽收落地茶稅。
tóng zhì yuán nián, chì xià hú nán hú běi jiāng sū ān huī jiāng xī zhè jiāng fú jiàn gè dū fǔ, xiáng chá běn shěng chǎn chá jí shè chá zhuāng chù suǒ, tuǒ yì zhāng chéng jù zòu. èr nián, liǎng jiāng zǒng dū céng guó fān shū, lüè yán: jiāng xī zì xián fēng jiǔ nián, dìng zhāng fēn bié chá lí chá juān. měi bǎi jīn chú jìng nèi chōu lí yín èr qián, chū jìng yòu chōu yī qián wǔ fēn yǒu líng wài, xiàng yú chǎn chá jí shè lì chá zhuāng chù suǒ quàn bàn chá juān, měi bǎi jīn juān yín yī liǎng sì qián huò yī liǎng èr qián bù děng, tián gěi shōu dān, zhǔn zhào chóu xiǎng shì lì huì qí qǐng jiǎng. chén réng zhào jiù zhāng bàn lǐ. běn nián jù jiǔ jiāng guān shǔ jiān dū cài jǐn qīng xiáng, qǐng zūn zhào hù bù zòu zhǔn, chì jiāng yán chá zhú mù sì xiàng tǒng zhēng guān shuì, yǐ yú sān yuè qǐ zhēng. jiāng xī chá yè yùn zhì jiǔ jiāng, yǒu huá shāng yáng shāng zhī fēn. yáng shāng jì wán zǐ kǒu bàn shuì, gù bù chōu lí, huá shāng jì nà xún guān zhèng shuì, yì wèi biàn zài lìng wán lí. chén jí zhào bù zhāng, yú yì níng zhōu kāi bàn luò dì shuì. wéi yuán zòu nèi dà xiāng jìng chá kē zé shāo zhòng, fēn bié hé jiǎn. cān zhuó chá juān xiàng zhāng, měi bǎi jīn, yì níng zhōu děng chù zhēng yī liǎng sì qián, hé kǒu zhèn zhēng yī liǎng èr qián wǔ fēn, gài chōng chén yíng jūn xiǎng, yóu chén kān fā shuì dān hù piào, wěi yuán jīng shōu. huò yè hù zì xíng wán nà, huò chá zhuāng dài wèi wán shuì lǐng dān, zhì fā fàn shí, tǒng yóu chá zhuāng jiǎo xiāo shuì dān. huá shāng huàn gěi hù piào, yáng shāng jí píng yùn zhào, fàn zhì gè chù xiāo shòu. chú huá shāng wán nà jiǔ jiāng guān shuì yáng shāng wán nà zǐ kǒu bàn shuì wài, jīng guò jiāng xī ān huī gè lí kǎ, yàn míng fàng xíng. rú cǐ bàn lǐ, yǔ hù bù yuán zòu zǒng lǐ yá mén tiáo yuē, yī yī fú hé. shuì dān suī xì chá zhuāng jīng shǒu, shuì yín shí wèi yè hù suǒ chū. yáng shāng bù dé jiè kǒu yú zǐ kǒu bàn shuì, ér jìn zhōng guó zhī yè hù bù wán zhōng guó zhī dì shuì. huá shāng jì miǎn féng kǎ chōu lí, yì bù zhì fēn fēn sī mǎi yùn zhào, mào chōng yáng shāng. dé zhǐ yǔn xíng.
同治元年,飭下湖南、湖北、江蘇、安徽、江西、浙江、福建各督撫,詳查本省產茶及設茶莊處所,妥議章程具奏。二年,兩江總督曾國藩疏,略言:「江西自咸豐九年,定章分別茶釐、茶捐。每百斤除境內抽釐銀二錢,出境又抽一錢五分有零外,向於產茶及設立茶莊處所勸辦茶捐,每百斤捐銀一兩四錢或一兩二錢不等,填給收單,准照籌餉事例匯齊請獎。臣仍照舊章辦理。本年據九江關署監督蔡錦青詳,請遵照戶部奏准,飭將鹽、茶、竹、木四項統徵關稅,已於三月起徵。江西茶葉運至九江,有華商、洋商之分。洋商既完子口半稅,固不抽釐,華商既納潯關正稅,亦未便再令完釐。臣即照部章,於義寧州開辦落地稅。惟原奏內大箱淨茶科則稍重,分別核減。參酌茶捐向章,每百斤,義寧州等處徵一兩四錢,河口鎮徵一兩二錢五分,概充臣營軍餉,由臣刊發稅單護票,委員經收。或業戶自行完納,或茶莊代為完稅領單,至發販時,統由茶莊繳銷稅單。華商換給護票,洋商即憑運照,販至各處銷售。除華商完納九江關稅、洋商完納子口半稅外,經過江西、安徽各釐卡,驗明放行。如此辦理,與戶部原奏、總理衙門條約,一一符合。稅單雖系茶莊經手,稅銀實為業戶所出。洋商不得藉口於子口半稅,而禁中國之業戶不完中國之地稅。華商既免逢卡抽釐,亦不至紛紛私買運照,冒充洋商。」得旨允行。
wǔ nián, hù bù zòu zhǔn gān shěng yǐn zhì kè xuán, zàn yú shǎn xī shěng chéng shè guān chá zǒng diàn, tóng guān shāng zhōu hàn zhōng shè fēn diàn. shāng fàn wú yǐn zhī chá, dào shǎn chéng bào. shàng sè chá bǎi jīn shōu kè yín yī liǎng, zhōng sè liù qián, xià sè sì qián. suǒ shōu jiě gān mí bǔ qiàn kè. qī nián, yì zhǔn guī huà chéng shāng rén fàn chá zhì qià kè tú, jiǎ dào é biān, qián fù xī yáng gè guó tōng shāng, qǐng lǐng bù zhào, bǐ zhào zhāng jiā kǒu jiǎn bàn, lìng jiāo yín èr shí wǔ liǎng, měi piào bù dé guò wàn èr qiān jīn. shí yī nián, yì zhǔn gān shěng jī qiàn jiù kè, réng zhuī jiù shāng. zhào mù zhī xīn shāng shì xīn kè. qí zá kè yǎng lián chōng gōng guān lǐ sì xiàng huǎn zhēng. shí sān nián, yì zhǔn gān shěng fǎng huái yán zhī lì, yǐ piào dài yǐn, bù fēn gè shěng shāng fàn, jūn lìng xiān nà zhèng kè, shǐ zhǔn gěi piào. qí zá kè guī bìng lí shuì xiàng xià zhēng shōu. gè xiàng míng sè gài yǔ shān chú. xíng xiāo nèi dì zhě, zhào nà zhèng kè sān liǎng wài, yú xíng xiāo dì gè wán lí shuì, měi yǐn yǐ yī liǎng shù qián wèi dù, duō bù guò èr liǎng. chū kǒu zhī chá, zé lìng yú biān jìng jú kǎ jiā wán lí yī cì, yǐ shì qū bié.
五年,戶部奏准甘省引滯課懸,暫於陝西省城設官茶總店,潼關、商州、漢中設分店。商販無引之茶,到陝呈報。上色茶百斤收課銀一兩,中色六錢,下色四錢。所收解甘彌補欠課。七年,議准歸化城商人販茶至恰克圖,假道俄邊,前赴西洋各國通商,請領部照,比照張家口減半,令交銀二十五兩,每票不得過萬二千斤。十一年,議准甘省積欠舊課,仍追舊商。召募之新商試新課。其雜課、養廉、充公、官禮四項緩徵。十三年,議准甘省仿淮鹽之例,以票代引,不分各省商販,均令先納正課,始准給票。其雜課歸併釐稅項下徵收。各項名色概予刪除。行銷內地者,照納正課三兩外,於行銷地各完釐稅,每引以一兩數錢為度,多不過二兩。出口之茶,則另於邊境局卡加完釐一次,以示區別。
guāng xù shí nián, hù bù tǒng chóu cái zhèng, yú chá fǎ lüè yán: jù zǒng lǐ yá mén dān kāi, guāng xù bā jiǔ děng nián chū kǒu chá shù duō zhì wàn jiǔ qiān yú wàn jīn. chá dào guāng nián jiān yīng guó suǒ shōu chá shuì, yuē měi bǎi jīn shōu yín wǔ shí liǎng, ér wǒ zhī chū kǒu shuì jǐn nà èr liǎng wǔ qián, bù jí shí yī. nǐ zhào gān sù chá fēng zhī lì, měi wǔ shí jīn jiù yuán hù zhēng yín sān qián. zēng kè jì duō, yáng rén wú suǒ jiè kǒu. huò zhào níng xià yán yú suī děng chù chá yǐn měi dào zhēng yín sān liǎng jiǔ qián zhī lì, yú chǎn chá chù suǒ shè jú yàn chá, fā gěi bù bān chá zhào, měi zhào bǎi jīn, zhēng yín sān liǎng jiǔ qián, jīng guò nèi dì guān kǎ, lìng nà lí shuì, yàn zhào gài chuō fàng xíng, bù zhǔn zhòng fù yǐng shè. suǒ yǒu chá zhào, àn nián yù xíng fù dū qǐng lǐng, yuán zhào yī nián hòu zuò fèi. huò yú chǎn chá chù suǒ yàn chá fā gěi bù zhào, jì wán kè sān liǎng, zài bèi shōu yín sān liǎng jiǔ qián, qián hòu gòng zhēng qī liǎng bā qián, yī qiè zá fèi jūn yǔ huō chú. wéi yú gè hǎi guān jí biān kǎ, fán yīng nà yáng shuì, réng zhào xiàng zhāng wán nà. ruò zài nèi dì xíng xiāo fàn yùn, wú lùn jīng guò hé shěng hé chù lí kǎ guān què, jūn miǎn zài zhēng. zé gǎi lí wèi kè, gǎi sàn wèi zǒng, jì biàn jī chá, fù miǎn qīn yú. wéi yuán hù jí fàn shāng ruò hé fáng qí zǒu lòu, yīng lìng gè shěng cān zhuó dìng zhāng, fù zòu bàn lǐ.
光緒十年,戶部統籌財政,於茶法略言:「據總理衙門單開,光緒八、九等年出口茶數多至萬九千餘萬斤。查道光年間英國所收茶稅,約每百斤收銀五十兩,而我之出口稅僅納二兩五錢,不及十一。擬照甘肅茶封之例,每五十斤就園戶徵銀三錢。增課既多,洋人無所藉口。或照寧夏、延、榆、綏等處茶引每道徵銀三兩九錢之例,於產茶處所設局驗茶,發給部頒茶照,每照百斤,徵銀三兩九錢,經過內地關卡,另納釐稅,驗照蓋戳放行,不准重複影射。所有茶照,按年豫行赴督請領,原照一年後作廢。或於產茶處所驗茶發給部照,既完課三兩,再倍收銀三兩九錢,前後共徵七兩八錢,一切雜費均予豁除。惟於各海關及邊卡,凡應納洋稅,仍照向章完納。若在內地行銷販運,無論經過何省何處釐卡關榷,均免再徵。則改釐為課,改散為總,既便稽查,復免侵漁。惟園戶及販商若何防其走漏,應令各省參酌定章,覆奏辦理。」
shí èr nián, yǐ shān xī shāng rén zài lǐ fān yuàn lǐng piào, guǐ chēng yùn xiāo méng gǔ dì fāng, shí sī fàn hú chá, qīn xiāo xīn jiāng nán běi liǎng lù. yī piào shù nián, xún huán zhuǎn yùn, wǎng wǎng táo lí lòu shuì. jīng bù zòu zhǔn, sì hòu lǐng piào, zhù míng bù zhǔn fàn yùn sī chá zì yàng. rú yù bàn guān chá, jí fù gān sù lǐng piào jiǎo kè wán lí. tǎng fù yùn xiāo sī chá, chá chū méi guān.
十二年,以山西商人在理藩院領票,詭稱運銷蒙古地方,實私販湖茶,侵銷新疆南北兩路。一票數年,循環轉運,往往逃釐漏稅。經部奏准,嗣後領票,註明「不准販運私茶」字樣。如欲辦官茶,即赴甘肅領票繳課完釐。倘復運銷私茶,查出沒官。
shì shí tài xī zhū guó shì chá zhě zhòng, rì běn yìn dù yì dà lì yàn qí lì hòu, suī tiān shí dì zhì xùn yú wǒ guó, rán jīng xīn jiǎng qiú zhǒng zhí zhī fǎ, suǒ chǎn suì duō. gài yìn dù zhǒng chá, zài dào guāng shí sì nián, zhì guāng xù sān nián nǎi dà shèng. xī lán yì dà lì qí jì qǐ zhě yě. fǎ lán xī jì dé yuè nán, yì lìng zhǒng chá, yǒu dōng shān jiàn jí fù huá zhū yuán. měi lì jiān yú xián fēng bā nián gòu wú guó chá yāng wàn zhū, fā gěi nóng mín, qí hòu yù gòu yù duō, suì fā chá yāng zhì shí èr wàn zhū, zú gōng qí guó zhī yòng. gù wǒ guó guāng xù shí nián yǐ qián shū chū zhī shù shén jù, wèi jǐ jiàn wèi suǒ duó. yìn dù chá wǎng yīng guó zhě, suì yuē qī shí sān wàn èr qiān dàn, jià yuē èr qiān sì wàn liǎng. wú guó chá wǎng zhě bā shí jiǔ wàn bā qiān dàn, jià yuē qiān bā bǎi liù shí bā wàn liǎng. yìn dù chá shǎo yú huá, ér jià fǎn duō. dài èr shí èr nián wǒ guó yùn wǎng, nǎi zhǐ èr shí yī wàn jiǔ qiān sì bǎi yú shí ér yǐ. rì běn zhī chá, duō shòu yú měi guó, yì yǒu yùn zhì wǒ guó zhě. guāng xù shí sān nián, wǒ chá wǎng rì běn zhě wàn èr qiān yú shí, ér bǐ chá jìn kǒu wàn liù qiān yú shí. qí zhuān shàng huá chá qǔ yòng hóng duō zhě wéi é. gài zì hā sà kè hào hǎn zhū bù xīn shǔ yú bǐ, dì jiā guǎng, rén jiā zhòng, xū wù jiā duō, ér chá yóu wèi suǒ lài. guāng xù qī nián dìng yuē, yǔn yǐ jiā yù guān wèi tōng shāng kǒu àn, ér wǎng lái yì shèng. shí nián hòu wǒ guó yùn wǎng zhī chá, jū quán shù sān zhī yī. shí sān nián, bìng zá huò jì, chū kǒu jià jiǔ bǎi èr wàn liǎng yǒu qí, ér jìn kǒu jià jǐn shí yī wàn bā qiān yú liǎng, fán shū zì wǒ zhě bā bǎi jiǔ shí wàn liǎng. rán shí èr nián chá shǎo jià duō, shí sān nián chá duō jià shǎo, huá shāng yǐ yǒu shòu kùn zhī shì, jué hòu yì jiān gòu yú tā guó, yòng cǐ huá chá zhī lì zhòu jiǎn. gài wǒ guó zì xī shì chá wèi nóng jiā yú shì, wéi yǐ xì dì yíng zhī, yòu cǎi zhāi bù shí, bèi zhì wú shù, qí wèi tā rén suǒ qīng, shì suǒ bì zhì.
是時泰西諸國嗜茶者眾,日本、印度、意大利艷其利厚,雖天時地質遜於我國,然精心講求種植之法,所產遂多。蓋印度種茶,在道光十四年,至光緒三年乃大盛。錫蘭、意大利其繼起者也。法蘭西既得越南,亦令種茶,有東山、建吉、富華諸園。美利堅於咸豐八年購吾國茶秧萬株,發給農民,其後愈購愈多,歲發茶秧至十二萬株,足供其國之用。故我國光緒十年以前輸出之數甚鉅,未幾漸為所奪。印度茶往英國者,歲約七十三萬二千石,價約二千四萬兩。吾國茶往者八十九萬八千石,價約千八百六十八萬兩。印度茶少於華,而價反多。迨二十二年我國運往,乃止二十一萬九千四百餘石而已。日本之茶,多售於美國,亦有運至我國者。光緒十三年,我茶往日本者萬二千餘石,而彼茶進口萬六千餘石。其專尚華茶取用宏多者惟俄。蓋自哈薩克、浩罕諸部新屬於彼,地加廣,人加眾,需物加多,而茶尤為所賴。光緒七年定約,允以嘉峪關為通商口岸,而往來益盛。十年後我國運往之茶,居全數三之一。十三年,並雜貨計,出口價九百二萬兩有奇,而進口價僅十一萬八千餘兩,凡輸自我者八百九十萬兩。然十二年茶少價多,十三年茶多價少,華商已有受困之勢,厥後亦兼購於他國,用此華茶之利驟減。蓋我國自昔視茶為農家餘事,惟以隙地營之,又採摘不時,焙制無術,其為他人所傾,勢所必至。
sān shí sān nián, chá yè gōng huì yǐ zhuàng chén yú dù zhī bù, shuì wù sī yì yǐ chá shuì jiǎn shǎo wèi yán, yú shì mìng chóu zhěng lǐ zhī cè. xuān tǒng chū, nóng gōng shāng bù suì yǒu zhuó miǎn shuì lí zhī yì. hàn kǒu fú zhōu jiē zì wài guó gòu rù zhì chá jī qì, qiě yóu yìn dù pìn shú liàn jiào shī. jiāng xī xún fǔ yòu chóu kuǎn dài yǔ chá hù. zì shì xiāo rù ōu zhōu jí běi a fēi lì jiā zhōu zhě nǎi shāo chàng wàng.
三十三年,茶葉公會以狀陳於度支部,稅務司亦以茶稅減少為言,於是命籌整理之策。宣統初,農工商部遂有酌免稅釐之議。漢口、福州皆自外國購入制茶機器,且由印度聘熟練教師。江西巡撫又籌款貸與茶戶。自是銷入歐洲及北阿非利加洲者乃稍暢旺。
fū wú guó chá zhì běn shèng zhū guó, wǎng wǎng sè wèi zhōng hán yǒu xiāng qì, néng shǐ shé běn huí gān, tài xī rén míng yuē dǎn niàn, tā guó suǒ chǎn xiān néng jí cǐ. gù rì běn suī yǒu chá, bì gòu yú wǒ, hé lán shǐ chén kè luó bó yì yán zhǎo wā yìn dù xī lán chá jiē bù rú huá chá yuǎn shén. rán zé jiǎng lì bǎo hù, wú shǐ tiān rán wù chǎn wèi bǐ zú rén lì suǒ duó, shì bù néng bù yǒu wàng yú jīn zhī yán shāng wù zhě.
夫吾國茶質本勝諸國,往往澀味中含有香氣,能使舌本回甘,泰西人名曰「膽念」,他國所產鮮能及此。故日本雖有茶,必購於我,荷蘭使臣克羅伯亦言爪哇、印度、錫蘭茶皆不如華茶遠甚。然則獎勵保護,無使天然物產為彼族人力所奪,是不能不有望於今之言商務者。
kuàng zhèng qīng chū jiàn yú míng dài jìng yán kuàng lì, zhōng shǐ sì chū, bào liǎn bìng mín, yú shì tīng mín cǎi qǔ, shū shuì yú guān, jiē yǒu cháng lǜ. ruò yǒu ài jìn shān fēng shuǐ, mín tián lú mù, jí jù zhòng rǎo mín, huò suì qiàn gǔ yǒng, zhé yòng fēng jìn.
礦政清初鑒於明代競言礦利,中使四出,暴斂病民,於是聽民採取,輸稅於官,皆有常率。若有礙禁山風水,民田廬墓,及聚眾擾民,或歲歉穀踴,輒用封禁。
shì zǔ chū kāi shān dōng lín qú zhāo yuǎn yín kuàng, shùn zhì bā nián bà zhī. shí sì nián, kāi gǔ běi xǐ fēng děng kǒu tiě kuàng. kāng xī jiān, qiǎn guān jiān cǎi shān xī yīng zhōu shǎn xī lín tóng shān dōng lái yáng yín kuàng. èr shí èr nián, xī xíng tíng zhǐ. bìng yù kāi kuàng wú yì dì fāng, sì hòu yǒu qǐng kāi cǎi zhě, jūn bù zhǔn xíng. shì zōng jí wèi, qún chén duō yán kuàng lì. yuè dū kǒng yù xún yuè fǔ yáng wén gān xiāng fǔ bù lán tài guǎng xī tí dū tián jùn guǎng dōng bù zhèng shǐ wáng shì jùn sì chuān tí dū huáng tíng guì xiāng jì shū qǐng kāi kuàng, jūn bù zhǔn xíng, huò yán zhǐ qiè zé. shí sān nián, yuè dū è mí dá qǐng kāi huì cháo sháo zhào děng fǔ kuàng, xià jiǔ qīng yì xíng. shàng yǐ fáng běn wù tíng zhǐ. gài yuè dōng shān duō tián shǎo, ér kuàng chǎn zuì fán, tǔ mín xí yú gōng cǎi. kuàng dòng suǒ zài, qiān bǎi wèi qún, wǎng wǎng jù zhòng sī jué, xiào jù piāo lüè. gù qí shí kuàng dōng kāi kuàng, jiào tā shěng yóu wèi lì jìn.
世祖初開山東臨朐、招遠銀礦,順治八年罷之。十四年,開古北、喜峰等口鐵礦。康熙間,遣官監采山西應州、陝西臨潼、山東萊陽銀礦。二十二年,悉行停止。並諭開礦無益地方,嗣後有請開採者,均不准行。世宗即位,群臣多言礦利。粵督孔毓珣、粵撫楊文乾、湘撫布蘭泰、廣西提督田畯、廣東布政使王士俊、四川提督黃廷桂相繼疏請開礦,均不准行,或嚴旨切責。十三年,粵督鄂彌達請開惠、潮、韶、肇等府礦,下九卿議行。上以妨本務停止。蓋粵東山多田少,而礦產最繁,土民習於攻采。礦峒所在,千百為群,往往聚眾私掘,嘯聚剽掠。故其時礦東開礦,較他省尤為厲禁。
qián lóng èr nián, yù fán chǎn tóng shān chǎng, shí yǒu bì gǔ zhù, zhǔn bào kāi cǎi. qí jīn yín kuàng xī xíng fēng bì. xiān shì, wǔ nián yǔn lǔ fǔ zhū dìng yuán qǐng, kāi zhāng qiū zī chuān tài ān xīn tài lái wú féi chéng níng yáng téng yì sì shuǐ lán shān shàn chéng fèi jǔ méng yīn yì dōu lín qú bó shān lái yáng hǎi yáng gè zhōu xiàn méi kuàng, ér gǎo chéng zhī xiàn gāo fēng qǐng zì bèi zī kāi yì téng fèi zī yí píng yīn tài ān yín tóng qiān kuàng zé jìn zhī. rán guì zhōu sī ān zhī tiān qìng sì zhèn yuǎn zhī zhōng fēng lǐng, shǎn xī zhī hā bù tǎ hǎi hā lā shān, gān sù zhī zā mǎ tú dūn huáng shā zhōu nán běi shān, yī lí zhī pí lǐ qìn shān gǔ nèi shuāng shù zi, wū lǔ mù qí zhī dí huà kuí téng hé hū tú bì mǎ nà sī kù ěr kā lǎ wū sū tiáo jīn gōu gè jīn kuàng, guì zhōu fǎ dōu píng yuǎn dá mó shān, yún nán sān jiā lì jiāng zhī huí lóng zhāo tōng zhī lè mǎ gè yín kuàng, xiāng jì kāi cǎi. jiā qìng sì nián, gěi shì zhōng míng shéng zòu yán mín rén pān shì ēn sū tíng lù qǐng kāi zhí lì xíng tái yín kuàng. shàng wèi: guó jiā jīng fèi zì yǒu zhèng gōng, pān shì ēn sū tíng lù jì yú kuàng lì, gǎn jí nà kè wèi cí, shí shǔ bù ān běn fèn. mìng yā dì huí jí, míng shéng xià bù yì. liù nián, bǎo níng yǐ qǐng kāi tǎ ěr bā hā tái jīn kuàng, míng ān yǐ qǐng kāi píng quán zhōu tóng kuàng, jūn fèng zhǐ shēn chì.
乾隆二年,諭凡產銅山場,實有裨鼓鑄,准報開採。其金銀礦悉行封閉。先是,五年允魯撫朱定元請,開章丘、淄川、泰安、新泰、萊蕪、肥城、寧陽、滕、嶧、泗水、蘭山、剡城、費、莒、蒙陰、益都、臨朐、博山、萊陽、海陽各州縣煤礦,而藁城知縣高崶請自備貲開嶧、滕、費、淄、沂、平陰、泰安銀銅鉛礦則禁之。然貴州思安之天慶寺、鎮遠之中峰嶺,陝西之哈布塔海哈拉山,甘肅之紥馬圖、敦煌、沙洲南北山,伊犁之皮里沁山、古內、雙樹子,烏魯木齊之迪化、奎騰河、呼圖壁、瑪納斯、庫爾喀喇烏蘇、條金溝各金礦,貴州法都、平遠、達摩山,雲南三嘉、麗江之回龍、昭通之樂馬各銀礦,相繼開採。嘉慶四年,給事中明繩奏言民人潘世恩、蘇廷祿請開直隸邢台銀礦。上謂:「國家經費自有正供,潘世恩、蘇廷祿覬覦礦利,敢藉納課為詞,實屬不安本分。」命押遞迴籍,明繩下部議。六年,保寧以請開塔爾巴哈台金礦,明安以請開平泉州銅礦,均奉旨申飭。
dào guāng chū nián, fēng jìn gān sù jīn chǎng zhí lì yín chǎng. gài qí shí suì rù yǒu cháng, bù qīng yán lì. wéi yún nán zhī nán ān shí yáng lín ān gè jiù yín chǎng, suì kè yín wǔ wàn bā qiān yú liǎng qí yú jīn kuàng suì zhì shù shí liǎng, yín kuàng suì zhì shù qiān liǎng ér zhǐ. yòu xuán kāi xuán tíng, xìng fèi bù cháng, fù rù yì xiān. tóng qiān lì guān gǔ zhù, kāi cǎi zhě duō yāo yǔn zhǔn, jiān yǒu juān chú kè shuì zhě. guǎng dōng zì kāng xī wǔ shí sì nián fēng jìn kuàng shān, zhì qián lóng chū nián, yīng dé yáng chūn guī shàn yǒng ān qǔ jiāng dà bù bó luó děng xiàn, guǎng zhōu zhào qìng liǎng fǔ, tóng qiān kuàng jūn xíng kāi cǎi. bǎi yú nián lái, yún guì liǎng hú liǎng yuè sì chuān shǎn xī jiāng xī zhí lì bào kāi tóng qiān kuàng yǐ bǎi shù shí jì, ér yún nán tóng kuàng yóu jiǎ gè xíng shěng. gài gǔ zhù qiān tóng bìng zhòng, ér tóng yóu zhòng. qín è shǔ guì qián gàn jiē chǎn tóng, ér diān zuì ráo.
道光初年,封禁甘肅金廠、直隸銀廠。蓋其時歲入有常,不輕言利。惟雲南之南安、石羊、臨安、個舊銀廠,歲課銀五萬八千餘兩;其餘金礦歲至數十兩,銀礦歲至數千兩而止。又旋開旋停,興廢不常,賦入亦鮮。銅鉛利關鼓鑄,開採者多邀允准,間有蠲除課稅者。廣東自康熙五十四年封禁礦山,至乾隆初年,英德、陽春、歸善、永安、曲江、大埔、博羅等縣,廣州、肇慶兩府,銅鉛礦均行開採。百餘年來,雲、貴、兩湖、兩粵、四川、陝西、江西、直隸報開銅鉛礦以百數十計,而雲南銅礦尤甲各行省。蓋鼓鑄鉛銅並重,而銅尤重。秦、鄂、蜀、桂、黔、贛皆產銅,而滇最饒。
diān tóng zì kāng xī sì shí sì nián guān wèi jīng lǐ, sì yóu guān gěi gōng běn. yōng zhèng chū, suì chū tóng bā jiǔ shí wàn, bù shù nián, qiě èr sān bǎi wàn, suì gōng běn lù gǔ zhù. jí yùn hú guǎng jiāng xī, jǐn bǎi wàn yǒu qí. qián lóng chū, suì fā tóng běn yín bǎi wàn liǎng, sì wǔ nián jiān, suì chū liù qī bǎi wàn huò bā jiǔ bǎi wàn, zuì duō nǎi zhì qiān èr sān bǎi wàn. hù gōng liǎng jú, jì jiāng nán jiāng xī zhè jiāng fú jiàn shǎn xī hú běi guǎng dōng guǎng xī guì zhōu jiǔ lù, suì xū jiǔ bǎi yú wàn, xī qǔ gěi yān. kuàng chǎng yǐ tāng dān lù lù dà shuǐ mào lù shī zi shān dà gōng wèi zuì, níng tái jīn chāi yì dōu fā gǔ shān jiǔ dù wàn xiàng cì zhī. dà chǎng kuàng dīng liù qī wàn, cì yì wàn yú. jìn zé tǔ mín yuǎn jí qián yuè, yǎng shí kuàng lì zhě, bēn zǒu xiàng shǔ. zhèng chǎng dòng lǎo shā jié, zhé kāi zi chǎng yǐ bǔ qí é. gù diān shěng tóng zhèng, lèi yè chéng gōng, fēi tā xiàng kuàng chǎn kě bǐ.
滇銅自康熙四十四年官為經理,嗣由官給工本。雍正初,歲出銅八九十萬,不數年,且二三百萬,歲供本路鼓鑄。及運湖廣、江西,僅百萬有奇。乾隆初,歲發銅本銀百萬兩,四五年間,歲出六七百萬或八九百萬,最多乃至千二三百萬。戶、工兩局,暨江南、江西、浙江、福建、陝西、湖北、廣東、廣西、貴州九路,歲需九百餘萬,悉取給焉。礦廠以湯丹、碌碌、大水、茂麓、獅子山、大功為最,寧台、金釵、義都、發古山、九度、萬象次之。大廠礦丁六七萬,次亦萬餘。近則土民遠及黔、粵,仰食礦利者,奔走相屬。正廠峒老砂竭,輒開子廠以補其額。故滇省銅政,累葉程功,非他項礦產可比。
dào guāng èr shí sì nián, zhào yún nán guì zhōu sì chuān guǎng dōng děng shěng, chú xiàn zài kāi cǎi wài, rú shàng yǒu tā kuàng yuán kāi cǎi zhě, zhǔn zhào xiàn kāi gè chǎng yī lǜ bàn lǐ. èr shí bā nián, fù zhào sì chuān yún guì liǎng guǎng jiāng xī gè dū fǔ, yú suǒ shǔ jìng nèi què qiè chá kān, guǎng wèi xiǎo yù. qí yú gè shěng dū fǔ, yì zhe liú xīn fǎng chá, zhuó liàng kāi cǎi, bù zhǔn tuō cí guān wàng. zhì guān bàn mín bàn shāng bàn, yīng rú hé tǒng xiá dàn yā jī chá zhī chù, cháo tíng bù wèi yáo zhì. yī shí kuàng jìn dà chí. xián fēng èr nián, yǐ kuān chóu jūn xiǎng, zhāo shāng kāi cǎi rè hé xīn jiāng jí gè shěng jīn yín zhū kuàng. sān nián, zhào yuē: kāi cǎi kuàng chǎn, yǐ tiān dì zì rán zhī lì hái zhī tiān dì, jiào zhī yī qiè quán yí bì zhèng, wú shāng tǐ zhì, yǒu bì mín shēng. dāng cǐ jūn xiǎng hào fán, zuǒ cáng zhī chù, gè dū fǔ wù dāng quán héng huǎn jí, yú kuàng miáo fēng wàng zhī qū, zòu míng shì bàn. shí jūn xìng xiǎng fá, dāng shí kāi cǎi zhě, jǐn xīn jiāng gá ěr, méng gǔ dá lā tú gá shùn hóng huā gōu zhī jīn kuàng, zhí lì zhū wō shān biàn shān xiàn shì gōu tǔ cáo zǐ xī là piàn niú juàn zi gōu, méng gǔ hā lēi jīn luó quān gōu kù chá shān zhǎng háng gōu zhī yín kuàng, xīn jiāng dí huà luó bù nào ěr sān gè shān zhī tóng xī kuàng shù chù. tóng zhì qī nián, jí lín qǐng kāi huǒ shí lǐng zi děng chù méi kuàng, yǐ fú mǎng wèi jìng, gé bù yì bù guǒ xíng. shí sān nián, yǐ diān kuàng jīng bīng xiǎn jiǔ fèi, yù chì kāi bàn, cóng diān dū cén yù yīng qǐng yě.
道光二十四年,詔雲南、貴州、四川、廣東等省,除現在開採外,如尚有他礦原開採者,准照現開各廠一律辦理。二十八年,復詔「四川、雲、貴、兩廣、江西各督撫,於所屬境內確切查勘,廣為曉諭。其餘各省督撫,亦著留心訪查,酌量開採,不准託詞觀望。至官辦、民辦、商辦,應如何統轄彈壓稽查之處,朝廷不為遙制」。一時礦禁大弛。咸豐二年,以寬籌軍餉,招商開採熱河、新疆及各省金銀諸礦。三年,詔曰:「開採礦產,以天地自然之利還之天地,較之一切權宜弊政,無傷體制,有裨民生。當此軍餉浩繁,左藏支絀,各督撫務當權衡緩急,於礦苗豐旺之區,奏明試辦。」時軍興餉乏,當時開採者,僅新疆噶爾,蒙古達拉圖、噶順、紅花溝之金礦,直隸珠窩山、遍山線、室溝、土槽子、錫蠟片、牛圈子溝,蒙古哈勒津、羅圈溝、庫察山、長杭溝之銀礦,新疆迪化、羅布淖爾、三個山之銅錫礦數處。同治七年,吉林請開火石嶺子等處煤礦,以伏莽未靖,格部議不果行。十三年,以滇礦經兵燹久廢,諭飭開辦,從滇督岑毓英請也。
shì nián hǎi fáng yì qǐ, zhí lì zǒng dū lǐ hóng zhāng chuán zhèng dà chén shěn bǎo zhēn qǐng kāi cǎi méi tiě yǐ jì jūn xū, shàng yǔn qí qǐng, mìng yú zhí lì cí zhōu fú jiàn tái wān shì bàn. guāng xù bā nián, liǎng jiāng zǒng dū zuǒ zōng táng yì yán běi yáng chóu bàn fáng wù, zhì zào chuán pào, jí gè shěng jī qì lún chuán suǒ xū méi tiě, zuì wèi dà zōng, qǐng kāi bàn jiāng sū lì guó yì méi tiě. bào wén. sì shì yǐ cì xiū zhú tiě lù, méi tiě yì wèi dāng wù zhī jí. yú shì méi kuàng zé jí lín dà shí tóu dǐng zi luàn ní gōu bàn lǎ wō jī gōu èr dào hé táo jiā tún shí pái lǐng, hēi lóng jiāng tài píng shān chá hàn áo lā kǎ lún, zhí lì kāi píng táng shān, nèi qiū xiàn zhī shàng píng yǒng gù cí yáo gōu nán yáng zhài, lín chéng xiàn zhī gāng tóu shí gù jiāo ní gōu yáng jiā gōu xīn zhuāng zhú bì móu cūn jiāo cūn, xuān huà fǔ zhī jī míng yù dài bā bǎo sì shān, fù píng xiàn tàn huī pù cūn, qū yáng xiàn bái shí gōu yě běi cūn, zhāng jiā kǒu tīng hǎi lā kǎn shān mǎ lián gē dá, wǎn píng xiàn qīng lóng jiàn bēi jié zi, chéng dé fǔ yú shù gōu, fèng tiān hǎi lóng fǔ yuǎn lái yì hé jìn bǎo yù shèng yǒng shùn yǒng yì wàn lì rén hé tóng dé shùn fā, jǐn zhōu fǔ dà yáo gōu, jǐn xī tīng dàng shí gōu, běn xī xiàn wáng gān gōu, xìng jīng tīng mì fēng gōu, liáo yáng zhōu yáo zi yù, jiāng xī píng xiāng yǒng xīn yú gàn, shān dōng yì xiàn, ān huī guì chí guǎng dé fán chāng dōng liú jīng xiàn, hú běi jīng mén, hé nán yǔ zhōu, shān xī píng dìng fèng tái, zhè jiāng tóng lú yú háng, jiāng sū shàng yuán jù róng, hú nán xiāng xiāng qí yáng, guǎng xī fù chuān hè xiàn fèng yì ēn yáng nán níng nà pō, shǎn xī bái shuǐ chéng chéng tóng guān yí jūn bīn zhōu lǒng zhōu chún huà. tiě kuàng zé zhí lì qiān ān xiàn luán zhōu, hú běi dà yě, guǎng xī yǒng níng zhōu, jiāng xī yǒng xīn xiàn, yún nán kāi guǎng liǎng fǔ, guì zhōu qīng xī, jiē xiān hòu kāi cǎi, ér qín jìn shāng mín líng xīng kāi cǎi, yóu nán xī shù.
是年海防議起,直隸總督李鴻章、船政大臣沈葆楨請開採煤鐵以濟軍需,上允其請,命於直隸磁州、福建台灣試辦。光緒八年,兩江總督左宗棠亦言北洋籌辦防務,製造船炮,及各省機器輪船所需煤鐵,最為大宗,請開辦江蘇利國驛煤鐵。報聞。嗣是以次修築鐵路,煤鐵益為當務之急。於是煤礦則吉林大石頭頂子、亂泥溝、半拉窩、雞溝、二道河、陶家屯、石牌嶺,黑龍江太平山、察漢敖拉卡倫,直隸開平、唐山,內丘縣之上坪、永固、磁窯溝、南陽寨,臨城縣之岡頭、石固、膠泥溝、楊家溝、新莊、竹壁、牟村、焦村,宣化府之雞鳴、玉帶、八寶寺山,阜平縣炭灰鋪村,曲陽縣白石溝、野北村,張家口廳海拉坎山、馬連圪達,宛平縣青龍澗、碑碣子,承德府榆樹溝,奉天海龍府遠來、義和、進寶、玉盛、永順、永益、萬利、人和、同德、順發,錦州府大窯溝,錦西廳碭石溝,本溪縣王乾溝,興京廳蜜蜂溝,遼陽州窯子峪,江西萍鄉、永新、餘干,山東嶧縣,安徽貴池、廣德、繁昌、東流、涇縣,湖北荊門,河南禹州,山西平定、鳳台,浙江桐廬、餘杭,江蘇上元、句容,湖南湘鄉、祁陽,廣西富川、賀縣、奉議、恩陽、南寧、那坡,陝西白水、澄城、同官、宜君、邠州、隴州、淳化。鐵礦則直隸遷安縣、灤州,湖北大冶,廣西永寧州,江西永新縣,雲南開、廣兩府,貴州青谿,皆先後開採,而秦、晉商民零星開採,尤難悉數。
èr shí èr nián, zhào kāi bàn gè shěng jīn yín kuàng chǎng. zì guāng xù chū nián, kāi zhí lì yáo gōu yín kuàng, gān sù xī níng gān liáng, hēi lóng jiāng mò hé guān yīn shān qí gān hé gè jīn kuàng wài wú wén yān. zì míng lìng bān xíng ér hòu, jīn kuàng zé zhí lì zhī píng quán zhōu shǔ zhuǎn shān zǐ, jiàn chāng xiàn shǔ jīn chǎng gōu, fǔ níng xiàn shǔ shuāng shān zǐ, luò píng xiàn shǔ kuān gōu, fēng níng xiàn dà yíng zi xī niǎn zǐ gōu, wēng niú tè qí zhī hóng huā gōu shuǐ quán gōu guǎi bàng gōu, ér qiān ān xiàn suǒ chǎn yóu wàng. fèng tiān zhī fèng huáng ān dōng liáo yáng tōng huà kuān diān huái rén tiě lǐng kāi yuán tōng huà hǎi chéng jǐn xiàn, méng gǔ zhī hè lián gōu dà xiǎo cáo niǎn gōu chú hǔ gōu zhū jiā gōu bǎn qiáo zi zhū ěr hǔ zhū kè lè sī bù gōng tè lè jī hā lā gé náng tú kuí téng hé tú shén yè tú hàn, sì chuān zhī miǎn gōu, hú nán zhī píng jiāng, zhè jiāng zhī zhū jì, hēi lóng jiāng zhī hēi hé, xīn jiāng zhī hé tián yān qí. yín kuàng zé sì chuān zhī tiān quán lú shān dà xué shān tóu, jiē bào míng kāi cǎi.
二十二年,詔開辦各省金銀礦廠。自光緒初年,開直隸窯溝銀礦,甘肅西寧、甘、涼,黑龍江漠河觀音山、奇乾河各金礦外無聞焉。自明令頒行而後,金礦則直隸之平泉州屬轉山子,建昌縣屬金廠溝,撫寧縣屬雙山子,濼平縣屬寬溝,豐寧縣大營子、西碾子溝,翁牛特旗之紅花溝、水泉溝、拐棒溝,而遷安縣所產尤旺。奉天之鳳凰、安東、遼陽、通化、寬甸、懷仁、鐵嶺、開原、通化、海城、錦縣,蒙古之賀連溝、大小槽、碾溝、除虎溝、朱家溝、板橋子、珠爾琥珠、克勒司、布恭、特勒基、哈拉格囊圖、奎騰河、圖什業圖汗,四川之冕溝,湖南之平江,浙江之諸暨,黑龍江之黑河,新疆之和闐、焉耆。銀礦則四川之天全、盧山、大穴山頭,皆報明開採。
ér tóng xī qiān tí shí yóu liú huáng xióng huáng děng kuàng, yì jiē zhǒng ér qǐ. tóng zé yún nán yí dōng tāng dān mào lù zhèng chǎng liù, zi chǎng shí yī. yí xī huí lóng dé bǎo zhèng chǎng bā, zi chǎng jiǔ. chǔ xióng yǒng běi jí yún wǔ suǒ shǔ wàn bǎo shuāng lóng, yòu yǒng ān shùn níng lín ān kāi huà qǔ jìng gè chǎng, jūn zhāo shāng chéng cǎi. ér jiāng xī gàn zhōu, shǎn xī zhèn ān, hú nán suī níng, xīn jiāng bài chéng kù chē yì yǒu tóng chǎng. xī zé guǎng dōng dān zhōu, guǎng xī nán dān tǔ zhōu fù chuān hè xiàn. qiān zé hú nán cháng níng xiāng xiāng lín wǔ, sì chuān huì lǐ, zhè jiāng zhèn hǎi fèng huà xiàng shān níng hǎi tài píng. tí zé hú nán yì yáng shào yáng xīn huà yuán líng cí lì xiāng xiāng qí yáng xīn ān xù pǔ, guì zhōu tóng rén, sì chuān xiù shān, guǎng dōng qǔ jiāng fáng chéng rǔ yuán, guǎng xī nán tài sì zhèn líng yáng dōu. shí yóu zé shǎn xī yán zhǎng, gān sù yù mén, xīn jiāng kù ěr kā lǎ wū sū. liú huáng zé shān xī yáng qū, fèng tiān liáo yáng jǐn zhōu. xióng huáng zé hú nán cí lì. huò guān bàn, huò shāng bàn, huò guān shāng hé bàn. huò yòng tǔ fǎ, huò yòng xī fǎ.
而銅、錫、鉛、銻、石油、硫磺、雄黃等礦,亦接踵而起。銅則雲南迤東湯丹、茂麓正廠六,子廠十一。迤西回龍、得寶正廠八,子廠九。楚雄永北及雲武所屬萬寶、雙龍,又永安順寧、臨安、開化、曲靖各廠,均招商承采。而江西贛州,陝西鎮安,湖南綏寧,新疆拜城、庫車亦有銅廠。錫則廣東儋州,廣西南丹土州、富川、賀縣。鉛則湖南常寧、湘鄉、臨武,四川會理,浙江鎮海、奉化、象山、寧海、太平。銻則湖南益陽、邵陽、新化、沅陵、慈利、湘鄉、祁陽、新安、漵浦,貴州銅仁,四川秀山,廣東曲江、防城、乳源,廣西南太、泗鎮、陵陽都。石油則陝西延長,甘肅玉門,新疆庫爾喀喇烏蘇。硫磺則山西陽曲,奉天遼陽、錦州。雄黃則湖南慈利。或官辦,或商辦,或官商合辦。或用土法,或用西法。
jiǔ nián, zhào gè shěng méi kuàng zhāo shāng jí gǔ jǔ bàn. zì shì yún nán sì chuān jūn shè zhāo shāng jí kuàng wù jú, guì zhōu shè kuàng wù gōng shāng jú, shān xī shè kuàng wù gōng sī. yuè dōng qióng zhōu zhī tóng kuàng, zhè jiāng níng bō zhī qiān kuàng, jiē lǜ zhāo shāng jí gǔ kāi bàn. kāi bàn lì shù shí nián, wéi kāi píng píng xiāng zhī méi, dà yě zhī tiě, guī mó hóng yuǎn. cì zé píng jiāng zhī jīn, yì yáng zhī tí, cháng níng zhī qiān, yóu wèi mín lì. mò hé jīn kuàng suǒ chǎn suī fù, suì jiě bù yín jǐn èr shí wàn liǎng. diān tóng zì shí sān nián mìng táng fǔ dū bàn, suì yùn jīng tóng bù guò bǎi yú wàn, gè shěng gǔ zhù, yóu yǐ zhòng zhí gòu yáng tóng. tiě chǎn wèi hàn yáng chǎng liàn gāng zào guǐ, lüè gōng lún lù zhī xū. yuè guì jìn chū tiě suī ráo, yǐ tí liàn bù jīng, guó nèi zhì zào, réng duō gòu zì yīng chǎng.
九年,詔各省煤礦招商集股舉辦。自是雲南、四川均設招商及礦務局,貴州設礦務公商局,山西設礦務公司。粵東瓊州之銅礦,浙江寧波之鉛礦,皆率招商集股開辦。開辦歷數十年,惟開平、萍鄉之煤,大冶之鐵,規模宏遠。次則平江之金,益陽之銻,常寧之鉛,猶為民利。漠河金礦所產雖富,歲解部銀僅二十萬兩。滇銅自十三年命唐蜅督辦,歲運京銅不過百餘萬,各省鼓鑄,猶以重直購洋銅。鐵產為漢陽廠煉鋼造軌,略供輪路之需。粵、桂、晉出鐵雖饒,以提煉不精,國內製造,仍多購自英廠。
èr shí sì nián, zhào shè kuàng wù tiě lù zǒng jú yú jīng shī, yǐ wáng wén sháo zhāng yīn huán zhǔ zhī. zòu dìng zhāng chéng èr shí èr, zhǔn huá shāng bàn kuàng, jiǎ dài yáng kuǎn, jí huá yáng hé gǔ, shè lì gōng sī. zì shì jiāng xī píng xiāng méi kuàng zé jiè dé kuǎn, hú běi dà yě tiě kuàng zé jiè rì běn kuǎn, zhè jiāng bǎo chāng gōng sī zé jiè yì kuǎn, zhí lì lín chéng méi kuàng zé jiè bǐ kuǎn. dāng qí yì dìng hé tóng, yú dǐ yā xī jīn wài, zhé xū yán pìn kuàng shī, shèn zhě shè jí yòng rén guǎn lǐ. zhì zhí lì jǐng xíng ān huī xuān chéng méi kuàng, shān xī yú píng zé lù píng yáng, sì chuān jiāng běi méi tiě kuàng, xīn jiāng tǎ chéng, zhí lì huò jiā dì chǎng zi gōu jīn kuàng, guǎng xī shàng sī, guì zhōu zhēng an qiān tiě, fú jiàn shào wǔ jiàn níng tīng zhōu, zhí lì bā dào hé, fèng tiān wěi míng shān, jí jí lín xīn jiù kuàng, jūn huá yáng hé bàn, yī jīng dìng yuē, shí shēng jiāo gé. ruò fú gōng sī zhī yú jìn kuàng, qí yóu shèn zhě yě. èr shí sì nián, hé nán yù fēng gōng sī yǐ qí zhuān bàn huái qìng zuǒ yòu huáng hé yǐ běi gè kuàng zhī quán, shān xī shāng wù jú yǐ qí zhuān bàn yú píng zé lù píng yáng méi tiě gè kuàng zhī quán, tóng shí ràng yǔ bàn lǐ. yī gōng sī lǒng duàn liǎng shěng kuàng wù, gèng yì xiū tiě dào zì jìn qì biàn, yīn kuàng jí lù, lì quán sǔn shī, zhēng chí sān nián, shǐ yǔn hé bàn. biàn jì qīn rǎng huá guān zhǔ quán, jìn fù gān shè rén mín kāi cǎi. quán jìn shēn mín, jiān chí fèi yuē. chí zhī yòu jiǔ, shǐ yǐ yín èr bǎi qī shí yú wàn shú huí. tā rú shǎn xī yán zhǎng, sì chuān fù shùn bā wàn shí yóu kuàng, hú nán cháng níng lóng wáng shān, hú běi xìng guó lóng jiǎo shān kuàng, jūn yīn shāng mín sī xiāng shòu shòu, niàng chéng jiāo shè.
二十四年,詔設礦務鐵路總局於京師,以王文韶、張蔭桓主之。奏定章程二十二,准華商辦礦,假貸洋款,及華洋合股,設立公司。自是江西萍鄉煤礦則借德款,湖北大冶鐵礦則借日本款,浙江寶昌公司則借義款,直隸臨城煤礦則借比款。當其議定合同,於抵押息金外,輒須延聘礦師,甚者涉及用人管理。至直隸井陘、安徽宣城煤礦,山西盂平、澤、潞、平陽,四川江北煤鐵礦,新疆塔城,直隸霍家地、廠子溝金礦,廣西上思,貴州正安鉛鐵,福建邵武、建寧、汀州,直隸八道河,奉天尾明山,及吉林新舊礦,均華洋合辦,一經訂約,時生轇轕。若福公司之於晉礦,其尤甚者也。二十四年,河南豫豐公司以其專辦懷慶左右黃河以北各礦之權,山西商務局以其專辦盂平、澤、潞、平陽煤鐵各礦之權,同時讓與辦理。一公司壟斷兩省礦務,更議修鐵道自晉訖汴,因礦及路,利權損失,爭持三年,始允合辦。汴既侵攘華官主權,晉復干涉人民開採。全晉紳民,堅持廢約。遲之又久,始以銀二百七十餘萬贖回。他如陝西延長,四川富順、巴、萬石油礦,湖南常寧龍王山,湖北興國龍角山礦,均因商民私相授受,釀成交涉。
zì yì dìng jiāo jì dōng qīng lù yuē, fù lù shí sān lǐ nèi huá rén wú kāi kuàng quán. ér kāi píng méi kuàng, mò hé guān yīn shān jīn kuàng, fù yīn nèi luàn wèi wài rén suǒ qīn zhàn. kāi píng méi kuàng, zì guāng xù yuán nián zhí lì zǒng dū lǐ hóng zhāng jí guān shāng zhī lì, jīng yíng èr shí nián, xiào lì dà zhe. èr shí liù nián, quán fěi luàn hòu, yáng yuán dé cuǐ lín yīn dū bàn zhāng yì wěi qí bǎo hù, yǔ kuàng shī hú huá sī lì mài yuē, ér zhāng yì yì jí qiān yā yí jiāo, zhuǎn yǐ jiā zhāo yáng gǔ zhōng wài hé bàn zòu wén. yóu shì ér táng shān xī shān bàn bì diàn mǎ jiā gōu wú shuǐ zhuāng zhào gè zhuāng lín xī gè kuàng, qín huáng dǎo kǒu àn dì mǔ fù shǔ zhī chéng píng jiàn píng yǒng píng jīn yín kuàng, xī cāo yú yīng gōng sī. yán zhào zé lìng shōu huí, fù yīng kòng sù, zú wèi jiù xù. sān shí sì nián, chóu bàn luán zhōu méi kuàng, yīng gōng sī zǔ náo zhī. nǎi jié wèi yíng yè lián hé zhī fǎ, hé shè kāi luán zǒng jú. guān yīn shān jīn kuàng, yì yīn quán luàn wèi é rén zhàn jù. sān shí èr nián, shǐ yǐ é yín wàn èr qiān lú bù shú huí.
自議訂膠濟、東清路約,附路十三里內華人無開礦權。而開平煤礦,漠河觀音山金礦,復因內亂為外人所侵占。開平煤礦,自光緒元年直隸總督李鴻章集官商之力,經營二十年,效力大著。二十六年,拳匪亂後,洋員德璀琳因督辦張翼委其保護,與礦師胡華私立賣約,而張翼亦即籤押移交,轉以加招洋股中外合辦奏聞。由是而唐山西山、半壁店、馬家溝、無水莊、趙各莊、林西各礦,秦皇島口岸地畝附屬之承平、建平、永平金銀礦,悉操於英公司。嚴詔責令收回,赴英控訴,卒未就緒。三十四年,籌辦灤州煤礦,英公司阻撓之。乃劫為營業聯合之法,合設開灤總局。觀音山金礦,亦因拳亂為俄人占據。三十二年,始以俄銀萬二千盧布贖回。
èr shí bā nián, wài wù bù gǎi dìng kuàng zhāng, fán huá yáng shāng rén dé yī tǐ chéng bàn kuàng wù, wéi bì bǐng bù pī zhǔn, nǎi wèi yǔn xíng zhī jù. shì nián wǎn fǔ niè jī guī xǔ yīng rén kǎi yuē hàn chéng bàn shè tóng líng dà tōng níng guó guǎng dé qián shān kuàng chǎn, sì yǐ zhuān bàn tóng líng zhī tóng guān shān, dìng yuē dìng qī bǎi nián, zhàn dì sān shí bā wàn sì qiān yú mǔ. wǎn zhōng shēn mín hé lì zhēng zhī, shǐ yǐ yín sì shí wàn liǎng shú huí zì bàn. fǎ rén mí lè shí yì yú shì nián yǐ kān bàn quán diān kuàng wù qǐng yú diān dū jí wài wù bù, jiē jù zhī, réng huò chéng jiāng lín ān kāi huà yún nán chǔ xióng yuán jiāng yǒng běi děng fǔ tīng zhōu kuàng quán yǐ qù. jì shì yīng shāng lì lè dé yǐ hé bàn dōng zhāo liǎng fǔ jīn yín kuàng bù huò, suì yuán mí lè shí lì, suǒ guǎng nán qǔ jìng lì jiāng dà lǐ shùn níng pǔ ěr yǒng chāng qī fǔ kuàng, yì jiān jù wèi yǔn. yī shí jǔ guó shàng xià, xián yǐ bǎo quán kuàng chǎn wèi yán. yóu shì shǔ shè bǎo fù gōng sī, huá yáng chéng bàn chuān shěng kuàng wù, gòu dì zhuǎn zū shì yí shǔ zhī. mǐn shè shāng zhèng jú, xuán zòu shè kuàng wù zǒng gōng sī, fán qǐng bàn gè kuàng chǎng, zhā hé zhǔn bó zhī quán shǔ zhī. shān xī bǎo jìn gōng sī, ān huī kuàng wù zǒng jú, lèi néng jí hé yīn fù, jiū zī kāi bàn. xiāng è zé yú suǒ shǔ kuàng dì kān míng quān gòu, yǐ dù sī shòu.
二十八年,外務部改定礦章,凡華洋商人得一體承辦礦務,惟必稟部批准,乃為允行之據。是年皖撫聶緝槼許英人凱約翰承辦歙、銅陵、大通、寧國、廣德、潛山礦產,嗣以專辦銅陵之銅官山,訂約定期百年,占地三十八萬四千餘畝。皖中紳民合力爭之,始以銀四十萬兩贖回自辦。法人彌樂石亦於是年以勘辦全滇礦務請於滇督及外務部,皆拒之,仍獲澂江、臨安、開化、雲南、楚雄、元江、永北等府、廳、州礦權以去。繼是英商立樂德以合辦東、昭兩府金銀礦不獲,遂援彌樂石例,索廣南、曲靖、麗江、大理、順寧、普洱、永昌七府礦,亦堅拒未允。一時舉國上下,咸以保全礦產為言。由是蜀設保富公司,華洋承辦川省礦務,購地轉租事宜屬之。閩設商政局,旋奏設礦務總公司,凡請辦各礦場,查核准駁之權屬之。山西保晉公司,安徽礦務總局,類能集合殷富,鳩貲開辦。湘、鄂則於所屬礦地勘明圈購,以杜私售。
èr shí wǔ nián, jiāng nán chóu bàn nóng gōng kuàng lù gè xué táng, liǎng hú fù chóu shè gāo děng kuàng yè xué táng. sān shí yī nián, shāng bù yǐ yáng shāng sī zhàn kuàng dì kuàng shān, shū qǐng shēn míng yuē zhāng, yǐ wéi quán xiàn. xún zòu shè gè shěng kuàng zhèng diào chá jú, yǐ kān míng quán guó kuàng chǎn yán jìn sī mài wèi xiān wù. è dū zhāng zhī dòng tiáo shàng kuàng wù zhèng zhāng qī shí sì, fù zhāng qī shí sān. gài zì èr shí sì nián yǐ lái, kuàng zhāng lǚ yì, měi yīn kuàng wù jǔ yǔ, yáng shāng zhé yǐn wèi kǒu shí. èr shí jiǔ nián, shāng yuē dà chén lǚ hǎi huán yǔ gè guó yì dìng shāng yuē, xǔ yǐ kāi cǎi kuàng chǎn zhī lì, dàn bì xū zūn shǒu zhōng guó kuàng zhāng. ér zhōng guó kuàng zhāng, zé bǐ jiào gè guó tōng xíng zhě wèi zhī zhǔn zé, tè zhào zhāng zhī dòng nǐ dìng. nǎi qǔ yīng měi dé fǎ bǐ lì shí xī bān yá kuàng zhāng cān hù kǎo zhèng, qū bié dì miàn dì fù, lí dìng kuàng jiè kuàng shuì, fēn xī dì gǔ yín gǔ, jì huá yáng shāng, xiàn zhì zhì zhōu yóu zhù zhòng yú zhōng guó zhǔ quán, huá mín shēng jì, dì fāng zhì lǐ. yuè shù nián nǎi chéng, xià bù yì xíng, zhōng guó kuàng zhāng shǐ jù yún.
二十五年,江南籌辦農工礦路各學堂,兩湖復籌設高等礦業學堂。三十一年,商部以洋商私占礦地礦山,疏請申明約章,以維權限。尋奏設各省礦政調查局,以勘明全國礦產、嚴禁私賣為先務。鄂督張之洞條上礦務正章七十四,附章七十三。蓋自二十四年以來,礦章屢易,每因礦務齟齬,洋商輒引為口實。二十九年,商約大臣呂海寰與各國議訂商約,許以開採礦產之利,但必須遵守中國礦章。而中國礦章,則比較各國通行者為之準則,特詔張之洞擬定。乃取英、美、德、法、比利時、西班牙礦章參互考證,區別地面地腹,釐定礦界礦稅,分晰地股銀股,暨華洋商,限制至周;尤注重於中國主權,華民生計,地方治理。閱數年乃成,下部議行,中國礦章始具雲。