strong bīng bā strong
兵八
biān fáng
△边防
zhōng guó biān fáng, dōng zé sān xǐng, běi zé méng biān, xī zé xīn gān chuān zàng, nán zé yuè xiāng diān qián, ér yán biān tái kǎ, yì nèi wài jiān gù, gài biān fáng yǔ guó fáng bìng zhòng yān. zī fēn shù zhī: yuē dōng sān xǐng, yuē gān sù, yuē sì chuān, yuē yún nán, yuē guǎng dōng, yuē guǎng xī, yuē méng gǔ, fù zhí lì shān xī, méng biān fáng wù, yuē xīn jiāng, yuē xī zàng, yuē miáo jiāng, yuē yán biān dūn tái kǎ lún è bó diāo bǎo.
中国边防,东则三省,北则蒙边,西则新、甘、川、藏,南则粤、湘、滇、黔,而沿边台卡,亦内外兼顾,盖边防与国防并重焉。兹分述之:曰东三省,曰甘肃,曰四川,曰云南,曰广东,曰广西,曰蒙古,附直隶、山西,蒙边防务,曰新疆,曰西藏,曰苗疆,曰沿边墩台、卡伦、鄂博、碉堡。
dōng sān xǐng wèi péi dū zhòng dì, yuē fèng tiān, yuē jí lín, yuē hēi lóng jiāng, dōng lián rì hán, běi lián é luó sī, biān fáng yóu yào.
东三省为陪都重地,曰奉天,曰吉林,曰黑龙江,东连日、韩,北连俄罗斯,边防尤要。
fèng tiān dāng kāng xī yuán nián, tíng chén jiàn yì, zì xìng jīng zhì shān hǎi guān, dōng xī qiān yú lǐ, zì kāi yuán zhì jīn zhōu, nán běi qiān yú lǐ, yǒu hé dōng xī zhī fēn: hé dōng zì kāi yuán zhì niú zhuāng, hé xī zì shān hǎi guān lì sōng xìng shān dà líng hé, wèi míng jì biān fáng zhī dì, hù kǒu liáo luò, qǐng yù chóu shí biān. sì hòu xiū yǎng shēng jù, chéng zhèn rì fán. fán dài chéng shí sì, biān mén èr shí yú. zhì tóng zhì jiān, biān jiè jiàn guǎng. jiāng jūn dōu xìng ā yǐ fèng ài èr biān mén wài zhī dì, zì ài yáng mén wài bā lǐ diàn zǐ dōng zhì liǎng jiāng huì kǒu, zhuǎn xī nán zhì hǎi yán ér xià, zhí zhì gòng dào běi lǎo biān qiáng, nán lù jīng gū dǐng zǐ děng gāng, yóu xī nán zhì jiù biān xiǎo hēi shān, jūn zhǎn tà wèi biān jiè. cǐ wài ruò dà dōng gōu jiāng hǎi xiàng lián zhī chù, yī lǜ chá kān, yǐ suí fān fú. xún yǐ dì fāng liáo kuò, zēng diào fáng jūn. qí fáng jūn zhī wài, yóu yǐ liàn jūn wéi zhòng. guāng xù èr nián, chóng shí yǐ jīn zhōu dà dōng gōu děng chù, qí bīng bù zú, zēng liàn bù duì fēn fáng. shí yī nián, wáng dà chén děng huì yì, fèng tiān jiè jiē cháo xiǎn, jiù yǐ liáo yáng yí dōng fèng huáng chéng děng sì chéng wèi yào dì. jīn zé shuǐ lù qū zhòng dà lián wān lǚ shùn kǒu, lù lù zì tóng zhì jiān kāi kěn huāng dì yǐ hòu, gēng chán bǐ zhì, zhí dǐ yā lù jiāng xī àn. é shè fáng bīng èr wàn èr qiān yú rén, xīn shè liàn jūn jí jī bǔ yǒng dīng yī wàn sān qiān yú rén, ér liàn xí xīn shì qiāng pào zhě bù jí bàn shù, yí jiā liàn dà zhī jìng lǚ, è yào tún zhù. xuān tǒng yuán nián, yǐ yán jí tīng yí dài wèi jiāo shè yào dì, lìng fèng shěng jiāng lì diào qiǎn jūn duì, fēn pèi xiàn bīng, jiàn zhù yíng fáng. xīn shè zhī cháng bái tīng, kāi shān tōng dào, zhù bīng jiàn shǔ. yā lù jiāng shàng yóu zhī fáng wù, yì cì dì chóu bèi. gài zì rì jù cháo xiǎn, yǔ fèng jí jiē rǎng, dōng biān fáng wù, rì yì jí yǐ.
奉天当康熙元年,廷臣建议,自兴京至山海关,东西千馀里,自开原至金州,南北千馀里,有河东西之分:河东自开原至牛庄,河西自山海关历松杏山、大凌河,为明季边防之地,户口寥落,请预筹实边。嗣后休养生聚,城镇日繁。凡大城十四,边门二十馀。至同治间,边界渐广。将军都兴阿以凤、叆二边门外之地,自叆阳门外八里甸子东至两江汇口,转西南至海沿而下,直至贡道北老边墙,南路经孤顶子等冈,由西南至旧边小黑山,均展拓为边界。此外若大东沟江海相连之处,一律查勘,以绥藩服。寻以地方辽阔,增调防军。其防军之外,尤以练军为重。光绪二年,崇实以金州、大东沟等处,旗兵不足,增练步队分防。十一年,王大臣等会议,奉天界接朝鲜,旧以辽阳迤东凤凰城等四城为要地。今则水路趋重大连湾、旅顺口,陆路自同治间开垦荒地以后,耕廛比栉,直抵鸭绿江西岸。额设防兵二万二千馀人,新设练军及缉捕勇丁一万三千馀人,而练习新式枪炮者不及半数,宜加练大支劲旅,扼要屯驻。宣统元年,以延吉厅一带为交涉要地,令奉省疆吏调遣军队,分配宪兵,建筑营房。新设之长白厅,开山通道,驻兵建署。鸭绿江上游之防务,亦次第筹备。盖自日据朝鲜,与奉、吉接壤,东边防务,日益亟矣。
jí lín fán dài chéng bā, biān mén sì. qí fáng wù zhì zhòng zhě, yī wèi huī chūn, yǔ é luó sī bī rǎng, jiān jiē cháo xiǎn, kuàng wú zhàng zǔ. yī wèi sān xìng, nǎi sōng huā jiāng zhī shàng yóu, bó dū nè fù dì zhī píng bì. qí sān chà kǒu, kě yóu méng gǔ cǎo dì dá fèng tiān fǎ kù biān mén. guāng xù chū nián, jiù wèi liàn zhī bīng jí bā qí tái zhàn xī dān nèi, xuǎn jīng zhuàng zhě, liàn mǎ bù sì yíng. qī nián, wú dà chéng shǐ yú jí lín chuàng shè jī qì jú, zhì zào jūn xiè, bìng yú è yào chù jiàn zhù pào tái. yǐ lù lù zhuǎn yùn wéi jiān, xié shāng zhí lì dū chén lǐ hóng zhāng, pài yuán jí shú shǒu gōng jiàng zhì jí lín kāi chǎng. qí chǎng jú gào chéng, zài yú níng gǔ tǎ huī chūn děng chù zēng zhù pào tái. shí yī nián, zēng liàn mǎ duì bù duì gòng liù yíng, zú sì qiān wǔ bǎi rén zhī shù, lì zuǒ yòu yì tǒng shuài xùn liàn. jí lín é shè fáng bīng jí wū lā shēng dīng, fán yī wàn wǔ qiān yú rén, nèi jìng huán fú, wài zhī qiáng dí, shí yú bù gěi yún.
吉林凡大城八,边门四。其防务至重者,一为珲春,与俄罗斯偪壤,兼接朝鲜,旷无障阻。一为三姓,乃松花江之上游,伯都讷腹地之屏蔽。其三岔口,可由蒙古草地达奉天法库边门。光绪初年,就未练之兵及八旗台站西丹内,选精壮者,练马步四营。七年,吴大澂始於吉林创设机器局,制造军械,并於扼要处建筑炮台。以陆路转运维艰,协商直隶督臣李鸿章,派员及熟手工匠至吉林开厂。俟厂局告成,再於宁古塔、珲春等处增筑炮台。十一年,增练马队步队共六营,足四千五百人之数,隶左右翼统率训练。吉林额设防兵及乌拉牲丁,凡一万五千馀人,内靖萑苻,外支强敌,时虞不给云。
hēi lóng jiāng fán dài chéng liù, xīn jiù kǎ lún qī shí yī. zhōng é jiē jiè, xiàng yǐ ní bù chǔ yǔ qià kè tú wéi zhòng dì, gù chì hòu zhī shè, duō zài běi jiǎo. jiù zhì yú suì zhī wǔ liù yuè jiān, qí qí hā ěr mò ěr gēn hēi lóng jiāng sān chù jiāng lì, gè qiǎn xié lǐng zuǒ lǐng děng guān, lǜ bīng fēn sān lù, zhì gé ěr bì qí é ěr gǔ nè mò lǐ lēi kè chǔ ěr hǎi tú děng chù xún shì, suì zhōng jù shū yǐ wén. kāng xī èr shí sān nián, shǐ shè jiāng jūn yǐ xià gè guān yǐ zhèn shǒu zhī. fán qián fēng lǐng cuī mǎ jiǎ jiàng yì yǎng yù bīng, xián guī tǒng shuài, é shè zhī bīng, yī wàn sān qiān yú rén. guāng xù yuán nián, yǐ zhèng bīng liù qiān rén, xī dān sì qiān rén, hé liàn bù duì wàn rén. shí é qí dōng lüè, yán biān zì běi ér dōng, liè shù fáng qiū, suì wú níng suì. liù nián, jiā liàn xī dān wǔ qiān rén, fēn bù ài huī hū lún bèi ěr bù tè hā mò ěr gēn hū lán qí qí hā ěr děng chù. yuán yǒu mǎ duì èr qiān rén, jiā liàn qiān rén, qiū dōng zhī jì, zhāo jí dǎ shēng rén děng, jiā yǐ xùn liàn, yǐ zuǒ bīng lì. bā nián, chóu bèi hēi lóng jiāng biān fáng, zài fèng tiān tiáo jiào xí, zài tiān jīn yùn pào xiè, gòng liàn mǎ duì wǔ qiān rén, fēn zhù gè chéng. cái jiù shè kǎ lún èr shí liù chù, yǐ xīn liàn zhī duì wǔ xún fáng. shí yī nián, mìng fèng tiān jí lín hēi lóng jiāng sān xǐng jiāng lì gè liàn jìn bīng, wèi dōng xī cè yìng zhī shī, bìng kěn pì huāng dì, kāi cǎi kuàng shān, wèi shí biān zhī jì. hēi lóng jiāng fù zēng liàn mǎ bù gè yíng. gài zì é rén qīn shí hēi lóng jiāng yǐ běi, jí wū sū lǐ jiāng xīng kǎi hú yǐ dōng gè dì, chǔ chù yǔ wǒ lián jiè, biān fáng rì zhòng. jí é zhù dōng qīng tiě dào, rì zhàn nán mǎn, yú shì fáng bù shèng fáng yún.
黑龙江凡大城六,新旧卡伦七十一。中、俄接界,向以尼布楚与恰克图为重地,故斥堠之设,多在北徼。旧制於岁之五、六月间,齐齐哈尔、墨尔根、黑龙江三处疆吏,各遣协领、佐领等官,率兵分三路,至格尔毕齐、额尔古讷、墨里勒克、楚尔海图等处巡视,岁终具疏以闻。康熙二十三年,始设将军以下各官以镇守之。凡前锋、领催、马甲、匠役、养育兵,咸归统率,额设之兵,一万三千馀人。光绪元年,以正兵六千人,西丹四千人,合练步队万人。时俄骑东略,沿边自北而东,列戍防秋,遂无宁岁。六年,加练西丹五千人,分布爱珲、呼伦贝尔、布特哈、墨尔根、呼兰、齐齐哈尔等处。原有马队二千人,加练千人,秋冬之际,招集打牲人等,加以训练,以佐兵力。八年,筹备黑龙江边防,在奉天调教习,在天津运炮械,共练马队五千人,分驻各城。裁旧设卡伦二十六处,以新练之队伍巡防。十一年,命奉天、吉林、黑龙江三省疆吏各练劲兵,为东西策应之师,并垦辟荒地,开采矿山,为实边之计。黑龙江复增练马步各营。盖自俄人侵食黑龙江以北,及乌苏里江、兴凯湖以东各地,处处与我连界,边防日重。及俄筑东清铁道,日占南满,於是防不胜防云。
gān sù běi dá méng bù, nán zá fān huí, xī jiē xīn jiāng níng xià, yǐ hé tào wèi píng fān, xī níng yǔ sā lǎ xiāng cuò chǔ, wèi xī chuí ào qū.
甘肃北达蒙部,南杂番、回,西接新疆、宁夏,以河套为屏藩,西宁与撒喇相错处,为西陲奥区。
kāng xī sān shí sān nián, zēng shù bīng wǔ bǎi yú dà mǎ yíng, kòng è xuě shān yào lù, zēng mǎ bù bīng sān qiān rén yú dìng qiāng miào, yǐ shǒu xiá kǒu, xián lì yú sù zhōu zǒng bīng guān.
康熙三十三年,增戍兵五百於大马营,控扼雪山要路,增马步兵三千人於定羌庙,以守硖口,咸隶於肃州总兵官。
yōng zhèng èr nián, qīng hǎi dàng píng, yú xī níng zhī běi, chuān biān zhī wài, zì bā ěr tuō hǎi zhì biǎn dōu kǒu yí dài, chuàng zhù biān qiáng chéng bǎo, yú qīng hǎi bā ěr hǔ yán chí děng chù, shè fù jiāng yǐ xià gè guān, yú dà tōng hé nán běi, shè cān jiāng yǐ xià gè guān. yǐ xī chuí zhòng yào, quán shěng mǎ bù zhàn shǒu bīng fán wǔ wàn qī qiān yú rén, guān wài huàn fáng bīng fán jiǔ qiān yú rén, bīng é dú duō yú tā shěng. sān nián, yǐ bù lóng jí ěr wèi ān xī zhèn, shè zǒng bīng děng guān, é bīng wǔ qiān rén. yīn zhuāng làng xī zhī xiān mǐ sì dì fāng, shān shēn lín mì, shè shǒu bèi děng guān, yí liáng zhōu gāo gǔ chéng é bīng zhù shǒu. wǔ nián, yú dà tōng zhèn shè mǎ bù bīng èr qiān rén, yǐ bái tǎ chuān cè ěr tǔ èr chù bī jìn biān jìng, gè shè bīng bā bǎi rén. yǐ chā hàn dì fāng liáo kuò, shè bǎo fēng xīn qú èr xiàn, shè wén wǔ gè guān, bìng zēng shù bīng, kòng zhì hè lán shān yí dài. bā nián, yuè zhōng qí yú tǔ lǔ fān tōng yī lí zhī yào lù, yán shè kǎ lún, bā ěr kù kù děng chù, duō zhù fáng bīng, kuò shě tú dì fāng, wèi nán běi èr shān suǒ hé chù, tún zhù zhòng bīng, fēn fáng nán běi shān kǒu. shí yī nián, yīn xī lù zhī bù lóng jí ěr, běi lián hā mì, xī jiē shā zhōu, wèi guān wài zhòng dì, nǎi jiàn zhù chéng yuán, tún bīng fáng shǒu.
雍正二年,青海荡平,於西宁之北,川边之外,自巴尔讬海至扁都口一带,创筑边墙城堡,於青海、巴尔虎、盐池等处,设副将以下各官,於大通河南北,设参将以下各官。以西陲重要,全省马步战守兵凡五万七千馀人,关外换防兵凡九千馀人,兵额独多於他省。三年,以布隆吉尔为安西镇,设总兵等官,额兵五千人。因庄浪西之仙米寺地方,山深林密,设守备等官,移凉州高古城额兵驻守。五年,於大通镇设马步兵二千人,以白塔川、侧尔吐二处逼近边境,各设兵八百人。以插汉地方辽阔,设宝丰、新渠二县,设文武各官,并增戍兵,控制贺兰山一带。八年,岳锺琪於吐鲁番通伊犁之要路,严设卡伦,巴尔库库等处,多驻防兵,阔舍图地方,为南北二山锁合处,屯驻重兵,分防南北山口。十一年,因西路之布隆吉尔,北连哈密,西接沙州,为关外重地,乃建筑城垣,屯兵防守。
qián lóng sì shí jiǔ nián, fú kāng ān ā guì chóu bèi biān fáng, zì lán zhōu yí dōng zhì jīng zhōu yī qiān yú lǐ, běi dá biān chéng, wài zé fān zú huán jū, nèi zé huí mín cuò chǔ, dūn shù liáo luò, nǎi zé yào zēng shè yíng shù, fán jiāng biàn èr shí sān rén, bīng dīng èr qiān rén. sì yòu zēng bīng sān qiān rén, běi lù jìng yuǎn, nán lù qín jiē, dà hé dōng xī gè chù, hù wèi hàn wèi.
乾隆四十九年,福康安、阿桂筹备边防,自兰州迤东至泾州一千馀里,北达边城,外则番族环居,内则回民错处,墩戍寥落,乃择要增设营戍,凡将弁二十三人,兵丁二千人。嗣又增兵三千人,北路靖远,南路秦、阶,大河东西各处,互为捍卫。
dào guāng èr nián, yǐ chá hǎn nuò mén hàn tóu chéng, qí suǒ xiá èr shí zú, fēn wéi zuǒ yòu èr yì, shì méng gǔ lì, měi yì tǒng yǐ zhuān yuán, yán jī guān qiǎ, yǐ gū hé běi yě fān zhī shì. sān nián, yīn qīng hǎi méng gǔ xiàng wèi yǒu shòu shì méng cháng, nǎi jiù qīng hǎi èr shí qí nèi, shè zhèng fù méng cháng gè yī rén, suí tóng guān bīng xí wǔ, yǐ fáng fān zhòng dù hé. shí yī nián, yáng yù chūn yú chá hǎn tuō luò dì fāng, zēng shè méng gǔ bīng, fēn zuò èr bān, bù shǒu gè kǎ, yǐ zuǒ guān bīng. èr shí sān nián, fù ní yáng ā yú jiāng jūn tái huì tíng zi èr chù, gè jiàn chéng yuán, fáng yù xī fān. èr shí liù nián, bù yàn tài yǐ fān zéi rǎo biān, guī fù fáng hé jiù zhì, zēng bīng qiān rén, fēn bù yán hé dù kǒu. yòu hā lǎ kù tú ěr yíng suǒ shǔ zhī nán shān gēn, jí nán chuān yíng suǒ shǔ zhī qīng shí pō èr chù, wèi yě fān chū rù zǒng lù, gè yǐ xùn bīng zhù shǒu. yǒng ān yíng hóng yá yíng yǒng chāng xié suǒ shǔ zhī biǎn dōu kǒu shí huī guān gè yào kǒu sān shí bā chù, jūn bō bīng xún shǒu, zì shù shí rén zhì bǎi yú rén bù děng. yán biān xiǎo kǒu, gè bèi kēng qiàn, yǐ è zéi qí. shí fān zéi shì qí qiāng mǎ biàn lì, pín nián cuàn rǎo, yì sī mén qìn dì fāng, wèi fān qí lái wǎng yào qū, mù liè hù qiān rén biān wèi yī jūn, gōng yuǎn tàn jìn fáng zhī yòng. xuán yǐ yì sī mén qìn shè bīng, jǐn kě fáng gān liáng èr zhōu zhī biǎn dōu kǒu děng ài èr shí qī chù, bīng lì shàng xián bù zú, fù yú shā jīn chéng shè bīng qiān rén, yǐ fáng liáng zhōu suǒ shǔ zhī yī kē shù děng sān shí chù ài kǒu, yú yě niú gōu shè bīng qiān rén, yǐ fáng gān zhōu suǒ shǔ zhī dà cí yáo děng shí bā chù ài kǒu. tí zhèn dà yuán, fù dū shuài yán biān jiāng biàn, xiān shì yù fáng.
道光二年,以察罕诺门汗投诚,其所辖二十族,分为左右二翼,视蒙古例,每翼统以专员,严稽关卡,以孤河北野番之势。三年,因青海蒙古向未有受事盟长,乃就青海二十旗内,设正副盟长各一人,随同官兵习武,以防番众渡河。十一年,杨遇春於察罕讬洛地方,增设蒙古兵,分作二班,布守各卡,以佐官兵。二十三年,富尼扬阿於将军台、会亭子二处,各建城垣,防御西番。二十六年,布彦泰以番贼扰边,规复防河旧制,增兵千人,分布沿河渡口。又哈喇库图尔营所属之南山根,及南川营所属之青石坡二处,为野番出入总路,各以汛兵驻守。永安营、红崖营、永昌协所属之扁都口、石灰关各要口三十八处,均拨兵巡守,自数十人至百馀人不等。沿边小口,各备坑堑,以遏贼骑。时番贼恃其枪马便利,频年窜扰,亦斯门沁地方,为番骑来往要区,募猎户千人编为一军,供远探近防之用。旋以亦斯门沁设兵,仅可防甘、凉二州之扁都口等隘二十七处,兵力尚嫌不足,复於沙金城设兵千人,以防凉州所属之一颗树等三十处隘口,於野牛沟设兵千人,以防甘州所属之大磁窑等十八处隘口。提镇大员,复督率沿边将弁,先事预防。
zì yuè kòu pī chāng, huí fěi chéng zhī, yù guān xuě lǐng jiān, sāo rán bù jìng. xián fēng yuán nián, yǐ fān zéi fù chū, lìng qí shàn děng bō bīng shè kǎ, yán mì xún fáng. èr nián, lìng shū xìng ā děng dū shuài biān qiǎ wén wǔ, xiū háo lěi, zēng mǎ tàn, gè yíng dìng qī huì shào, fēn tú dǔ jié. sì nián, yīn xī níng yí dài, fān zú kuī sì, zēng mù liè hù sān qiān rén, fēn fáng ài kǒu. bā nián, yǐ qīng hǎi yí xī gē bì, gěi fān mín zàn jū, lìng xī níng zǒng bīng dào yuán, dìng lì jiè zhǐ. jiǔ nián, lìng gān sù shěng jiāng chén dū bàn tuán liàn shì yí.
自粤寇披猖,回匪乘之,玉关、雪岭间,骚然不靖。咸丰元年,以番贼复出,令琦善等拨兵设卡,严密巡防。二年,令舒兴阿等督率边卡文武,修濠垒,增马探,各营定期会哨,分途堵截。四年,因西宁一带,番族窥伺,增募猎户三千人,分防隘口。八年,以青海迤西戈壁,给番民暂居,令西宁总兵、道员,定立界址。九年,令甘肃省疆臣督办团练事宜。
tóng zhì shí nián, yù shī děng yú gān liáng gè chù biān ài, zì píng fān zhì wēi yuǎn gè kǒu, jí bā yàn róng gé shān hòu yǔ xī níng fān dì tōng lián zhě, yī lǜ jiā yì yán fáng. zhāng yào yīn gān sù zhī jīn tǎ yí dài, biān qiáng sǔn huài, píng fān zhī péi jiā yíng, gǔ làng zhī dà jìng tǔ mén, gān liáng zhī nán shān gè kǒu, shí yǒu tǔ fān cuàn rǎo, fēn qiǎn yuán biàn zhēn tàn fáng dǔ. shí yī nián, zuǒ zōng táng yú hé zhōu yí xī zhī xī nán běi sān miàn, pí lián fān jiè, jí huái shù guān lǎo yā guān tǔ mén guān sān ài kǒu, yǔ bào hǎn qiāng rén jiē jìng zhī chù, yǐ guī huà zhī fān zhòng sēng sú sì qiān rén, mǎ sì qiān yú pǐ, fáng shǒu gè guān. shì shí, píng dìng guān lǒng, jiē kè jūn zhī lì, shù wàn é bīng, jǐ tóng xū shè. zuǒ zōng táng chéng qián bì hòu, nǎi jiǎn bīng jiā xiǎng, shàn qì xiè, jiǎn jūn shí, yǐ zhòng biān fáng. wéi xīn shè zhī líng wǔ huà píng xiāo hǎi sān yíng bīng shù wú duō, bī jìn méng fān zhī yǒng chāng zhuāng làng sōng shān sān yíng, réng xún jiù é yún.
同治十年,豫师等於甘、凉各处边隘,自平番至威远各口,及巴燕戎格山后与西宁番地通连者,一律加意严防。张曜因甘肃之金塔一带,边墙损坏,平番之裴家营,古浪之大靖、土门,甘、凉之南山各口,时有土番窜扰,分遣员弁侦探防堵。十一年,左宗棠于河州迤西之西南北三面,毗连番界,及槐树关、老鸦关、土门关三隘口,与抱罕羌人接境之处,以归化之番众僧俗四千人,马四千馀匹,防守各关。是时,平定关、陇,皆客军之力,数万额兵,几同虚设。左宗棠惩前毖后,乃减兵加饷,缮器械,简军实,以重边防。惟新设之灵武、化平、硝海三营兵数无多,逼近蒙、番之永昌、庄浪、松山三营,仍循旧额云。
sì chuān xī lián wèi cáng, běi jiē qīng hǎi, nán jǐn mán yí. zì yōng zhèng qián lóng jiān, qīng hǎi dà xiǎo jīn chuān cì dì suí dìng, yán biān zhī fáng, yǐ dǎ jiàn lú wèi yóu zhòng.
四川西连卫、藏,北接青海,南尽蛮夷。自雍正、乾隆间,青海、大小金川次第绥定,沿边之防,以打箭炉为尤重。
kāng xī sān shí jiǔ nián, yí huà lín yíng yú dǎ jiàn lú, yǐ fáng lú fān.
康熙三十九年,移化林营於打箭炉,以防炉番。
yōng zhèng yuán nián, nián gēng yáo yú chuān shǎn gè chù biān ài, zé yào zēng bīng. yī wèi zhōng dù hé kǒu, nǎi tōng xī zàng yào lù, xiū zhù tǔ chéng, yǐ shǒu bèi yí zhù. yī wèi bǎo xiàn, zài dà hé zhī nán, nǎi tǔ fān chū mò zhī suǒ, yī wèi yuè guī, dì duō mán luǒ, yī wèi sōng pān wài zhī ā shù, jí huáng shèng gāng chá mù duō, jūn bō bīng zhù shǒu, shè yóu jī qiān zǒng děng guān. èr nián, qīng hǎi dàng píng, yú biān wài dān gé ěr sī dì fāng, shè cān jiāng děng guān. àn mén lā kē héng líng zi sān chù, shè shǒu bèi děng guān. hé zhōu bǎo ān bǎo, shè yóu jī děng guān. dǎ jiàn lú wài zhī mù yǎ jí dá yā lóng jiāng zhōng dù lǐ táng bā táng è luò wǔ chù, shè zǒng bīng fù jiāng děng guān, lǜ bīng zhù shǒu. liù nián, yuè zhōng qí yīn hé dōng xī miáo mín gǎi tǔ guī liú yǐ hòu, jiàn chāng suì wèi yán biān zhòng zhèn, nǎi yú bǎi xiāng píng miǎn shān níng fān níng yuè yán jǐng bō shā tuō mù rè shuǐ děng chù, zēng shè jiāng bèi yíng xùn, hé yuán yǒu zhī biàn bīng, xián lì yú jiàn chāng zhèn biāo. shí nián, huáng tíng guì yǐ jiàn chāng zhī zhú hé, jí liáng shān xī nán zhī yú hóng dì fāng, dāng zhū mán chū rù mén hù, gǔ duī gé luò èr chù, dà chì kǒu xiǎo hé bà lēi bì tiě ā dōu sì chù, jiē xì biān yào, nǎi yú zhú hé shè jiāng bèi bīng dīng gòng sān qiān rén, ā dōu shè bīng qiān rén.
雍正元年,年羹尧於川、陕各处边隘,择要增兵。一为中渡河口,乃通西藏要路,修筑土城,以守备移驻。一为保县,在大河之南,乃土番出没之所,一为越巂,地多蛮倮,一为松潘外之阿树,及黄胜冈、察木多,均拨兵驻守,设游击、千总等官。二年,青海荡平,於边外单葛耳斯地方,设参将等官。暗门、拉科、恒铃子三处,设守备等官。河州保安堡,设游击等官。打箭炉外之木雅吉达、鸦龙江中渡、里塘、巴塘、鄂洛五处,设总兵、副将等官,率兵驻守。六年,岳锺琪因河东西苗民改土归流以后,建昌遂为沿边重镇,乃於柏香坪、冕山、宁番、宁越、盐井、波沙、托木、热水等处,增设将备营汛,合原有之弁兵,咸隶於建昌镇标。十年,黄廷桂以建昌之竹核,及凉山西南之鱼红地方,当诸蛮出入门户,谷堆、格落二处,大赤口、小河坝、勒必铁、阿都四处,皆系边要,乃於竹核设将备兵丁共三千人,阿都设兵千人。
qián lóng shí qī nián, yuè zhōng qí yīn fān zhòng tóu chéng, yǐ wēi mào fù jiāng yí zhù zá gǔ nǎo, shè bīng qiān èr bǎi rén, xī nán jìng yǔ suō zhuō jiē rǎng zhī chù, jūn shè xùn zhù bīng. sì shí yī nián, jīn chuān píng dìng, yú yǎ zhōu jiàn chéng, mìng tí dū yí zhù, zēng bīng liù qiān wǔ bǎi rén, fēn shǒu yán biān. sì shí sì nián, shè mào gōng suí jìng chóng huà fǔ biān qìng níng wǔ yíng, zhì tóng nèi dì, lì sōng pān zhèn zǒng bīng, yǐ kòng fān jiǎo. sì shí wǔ nián, tè chéng é yīn chuān biān wài zhī chá mù duō, céng shè yóu jī děng biàn bīng, kòng zhì xī zàng. jīn cáng shì mǐ píng, nǎi chōu bō yíng bīng, yí fáng jiāng kǎ, zēng zhù diāo fáng, bìng yú sān àn bā yí dài, shè shǒu bèi děng guān.
乾隆十七年,岳锺琪因番众投诚,以威茂副将移驻杂谷脑,设兵千二百人,西南境与梭卓接壤之处,均设汛驻兵。四十一年,金川平定,於雅州建城,命提督移驻,增兵六千五百人,分守沿边。四十四年,设懋功、绥靖、崇化、抚边、庆宁五营,制同内地,隶松潘镇总兵,以控番徼。四十五年,特成额因川边外之察木多,曾设游击等弁兵,控制西藏。今藏事敉平,乃抽拨营兵,移防江卡,增筑碉房,并於三暗巴一带,设守备等官。
dào guāng shí sān nián, yǐ fù jiāng lǜ bīng èr qiān rén, zhù dà shù bǎo, jùn háo jiàn diāo, jiān fáng hé dào. yǐ sōng pān tún qiān jiǔ bǎi rén, guī bìng é biān. shí jiǔ nián, yīn chuān biān fáng bīng jǐn sì qiān yú rén, bù fū fáng shǒu, yú mǎ biān léi bō yuè shān juàn é biān píng shān gè tīng xiàn zēng bīng èr qiān rén, zēng liàn bīng qiān liù bǎi rén, gǎi yíng zhì, xiū diāo bǎo, bìng chì zhèn dào gè yuán, yú qiū dōng fēn xún biān jiè. xún yǐ mǎ biān děng tīng, yí fěi bù jìng, mìng dà chén qí shèn qīn wǎng chóu fáng.
道光十三年,以副将率兵二千人,驻大树堡,濬濠建碉,兼防河道。以松潘屯千九百人,归并峨边。十九年,因川边防兵仅四千馀人,不敷防守,於马边、雷波、越{山隽}、峨边、屏山各厅县增兵二千人,增练兵千六百人,改营制,修碉堡,并饬镇道各员,於秋冬分巡边界。寻以马边等厅,夷匪不靖,命大臣齐慎亲往筹防。
tóng zhì shí èr nián, yīn é biān tīng mán zú tóu chéng, zé chōng qiān bǎi hù děng zhí, biān zhì yí bīng, jiàn xiū diāo bǎo.
同治十二年,因峨边厅蛮族投诚,择充千、百户等职,编制夷兵,建修碉堡。
guāng xù èr shí sān nián, lù chuán lín yǐ sān zhān dì jiē lǐ táng, wèi rù cáng běi jiè, nǐ shè dìng zhān zhí lì tīng, ér yí jiàn chāng dào yú dǎ jiàn lú, fǎng jīn chuān wǔ tún zhī zhì, shè lì tún guān jí jiāng biàn xùn bīng, bìng jiē zhǎn diàn xiàn zhì qián cáng. qí shì yì ér wèi xíng. sān shí sān nián, bù chén yì cái bìng biān fáng jūn, zhào ěr fēng yǐ chuān biān yuán yǒu xún fáng wǔ yíng, yǐ shǔ bù fū diào qiǎn, suì dìng yì huǎn cái.
光绪二十三年,鹿传霖以三瞻地接里塘,为入藏北界,拟设定瞻直隶厅,而移建昌道於打箭炉,仿金川五屯之制,设立屯官及将弁汛兵,并接展电线至前藏。其事议而未行。三十三年,部臣议裁并边防军,赵尔丰以川边原有巡防五营,已属不敷调遣,遂定议缓裁。
xuān tǒng chū nián, zhào ěr xùn yǐ dǎ jiàn lú wài suǒ yǒu gǎi tǔ guī liú shǔ dì, nǐ xī lì yú biān wù dà chén, bìng zēng shè guān lì, kuān chóu jīng fèi, xié jì bīng shí, yǐ gù biān yǔ. sān nián, zhào ěr fēng shōu huí sān zhān, tǔ sī zhī gěng huà zhě, suì zì qǐng guī liú yún.
宣统初年,赵尔巽以打箭炉外所有改土归流属地,拟悉隶於边务大臣,并增设官吏,宽筹经费,协济兵食,以固边圉。三年,赵尔丰收回三瞻,土司之梗化者,遂自请归流云。
yún nán yán biān, huán jiē wài yí, nán jìng zhī méng zì, dāng yuè nán guó, xī nán jìng zhī téng yuè, dāng miǎn diàn guó, yóu wéi nán wéi suǒ yuè. téng yuè jiè lián yě fān, jiù shè bā guān jiǔ ài, yǐ tǔ liàn zhù fáng. miǎn diàn guó rù gòng zhī dào, xiàng yóu hǔ jù guān rù, jīng mèng mǎo lǒng chuān děng chù, yǐ dá nán diàn, shè nán yíng dū sī yǐ bèi zhī. zì wài hǎi lún bó nán lái, zhí dǐ xīn jiē, shāng gǔ xián qū běi dào, yóu téng chéng xī nán xíng, jīng nán diàn qiān yá zhǎn dá sān xuān fǔ sī, lì sì chéng ér zhì mán yǔn, guò cǐ jí yě rén jìng. qí jiān yǒu sān lù. xià wèi hé biān lù, zhōng wèi shí tī lù, shàng wèi yán shān lù. xià lù jiào jìn, shàng lù zé chái cǎo xián biàn, xíng sì rì zhì mán mù, rù miǎn diàn jiè. zhōu xíng yī rì, kě dá xīn jiē. yòu yìn dù dōng jìng zhī yě shān, xì luò yú fān zú, yīng jí lì rén yóu yìn dù qīn rù, pì dì zhǒng chá sāng, qí dì kě tōng mèng yǎng ér dá téng yuè, biān wài qiáng lín yě sú, cuò chǔ kě yú. míng dài jiù zhì tóng bì jù shí wàn rèn zhū guān, yǐ gù biān yǔ. shuǐ dào zé hǎi pò jiāng zì qiān yá yǐ xià, shuǐ shì jiàn kuān, yǔ dà jīn shā jiāng hé liú, yuán dài zhēng miǎn diàn, yǐ zhōu shī zhì shèng, qǔ jiàn líng zhī shì yě. qí yǒng chāng shùn níng dà lǐ sān fǔ, jí méng huà yī tīng, chǔ xióng fǔ zhī yáo zhōu, jiē yí xī biān jiè, shān shēn qìng mì, hàn yí zá chǔ. qīng chū yuán shè yǒng shùn zhèn zǒng bīng, dài gǎi zhèn wèi xié, jǐn yú yǒng chāng chéng zhù bīng, yán biān yí dài, yǒu biān cháng mò jí zhī yú.
云南沿边,环接外夷,南境之蒙自,当越南国,西南境之腾越,当缅甸国,尤为南维锁钥。腾越界连野番,旧设八关九隘,以土练驻防。缅甸国入贡之道,向由虎踞关入,经孟卯、陇川等处,以达南甸,设南营都司以备之。自外海轮舶南来,直抵新街,商贾咸趋北道,由腾城西南行,经南甸、千崖、盏达三宣抚司,历四程而至蛮允,过此即野人境。其间有三路。下为河边路,中为石梯路,上为炎山路。下路较近,上路则柴草咸便,行四日至蛮暮,入缅甸界。舟行一日,可达新街。又印度东境之野山,系珞瑜番族,英吉利人由印度侵入,辟地种茶桑,其地可通孟养而达腾越,边外强邻野俗,错处可虞。明代旧置铜壁、巨石、万仞诸关,以固边圉。水道则海珀江自千崖以下,水势渐宽,与大金沙江合流,元代征缅甸,以舟师制胜,取建瓴之势也。其永昌、顺宁、大理三府,及蒙化一厅,楚雄府之姚州,皆迤西边界,山深箐密,汉、夷杂处。清初原设永顺镇总兵,迨改镇为协,仅於永昌城驻兵,沿边一带,有鞭长莫及之虞。
yōng zhèng èr nián, qīng hǎi píng dìng, yú yā lóng jiāng gè chù, shè fù jiāng děng guān, zōng pó dì fāng, dāng yún nán kǒng dào, shè cān jiāng děng guān, yǐ jìng biān fú. sān nián, yīn wēi yuǎn dà shān wèi miáo luǒ pán jù zhī suǒ, nǎi yú pǔ chá shān gè chù, shè cān jiāng děng guān, bīng dīng qiān èr bǎi rén, bìng yú jiǔ lóng jiāng kǒu shè lì fáng xùn. sì nián, yǐ sì chuān ā dūn zǐ dì fāng dāng zhōng diàn mén hù, yí qí fáng xùn guī yún nán shěng guǎn xiá, yǔ lǐ táng dǎ jiàn lú xiāng wèi jī jiǎo. wǔ nián, yǐ zhōng diàn yán mào qiān lǐ, wèi diān shěng xī nán fān lí, wéi xī nǎi tōng xī zàng yào ài, zēng shè cān jiāng yíng yú zhōng diàn, shǒu bèi yíng yú wéi xī. liù nián, yīn wū méng zhèn xióng èr chù dì fāng liáo kuò, yú wū méng shè zǒng bīng děng guān, zhèn xióng shè cān jiāng děng guān, fēn ài zhù fáng. suǒ yǒu jiù shè zhī guì zhōu wēi níng yíng, yún nán zhèn xióng yíng dōng chuān yíng xián lì wū méng zhèn zǒng bīng diào qiǎn, jiàn zhù chéng yuán. xuán zēng bīng qiān wǔ bǎi rén, shè xún diān zhōu cān jiāng děng guān. qī nián, shè pǔ ěr fǔ jí pǔ ěr zhèn jiāng, biāo bīng sān qiān èr bǎi rén, fēn fáng gè lù.
雍正二年,青海平定,於鸦龙江各处,设副将等官,宗鄱地方,当云南孔道,设参将等官,以靖边服。三年,因威远大山为苗、倮盘踞之所,乃於普茶山各处,设参将等官,兵丁千二百人,并於九龙江口设立防汛。四年,以四川阿墩子地方当中甸门户,移其防汛归云南省管辖,与里塘、打箭炉相为犄角。五年,以中甸延袤千里,为滇省西南藩篱,维西乃通西藏要隘,增设参将营於中甸,守备营於维西。六年,因乌蒙、镇雄二处地方辽阔,於乌蒙设总兵等官,镇雄设参将等官,分隘驻防。所有旧设之贵州威宁营,云南镇雄营、东川营咸隶乌蒙镇总兵调遣,建筑城垣。旋增兵千五百人,设寻甸州参将等官。七年,设普洱府及普洱镇将,标兵三千二百人,分防各路。
qián lóng sān shí èr nián, yǐ mù bāng wèi tōng miǎn diàn yào lù, bìng jiǔ lóng jiāng lǒng chuān hēi shān mén gè ài, xián yǐ bīng zhù shǒu. sì shí sān nián, lǐ shì yáo yīn yǒng chāng pǔ ěr děng fǔ, xiàng yǐ zhèn xié biāo qiān wǔ bǎi rén, zài sān tái shān lóng jiāng yí dài zhù yíng fáng miǎn, dōng qù chūn huí, pō xíng fán lèi. yún nán shěng kòng zhì quán biān, zhòng zài téng yuè. qí nán diàn zhī dōng nán wèi shā mù lóng, jù hǔ jù guān bǎi yú lǐ, dāng téng yuè zuǒ bì. nán diàn zhī xī nán wèi qiān yá, jù tóng bì wàn rèn shén hù jù shí zhū guān, jūn yī èr bǎi lǐ, shí wèi gè lù yān hóu. nǎi yú shā mù lóng qiān yá èr chù gè zēng jiāng biàn yíng xùn. lóng líng dì fāng, dào tōng mù bāng, yuán zhù bīng qiān wǔ bǎi rén, qí nán sān tái shān yóu wéi è yào, yì zēng shè biàn bīng. yǐ shùn níng yí lù jiù yǒu zhī é bīng, fēn zhù miǎn níng, yǔ yǒng shùn yòu yíng xié tóng fáng shǒu. zǒng dū tí zhèn dà yuán, měi nián zhuó fù téng yuè biān wài xún yuè yī zhōu, yǐ qī yán mì.
乾隆三十二年,以木邦为通缅甸要路,并九龙江、陇川、黑山门各隘,咸以兵驻守。四十三年,李侍尧因永昌、普洱等府,向以镇、协标千五百人,在三台山、龙江一带驻营防缅,冬去春回,颇形烦累。云南省控制全边,重在腾越。其南甸之东南为杉木笼,距虎踞关百馀里,当腾越左臂。南甸之西南为千崖,距铜壁、万仞、神护、巨石诸关,均一二百里,实为各路咽喉。乃於杉木笼、千崖二处各增将弁营汛。龙陵地方,道通木邦,原驻兵千五百人,其南三台山尤为扼要,亦增设弁兵。以顺宁一路旧有之额兵,分驻缅宁,与永顺右营协同防守。总督、提、镇大员,每年酌赴腾越边外巡阅一周,以期严密。
jiā qìng shí qī nián, yǐ yún nán biān wài yě yí luǒ fěi sì rǎo, ér miǎn níng téng yuè gè ài, jiē zhàng lì zhī dì, nán zhù guān bīng, fù shè tǔ liàn bīng yī qiān liù bǎi rén, yǐ bā bǎi rén zhù shǒu miǎn níng zhī bǐng yě shān liáng děng chù, bā bǎi rén zhù shǒu téng yuè zhī mán zhāng shān děng chù, shěng guān bīng zhēng diào zhī láo.
嘉庆十七年,以云南边外野夷倮匪肆扰,而缅宁、腾越各隘,皆瘴疠之地,难驻官兵,复设土练兵一千六百人,以八百人驻守缅宁之丙野山梁等处,八百人驻守腾越之蛮章山等处,省官兵征调之劳。
dào guāng jiān, lín zé xú yú yí xī yí gǎi xié yíng, zēng shè biàn bīng. qí è yào zhī chù, wèi yǒng píng xiàn yǒng chāng fǔ lóng jiē xùn yǒng dìng xùn yàng bì xùn yáo guān xùn děng, fán èr shí yī xùn, xián zēng bīng zhù fáng, ér lán cāng jiāng qiáo yóu wéi è xiǎn. shùn níng fǔ pí lián yí dì, yǐ lóng líng xié yǔ shùn níng cān jiāng duì diào. miǎn níng tīng xī là yòu diān ā lǔ shǐ táng děng chù fáng jūn, huò fēn xùn duō ér cún chéng shǎo, huò fēn xùn shǎo ér cún chéng duō, dì zhī yí xiǎn yǔ bīng zhī duō shǎo bù jūn, xián zhuó liàng zēng diào. dà lǐ fǔ yuán zhù tí dū, ér shàng xià èr guān, jí tài hé xiàn chéng mí dù hóng yán zhào zhōu děng chù, shàng shǔ kōng xū, jūn zēng bīng tián fáng. yáo zhōu méng huà èr chù, yì gǎi xùn zēng bīng.
道光间,林则徐於迤西移改协、营,增设弁兵。其扼要之处,为永平县、永昌府龙街汛、永定汛、漾濞汛、姚关汛等,凡二十一汛,咸增兵驻防,而澜沧江桥尤为扼险。顺宁府毗连夷地,以龙陵协与顺宁参将对调。缅宁厅、锡腊、右甸、阿鲁、史塘等处防军,或分汛多而存城少,或分汛少而存城多,地之夷险与兵之多少不均,咸酌量增调。大理府原驻提督,而上下二关,及太和县城、弥渡、红岩、赵州等处,尚属空虚,均增兵填防。姚州、蒙化二处,亦改汛增兵。
tóng zhì jiān, yún nán píng dìng, cén yù yīng yīn yí xī lì jiāng fǔ chéng dì chǔ jí biān, jiè lián xī zàng, lì jiāng jiàn chuān jiāo jiè zhī lǎ jī míng dì fāng, xì jiāng biān yào ài, jiāng wài jí yě rén jìng, xiàng wèi shè bīng. nǎi yǐ lì hè zhèn dū sī yí zhù lì jiāng fǔ, jiàn chuān yíng dū sī yí zhù lǎ jī míng. cǐ wài chǔ xióng fǔ shǔ zhī bā shào dì fāng sān sì bǎi lǐ jiān, luǒ yí zá jū, yì xì yào dì, lìng chǔ xióng xié fù jiāng shè xùn zhù bīng. shí sān nián, yǐ zhāo tōng biāo bīng zhī bàn, fù jīn shā jiāng wài zhù shǒu.
同治间,云南平定,岑毓英因迤西丽江府城地处极边,界连西藏,丽江、剑川交界之喇鸡鸣地方,系江边要隘,江外即野人境,向未设兵。乃以丽鹤镇都司移驻丽江府,剑川营都司移驻喇鸡鸣。此外楚雄府属之八哨地方三、四百里间,倮夷杂居,亦系要地,令楚雄协副将设汛驻兵。十三年,以昭通标兵之半,赴金沙江外驻守。
guāng xù qī nián, liú zhǎng yòu yīn jiàn chuān chéng dì dāng kǒng dào, wèi yí xī yào qū, yǐ lǎ jǐng yíng yí zhù jiàn chuān. lǎ jǐng yì lán cāng jiāng yào dì, yǐ jí wěi xùn yí zhù, hù xiāng huì shào. shí yī nián, cén yù yīng yīn diān shěng rù yuè nán zhī lù, yǐ bái mǎ guān wèi yào, fǎ lán xī rén tōng shāng zhī lù, yǐ méng zì xiàn wèi chōng, yán biān qiān lǐ, chǔ chù cuò rǎng, liú fáng zhī bīng yī wàn liù qiān rén, biān wèi sān shí yíng, yǐ bái mǎ guān lì kāi huà zhèn zǒng bīng, méng zì lì lín yuán zhèn zǒng bīng, měi nián zhàng xiāo zhī jì, qīn fù biān chuí, jiǎn yuè yíng wǔ. gè jiù xī chǎng, guī zhì hóng dà, chǎng dīng shù wàn rén, hàn yí zá chǔ, qiě tōng sān měng mán hào gè lù, nǎi zēng shè tóng zhī yī yuán, yí lín yuán zhī dū sī yíng bīng zhù fáng gè jiù, diào yuán zhù kāi huà yóu jī yí shǒu bái mǎ guān, yǐ yòu yíng dū sī fēn fáng gǔ lín, yí yòu yíng shǒu bèi zhù zhǎng gāng lǐng, yǐ lín yuán yóu jī zhù méng zì xiàn, yòu yíng dū sī fēn fáng shuǐ tián, yòu yíng shǒu bèi fēn fáng sōng tián, wèi yīn dì zhì yí zhī jì. zì yún nán rù miǎn diàn, gòng yǒu liù tú, yǐ mán yǔn yī tú wèi jié jìng, yán biān yóu xī ér nán ér dōng, jiē yě rén shān zhài, bù liè yú jiǔ ài zhī wài, bīng tuán shǒu wàng, shí yú bù zú. nǎi diào guān wài jìng lǚ èr qiān yú rén, yǔ yuán yǒu fáng jūn jí xiāng tuán tǔ sī, xié lì jǐng bèi. shí sì nián, cén yù yīng yǐ biān jìng luǒ hēi yí fěi, pín nián zī shì, fēn bié jiǎo fǔ. luǒ hēi suǒ tún jù zhī dì, fēn shàng xià gǎi xīn, zài lán cāng jiāng pàn, jiè jiē tǔ sī, qí dōng xī dà lù, yǔ miǎn diàn bī chù, wèi shùn níng pǔ ěr liǎng fǔ píng bì, qí xià gǎi xīn dì fāng, yóu wéi è yào. nǎi zēng shè zhèn biān fǔ yí tīng, zé dì jiàn zhù chéng yuán, bìng shè cān jiāng děng guān, zhù fáng bīng dīng yī qiān yī bǎi wǔ shí bā rén. èr shí èr nián, lù chuán lín yǐ wéi xī xié suǒ shǔ ā dūn zǐ xùn dì, jiè jiē chuān biān zhī bā táng, zuǒ lín lán cāng jiāng, yòu yì jīn shā jiāng, dì shì zhì yào, yīng miǎn tiě lù suǒ jīng, xiāng jù jiàn jìn, jǐn sì wǔ rì chéng. nǎi xié shāng sì chuān jiāng chén, zhuó shè zhòng zhèn, bìng yú chuān diān jiāo jiè chù, liǎng shěng gè shè wén wǔ yuán biàn, xié lì fáng biān. yún nán zì yīng jù miǎn diàn, fǎ duó yuè nán, fáng shǒu liǎng nán. guāng xù zhī jì, xī nán téng yuè lín ān liǎng lù, chuàng shè tuán liàn, shāo zī hàn wèi. ér xiǎng chù bīng dān, biān fáng jiàn chí yǐ.
光绪七年,刘长佑因剑川城地当孔道,为迤西要区,以喇井营移驻剑川。喇井亦澜沧江要地,以吉尾汛移驻,互相会哨。十一年,岑毓英因滇省入越南之路,以白马关为要,法兰西人通商之路,以蒙自县为冲,沿边千里,处处错壤,留防之兵一万六千人,编为三十营,以白马关隶开化镇总兵,蒙自隶临元镇总兵,每年瘴消之际,亲赴边陲,简阅营伍。个旧锡厂,规制宏大,厂丁数万人,汉、夷杂处,且通三猛、蛮耗各路,乃增设同知一员,移临元之都司营兵驻防个旧,调原驻开化游击移守白马关,以右营都司分防古林,移右营守备驻长冈岭,以临元游击驻蒙自县,右营都司分防水田,右营守备分防嵩田,为因地制宜之计。自云南入缅甸,共有六途,以蛮允一途为捷径,沿边由西而南而东,皆野人山寨,布列於九隘之外,兵团守望,时虞不足。乃调关外劲旅二千馀人,与原有防军及乡团、土司,协力警备。十四年,岑毓英以边境倮黑夷匪,频年滋事,分别剿抚。倮黑所屯踞之地,分上下改心,在澜沧江畔,界接土司,其东西大路,与缅甸逼处,为顺宁、普洱两府屏蔽,其下改心地方,尤为扼要。乃增设镇边抚夷厅,择地建筑城垣,并设参将等官,驻防兵丁一千一百五十八人。二十二年,鹿传霖以维西协所属阿墩子汛地,界接川边之巴塘,左临澜沧江,右挹金沙江,地势至要,英缅铁路所经,相距渐近,仅四、五日程。乃协商四川疆臣,酌设重镇,并於川、滇交界处,两省各设文武员弁,协力防边。云南自英据缅甸,法夺越南,防守两难。光绪之季,西南腾越、临安两路,创设团练,稍资捍卫。而饷绌兵单,边防渐弛矣。
guǎng dōng biān fáng, hǎi zhòng yú lù. tóng zhì shí sān nián, yuè nán bù jìng, dū chén ruì lín lǜ qí yuè jiè, yǐ fáng yǒng èr qiān rén è shǒu qīn zhōu. guāng xù bā nián, zēng guó quán yīn qīn zhōu zhī dōng xīng jiē, dì jiē yuè nán, bō jìn bīng èr yíng zhù shǒu, xù bō lǎo yǒng sān yíng zhù zhī. shí nián, fǎ lán xī qīn duó yuè nán, péng yù lín dū bàn yuè fáng, yǐ qīn zhōu yǔ lián zhōu bìng zhòng, zēng diào yíng yǒng fù qīn lián, kǒng dì guǎng bīng dān, yǐ tuán liàn xié shǒu. zhì shěng nèi fáng wù, zé yǒu sān jiāng kǒu zhī pái yáo, qióng yá zhī lí fěi, shí huò chū cháo zī shì. pái yáo shān jìng sì bǎi yú lǐ, kāng xī sì shí yī nián, yú yáo jìng shì zhōng zhī sān jiāng kǒu, shè lì zhài chéng, zhì fù jiāng děng guān, bīng dīng qiān yú rén. dào guāng shí èr nián, zēng sān jiāng kǒu shù bīng èr qiān rén, jiàn zhù diāo tái, yǐ kòng zhì hàn yáo. guāng xù shí sān nián, zhāng zhī dòng jiǎo píng qióng zhōu lí fěi, shān lù kāi tōng, shōu fǔ lí zhòng shí wàn rén, dìng fǔ lí zhāng chéng shí èr tiáo. yuè shěng fù shān dài hǎi, xī lái ōu bó, shǒu jí yuè yáng, lù lù jǐn qīn lián yí lù dāng dí, fáng shù jiào yì yú hǎi jiāng yě.
广东边防,海重於陆。同治十三年,越南不靖,督臣瑞麟虑其越界,以防勇二千人扼守钦州。光绪八年,曾国荃因钦州之东兴街,地接越南,拨劲兵二营驻守,续拨老勇三营助之。十年,法兰西侵夺越南,彭玉麟督办粤防,以钦州与廉州并重,增调营勇赴钦、廉,恐地广兵单,以团练协守。至省内防务,则有三江口之排瑶,琼、崖之黎匪,时或出巢滋事。排瑶山境四百馀里,康熙四十一年,於瑶境適中之三江口,设立寨城,置副将等官,兵丁千馀人。道光十二年,增三江口戍兵二千人,建筑碉台,以控制悍瑶。光绪十三年,张之洞剿平琼州黎匪,山路开通,收抚黎众十万人,定抚黎章程十二条。粤省负山带海,西来欧舶,首及粤洋,陆路仅钦、廉一路当敌,防戍较易於海疆也。
guǎng xī nán biān, mián gèn qiān yú lǐ, yuán shè ài suǒ bǎi yǒu jiǔ chù, fēn kǎ liù shí liù chù, yǔ yuè nán zhī liàng shān gāo píng xuān guāng děng chù jiē rǎng. cóng shān mì qìng zhōng, xiǎo jìng xián tōng. zhèn nán guān zhì lóng zhōu yí lù, dì jiào kuān píng, wèi zhōng yuè shāng lǚ tōng qú, dōng chū tài píng nán níng, xī chū guī shùn zhèn ān zhī zǒng huì. zì lóng zhōu yǐ dōng, xià shuǐ zhí dá wú xún, yǒu jiàn líng zhī shì. lì cháo nán fān xiàng huà, zì qīng chū zhì dào guāng xián fēng jiān, wéi yú lóng píng yíng suǒ xiá shuǐ lù gè ài kǒu, yǐ shù bīng jí yán biān tǔ sī xié lì fáng shǒu.
广西南边,绵亘千馀里,原设隘所百有九处,分卡六十六处,与越南之谅山、高平、宣光等处接壤。丛山密箐中,小径咸通。镇南关至龙州一路,地较宽平,为中越商旅通衢,东出太平、南宁,西出归顺、镇安之总汇。自龙州以东,下水直达梧、浔,有建瓴之势。历朝南藩向化,自清初至道光、咸丰间,惟於龙凭营所辖水陆各隘口,以戍兵及沿边土司协力防守。
tóng zhì shí yī nián, lìng féng zi cái děng jiù shù suǒ zhī zhèn jiǎn xuǎn gè yíng, fēn bù gè ài, shì wèi fáng jūn shǒu biān zhī shǐ. dài fǎ yuè zhàn shì qǐ, biān fēn rì jí, zhēng tiáo pín fán, bīng wú jiǔ zhù zhī dì.
同治十一年,令冯子材等就戍所之镇拣选各营,分布各隘,是为防军守边之始。迨法、越战事起,边氛日亟,征调频烦,兵无久驻之地。
guāng xù shí èr nián, zhōng fǎ kuǎn yì jì chéng, liǎng guǎng zǒng dū zhāng zhī dòng yǐ zhèn nán yī guān, qián xiá zhōng wài, gù shǔ jí chōng zhī dì, jí zhèn nán guān zhī zhōng hòu zuǒ yòu gè lù, yì xū fēn bīng shè fáng. guān yǐ nèi zhī guān nán ài jí píng xiáng tǔ zhōu wèi zhōng lù. zì guān yǐ dōng, míng jiāng tīng xiá zhī yóu ài, níng míng zhōu xiá zhī luó ài, sī líng tǔ zhōu xiá zhī ài diàn ài, shàng sī zhōu xiá zhī bǎi lún ài bō jī ài wèi dōng lù. zì guān yǐ xī, lóng zhōu tīng xiá zhī píng xī guān shuǐ kǒu guān, xià dòng tǔ zhōu xiá zhī bù jú ài gěng huā ài, guī shùn zhōu xiá zhī pín dòng ài lóng bāng ài, zhèn ān tīng xiá zhī měng dòng ài bō niǎn ài bǎi huái dà ài děng wéi xī lù. yǐ shàng gè ài, xián zēng bīng tún shǒu. yǐ shí èr yíng fáng zhèn nán guān zhōng lù, yǐ sì yíng fáng dōng lù, liù yíng fáng xī lù. qí dào lù kuān zhě, zhù tái zhì pào lù zhǎi zhě, shè kǎ jùn háo shén pì zhě, zé jué duàn jìng lù, jìn zǔ wǎng lái. yù zào dì yíng. wú shì zé cāo liàn, yǒu jǐng zé zhēng diào fù yuán. guǎng xī tí dū yóu liǔ zhōu yí zhù lóng zhōu, yǐ kòng zhì biān yí. ér biān jìng guò cháng, guì néng è yào. guān qián ài wèi liàng shān lái lù, luó ài wèi jiān dào suǒ tōng, guī shùn zhī lóng bāng ài, zhèn ān zhī nà pō ài, fēn è mù mǎ bǎo lè yí kòu lái lù, yóu ài dāng wén yuān zhī chōng, jí lóng zhōu hòu lù, xià dòng tǔ zhōu tōng zhèn biān shēng xī, lìng zhù biān gè jiàng lǐng, yí jiā yán fáng. xuán dū chén zhāng zhī dòng yǐ yán biān zhī xīn tài xié shàng sī yíng zhèn ān xié gè yíng bīng, huò gǎi yǒng bǔ bīng, huò cái bīng liú yǒng, gè jiù suǒ yí, jí fēn fáng zhī jǔ, wèi bìng shěng zhī móu. shí sān nián, fù yí zhù zhèn dào gè yuán, yǐ zī fēn rèn.
光绪十二年,中、法款议既成,两广总督张之洞以镇南一关,钤辖中外,固属极冲之地,即镇南关之中后左右各路,亦须分兵设防。关以内之关南隘及凭祥土州为中路。自关以东,明江厅辖之由隘,宁明州辖之罗隘,思陵土州辖之爱店隘,上思州辖之百仑隘、剥机隘为东路。自关以西,龙州厅辖之平西关、水口关,下冻土州辖之布局隘、梗花隘,归顺州辖之频峒隘、龙邦隘,镇安厅辖之猛峒隘、剥淰隘、百怀大隘等为西路。以上各隘,咸增兵屯守。以十二营防镇南关中路,以四营防东路,六营防西路。其道路宽者,筑台置炮;路窄者,设卡浚濠;甚僻者,则掘断径路,禁阻往来。豫造地营。无事则操练,有警则徵调赴援。广西提督由柳州移驻龙州,以控制边夷。而边境过长,贵能扼要。关前隘为谅山来路,罗隘为间道所通,归顺之龙邦隘,镇安之那坡隘,分扼牧马、保乐夷寇来路,由隘当文渊之冲,即龙州后路,下冻土州通镇边声息,令驻边各将领,宜加严防。旋督臣张之洞以沿边之新太协、上思营、镇安协各营兵,或改勇补兵,或裁兵留勇,各就所宜,即分防之举,为并省之谋。十三年,复移驻镇、道各员,以资分任。
èr shí sān nián, tán zhōng lín yīn biān jìng yí zhǎng fán qiān qī bǎi lǐ, jǐn shì yíng xùn, zhōng xián dān bó, nǎi è yào jiàn zhù pào tái. yuán yǒu fáng jūn èr shí yíng, yǐ fēn fáng jiàn shǎo, měi yíng zhǐ néng chōu bō èr péng zhù shǒu pào tái. èr shí liù nián, sū yuán chūn yīn nán tài sì zhèn jí shàng sī guī shùn sì fǔ èr tīng zhōu, jiē wèi biān dì, yǒng dīng shù jǐn wàn rén, fán sān guān bǎi ài, yán biān pào tái, jiē xū fáng shǒu. nǎi yǐ xīn mù diào fù jiāng nán zhī wǔ yíng, bìng chōu diào biān jūn wǔ yíng, hé chéng shí yíng, wèi jiǎo bàn yán biān yóu yǒng tǔ fěi zhī yòng. sān shí nián, kē féng shí lìng gè zhōu xiàn zēng mù yǒng dīng bā qiān yú rén, gěi yǐ máo sè hòu táng qiāng, yǐ zuǒ fáng jūn, bìng lìng gè shǔ quàn mín jiān duō zhù diāo bǎo, jí yù wài wǔ.
二十三年,谭锺麟因边境迤长凡千七百里,仅恃营汛,终嫌单薄,乃扼要建筑炮台。原有防军二十营,以分防见少,每营止能抽拨二棚驻守炮台。二十六年,苏元春因南、太、泗、镇及上思、归顺四府二厅州,皆为边地,勇丁数仅万人,凡三关百隘,沿边炮台,皆须防守。乃以新募调赴江南之五营,并抽调边军五营,合成十营,为剿办沿边游勇土匪之用。三十年,柯逢时令各州县增募勇丁八千馀人,给以毛瑟后膛枪,以佐防军,并令各属劝民间多筑碉堡,藉御外侮。
sān shí yī nián, lǐ jīng xī yǐ guǎng xī yán biān, quán shì fáng jūn, jìn nián biān fáng dà jūn, zhuān zhù lóng zhōu xùn liàn, ér nán tài zhèn děng jùn, yǐ qì diān biān, wú fù biān yíng zōng jī, kè jūn yòu chè huí guò bàn, nǎi zhuó zēng fáng yíng, mù tǔ zhù qīn bīng, jiù dì fáng yù. gài guǎng xī zhì bīng, jiù é liù wàn èr qiān yú rén, zì tóng zhì sì nián yǐ hòu, lǚ jiā cái tài, yóu zhì bīng ér qū zhòng fáng jūn. fǎ yuè shì qǐ, yú biān dì fáng jūn, yóu wéi zhù zhòng. zhì guāng xù jì nián, gǎi liàn xīn jūn, fēi fù fáng yíng guī zhì yǐ.
三十一年,李经羲以广西沿边,全恃防军,近年边防大军,专驻龙州训练,而南、太、镇等郡,以迄滇边,无复边营踪迹,客军又撤回过半,乃酌增防营,募土著亲兵,就地防御。盖广西制兵,旧额六万二千馀人,自同治四年以后,屡加裁汰,由制兵而趋重防军。法、越事起,於边地防军,尤为注重。至光绪季年,改练新军,非复防营规制矣。
méng gǔ yǐ hàn hǎi wèi jiè huà, qí bù luò zhī dà lèi yǒu sì: yuē mò nán nèi měng gǔ, yuē mò běi wài méng gǔ, yuē mò xī è lǔ tè méng gǔ, yuē qīng hǎi méng gǔ. qīng chū, mò nán méng gǔ chén fú zuì xiān. zhì kāng xī chū nián, ér mò běi kā ěr kā sān bù nèi kuǎn. jí qīn zhēng zhǔn gá ěr, ér qīng hǎi zhū bù lái tíng. wéi mò xī è lǔ tè bù, zhì qián lóng jiān shǐ zhēng dìng yān. mò běi wài sì méng méng gǔ, kāng xī jiān chū dìng, zēng wèi wǔ shí wǔ qí. yōng zhèng jiān, zēng sān yīn nuò yán bù, gòng qián sān bù wèi sì bù. qián lóng zhōng, zēng zhì bā shí èr qí. qí huì méng fēn sì lù: tǔ xiè tú hàn wèi zhōng lù, chē chén hàn wèi dōng lù, zhá sà kè tú hàn wèi xī lù, sān yīn nuò yán wèi běi lù. qián lóng jiān, zhù chéng yú wū lǐ yǎ sū tái jí kē bù duō èr chù yǐ zhèn fǔ zhī. qí tǒng shuài méng bīng zhī zhì, nèi zhá sà kè zhī bīng, tǒng yú méng cháng. wài zhá sà kè zhī bīng, tǒng yú dìng biān zuǒ fù jiāng jūn. dù ěr bó tè jí xīn tǔ ěr hù tè hé shuò tè zhī bīng, tǒng yú kē bù duō bàn shì dà chén. tǔ ěr hù tè zhī bīng tǒng yú yī lí jiāng jūn. qīng hǎi gè bù luò zhī bīng, tǒng yú xī níng bàn shì dà chén. yōng zhèng jiān, xī chuí wèi jìng, a ěr tài jí hé tào yǐ běi, yí xī zhí dá bā lǐ kūn, píng yuán shā qì, shù qiān lǐ jiān, wú xiǎn kě è. nǎi yú sì tái zhì sān shí wǔ tái, měi tái xuǎn jīng bīng zhù shǒu, hù wèi shēng yuán. yú wū lǐ yǎ sū tái chéng wài shān diān è yào chù, fù gè jiàn pào tái, tún zhòng bīng yú tè sī tái xī lǐ. xuán zēng shè kǎ lù bā chù yú yán kǒu gē bì èr kǒu, qiǎn bīng gēng fān xún tàn, yǐ qī yán mì. qí shí fáng zài xī jiǎo, ér běi bǐ wú jīng. zì qián lóng jiān dàng píng zhǔn bù, ér wèi lā tè lái guī, nèi wài gè méng cháng, cóng zhēng huí zhǔn, lǚ zòu biān xūn, xīn jiù tǔ ěr hù tè, tóng yīng máo tǔ, běi jìng é luó sī yì fāng jí mù, yīn shān hàn hǎi jiān, bǎi yǒu yú nián wú shì yǐ.
蒙古以瀚海为界画,其部落之大类有四:曰漠南内蒙古,曰漠北外蒙古,曰漠西厄鲁特蒙古,曰青海蒙古。清初,漠南蒙古臣服最先。至康熙初年,而漠北喀尔喀三部内款。及亲征准噶尔,而青海诸部来庭。惟漠西厄鲁特部,至乾隆间始征定焉。漠北外四盟蒙古,康熙间初定,增为五十五旗。雍正间,增三音诺颜部,共前三部为四部。乾隆中,增至八十二旗。其会盟分四路:土谢图汗为中路,车臣汗为东路,札萨克图汗为西路,三音诺颜为北路。乾隆间,筑城於乌里雅苏台及科布多二处以镇抚之。其统率蒙兵之制,内札萨克之兵,统於盟长。外札萨克之兵,统於定边左副将军。杜尔伯特及新土耳扈特、和硕特之兵,统於科布多办事大臣。土耳扈特之兵统於伊犁将军。青海各部落之兵,统於西宁办事大臣。雍正间,西陲未靖,阿尔泰及河套以北,迤西直达巴里坤,平原沙碛,数千里间,无险可扼。乃於四台至三十五台,每台选精兵驻守,互为声援。於乌里雅苏台城外山颠扼要处,复各建炮台,屯重兵於特斯台锡里。旋增设卡路八处於盐口、戈壁二口,遣兵更番巡探,以期严密。其时防在西徼,而北鄙无惊。自乾隆间荡平准部,而卫拉特来归,内外各盟长,从征回、准,屡奏边勋,新旧土耳扈特,同膺茅土,北境俄罗斯亦方辑睦,阴山、瀚海间,百有馀年无事矣。
dài xián fēng tóng zhì jiān, zhōng yuán duō gù, méng biān yì duō bù jìng. tóng zhì sì nián, zēng rè hé mǎ duì sān bǎi rén. wǔ nián, yǐ bāo tóu zhèn wèi suí yuǎn yào qū, yuán yǒu fáng bīng, jī nián pí fá, diào jí lín mǎ duì xié tóng zhù shǒu. liù nián, lǐ yún lín yǐ sān yīn nuò yán méng bīng zhuān fáng wū chéng, ér zhāo mù qí gǔ mín yǒng zhù bā lǐ gāng, yǔ kē bù duō tǎ ěr bā hā tái èr chéng méng bīng wèi jī jiǎo. bā nián, yǐ bù lún tuō hǎi gè lǐng duì dà chén suǒ yǒu qí bīng, gǎi lì kē bù duō dà chén, fēn fáng rè hé děng chù. lìng wū liáng hǎi zǒng guǎn, zì bo guǒ sū kè bà zhì shā bīn dá bā hā yǔ é luó sī jiē jiè chù, xīn lì è bó jiè pái bā chù, yán mì xún chá. xǐ è lǔ tè sēng zhòng yú a ěr tài shān, xǐ sú zhòng yú qīng gé lǐ hé. jiǔ nián, diào dà tóng xuān huà liàn jūn èr qiān rén zhù fáng kù lún, xiū fù tuī hé yǐ běi zhì wū chéng shí wǔ tái zhàn, bìng mù mǎ sān qiān pǐ, rè hé zēng liàn yáng qiāng duì sān bǎi rén, yǐ gù kù lún xī lù zhī fáng. shí nián, yǐ jì sī hóng guǒ ěr tái zhàn wèi chá hā ěr jí guī huà suí yuǎn yùn liáng yào qū, bō bīng zhù shǒu. lìng méng gǔ gè tái, zì zhāng jiā kǒu zhì bā tái, yǐ chá hā ěr dū tǒng guǎn lǐ. zì jiǔ tái zhì kē bù duō, jí kù lún guī huà èr lù, yǐ gè méng cháng guǎn lǐ. měi tái zēng shè tuó mǎ bǎi wǔ shí pǐ, fán jūn xiè liáng shí, jiē hù zhuǎn yùn, yǐ lì jūn xíng. shí yī nián, gǎi jiàn wū lǐ yǎ sū tái shí chéng, bìng zhěng dùn yán biān tái wù. kù lún xī jiē é jiāng, xiàng wèi shè bīng, nǎi yú tú chē liǎng méng méng bīng nèi, lún pài sì bǎi rén, fēn zhù kù lún sì jìng. shí èr nián, diào chá hā ěr mǎ duì xié fáng wū lǐ yǎ sū tái. xuán yǐ jūn tái sì shí sì zhàn, dì shì mián cháng, fēn fáng sǎn màn. nǎi fēn wéi sì lù, yú zhōng èr lù zé yào zhù yíng, diào suí yuǎn chéng mǎ duì yí fáng hā ěr ní dūn, yǐ yuán yǒu zhī bīng shǒu sāi ěr wū sū.
迨咸丰、同治间,中原多故,蒙边亦多不靖。同治四年,增热河马队三百人。五年,以包头镇为绥远要区,原有防兵,积年疲乏,调吉林马队协同驻守。六年,李云麟以三音诺颜蒙兵专防乌城,而招募奇古民勇驻八里冈,与科布多、塔尔巴哈台二城蒙兵为犄角。八年,以布伦讬海各领队大臣所有旗兵,改隶科布多大臣,分防热河等处。令乌梁海总管,自卜果苏克霸至沙宾达巴哈与俄罗斯接界处,新立鄂博界牌八处,严密巡察。徙厄鲁特僧众於阿尔泰山,徙俗众於青格里河。九年,调大同、宣化练军二千人驻防库伦,修复推河以北至乌城十五台站,并牧马三千匹,热河增练洋枪队三百人,以固库伦西路之防。十年,以济斯洪果尔台站为察哈尔及归化、绥远运粮要区,拨兵驻守。令蒙古各台,自张家口至八台,以察哈尔都统管理。自九台至科布多,及库伦、归化二路,以各盟长管理。每台增设驼马百五十匹,凡军械粮食,接护转运,以利军行。十一年,改建乌里雅苏台石城,并整顿沿边台务。库伦西接俄疆,向未设兵,乃於图、车两盟蒙兵内,轮派四百人,分驻库伦四境。十二年,调察哈尔马队协防乌里雅苏台。旋以军台四十四站,地势绵长,分防散漫。乃分为四路,於中二路择要驻营,调绥远城马队移防哈尔尼敦,以原有之兵守塞尔乌苏。
zhì guāng xù jiān, xīn jiāng dà dìng, xī gù wú yú, ér běi jìng é huàn jiàn bī. guāng xù liù nián, diào xuān huà liàn jūn zhí lì bù duì fù kù lún fáng é. qī nián, yīn wū chéng sān miàn lín é, biān fáng zhòng yào, ér yuán yǒu fáng jūn, jì yì shēng shū, wū chéng gòng zhù méng gǔ liàn jūn jí hēi lóng jiāng chá hā ěr mǎ duì èr qiān wǔ bǎi rén, yóu jīng yíng pài jiào xí qián wǎng jiào liàn, bǐ chéng jìng lǚ. shí bā nián, lǐ hóng zhāng yǐ rè hé dōng jìng shān gǔ cóng zá, pí lián fèng tiān, bō zhí lì liàn jūn mǎ bù duì gè yī yíng zé yào zhù fáng. èr shí sì nián, yǐ rè hé chá hā ěr wèi méng biān yào dì, lìng gè dū tǒng děng xuǎn liàn bīng dīng, zhěng bèi jūn shí. sān shí èr nián, yǐ rè hé mǎ bù duì sān yíng gǎi biān wèi cháng bèi jūn, qí bīng é jūn cì dì bǔ zú. shí nèi wài méng gǔ bīng rì yì chán ruò, é rén suì qīn qīn lán rù, wū liáng hǎi yǐ nán shòu qí láo lóng, kā lǔ lún hé yǐ dōng zì qí kěn mù, è bó kǎ lún suì tóng xū shè yǐ.
至光绪间,新疆大定,西顾无虞,而北境俄患渐偪。光绪六年,调宣化练军、直隶步队赴库伦防俄。七年,因乌城三面邻俄,边防重要,而原有防军,技艺生疏,乌城共驻蒙古练军及黑龙江、察哈尔马队二千五百人,由京营派教习前往教练,俾成劲旅。十八年,李鸿章以热河东境山谷丛杂,毗连奉天,拨直隶练军马步队各一营择要驻防。二十四年,以热河、察哈尔为蒙边要地,令各都统等选练兵丁,整备军实。三十二年,以热河马步队三营改编为常备军,其兵额均次第补足。时内外蒙古兵日益孱弱,俄人遂骎骎阑入,乌梁海以南受其牢笼,喀鲁伦河以东恣其垦牧,鄂博、卡伦遂同虚设矣。
zhí lì yán méng biān fáng wù, yōng zhèng jiǔ nián, lìng zhí lì jiāng chén xiū zhì biān qiáng, qí gǔ běi xuān huà dà tóng sān chù, xián mù bīng zēng fáng. zì dú shí kǒu yǐ xī, zhì shā hǔ kǒu yí dài yào ài, yì zhuó zēng biàn bīng. shí nián, yú dú shí kǒu gǎi shè fù jiāng yǐ xià gè guān, zēng é bīng bā bǎi rén, biān qiáng chōng yào chù, zēng shè lù zhà mù shān, yǐ bèi dǔ yù. zì qīng chū zhì qián lóng jiā qìng cháo, méng biān suí jí. xián tóng zhī jiān, xī chuí yòng bīng, méng fěi yì jiàn zī shì. tóng zhì sì nián, yǐ zhí lì běi jìng yán biān guān kǒu wǔ shí yú chù, bīng shù shén dān, tiáo bō jīng shī huǒ qì yíng wēi yuǎn duì tí biāo mǎ bù duì, fēn zhù xǐ fēng kǒu tiě mén guān luán yáng sǎ hé qiáo zūn huà luó wén yù yí běi yí xī děng chù. guāng xù qī nián, lǐ hóng zhāng yǐ běi biān duō lún tīng dì jiān méng qí, jǐn yǒu xīn jiù fáng jūn qī bǎi yú rén, bù fū fēn bù, zēng diào xuān huà liàn jūn mǎ duì yī yíng fēn duàn suō xún. shí bā nián, yǐ zhí lì fáng jūn wǔ yíng zhù gǔ běi kǒu. shí jiǔ nián, lǐ hóng zhāng yīn gǔ běi kǒu fáng yíng diào huí nèi dì, ér rè hé dì guǎng bīng dān, nǎi bié liàn mǎ duì sān shào, yǔ yuán yǒu zhī zhāo yáng mǎ duì yī yíng wéi chǎng mǎ duì bǎi rén, hù wèi yuán yīng. zhí lì biān wù, zhòng zài hǎi jiāng, dōng zhī shān hǎi guān, wèi liáo shěn mén hù, nán zhī tiān jīn dà gū, wèi jīng shī píng bì. qí běi jìng wéi jī bǔ méng fěi, wú shì zhòng bīng tún shù yě.
直隶沿蒙边防务,雍正九年,令直隶疆臣修治边墙,其古北、宣化、大同三处,咸募兵增防。自独石口以西,至杀虎口一带要隘,亦酌增弁兵。十年,於独石口改设副将以下各官,增额兵八百人,边墙冲要处,增设鹿栅木栅,以备堵御。自清初至乾隆、嘉庆朝,蒙边绥辑。咸、同之间,西陲用兵,蒙匪亦渐滋事。同治四年,以直隶北境沿边关口五十馀处,兵数甚单,调拨京师火器营、威远队、提标马步队,分驻喜峰口、铁门关、滦阳、洒河桥、遵化、罗文峪迤北迤西等处。光绪七年,李鸿章以北边多伦厅地兼蒙旗,仅有新旧防军七百馀人,不敷分布,增调宣化练军马队一营分段梭巡。十八年,以直隶防军五营驻古北口。十九年,李鸿章因古北口防营调回内地,而热河地广兵单,乃别练马队三哨,与原有之朝阳马队一营、围场马队百人,互为援应。直隶边务,重在海疆,东之山海关,为辽、沈门户,南之天津、大沽,为京师屏蔽。其北境惟缉捕蒙匪,无事重兵屯戍也。
shān xī biān jiè zhī guī huà suí yuǎn bāo tóu zhèn, kòng è cǎo dì, pí lián dà qīng shān, nán dǐ shā hǔ kǒu, xī yú chán jīn, dōng jiē dé shèng kǒu, yǔ méng gǔ huí bù cuò rǎng. xián fēng jūn xìng yǐ hòu, guān bīng sì chū zhēng tǎo, biān bèi kōng xū, kòu dào chéng jī qiè fā. tóng zhì liù nián, zuǒ zōng táng dū shī qín jìn, yǐ shān xī shěng biàn bīng tuán yǒng jūn bù kě shì, nǎi fēn bō yíng yǒng, zhù shǒu huáng hé xī nán liǎng àn, bié mù sān qiān rén, fù yǔ mén bǎo dé jiān fáng shǒu, bìng zào pào chuán sì shí sōu, zhuó pèi shuǐ shī, zhù yuán qǔ sān mén yí dài. jūn shì dìng hòu, fáng jūn xuán chè. guāng xù jiān, zēng guó quán tiáo bō xiāng jūn, zé yào tún shǒu, ér bīng shù jǐn yī qiān èr bǎi rén. jiǔ nián, zhāng zhī dòng yǐ yàn mén guān wèi jìn biān yào kǒu, zhǐ yǒu liàn jūn qiān rén, lìng gè yíng yǐ cì chōu liàn, yǐ gù biān fáng. shí nián, zēng liàn dà tóng tài yuán èr zhèn mǎ bù yíng. wèi róng guāng zēng liàn mǎ duì wǔ qí, yǐ sān qí zhù kǒu wài, èr qí zhù kǒu nèi, yǐ zuǒ xiāng jūn zhī bù dǎi. yóu shān xī shěng yí xī, wèi shǎn xī zhī běi jìng, wéi yú lín shén mù yī yú, dì jiē méng jiāng, ér zhàng yǐ cháng chéng, huán yǐ hé tào, mín qíng xún pǔ, fáng wù gèng jiǎn yú yàn jìn yě.
山西边界之归化、绥远、包头镇,控扼草地,毗连大青山,南抵杀虎口,西逾缠金,东接得胜口,与蒙古、回部错壤。咸丰军兴以后,官兵四出征讨,边备空虚,寇盗乘机窃发。同治六年,左宗棠督师秦、晋,以山西省弁兵团勇均不可恃,乃分拨营勇,驻守黄河西南两岸,别募三千人,赴禹门、保德间防守,并造炮船四十艘,酌配水师,驻垣曲、三门一带。军事定后,防军旋撤。光绪间,曾国荃调拨湘军,择要屯守,而兵数仅一千二百人。九年,张之洞以雁门关为晋边要口,止有练军千人,令各营以次抽练,以固边防。十年,增练大同、太原二镇马步营。卫荣光增练马队五旗,以三旗驻口外,二旗驻口内,以佐湘军之不逮。由山西省迤西,为陕西之北境,惟榆林、神木一隅,地接蒙疆,而障以长城,环以河套,民情驯朴,防务更简於燕、晋也。
xīn jiāng wèi xī yù sān shí liù guó gù rǎng, lì dài chóu biān liè shù, jìn zài yù mén, yuǎn yì jǐn lóng duī ér wài. zì qián lóng nián zhǔn bù píng, dào guāng cháo huí jiāng dìng, zhì guāng xù jiān, zài dìng tiān shān, kāi shěng zhì yú dí huà chéng, shè wǔ fǔ sān shí liù xiàn. ér é luó sī biān jìng yóu běi ér xī, mián yán cuò gèn. zì duó qǔ huò hǎn sān bù hòu, yī lí jí nán lù kā shí gá ěr jiē yǔ é shǔ xiàng jiē. quán jìng zhōng jiè tiān shān, fēn nán běi èr lù. běi lù wéi zhǔn gá ěr bù luò, xī běi yǐ yī lí wéi zhòng zhèn, wū lǔ mù qí dāng wǎng lái kǒng dào, tǎ ěr bā hā tái wèi běi jìng píng fān. nán lù xī huí zú suǒ jū, wū shí dāng shì zhōng zhī dì. yè ěr qiāng kā shí gá ěr xióng guān zhū chéng. yīng jí sà ěr xī dá wài fān.
新疆为西域三十六国故壤,历代筹边列戍,近在玉门,远亦仅龙堆而外。自乾隆年准部平,道光朝回疆定,至光绪间,再定天山,开省治於迪化城,设五府三十六县。而俄罗斯边境由北而西,绵延错亘。自夺取霍罕三部后,伊犁及南路喀什噶尔皆与俄属相接。全境中界天山,分南北二路。北路为准噶尔部落,西北以伊犁为重镇,乌鲁木齐当往来孔道,塔尔巴哈台为北境屏藩。南路悉回族所居,乌什当適中之地。叶尔羌、喀什噶尔雄冠诸城。英吉萨尔西达外藩。
qián lóng shí bā nián, yǐ zhǔn gá ěr bī chù biān jìng, hā mì jí xī zàng běi lù suī yǐ shè fáng, ér xuǎn jiāng bèi, jù tuó mǎ, jiǎn jūn shí, kān shuǐ cǎo, chǔ liáng xiǎng, xiū chéng yuán, zhū duān dài lǐ. mìng jiāng lì xiān shì chóu bèi, cì dì shī xíng. hā mì yǐ zhù zhòng bīng, ér fáng suǒ quán shì kǎ lún. tiān shān bīng xuě yán hán, jiā yì fǔ xún shì zú. nán lù gè chéng, yǐ mǎn zhōu yíng lǜ qí yíng xié tóng fáng shǒu. hé tián kù chē pì zhǎn zhū chéng, zé dàn shè lǜ qí yíng bīng. qí kǎ lún tái zhàn, zì hā mì xī zhì pì zhǎn, běi zhì bā lǐ kūn, zì pì zhǎn xī zhì kù chē, běi zhì wū lǔ mù qí, zì kù chē xī zhì wū shí, yòu xī zhì yè ěr qiāng, yòu xī zhì kā shí gá ěr, qí nán zhì hé tián, shì kǎ lún zhī dà xiǎo, dìng shù bīng zhī duō guǎ. gè tái zhàn shè tuó mǎ chē liàng wú quē, qián xíng zǔ shuǐ, zé zào zhōu yǐ jì zhī. èr shí sì nián, kān dìng zhǔn bù, běi lù zhòng dì, xián fēn bīng shè fáng, shān chuān ài kǒu, xī zhì kǎ lún tái zhàn. gè kǎ lún shè suǒ lún xī bó è lǔ tè bīng dīng zì shí míng zhì sān shí yú míng yǒu chà. gè tái zhàn shè mǎn zhōu lǜ qí chá hā ěr bīng dīng gè shí wǔ míng. nán lù gè chéng shè bàn shì dà chén. qí lǐ shì huí guān ā qí mù bó kè yǐ xià, gè yǒu suǒ sī, fēn tǒng huí bīng, lì zhù fáng dà chén diào qiǎn. èr shí liù nián, shè yī lí mǎ bù bīng èr qiān wǔ bǎi rén. èr shí qī nián, shè yī lí jiāng jūn jí cān zàn lǐng duì dà chén. sān shí yī nián, shè wū lǔ mù qí bàn shì dà chén.
乾隆十八年,以准噶尔逼处边境,哈密及西藏北路虽已设防,而选将备,具驼马,简军实,勘水草,储粮饷,修城垣,诸端待理。命疆吏先事筹备,次第施行。哈密已驻重兵,而防所全恃卡伦。天山冰雪严寒,加意抚循士卒。南路各城,以满洲营、绿旗营协同防守。和阗、库车、辟展诸城,则但设绿旗营兵。其卡伦台站,自哈密西至辟展,北至巴里坤,自辟展西至库车,北至乌鲁木齐,自库车西至乌什,又西至叶尔羌,又西至喀什噶尔,其南至和阗,视卡伦之大小,定戍兵之多寡。各台站设驼马车辆毋缺,前行阻水,则造舟以济之。二十四年,戡定准部,北路重地,咸分兵设防,山川隘口,悉置卡伦台站。各卡伦设索伦、锡伯、厄鲁特兵丁自十名至三十馀名有差。各台站设满洲、绿旗、察哈尔兵丁各十五名。南路各城设办事大臣。其理事回官阿奇木伯克以下,各有所司,分统回兵,隶驻防大臣调遣。二十六年,设伊犁马步兵二千五百人。二十七年,设伊犁将军及参赞领队大臣。三十一年,设乌鲁木齐办事大臣。
jiā qìng èr nián, yú huì yuǎn chéng zhī běi guān, zēng diào shù bīng.
嘉庆二年,於惠远城之北关,增调戍兵。
dào guāng liù nián, yǐ xīn jiāng fáng jūn yǐ zēng zhì wàn yú rén, lìng jiāng lì diào bīng sì qiān rén fù huí jiāng, èr qiān rén fù a kè sū, xié lì fáng dǔ. yòu yīn kā shí gá ěr fáng bīng jiào shǎo, yú chéng běi yào ài zēng bīng sān yíng, chéng nán zēng bīng èr yíng. bā nián, fēn qiǎn kā shí gá ěr fáng bīng sì qiān sān bǎi rén fáng shǒu gè lù, xuǎn jīng zhuàng èr qiān rén fēn shí bān jiào liàn. nà yàn chéng yīn a kè sū wèi nán lù yào dì, zēng bīng qiān rén, hé yuán yǒu fáng bīng fán èr qiān yú rén, yǐ kòng zhì nán běi èr lù. qí bīng lǐng yí lù, běi tōng yī lí xī nán kǎ lún, wài tōng wū shí zhī jié jìng, yī lǜ fēng jìn. kā shí gá ěr yè ěr qiāng yīng jí sà ěr gè kǎ lún, xiàng jǐn zhù bīng shí yú míng, nǎi yú gè kǎ lún shì zhōng chù, fán tōng huò hǎn bā dá kè shān kè shí mǐ ěr wài yí zhī lù, zēng zhù tǔ bǎo, yǐ dū sī děng guān lǜ bīng zhù shǒu, bīng shù zì shù shí rén zhì èr bǎi rén bù děng. jiǔ nián, yú kā shí gá ěr biān jiè zēng kǎ lún bā chù. shí yī nián, huí jiāng dà dìng, mìng cān zàn dà chén zhù yè ěr qiāng, zǒng lǐ bā chéng huí wù, jié zhì bā lǐ kūn yī lí liǎng lù mǎn hàn bīng yī wàn sì qiān yú rén, fēn fáng gè lù. kā shí gá ěr zhī bā kǎ lún, dào tōng huò hǎn, zhù tǔ bǎo sān zuò, zēng jiàn bīng fáng. yè ěr qiāng suǒ shǔ kǎ lún, tōng kè shí mǐ ěr wài yí yào ài, yīng jí sà ěr tōng bù lǔ tè yào ài, gè xiū tǔ bǎo zhù bīng. yú wū kè sū wū shí èr chù, gè zhù bā qí bīng yī qiān sān bǎi rén. yú kā shí gá ěr zhù lù yíng bīng sān qiān rén, wèi qián fēng, jiān shǒu biān qiǎ. yīng jí sà ěr zhù mǎ duì wǔ bǎi rén, lù yíng bīng qiān rén, wèi qián hòu èr chéng zhōng quán jiē yìng zhī shī. bā ěr chǔ kè lù yíng bīng sān qiān rén, zhù bǎo tún shǒu. hé tián zēng zú fáng bīng wǔ bǎi rén. suǒ yú mǎn hàn bīng liù qiān yú rén, xī shǔ zhù yè ěr qiāng, lì cān zàn dà chén tǒng xiá, yù jǐng yuán jiǎo. qí kā shí gá ěr yè ěr qiāng jiù é huí bīng, réng tiāo bǔ xùn liàn, yǐ tì fáng bīng. shí sì nián, yǐ suǒ lún xī bó chá hā ěr é lǔ tè sì chù yíng bīng, shǒu wèi yī lí yán biān dà xiǎo kǎ lún qī shí yú zuò, àn qī huì shào, tǒng bīng jiàng lǐng, bù dé qīng chū yāo gōng.
道光六年,以新疆防军已增至万馀人,令疆吏调兵四千人赴回疆,二千人赴阿克苏,协力防堵。又因喀什噶尔防兵较少,於城北要隘增兵三营,城南增兵二营。八年,分遣喀什噶尔防兵四千三百人防守各路,选精壮二千人分十班教练。那彦成因阿克苏为南路要地,增兵千人,合原有防兵凡二千馀人,以控制南北二路。其冰岭一路,北通伊犁西南卡伦,外通乌什之捷径,一律封禁。喀什噶尔、叶尔羌、英吉萨尔各卡伦,向仅驻兵十馀名,乃於各卡伦適中处,凡通霍罕、巴达克山、克什米尔外夷之路,增筑土堡,以都司等官率兵驻守,兵数自数十人至二百人不等。九年,於喀什噶尔边界增卡伦八处。十一年,回疆大定,命参赞大臣驻叶尔羌,总理八城回务,节制巴里坤、伊犁两路满、汉兵一万四千馀人,分防各路。喀什噶尔之八卡伦,道通霍罕,筑土堡三座,增建兵房。叶尔羌所属卡伦,通克什米尔外夷要隘,英吉萨尔通布鲁特要隘,各修土堡驻兵。於乌克苏、乌什二处,各驻八旗兵一千三百人。於喀什噶尔驻绿营兵三千人,为前锋,兼守边卡。英吉萨尔驻马队五百人,绿营兵千人,为前后二城中权接应之师。巴尔楚克绿营兵三千人,筑堡屯守。和阗增足防兵五百人。所馀满、汉兵六千馀人,悉数驻叶尔羌,隶参赞大臣统辖,遇警援剿。其喀什噶尔、叶尔羌旧额回兵,仍挑补训练,以替防兵。十四年,以索伦、锡伯、察哈尔、额鲁特四处营兵,守卫伊犁沿边大小卡伦七十馀座,按期会哨,统兵将领,不得轻出邀功。
xián fēng èr nián, tíng chén huì yì, yǐ xīn jiāng nán běi lù zhù bīng yì duō, shù yú sān wàn, pín nián yóu nèi dì huàn fáng, shū kǔ fán fèi, nǎi yú yī lí děng chù lù yíng bīng nèi tiáo bō huàn bān, qí bù zú zhě, jiù dì mù zhī.
咸丰二年,廷臣会议,以新疆南北路驻兵益多,数逾三万,频年由内地换防,殊苦烦费,乃於伊犁等处绿营兵内调拨换班,其不足者,就地募之。
xián tóng jiān, zhōng yuán yòng bīng, guān wài nán běi gè chéng, biān fēn sì qǐ. tóng zhì èr nián, diào chá hā ěr méng bīng, xī shǔ yóu kē bù duō fù wū lǔ mù qí tún shǒu. wǔ nián, diào wū lǐ yǎ sū tái méng bīng liù qiān rén fù yī lí. jiǔ nián, diào hēi lóng jiāng bīng èr qiān rén, chá hā ěr bīng qiān rén, mǎ duì èr bǎi yú rén, chí fù wū chéng, bìng lìng kā ěr kā gè méng cháng, suí shí zhěng dùn méng bīng. shí nián, zài wū liáng hǎi yí dài, ān shè tái zhàn, yí xī yì yī lǜ shè tái, zhí dǐ tǎ ěr bā hā tái. shí yī nián, yīn kù ěr kā lǎ wū sū děng chù, wèi jīng hé yào dì, zhāo mù yǒng dīng, xié tóng mǎ duì fáng shǒu. diào xuān huà gǔ běi kǒu yíng bīng, fēn fù wū chéng. shí èr nián, diào dà tóng xuān huà bīng qiān rén, fù fáng tǎ ěr bā hā tái. shí sān nián, yǐ tǎ chéng wèi xī lù fáng wù è yào zhī qū, diào yī lí yí běi zhī chá hā ěr bīng èr qiān rén, jí méng gǔ bīng yì zhī. xún mìng zuǒ zōng táng yóu guān lǒng xī zhēng, tiān shān nèi wài, cì dì kān píng, ér é luó sī yì guī wǒ yī lí.
咸、同间,中原用兵,关外南北各城,边氛四起。同治二年,调察哈尔蒙兵,悉数由科布多赴乌鲁木齐屯守。五年,调乌里雅苏台蒙兵六千人赴伊犁。九年,调黑龙江兵二千人,察哈尔兵千人,马队二百馀人,驰赴乌城,并令喀尔喀各盟长,随时整顿蒙兵。十年,在乌梁海一带,安设台站,迤西亦一律设台,直抵塔尔巴哈台。十一年,因库尔喀喇乌苏等处,为晶河要地,招募勇丁,协同马队防守。调宣化、古北口营兵,分赴乌城。十二年,调大同、宣化兵千人,赴防塔尔巴哈台。十三年,以塔城为西路防务扼要之区,调伊犁迤北之察哈尔兵二千人,及蒙古兵益之。寻命左宗棠由关、陇西征,天山内外,次第戡平,而俄罗斯亦归我伊犁。
guāng xù sān nián, zuǒ zōng táng yú yī lí zēng zhù pào tái, duō zhù jìng lǚ. liú jǐn táng jiù guān wài yíng yǒng zhī jīng zhuàng zhě, biān wèi zhì bīng, gǎi háng xiǎng wèi zuò liáng, cān yòng tún tián zhī fǎ, yǐ zú jūn shí. zhāng yào gēng dìng xīn jiāng yíng zhì sān shì: yī zēng qí bīng, zuǒ bù bīng zhī bù dǎi yī zhòng huǒ qì, jiǎn yǎng bīng zhī fèi, wèi gòu qì zhī zī yī shè yóu jī zhī shī, zhù nán běi lù zhī jiān, yù fáng é huàn. liù nián, gōng jīn táng yīn wū lǔ mù qí zhī gǒng níng chéng, jiē rǎng jīng hé, páng dá wū chéng jiān dào, ér jiù chéng yǐ pǐ, nǎi yú dí huà chéng wài gāo yuán, bié jiàn xīn chéng, yǐ zhù fáng bīng, ér zī kòng è. shí èr nián, liú jǐn táng yǐ bā lǐ kūn mǎn yíng guī bìng gǔ chéng, yī lí gòng zhù mǎ bù fáng jūn èr shí bā yíng, zhuó cái xīn mù zhī yǒng, biān liú jīng zhuàng, wèi mǎ duì jiǔ qí, bù duì shí sān qí, zì yī lí zhì dà hé yán jí jīng hé yǐ dōng, fēn lù zhù fáng. shí sì nián, é ěr qìng é yīn tǎ ěr bā hā tái zhù fáng hàn duì, jiǔ yì sī guī, jiù gān sù é bīng, jí chá hā ěr bù nèi, xuǎn èr qiān liù bǎi rén diào fáng. shí wǔ nián, fù yú tǎ chéng zēng mù fáng bīng, fán bù duì sān yíng, mǎ duì sì qí, biàn yǒng èr qiān rén. shí liù nián, yǐ yī lí mǎn zhōu yíng, jīng bīng luàn hòu, é shù jiǔ xū, zhuó liàng tiāo bǔ, dìng wèi èr qiān rén, zài tiāo liú xī bó xīn mǎn zhōu qiān rén, yǐ bèi bù zú. yī lí hàn duì gǎi lì biāo yíng, fán bù duì yī yíng, mǎ duì èr yíng, gé lín pào duì yī shào. huì yuǎn chéng běi guān shè pào duì yī shào, dìng yuǎn chéng shè mǎ duì sān qí. shí qī nián, yáng chāng jùn yīn tǎ chéng jìng nèi, hàn méng huí hā zá jū, dōng jiē wū liáng hǎi, xī jiē yī lí, dì jì xiǎn yào, lù fù fēn qí, gòng zēng jiāng biàn sān shí yī yuán, bù duì sān qí, mǎ duì sì qí, yǐ bèi xún fáng tán yā. shí jiǔ nián, yǐ zǒng bīng guān zhù fáng suí dìng, tǒng hàn duì sān qiān rén, cè yìng sì jìng, ruò guǎng rén chéng guǒ zǐ gōu sān tái zhān dé chéng sān dào hé huò ěr guǒ sī gǒng chén chéng níng yuǎn chéng, yǐ mǎ bù pào duì fēn fáng. sān shí yī nián, pān xiào sū yīn xīn jiāng bīng fèi guò zhòng, gǎi liàn tǔ zhù, qiǎn sàn kè jūn. huí chán mín xìng gè shū, yǐ èr sān chéng chān rù hàn jūn xùn liàn, hàn jūn zé gè yíng qí jiē jiǎn wèi shào, jié xiǎng fáng biān, shǐ néng jiān gù.
光绪三年,左宗棠於伊犁增筑炮台,多驻劲旅。刘锦棠就关外营勇之精壮者,编为制兵,改行饷为坐粮,参用屯田之法,以足军实。张曜更定新疆营制三事:一、增骑兵,佐步兵之不逮;一、重火器,减养兵之费,为购器之资;一、设游击之师,驻南北路之间,预防俄患。六年,恭钅堂因乌鲁木齐之巩宁城,接壤精河,旁达乌城间道,而旧城已圮,乃於迪化城外高原,别建新城,以驻防兵,而资控扼。十二年,刘锦棠以巴里坤满营归并古城,伊犁共驻马步防军二十八营,酌裁新募之勇,编留精壮,为马队九旗,步队十三旗,自伊犁至大河沿及精河以东,分路驻防。十四年,额尔庆额因塔尔巴哈台驻防汉队,久役思归,就甘肃额兵,及察哈尔部内,选二千六百人调防。十五年,复於塔城增募防兵,凡步队三营,马队四旗,弁勇二千人。十六年,以伊犁满洲营,经兵乱后,额数久虚,酌量挑补,定为二千人,再挑留锡伯、新满洲千人,以备不足。伊犁汉队改立标营,凡步队一营,马队二营,格林炮队一哨。惠远城北关设炮队一哨,定远城设马队三旗。十七年,杨昌濬因塔城境内,汉、蒙、回、哈杂居,东接乌梁海,西接伊犁,地既险要,路复分歧,共增将弁三十一员,步队三旗,马队四旗,以备巡防弹压。十九年,以总兵官驻防绥定,统汉队三千人,策应四境,若广仁城、果子沟、三台、瞻德城、三道河、霍尔果斯、拱宸城、宁远城,以马步炮队分防。三十一年,潘效苏因新疆兵费过重,改练土著,遣散客军。回缠民性各殊,以二三成攙入汉军训练,汉军则各营旗皆减为哨,节饷防边,始能兼顾。
xuān tǒng èr nián, zhá lā fēng ā yīn tǎ ěr bā hā tái píng bì xī běi, yǐ yuán yǒu mǎ bù pào duì, jí zuǒ yòu qí méng mǎn duì, xī gǎi xīn shì cāo fǎ. shí zhōng cháo fāng yì jiǎn xiǎng cái bīng, wèi huáng yuǎn lüè. é luó sī zhèng jīng yíng dōng chuí, suì zàn ān wú shì yún.
宣统二年,札拉丰阿因塔尔巴哈台屏蔽西北,以原有马步炮队,及左右旗蒙、满队,悉改新式操法。时中朝方议减饷裁兵,未遑远略。俄罗斯正经营东陲,遂暂安无事云。
xī zàng chū shè zhù cáng dà chén, ér fān zhòng réng tǒng shǔ yú lǎ ma. dāng chóng dé qī nián, dá lài bān chán yǔ è lǔ tè tóng shí rù gòng. shùn zhì kāng xī jiān, cháo qǐng bù jué. kāng xī zhī jì, zhǔn gá ěr qīn cáng, yóu xī níng jìn bīng píng zhī.
西藏初设驻藏大臣,而番众仍统属於喇嘛。当崇德七年,达赖、班禅与厄鲁特同时入贡。顺治、康熙间,朝请不绝。康熙之季,准噶尔侵藏,由西宁进兵平之。
yōng zhèng wǔ nián, mǐ gá lóng zhī zhēng, yǐ pō luó nài yǒu dìng luàn gōng, jìn fēng jùn wáng. shí nián, liú yún nán bīng yú chá mù duō, yǐ fáng fān zhòng.
雍正五年,弭噶隆之争,以颇罗鼐有定乱功,进封郡王。十年,留云南兵於察木多,以防番众。
qián lóng shí wǔ nián, chú pō luó nài wáng jué, shǐ shè zhù cáng dà chén, yǔ dá lài bān chán cān hù zhì zhī. qí xī nán zhī kuò ěr kā, shí kuī cáng jìng, zhōng cháo yǐ bīng lì zuǒ zhī, shōu fù bā lēi bù suǒ qīn zhàn cáng dì, zēng shè táng xùn shǒu bīng shí sān chù, yǐ zhài luò zhī duō guǎ wèi héng, qián cáng zēng táng gǔ tè bīng bā bǎi rén, hòu cáng zēng sì bǎi rén. wǔ shí sì nián, shǐ yú qián hòu cáng gè shè fān bīng qiān rén. qí tōng nèi dì zhī dìng rì jiāng zī èr chù yào ài, gè shè fān bīng wǔ bǎi rén, jiù jìn xuǎn bǔ. shè dài běng sān rén, yǐ èr rén zhù hòu cáng, yī rén zhù dìng rì. zēng jiāng zī dài běng yī rén. qián cáng fān bīng lì zhù fáng yóu jī, hòu cáng fān bīng lì zhù fáng dū sī. lìng sì chuān dū chén yǐ tóu děng jiāng bèi wèi zhù cáng zhī xuǎn, tǒng yǐ dà chén. qí zhù cáng zhī bīng, lìng zhù cáng dà chén qīn wèi jiào yuè. sì yīn dìng rì jiāng zī wèi gè bù luò lái cáng bì jīng zhī lù, gè zēng fáng xùn, shè shǒu bèi děng guān. dǎ jiàn lú zhī wài, zé dì shè yóu jī děng guān. wǔ shí bā nián, hé lín děng huì kān hòu cáng biān jiè jí è bó qíng xíng, jiāng zī fān hàn bīng yǐ fū fáng shǒu, wéi dìng rì dì fāng liáo kuò, wèi niè lā mù zōng kā róng xiá sān chù zǒng huì zhī qū, qí jié jìng rú xiá ěr duō gǔ lì gá děng chù, jūn wèi yào ài, zēng shè fān bīng, tǒng yǐ dài běng, xiū zhài luò yǐ bèi qī zhǐ, lì è bó yǐ shǒu jiè huà.
乾隆十五年,除颇罗鼐王爵,始设驻藏大臣,与达赖、班禅参互制之。其西南之廓尔喀,时窥藏境,中朝以兵力佐之,收复巴勒布所侵占藏地,增设塘汛守兵十三处,以寨落之多寡为衡,前藏增唐古特兵八百人,后藏增四百人。五十四年,始於前后藏各设番兵千人。其通内地之定日、江孜二处要隘,各设番兵五百人,就近选补。设戴琫三人,以二人驻后藏,一人驻定日。增江孜戴琫一人。前藏番兵隶驻防游击,后藏番兵隶驻防都司。令四川督臣以头等将备为驻藏之选,统以大臣。其驻藏之兵,令驻藏大臣亲为校阅。嗣因定日、江孜为各部落来藏必经之路,各增防汛,设守备等官。打箭炉之外,择地设游击等官。五十八年,和琳等会勘后藏边界及鄂博情形,江孜番、汉兵已敷防守,惟定日地方辽阔,为聂拉木、宗喀、绒辖三处总汇之区,其捷径如辖尔多、古利噶等处,均为要隘,增设番兵,统以戴琫,修寨落以备栖止,立鄂博以守界画。
dào guāng èr nián, chéng zhì niè lā mù róng xiá gè yíng guān sī shì lǎ ma zhī zuì, bié qiǎn fān bīng bǔ yíng bīng zhī é. èr shí yī nián, lìng fān bīng xí gōng shǐ zhě, gǎi xí niǎo qiāng. èr shí èr nián, lìng hòu cáng dà chén dū shuài jiāng biàn jiào liàn duī gé ěr běn wā jīn fān mín wǔ jì.
道光二年,惩治聂拉木、绒辖各营官私释喇嘛之罪,别遣番兵补营兵之额。二十一年,令番兵习弓矢者,改习鸟枪。二十二年,令后藏大臣督率将弁教练堆葛尔本挖金番民武技。
xián fēng wǔ nián, yǐ kuò ěr kā bù jìng, zhù fáng bīng dān, lìng lǎ ma děng lián luò fáng fàn, diào qián cáng sēng sú tǔ bīng èr qiān rén fù cè diàn dì fāng fáng fàn.
咸丰五年,以廓尔喀不靖,驻防兵单,令喇嘛等联络防范,调前藏僧俗土兵二千人赴策垫地方防范。
tóng zhì sì nián, zhù cáng dà chén mǎn qìng děng, diào pài tǔ bīng jí tǒng bīng fān yuán fáng bèi pī léng. bā nián, yīn pī léng qīn zhàn zhé mèng xióng, yǔ táng gǔ tè xiāng chí, lìng ēn lín děng zhěng dùn hòu cáng fān hàn yíng wǔ. shí yī nián, mìng dé tài fù cáng, jiào yuè jiāng zī dìng rì hòu cáng sān xùn fáng yíng, yǐ gù zhé mèng xióng jí niè lā mù mén hù.
同治四年,驻藏大臣满庆等,调派土兵及统兵番员防备披楞。八年,因披楞侵占哲孟雄,与唐古特相持,令恩麟等整顿后藏番、汉营伍。十一年,命德泰赴藏,校阅江孜、定日后藏三汛防营,以固哲孟雄及聂拉木门户。
guāng xù èr shí sì nián, zhù cáng dà chén wén hǎi yīn hòu cáng dìng rì dì fāng yíng wǔ jí jìng xī shè fáng, zhù cáng dà chén jiǔ wèi xún shì, nǎi lǜ bīng qīn wǎng gè chù jiào yuè. guāng xù jì nián, zhù cáng dà chén lián yù fǎng nèi dì zhì, shè wǔ bèi xué táng, zé yíng biàn wèi duì jí dá mù sān shí jiǔ zú zhōng zhī yōu xiù zhě, xí sù chéng kē, qí bì yè hòu, xiān liàn yī yíng, yǐ kāi fēng qì.
光绪二十四年,驻藏大臣文海因后藏定日地方营伍及靖西设防,驻藏大臣久未巡视,乃率兵亲往各处校阅。光绪季年,驻藏大臣联豫仿内地制,设武备学堂,择营弁卫队及达木三十九族中之优秀者,习速成科,俟毕业后,先练一营,以开风气。
xuān tǒng èr nián, lián yù yīn gōng bù píng dìng, yǐ mǎ bù pào duì gōng chéng duì fēn dì zhù shǒu. xuán shū qǐng cái qù bāng bàn dà chén, shè zuǒ yòu cān zàn, fēn zhù qián hòu cáng. sān nián, bō mì yě fān zī shì, jí yǐ gōng bù zhī bīng jiǎo bàn, bìng yǐ bù duì zé dì zhù fáng, wèi gè yíng hòu yuán.
宣统二年,联豫因工布平定,以马步炮队工程队分地驻守。旋疏请裁去帮办大臣,设左右参赞,分驻前后藏。三年,波密野番滋事,即以工布之兵剿办,并以步队择地驻防,为各营后援。
zhì chuān jūn rù cáng zhī jǔ, shǐ yú yōng zhèng chū nián, zhǔn gá ěr kuī biān, zhào yǐ chuān shǎn bīng èr qiān rén zhù fáng, shè zhèng fù dà chén, fēn zhù qián hòu cáng. qí shí yún nán shěng jūn duì yì fēn tú rù cáng. shì dìng, réng chè guī yuán shěng. lì cháo zhèn fǔ cáng dì, duō yòng hàn jūn fān zú. zhì guāng xù sān shí yī nián, sì chuān dū chén xī liáng zòu diào chuān jūn chū dǎ jiàn lú, bìng zhāo mù tǔ yǒng wèi xiàng dǎo, yǐ jiǎo cuàn huí. shì nián bā yuè, bā táng lǎ ma qiāng hài dà chén, quán cáng zhèn dòng. sì chuān tí dū mǎ wéi qí jiàn chāng dào zhào ěr fēng hé bīng jìn kè bā táng lǐ táng, kān píng biān luàn. sān shí èr nián, lǐ táng nì fān sāng pī fù lǜ zhòng chàng luàn, xī liáng mìng zhào ěr fēng děng yǐ chuān jūn tǎo píng zhī. qí shí fān sēng yǔ běi bù huí mín rì jiù shuāi ruò, quán cáng biān jìng, wèi yīng jí lì é luó sī yuǎn shì suǒ bāo, cáng shì suì bù kě wèn yún.
至川军入藏之举,始於雍正初年,准噶尔窥边,诏以川、陕兵二千人驻防,设正副大臣,分驻前后藏。其时云南省军队亦分途入藏。事定,仍撤归原省。历朝镇抚藏地,多用汉军、番卒。至光绪三十一年,四川督臣锡良奏调川军出打箭炉,并招募土勇为向导,以剿窜回。是年八月,巴塘喇嘛戕害大臣,全藏震动。四川提督马维祺、建昌道赵尔丰合兵进克巴塘、里塘,勘平边乱。三十二年,里塘逆番桑披复率众倡乱,锡良命赵尔丰等以川军讨平之。其时番僧与北部回民日就衰弱,全藏边境,为英吉利、俄罗斯远势所包,藏事遂不可问云。
miáo jiāng dāng guì zhōu hú nán zhī jìng, pàn fú mí cháng, lì cháo jiē jiǎo fǔ jiān shī. kāng xī sān shí bā nián, yǐ zhèn gān jū miáo jiāng chōng yào, gǎi yuán zhōu zhèn wèi zhèn gān zhèn, shè zǒng bīng yǐ xià gè guān, zēng é bīng qiān rén, hé yuán yǒu zhī bīng fán èr qiān yī bǎi rén, yǐ fáng hóng miáo. yōng zhèng jiǔ nián, fù zēng bīng èr qiān rén. shì nián, è ěr tài yīn dōu jiāng yǔ qīng shuǐ jiāng xíng shì huà fēn, zēng shè qīng jiāng zhèn biāo, yǐ xīn shè zhī dān jiāng tái gǒng děng yíng, jí yuán yǒu zhī tóng rén zhèn yuǎn děng yíng, xián lì qīng jiāng zhèn. ér yǐ dū yún lí píng, bìng shàng jiāng xià jiāng gè xié yíng, lì yú gǔ zhōu zhèn zǒng bīng. qián lóng yuán nián, yáng míng shí ruì yì zhì miáo, yǐ guì zhōu shěng miáo zhòng fēn shēng shú èr miáo, shēng miáo zài nán, shú miáo zài běi, nǎi tún zhù zhòng bīng yú nèi dì, ér zé lín miáo zhī yào dào, zēng xiū bì lěi, shǐ mín yǒu suǒ guī, bīng yǒu kě shǒu, yù miáo zhòng chū cháo zī shì, zé hù xiāng yuán jiǎo, zhàn shèng wù shì qióng zhuī, jiān fǔ shú miáo, bǐ jiàn zhī xiàng huà. wǔ nián, nà sū tú yīn yǒng shùn suǒ shǔ, jǐn jiē miáo jiāng, qiě yǔ hú běi shěng zhī róng měi tǔ sī sì chuān shěng zhī yǒu yáng tǔ sī lián jiè, nǎi yǐ yǒng shùn xié biāo bīng gǎi lì zhèn gān zhèn zǒng bīng, lián luò chǔ nán shēng shì, hé lì fáng miáo.
苗疆当贵州、湖南之境,叛服靡常,历朝皆剿抚兼施。康熙三十八年,以镇筸居苗疆冲要,改沅州镇为镇筸镇,设总兵以下各官,增额兵千人,合原有之兵凡二千一百人,以防红苗。雍正九年,复增兵二千人。是年,鄂尔泰因都江与清水江形势划分,增设清江镇标,以新设之丹江、台拱等营,及原有之铜仁、镇远等营,咸隶清江镇。而以都匀、黎平,并上江、下江各协、营,隶於古州镇总兵。乾隆元年,杨名时锐意治苗,以贵州省苗众分生熟二苗,生苗在南,熟苗在北,乃屯驻重兵於内地,而择邻苗之要道,增修壁垒,使民有所归,兵有可守,遇苗众出巢滋事,则互相援剿,战胜勿事穷追,兼抚熟苗,俾渐知向化。五年,那苏图因永顺所属,紧接苗疆,且与湖北省之容美土司、四川省之酉阳土司连界,乃以永顺协标兵改隶镇筸镇总兵,联络楚南声势,合力防苗。
jiā qìng chū nián, kān dìng miáo jiāng yǐ hòu, yú fèng huáng gān zhōu yǒng suí gǔ zhàng píng bǎo jìng gè tīng xiàn, yán biān cì dì jiàn xiū tún pù diāo tái, zhù biān qiáng yǐ yán jiè huà, zhù tǔ bǎo yǐ zī shǒu yù, zhù shào tái yǐ píng le wàng, diāo kǎ zé zhàn shǒu xián zī, pào tái zé dǔ jié yóu lì. shè liàn yǒng qiān yú rén, tún dīng qī qiān rén, kěn pì tún fáng tián shí sān wàn yī qiān yú mǔ, xī yǐ tún bīng gēng zhòng. qí dì jiē fù jìn diāo bǎo, yǐ biàn zhù shǒu, qiě jié xiǎng xǔ. lì jiā dào liǎng cháo, yán biān níng mì.
嘉庆初年,戡定苗疆以后,於凤凰、乾州、永绥、古丈坪、保靖各厅县,沿边次第建修屯堡碉台,筑边墙以严界画,筑土堡以资守御,筑哨台以凭了望,碉卡则战守咸资,炮台则堵截尤利。设练勇千馀人,屯丁七千人,垦辟屯防田十三万一千馀亩,悉以屯兵耕种。其地皆附近碉堡,以便驻守,且节饷糈。历嘉、道两朝,沿边宁谧。
xián fēng jūn xìng yǐ hòu, miáo zhòng chéng jī sì rǎo. zhì tóng zhì nián, xí bǎo tián děng dà jǔ píng miáo, suī jiān yǒu piāo lüè zhī shì, yǐ fáng yǒng suí shí jiǎo fǔ. guāng xù shí èr nián, tán jūn péi yīn miáo mín xún rǎo wú cháng, nǎi fǎng fù nài fáng miáo zhī fǎ, zēng xiū shí diāo tǔ bǎo, yóu fù guō ér jiàn jí shān lín xiǎn zǔ zhī chù, hù wèi shǒu wàng, yǐ bèi miáo mín chū rù, yú jiù rì zhī miáo jiāng yíng zhì, wú suǒ biàn gēng yě.
咸丰军兴以后,苗众乘机肆扰。至同治年,席宝田等大举平苗,虽间有剽掠之事,以防勇随时剿抚。光绪十二年,谭钧培因苗民驯扰无常,乃仿傅鼐防苗之法,增修石碉土堡,由附郭而渐及山林险阻之处,互为守望,以备苗民出入,於旧日之苗疆营制,无所变更也。
yán biān dūn tái kǎ lún è bó diāo bǎo, qīng chū yú gè shěng biān jìng è yào chù, shè lì dūn tái yíng fáng, yǒu jǐng zé shǒu bīng jǔ yān wèi hào. kòu zhì bǎi rén zhě, guà yī xí, míng yī pào zhì sān bǎi rén zhě, guà èr xí, míng èr pào zhì wǔ bǎi rén zhě, guà sān xí, míng sān pào zhì qiān rén zhě, guà wǔ xí, míng wǔ pào zhì wàn rén zhě, guà qī xí, lián pào chuán dì. kāng xī qī nián, yù gè shěng jiàng lǐng, fán shuǐ lù kǒng dào zhī páng, jūn shè dūn tái yíng fáng, zhù sù bīng dīng, chuán bào jǐn jí jūn jī, jī chá fěi lèi, hù wèi xíng rén. qián lóng sān nián, bīng bù yì dìng xùn bīng quē shǎo chù, àn dì fāng wèi pì qíng xíng, zhuó liàng bō bǔ qì xiè, wù lìng zhěng bèi, suí shí chá yàn. yǒu lí xùn wù fáng zhě gé zé, guān lì yán chéng zhī.
沿边墩台、卡伦、鄂博、碉堡,清初於各省边境扼要处,设立墩台营房,有警则守兵举烟为号。寇至百人者,挂一席,鸣一炮;至三百人者,挂二席,鸣二炮;至五百人者,挂三席,鸣三炮;至千人者,挂五席,鸣五炮;至万人者,挂七席,连炮传递。康熙七年,谕各省将领,凡水陆孔道之旁,均设墩台营房,驻宿兵丁,传报紧急军机,稽察匪类,护卫行人。乾隆三年,兵部议定汛兵缺少处,按地方卫僻情形,酌量拨补器械,务令整备,随时察验。有离汛误防者革责,官吏严惩之。
qí jūn tái zhī zhì, shǐ yú shùn zhì sì nián, zì zhāng jiā kǒu yí xī, huáng hé yí dōng, shè tái sān bǎi sì shí sì zuò, tái jūn qī bǎi sān shí èr míng. zì zhāng jiā kǒu qì shān hǎi guān yí xī, shè tái sì bǎi shí qī zuò, tái chē yī qiān èr bǎi wǔ shí yī míng.
其军台之制,始於顺治四年,自张家口迤西,黄河迤东,设台三百四十四座,台军七百三十二名。自张家口迄山海关迤西,设台四百十七座,台车一千二百五十一名。
méng gǔ gè qí tái kǎ è bó zhī zhì, yǐ dà mò yī wàng wú yín, fán nèi wài zhá sà kè zhī yóu mù, gè xiàn yǐ jiè, huò yǐ è bó, huò yǐ kǎ lún. shèng jīng jí lín zé yǐ liǔ tiáo biān wèi jiè, yī nèi xīng ān lǐng ér shè. qí nèi měng gǔ tōng yì yào kǒu fán wǔ dào, yuē xǐ fēng kǒu gǔ běi kǒu dú shí kǒu zhāng jiā kǒu shā hǔ kǒu, yǐ dá yú gè qí. nèi měng lù jìn, shāng lǚ tōng xíng, shuǐ cǎo wú jiān. qí wài méng gǔ zhī yì, zé yóu a ěr tài jūn tái yǐ dá yú biān jìng gè kǎ lún. kāng xī cháo zhēng zhǔn gá ěr shí, shè dìng biān zuǒ fù jiāng jūn, ér wài méng gǔ jūn tái zhī shè, yóu nèi ér wài, qí zhì shǐ mì. zì chá hā ěr ér běi, ér xī běi, ér yòu xī, qì wū lǐ yǎ sū tái, gòng zhì sì shí bā tái. kāng xī sān shí yī nián, zì gǔ běi kǒu zhì wū zhū mù qín, zhì tái jiǔ. zì dú shí kǒu zhì hào qí tè, zhì tái liù. zì zhāng jiā kǒu zhì sì zǐ bù luò, zhì tái wǔ. zì zhāng jiā kǒu zhì guī huà chéng, zhì tái liù. zì shā hǔ kǒu zhì wú lǎ tè, zhì tái jiǔ. zì guī huà chéng zhì è ěr duō sī, zhì tái bā. zì xǐ fēng kǒu zhì zā lài tè, zhì tái shí liù. qián lóng sān shí sì nián, zì xǐ fēng kǒu lù zā lài tè jǐn chù qǐ, zhì tái shí sì. zì gǔ běi kǒu lù wū zhū mù qín jǐn chù qǐ, zhì tái liù. zì shā hǔ kǒu lù wú lǎ tè dà lù wài qǐ, zhì tái qī. zì zhāng jiā kǒu lù sì zǐ bù luò jǐn chù qǐ, zhì tái shí liù. kā ěr kā zé zì bèi yóu zhàn. qí dōng lù shǒu zhàn yuē ní ěr dé ní tuō luó hǎi, xī lù shǒu zhàn yuē hā lā ní dūn, hòu lù shǒu zhàn yuē kěn tè shān. yǐ lǐ ér běi, zhí dǐ sān yīn nuò yán jìng, qí shǒu zhàn yuē bó luó bù ěr hā sū. fán hàn wáng bèi lè guò jìng, jǐng chén yè, sì shēng chù. shāng lǚ chū qí tú, yì zī hàn wèi yān.
蒙古各旗台、卡、鄂博之制,以大漠一望无垠,凡内外札萨克之游牧,各限以界,或以鄂博,或以卡伦。盛京、吉林则以柳条边为界,依内兴安岭而设。其内蒙古通驿要口凡五道,曰喜峰口、古北口、独石口、张家口、杀虎口,以达於各旗。内蒙路近,商旅通行,水草无艰。其外蒙古之驿,则由阿尔泰军台以达於边境各卡伦。康熙朝征准噶尔时,设定边左副将军,而外蒙古军台之设,由内而外,其制始密。自察哈尔而北,而西北,而又西,迄乌里雅苏台,共置四十八台。康熙三十一年,自古北口至乌珠木秦,置台九。自独石口至浩齐忒,置台六。自张家口至四子部落,置台五。自张家口至归化城,置台六。自杀虎口至吴喇忒,置台九。自归化城至鄂尔多斯,置台八。自喜峰口至紥赖特,置台十六。乾隆三十四年,自喜峰口路紥赖特尽处起,置台十四。自古北口路乌珠木秦尽处起,置台六。自杀虎口路吴喇忒大路外起,置台七。自张家口路四子部落尽处起,置台十六。喀尔喀则自备邮站。其东路首站曰尼尔得尼拖罗海,西路首站曰哈拉尼敦,后路首站曰肯特山。迤逦而北,直抵三音诺颜境,其首站曰博罗布尔哈苏。凡汗、王、贝勒过境,警晨夜,饲牲畜。商旅出其途,亦资捍卫焉。
wéi chǎng kǎ lún zhī zhì, guī qǔ gāo dì wèi zhī, huò yú gāng, huò yú bǎn, huò yú shān chuān zhī xì, suí yí shè zhì. qí liǔ tiáo biān jìng zhī shè lì kǎ lún zhě, dōng wèi yá kǒu, xī wèi jì ěr hā lǎng tú, běi wèi sè kān dá bā hàn sè qīn děng chù, yòu xī wèi kù ěr tú luó hǎi děng chù, yòu nán wèi mù lěi kā lā qìn děng chù, yòu nán ér xī wèi zhū ěr gá dài děng chù, yòu nán wèi hǎi lā sū tái děng chù, yòu nán ér dōng wèi bā lún kè dé yī děng chù. lǎo liǔ biān zài wài, kǎ lún zài nèi. qí gù dì zài zhōu qū zhī zhōng zhě, wèi wēng niú tè, wèi hā lǎ qìn, wèi áo hàn, wèi nài màn, wèi kā ěr kā, zuǒ yì děng gù dì xián zài yān.
围场卡伦之制,规取高地为之,或於冈,或於阪,或於山川之隙,随宜设置。其柳条边境之设立卡伦者,东为崖口,西为济尔哈朗图,北为色堪达巴汉色钦等处,又西为库尔图罗海等处,又南为木垒喀喇沁等处,又南而西为珠尔噶岱等处,又南为海拉苏台等处,又南而东为巴伦克得依等处。老柳边在外,卡伦在内。其故地在周阹之中者,为翁牛特,为哈喇沁,为敖汉,为奈曼,为喀尔喀,左翼等故地咸在焉。
qí qià kè tú jí yán biān è bó kǎ lún zhī zhì, yīn shān hé yǐ biǎo è bó, wú shān hé zé biǎo yǐ kǎ lún. è bó zhě, huá yán shí duī yě. qí zhì yǒu èr: yǐ lěi wèi è bó, yǐ shān hé wèi è bó. méng gǔ èr shí wǔ bù luò, chá hā ěr mù chǎng bā qí gè rú qí jìng, yǐ è bó wèi fáng. qí yǔ é luó sī jiē jiè, zhōng jiàn xì dì, měng gǔ yǔ yuē sà bù. fán sà bù jiē lì è bó yǐ shēn huà zhī. qià kè tú zhī zhōng é biān jiè, fán é guó kǎ lún fáng wū, zài è ěr huái tú shān dǐng, zhōng guó è bó kǎ lún, shì zhōng ér píng fēn zhī. rú yǒu shān hé, jí héng duàn shān hé wèi jiè. yóu shā bì nà yī lǐng zhì é ěr gǔ nè hé àn, xiàng yáng wèi zhōng guó, bèi yīn wèi é guó. gài yán biān zhī dì, zì hēi lóng jiāng kù lún wū lǐ yǎ sū tái kē bù duō sì shǔ yǐ lǐ ér xī, fán bā shí èr kǎ lún. kē bù duō suǒ shǔ jí xī zhī kǎ lún, yuē hé ní mài lā hū. yóu cǐ dù é ěr qí sī hé zhì huī mài lā hū yí dài kǎ lún, jūn yǔ é luó sī jiē rǎng.
其恰克图及沿边鄂博、卡伦之制,因山河以表鄂博,无山河则表以卡伦。鄂博者,华言石堆也。其制有二:以垒为鄂博,以山河为鄂博。蒙古二十五部落,察哈尔牧厂八旗各如其境,以鄂博为防。其与俄罗斯接界,中间隙地,蒙古语曰萨布。凡萨布皆立鄂博以申画之。恰克图之中、俄边界,凡俄国卡伦、房屋,在鄂尔怀图山顶,中国鄂博、卡伦,適中而平分之。如有山河,即横断山河为界。由沙毕纳依岭至额尔古讷河岸,向阳为中国,背阴为俄国。盖沿边之地,自黑龙江、库伦、乌里雅苏台、科布多四属迤逦而西,凡八十二卡伦。科布多所属极西之卡伦,曰和尼迈拉呼。由此渡额尔齐斯河至辉迈拉呼一带卡伦,均与俄罗斯接壤。
qí zài hēi lóng jiāng jìng nèi zhī kǎ lún, yǐ jiāng jūn xiá zhī. zài méng gǔ kā ěr kā děng bù luò zhī kǎ lún, àn qí yóu mù yuǎn jìn, měi kǎ lún shè zhāng jīng yī yuán, lǜ bīng xié juàn shù shǒu. yù sēn lín cóng zá, nán lì è bó kǎ lún zhī chù, zé xuē dà shù ér kān shí zhī.
其在黑龙江境内之卡伦,以将军辖之。在蒙古喀尔喀等部落之卡伦,按其游牧远近,每卡伦设章京一员,率兵携眷戍守。遇森林丛杂,难立鄂博、卡伦之处,则削大树而刊识之。
zì tóng zhì qī nián cái chè kē bù duō jìng nèi kǎ lún yǐ hòu, gè xiàng hā sà kè rén fù jiè qiáng jù. guāng xù chū nián, nǎi yú wū kè kè děng chù, yóu qìn dá gài tú wū ěr lǔ xiàng xī nán zhì mǎ ní gā tú lēi gàn zhǐ, yǔ tǎ ěr bā hā tái kǎ lún xiāng jiē, yī qiān shù bǎi lǐ zhī yào ài, yǔ é luó sī jiē rǎng zhě, jūn shè kǎ lún. suǒ yǒu xié lǐ tái jí děng yuán, xián fù jiù zhì.
自同治七年裁撤科布多境内卡伦以后,各项哈萨克人赴界强据。光绪初年,乃於乌克克等处,由沁达盖图乌尔鲁向西南至马尼嘎图勒幹止,与塔尔巴哈台卡伦相接,一千数百里之要隘,与俄罗斯接壤者,均设卡伦。所有协理台吉等员,咸复旧制。
qí xīn jiāng quán jìng zhī kǎ lún, fēn nán běi èr lù. běi lù zhī tǎ ěr bā hā tái, yǔ kē bù duō pí lián, yǐ é ěr qí sī hé wèi jiè, hé dōng kǎ lún lì kē bù duō, hé xī kǎ lún lì tǎ ěr bā hā tái. zì huī mài lā hū zhì tǎ chéng, xià jì shè dà xiǎo kǎ lún shí sān chù, dōng jì shè kǎ lún bā chù. cǐ wài jiē hā sà kè yóu mù zhī dì. tǎ chéng xī nán yí dài kǎ lún bā chù, jiè lián yī lí. kǎ lún yǐ wài, wèi hā sà kè yóu mù. yī lí dōng běi qī bǎi yú lǐ, yǔ tǎ chéng jiē jiè zhī chù, yóu hā bù tǎ hǎi dá lán yí dài ér nán, shè dà xiǎo kǎ lún èr shí sān chù. cǐ wài yì hā sà kè yóu mù. yòu xī ér nán, zhì yī lí hé běi àn, shè dà xiǎo kǎ lún bā chù, nǎi suǒ lún lǐng duì dà chén zhuān xiá. zì yī lí hé nán ér xī, shè dà xiǎo kǎ lún shí liù chù, nǎi xī bó lǐng duì dà chén zhuān xiá. kǎ lún zhī wài, yǔ hā sà kè jiē rǎng. qí xī bó tún mù xī nán, yīn yǒu huí zi tún suǒ, měi nián xià qiū shè kǎ lún yú dá ěr dá mù tú, yǐ zī xún chá. yóu xī bó kǎ lún yí xī zhuǎn nán ér dōng, shè dà xiǎo kǎ lún shí qī chù, nǎi è lǔ tè lǐng duì dà chén zhuān xiá. xī nán wèi bù lǔ tè yóu mù, xī běi wèi hā sà kè yóu mù. yòu è lǔ tè yóu mù dōng nán, jiè lián kā lǎ shā ěr zhī tǔ ěr hù tè hé shuò tè yóu mù, shè dà xiǎo kǎ lún bā chù, yì è lǔ tè lǐng duì dà chén zhuān xiá. qí yī lí chéng běi tǎ ěr qí yí dài, jí yī lí hé dù kǒu, shè kǎ lún qī chù, zhuān wèi hā sà kè mào yì jiāo tōng, bìng jī chá táo rén ér shè, nǎi huì níng lǐng duì dà chén zhuān xiá. cǐ yī lí jí tǎ ěr bā hā tái dà xiǎo kǎ lún zhī fāng xiàng yě.
其新疆全境之卡伦,分南北二路。北路之塔尔巴哈台,与科布多毗连,以额尔齐斯河为界,河东卡伦隶科布多,河西卡伦隶塔尔巴哈台。自辉迈拉呼至塔城,夏季设大小卡伦十三处,冬季设卡伦八处。此外皆哈萨克游牧之地。塔城西南一带卡伦八处,界连伊犁。卡伦以外,为哈萨克游牧。伊犁东北七百馀里,与塔城接界之处,由哈布塔海达阑一带而南,设大小卡伦二十三处。此外亦哈萨克游牧。又西而南,至伊犁河北岸,设大小卡伦八处,乃索伦领队大臣专辖。自伊犁河南而西,设大小卡伦十六处,乃锡伯领队大臣专辖。卡伦之外,与哈萨克接壤。其锡伯屯牧西南,因有回子屯所,每年夏秋设卡伦於达耳达木图,以资巡察。由锡伯卡伦迤西转南而东,设大小卡伦十七处,乃厄鲁特领队大臣专辖。西南为布鲁特游牧,西北为哈萨克游牧。又厄鲁特游牧东南,界连喀喇沙尔之土尔扈特、和硕特游牧,设大小卡伦八处,亦厄鲁特领队大臣专辖。其伊犁城北塔耳奇一带,及伊犁河渡口,设卡伦七处,专为哈萨克贸易交通,并稽察逃人而设,乃惠宁领队大臣专辖。此伊犁及塔尔巴哈台大小卡伦之方向也。
qí nán lù zì yī lí nán jīng mù sū ěr dá bā hǎn zhì huí jiāng wū shí chéng xī běi yí dài, shè kǎ lún liù chù, wài tōng bù lǔ tè, nǎi wū shí bàn shì dà chén zhuān xiá. zì wū shí ér xī, jīng cǎo dì jí bù lǔ tè yóu mù dì shù wō zǐ děng chù qī bǎi yú lǐ, zhí dá kā shí gá ěr chéng, yóu chéng dōng běi ér xī zhuǎn nán, shè kǎ lún shí qī chù, wài tōng bù lǔ tè, xī dá huò hǎn ān jí yán, nǎi kā shí gá ěr lǐng duì dà chén zhuān xiá. zì kā shí gá ěr dōng nán xíng èr bǎi yú lǐ, zhì yīng jí shā ěr chéng, yóu chéng xī běi ér nán, shè kǎ lún shí èr chù, wài tōng bù lǔ tè, xī nán xíng qiān shù bǎi lǐ, zhì bā dá kè shān, nǎi yīng jí shā ěr lǐng duì dà chén zhuān xiá. zì yīng jí shā ěr dōng xíng sān bǎi yú lǐ, zhì yè ěr qiāng chéng, yóu chéng xī nán zhuǎn ér dōng běi, shè kǎ lún qī chù, xī nán yí dài, wài tōng bù lǔ tè, dōng běi yí dài, zhuān wèi jī chá táo rén, nǎi yè ěr qiāng bàn shì dà chén zhuān xiá. yòu dōng nán xíng qī bǎi yú lǐ, zhì hé tián chéng, chéng wài zhī dōng xī hé, gòng shè kǎ lún shí èr chù, wèi jī chá cǎi yù huí mín, yòu zhá mǎ ěr lù tōng a kè sū, zhuān shè kǎ lún yī chù, jūn hé tián lǐng duì dà chén zhuān xiá. zì yè ěr qiāng dōng běi xíng yī qiān sì bǎi lǐ, zhì a kè sū chéng, qí dōng běi lù tōng zhe lēi shì sī, zhuān shè kǎ lún yī chù, jī chá kā lǎ shā ěr suǒ shǔ zhī tǔ ěr hù tè yóu mù, nǎi a kè sū bàn shì dà chén zhuān xiá. yòu dōng běi xíng qī bǎi yú lǐ, zhì kù chē chéng, yóu chéng xī běi ér nán, shè kǎ lún wǔ chù, yòu dōng běi xíng bā bǎi yú lǐ, zhì kā lǎ shā ěr chéng, chéng zhī dōng běi shè kǎ lún èr chù, yòu dōng běi xíng jiǔ bǎi yú lǐ, zhì tǔ lǔ fān chéng, yóu chéng xī nán ér dōng, shè kǎ lún liù chù, yòu dōng běi xíng yī qiān qī bǎi yú lǐ, zhì hā mì chéng, chéng dōng běi shè kǎ lún sì chù, jūn yóu zhù zā gè chéng dà chén zhuān xiá. cǐ huí jiāng gè chéng suǒ shǔ dà xiǎo kǎ lún zhī fāng xiàng yě.
其南路自伊犁南经木苏耳达巴罕至回疆乌什城西北一带,设卡伦六处,外通布鲁特,乃乌什办事大臣专辖。自乌什而西,经草地及布鲁特游牧地树窝子等处七百馀里,直达喀什噶尔城,由城东北而西转南,设卡伦十七处,外通布鲁特,西达霍罕安集延,乃喀什噶尔领队大臣专辖。自喀什噶尔东南行二百馀里,至英吉沙尔城,由城西北而南,设卡伦十二处,外通布鲁特,西南行千数百里,至巴达克山,乃英吉沙尔领队大臣专辖。自英吉沙尔东行三百馀里,至叶尔羌城,由城西南转而东北,设卡伦七处,西南一带,外通布鲁特,东北一带,专为稽查逃人,乃叶尔羌办事大臣专辖。又东南行七百馀里,至和阗城,城外之东西河,共设卡伦十二处,为稽查采玉回民,又札马耳路通阿克苏,专设卡伦一处,均和阗领队大臣专辖。自叶尔羌东北行一千四百里,至阿克苏城,其东北路通著勒士斯,专设卡伦一处,稽查喀喇沙尔所属之土耳扈特游牧,乃阿克苏办事大臣专辖。又东北行七百馀里,至库车城,由城西北而南,设卡伦五处,又东北行八百馀里,至喀喇沙尔城,城之东北设卡伦二处,又东北行九百馀里,至吐鲁番城,由城西南而东,设卡伦六处,又东北行一千七百馀里,至哈密城,城东北设卡伦四处,均由驻紥各城大臣专辖。此回疆各城所属大小卡伦之方向也。
zì xián tóng cháo huí nì chī zhāng, é luó sī fù chéng jī cán shí, biān hòu jǐn fèi. dài xīn jiāng dìng hòu, zhì guāng xù wǔ nián, shōu huí yī lí, yǔ é luó sī huà dìng biān jiè, guī fù jiù rì kǎ lún zhī zhì. kǎ lún zhī lì yǒu sān: qí zài nèi zhě yuē cháng shè kǎ lún, zài wài zhě yuē yí shè kǎ lún, zuì zài wài zhě yuē tiān shè kǎ lún. sān zhě wéi cháng shè kǎ lún wèi yǒng yuǎn zhù shǒu zhī dì. yú jiē zhí qì hòu hé nuǎn zé wài zhǎn, hán zé nèi qiān, jìn tuì yíng suō, huò qiān lǐ, huò shù bǎi lǐ bù děng, shā mò hào dàng, màn wú dìng zhǔn, jiē zài cháng shè kǎ lún zhī wài. zì xī yù luàn zuò, fán yí shè tiān shè zhī kǎ lún, xī wèi é rén suǒ rǎng duó. zuǒ zōng táng píng dìng xīn jiāng, nǎi yǔ é luó sī zhòng dìng jiè yuē, fán cháng shè kǎ lún yǐ wài, jūn zuò wéi ōu tuō zhī dì, zhōng é biān jìng zhī mín, bǐ cǐ bù jū, yǐ miǎn bī chù. qí cháng shè kǎ lún, yán shēn jiù zhì, biān fēng shǎo xī yǐ.
自咸、同朝回逆鸱张,俄罗斯复乘机蚕食,边堠尽废。迨新疆定后,至光绪五年,收回伊犁,与俄罗斯画定边界,规复旧日卡伦之制。卡伦之例有三:其在内者曰常设卡伦,在外者曰移设卡伦,最在外者曰添设卡伦。三者惟常设卡伦为永远驻守之地。馀皆值气候和暖则外展,寒则内迁,进退盈缩,或千里,或数百里不等,沙漠浩荡,漫无定准,皆在常设卡伦之外。自西域乱作,凡移设、添设之卡伦,悉为俄人所攘夺。左宗棠平定新疆,乃与俄罗斯重定界约,凡常设卡伦以外,均作为瓯脱之地,中、俄边境之民,彼此不居,以免逼处。其常设卡伦,严申旧制,边烽少息矣。
qí qián chǔ miáo jiāng diāo bǎo zhī zhì, shǐ yú jiā qìng cháo zhēng miáo zhī yì, fù nài jīng liàn xiāng bīng, biàn shè diāo bǎo, shī miáo jì yǐ zhì miáo, suì píng biān huàn. zì hú nán gān zhōu jiè zhī mù lín píng qǐ, zhì zhōng yíng zhī sì lù kǒu, zhù wéi qiáng bǎi shù shí lǐ, yǐ dù cuàn rǎo. qí xiǎn ài chù zēng shè tún pù, lián yǐ diāo kǎ. fèng huáng tīng jìng nèi, shè bǎo kǎ diāo tái bā bǎi bā shí qī zuò. yǒng suí tīng jìng nèi, shè bǎo kǎ diāo tái yī bǎi sān shí èr zuò. gān zhōu tīng jìng nèi, shè xùn diāo yī bǎi èr shí yī chù. gǔ zhàng píng jí bǎo xiàn jìng nèi, shè xùn diāo liù shí jiǔ chù. huán miáo jiāng shù bǎi lǐ, fēng suì xiāng wàng, shēng xī xiāng wén. guān qiáng zé yán shān jiàn jiàn zhī. pào tái zé zé chōng yào chù zhù zhī, shào tái zé yú guān qiáng zhī xì xiū zhī. kǎ diāo tún pù, zé yīn dì zhì yí, huò pǐn zì shì, huò yī zì shì, huò méi huā shì. qí xiū jiàn zhī zhì, guān qiáng zé tǔ shí jiān shī, pào tái zé yǐ shí qì, ér zhù tǔ yǐ shí zhōng xīn, shào tái yì shí qì, huán záo qiāng kǒng, gāo jùn jiān shí. diāo lóu zhī zhì yì rán. guān qiáng yǐ yán biān jiè, pào tái yǐ bèi dǔ jié zhàn shǒu, shào tái wèi xún luó le wàng zhī yòng, tún pù wèi biān mín jù wèi zhī suǒ, kǎ diāo zé zhàn shǒu jiān zī. qí fáng shǒu bīng dīng, yǒu jǐng zé hé gē, wú shì zé bǐng lěi, jìn gōng tuì shǒu, wèi chí jiǔ jì, yǐ dài dí zhī kě shèng, suì yǐ dǐ dìng mán huāng yún.
其黔、楚苗疆碉堡之制,始於嘉庆朝征苗之役,傅鼐精练乡兵,遍设碉堡,师苗技以制苗,遂平边患。自湖南乾州界之木林坪起,至中营之四路口,筑围墙百数十里,以杜窜扰。其险隘处增设屯堡,联以碉卡。凤凰厅境内,设堡卡碉台八百八十七座。永绥厅境内,设堡卡碉台一百三十二座。乾州厅境内,设汛碉一百二十一处。古丈坪及保县境内,设汛碉六十九处。环苗疆数百里,烽燧相望,声息相闻。关墙则沿山涧建之。炮台则择冲要处筑之,哨台则於关墙之隙修之。卡碉屯堡,则因地制宜,或品字式,或一字式,或梅花式。其修建之制,关墙则土石兼施,炮台则以石砌,而筑土以实中心,哨台亦石砌,环凿枪孔,高峻坚实。碉楼之制亦然。关墙以严边界,炮台以备堵截战守,哨台为巡逻了望之用,屯堡为边民聚卫之所,卡碉则战守兼资。其防守兵丁,有警则荷戈,无事则秉耒,进攻退守,为持久计,以待敌之可胜,遂以底定蛮荒云。