strong jiāo tōng èr strong
交通二
lún chuán
△輪船
zì xī rén lún chuán zhī zhì xìng, yǒu bīng lún, yǒu shāng lún. qí shǐ jǐn wǎng lái dōng xī yáng gè guó kǒu àn ér yǐ. zhōng guó zì kāi bù tōng shāng ér hòu, yǔ yīng jí lì dìng jiāng níng tiáo yuē, ér wài lún de xíng shǐ hǎi shàng yǐ. xù yǔ dìng tiān jīn tiáo yuē, ér wài lún de xíng shǐ zhǎng jiāng yǐ. shāng lǚ lè qí lì biàn, qū zhī ruò wù. yú shí nèi jiāng wài hǎi zhī lì jǐn wèi suǒ zhàn.
自西人輪船之制興,有兵輪,有商輪。其始僅往來東西洋各國口岸而已。中國自開埠通商而後,與英吉利訂江寧條約,而外輪得行駛海上矣。續與訂天津條約,而外輪得行駛長江矣。商旅樂其利便,趨之若鶩。於時內江外海之利盡為所占。
tóng zhì shí yī nián, zhí lì zǒng dū lǐ hóng zhāng jiàn yì shè lún chuán zhāo shāng jú, lùn zhě wèi fáng hé chuán shēng jì. hóng zhāng wèi dāng xián fēng jiān hé chuán sān qiān yú sōu, jīn jǐn cún sì bǎi sōu. jí jīn bù tú, jiāng lì quán jǐn shī. qǐng pò qún yì lì xíng zhī. shí sān nián, hóng zhāng yòu shū yán: tóng zhì jiān céng guó fān dīng rì chāng zài jiāng sū dū fǔ rèn, dié jù dào yuán xǔ dào shēn tóng zhī róng hóng chuàng yì huá shāng zào chuán zhāng chéng, fēn yùn cáo mǐ, jiān lǎn kè huò. céng jīng jì qǐng zǒng lǐ yá mén hé zhǔn, chì yóu jiāng hǎi guān dào xiǎo yù gè kǒu shāng rén shì bàn. rì jiǔ yīn xún, wèi yǒu chéng jú. tóng zhì qī nián, jǐn jiè yòng jiā bǎn chuán yùn mǐ yī cì, xuán yòu zhōng zhǐ. běn nián xià jiān, chén yú yàn shōu hǎi yùn zhī xiá, zūn zhào zǒng lǐ yá mén hán shì, shāng lìng zhè jú zǒng bàn hǎi yùn wěi yuán zhī fǔ zhū qí áng zhuó nǐ lún chuán zhāng chéng. sì yǐ xiàn zài guān zào lún chuán nèi bìng wú shāng chuán kě lǐng, gè shěng zài hù yīn shāng, huò zì zhì lún chuán xíng shǐ gè bù, huò xié zī běn yī fù xī shāng zhī jí. ruò zhōng guó zì lì zhāo shāng jú, zé gè shāng suǒ yǒu lún chuán gǔ běn bì jiàn guī guān jú, shì zú shùn shāng qíng ér qiáng guó tǐ. nǐ qǐng xiān xíng shì bàn zhāo shāng, wèi guān shāng jiā qià dì bù. qí shāng chuán zào chéng, jí kě suí shí tiān bǔ, tuī guǎng tōng xíng. yòu hǎi yùn mǐ shí, běn jiè jiāng zhè shā níng chuán bù fū, yīng qǐng yǐ shāng chuán fēn yùn, yǐ bǔ shā níng zhī bù zú. jiāng lái mǐ shù yù zēng, kě wú quē chuán zhī huàn. qǐng zhào hù bù hé zhǔn liàn xiǎng zhì qián jiè gěi sū zhè diǎn zhāng, zhǔn shāng děng jiè lǐng èr shí wàn mín, yǐ zuò shè jú shāng běn, réng yù jiǎo xī qián zhù zhèn. suǒ yǒu yíng kuī, quán guī shāng rèn, yǔ guān wú shè. dāng lìng zhū qí áng huí hù shè jú zhāo shāng. shāng rén zhēng xiān rù gǔ, xiàn yǐ gòu jí jiān jié lún chuán sān sōu. jīng chén zī shāng zhè jiāng dū fǔ chén chì bō míng nián cáo mǐ èr shí wàn shí, yóu zhāo shāng lún chuán yùn jīn, qí shuǐ jiǎo hào mǐ děng xiàng, xī zhào shā níng chuán dìng zhāng. zhì lǎn zài huò wù, bào guān nà shuì, réng zhào xīn guān zhāng chéng, yǐ miǎn jiè kǒu. ruò cóng cǐ lún chuán chàng xíng, shù shǐ wǒ nèi jiāng wài hǎi zhī lì bù zhì wèi yáng rén zhàn jǐn, qí guān yú guó jì mín shēng zhě shí fēi qiǎn xiān. shū rù, bào kě.
同治十一年,直隸總督李鴻章建議設輪船招商局,論者謂妨河船生計。鴻章謂當咸豐間河船三千餘艘,今僅存四百艘。及今不圖,將利權盡失。請破群議力行之。十三年,鴻章又疏言:「同治間曾國藩、丁日昌在江蘇督、撫任,迭據道員許道身、同知容閎創議華商造船章程,分運漕米,兼攬客貨。曾經寄請總理衙門核准,飭由江海關道曉諭各口商人試辦。日久因循,未有成局。同治七年,僅借用夾板船運米一次,旋又中止。本年夏間,臣於驗收海運之暇,遵照總理衙門函示,商令浙局總辦海運委員知府朱其昂酌擬輪船章程。嗣以現在官造輪船內並無商船可領,各省在滬殷商,或自置輪船行駛各埠,或挾資本依附西商之籍。若中國自立招商局,則各商所有輪船股本必漸歸官局,似足順商情而強國體。擬請先行試辦招商,為官商浹洽地步。俟商船造成,即可隨時添補,推廣通行。又海運米石,本屆江浙沙寧船不敷,應請以商船分運,以補沙寧之不足。將來米數愈增,可無缺船之患。請照戶部核准練餉制錢借給蘇、浙典章,准商等借領二十萬緡,以作設局商本,仍預繳息錢助賑。所有盈虧,全歸商認,與官無涉。當令朱其昂回滬設局招商。商人爭先入股,現已購集堅捷輪船三艘。經臣咨商浙江督撫臣飭撥明年漕米二十萬石,由招商輪船運津,其水腳耗米等項,悉照沙寧船定章。至攬載貨物,報關納稅,仍照新關章程,以免藉口。若從此輪船暢行,庶使我內江外海之利不致為洋人占盡,其關於國計民生者實非淺鮮。」疏入,報可。
xiān shì mǐn chǎng zhuān wèi zhì zào bīng lún ér shè. xué shì sòng jìn yán mí kuǎn guò jù, yì qǐng bà zhī. shì xià, hóng zhāng lì chí bù kě. lüè yán: ōu zhōu zhū guó chuǎng rù zhōng guó biān jiè fù dì, wú bù kuǎn guān ér qiú hù shì. hǎi wài zhī xiǎn, yǒu bīng chuán xún fáng, ér wǒ yǔ bǐ kě gòng fēn zhī. zhǎng jiāng jí gè hǎi kǒu zhī lì, yǒu lún chuán zhuǎn yùn, ér wǒ yǔ bǐ yì gòng fēn zhī. huò bù zhì ràng yáng rén dú shàn qí lì yǔ xiǎn, ér jìn zhì fǎn kè wèi zhǔ yě. yòu yán: yán jiāng yán hǎi gè shěng, bù zhǔn lìng xíng gòu gù xī yáng lún chuán. ruò yǒu suǒ xū, lìng qí zì xiàng mǐn hù liǎng chǎng shāng bō dìng zhì. zhì zài huò lún chuán, yǔ bīng chuán guī zhì jiǒng yì. mǐn chǎng xiàn zào zhī chuán, shāng chuán jiē bù hé yòng. céng guó fān qián chì hù chǎng zào bīng chuán wài, lìng zào shāng chuán sì wǔ sōu. mǐn chǎng shì yì kě jiān zào shāng chuán, yǐ zī huá shāng gù lǐng. xiàn yǔ céng guó fān chóu yì, zhōng guó yīn shāng měi bù yuán yǔ guān jiāo shè, qiě gè kǒu àn shēng yì yǐ bèi yáng shāng zhàn jǐn. huá shāng lǐng guān chuán, lìng shù yī zhì, yáng rén shì bì xié zhòng zī yǐ qīng duó, zé xū huá shāng zì lì gōng sī, zì jiàn háng zhàn, zì chóu bǎo xiǎn, běn jù yòng fán, chū bàn kǒng yì wú lì kě tú. ruò xíng zhī jì jiǔ, tiān zào yǔ zū lǐng shāo duō, nǎi yǒu lì yì. wén huá shāng yuán lǐng zhě, bì zhǔn qí jiān yùn cáo liáng, fāng yǒu zhuān mén shēng yì, bù zhì wèi yáng shāng pái jǐ. jiāng lái gè chǎng shāng chuán zào yǒu chéng shù, zài qǐng chì xià zǒng lǐ yá mén, shāng chì gè shěng chóu bàn. shū shàng, xià suǒ sī yì xíng.
先是閩廠專為製造兵輪而設。學士宋晉言糜款過鉅,議請罷之。事下,鴻章力持不可。略言:「歐洲諸國闖入中國邊界腹地,無不款關而求互市。海外之險,有兵船巡防,而我與彼可共分之。長江及各海口之利,有輪船轉運,而我與彼亦共分之。或不至讓洋人獨擅其利與險,而浸至反客為主也。」又言:「沿江沿海各省,不准另行購雇西洋輪船。若有所需,令其自向閩、滬兩廠商撥訂製。至載貨輪船,與兵船規制迥異。閩廠現造之船,商船皆不合用。曾國藩前飭滬廠造兵船外,另造商船四五艘。閩廠似亦可間造商船,以資華商雇領。現與曾國藩籌議,中國殷商每不原與官交涉,且各口岸生意已被洋商占盡。華商領官船,另樹一幟,洋人勢必挾重貲以傾奪,則須華商自立公司,自建行棧,自籌保險,本鉅用繁,初辦恐亦無利可圖。若行之既久,添造與租領稍多,乃有利益。聞華商原領者,必准其兼運漕糧,方有專門生意,不至為洋商排擠。將來各廠商船造有成數,再請敕下總理衙門,商飭各省籌辦。」疏上,下所司議行。
shì nián dōng, zhāo shāng jú chéng lì, yǐ zhī fǔ zhū qí áng zhǔ qí shì, dào yuán shèng xuān huái zuǒ zhī. qí áng yǐ dào yuán hú guāng yōng lǐ zhèn yù děng zhāo lái shāng gǔ, rù zī zhě jí wèi yǒng yuè, xuān huái yì yuán yuè rén táng tíng shū xú rùn dǒng jú shì. gòu chuán shè xiè lì bù, cì dì jīng yíng, xī shǔ shāng běn, guī mó cū jù. guāng xù yuán nián, hóng zhāng zòu jiǎng qí áng děng yǒu chà. sān nián, zēng gòu qí chāng chuán jiàn, shǐ jiǎ yòng zhí lì jiāng sū jiāng xī hú běi dōng hǎi guān guān kuǎn bǎi jiǔ shí wàn liǎng yǒu qí. chū nǐ gòu qí chāng lún chuán, xuān huái chí zhī zuì lì, xū yín èr bǎi shù shí wàn liǎng. shāng běn wú jǐ, bù zú yǐ yīng. xuān huái yǐ guó fáng dà jì jiāng hǎi lì yuán zhī shuō, lì chén yú jiāng dū shěn bǎo zhēn. bǎo zhēn wèi suǒ dòng, bō yín bǎi wàn yǐ jì, lùn zhě xián wèi shì jǔ wèi shī jì, zhì yǐ qí chāng qì chuí bì zhī qiú, dé zhí lìng zhì xīn yī, qī yú shì tǐ wèi yù. shì hòu mù jí shāng gǔ, yīng zhě liáo liáo, jǐn dé yín sì wàn zhě yǐ cǐ yě. yù shǐ dǒng jùn hàn yán: zhāo shāng jú měi yuè kuī zhì wǔ liù wàn liǎng. zhì kuī zhī yóu, yīn zhì chuán guò duō, lún chē xíng shǐ, jīng fèi guò jù, bì xū yī chuán dé yī chuán zhī yòng, fāng kě wú yú shé hào. wén shāng jú gè chuán lǎn zài zhī zī, bù fū jīng fèi, chuán duō huò shǎo. kè xià jì wèi néng jù fù wài yáng gè guó, yǐ guǎng shōu mào yì zhī lì, zhī yí liàng wèi biàn zhì, shǐ suǒ chū zhī shù bù zhì fú yú suǒ rù yě. liù nián, jì jiǔ wáng xiān qiān qǐng zhěng dùn zhāo shāng jú wù, yǔ shè xuān huái. shū xià jiāng dū liú kūn yī, yán xuān huái yú gòu qí chāng lún chuán shí, shēng yán yǒu shāng kuǎn bǎi yú wàn, shí wú suǒ yǒu, yǒu yì qī mán, jì huò chóu jīn, qǐng duó xuān huái zhí. fù qǐng yǐ guān kuǎn gài zuò guān gǔ, yǐ qí yíng yú zuò hǎi fáng jīng fèi. shū rù, jūn bù bào.
是年冬,招商局成立,以知府朱其昂主其事,道員盛宣懷佐之。其昂以道員胡光墉、李振玉等招徠商股,入貲者極為踴躍,宣懷亦援粵人唐廷樞、徐潤董局事。購船、設械、立埠,次第經營,悉屬商本,規模觕具。光緒元年,鴻章奏獎其昂等有差。三年,增購旗昌船艦,始假用直隸、江蘇、江西、湖北、東海關官款百九十萬兩有奇。初擬購旗昌輪船,宣懷持之最力,需銀二百數十萬兩。商本無幾,不足以應。宣懷以國防大計、江海利源之說,力陳於江督沈葆楨。葆楨為所動,撥銀百萬以濟,論者咸謂是舉為失計,至以「旗昌棄垂敝之裘,得值另制新衣,期於適體」為喻。事後募集商股,應者寥寥,僅得銀四萬者以此也。御史董俊翰言:「招商局每月虧至五六萬兩。致虧之由,因置船過多,輪車行駛,經費過鉅,必須一船得一船之用,方可無虞折耗。聞商局各船攬載之資,不敷經費,船多貨少。刻下既未能遽赴外洋各國,以廣收貿易之利,祗宜量為變置,使所出之數不至浮於所入也。」六年,祭酒王先謙請整頓招商局務,語涉宣懷。疏下江督劉坤一,言宣懷於購旗昌輪船時,聲言有商款百餘萬,實無所有,有意欺謾,冀獲酬金,請奪宣懷職。復請以官款概作官股,以其贏餘作海防經費。疏入,均不報。
zhāo shāng jú suǒ jiǎ guān tǎng, zhì guāng xù liù nián, yīng fēn qī bá hái. nǎi cháng yǐ yú bàn, fù jiǎ yáng zhài. hóng zhāng yán jiān chóu bìng gù, zhāo shāng jú lì yǒu wèi dài, qǐng xiān cháng yáng zhài, hòu jí guān tǎng, gé yú bù yì. sì yǐ dì nián qīng hái, ér shāng gǔ shàng dá sì bǎi wàn liǎng yān. dāng zhāo shāng kāi bàn zhī chū, jǐn lún chuán sān sōu. sì chéng lǐng mǐn hù liǎng chǎng, gòu zhī yīng guó, zēng zhì shí èr sōu. dài gòu rù qí chāng lún chuán shí bā sōu, suì yǔ yīng shāng tài gǔ yí hé bìng chēng sān gōng sī. zī běn guò jù, shōu rù zhuǎn wēi.
招商局所假官帑,至光緒六年,應分期拔還。乃償已逾半,復假洋債。鴻章言兼籌並顧,招商局力有未逮,請先償洋債,後及官帑,格於部議。嗣以遞年清還,而商股尚達四百萬兩焉。當招商開辦之初,僅輪船三艘。嗣承領閩、滬兩廠,購之英國,增至十二艘。迨購入旗昌輪船十八艘,遂與英商太古、怡和並稱三公司。貲本過鉅,收入轉微。
shì nián, yǐ yán guān hé zòu zhāo shāng jú bàn lǐ háo wú shí jì, qǐng chì rèn zhēn zhěng dùn, yù lǐ hóng zhāng jí jiāng dū wú yuán bǐng chè chá. hóng zhāng děng zòu yán: lún chuán zhāo shāng jú zhī shè, nǎi gè shāng jí gǔ, zì xíng jīng lǐ, yǐ yú chuàng bàn zhī chū zòu míng, yíng kuī quán guī shāng rèn, yǔ guān wú shè. lún chuán shāng wù qiān shè yáng wù, gèng bù biàn yóu guān rèn zhī, yǔ tā xiàng shè lì guān jú kāi zhī gōng kuǎn zhě, jiǒng bù xiāng tóng. wéi cǐ jǔ wèi shōu huí zhōng guó lì quán, shì tǐ zhòng dà, gù xū guān wèi fú chí, bìng zhuó jiè guān tǎng, yǐ zhù shāng lì zhī bù zú. guāng xù sān nián dōng céng jiāng shāng jú shì yí chóu huà zhěng dùn fù zòu, bìng chì jiāng hǎi jīn hǎi liǎng guān dào, yú měi nián jié zhàng, jiù jìn fēn fù hù yáng gè jú qīng zhā zhàng mù, rú yǒu yǐn mào, jù shí zòu qǐng cān péi. shù nián yǐ lái, suī yǒu yīng shāng tài gǔ yí hé yáng háng jí lì qīng jǐ, ér jú shì shàng zú xiāng chí, guān tǎng jiàn kě bá hái. fù xiān chéng yùn jīng cāng cáo mǐ gè shěng zhèn liáng, bù xià shù bǎi wàn shí, zhēng bīng diào xiǎng jiè sòng guān wù jūn xiè zhě, yuán yuán bù jué, qǐ dé wèi yú guó shì háo wú shí jì? qí lǎn zài kè huò, yǐ jí chū rù kuǎn mù, zé chéng sù xí shāng yè zhī dào yuán táng tíng shū xú rùn zǒng lǐ qí shì, měi nián jié zhàng hòu, fēn xī kāi liè qīng cè, xī tīng rù běn gè shāng yuè kàn jī chá. ruò jú zhōng shāo yǒu bì duān, zé zhòng shāng bù dài guān chá, bì yǐ xiāng shuài zhuī kòng. ér zì kāi bàn zhì jīn, bìng wú rù gǔ shāng rén kòng gào zhě. xiàn zhí cáo yùn lǎn zài chī jǐn zhī shí, ruò fēn fēn diào bù qīng zhā, bù tè shì miàn tú zī yáo huò, shēng yì nán yǐ zhāo lái qiě yáng shāng jí jì fāng shēn, gèng bì chéng jī qīng jǐ, jì suì qí bǎ chí zhuān lì zhī móu, shū yú zhōng guó shāng wù dà jú yǒu ài. zǒng zhī, shāng jú guān xì guó kè zuì zhòng, ér gè guān gè nà shuì kè, sī háo wú kuī, suǒ jiè guān kuǎn yóu shāng jú yùn cáo shuǐ jiǎo fēn nián kòu hái, gōng kuǎn yǐ guī yǒu zhe, qí gè shāng gǔ běn yíng kuī, yīng rú qián zòu, quán guī shāng rèn, yǔ guān wú shè. yīng qí měi nián jié zhàng shí, zhào àn yóu hù jīn liǎng guān dào jiù jìn qīng zhā, yǐ fú dìng zhāng. shū rù, bào wén.
是年,以言官劾奏招商局辦理毫無實濟,請飭認真整頓,諭李鴻章及江督吳元炳澈查。鴻章等奏言:「輪船招商局之設,乃各商集股,自行經理,已於創辦之初奏明,盈虧全歸商認,與官無涉。輪船商務牽涉洋務,更不便由官任之,與他項設立官局開支公款者,迥不相同。惟此舉為收回中國利權,事體重大,故須官為扶持,並酌借官帑,以助商力之不足。光緒三年冬曾將商局事宜籌畫整頓復奏,並飭江海、津海兩關道,於每年結帳,就近分赴滬洋各局清查帳目,如有隱冒,據實奏請參賠。數年以來,雖有英商太古、怡和洋行極力傾擠,而局事尚足相持,官帑漸可拔還。復先承運京倉漕米、各省賑糧,不下數百萬石,徵兵調餉、解送官物軍械者,源源不絕,豈得謂於國事毫無實濟?其攬載客貨,以及出入款目,責成素習商業之道員唐廷樞、徐潤總理其事,每年結帳後,分晰開列清冊,悉聽入本各商閱看稽查。若局中稍有弊端,則眾商不待官查,必已相率追控。而自開辦至今,並無入股商人控告者。現值漕運攬載吃緊之時,若紛紛調簿清查,不特市面徒滋搖惑,生意難以招徠;且洋商嫉忌方深,更必乘機傾擠,冀遂其把持專利之謀,殊於中國商務大局有礙。總之,商局關係國課最重,而各關各納稅課,絲毫無虧,所借官款由商局運漕水腳分年扣還,公款已歸有着,其各商股本盈虧,應如前奏,全歸商認,與官無涉。應俟每年結帳時,照案由滬、津兩關道就近清查,以符定章。」疏入,報聞。
shí yī yuè, xué shì méi qǐ zhào yán: zhāo shāng jú zì guī bìng qí chāng lún chuán, gè guó lún chuán zhī lì jiàn jiǎn, rán zhī zài xiāng gǎng fú zhōu níng bō shàng hǎi tiān jīn niú zhuāng zhǎng jiāng děng chù mǎ tóu, bù rú tuī guǎng, jìng lìng qí fù dōng xī yáng gè guó. qǐng chì nán běi yáng dà chén, dū lìng jú yuán, zhuó pài fēng shùn bǎo dà děng chuán, xiān fù dōng yáng shì xíng. xíng zhī yǒu xiào, jiàn jí yú xī yáng, zé mào qiān yǒu wú zhī lì, zhōng wài fēn zhī. míng nián, jì jiǔ wáng xiān qiān yì yǐ wèi yán. jūn xià suǒ sī hé yì. xiān shì zhāo shāng jú chuán shǐ wǎng xīn jiā pō xiǎo lǚ sòng rì běn děng chù, bù zú yǔ wài lún jìng lì, xún jí tíng bà. sì qiǎn hé zhòng chuán wǎng xià wēi rén guó zhī tán xiāng shān měi zhī jiù jīn shān liǎng bù, huá rén jūn jí, háng yè pō zhèn. yīn fù qiǎn měi fù chuán wǎng. ér gè guó shāng yè, yīng wèi jù bò. qī nián, yuè rén liáng yún hàn děng shè zhào xìng gōng sī yú lún dūn, chuán zhèng dà chén lí zhào táng shí chàng sī yì. hóng zhāng shū yán: xī yáng fù qiáng zhī cè, shāng wù yǔ chuán zhèng hù xiāng biǎo lǐ. yǐ bīng chuán zhī lì wèi shāng chuán, bì xiān yǐ shāng chuán zhī shuì yǎng bīng chuán, zé zhěng dùn yóu wèi jí wù. ěr zhě gè guó shāng chuán zhēng fù zhōng guó, jì měi nián jìn chū kǒu huò jià yuē yín èr wàn wàn liǎng yǐ wài. yáng shāng suǒ zhú shén yī zhī lì, yǐ bù xià shù qiān wàn liǎng, yǐ shí nián jì zhī, zé shù wàn wàn liǎng. cǐ jiē zhōng guó zhī lì, yǒu wǎng wú lái zhě yě. gù dāng shāng wù wèi xìng zhī qián, gè guó yuán kě bì guān zì zhì. dǎi fēng qì dà kāi, jì bù néng jù zhī shǐ bù lái, wéi yǒu zì kuò lì yuán, quàn lìng huá shāng chū yáng mào yì, shù tǔ huò kě chàng xiāo, yáng shāng kě shǎo zhì, ér zhōng guó lì quán yì kě zhú jiàn shōu huí. qián cǐ zhāo shāng jú lún chuán cháng shǐ wǎng xīn jiā pō xiǎo lǚ sòng yuè nán děng bù lǎn zài. jìn nián hé zhòng měi fù děng chuán fēn shǐ xià wēi rén guó zhī tán xiāng shān měi guó zhī jiù jīn shān, zài yùn kè huò, jiū zhǐ xiǎo shì qí duān, shàng wèi hòu jí qí lì. yīng guó lún dūn wèi tōng shāng dì yī dōu huì, bìng wú huá shāng qián wǎng. lí zhào táng zhì zài kuāng shí, jiǔ yǒu chuàng lì gōng sī zhī yì, jǐn xīn tí chàng, lì wèi qí nán. xiàn jì cū dìng guī mó, zì dāng yīn shì lì dǎo, qī yú bì chéng. bào wén.
十一月,學士梅啟照言:「招商局自歸併旗昌輪船,各國輪船之利漸減,然祗在香港、福州、寧波、上海、天津、牛莊、長江等處碼頭,不如推廣,竟令其赴東西洋各國。請飭南北洋大臣,督令局員,酌派豐順、保大等船,先赴東洋試行。行之有效,漸及於西洋,則貿遷有無之利,中外分之。」明年,祭酒王先謙亦以為言。均下所司核議。先是招商局船駛往新嘉坡、小呂宋、日本等處,不足與外輪競利,尋即停罷。嗣遣和眾船往夏威仁國之檀香山、美之舊金山兩埠,華人麕集,航業頗振。因復遣美富船往。而各國商業,英為巨擘。七年,粵人梁雲漢等設肇興公司於倫敦,船政大臣黎兆棠實倡斯議。鴻章疏言:「西洋富強之策,商務與船政互相表里。以兵船之力衛商船,必先以商船之稅養兵船,則整頓尤為急務。邇者各國商船爭赴中國,計每年進出口貨價約銀二萬萬兩以外。洋商所逐什一之利,已不下數千萬兩,以十年計之,則數萬萬兩。此皆中國之利,有往無來者也。故當商務未興之前,各國原可閉關自治。逮風氣大開,既不能拒之使不來,惟有自擴利源,勸令華商出洋貿易,庶土貨可暢銷,洋商可少至,而中國利權亦可逐漸收回。前此招商局輪船嘗駛往新嘉坡、小呂宋、越南等埠攬載。近年和眾、美富等船分駛夏威仁國之檀香山、美國之舊金山,載運客貨,究止小試其端,尚未厚集其力。英國倫敦為通商第一都會,並無華商前往。黎兆棠志在匡時,久有創立公司之議,盡心提倡,力為其難。現既粗定規模,自當因勢利導,期於必成。」報聞。
shí nián, fǎ rén lái rǎo, hǎi jiāng bù jìng, gǔ shāng xiōng jù, jú chuán lǜ wèi jié duó, yǐ yín wǔ bǎi èr shí wǔ wàn liǎng zàn shòu zhī qí chāng xíng zhǔ. shì píng shōu huí, fù zēng zhì jiāng xīn xīn chāng xīn kāng xīn míng gè jiàn. ér shěn méi xiǔ bì zhě, bù yī ér zú, qí hòu gòng dá èr shí jiǔ sōu yún. shí èr nián, è dū zhāng zhī dòng qiǎn zǒng bīng wáng róng hé zhì nán yáng, chóu bàn juān chuán hù shāng shì xiàng. xuān tǒng sān nián, shè shāng chuán xué xiào yú wú sōng. fán cǐ jiē wèi kuò chōng háng yè zhī zhāng běn, ér jú chuán xíng shǐ wài yáng zhī lì, zhōng bù néng yǔ gè guó zhēng héng yě.
十年,法人來擾,海疆不靖,股商洶懼,局船慮為劫奪,以銀五百二十五萬兩暫售之旗昌行主。事平收回,復增置江新、新昌、新康、新銘各艦。而沈沒朽敝者,不一而足,其後共達二十九艘雲。十二年,鄂督張之洞遣總兵王榮和至南洋,籌辦捐船護商事項。宣統三年,設商船學校於吳淞。凡此皆為擴充航業之張本,而局船行駛外洋之利,終不能與各國爭衡也。
zhāo shāng jú zhī shè, běn wèi wǎn huí jiāng hǎi yǐ shī háng lì. kāi bàn zhī shǐ, jí zhī wèi yáng shāng suǒ jí, ér mí bǔ zhī cè, shǒu zài fēn yùn sū zhè cáo mǐ, sì gèng tuī zhī è gàn jiāng ān. ér diān zhī tóng jīn, shǔ zhī dēng mù, jiāng zhè zhī cǎi bàn guān wù, zhí jìn zhī zhèn liáng, xū yóu jú chuán jīng yíng qí shì. guāng xù shí yī nián, dào yuán yè tíng juàn fù tiáo shàng fú chí shāng jú yùn è chá è yán, zēng jiā yùn cáo shuǐ jiǎo zhū cè. shì xià zhí dū lǐ hóng zhāng. xiān shì jú chuán yùn cáo, shí yín wǔ qián yǒu qí. sì yīng měi rén lǎn yùn, gù lián qí zhí, shāng jú yùn fèi yīn zhī jiǎn shǎo, shì yì bù zhī. hóng zhāng qǐng shāo zēng yì zhī, gé bù yì, bù guǒ xíng. gài zhāo shāng jú zì kāi bàn yǐ lái, jú zhōng zhī qīn shí yǔ jú wài zhī qīng jǐ, suǒ yǒu zī lì pō yú kuī hào. shāng gǔ bù zú, dài jí guān kuǎn, jì yǐ yáng zhài. dāng shì zhě rì yán wéi chí bǔ jiù zhī cè, bì yì shí xiān, ér yǐ yòng kuǎn fú làn, fù lǚ wèi yán guān suǒ hé. zhì shì bù chén shū yán: sān dài zhī zhì fǎ, guì běn ér yì mò, zhòng nóng ér jiàn shāng, cóng gǔ shāng wù wèi cháng yì yú cháo tíng. hǎi shàng hù shì yǐ lái, lùn zhě nǎi jìng yán shāng zhèng. qiè wèi shāng zhě zhú shén yī zhī lì, yǐ hòu jū jī quán zǐ mǔ wèi shì zhě yě. hòu jū jī, bì yuè jì zhī yǒu yú quán zǐ mǔ, bì qiú bèi rù zhī xī. ruò jì cún běn zé rì kuī, wèn zǐ mǔ zé wú zhe, shèn qiě chēng dài qǐ jiǎ yǐ bǔ bù zú, yóu hào yú zhòng yuē cǐ wú zhì fù zhī shù yě, yǒu shì lǐ hū? cháng jiàn fù shāng dà jiǎ, bì zé zhōng xìn zhī rén yǐ zhǔ huì jì. qí rù yǒu jīng, qí chū yǒu jié. shǒu yú yī yú sān zhī fǎ, hé shí hòu jī, nǎi néng jiǔ yuǎn. ruò zhǔ jì bù dé qí rén, shēng zhī zhě guǎ, shí zhī zhě zhòng, qǔ zhī wú dù, yòng zhī wú jié, bù xuán zhǒng ér zhōng jù. yòng rén lǐ cái zhī dào, yǔ zhèng tōng yǐ. qián zhě lǐ hóng zhāng shěn bǎo zhēn chuàng lì cǐ jú, móu shēn lǜ yuǎn, shí wèi jīng guó hóng móu, gù wèi shōu jiāng hǎi zhī lì, yǔ yáng shāng zhēng héng, zhuǎn pín wèi fù zhuǎn ruò wèi qiáng zhī jī, jǐn zài cǐ jǔ. nǎi zhāo shāng jú shí yú nián lái, bù tè běn xī bù zēng, ér guān kuǎn yáng zhài, qiàn fù lěi lěi, qǐ móu zhī bù zāng zāi? jī zhī àn dú, zhèng zhī rén yán, zhī suǒ wèi lì quán, shàng bù zài guó, xià bù zài shāng, jǐn guī yú zhōng bǎo zhī yuán shēn. rú táng tíng shū zhū qí áng zhī bèi cān yú qián, xú rùn zhāng hóng lù zhī bài lù yú hòu, jiē qí míng zhèng. zhǔ jì zhī bù dé qí rén, chū rù zhī jīng, bù néng jiǎng qiú zǔn jié, yòu ān dé yǐ jú běn kuī zhé, wěi zhī yú hǎi shàng yòng bīng yé? shāng jú jì bō yǒu guān kuǎn, yòu jīn tiē yǐ cáo yùn shuǐ jiǎo, jiǎn miǎn yú huò shuì, qí suì rù suì chū zhī kuǎn, jí yīng guān wèi jī chá. qǐng chì xià nán běi yáng dà chén, jiāng jú zhōng xiàn cún jiāng hǎi lún ruò gān zhǐ, mǎ tóu jǐ chù, wěi yuán shāng dǒng xián míng, jí yùn jiǎo zhī xiāo, fēn bié zào bào. cǐ hòu zǒng bàn rú fēi qí rén, yuán bǎo dà chén yīng jí yì chù. bào kě. rán guǎn lǐ zhāo shāng jú zhī quán, shǐ zhōng shǔ zhī zhí lì zǒng dū, bù chén wú cóng guò wèn. dài sān shí sān nián, shāng jú yǔ yīng shāng yí hé tài gǔ dìng lì yì jūn xiǎng zhī yuē, shǐ miǎn hù xiāng qīng jǐ, ér qí lì jiàn zhe. cǐ zhāo shāng jú bàn lǐ zhī dà lüè qíng xíng yě.
招商局之設,本為挽回江海已失航利。開辦之始,即知為洋商所嫉,而彌補之策,首在分運蘇、浙漕米,嗣更推之鄂、贛、江、安。而滇之銅斤,蜀之燈木,江、浙之採辦官物,直、晉之賑糧,胥由局船經營其事。光緒十一年,道員葉廷眷復條上扶持商局運鄂茶、鄂鹽,增加運漕水腳諸策。事下直督李鴻章。先是局船運漕,石銀五錢有奇。嗣英、美人攬運,故廉其值,商局運費因之減少,勢益不支。鴻章請稍增益之,格部議,不果行。蓋招商局自開辦以來,局中之侵蝕與局外之傾擠,所有資力頗虞虧耗。商股不足,貸及官款,繼以洋債。當事者日言維持補救之策,裨益實鮮,而以用款浮濫,復屢為言官所劾。至是部臣疏言:「三代之治法,貴本而抑末,重農而賤商,從古商務未嘗議於朝廷。海上互市以來,論者乃競言商政。竊謂商者逐什一之利,以厚居積、權子母為事者也。厚居積,必月計之有餘;權子母,必求倍入之息。若計存本則日虧,問子母則無著,甚且稱貸乞假以補不足,猶號於眾曰『此吾致富之術也』,有是理乎?嘗見富商大賈,必擇忠信之人以主會計。其入有經,其出有節。守餘一餘三之法,核實厚積,乃能久遠。若主計不得其人,生之者寡,食之者眾,取之無度,用之無節,不旋踵而終窶。用人理財之道,與政通矣。前者李鴻章、沈葆楨創立此局,謀深慮遠,實為經國宏謀,固為收江海之利,與洋商爭衡,轉貧為富、轉弱為強之機,盡在此舉。乃招商局十餘年來,不特本息不增,而官款、洋債,欠負累累,豈謀之不臧哉?稽之案牘,證之人言,知所謂利權,上不在國,下不在商,盡歸於中飽之員紳。如唐廷樞、朱其昂之被參於前,徐潤、張鴻祿之敗露於後,皆其明證。主計之不得其人,出入之經,不能講求撙節,又安得以局本虧折,諉之於海上用兵耶?商局既撥有官款,又津貼以漕運水腳,減免於貨稅,其歲入歲出之款,即應官為稽察。請飭下南北洋大臣,將局中現存江海輪若干只,碼頭幾處,委員商董銜名,及運腳支銷,分別造報。此後總辦如非其人,原保大臣應即議處。」報可。然管理招商局之權,始終屬之直隸總督,部臣無從過問。迨三十三年,商局與英商怡和、太古訂利益均享之約,始免互相傾擠,而其利漸著。此招商局辦理之大略情形也。
zhāo shāng lún chuán háng xíng gè bù, xī zì hù shǐ. shǐ xíng zhǎng jiāng zhě yuē jiāng lún, shǐ xíng hǎi yáng zhě yuē hǎi lún. tíng bó kǒu àn, dà xiǎo bù yī, wéi shāng wù yīn tián zhī suǒ, shè huò zhàn yān. yǐ gù shàng hǎi shè zǒng zhàn, ér sū zhī zhèn jiāng nán jīng, wǎn zhī wú hú, gàn zhī jiǔ jiāng, è zhī hàn kǒu, zhè zhī níng bō wēn zhōu, mǐn zhī fú zhōu shàn tóu, yuè zhī guǎng zhōu xiāng gǎng, lǔ zhī yān tái, fèng zhī yíng kǒu, zhí zhī táng gū tiān jīn, jiē shè xíng zhàn, ér tōng zhōu yǐ cáo yùn suǒ guān, yì shè zhàn yān. jiāng lún hǎi lún, shí tǒng míng zhī wèi dà lún. qí yǔ dà lún bìng xíng yú nèi jiāng wài hǎi, huò shǐ xíng dà lún suǒ bù néng dá zhī chù, zé yǒu xiǎo lún. guāng xù chū, shāng zhì xiǎo lún zhī xíng shǐ, jǐn xiàn yú tōng shāng kǒu àn. shí nián, míng shēn jìn lìng, xiǎo lún bù dé shàn rù nèi hé. guān shāng gù yòng, xū jiāng hǎi guān gěi zhào nǎi kě. rán zhī xiàn yú sū háng zhī jiān. qí shū yùn kè huò shǐ rù jiāng běi nèi hé zhě, jiē zài suǒ jìn.
招商輪船航行各埠,悉自滬始。駛行長江者曰江輪,駛行海洋者曰海輪。停泊口岸,大小不一,惟商務殷闐之所,設貨棧焉。以故上海設總棧,而蘇之鎮江、南京,皖之蕪湖,贛之九江,鄂之漢口,浙之寧波、溫州,閩之福州、汕頭,粵之廣州、香港,魯之煙臺,奉之營口,直之塘沽、天津,皆設行棧,而通州以漕運所關,亦設棧焉。江輪、海輪,時統名之為大輪。其與大輪並行於內江外海,或駛行大輪所不能達之處,則有小輪。光緒初,商置小輪之行駛,僅限於通商口岸。十年,明申禁令,小輪不得擅入內河。官商雇用,須江海關給照乃可。然祗限於蘇杭之間。其輸運客貨、駛入江北內河者,皆在所禁。
shí liù nián, zhān shì zhì ruì shū qǐng gè shěng shì xíng xiǎo lún. zǒng shǔ wáng dà chén yì yǐ wèi bù kě. hù xiāng fǔ shěn jìn xiáng yán: xiāng mín yán hé jū zhù, cāo zhōu wèi yè zhě, shí fán yǒu tú. zì shàng hǎi tōng shāng yǐ hòu, jǐn yǒu huái yán yī xiàng, shàng kě wǎng lái zhuāng yùn, qí yú huò wù, duō yóu lún chuán zài sòng, xiāng shěng mín chuán zhī néng xíng dǐ jiāng hàn ér zhǐ, duò gōng shuǐ shǒu shī yè zhě duō. jīn zài jiā yǐ xiǎo lún xíng shǐ nèi hé, chéng rú zǒng lǐ yá mén yuán zòu suǒ yún, bì zhì duó mín chuán zhī lì, yǒu ài xiǎo mín shēng jì. jiāng dū liú kūn yī yì yán xiǎo lún xíng shǐ nèi hé, liú bì zī duō, ài mín shēng, fáng guó kè, bìng dì fāng, qǐng yán jìn zhī. jù rú suǒ qǐng.
十六年,詹事志銳疏請各省試行小輪。總署王大臣議以為不可。護湘撫沈晉祥言:「湘民沿河居住,操舟為業者,實繁有徒。自上海通商以後,僅有淮鹽一項,尚可往來裝運,其餘貨物,多由輪船載送,湘省民船祗能行抵江、漢而止,舵工水手失業者多。今再加以小輪行駛內河,誠如總理衙門原奏所云,必至奪民船之利,有礙小民生計。」江督劉坤一亦言小輪行駛內河,流弊滋多,礙民生,妨國課,病地方,請嚴禁之。俱如所請。
chū, wài lún xíng shǐ zhǎng jiāng, yóu hù zhì hàn kǒu ér zhǐ. èr shí yī nián, mǎ guān yuē chéng, xǔ rì lún yī zì hàn kǒu dá yí chāng, gèng sù jiāng shàng zhì zhòng qìng, yī zì shàng hǎi rù yùn hé yǐ dǐ sū háng, yú shí cháo zhǐ shǐ xǔ huá shāng xiǎo lún yú sū háng jiān xíng shǐ. ér jiāng dū zhāng zhī dòng gèng tuī guǎng qí háng xíng zhī lù yú zhèn jiāng jiāng níng qīng jiāng pǔ jí gàn zhī pó yáng. èr shí sì nián, zhǎng jiāng tōng shāng yuē chéng, ér tōng zhōu lú jīng gǎng tài xìng tiān xīng qiáo hú běi jīng hé kǒu xī dìng wèi yáng lún shàng xià dā kè chù, ér guì zhī xī jiāng zhí zhī bái hé shěn zhī liáo hé sōng huā jiāng, yì xiān hòu xǔ wài lún xíng shǐ. dài zhōng yīng mǎ kǎi yuē chéng, gèng jí yú yuè zhī běi jiāng dōng jiāng. yǔ yīng rì dìng nèi gǎng xíng lún zhāng chéng, fán nèi dì shuǐ dào, wài lún xī jué de xíng shǐ zhī quán, yú shì xiàng zhī huá shāng xiǎo lún bù de xíng shǐ gè dì, shǐ yī lǜ chí jìn yān. jiāng zhè mǐn yuè lún chuán gōng sī cì dì shè lì, zhuǎn shū kè huò, rén chēng biàn jié. tè yǐ yáng shāng chuàng shǐ yú qián, huá shāng chēng hū qí hòu, ér diē jià qīng jǐ, shí yǒu suǒ wén, yù qiú yíng lì, gài qí nán yǐ.
初,外輪行駛長江,由滬至漢口而止。二十一年,馬關約成,許日輪一自漢口達宜昌,更溯江上至重慶,一自上海入運河以抵蘇、杭,於時朝旨始許華商小輪於蘇杭間行駛。而江督張之洞更推廣其航行之路於鎮江、江寧、清江浦及贛之鄱陽。二十四年,長江通商約成,而通州蘆涇港、泰興天星橋、湖北荊河口悉定為洋輪上下搭客處,而桂之西江、直之白河、沈之遼河、松花江,亦先後許外輪行駛。迨中英馬凱約成,更及於粵之北江、東江。與英、日訂內港行輪章程,凡內地水道,外輪悉攫得行駛之權,於是向之華商小輪不得行駛各地,始一律弛禁焉。江、浙、閩、粵輪船公司次第設立,轉輸客貨,人稱便捷。特以洋商創始於前,華商瞠乎其後,而跌價傾擠,時有所聞,欲求贏利,蓋綦難矣。
sān shí nián, shāng bù cān yì wáng qīng mù yán: zhí shāng yè zhī jī chǔ, mò rú nèi hé háng zhèng yī shì. fán tiě lù zhī shàng wèi tōng zhě, kě jí háng lù kòng jiē zhī, fán guǐ lù suǒ bù néng dá zhě, kě yóu háng lù zhuǎn shū zhī. jiāng è zhū shěng, ruò hàn xiāng, ruò jiǔ nán, ruò zhèn yáng zhèn pǔ sū háng sū hù cháng zhèn gè háng lù, sì tòng bā dá, wǎng wǎng wèi wài rén suǒ jīng yíng, qí gōng sī duō bù guò shù wàn jīn, shì guǐ lù zhī dòng xū qiān bǎi wàn zhě, nán yì jiǒng shū, huá shāng zhī lì shàng néng xìng bàn, xún wèi jīn rì qiè yào zhī jǔ. qǐng chì gè shěng yǒu háng lù chù suǒ, yú huá shāng lún chuán gōng sī jí yǔ bǎo hù. wèi shè zhě, tí chàng chóu bàn. bào kě. zì shì xiǎo lún gōng sī jiàn tuī jiàn guǎng, mǐn yuè bīn hǎi zhī qū, lún qiáng rú zhī, suí chù kě tōng. zhí zé yǒu wǎng lái ān dōng tiān jīn dà lián yíng kǒu niú zhuāng yān tái lóng kǒu yì mǎ dǎo wēi hǎi wèi hǎi cān wǎi zhī xiǎo lún, sū zé yǒu wǎng lái zhèn jiāng qīng jiāng pǔ tōng zhōu hǎi mén shàng hǎi sū háng jiāng níng yáng zhōu liù hé zhī xiǎo lún, wǎn zé yǒu wǎng lái wú hú lú zhōu ān qìng níng guó cháo xiàn zhī xiǎo lún, gàn zé yǒu wǎng lái nán chāng jiǔ jiāng wú chéng hú kǒu fēng chéng zhāng shù zhèn jí ān ráo zhōu zhī xiǎo lún, xiāng è zé yǒu wǎng lái hàn kǒu huáng zhōu shā shì yí chāng wǔ chāng jiā yú zhǎng shā zhū zhōu cháng dé xián níng yuè zhōu xiāng tán yì yáng xiān táo zhèn lǎo hé kǒu zhī xiǎo lún, guì zé yǒu wǎng lái wú zhōu nán níng guì xiàn liǔ zhōu zhī xiǎo lún, zhè zé yǒu wǎng lái níng bō wēn zhōu chuān shān dìng hǎi xiàng shān níng hǎi tái zhōu hǎi mén shěn jiā mén pǔ tuó shān yú yáo xī wù ruì ān píng wàng zhèn zé nán xún zhī xiǎo lún, chuān zé yǒu wǎng lái yí chāng zhòng qìng jiā dìng xù fǔ zhī xiǎo lún, gè gōng sī yíng kuī bù yī, ér háng lù sì dá, shāng lǚ biàn zhī, shí yǔ jiāng hǎi dà lún yǒu xiāng fǔ ér xíng zhī lì. cǐ wài zé yǒu gè shěng guān yòng xiǎo lún jì zhuān yòng xiǎo lún, shì yòu yú shāng lún zhī wài tè shè zhě yě.
三十年,商部參議王清穆言:「植商業之基礎,莫如內河航政一事。凡鐵路之尚未通者,可藉航路控接之,凡軌路所不能達者,可由航路轉輸之。江、鄂諸省,若漢湘,若九南,若鎮揚、鎮浦、蘇杭、蘇滬、常鎮各航路,四通八達,往往為外人所經營,其公司多不過數萬金,視軌路之動需千百萬者,難易迥殊,華商之力尚能興辦,洵為今日切要之舉。請飭各省有航路處所,於華商輪船公司亟予保護。未設者,提倡籌辦。」報可。自是小輪公司漸推漸廣,閩、粵濱海之區,輪檣如織,隨處可通。直則有往來安東、天津、大連、營口、牛莊、煙臺、龍口、義馬島、威海衛、海參崴之小輪,蘇則有往來鎮江、清江浦、通州、海門、上海、蘇、杭、江寧、揚州、六合之小輪,皖則有往來蕪湖、廬州、安慶、寧國、巢縣之小輪,贛則有往來南昌、九江、吳城、湖口、豐城、樟樹鎮、吉安、饒州之小輪,湘、鄂則有往來漢口、黃州、沙市、宜昌、武昌、嘉魚、長沙、株州、常德、咸寧、岳州、湘潭、益陽、仙桃鎮、老河口之小輪,桂則有往來梧州、南寧、貴縣、柳州之小輪,浙則有往來寧波、溫州、穿山、定海、象山、寧海、台州、海門、沈家門、普陀山、餘姚、西塢、瑞安、平望、震澤、南潯之小輪,川則有往來宜昌、重慶、嘉定、敘府之小輪,各公司盈虧不一,而航路四達,商旅便之,實與江海大輪有相輔而行之利。此外則有各省官用小輪暨專用小輪,是又於商輪之外特設者也。
sān shí yī nián, xiū zhuàn zhāng jiǎn jù yín wǔ shí wàn, shè dà dá lún bù gōng sī yú shàng hǎi. xuān tǒng sān nián, jí lín xún fǔ chén zhāo cháng chuàng bàn jí lín tú zhǎng háng yè gōng sī, zì hù yuè rì běn zhǎng qí dá tú men jiāng, yǐ hù shāng zhū jiāng mù zī wèi zhī. cǐ jiē yú zhāo shāng jú wài bié shù yī zhì zhě yě.
三十一年,修撰張謇醵銀五十萬,設大達輪步公司於上海。宣統三年,吉林巡撫陳昭常創辦吉林圖長航業公司,自滬越日本長崎達圖們江,以滬商朱江募貲為之。此皆於招商局外別樹一幟者也。