shèng bǎo tuō míng ā chén jīn shòu dé xìng ā
勝保 托明阿陳金綬 德興阿
shèng bǎo, zì kè zhāi, sū wán guā ěr jiā shì, mǎn zhōu xiāng bái qí rén. dào guāng èr shí nián jǔ rén, kǎo shòu shùn tiān fǔ jiào shòu. qiān zàn shàn, dà kǎo èr děng, zhuó shì jiǎng, lèi qiān jì jiǔ. lǚ shàng shū yán shì, shén zhe fēng cǎi. lì guāng lù sì qīng nèi gé xué shì.
勝保,字克齋,蘇完瓜爾佳氏,滿洲鑲白旗人。道光二十年舉人,考授順天府教授。遷贊善,大考二等,擢侍講,累遷祭酒。屢上疏言事,甚著風采。歷光祿寺卿、內閣學士。
xián fēng èr nián, yīn tiān biàn shàng shū lùn shí zhèng, yán shén qiè zhí, lüè wèi: guǎng xī zéi shì chāng jué, guǎng dōng hú nán jiē kě yōu. sài shàng ā dū shī wú gōng, qǐng míng shǎng fá yǐ zhèn jì gāng. hé jué bù zhì hé yuán zhī zuì, xíng qīng dào fēng rì chì, yīng míng chì fǎ yǐ sù diǎn cháng. chén gōng zòu zhé duō liú zhōng, kǒng zī liú bì. yī qiè shì wù, zhū pī duō ér yù zhǐ shǎo. shì jǐng xì mín, shí huò sī lùn shèng dé. shū rù, xià shū chén chuán wèn shū mò liǎng duān, lìng zhí yán wú yǐn. fù zòu yuē: zhū pī yīn shì chuí xùn, chén gōng fèng dào zūn xíng, tā rén bù yǔ wén, fēi ruò yù zhǐ bān shì tiān xià. jìn rì zhū chén tiáo zòu suī yī yì, ér yuán zòu zhī rén bù zhī jiāo bù zhòng àn, fù zòu yī yì, wài rén bìng bù zhī zuò hé fā luò. gǔ zhě xiàng wèi xuán shū, bǐ zhòng shǔ mù. shì yí tōng xíng xuān shì, yǐ zhāo cháo tíng zhī lìng jiǎ, ér dù xū lì zhī bì qī. zhì yú jiàn sī yì, huò wèi huáng shàng lì jīng zhī xīn bù rú chū zhèng, huò wèi qín jiǎn zhī dé bù jí xiān huáng. jīn yóu guān zhī suǒ, huàn rán yī xīn. shì fú zhī hòu, bì jiāng yǒu shì xìng táo qíng zhī shì, xiàn zài nèi fǔ yǐ yǒu cǎi bàn lí yuán fú shì yǐ bèi jìn yù zhě. fū gǔ lè tián liè, hé sǔn shèng dé. rán zì gǔ dì wáng bì xiān tiān xià zhī yōu ér yōu, hòu tiān xià zhī lè ér lè. shū yuē: wú yú shuǐ jiān, dāng yú mín jiān. chéng bù kě bù chá yě. wén zōng bù yì, míng yù zhǐ bó, yǐ qí yì cún fěng jiàn, bù zhī zuì yě. xún yīn zì xíng chè huí fēng zòu, jiàng sì pǐn jīng táng.
咸豐二年,因天變上疏論時政,言甚切直,略謂:「廣西賊勢猖獗,廣東、湖南皆可憂。賽尚阿督師無功,請明賞罰以振紀綱。河決不治河員之罪,刑輕盜風日熾,應明敕法以肅典常。臣工奏摺多留中,恐滋流弊。一切事務,硃批多而諭旨少。市井細民,時或私論聖德。」疏入,下樞臣傳問疏末兩端,令直言無隱。覆奏曰:「硃批因事垂訓,臣工奉到遵行,他人不與聞,非若諭旨頒示天下。近日諸臣條奏雖依議,而原奏之人不知;交部重案,覆奏依議,外人並不知作何發落。古者象魏懸書,俾眾屬目。似宜通行宣示,以昭朝廷之令甲,而杜胥吏之蔽欺。至愚賤私議,或謂皇上勵精之心不如初政,或謂勤儉之德不及先皇。今游觀之所,煥然一新。釋服之後,必將有適性陶情之事,現在內府已有採辦犁園服飾以備進御者。夫鼓樂田獵,何損聖德。然自古帝王必先天下之憂而憂,後天下之樂而樂。書曰:『無於水監,當於民監。』誠不可不察也。」文宗不懌,明諭指駁,以其意存諷諫,不之罪也。尋因自行撤回封奏,降四品京堂。
huì yuè fěi fàn wǔ chāng, shèng bǎo shū chén bàn zéi fāng lüè, mìng chí wǎng hé nán, jiāo qīn chà dà chén qí shàn chāi qiǎn. sān nián chūn, xié tí dū chén jīn shòu lǜ bīng yuán hú běi ān huī, ér jiāng níng gào jí. zhì zé chéng yǐ xiàn, zhù bīng jiāng pǔ. shèng bǎo shū chén jūn shì chēng zhǐ, mìng yǐ nèi gé xué shì huì bàn jūn wù, kè pǔ kǒu ér zéi xiàn yáng zhōu, xié chén jīn shòu jìn jiǎo. jī zéi zhèn hǎi sì nán, pò zhī, báo yáng zhōu chéng xià, cì huā líng. yòu lián pò zéi yú tiān níng guǎng chǔ mén wài.
會粵匪犯武昌,勝保疏陳辦賊方略,命馳往河南,交欽差大臣琦善差遣。三年春,偕提督陳金綬率兵援湖北、安徽,而江寧告急。至則城已陷,駐兵江浦。勝保疏陳軍事稱旨,命以內閣學士會辦軍務,克浦口而賊陷揚州,偕陳金綬進剿。擊賊鎮海寺南,破之,薄揚州城下,賜花翎。又連破賊於天寧、廣儲門外。
fèng mìng fù ān huī jiǎo zéi, ér zéi yǐ rù hé nán, dù hé wéi huái qìng. shèng bǎo huì zhū jūn jìn jī, jiāng jūn tuō míng ā jūn qí dōng, shèng bǎo jūn qí nán. shí dū shī dà xué shì nè ěr jīng é yáo zhù lín míng guān, yuán jūn shù lù jiǔ dùn chéng xià, wéi èr jūn zhàn jiào lì, mìng shèng bǎo bāng bàn hé běi jūn wù. qī yuè, fēn sān lù jìn gōng zéi lěi, dà pò zhī, huái qìng wéi jiě, jiā dōu tǒng xián, cì huáng mǎ guà, yǔ huò luán bā tú lǔ míng hào. zéi cuàn shān xī, lián xiàn shù xiàn, zhū jūn qiān yán, wéi shèng bǎo lǜ shàn lù xī líng ā bīng sì qiān wěi zhuī, yī pò zhī fēng mén shān kǒu, zài pò zhī píng yáng, rào chū zéi qián, è hán hóu lǐng, xún fù hóng dòng píng yáng. hé dòu liú zhū jiāng tuō yún bǎo dǒng zhàn yuán wū lēi xīn tài děng, zuì zhī zhào jiā shèng bǎo guǒ yǒng yǒu wèi, shòu qīn chà dà chén, dài nè ěr jīng é dū shī, jié zhì gè lù, tè cì kāng xī cháo ān qīn wáng suǒ jìn shén què dāo, fán yí wù jūn qíng zhě, fù jiāng yǐ xià lì zhǎn yǐ wén.
奉命赴安徽剿賊,而賊已入河南,渡河圍懷慶。勝保會諸軍進擊,將軍托明阿軍其東,勝保軍其南。時督師大學士訥爾經額遙駐臨洺關,援軍數路久頓城下,惟二軍戰較力,命勝保幫辦河北軍務。七月,分三路進攻賊壘,大破之,懷慶圍解,加都統銜,賜黃馬褂,予霍鑾巴圖魯名號。賊竄山西,連陷數縣,諸軍遷延,惟勝保率善祿、西凌阿兵四千尾追,一破之封門山口,再破之平陽,繞出賊前,扼韓侯嶺,尋復洪洞、平陽。劾逗留諸將托雲保、董占元、烏勒欣泰等,罪之;詔嘉勝保果勇有為,授欽差大臣,代訥爾經額督師,節制各路,特賜康熙朝安親王所進神雀刀,凡貽誤軍情者,副將以下立斬以聞。
zéi jì bù dé běi cuàn, zhuǎn ér nán, yóu zé lù jiān dào rù zhí lì jìng. nè ěr jīng é shī kuì yú lín míng guān, zéi fù chāng jué, cuàn shùn dé zhào zhōu zhèng dìng. shèng bǎo yóu jǐng xíng yí lù yíng jié, zuò zhuī zéi bù lì, juān èr jí. mìng huì qīn wáng mián yú wèi dà jiāng jūn, kē ěr qìn jùn wáng sēng gé lín qìn wèi cān zàn dà chén, zhù jūn zhuō zhōu, zhí lì jūn wù réng zé shèng bǎo zhuān rèn, ér yǐ xī líng ā shàn lù fù zhī. zéi dōng cuàn, yóu shēn zhōu hé jiān kuī tiān jīn, shèng bǎo zhuǎn zhàn zhuī zéi zhì jìng hǎi. zéi yóu dú liú fēn jù yáng liǔ qīng, dié jī zhī, suì jù yú jìng hǎi dú liú, fù yú jiǔ jù. zhào sēng gé lín qìn jìn jūn hé jiǎo. sì nián chūn, zéi tū wéi zǒu fù chéng, zhuī jī, jiān zéi shù qiān, zhèn bì hàn qiú jí wén yuán. ér yuán zéi yóu jiāng běi tōu dù huáng hé rǎo shān dōng, mìng shèng bǎo yí bīng wǎng jiǎo, lín qīng shī shǒu, zuò chǐ zhí, dài zuì zì xiào. xún pò zéi, kè lín qīng, yú zéi nán zǒu, zhuī jī dié pò zhī, jiě sàn shén zhòng. jí cuàn rù fēng xiàn, jǐn qiān yú rén, cù zhī hé àn, xī shù jiān chú. jié wén, fù zhí, jiā tài zǐ shǎo bǎo. sēng gé lín qìn wéi lín fèng xiáng lǐ kāi fāng yú lián zhèn, jiǔ wèi xià, mìng shèng bǎo huí jūn huì jiǎo. kāi fāng tū chū, fēn gǔ cuàn shān dōng, shèng bǎo qīn lǜ qīng qí zhuī zhī, zéi xiàn gāo táng jù shǒu, wéi zhī shù yuè bù néng kè. dié zhào jié zé, chǐ zhí dǎi jīng zhì zuì, qiǎn shù xīn jiāng. zhí lì shān dōng zéi jì píng, yǔ lán líng shì wèi, chōng yī lí lǐng duì dà chén.
賊既不得北竄,轉而南,由澤、潞間道入直隸境。訥爾經額師潰於臨洺關,賊復猖獗,竄順德、趙州、正定。勝保由井陘一路迎截,坐追賊不力,鐫二級。命惠親王綿愉為大將軍,科爾沁郡王僧格林沁為參贊大臣,駐軍涿州,直隸軍務仍責勝保專任,而以西凌阿、善祿副之。賊東竄,由深州、河間窺天津,勝保轉戰追賊至靜海。賊由獨流分踞楊柳青,迭擊之,遂聚於靜海、獨流,負嵎久踞。詔僧格林沁進軍合剿。四年春,賊突圍走阜城,追擊,殲賊數千,陣斃悍酋吉文元。而援賊由江北偷渡黃河擾山東,命勝保移兵往剿,臨清失守,坐褫職,戴罪自效。尋破賊,克臨清,餘賊南走,追擊迭破之,解散甚眾。及竄入豐縣,僅千餘人,蹙之河岸,悉數殲除。捷聞,復職,加太子少保。僧格林沁圍林鳳祥、李開芳於連鎮,久未下,命勝保回軍會剿。開芳突出,分股竄山東,勝保親率輕騎追之,賊陷高唐踞守,圍之數月不能克。迭詔詰責,褫職逮京治罪,遣戍新疆。直隸、山東賊既平,予藍翎侍衛,充伊犁領隊大臣。
liù nián, zhào hái, fā wǎng ān huī jūn yíng chāi qiǎn. qī nián, yǔ fù dōu tǒng xián, bāng bàn hé nán jūn wù. niǎn fěi fāng chì, shèng bǎo zhì, lián pò zhī fāng jiā jí wū lóng jí liǔ gōu jí, kè sān hé jiān lǎo cháo. yòu kè hé guān, fù huò qiū, dà jié yú zhèng yáng guān, zhǎn niǎn shǒu wèi lán qí děng, jiā tóu pǐn dǐng dài. bā nián, píng fēng jiā jí qiáo jiā miào zhào tún zhū niǎn cháo. yuè fěi dà gǔ wéi gù shǐ, jī pò zhī, jiān zéi wàn yú, zhǎn wěi xiǎn tiān hóu bǔ zhān kuí děng, gù shǐ wéi jiě. zhào jiā móu yǒng jiān yōu, yù dōu tǒng quē chū tí zòu, fù huáng mǎ guà bā tú lǔ, miǎn qí dì lián bǎo qiǎn shù zuì. yuè fěi chén yù chéng lǐ shì xián hé xiàn lú zhōu fèng yáng, shòu shèng bǎo xiāng huáng qí méng gǔ dū tǒng, mìng wèi qīn chà dà chén, dū bàn ān huī jūn wù, lián pò zéi yú dìng yuǎn chí hé gāo qiáo. dū jūn dǐ sān hé, zéi dùn zǒu. niǎn shǒu lǐ zhào shòu jiǔ jù jiāng huái jiān, yǔ yuè fěi gōu jié. jí jiàn yuè fěi lǚ cuò, jiàn chí liǎng duān. shèng bǎo qīn zhì qīng liú guān mì zhāo zhī, xǔ guī chéng hòu miǎn zuì shòu guān. zhào shòu yǐ qí bù xià jiā shǔ zài jiāng níng, qǐng huǎn fā. zhì shì jìn gōng tiān zhǎng, zhào shòu nèi yīng, kè zhī, suì xiàn chú zhōu, zòu shòu cān jiāng zhí, gǎi míng shì zhōng, ān zhì jiàng zhòng, zì wèi yī jūn. jiǔ nián, kè lù ān, niǎn shǒu zhāng yuán lóng yǐ fèng yáng jiàng, fù lín huái guān. jìn kè huò shān xū yí, pò zéi qīng shuǐ zhèn, zhǎn qí qiú wú jiā xiào, suì kè huái yuǎn, ér lú zhōu dìng yuǎn jiǔ wèi xià, zéi réng màn yán. dīng mǔ yōu, duó qíng liú jūn.
六年,召還,發往安徽軍營差遣。七年,予副都統銜,幫辦河南軍務。捻匪方熾,勝保至,連破之方家集、烏龍集、柳溝集,克三河尖老巢。又克河關,復霍丘,大捷於正陽關,斬捻首魏藍奇等,加頭品頂戴。八年,平酆家集、喬家廟、趙屯諸捻巢。粵匪大股圍固始,擊破之,殲賊萬餘,斬偽顯天侯卜占魁等,固始圍解。詔嘉謀勇兼優,遇都統缺出題奏,復黃馬褂、巴圖魯,免其弟廉保遣戍罪。粵匪陳玉成、李侍賢合陷廬州、鳳陽,授勝保鑲黃旗蒙古都統,命為欽差大臣,督辦安徽軍務,連破賊於定遠池河、高橋。督軍抵三河,賊遁走。捻首李兆受久踞江、淮間,與粵匪勾結。及見粵匪屢挫,漸持兩端。勝保親至清流關密招之,許歸誠後免罪授官。兆受以其部下家屬在江寧,請緩發。至是進攻天長,兆受內應,克之,遂獻滁州,奏授參將職,改名世忠,安置降眾,自為一軍。九年,克六安,捻首張元龍以鳳陽降,復臨淮關。進克霍山、盱眙,破賊清水鎮,斬其酋吳加孝,遂克懷遠,而廬州、定遠久未下,賊仍蔓延。丁母憂,奪情留軍。
shí nián, bà qīn chà dà chén, mìng fù hé nán jiǎo fěi. yù shǐ lín zhī wàng lùn hé, jiàng shòu xiāng lán qí hàn jūn fù dōu tǒng. fù zuò jiǎo fěi bù lì, jiàng shòu guāng lù sì qīng, zhào huí jīng. fǔ zhì, huì yīng fǎ lián jūn nèi fàn, mìng lǜ bā qí jìn jūn zhù dìng fú zhuāng, xié sēng gé lín qìn ruì lín jìn zhàn tōng zhōu bā lǐ qiáo, bài jī, shèng bǎo shòu shāng, tuì bǎo jīng shī. tíng zhàn yì hé, shèng bǎo shōu jí gè lù kuì jūn jí qín wáng shī xù zhì zhě gòng wàn yú rén. shū chén jīng bīng jí yīng xùn liàn, nǐ yì zhāng chéng yǐ jìn. mìng jiān guǎn yuán míng yuán bā qí nèi wù fǔ bāo yī sān qí, qīn dū cāo liàn, shì wèi gǎi liàn jīng bīng zhī shǐ.
十年,罷欽差大臣,命赴河南剿匪。御史林之望論劾,降授鑲藍旗漢軍副都統。復坐剿匪不力,降授光祿寺卿,召回京。甫至,會英法聯軍內犯,命率八旗禁軍駐定福莊,偕僧格林沁、瑞麟進戰通州八里橋,敗績,勝保受傷,退保京師。停戰議和,勝保收集各路潰軍及勤王師續至者共萬餘人。疏陳京兵亟應訓練,擬議章程以進。命兼管圓明園八旗、內務府包衣三旗,親督操練,是為改練京兵之始。
shí yī nián, zhuó bīng bù shì láng, niǎn fěi rǎo shān dōng, zhào fēn suǒ bù wǔ qiān rén bì sēng gé lín qìn wǎng jiǎo. xún mìng shèng bǎo fù zhí dōng jiāo jiè zhì fáng, lián kè qiū xiàn guǎn táo guān xiàn shēn xiàn, pò zéi lǎo cháo. zhāo xiáng niǎn shǒu sòng jǐng shī, lǜ zhòng suí jūn. fù cháo chéng guān chéng, mìng dū bàn hé nán ān huī jiǎo fěi shì yí. hé běi sù qīng, yǔ yōu xù.
十一年,擢兵部侍郎,捻匪擾山東,詔分所部五千人畀僧格林沁往剿。尋命勝保赴直、東交界治防,連克丘縣、館陶、冠縣、莘縣,破賊老巢。招降捻首宋景詩,率眾隨軍。復朝城、觀城,命督辦河南、安徽剿匪事宜。河北肅清,予優敘。
shì nián qī yuè, wén zōng bēng yú xíng zài, mù zōng sì wèi, sù shùn zài yuán duān huá děng fǔ zhèng zhuān shàn. shèng bǎo chāng yán jiāng rù qīng jūn cè, sù shùn děng pō jì dàn zhī. jì huí luán, shàng shū yuē: zhèng bǐng cāo zhī zì shàng, fēi chén xià suǒ de zhuān. huáng shàng chōng líng sì wèi, fǔ zhèng dé rén, fāng zú yǐ zī zhì lǐ. yí qīn wáng zài yuán zhèng qīn wáng duān huá děng fēi bù xuān lì yǒu nián, hè hè shī yǐn, mín jù ěr zhān jīn jìng lǎn jūn guó dà quán, yǐ chén pú ér dài lún yīn, xié zhì zūn ér lìng tiān xià, shí wú yǐ fù jì tuō zhī wàng, ér yàn sì hǎi zhī xīn. gāi wáng děng yǐ chéng xiě zhū yù wèi cí, jū zhī bù yí. bù zhī huáng shàng zuǎn chéng dà tǒng, tiān yǔ rén guī, yuán bù yǐ zhū yù zhī yǒu wú wèi zhòng. zhì zàn xiāng zhèng wù, dāng yǐ qīn qīn zūn xián wèi duàn, bù dāng zhuān yǐ chéng xiě wèi píng. xiān huáng dì mí liú zhī jì, jìn zhī qīn wáng duō bù zài cè. yǎng kuī gù mìng kǔ zhōng, suǒ yǐ wèi liú qīn bǐ zhū yù zhě, wèi bì fēi yǐ fǔ zhèng zhī nán dé qí rén, dài huáng shàng zì zé ér rèn zhī, yǐ chéng wèi jìng zhī zhì yě. sì shèng jì wèi qīn zhèng, huáng tài hòu yòu bù lín cháo, shì zhèng bǐng jǐn fù zhī gāi wáng děng shù rén. qí tuō zhū chè qiān jiǎn fàng, qián yòng fú xìn tú zhāng, yǐ cǐ qǔ xìn yú rén, wú rú rén jiē bù xìn, mín yán kě wèi, tiān xià nán qī. jìn rú yù shǐ dǒng yuán chún tiáo chén, jí yǒu guān xì, yīng zhǔn yīng bó, wéi dāng duàn zì shèng cái, guǎng jí tíng yì, yǐ dìng xíng zhǐ. nǎi jìng xíng nǐ zhǐ bó chì, yǐ kāi jiǎo qiè zhī duān, dà shī chén mín zhī wàng. dào lù zhī rén jiē yuē: cǐ fēi wú jūn zhī yán yě, fēi mǔ hòu shèng mǔ zhī yì yě. yī qiè fā hào shī lìng, zhēn wěi nán fēn. zhòng qíng xiōng xiōng, xián huái bù fú. fū tiān xià zhě, xuān zōng chéng huáng dì zhī tiān xià, chuán zhī wén zōng xiǎn huáng dì yǐ fù zhī wǒ huáng shàng zhě yě. xī wǒ wén huáng hòu suī wú chuí lián zhī míng wén, ér yǒu tīng zhèng zhī shí yòng. wèi jīn zhī jì, fēi huáng tài hòu qīn lǐ wàn jǐ, zhào duì qún chén, wú yǐ tōng xià qíng ér zhèng guó tǐ fēi tè jiǎn jìn zhī qīn wáng zuǒ lǐ shù zhèng, jǐn xīn kuāng bì, wú yǐ zhèn jì gāng ér shùn rén xīn. wéi yǒu yuè kěn huáng shàng fǔ chá chú ráo, jí fèng huáng tài hòu quán yí tīng zhèng, ér yú jìn zhī qīn wáng zé xián ér rèn, réng bǐng mìng ér xíng, yǐ chéng zhì zhì. zòu shàng, huì dà xué shì zhōu zǔ péi děng yì yǐ wèi yán, xià tíng yì, cóng zhī. sù shùn děng bìng fú fǎ. xún shòu xiāng huáng qí mǎn zhōu dōu tǒng jiān zhèng lán qí hù jūn tǒng lǐng.
是年七月,文宗崩於行在,穆宗嗣位,肅順、載垣、端華等輔政專擅。勝保昌言將入清君側,肅順等頗忌憚之。洎迴鑾,上疏曰:「政柄操之自上,非臣下所得專。皇上沖齡嗣位,輔政得人,方足以資治理。怡親王載垣、鄭親王端華等非不宣力有年,赫赫師尹,民具爾瞻;今竟攬君國大權,以臣僕而代綸音,挾至尊而令天下,實無以副寄託之望,而饜四海之心。該王等以承寫硃諭為辭,居之不疑。不知皇上纘承大統,天與人歸,原不以硃諭之有無為重。至贊襄政務,當以親親尊賢為斷,不當專以承寫為憑。先皇帝彌留之際,近支親王多不在側。仰窺顧命苦衷,所以未留親筆硃諭者,未必非以輔政之難得其人,待皇上自擇而任之,以成未竟之志也。嗣聖既未親政,皇太后又不臨朝,是政柄盡付之該王等數人。其託諸掣籤簡放,鈐用符信圖章,以此取信於人,無如人皆不信,民碞可畏,天下難欺。近如御史董元醇條陳,極有關係,應准應駁,惟當斷自聖裁,廣集廷議,以定行止。乃徑行擬旨駁斥,已開矯竊之端,大失臣民之望。道路之人皆曰:『此非吾君之言也,非母后聖母之意也。』一切發號施令,真偽難分。眾情洶洶,咸懷不服。夫天下者,宣宗成皇帝之天下,傳之文宗顯皇帝以付之我皇上者也。昔我文皇后雖無垂簾之明文,而有聽政之實用。為今之計,非皇太后親理萬幾,召對群臣,無以通下情而正國體;非特簡近支親王佐理庶政,盡心匡弼,無以振紀綱而順人心。惟有籥懇皇上俯察芻蕘,即奉皇太后權宜聽政,而於近支親王擇賢而任,仍秉命而行,以成郅治。」奏上,會大學士周祖培等亦以為言,下廷議,從之。肅順等並伏法。尋授鑲黃旗滿洲都統兼正藍旗護軍統領。
shí niǎn fěi sì rǎo wǎn yù jiān, yǐ zhāng luò xíng wèi zuì qiáng. miáo pèi lín zì jù shòu zhōu, bī zǒu xún fǔ wēng tóng shū hòu, yáng chēng jiù fǔ, yīn yǔ yuè fěi chén yù chéng gōu jié. shǔ xún fǔ jiǎ zhēn bèi wéi yú yǐng zhōu, jiǔ bù jiě. chǔ jūn yǐ kè ān qìng, chén yù chéng tuì jù lú zhōu. cháo tíng běn yì ān huī jūn shì shǔ zhī lǐ xù yí, yòng wèi xún fǔ. pèi lín jiù lì shèng bǎo bù xià, xīn dàn chǔ jūn, yáng yán shèng bǎo lái shǐ tì fà. jiǎ zhēn yǐ wén, zhào cù shèng bǎo yuán yǐng zhōu. tóng zhì yuán nián, qiǎn jūn xiān jìn, wèi zéi suǒ cuò. sān yuè, shèng bǎo zhì, jī pò zéi lěi, wéi nǎi jiě, jiā bīng bù shàng shū xián. duō lóng ā děng kè lú zhōu, chén yù chéng dùn zǒu, pèi lín yòu qín zhī, xiàn yú shèng bǎo jūn. zhào yú jūn qián zhū yù chéng, shè pèi lín zuì, xǔ lì gōng hòu fù guān. pèi lín yōng zhòng hào shí wàn, suǒ shǔ èr bǎi yú wéi. yǔ zhāng luò xíng shì dí xiāng chóu, zì qǐng jiǎo zhī, xīn shí pǒ cè. zhào xún céng guó fān guān wén lǐ xù yí yuán jiǎ sān děng, jiē zhǔ jiǎo. dú shèng bǎo yī yì zhǔ fǔ, shàng shū yán shì quán bù yī, shēn wèi kè jūn, dì fāng chè zhǒu, qǐng yǐ ān huī hé nán liǎng xún fǔ bāng bàn jūn wù, yǔn zhī. dié zhào xùn chì, bāo qí cái lüè, jiè qí jiāo bì. zú bù quān, lì yán pèi lín wú tā, ér wèi lǐ xù yí suǒ yí, kǒng jī biàn. xù yí fèng zhǐ jìn zhù yǐng zhōu, yì qì bù zhì.
時捻匪肆擾皖、豫間,以張洛行為最強。苗沛霖自踞壽州,逼走巡撫翁同書後,佯稱就撫,陰與粵匪陳玉成勾結。署巡撫賈臻被圍於潁州,久不解。楚軍已克安慶,陳玉成退踞廬州。朝廷本意安徽軍事屬之李續宜,用為巡撫。沛霖舊隸勝保部下,心憚楚軍,揚言勝保來始薙髮。賈臻以聞,詔促勝保援潁州。同治元年,遣軍先進,為賊所挫。三月,勝保至,擊破賊壘,圍乃解,加兵部尚書銜。多隆阿等克廬州,陳玉成遁走,沛霖誘擒之,獻於勝保軍。詔於軍前誅玉成,赦沛霖罪,許立功後復官。沛霖擁眾號十萬,所屬二百餘圩。與張洛行勢敵相仇,自請剿之,心實叵測。詔詢曾國藩、官文、李續宜、袁甲三等,皆主剿。獨勝保一意主撫,上疏言事權不一,身為客軍,地方掣肘,請以安徽、河南兩巡撫幫辦軍務,允之。迭詔訓飭,褒其才略,戒其驕愎。卒不悛,力言沛霖無他,而為李續宜所疑,恐激變。續宜奉旨進駐潁州,亦迄不至。
huì shǎn xī huí luàn chì, duō lóng ā yuán jūn zǔ gé bù néng jù dá. suì shòu shèng bǎo qīn chà dà chén, dū bàn shǎn xī jūn wù. bā yuè, zhuǎn zhàn zhì xī ān, jiě qí wéi. jiàng niǎn sòng jǐng shī zhōng tú lǜ zhòng pàn zǒu. dōng lù tóng zhōu cháo yì yóu wèi huí jù, zhào zé shèng bǎo zhuān jiǎo dōng lù, mìng duō lóng ā jìn jūn fēn rèn xī lù. shèng bǎo lì bù néng zhì zéi, ér jì duō lóng ā, shàn diào miáo pèi lín lǜ bīng fù shǎn, yán zhào chì zǔ, bù tīng. mìng sēng gé lín qìn dà jūn jiān zhì, nǎi zhǐ. yú shì zhōng wài jiāo zhāng hé shèng bǎo jiāo zòng tān yín, mào xiǎng nà huì, yōng bīng zòng kòu, qī wǎng yí wù, xià sēng gé lín qìn jí shān xī xún fǔ yīng guì xī ān fù dōu tǒng dé xìng ā chá shí zòu shàng, mì zhào duō lóng ā lǜ shī zhì shǎn, chuán zhǐ xuān bù shèng bǎo zuì zhuàng, chǐ zhí dǎi jīng, jiāo xíng bù zhì zuì, jí qí jiā.
會陝西回亂熾,多隆阿援軍阻隔不能遽達。遂授勝保欽差大臣,督辦陝西軍務。八月,轉戰至西安,解其圍。降捻宋景詩中途率眾叛走。東路同州、朝邑猶為回踞,詔責勝保專剿東路,命多隆阿進軍分任西路。勝保力不能制賊,而忌多隆阿,擅調苗沛霖率兵赴陝,嚴詔斥阻,不聽。命僧格林沁大軍監製,乃止。於是中外交章劾勝保驕縱貪淫,冒餉納賄,擁兵縱寇,欺罔貽誤,下僧格林沁及山西巡撫英桂、西安副都統德興阿察實奏上,密詔多隆阿率師至陝,傳旨宣布勝保罪狀,褫職逮京,交刑部治罪,籍其家。
èr nián, wáng dà chén huì jū, shèng bǎo jǐn zì chéng xié qiè suí yíng, chéng sù cān hé zhū rén wū gào zhī zuì. zhào chì qí tān wū qī wǎng, tiān xià gòng zhī, miáo pèi lín yǐ qiāng guān jù chéng, sòng jǐng shī fǎn fù bèi pàn, jiē qí yǎng cè yí huàn, bù dé wèi wú xié zhì cháo tíng zhī yì niàn qí zhàn gōng zú lù, cóng kuān cì zì jǐn, bìng dǎi qí cóng guān lùn zuì yǒu chà. dāng qí bèi dǎi yě, jiàng niǎn lǐ shì zhōng yǐ zhuó zhì tí dū, qǐng chù jǐ guān wèi zhī shú zuì, bù xǔ. yù shǐ wú tái shòu shū yán shèng bǎo yǒu kè dí yù wǔ zhī gōng, wú shī dì sàng shī zhī zuì, qǐng cóng mò jiǎn. tái shòu xiōng tái lǎng zài shèng bǎo jūn zhōng, zhào chì dǎng fù, chǐ tái shòu zhí.
二年,王大臣會鞫,勝保僅自承攜妾隨營,呈訴參劾諸人誣告之罪。詔斥其貪污欺罔,天下共知,苗沛霖已戕官踞城,宋景詩反覆背叛,皆其養筴貽患,不得謂無挾制朝廷之意;念其戰功足錄,從寬賜自盡,並逮其從官論罪有差。當其被逮也,降捻李世忠已擢至提督,請黜己官為之贖罪,不許。御史吳台壽疏言勝保有克敵禦侮之功,無失地喪師之罪,請從末減。台壽兄台朗在勝保軍中,詔斥黨附,褫台壽職。
tuō míng ā, dòng è shì, mǎn zhōu zhèng hóng qí rén. yóu shì wèi zhuó hù jūn cān lǐng, chū wèi shān dōng yǎn zhōu yíng yóu jī. cóng xún fǔ wǔ lóng ā zhēng huí jiāng, yǐ gōng cì huā líng. lèi zhuó cáo zhōu zhèn zǒng bīng, diào sì chuān sōng pān zhòng qìng èr zhèn. dào guāng èr shí sì nián, zhuó sì chuān tí dū, yǐ bìng qù zhí. èr shí qī nián, qǐ shòu wū lǔ mù qí tí dū. diào shǎn xī, zhuó suī yuǎn chéng jiāng jūn, zhěng chì róng zhèng, qín yú xùn liàn.
托明阿,棟鄂氏,滿洲正紅旗人。由侍衛擢護軍參領,出為山東兗州營游擊。從巡撫武隆阿征回疆,以功賜花翎。累擢曹州鎮總兵,調四川松潘、重慶二鎮。道光二十四年,擢四川提督,以病去職。二十七年,起授烏魯木齊提督。調陝西,擢綏遠城將軍,整飭戎政,勤於訓練。
xián fēng sān nián, yuè fěi lín fèng xiáng děng xiàn yáng zhōu, bī huái xú, mìng lǜ suǒ bù fù jiāng nán shān dōng jiāo jiè fáng dǔ, jìn tún qīng jiāng pǔ. zéi cuàn chú zhōu, tuō míng ā fù yuán, yǔ zhōu tiān jué huì jiǎo. suì zhuī zéi zhì hé nán, dié zhàn yú suī zhōu qǐ xiàn chén liú zhōng mù, jìn kè sì shuǐ, jiān zéi qiān yú, bèi zhēn lài, mìng xiāng bàn jūn wù. zéi cuàn hé běi, wéi huái qìng, nǎi dù hé huì zhū jūn fēn lù jìn gōng, dié yǒu zhǎn huò. zéi zhú tǔ chéng shù mù shān yǐ jù, hé gōng pò zhī, qín zhǎn shù qiān. zéi shǐ dùn, huái qìng wéi jiě. lùn gōng, cì huáng mǎ guà, yǔ xī lín bā tú lǔ míng hào. zhuī zéi shān xī, zhào yǐ shèng bǎo dū shī, mìng tuō míng ā xiāng bàn. zéi cuàn rù zhí lì jìng, zuò jiàng wǔ jí liú rèn, xún yǐ shāng jù jiě zhí huí qí. sì nián chūn, bìng quán, mìng fù zhí lì, réng bāng bàn sēng gé lín qìn shèng bǎo jūn wù. zéi fāng jù fù chéng, jiān shǒu bù chū, zhū jūn wéi zhī. tuō míng ā tún dōng běi, zéi lái pū, zhé jī tuì, tū yóu dōng nán yú cuàn chū, jù lián zhèn, jiā yùn hé. tuō míng ā yǔ dōu tǒng xī líng ā jūn dōng xī liǎng àn, wéi fù hé.
咸豐三年,粵匪林鳳祥等陷揚州,逼淮、徐,命率所部赴江南、山東交界防堵,進屯清江浦。賊竄滁州,托明阿赴援,與周天爵會剿。遂追賊至河南,迭戰於睢州、杞縣、陳留、中牟,進克汜水,殲賊千餘,被珍賚,命襄辦軍務。賊竄河北,圍懷慶,乃渡河會諸軍分路進攻,迭有斬獲。賊築土城樹木柵以拒,合攻破之,擒斬數千。賊始遁,懷慶圍解。論功,賜黃馬褂,予西林巴圖魯名號。追賊山西,詔以勝保督師,命托明阿襄辦。賊竄入直隸境,坐降五級留任,尋以傷劇解職回旗。四年春,病痊,命赴直隸,仍幫辦僧格林沁、勝保軍務。賊方踞阜城,堅守不出,諸軍圍之。托明阿屯東北,賊來撲,輒擊退,突由東南隅竄出,踞連鎮,夾運河。托明阿與都統西凌阿軍東西兩岸,圍複合。
huì qí shàn dū shī yáng zhōu, zú yú jūn, mìng tuō míng ā wèi qīn chà dà chén, chí wǎng dài zhī, shòu jiāng níng jiāng jūn. zì zéi jù jiāng níng, zhèn jiāng yáng zhōu jiē xiàn, nán běi gěng zǔ, dà jūn fēn liǎng lù, xiàng róng jūn jiāng nán, qí shàn jūn jiāng běi. jiāng běi jūn gōng yáng zhōu bù néng kè, zéi qì chéng qù, jù yú guā zhōu, yǔ nán àn zhèn jiāng xiāng jī jiǎo. jiāng níng zéi shí chéng jù pái shùn liú ér xià, lù shī bù néng è, shuǐ shī lì báo, yì bù néng zhì zéi. shàng yóu pǔ kǒu zuì dāng chōng yào, zéi yú shā zhōu jié yíng, shí tú jìn cuàn. shì zǒng bīng wǔ qìng yī jūn jí dào yuán wēn shào yuán liù hé liàn yǒng wèi píng bì, yì bù néng jìn qǔ. tuō míng ā zhì jūn, lìng fù jiāng jū diàn huá huǐ yùn hé tiě jīn cháo, tí dū chén jīn shòu xún dōng àn jìn gōng, xiǎo yǒu zhǎn huò. yòu jié jī zéi pái, bì wěi chéng xiàng huáng qǐ máo. zì dū zhōu shī dù jiāng, lüè běi gù shān jīn shān ér hái. wǔ nián, guā zhōu zhèn jiāng zéi hé fàn yí zhēng, lìng fù dōu tǒng dé xìng ā zǒng bīng lǐ zhì hé jī tuì. yòu jìn jūn sān chà hé, yòu zéi bài zhī. tuō míng ā jiàn sēng gé lín qìn yú lián zhèn féng guān tún jiē yǐ wéi qiáng zhì zéi, yì fǎng qí fǎ, yú guā zhōu zhú zhǎng wéi yǐ kùn zhī. rán guā zhōu bīn dà jiāng, jiāng lù bù duàn, qiě dì shì mào zhǎng bù yì shǒu, shí wú zú shì. wéi chéng, lǚ xié chén jīn shòu jìn gōng, wú dà shèng lì. jiāng níng zéi jù jiāng pǔ shí jī qiáo, wǔ qìng xī chāng ā děng chí jī, kè zhī. xún fǔ jí ěr háng ā dū shī gōng zhèn jiāng shén jí, yú shì yì nán běi tóng shí jìn jiǎo.
會琦善督師揚州,卒於軍,命托明阿為欽差大臣,馳往代之,授江寧將軍。自賊踞江寧,鎮江、揚州皆陷,南北梗阻,大軍分兩路,向榮軍江南,琦善軍江北。江北軍攻揚州不能克,賊棄城去,聚於瓜洲,與南岸鎮江相犄角。江寧賊時乘鉅簰順流而下,陸師不能扼,水師力薄,亦不能制賊。上游浦口最當衝要,賊於沙洲結營,時圖進竄。恃總兵武慶一軍及道員溫紹原六合練勇為屏蔽,亦不能進取。托明阿至軍,令副將鞠殿華毀運河鐵釒巢,提督陳金綬循東岸進攻,小有斬獲。又截擊賊簰,斃偽丞相黃起茅。自督舟師渡江,略北固山、金山而還。五年,瓜洲、鎮江賊合犯儀徵,令副都統德興阿、總兵李志和擊退。又進軍三汊河,誘賊敗之。托明阿見僧格林沁於連鎮、馮官屯皆以圍牆制賊,議仿其法,於瓜洲築長圍以困之。然瓜洲濱大江,江路不斷,且地勢袤長不易守,實無足恃。圍成,屢偕陳金綬進攻,無大勝利。江寧賊踞江浦石磯橋,武慶、西昌阿等馳擊,克之。巡撫吉爾杭阿督師攻鎮江甚急,於是議南北同時進剿。
liù nián èr yuè, jiāng níng zéi dà jǔ yuán zhèn jiāng, wèi dé chěng. dù jiāng yǔ guā zhōu zéi hé, tū yuè tǔ wéi, sì chū zòng huǒ. guān jūn zhàn tǔ qiáo jìng rì, shāng wáng duō. tuō míng ā yíng lěi bèi huǐ, tuì sān chà hé, yòu tuì qín jiā qiáo, jǐ bù néng jūn. chén jīn shòu léi yǐ xián děng yì tuì zǒu, yáng zhōu suì xiàn. zhū yíng kuì sàn, wéi dé xìng ā yóu zhěng jūn lì zhàn. xiàng róng qiǎn dèng shào liáng dù jiāng lái yuán. yuè shí rì, fù yáng zhōu, ér jiāng pǔ yì wèi zéi jù. zhào chǐ tuō míng ā zhí, liú yíng xiào lì, xún yǐ bìng guī.
六年二月,江寧賊大舉援鎮江,未得逞。渡江與瓜洲賊合,突越土圍,四出縱火。官軍戰土橋竟日,傷亡多。托明阿營壘被毀,退三汊河,又退秦家橋,幾不能軍。陳金綬、雷以諴等亦退走,揚州遂陷。諸營潰散,惟德興阿猶整軍力戰。向榮遣鄧紹良渡江來援。越十日,復揚州,而江浦亦為賊踞。詔褫托明阿職,留營效力,尋以病歸。
bā nián, yǔ tóu děng shì wèi, lǜ bīng zhù yáng cūn fáng yīng bīng nèi fàn, shòu zhí lì tí dū, qiān xī ān jiāng jūn. tóng zhì yuán nián, yǐ shāng bìng qǐ xiū, sì nián, zú.
八年,予頭等侍衛,率兵駐楊村防英兵內犯,授直隸提督,遷西安將軍。同治元年,以傷病乞休,四年,卒。
chén jīn shòu, sì chuān yuè chí rén. cóng jiǎo jiào fěi, shòu bǎ zǒng, jī gōng zhì dū sī. dào guāng chū, cóng zhēng huí jiāng, pò zéi yú jiā gá lài, gōng zuì, cì hào yì yǒng bā tú lǔ, zhuó liú bà yíng yóu jī. shí sān nián, zhí lì zǒng dū qí shàn diào sī jiào liàn, lèi zhuó dū biāo zhōng jūn fù jiāng, qí shàn yǐ zhī, yǐ kān shèng zǒng bīng jiàn, zhuó tiān jīn zhèn.
陳金綬,四川岳池人。從剿教匪,授把總,積功至都司。道光初,從征回疆,破賊於佳噶賴,功最,賜號逸勇巴圖魯,擢留壩營游擊。十三年,直隸總督琦善調司教練,累擢督標中軍副將,琦善倚之,以堪勝總兵薦,擢天津鎮。
èr shí èr nián, zhuó zhí lì tí dū. jí qí shàn dū shī jiǎo yuè fěi, lǜ suǒ bù sān qiān yǐ cóng. zhào jīn shòu wèi yáng yù chūn jiù bù, mìng bāng bàn jūn wù, lǜ bīng xiān fā. yòu yǐ qí bù ān wén zì, mìng shèng bǎo xié xíng. xián fēng sān nián chūn, qù yuán jiāng níng, xié shèng bǎo kè pǔ kǒu, zhào zé zhuān fáng jiāng běi. yáng zhōu xiàn, yóu liù hé yí zhēng qū yuán. qí shàn dà jūn shǐ zhì, hé gōng yáng zhōu. qí shàn jūn qí běi, jīn shòu shèng bǎo jūn qí xī, lèi zhàn jiē jié. zéi jiān shǒu shù yuè bù xià, ér guā zhōu yí lù tōng jiāng, bīng shǎo bù néng hé wéi. zéi fēn fàn pǔ kǒu jù zhī, jìn xiàn chú zhōu, suì běi cuàn. shèng bǎo lǜ bīng fù ān huī yīng yuán, dié zhào yǐ gū chéng jiǔ kàng, zé gōng yì jí. zǒng bīng shuāng lái fèn jìn, yuán tī dēng chéng, jīn shòu cè yīng. bīng bù tīng mìng, shuāng lái yǐ wú yuán fù chuàng tuì, xún mò yú jūn, zì cǐ bù gǎn lì gōng, ér zéi shí yóu guā zhōu kuī cì lái yuán, lǚ què zhī. shí yī yuè, zéi xiàn yí zhēng, liǎng lù tóng shí lái fàn. cān jiāng féng jǐng ní shǒu yáng zi qiáo, xiān kuì, zhū jūn duō shī lì. chéng zéi yōng zī zhòng tū chū qū guā zhōu, qí shàn jīn shòu bù néng jié jī, bìng zuò chǐ zhí liú jūn. yáng zhōu suī fù, zéi jiǔ jù guā zhōu. sì nián chūn, qí shàn zú yú jūn, jīn shòu zàn shǔ guān fáng. tuō míng ā zhì, xié jīn shòu jìn gōng guā zhōu, huǐ zéi pào tái. xún gōng xīn qiáo zéi lěi, jīn shòu zhī zhí néng yì jí yóu jī hǎi míng yǔn yú zhèn.
二十二年,擢直隸提督。及琦善督師剿粵匪,率所部三千以從。詔金綬為楊遇春舊部,命幫辦軍務,率兵先發。又以其不諳文字,命勝保偕行。咸豐三年春,趣援江寧,偕勝保克浦口,詔責專防江北。揚州陷,由六合、儀徵趨援。琦善大軍始至,合攻揚州。琦善軍其北,金綬、勝保軍其西,累戰皆捷。賊堅守數月不下,而瓜洲一路通江,兵少不能合圍。賊分犯浦口踞之,進陷滁州,遂北竄。勝保率兵赴安徽應援,迭詔以孤城久抗,責攻益急。總兵雙來奮進,緣梯登城,金綬策應。兵不聽命,雙來以無援負創退,尋歿於軍,自此不敢力攻,而賊時由瓜洲窺伺來援,屢卻之。十一月,賊陷儀徵,兩路同時來犯。參將馮景尼守楊子橋,先潰,諸軍多失利。城賊擁輜重突出趨瓜洲,琦善、金綬不能截擊,並坐褫職留軍。揚州雖復,賊久踞瓜洲。四年春,琦善卒於軍,金綬暫署關防。托明阿至,偕金綬進攻瓜洲,毀賊炮台。尋攻新橋賊壘,金綬之侄能義及游擊海明殞於陣。
jiāng běi jūn duō pí wán, jīn shòu nián lǎo, wén zōng yǐ qí jǐn yuàn, gū róng zhī. yuè shí zhé bào xiǎo jié, lǚ yǐ xū shì bèi chì. zhì tuō míng ā bīng kuì tǔ qiáo, jīn shòu jí léi yǐ xián zhù wàn fú qiáo, wàng fēng ér zǒu. shì hòu shì cí zì biàn, yòu zòu suí tóng kè fù yáng zhōu, wèi dé xìng ā lùn hé, yīng zhì zuì, jīn shòu yǐ xiān mò yú jūn yǐ.
江北軍多疲玩,金綬年老,文宗以其謹愿,姑容之。閱時輒報小捷,屢以虛飾被斥。至托明阿兵潰土橋,金綬及雷以諴駐萬福橋,望風而走。事後飾辭自辨,又奏隨同克復揚州,為德興阿論劾,應治罪,金綬已先歿於軍矣。
dé xìng ā, qiáo jiā shì, mǎn zhōu zhèng huáng qí rén, hēi lóng jiāng zhù fáng. dào guāng mò, yóu zhù jīng qián fēng shòu lán líng shì wèi gān qīng mén xíng zǒu, lèi zhuó tóu děng shì wèi. yǐ shàn qí shè shòu wén zōng zhī, céng shǒu qín bēn mǎ, cì huáng mǎ guà.
德興阿,喬佳氏,滿洲正黃旗人,黑龍江駐防。道光末,由駐京前鋒授藍翎侍衛、乾清門行走,累擢頭等侍衛。以善騎射受文宗知,曾手擒奔馬,賜黃馬褂。
xián fēng èr nián, mìng lǜ hēi lóng jiāng bīng fù qí shàn jūn. sān nián, cóng gōng yáng zhōu, tún jiǎng jiā miào, wèi tōng yí zhēng yào lù, chéng zéi cuàn chū, fèn jī bài zhī. guā zhōu yuán zéi jìn jù hóng qiáo, yǔ shǒu bèi máo sān yuán jiā jī yú sān chà hé. dé xìng ā dān qí xiàn zhèn, shè yì qí qiú, dà pò zéi, jiā fù dōu tǒng xián. bié zéi pò yí zhēng, fēn liǎng lù lái fàn. dé xìng ā jí qū dōng shí rén tóu, huǐ zéi fú qiáo. ér guā zhōu zéi yòu jìn zhú tǔ chéng yú hé xī, bī sān chà hé, yǔ yí zhēng zéi xiāng jī jiǎo. dé xìng ā xié zǒng bīng qú téng lóng dù hé huǐ zéi yíng, zéi nǎi bù néng xī jìn. shì nián dōng, zéi qì yáng zhōu chéng tuì jù guā zhōu, guān jūn jìn fù yí zhēng, shòu zhèng bái qí hàn jūn fù dōu tǒng. sì nián, xié qú téng lóng jìn gōng guā zhōu, téng lóng shēn rù, wèi zéi suǒ xí, yǔn yú zhèn. dé xìng ā lǜ jìn qí chí yuán, zéi bài zǒu, jūn lài yǐ quán, cì hào bó qí bā tú lǔ. xún fù bài zéi sān chà hé, zéi mái dì léi yòu guān jūn, dé xìng ā zhēn zhī, huī jūn rào lù ér qián, zéi fú lěi bù chū, suì fēn jūn liǎng lù jiā gōng, zhǎn guó guò dāng, duó huò dà pào dì léi. jié wén, jìn yù qián shì wèi. wǔ nián, dié gōng guā zhōu zéi lěi, yòu jié jī cuàn zéi yú hóng qiáo bā jiāng kǒu děng chù, jiē huò shèng. liù nián, tuō míng ā bīng bài yú tǔ qiáo, yáng zhōu fù xiàn, zhū jūn huàn sàn, dú dé xìng ā jūn wèi dòng. zhào chù tuō míng ā, yǐ dé xìng ā wèi qīn chà dà chén, jiā dōu tǒng xián. bài zéi xuē jiā lóu, jìn guī jùn chéng. zéi wàn rén yíng dí, dé xìng ā shēn xiān shì zú, zhǎn zéi qiú yī, zhū jūn chéng zhī, zéi dà kuì, chéng shèng fù yáng zhōu. tóng shí jiāng pǔ pǔ kǒu bìng wèi zéi jù, lìng zǒng bīng wǔ qìng gōng kè zhī.
咸豐二年,命率黑龍江兵赴琦善軍。三年,從攻揚州,屯蔣家廟,為通儀徵要路,城賊竄出,奮擊敗之。瓜洲援賊進踞虹橋,與守備毛三元夾擊於三汊河。德興阿單騎陷陣,射殪其酋,大破賊,加副都統銜。別賊破儀徵,分兩路來犯。德興阿急趨東石人頭,毀賊浮橋。而瓜洲賊又進築土城於河西,偪三汊河,與儀徵賊相犄角。德興阿偕總兵瞿騰龍渡河毀賊營,賊乃不能西進。是年冬,賊棄揚州城退踞瓜洲,官軍進復儀徵,授正白旗漢軍副都統。四年,偕瞿騰龍進攻瓜洲,騰龍深入,為賊所襲,殞於陣。德興阿率勁騎馳援,賊敗走,軍賴以全,賜號博奇巴圖魯。尋復敗賊三汊河,賊埋地雷誘官軍,德興阿偵知,揮軍繞路而前,賊伏壘不出,遂分軍兩路夾攻,斬馘過當,奪獲大炮地雷。捷聞,晉御前侍衛。五年,迭攻瓜洲賊壘,又截擊竄賊於虹橋、八江口等處,皆獲勝。六年,托明阿兵敗於土橋,揚州復陷,諸軍渙散,獨德興阿軍未動。詔黜托明阿,以德興阿為欽差大臣,加都統銜。敗賊薛家樓,進規郡城。賊萬人迎敵,德興阿身先士卒,斬賊酋一,諸軍乘之,賊大潰,乘勝復揚州。同時江浦、浦口並為賊踞,令總兵武慶攻克之。
dé xìng ā zhàn gōng sù wèi jiāng běi zhū jūn guān, wéi bù xiǎo hàn wén, mìng shǎo zhān shì wēng tóng shū wèi bāng bàn. tiān diào xīn bīng, jūn shēng shāo zhèn, jìn guī guā zhōu. qī nián, cān jiāng fù míng ā pò zéi yú tǔ qiáo sì lǐ pù, shuǐ shī yòu jī chén zéi chuán, zhǎn wěi jiāng jūn chén lěi. shì nián xià, hé shuǐ lù zhū jūn jìn gōng, huǐ zéi jiàn jí pào tái. dé xìng ā qīn dū zhàn, gēng fān jìn bī, zhì shí yī yuè, dà pò zhī, fù guā zhōu. zéi fù yú lì sì nián, zhì shì shǐ kè. zhào jiā diào dù yǒu fāng, cì shuāng yǎn huā líng, yǔ qí dū wèi shì zhí. chéng shèng bī jīn shān, jiǎo píng xīn hé kǒu lóng wáng miào děng chù yú fěi. jiāng nán jūn yì tóng rì kè zhèn jiāng, zhuān lì jìn gōng jiāng níng. bā nián chūn, dé xìng ā jìn jūn jiāng pǔ, huò shèng. jiāng níng zéi shì rì cù, hàn dǎng chén yù chéng děng yóu ān huī jiū zhòng lái yuán, dé xìng ā bīng bài yú pǔ kǒu, tuì bǎo liù hé, chǐ shuāng yǎn huā líng, gé zhí liú rèn. zéi lián xiàn jiāng pǔ tiān zhǎng yí zhēng, dé xìng ā bù néng jiù, yáng zhōu yì xiàn, chǐ shì zhí. xún zhāng guó liáng lǜ bīng dù jiāng fù yáng zhōu, ér dé xìng ā yōng bīng shào bó, guān wàng bù qián, yán zhǐ chì zé. wēn shào yuán shǒu liù hé lì shù nián, wèi jiāng běi píng bì, zhì shì yì yǐ yuán jué bèi xiàn, shào yuán sǐ zhī. yì rì ér zhāng guó liáng chí zhì, yǐ wú jí. guó liáng yǐ jiāng níng jūn shì jí, yí jūn dù jiāng, zhào zé dé xìng ā guī fù liù hé, jūn yǐ bù zhèn, qì wú gōng.
德興阿戰功素為江北諸軍冠,惟不曉漢文,命少詹事翁同書為幫辦。添調新兵,軍聲稍振,進規瓜洲。七年,參將富明阿破賊於土橋、四里舖,水師又擊沉賊船,斬偽將軍陳磊。是年夏,合水陸諸軍進攻,毀賊艦及炮台。德興阿親督戰,更番進逼,至十一月,大破之,復瓜洲。賊負嵎歷四年,至是始克。詔嘉調度有方,賜雙眼花翎,予騎都尉世職。乘勝逼金山,剿平新河口、龍王廟等處餘匪。江南軍亦同日克鎮江,專力進攻江寧。八年春,德興阿進軍江浦,獲勝。江寧賊勢日蹙,悍黨陳玉成等由安徽糾眾來援,德興阿兵敗於浦口,退保六合,褫雙眼花翎,革職留任。賊連陷江浦、天長、儀徵,德興阿不能救,揚州亦陷,褫世職。尋張國樑率兵渡江復揚州,而德興阿擁兵邵伯,觀望不前,嚴旨斥責。溫紹原守六合曆數年,為江北屏蔽,至是亦以援絕被陷,紹原死之。翌日而張國樑馳至,已無及。國樑以江寧軍事急,移軍渡江,詔責德興阿規復六合,軍已不振,迄無功。
hé guì qīng shū hé: dé xìng ā bǐng xìng cū shuài, chū lài wēng tóng shū xiāng zhù, dé kè guā zhōu. zì tóng shū diào rèn ān huī xún fǔ qù hòu, zuǒ yòu wú rén, háo wú móu lüè, yí wù jūn shì. hé chūn yì hé qí jǔ dòng guāi miù, nán yǐ tú gōng. wén zōng yóu niàn qí qián láo, wèi jù jiā qiǎn, jiǔ nián, yǐ wéi gōng liù hé jiǔ bù xià, gé rèn zhào hái. zì cǐ jiāng běi bù zhì shuài, jūn wù tǒng guī hé chūn jié zhì. xún yǔ liù pǐn dǐng dài, jiāo sēng gé lín qìn chāi qiǎn.
何桂清疏劾:「德興阿秉性粗率,初賴翁同書相助,得克瓜洲。自同書調任安徽巡撫去後,左右無人,毫無謀略,貽誤軍事。」和春亦劾其舉動乖謬,難以圖功。文宗猶念其前勞,未遽加譴,九年,以圍攻六合久不下,革任召還。自此江北不置帥,軍務統歸和春節制。尋予六品頂戴,交僧格林沁差遣。
shí yī nián, shǔ mì yún fù dōu tǒng. tóng zhì chū, shòu xī ān yòu yì fù dōu tǒng, liú bàn shān xī fáng wù, yòu yí zhù shǎn xī tóng cháo yī dài fáng jiǎo. wǔ nián, chōng tǎ ěr bā hā tái cān zàn dà chén, shòu zhèng hóng qí hàn jūn fù dōu tǒng, bāng bàn xīn jiāng běi lù jūn wù. liù nián, dīng mǔ yōu huí qí. xún zú, yī dōu tǒng lì cì xù, shì wēi kè.
十一年,署密雲副都統。同治初,授西安右翼副都統,留辦山西防務,又移駐陝西同、朝一帶防剿。五年,充塔爾巴哈台參贊大臣,授正紅旗漢軍副都統,幫辦新疆北路軍務。六年,丁母憂回旗。尋卒,依都統例賜恤,諡威恪。
lùn yuē: shèng bǎo chū yǐ zhí jiàn chēng. jí chū zhì jūn, dǎn lüè jī jǐng, shù zhe gōng jī. rán fù qì líng rén, suī sēng gé lín qìn bù xiāng xià. zì yú jiāng chén gòng shì, wú bù jǔ yǔ hù hé. wén zōng yán yù zhī, lǚ zhì lǚ qǐ, gài xī qí cái yě. shǐ zhōng yǐ kè jūn bàn zéi, wú zì liàn zhī bīng, wú zhì xiǎng zhī quán fǔ yòng hàn kòu ér wěn jì lǜ, làn shōu fèi yuán ér tōng huì lù, yòu zòng yín chǐ bù zì jiǎn shù. zú yīn tǎn bì miáo pèi lín, yǔ chǔ jūn bù xiāng néng, cháo tíng kǔ xīn diào hé ér bù zhī yù, suì zhì huò zuì, gōng guò gù mò yǎn yě. tuō míng ā dé xìng ā jiē zhàn jiāng, fēi dú dāng yī miàn zhī cái, fù chéng fèn shì, yí zāi. sī yòu bù zú yǔ shèng bǎo bìng lùn yǐ.
論曰:勝保初以直諫稱。及出治軍,膽略機警,數著功績。然負氣凌人,雖僧格林沁不相下。自餘疆臣共事,無不齟齬互劾。文宗嚴馭之,屢躓屢起,蓋惜其才也。始終以客軍辦賊,無自練之兵,無治餉之權;撫用悍寇而紊紀律,濫收廢員而通賄賂,又縱淫侈不自檢束。卒因袒庇苗沛霖,與楚軍不相能,朝廷苦心調和而不之喻,遂致獲罪,功過固莫掩也。托明阿、德興阿皆戰將,非獨當一面之才,負乘僨事,宜哉。斯又不足與勝保並論矣。