dù shòu tián zǐ hàn qí jùn zǎo zi shì zhǎng wēng xīn cún péng yùn zhāng
杜受田子翰 祁俊藻子世長 翁心存 彭蘊章
dù shòu tián, zì zhī nóng, shān dōng bīn zhōu rén. fù è, jiā qìng liù nián jìn shì, yóu hàn lín yuàn biān xiū lèi guān lǐ bù shì láng, zhòng yàn lù míng, jiā tài zǐ shǎo bǎo, zú zèng tài fù, shì wén duān.
杜受田,字芝農,山東濱州人。父堮,嘉慶六年進士,由翰林院編修累官禮部侍郎,重宴鹿鳴,加太子少保,卒贈太傅,諡文端。
shòu tián, dào guāng sān nián jìn shì, huì shì dì yī, diàn shì èr jiǎ dì yī, xuǎn shù jí shì, shòu biān xiū. dà kǎo zhuó zhōng yǔn, qiān xǐ mǎ, dū shān xī xué zhèng. shí wǔ nián, tè zhào hái jīng, zhí shàng shū fáng, shòu wén zōng dú. sì qiān nèi gé xué shì, mìng zhuān xīn shòu dú, wú yōng dào gé pī běn. shí bā nián, zhuó gōng bù shì láng, diào hù bù. èr shí sì nián, lián zhuó zuǒ dōu yù shǐ gōng bù shàng shū, xún chōng shàng shū fáng zǒng shī fù. wén zōng zì liù suì rù xué, shòu tián zhāo xī nà huì, bì yǐ zhèng dào, lì shí yú nián. zhì xuān zōng wǎn nián, yǐ wén zōng zhǎng qiě xián, yù fù dà yè, yóu wèi jué. huì xiào liè nán yuàn, zhū huáng zǐ jiē cóng, gōng qīn wáng yì huò qín zuì duō, wén zōng wèi fā yī shǐ, wèn zhī, duì yuē: shí fāng chūn, niǎo shòu zī yù, bù rěn shāng shēng yǐ gàn tiān hé. xuān zōng dà yuè, yuē: cǐ zhēn dì zhě zhī yán! lì chǔ suì mì dìng, shòu tián fǔ dǎo zhī lì yě.
受田,道光三年進士,會試第一,殿試二甲第一,選庶吉士,授編修。大考擢中允,遷洗馬,督山西學政。十五年,特召還京,直上書房,授文宗讀。四遷內閣學士,命專心授讀,毋庸到閣批本。十八年,擢工部侍郎,調戶部。二十四年,連擢左都御史、工部尚書,尋充上書房總師傅。文宗自六歲入學,受田朝夕納誨,必以正道,歷十餘年。至宣宗晚年,以文宗長且賢,欲付大業,猶未決。會校獵南苑,諸皇子皆從,恭親王奕獲禽最多,文宗未發一矢,問之,對曰:「時方春,鳥獸孳育,不忍傷生以干天和。」宣宗大悅,曰:「此真帝者之言!」立儲遂密定,受田輔導之力也。
sān shí nián, wén zōng jí wèi, jiā tài zǐ tài fù, jiān shǔ lì bù shàng shū, diào xíng bù shàng shū xié bàn dà xué shì. shòu tián suī wèi rù shū tíng, guó jiā dà zhèng jí jìn tuì dà chén, shàng bì zī ér hòu xíng. guǎng xī jūn shì jí, shòu tián shù chén fāng lüè, jiàn lín zé xú zhōu tiān jué, xiān hòu qǐ yòng. tí dū xiàng róng lǎo yú jūn shì, yǐ tóng liè bù hé bèi bàng, lì chén yú lùn, shù bǎo quán zhī. xián fēng yuán nián, diào guǎn lǐ bù. èr nián, yīn hé jué fēng běi jiǔ wèi sāi, shān dōng jiāng běi bèi zāi zhòng, mìng xié fú zhōu jiāng jūn yí liáng wǎng zhì zhèn wù. shū yán: zāi guǎng mín zhòng, zhèn xù bù kě huǎn, yóu zài dé rén. jiàn shān dōng bù zhèng shǐ liú yuán hào jiāng níng bù zhèng shǐ qí sù zǎo, jiē chí zhèng yǒu wèi, zé chéng zhuān rèn qǐng jié liú jiāng guǎng cáo mǐ liù shí wàn shí fēn gěi liǎng shěng zhào bìng yǔn xíng.
三十年,文宗即位,加太子太傅,兼署吏部尚書,調刑部尚書、協辦大學士。受田雖未入樞廷,國家大政及進退大臣,上必諮而後行。廣西軍事亟,受田數陳方略,薦林則徐、周天爵,先後起用。提督向榮老於軍事,以同列不和被謗,力陳輿論,數保全之。咸豐元年,調管禮部。二年,因河決豐北久未塞,山東、江北被災重,命偕福州將軍怡良往治賑務。疏言:「災廣民眾,賑恤不可緩,尤在得人。」薦山東布政使劉源灝、江寧布政使祁宿藻,皆持正有為,責成專任;請截留江、廣漕米六十萬石分給兩省;詔並允行。
shòu tián zì shì wén zōng xué, wèi cháng lí zuǒ yòu, dāng bì cí, bù jué gǎn liàn liú tì. zài tú chù shǔ rǎn yì, lì jí zhì shì, yǔ yuán hào sù zǎo děng hé dìng shī zhèn zhāng chéng, shū chén ér bù yán bìng, zhì qīng jiāng pǔ jù zú. yí shū niàn zéi fēn wèi jìng, hé huàn wèi píng, yóu yǐ jìng tiān fǎ zǔ qín zhèng ài mín chóng jié jiǎn shèn hǎo è píng shǎng fá wèi yán. wén zōng zhèn dào, zèng tài shī dà xué shì, rù sì xián liáng cí, cì jīn wǔ qiān liǎng zhì sàng, qiǎn jìn chén wèi shì qí fù è, zhuó qí zi jiǎn tǎo hàn wèi shù zǐ, sūn sān rén bìng cì jǔ rén. fù tè zhào yuē: dù shòu tián pǐn duān xué cuì, zhèng sè lì cháo, huáng kǎo shēn jiā yǐ zhòng, tè jiǎn wèi zhèn shī fù. yì zài shū zhāi, fán suǒ chén shuō, xī běn táng yú sān dài shèng shèng xiāng chuán zhī zhǐ, shí néng fā míng yùn ào, tǐ yòng jiān gāi. zhèn jí wèi hòu, zhōu zī shí zhèng lì bì, mín shēng jí kǔ, jǐn xīn xiàn tì, qǐ wò liáng duō! yuán jiā qìng cháo dà xué shì zhū guī gù shì, tè shì wén zhèng. wèi qí gōng zhōng zhèng zhí, zú dāng zhèng zì ér wú kuì. jiù zhì jīng, shàng qīn diàn, fǔ guān kū shén āi, jìn qí fù è lǐ bù shàng shū xián. míng nián, shàng lín yōng jiǎng xué, fù zhào bāo shòu tián nǎng rì jiǎng guàn zhī gōng, jí jiā cì jì yī tán. jí jiù guī, mìng gōng qīn wáng diàn sòng, qiǎn guān dào jí zhì jì, shì zhōng zhī diǎn, yī shí wú yǔ bǐ. zi, yóu hàn lín yuàn biān xiū lèi guān hù bù shì láng, dū bàn shān dōng tuán liàn.
受田自侍文宗學,未嘗離左右,當陛辭,不覺感戀流涕。在途觸暑染疫,力疾治事,與源灝、宿藻等覈定施賑章程,疏陳而不言病,至清江浦遽卒。遺疏念賊氛未靖,河患未平,尤以敬天法祖、勤政愛民、崇節儉、慎好惡、平賞罰為言。文宗震悼,贈太師、大學士,入祀賢良祠,賜金五千兩治喪,遣近臣慰視其父堮,擢其子檢討翰為庶子,孫三人並賜舉人。復特詔曰:「杜受田品端學粹,正色立朝,皇考深加倚重,特簡為朕師傅。憶在書齋,凡所陳說,悉本唐、虞、三代聖聖相傳之旨,實能發明蘊奧,體用兼賅。朕即位後,周諮時政利弊,民生疾苦,盡心獻替,啟沃良多!援嘉慶朝大學士朱珪故事,特諡文正。」謂其公忠正直,足當「正」字而無愧。柩至京,上親奠,撫棺哭甚哀,晉其父堮禮部尚書銜。明年,上臨雍講學,復詔褒受田曩日講貫之功,即家賜祭一壇。及柩歸,命恭親王奠送,遣官到籍致祭,飾終之典,一時無與比。子,由翰林院編修累官戶部侍郎,督辦山東團練。
hàn, zì jì yuán. dào guāng èr shí sì nián jìn shì, xuǎn shù jí shì, shòu jiǎn tǎo. xián fēng sān nián, jiàng. fú què, bǔ shù zǐ. wén zōng niàn shòu tián jiù láo, shù yuè jiān dié zhuó gōng bù shì láng, mìng zài jūn jī dà chén shàng xíng zǒu, bàn lǐ jīng chéng xún fáng shì yí. hàn yǒng yú rèn shì, shén bèi yǐ rèn. shí nián, suí hù rè hé, yǐ láo cì huā líng. shàng bēng yú xíng zài, mù zōng jí wèi. yù shǐ dǒng yuán chún shū qǐng liǎng gōng huáng tài hòu chuí lián tīng zhèng, zài yuán duān huá sù shùn děng chí bù kě, hàn fù zhī, kàng yán shén lì, suì chù yuán chún yì. sù shùn yuē: jūn chéng bù kuì dù wén zhèng zhī zǐ yě! jì ér zài yuán děng yǐ qiè duó zhèng bǐng bèi zuì, hàn lián zuò, yì gé zhí shù xīn jiāng, zhào yuán zhī, chǐ zhí, miǎn qí fā qiǎn. tóng zhì wǔ nián, zú.
翰,字繼園。道光二十四年進士,選庶吉士,授檢討。咸豐三年,降。服闋,補庶子。文宗念受田舊勞,數月間迭擢工部侍郎,命在軍機大臣上行走,辦理京城巡防事宜。翰勇於任事,甚被倚任。十年,隨扈熱河,以勞賜花翎。上崩於行在,穆宗即位。御史董元醇疏請兩宮皇太后垂簾聽政,載垣、端華、肅順等持不可,翰附之,抗言甚力,遂黜元醇議。肅順曰:「君誠不愧杜文正之子也!」既而載垣等以竊奪政柄被罪,翰連坐,議革職戍新疆,詔原之,褫職,免其發遣。同治五年,卒。
qí jùn zǎo, zì chūn pǔ, shān xī shòu yáng rén. fù yùn shì, guān hù bù láng zhōng, yǐ shì xì yù. jùn zǎo fāng yòu, suí shì dú shū bù chuò, fù chūn cǎo shī yǐ jiàn zhì. jiā qìng shí jiǔ nián, chéng jìn shì, xuǎn shù jí shì, shòu biān xiū. dào guāng yuán nián, zhí nán shū fáng. dū hú nán xué zhèng, lèi qiān shù zǐ. shí nián, yǐ mǔ bìng chén qíng guī yǎng, xuān zōng bù xǔ, yǔ jiǎ shěng qīn. yú nián huí jīng, bǔ yuán guān, qiān shì jiǎng xué shì. xún fù yǔ jiǎ shěng mǔ, bù kāi quē. lì tōng zhèng sī fù shǐ guāng lù sì qīng nèi gé xué shì. mǔ yōu guī, shí liù nián, jiāng jiè fú què, yù shòu bīng bù shì láng, dū jiāng sū xué zhèng. lì hù bù lì bù shì láng, liú xué zhèng rèn, wèi mǎn, shí jiǔ nián, mìng xié shì láng huáng jué zī shì fú jiàn hǎi fáng jí jìn yān shì, lián zhuó zuǒ dōu yù shǐ bīng bù shàng shū. dié shū chén zǒng yí zhù quán zhōu zhì fáng wù, gǎi hǎi kǒu pào tái wèi dūn, chá jìn yān fàn, bǔ zhì hàn jiān, bìng jìn zhāng quán liǎng fǔ xíng shǐ yí qián, jiā dài sī zhù zhě zhì zuì, yán chéng xiè dòu, bìng dé zhǐ yǔn xíng. zài mǐn bàn zài, hái jīng zhè jiāng, àn tái wēn liǎng fǔ sī zhǒng yīng sù, hé bà tái zhōu zhī fǔ pān shèng yòu hé wēn zhōu zhī fǔ liú yù shì xíng piào yán bù shàn, bèi yì, zì chéng wǎng qū, shù xīn jiāng. shí dèng tíng zhēn zòu jī yīng jí lì bīng chuán yú shà mén zǒu zhī, jì zhě wèi qí bù shí, mìng jùn zǎo fù wǎng àn, jù chén zhàn shèng zhuàng. huí jīng, réng zhí nán shū fáng. èr shí yī nián, diào hù bù, mìng wèi jūn jī dà chén.
祁俊藻,字春圃,山西壽陽人。父韻士,官戶部郎中,以事系獄。俊藻方幼,隨侍讀書不輟,賦春草詩以見志。嘉慶十九年,成進士,選庶吉士,授編修。道光元年,直南書房。督湖南學政,累遷庶子。十年,以母病陳情歸養,宣宗不許,予假省親。逾年回京,補原官,遷侍講學士。尋復予假省母,不開缺。歷通政司副使、光祿寺卿、內閣學士。母憂歸,十六年,將屆服闋,預授兵部侍郎,督江蘇學政。歷戶部、吏部侍郎,留學政任,未滿,十九年,命偕侍郎黃爵滋視福建海防及禁煙事,連擢左都御史、兵部尚書。迭疏陳總宜駐泉州治防務,改海口炮台為墩,查禁煙販,捕治漢奸,並禁漳、泉兩府行使夷錢,夾帶私鑄者治罪,嚴懲械鬥,並得旨允行。在閩半載,還經浙江,按台、溫兩府私種罌粟,劾罷台州知府潘盛;又劾溫州知府劉煜試行票鹽不善,被議,自呈枉屈,戍新疆。時鄧廷楨奏擊英吉利兵船於廈門走之,忌者謂其不實,命俊藻復往按,具陳戰勝狀。回京,仍直南書房。二十一年,調戶部,命為軍機大臣。
èr shí liù nián, xié shàng shū wén qìng àn zhǎng lú yán yùn shǐ chén jiàn nuó bō yán kè, mí bǔ jiā jià, chǐ qí zhí, lì rèn yán zhèng yùn sī yì qiǎn yǒu chà. èr shí jiǔ nián, yǐ hù bù shàng shū xié bàn dà xué shì, mìng fù gān sù xié qí shàn àn qián rèn zǒng dū bù yàn tài qīng zhā chuǎn wù zòng róng jiā dīng, xià yán yì. huí jīng, qǐng biàn dào shěng mù, tú cì wén xuān zōng bēng, guò lǐ mén bù rù. wén zōng jí wèi, bài tǐ rén gé dà xué shì, réng guǎn hù bù. jùn zǎo zì dào guāng zhōng lùn yáng wù yǔ mù zhāng ā bù hé, zhì shì wén zōng ruì yì tú zhì, bà mù zhāng ā, jùn zǎo suì lǐng shū wù, kāi yán lù, qǐ yòng jiù chén, jùn zǎo zuǒ yòu zhī.
二十六年,偕尚書文慶按長蘆鹽運使陳鑒挪撥鹽課,彌補加價,褫其職,歷任鹽政運司議譴有差。二十九年,以戶部尚書協辦大學士,命赴甘肅偕琦善按前任總督布彥泰清查舛誤、縱容家丁,下嚴議。回京,請便道省墓,途次聞宣宗崩,過里門不入。文宗即位,拜體仁閣大學士,仍管戶部。俊藻自道光中論洋務與穆彰阿不合,至是文宗銳意圖治,罷穆彰阿,俊藻遂領樞務,開言路,起用舊臣,俊藻左右之。
xián fēng yuán nián, diào guǎn gōng bù, jiān guǎn hù bù sān kù shì wù. èr nián, fù diào hù bù. guǎng xī fěi rì chì, chū hú nán, suì bù kě zhì, hú běi jiāng nán shù shěng xiān hòu lún xiàn. jūn xìng cái guì, yì zhě shì xíng chāo fǎ, yòu zhù dāng bǎi dāng wǔ bǎi dà qián, jiē xíng zhī wèi jiǔ ér zī bì. shàng shū sù shùn tóng zhǎng hù bù shì, shàng kē kè. yòu xiāng jūn chū qǐ, sù shùn lì yán qí kě yòng, shàng xiāng zhī, jùn zǎo jiē yì yǔ jǔ yǔ, lǚ chēng bìng qǐng bà, wēn zhào wèi liú. sì nián dōng, fù jiān yǐ wèi qǐng, nǎi yǔn zhì shì. shí nián, yīng fǎ lián jūn fàn tiān jīn, chē jià jiāng xìng rè hé, jùn zǎo mì shū qiè jiàn. yòu yán guān zhōng xíng shèng kě jiàn dū, lí juān bìng mín, běi shěng yóu yí jí tíng, bìng bào wén.
咸豐元年,調管工部,兼管戶部三庫事務。二年,復調戶部。廣西匪日熾,出湖南,遂不可制,湖北、江南數省先後淪陷。軍興財匱,議者試行鈔法,又鑄當百、當五百大錢,皆行之未久而滋弊。尚書肅順同掌戶部事,尚苛刻。又湘軍初起,肅順力言其可用,上鄉之,俊藻皆意與齟齬,屢稱病請罷,溫詔慰留。四年冬,復堅以為請,乃允致仕。十年,英法聯軍犯天津,車駕將幸熱河,俊藻密疏切諫。又言關中形勝可建都,釐捐病民,北省尤宜急停,並報聞。
shí yī nián, mù zōng jí wèi, tè zhào qǐ yòng. shū chén shí zhèng liù shì: yuē bǎo hù shèng gōng yǐ chóng dì xué yuē suī jí mín xīn yǐ qīng dào yuán yuē zhòng shǒu lìng yǐ gù mín xīn yuē kāi zhì kē yǐ shōu rén cái yuē sù jiǎo shān dōng hé nán zéi fěi, yán fáng shān xī shǎn xī yào ài, yǐ wèi jī fǔ yuē dūn chóng jié jiǎn yǐ péi yuán qì. yán shén qiè zhì, bìng bèi jiā nà, cì dì shī xíng. mìng yǐ dà xué shì xián shòu lǐ bù shàng shū. tóng zhì yuán nián, mù zōng rù xué, mìng zhí hóng dé diàn, xié wēng xīn cún wō rén lǐ hóng zǎo tóng shòu dú, zhāi lù jīng shǐ èr zhì jìn chéng. shàng dú dà xué bì, jùn zǎo jù shū tuī chén wèi rén jūn zhǐ yú rén zhī yì, lüè yuē: dà xué yī shū, huáng shàng yǐ chéng sòng, fán zhì zhì bǎo bāng zhī dào, yòng rén xíng zhèng zhī yuán, xū zài yú shì. wèi rén jūn zhī dào, zhǐ yú rén ér yǐ. zhì guó píng tiān xià liǎng zhāng, yán rén zhě liù, zhōng zhī yǐ wèi yǒu shàng hǎo rén ér xià bù hǎo yì. gài rén zhě bì yǐ rén qīn wèi bǎo, gù néng ài rén, néng è rén. bù hǎo rén, zé hǎo rén zhī suǒ è, è rén zhī suǒ hǎo. rén zhě bì yǐ tān wèi jiè, gù zhōng xìn yǐ dé zhī, bù rén zhě zé jiāo tài yǐ shī zhī yǐ. rén zhě yǐ yì wèi lì, bù yǐ lì wèi lì, gù yǐ cái fā shēn, bù rén zhě zé yǐ shēn fā cái, zāi hài bìng zhì yǐ. qiān gǔ zhì luàn zhī jī, pàn yú yì lì, ér yì lì zhī pàn, zé yóu yú shàng zhī hǎo rén bù hǎo rén yě. rú jìn rì suǒ jiǎng dì jiàn tú shuō, xià chē qì zuì, jiě wǎng shī ēn, zé jí kū gǔ děng shì, sī jí dì wáng rén xīn suǒ jiàn duān yě. ruò nà jiàn qiú xián, zūn rú yuǎn nìng, zé rén qīn wèi bǎo, néng hǎo néng è zhī shuō yě. lù tái bà gōng, qiú mǎ què xiàn, zé yǐ yì wèi lì, bù yǐ lì wèi lì zhī shuō yě. dì jiàn tú shuō jiǎng bì, qǐng jìn jiǎng yú dì, yǐ huì diǎn zhū tú jiǎn míng, yì yú zhǐ huà. yòu gēng zhī tú jí nèi fǔ shí kè sòng mǎ yuǎn bīn fēng tú wèi nóng sāng yī shí zhī yuán, huáng shàng dú shū zhī xiá, suí shí jiǎng qiú, shù zhī jià sè zhī jiān nán, lǐn shǒu chéng zhī bù yì yě.
十一年,穆宗即位,特詔起用。疏陳時政六事:曰保護聖躬以崇帝學;曰綏輯民心以清盜源;曰重守令以固民心;曰開制科以收人才;曰速剿山東、河南賊匪,嚴防山西、陝西要隘,以衛畿輔;曰敦崇節儉以培元氣。言甚切摯,並被嘉納,次第施行。命以大學士銜授禮部尚書。同治元年,穆宗入學,命直弘德殿,偕翁心存、倭仁、李鴻藻同授讀,摘錄經史二帙進呈。上讀大學畢,俊藻具疏推陳為人君止於仁之義,略曰:「大學一書,皇上已成誦,凡制治保邦之道,用人行政之源,胥在於是。為人君之道,止於仁而已。治國平天下兩章,言仁者六,終之以未有上好仁而下不好義。蓋仁者必以仁親為寶,故能愛人,能惡人。不好仁,則好人之所惡,惡人之所好。仁者必以貪為戒,故忠信以得之,不仁者則驕泰以失之矣。仁者以義為利,不以利為利,故以財發身,不仁者則以身發財,菑害並至矣。千古治亂之機,判於義利,而義利之判,則由於上之好仁不好仁也。如近日所講帝鑒圖說,下車泣罪,解網施恩,澤及枯骨等事,斯即帝王仁心所見端也。若納諫求賢,尊儒遠佞,則仁親為寶,能好能惡之說也。露台罷工,裘馬卻獻,則以義為利,不以利為利之說也。帝鑒圖說講畢,請進講輿地,以會典諸圖簡明,易於指畫。又耕織圖及內府石刻宋馬遠豳風圖為農桑衣食之原,皇上讀書之暇,隨時講求,庶知稼穡之艱難,懍守成之不易也。」
èr nián, shàng fú chú, jùn zǎo xié wō rén lǐ hóng zǎo shàng shū yuē: huáng shàng chōng líng jiàn zuò, zhì huì jiàn kāi. dāng cǐ shì fú zhī chū, jí lǐ jǔ xíng, shèng xīn zhī jìng sì yú cǐ fēn, fēng huì zhī zhuǎn yí jí yú cǐ shǐ, zé wán hǎo zhī jiàn kě lǜ yě, yóu guān zhī jiàn kě lǜ yě, xìng zuò zhī jiàn kě lǜ yě. shì hào zhī duān yī kāi, bù wéi fēn sòng dú zhī xīn, hǎi nèi zhī kuī yì zhǐ zhě, qiě jiāng cóng fēng ér mí. ān wēi zhì luàn zhī jī, qí duān shèn wēi, suǒ guān shén jù, kě wú shèn hū? fāng jīn jūn wù wèi píng, shēng mín tú tàn, zhèng jūn chén jiāo jǐng zhī shí, fēi shàng xià tián xī zhī rì. fú yuán huáng shàng kè zūn cí xùn, shí shí yǐ yōu qín tì lì wèi xīn, yǐ yì lè biàn ān wèi jiè. fán nèi tíng fú yù yī qiē yòng xiàng, shāo shè fú mí, gài cóng cái jiǎn xiàng lì suǒ yǒu, bù fáng liàng wèi zǔn jié. rú shì, zé wài wù zhī fēn huá bù jiē yú ěr mù, shī shū zhī qǐ dí yì liǎn fū xīn sī, shèng xué rì xīn, shèng dé rì gù, ér qù shē chóng jiǎn zhī fēng, zì bù lìng ér xíng yǐ. shū shàng, yōu zhào bāo dá yān.
二年,上服除,俊藻偕倭仁、李鴻藻上疏曰:「皇上沖齡踐阼,智慧漸開。當此釋服之初,吉禮舉行,聖心之敬肆於此分,風會之轉移即於此始,則玩好之漸可慮也,游觀之漸可慮也,興作之漸可慮也。嗜好之端一開,不惟分誦讀之心,海內之窺意旨者,且將從風而靡。安危治亂之機,其端甚微,所關甚鉅,可無慎乎?方今軍務未平,生民塗炭,正君臣交儆之時,非上下恬熙之日。伏原皇上恪遵慈訓,時時以憂勤惕厲為心,以逸樂便安為戒。凡內廷服御一切用項,稍涉浮靡,概從裁減;向例所有,不妨量為撙節。如是,則外務之紛華不接於耳目,詩書之啟迪益斂夫心思,聖學日新,聖德日固,而去奢崇儉之風,自不令而行矣。」疏上,優詔褒答焉。
jùn zǎo tí chàng pǔ xué, yán nà hán sù, shì lín guī zhī. shū yán: tōng jīng zhī xué, yì lǐ yǔ xùn gǔ bù kě piān zhòng. hòu xué bù chá, yǐ xùn gǔ zhuān shǔ hàn rú, yì lǐ zhuān shǔ sòng rú, shǐ huà fēn jiè xiàn, xué shù rì qí. yīn jǔ sù suǒ zhī hán shì duān mù cài zhèng zhēn mò yǒu zhī yán rǔ bì wáng xuān yáng bǎo chén, jīng míng xíng xiū, kān zī qì shǐ. yòu shū yán: jūn xìng yǐ lái, bù jiǎng lì zhì, qǐng xià zhōng wài dà chén, bǎo jǔ xún lì jí fú chù qián xiū zhī shì, yǐ bèi rèn yòng. zì jǔ yuán rèn tóng zhī liú dà shēn àn chá shǐ lǐ wén gēng dà shùn guǎng dào liú xù, qǐng xuān fù shǐ guǎn rù xún lì chuán. yòu jiàn zhí lì zhī xiàn zhāng guāng zǎo chén chóng dǐ wáng lán guǎng, shān dōng zhī xiàn jiǎng qìng dì, shān xī zhī xiàn chéng yù wú huī zǔ jí jiāng nán yōu gòng duān mù cài, shān xī jǔ rén qín dōng lái. bìng jiā nà yǔn xíng. lǚ yǐ bìng qǐ xiū, sān nián, zhào zhì shì, shí quán fèng. wǔ nián, zú, jìn zèng tài bǎo, sì xián liáng cí, mìng zhōng jùn wáng diàn zhuì, shì wén duān. zhuó qí zi biān xiū shì zhǎng yǐ shì dú yòng.
俊藻提倡樸學,延納寒素,士林歸之。疏言:「通經之學,義理與訓詁不可偏重。後學不察,以訓詁專屬漢儒,義理專屬宋儒,使畫分界限,學術日歧。」因舉素所知寒士端木埰、鄭珍、莫友芝、閻汝弼、王軒、楊寶臣,經明行修,堪資器使。又疏言:「軍興以來,不講吏治,請下中外大臣,保舉循吏及伏處潛修之士,以備任用。」自舉原任同知劉大紳、按察使李文耕、大順廣道劉煦,請宣付史館入循吏傳。又薦直隸知縣張光藻、陳崇砥、王蘭廣,山東知縣蔣慶第,山西知縣程豫、吳輝祖及江南優貢端木埰,山西舉人秦東來。並嘉納允行。屢以病乞休,三年,詔致仕,食全俸。五年,卒,晉贈太保,祀賢良祠,命鍾郡王奠醊,諡文端。擢其子編修世長以侍讀用。
shì zhǎng, zì zi hé. xián fēng shí nián jìn shì. nián shí sān, shì fù jiāng sū xué zhèng rèn, mù kè yú zhèng xiè zhāng mù miáo kuí zhū rén, bìng pǔ xué tōng rú, shì zhǎng rú rǎn yǒu sù, yóu dǔ shǒu sòng rú yì lǐ zhī shuō. tóng zhì jiǔ nián, fú què, bǔ shì dú. lèi qiān nèi gé xué shì. guāng xù chū, lián dū ān huī shùn tiān zhè jiāng xué zhèng, qīng qín ài shì, yī shǒu jùn zǎo jiù guī. lì lǐ bù lì bù shì láng, zhuó zuǒ dōu yù shǐ. shí nián, mìng xié shàng shū yán xù kān shān dōng hé gōng, shū yán: fēi shū hǎi kǒu bù néng xiè shèng zhǎng. xiū fáng yǐ mín niàn wèi dì yī céng píng zhàng, shǒu mín niàn jí yǐ shǒu dà dī. xún fǔ chén shì jié zhú xiū mín niàn duō zài dà dī jì jué zhī hòu, shū wèi shī jì. qǐng chéng shí xìng xiū. cóng zhī. dié shū chén shí wù, duō chí zhèng yì. shí liù nián, qiān gōng bù shàng shū, jiān guǎn shùn tiān fǔ yǐn. liǎng diǎn huì shì, jiē dé shì. shì zhǎng qīng cāo zì lì, lěi shì guān qīng èr, jiā rú hán sù, shí yǐ chēng yān. shí bā nián, zú, yōu zhào cì xù, shì wén kè. cì qí sūn shī céng yuán wài láng, zi yǒu méng zhǔ shì.
世長,字子禾。咸豐十年進士。年十三,侍父江蘇學政任,幕客俞正燮、張穆、苗夔諸人,並樸學通儒,世長濡染有素,尤篤守宋儒義理之說。同治九年,服闋,補侍讀。累遷內閣學士。光緒初,連督安徽、順天、浙江學政,清勤愛士,一守俊藻舊規。歷禮部、吏部侍郎,擢左都御史。十年,命偕尚書延煦勘山東河工,疏言:「非疏海口不能泄盛漲。修防以民埝為第一層屏障,守民埝即以守大堤。巡撫陳士傑築修民埝多在大堤既決之後,殊為失計。請乘時興修。」從之。迭疏陳時務,多持正議。十六年,遷工部尚書,兼管順天府尹。兩典會試,皆得士。世長清操自勵,累世官卿貳,家如寒素,時以稱焉。十八年,卒,優詔賜恤,諡文恪。賜其孫師曾員外郎,子友蒙主事。
wēng xīn cún, zì èr míng, jiāng sū cháng shú rén. fù xián fēng, guān hǎi zhōu xué zhèng. zhī zhōu táng zhòng miǎn jiàn xīn cún yǒu yì cái, qí zhī, shòu zhī xué. dào guāng èr nián, chéng jìn shì, xuǎn shù jí shì, shòu biān xiū. dà kǎo zhuó zhōng yǔn, dū guǎng dōng xué zhèng. rèn mǎn, rù zhí shàng shū fáng, shòu huì jùn wáng dú. xún dū jiāng xī xué zhèng, lèi qiān dà lǐ sì shǎo qīng. shí qī nián, fù zhí shàng shū fáng, shòu liù ā gē dú. yú nián, yǐ mǔ lǎo qǐ yǎng. jiā jū shí nián, zhōng mǔ sàng. huì zi tóng shū dū guì zhōu xué zhèng, bì cí, xuān zōng mìng chuán yù cù zhī lái. èr shí jiǔ nián, zhì jīng, réng rù zhí, shòu bā ā gē dú. bǔ jì jiǔ. lì nèi gé xué shì gōng bù shì láng, diào hù bù. jiāng sū xún fǔ qǐng sū zhōu sōng jiāng tài cāng cáo mǐ gǎi zhēng zhé sè, xīn cún wèi: sān shǔ é zhēng mǐ yī bǎi shí sì wàn yú shí, yī dàn gǎi zhé, lǜ jīng cāng bù fū zhī fàng, zhōu xiàn jiǎ zhé sè yì lēi bèi zhēng, biàn mín shì yǐ lèi mín. zhǔ bó yì, shì nǎi qǐn.
翁心存,字二銘,江蘇常熟人。父咸封,官海州學正。知州唐仲冕見心存有異才,奇之,授之學。道光二年,成進士,選庶吉士,授編修。大考擢中允,督廣東學政。任滿,入直上書房,授惠郡王讀。尋督江西學政,累遷大理寺少卿。十七年,復直上書房,授六阿哥讀。逾年,以母老乞養。家居十年,終母喪。會子同書督貴州學政,陛辭,宣宗命傳諭促之來。二十九年,至京,仍入直,授八阿哥讀。補祭酒。歷內閣學士、工部侍郎,調戶部。江蘇巡撫請蘇州、松江、太倉漕米改徵折色,心存謂:「三屬額徵米一百十四萬餘石,一旦改折,慮京倉不敷支放,州縣假折色抑勒倍徵,便民適以累民。」主駁議,事乃寢。
xián fēng yuán nián, zhuó gōng bù shàng shū. sān nián, jiāng níng xiàn, xīn cún shū chén bīng shì, qǐng chéng zéi shì wèi dìng, chì xiàng róng dù jiāng, chén jīn shòu jìn tún pǔ kǒu, yǐ shàng hǎi shuǐ shī sù liú chōng qí qián, jiāng zhōng yuán dèng shào liáng zhī shī yǎn qí hòu, sì lù jìn gōng zēng zhòng bīng shǒu jiāng huái dù běi cuàn jí qīng yǎn yù fèng yǐng niǎn fěi, wú lìng yǔ yuè kòu hé shì bìng hé jūn xū, xù zāi lí chóu jīng cāng jī zhù, zhěng chì jì gāng, yǐ wéi gēn běn. shū shàng, duō bèi cǎi yòng. yòu jiàn hú běi àn chá shǐ jiāng zhōng yuán, qǐng bì tǒng shuài zhòng rèn, xún jí zhuó wèi xún fǔ. diào xíng bù, zài diào gōng bù, jiān guǎn shùn tiān fǔ yǐn.
咸豐元年,擢工部尚書。三年,江寧陷,心存疏陳兵事,請乘賊勢未定,飭向榮渡江,陳金綬進屯浦口,以上海水師溯流沖其前,江忠源、鄧紹良之師掩其後,四路進攻;增重兵守江、淮杜北竄;急清兗、豫、鳳、潁捻匪,毋令與粵寇合勢;並覈軍需,恤災黎;籌京倉積貯,整飭紀綱,以維根本。疏上,多被採用。又薦湖北按察使江忠源,請畀統帥重任,尋即擢為巡撫。調刑部,再調工部,兼管順天府尹。
yuè fěi běi fàn, xīn cún shū yán zéi fēn bī jìn, qǐng è hé ér shǒu, jī nán zhí zhù zhòng bīng, hé nán shān xī shǎn xī gè yào ài bìng lì dǔ jié, sù diào zhù rè hé suī yuǎn zhī méng gǔ mǎ duì jìn kǒu nèi wèi jīng jī jīng shī jiǔ mén yán jī jiān guǐ, yùn tōng cāng cún liáng rù chéng bìng chì qí shàn dèng shào liáng guī fù yáng zhōu zhèn jiāng, wèi huì jiǎo jiāng níng zhī jì. yòu shū chén shùn tiān fáng wù, huà fēn xùn dì, jǔ xíng tuán liàn fǔ shǔ gè yíng jiù lì zǒng dū guǎn xiá, qǐng zhǐ zàn guī diào qiǎn. wèi jǐ, zéi fàn tiān jīn, sēng gé lín qìn lǜ shī jìn jiǎo, mìng shùn tiān fǔ shè liáng tái. xīn cún qǐng fā nèi tǎng sān shí èr wàn liǎng jīng cāng mǐ èr qiān liù bǎi shí yǐ gěi jūn shí, tiān zhì jūn xū huǒ yào. yòu xié tuán fáng dà chén huì yì jīng chéng fáng shǒu shì yí, jǔ guāng lù sì qīng sòng jìn tài pú sì qīng wáng mào yīn zōng lǐ qí shì, bìng zhào yǔn xíng. shí yì xíng chāo bì, xīn cún shū yán: jūn yíng dā fàng piào chāo, zhū duō zhì ài. chāo bì zhī fǎ, shī xíng dāng yǒu cì dì, cǐ shí fǔ jīng bān fā, bìng wèi shì yòng, shì nán zhòu yòng zhī jūn yíng. zhào chì wèi zǔ náo, jí zé chóu cì děng shī xíng zhī fǎ, bǐ wú zǔ zhì. huì yán guān lùn tōng zhōu bǔ yì gōu jié tǔ fěi xíng jié, mìng xíng bù shì láng wén ruì jū dé shí, xīn cún yǐ xùn bì gé zhí.
粵匪北犯,心存疏言賊氛逼近,請扼河而守,畿南直駐重兵,河南、山西、陝西各要隘併力堵截,速調駐熱河、綏遠之蒙古馬隊進口內衛京畿;京師九門嚴緝奸宄,運通倉存糧入城;並敕琦善、鄧紹良規復揚州、鎮江,為會剿江寧之計。又疏陳順天防務,畫分汛地,舉行團練;府屬各營舊隸總督管轄,請旨暫歸調遣。未幾,賊犯天津,僧格林沁率師進剿,命順天府設糧台。心存請發內帑三十二萬兩、京倉米二千六百石以給軍食,添制軍需火藥。又偕團防大臣會議京城防守事宜,舉光祿寺卿宋晉、太僕寺卿王茂蔭綜理其事,並詔允行。時議行鈔幣,心存疏言:「軍營搭放票鈔,諸多窒礙。鈔幣之法,施行當有次第,此時甫經頒發,並未試用,勢難驟用之軍營。」詔斥為阻撓,即責籌次等施行之法,俾無阻滯。會言官論通州捕役勾結土匪行劫,命刑部侍郎文瑞鞫得實,心存以徇庇革職。
sì nián, qǐ shòu lì bù shì láng, diào hù bù, zhuó bīng bù shàng shū, diào lì bù. liù nián, shū chén jiāng nán jūn shì, lüè yuē: sū sōng cháng tài sān fǔ yī zhōu, jí zhè zhī háng jiā hú sān fǔ, jiǔ wèi zéi suǒ kuī cì. jīn níng guó xiān xiàn, bī jìn yí xìng, xiàng róng jìn shǒu dān yáng, lì shuǐ jù róng xiāng jì shī shǒu, yí zé xiàng róng yán è dān yáng, lìng zhāng guó liáng lǜ jīng bīng zhù yí xìng è dōng bà, bié jiǎn shuǐ shī zhù tài hú, shù sū cháng liǎng jùn kě bǎo wú shì. yòu jìn yǒu àn mǔ juān shū, shī zhèng tǐ, jié mín cái, qǐng chá míng tíng zhǐ. shì nián dōng, jiān hàn lín yuàn zhǎng yuàn xué shì, yǐ lì bù shàng shū xié bàn dà xué shì, xún diào hù bù.
四年,起授吏部侍郎,調戶部,擢兵部尚書,調吏部。六年,疏陳江南軍事,略曰:「蘇、松、常、太三府一州,及浙之杭、嘉、湖三府,久為賊所窺伺。今寧國先陷,逼近宜興,向榮近守丹陽,溧水、句容相繼失守,宜責向榮嚴扼丹陽,令張國樑率精兵駐宜興扼東壩,別簡水師駐太湖,庶蘇、常兩郡可保無事。又近有按畝捐輸,失政體,竭民財,請查明停止。」是年冬,兼翰林院掌院學士,以吏部尚書協辦大學士,尋調戶部。
bā nián, chōng shàng shū fáng zǒng shī fù. yīng fǎ lián jūn běi fàn, tiān jīn jiè yán. xīn cún shū qǐng shèng jià hái gōng, yǐ dìng zhòng zhì, lì yán jīng shī zhòng dì, bù kě zhù wài guó lǐng shì zhǎng jiāng xíng shì bù kě shī suī fēn biān dì bù kě juān bīng fèi bù kě zài cháng chuán jiào bù kě tuī guǎng hé yì nán chéng, yí sù jìn jiǎo. hú běi xún fǔ hú lín yì zòu chú cáo wù zhōng bǎo zhī bì, qǐng gǎi zhēng zhé sè. xīn cún lì zàn qí yì yóu bù dìng zhāng chéng wǔ shì, mǎn hàn bīng liáng zhé jià zhī gěi, shàng xià yá mén yī qiè lòu guī gài xíng cái gé yān. bài tǐ rén gé dà xué shì, guǎn lǐ hù bù. yǔ sù shùn tóng guān bù xiāng néng, lǚ qǐ bìng, bù xǔ. jiǔ nián, fù gù qǐng, nǎi yǔ gào qù zhí.
八年,充上書房總師傅。英法聯軍北犯,天津戒嚴。心存疏請聖駕還宮,以定眾志,力言京師重地,不可駐外國領事;長江形勢不可失;綏芬邊地不可捐;兵費不可再償;傳教不可推廣;和議難成,宜速進剿。湖北巡撫胡林翼奏除漕務中飽之弊,請改徵折色。心存力贊其議;由部定章程五事,滿、漢兵糧折價支給,上下衙門一切陋規概行裁革焉。拜體仁閣大學士,管理戶部。與肅順同官不相能,屢乞病,不許。九年,復固請,乃予告去職。
shí nián, hù bù dié xìng dà yù, sù shùn zhǔ zhī, duō suǒ luó zhī. yí qīn wáng zài yuán děng huì jū, wèi sī yuán zhōng lín wáng xī zhèn yǐ duǎn hào chāo duì huàn zhǎng hào, céng miàn qǐ xīn cún, xīn cún huí zòu bù yuàn shì fēi yī èr rén suǒ néng zhuān zhèng, duàn wú lì tán shù yǔ gǎi jiù zhāng zhī lǐ. zài yuán děng suì qǐng chǐ dǐng dài guī àn xùn zhì, wén zōng jiàn qí wū, jǐn yǐ shī chá yì chù, miǎn chuán xùn, yì jiàng wǔ jí, gǎi qí bǔ guān, gé zhí liú rèn. fù yǐ wǔ yǔ shāng hào tiān zhī jīng fèi, xīn cún bó lìng yì jiǎn, wèi chén zòu, sī yuán jí liè rù zòu xiāo, xià yán yì, gé zhí liú rèn. shì nián qiū, chē jià jiāng xìng rè hé, xīn cún shàng shū qiè jiàn.
十年,戶部迭興大獄,肅順主之,多所羅織。怡親王載垣等會鞫,謂司員忠麟、王熙震以短號鈔兌換長號,曾面啟心存,心存回奏部院事非一二人所能專政,斷無立談數語改舊章之理。載垣等遂請褫頂帶歸案訊質,文宗鑒其誣,僅以失察議處,免傳訊,議降五級,改俟補官,革職留任。復以五「宇」商號添支經費,心存駁令議減,未陳奏,司員即列入奏銷,下嚴議,革職留任。是年秋,車駕將幸熱河,心存上疏切諫。
shí yī nián, wén zōng bēng yú xíng zài, zǐ gōng hái jīng, xīn cún xié zhū chén yíng yè, tè zhào qǐ yòng, yǐ dà xué shì xián guǎn lǐ gōng bù. shū jǔ rén cái, zhào jiā qí bù shī yǐ rén shì jūn zhī yì. yòu shū yán: dōng nán zhī mín xiāng yì shén jiān, gè jùn xiàn xiàn hòu, liú wáng dù jiāng zhě, rì yè sī zhāo liàn yì yǒng, kè fù xiāng lǐ. qǐng chì céng guó fān zé néng bàn zéi zhě chí fù tōng zhōu dōng tái, shōu shí jiāng sàn zhī rén xīn, jī lì fāng xìng zhī yì lǚ, jìn dǎo sū cháng, tuì bǎo xià hé. shàng hǎi yī yú fù shuì suǒ chū, yí qǔ jiāng hǎi guān wú qióng zhī lì, yǐ gōng céng guó fān yǒu yòng zhī bīng. shū shàng, bèi jiā nà. tóng zhì yuán nián, rù zhí hóng dé diàn, xié qí jùn zǎo děng shòu mù zōng dú. liǎng gōng huáng tài hòu shèn zhòng shī fù zhī xuǎn, yǐ bì mí dǔ. shì nián dōng, qǐn jí, zǐ ān huī xún fǔ tóng shū fāng yuán shì xì yù, zhào zàn shì shì jí. xún zú, yōu zhào cì xù, chēng qí pǐn duān xué cuì, shǒu zhèng bù ē, zèng tài bǎo, rù sì xián liáng cí, shì wén duān. cì qí sūn céng yuán jìn shì, céng róng jǔ rén, céng chún céng guì bìng yǐ yuán guān jí yòng, céng hàn cì nèi gé zhōng shū. yú nián, wén zōng shí lù gào chéng, yǐ xīn cún céng chōng jiān xiū zǒng cái, cì jì yī tán. zi tóng shū tóng hé zì yǒu chuán, tóng jué guān hú běi xún fǔ.
十一年,文宗崩於行在,梓宮還京,心存偕諸臣迎謁,特詔起用,以大學士銜管理工部。疏舉人材,詔嘉其不失以人事君之義。又疏言:「東南之民鄉義甚堅,各郡縣陷後,流亡渡江者,日夜思招練義勇,克復鄉里。請敕曾國藩擇能辦賊者馳赴通州東台,收拾將散之人心,激勵方興之義旅,進搗蘇、常,退保下河。上海一隅賦稅所出,宜取江海關無窮之利,以供曾國藩有用之兵。」疏上,被嘉納。同治元年,入直弘德殿,偕祁俊藻等授穆宗讀。兩宮皇太后慎重師傅之選,倚畀彌篤。是年冬,寢疾,子安徽巡撫同書方緣事系獄,詔暫釋侍疾。尋卒,優詔賜恤,稱其「品端學粹,守正不阿」,贈太保,入祀賢良祠,諡文端。賜其孫曾源進士,曾榮舉人,曾純、曾桂並以原官即用,曾翰賜內閣中書。逾年,文宗實錄告成,以心存曾充監修總裁,賜祭一壇。子同書、同龢自有傳,同爵官湖北巡撫。
péng yùn zhāng, zì yǒng é, jiāng sū zhǎng zhōu rén, shàng shū qǐ fēng céng sūn. yóu jǔ rén rù zī wèi nèi gé zhōng shū, chōng jūn jī zhāng jīng. dào guāng shí wǔ nián, chéng jìn shì, shòu gōng bù zhǔ shì, réng liú zhí jūn jī chù. lèi qiān láng zhōng, lì hóng lú sì shǎo qīng guāng lù sì shǎo qīng shùn tiān fǔ chéng tōng zhèng sī fù shǐ zōng rén fǔ chéng. dū fú jiàn xué zhèng, qiān zuǒ fù dōu yù shǐ. èr shí bā nián, shū yán: cáo chuán wèi guān xū suǒ qí dīng rì yì zēng duō, yán tú wěi yuán jí cáo yùn yá mén cāng chǎng huā hù jiē yǒu fèi, yù jiǎn qí dīng bāng fèi, yí tàn běn qióng yuán. yòu zhōu xiàn bàn cáo, yīng lìng dū fǔ chá qí jié jǐ ài mín zhě, měi suì zhuó bǎo yī èr yuán bàn lǐ bù shàn zhě, hé yī èr yuán. yùn cáo guān jí zuò liáng tīng rú néng jié jǐ tī bì, zhǔn cáo dū cāng chǎng bǎo zòu, bù chēng zhí zhě hé bà. xià bù yì xíng. zhuó gōng bù shì láng, réng liú xué zhèng rèn. xián fēng yuán nián, mìng zài jūn jī dà chén shàng xíng zǒu. sì nián, diào lǐ bù, xún zhuó gōng bù shàng shū. wǔ nián, xié bàn dà xué shì. liù nián, bài wén yuān gé dà xué shì, guǎn lǐ gōng bù jí hù bù sān kù shì wù, chōng shàng shū fáng zǒng shī fù.
彭蘊章,字詠莪,江蘇長洲人,尚書啟豐曾孫。由舉人入貲為內閣中書,充軍機章京。道光十五年,成進士,授工部主事,仍留直軍機處。累遷郎中,歷鴻臚寺少卿、光祿寺少卿、順天府丞、通政司副使、宗人府丞。督福建學政,遷左副都御史。二十八年,疏言:「漕船衛官需索旗丁日益增多,沿途委員及漕運衙門、倉場花戶皆有費,欲減旗丁幫費,宜探本窮源。又州縣辦漕,應令督撫察其潔己愛民者,每歲酌保一二員;辦理不善者,劾一二員。運漕官及坐糧廳如能潔己剔弊,准漕督、倉場保奏,不稱職者劾罷。」下部議行。擢工部侍郎,仍留學政任。咸豐元年,命在軍機大臣上行走。四年,調禮部,尋擢工部尚書。五年,協辦大學士。六年,拜文淵閣大學士,管理工部及戶部三庫事務,充上書房總師傅。
bā nián, jīng shī hàn, liáng jià yǒng guì, qí mín shēng jì yì jiān, yùn zhāng zòu qǐng bō kuǎn cǎi mǐ, yǔn zhī. fù shū yán: zì gǎi yòng dà qián, chéng zhōng mǐ guì, dié hé jiā ēn zhèn jì, yòu jiā mǐ zhé, rán mín shēng jí kǔ wèi jiàn zhuǎn jī. chén wén bīng dīng suǒ lǐng zhǐ yǒu shí mǐ èr chéng, qí yú zhé sè dìng jià, měi shí jīng qián sì qiān zhì sān qiān bù děng, dà mǐ yī shí shì jià jīng qián sān shí qiān. chí cǐ zhé jià mǎi mǐ, bù guò shēng dǒu. mín shēng zhī cù, bù dú zài wú yín, bìng zài wú mǐ. běn nián hǎi yùn duō yú shàng nián, kě jiāng bīng mǐ zhuó liàng jiā zēng. yòu gè yíng yǎng yù bīng jí guān guǎ gū dú xiǎo kǒu mǐ bù guò sì wàn yú míng, měi míng suì zhī yī shí liù dòu, nǐ qǐng cǐ xiàng zhuó gěi mǐ, wú yōng zhé sè. zì qián nián yǐ lái, yǒu tí cún bù kù cǎi mǎi yín, yòu cún sì chuān shān dōng shān xī hé nán shǎn xī jiě jīng mǐ jià yín, gòng yǒu sì shí qī wàn yú liǎng, kān yǐ cǎi mǎi mǐ shí, jiā fàng bīng mǐ. yòu yǒu hé nán tíng yùn jié shěng yùn jiǎo yín èr wàn liǎng, kān wèi zhuǎn yùn zhī yòng. fú qǐ chì bù cǎi mǎi, yǐ zī dā fàng, shí yú qí bīng shēng jì dà yǒu bì yì. shū rù, xià bù yì xíng.
八年,京師旱,糧價踴貴,旗民生計益艱,蘊章奏請撥款采米,允之。復疏言:「自改用大錢,城中米貴,疊荷加恩賑濟,又加米折,然民生疾苦未見轉機。臣聞兵丁所領止有實米二成,其餘折色定價,每石京錢四千至三千不等,大米一石市價京錢三十千。持此折價買米,不過升斗。民生之蹙,不獨在無銀,並在無米。本年海運多於上年,可將兵米酌量加增。又各營養育兵及鰥寡孤獨小口米不過四萬餘名,每名歲支一石六斗,擬請此項酌給米,毋庸折色。自前年以來,有提存部庫採買銀,又存四川、山東、山西、河南、陝西解京米價銀,共有四十七萬餘兩,堪以採買米石,加放兵米。又有河南停運節省運腳銀二萬兩,堪為轉運之用。伏乞飭部採買,以資搭放,實於旗兵生計大有裨益。」疏入,下部議行。
yùn zhāng jiǔ zhí shū tíng, lián jǐn xiǎo xīn, měi yǔ huì yì, bì chí xiáng shèn. chāo piào kē chǎng zhū dà yù, wǎn tǐ diào hù, yǔ sù shùn děng yì wǔ. liǎng jiāng zǒng dū hé guì qīng sù yǐ cái mǐn zì fù, yùn zhāng wù xìn zhī, shù yú shàng qián chēng jiàn. shí nián, jiāng níng dà yíng kuì, yùn zhāng yóu yán guì qīng kě shì. wèi jǐ, sū cháng xiāng jì xiàn, guì qīng dǎi zhì. wén zōng yǐ yùn zhāng wú zhī rén jiàn, juàn zhù jìn shuāi. shì yǒu zú jí, fú yè rù zhí, mìng wú yōng zài jūn jī dà chén shàng xíng zǒu, yǐ shì tǐ xù. xún zòu qǐ bà zhí, chū dōu jiù yī. zhào yuē: qīng jiǔ rèn shū yuán, bèi xī shí shì. xiàn zài jūn wù rú yǒu jiàn jí, bìng cǎi fǎng yú lùn mín qíng, suí shí jù shū jiāo dì fāng guān dà lì dài dì. yùn zhāng mì chén shí wù liù zé, bào wén. shí yī nián, bìng quán, shǔ bīng bù shàng shū, xún jiān shǔ zuǒ dōu yù shǐ. tóng zhì yuán nián, fù yǐ bìng qǐ xiū. wèi jǐ, zú, yī dà xué shì lì cì xù, shì wén jìng. zi zǔ xián, guān zhì hú běi xún fǔ.
蘊章久直樞廷,廉謹小心,每與會議,必持詳慎。鈔票、科場諸大獄,婉體調護,與肅順等意忤。兩江總督何桂清素以才敏自負,蘊章誤信之,數於上前稱薦。十年,江寧大營潰,蘊章猶言桂清可恃。未幾,蘇、常相繼陷,桂清逮治。文宗以蘊章無知人鑒,眷注浸衰。適有足疾,扶掖入直,命毋庸在軍機大臣上行走,以示體恤。尋奏乞罷職,出都就醫。詔曰:「卿久任樞垣,備悉時事。現在軍務如有見及,並採訪輿論民情,隨時具疏交地方官大吏代遞。」蘊章密陳時務六則,報聞。十一年,病痊,署兵部尚書,尋兼署左都御史。同治元年,復以病乞休。未幾,卒,依大學士例賜恤,諡文敬。子祖賢,官至湖北巡撫。
lùn yuē: wén zōng chū zhèng, dù shòu tián yǐ shī fù zuì bèi xìn rèn, zàn huà dú duō. qí jùn zǎo péng yùn zhāng jiē jiǔ lǐng shū wù, wēng xīn cún shù lùn jūn shì, jiǔ guǎn dù zhī. sān rén zhě bìng yǔ sù shùn bù xié, xiān hòu qù wèi tóng zhì chū yuán, lián piān fù qǐ. jùn zǎo xīn cún sān cháo qí shuò, fǔ dǎo chōng zhǔ, yī shí qīng wàng suǒ guī yān.
論曰:文宗初政,杜受田以師傅最被信任,贊畫獨多。祈俊藻、彭蘊章皆久領樞務,翁心存數論軍事,久筦度支。三人者並與肅順不協,先後去位;同治初元,聯翩復起。俊藻、心存三朝耆碩,輔導沖主,一時清望所歸焉。