strong bāng jiāo sān strong
邦交三
fǎ lán xī
△法蘭西
fǎ lán xī yī míng fú láng jī, zài ōu luó bā zhī xī. qīng shùn zhì sì nián lái guǎng dōng hù fú, guǎng dōng zǒng dū tóng yǎng jiǎ shū yán: fú láng jī guó rén yù jū háo jìng ào mén, yǔ yuè shāng hù fú, réng jìn shēn rù shěng huì. fǎ rén sù chóng tiān zhǔ jiào, kāng xī yǐ lái, lǚ jìn hàn rén rù jiào.
法蘭西一名佛郎機,在歐羅巴之西。清順治四年來廣東互巿,廣東總督佟養甲疏言:「佛郎機國人寓居濠境澳門,與粵商互巿,仍禁深入省會。」法人素崇天主教,康熙以來,屢禁漢人入教。
dào guāng èr shí wǔ nián, fǎ shāng fù yuè, yì zǒng dū shǔ, qǐng chí hàn rén xí jiào zhī jìn. zǒng dū qí yīng jù yǐ rù gào, xǔ zhī kāi táng chuán jiào, réng xiàn yú hǎi kǒu, jìn rù nèi dì. xián fēng sān nián shí èr yuè, yǒu fǎ lún chuán yī shǐ rù zhǎng jiāng, wèi jǐ jiě lǎn qù. ér fǎ yǔ yīng měi yòu yù biàn tōng chéng yuē, guǎng dōng zǒng dū yè míng chēn yǐ huàn yuē wèi jiè qī, jù zhī. suì xié yīng měi jìng fù tiān jīn, yāo qiú rú yīng měi, bìng qǐng shì shǎn xī chuán jiào rén, zhǎng lú yán zhèng chóng lún děng yǐ wén. shàng yǐ dìng lì wǔ kǒu tōng shāng wài, bù xǔ wài rén shàn rù nèi dì, hé yǐ shǎn xī zhōu zhì xiàn yǒu fǎ rén chuán jiào? chì lìng xiáng chá, bìng yán cí jù zhī, nǎi qù. shí yuè zéi jù shàng hǎi, zhú pào dī fáng yù, jí ěr háng ā yīn xiàng fǎ tí dū là è ěr gào yǐ zéi zhú pào dī, ěr guó lǐng shì shǔ shǒu dāng qí chōng, yīng sù qiān yǐ miǎn shòu shāng. là è ěr lì huǐ qí dī, bìng pào jī zéi. shì wén, jiǎng zhī. liù nián liù yuè, yīng měi gè guó qiú huàn yuē, fǎ gōng shǐ gù sī zhào huì liǎng guǎng zǒng dū yè míng chēn, yuán yuē yǔ yīng měi yī tǐ, lì zǔ bù cóng. qī nián shí èr yuè èr shí yī rì, yīng rén jié fǎ gōng shǐ gá lì wèi yuán, xí rù guǎng dōng shěng chéng, lǔ míng chēn yǐ qù. xiān shì fǎ rén wèi yǒu rén shā qí shuō shū lǎo rén, xiàng míng chēn suǒ fàn, xiàn sān rì jiāo chū, bìng yāo qiú wǔ shì: yī, rù chéng èr, suǒ hé nán dì sān, qiú gǎi zhāng chéng sì, suǒ bǔ bīng fèi wǔ, qiú tōng shāng. xiàn rì dá fù. míng chēn huí dié xǔ tōng shāng, yú jiē bù xǔ, ér yòu bù shè bèi, suì zhì bèi lǔ. yīng fǎ lián qiáng fù tiān jīn, měi é yì xiāng jì zhì, gè yǒu suǒ qiú. fǎ rén yòu yù tuī guǎng shāng bù, rèn yì chuán jiào, qiǎn gōng shǐ zhù jīng, rù nèi dì mǎi sī chá, bìng qǐng chá bàn guǎng xī xī lín xiàn shā mǎ shén fù àn, jiē bù xǔ. bā nián sān yuè, fǎ yǔ yīng rén gōng jù hǎi kǒu pào tái, jìn bī tiān jīn. yú shì mìng dà xué shì guì liáng lì bù shàng shū huā shā nà wǎng yì, xùn suǒ qǐng. suì yú wǔ yuè dìng yuē, fǎ dé tōng shāng chuán jiào jí bīng fèi, jǐ yǔ yīng děng.
道光二十五年,法商赴粵,詣總督署,請弛漢人習教之禁。總督耆英據以入告,許之開堂傳教,仍限於海口,禁入內地。咸豐三年十二月,有法輪船一駛入長江,未幾解纜去。而法與英、美又欲變通成約,廣東總督葉名琛以換約未屆期,拒之。遂偕英、美逕赴天津,要求如英、美,並請釋陝西傳教人,長蘆鹽政崇綸等以聞。上以定例五口通商外,不許外人擅入內地,何以陝西盩厔縣有法人傳教?飭令詳查,並嚴詞拒之,乃去。時粵賊踞上海,築炮堤防禦,吉爾杭阿因向法提督辣厄爾告以「賊築炮堤,爾國領事署首當其衝,應速遷以免受傷。」辣厄爾立毀其堤,並炮擊賊。事聞,獎之。六年六月,英、美各國求換約,法公使顧思照會兩廣總督葉名琛,援約與英、美一體,力阻不從。七年十二月二十一日,英人結法公使噶歷為援,襲入廣東省城,擄名琛以去。先是法人謂有人殺其說書老人,向名琛索犯,限三日交出,並要求五事:一,入城;二,索河南地;三,求改章程;四,索補兵費;五,求通商。限日答覆。名琛回牒許通商,餘皆不許,而又不設備,遂至被擄。英、法連檣赴天津,美、俄亦相繼至,各有所求。法人又欲推廣商埠,任意傳教,遣公使駐京,入內地買絲茶,並請查辦廣西西林縣殺馬神父案,皆不許。八年三月,法與英人攻踞海口炮台,進逼天津。於是命大學士桂良、吏部尚書花沙納往議,徇所請。遂於五月定約,法得通商、傳教及兵費,幾與英等。
jiǔ nián wǔ yuè, fǎ gōng shǐ bù ěr bù lóng yǐ jìn jīng huàn yuē wèi míng, suí yīng gōng shǐ pǔ lǔ sī fù tiān jīn, jù bù nà, zhì shāng bài shù bǎi rén, zhé huí shàng hǎi, shēng yán diào bīng fù chóu. wèi jǐ, fǎ rén fù běi shǐ, fēn rǎo dēng qīng děng chù. shí nián liù yuè, suí yīng lái gōng, lián xiàn xīn hé táng ér gū běi àn pào tái, suì rù tiān jīn. xiān shì qiǎn xī níng bàn shì dà chén wén jùn wǔ bèi yuàn qīng héng qí wǎng yì, bù bào. zhì shì, yòu qiǎn guì liáng héng fú wèi qīn chà dà chén, wǎng jīn huì yì, jì huǎn shī, ér fǎ yǔ yīng yì zì yāo qiú. chū, jīn yuē yuán xǔ bǔ fǎ jūn fèi èr bǎi wàn, yīng sì bǎi wàn. zhì shì, yīng suǒ bèi jiā, fǎ yù zhào yīng shù, fù yāo qiú tiān jīn tōng shāng jīng shī zhǎng zhù. cháo zhǐ bù xǔ. nǎi suí yīng dū bīng běi shàng, jìn bī tōng zhōu, jīng shī jiè yán. yí qīn wáng zài yuán děng zài yì hé, bù jiù. jìn báo jīng shī. bā yuè, gōng qīn wáng yì liú shǒu, zài yì hé. jiǔ yuè, hé yì chéng, suǒ de tōng shāng jūn fèi quán lì yǔ yīng děng, ér chuán jiào jiàn táng chū wú xiàn zhì. shí yuè, shǐ dìng chuán jiào zhī rén xū tì xū fú zhōng guó yì guān, qí rù nèi dì, yù lǐng zhōng fǎ hé tóng hù zhào, xiàng suǒ guò dì fāng guān qián yìn, yǐ wèi xìn jù. fǎ rén yǐ jiāng nán wèi xīn xǔ shāng bù, yù zǎo tōng shāng, qǐng zhù jiǎo yuè zéi, bù xǔ. shí yī nián èr yuè, fǎ gōng shǐ bù ěr bù lóng xié yīng shǐ pǔ lǔ sī yóu jīn rú jīng, cǐ wèi gè guó gōng shǐ zhù jīng zhī shǐ. xiān shì tiáo yuē yǒu hái qīng jūn fèi shǐ xíng tuì chū guǎng dōng shěng chéng zhī yì. zhì shì, fǎ rén gē shì qí lái yán, yuán xiān chè bīng tuì chū yuè chéng, bìng qiú guǎng dōng fān shǔ lìn zuò lǐng shì shǔ, yòu suǒ hái jīng chéng jí gè shěng tiān zhǔ táng jiù jī, jūn xǔ zhī. jiǔ yuè, jiāo hái guǎng dōng shěng chéng.
九年五月,法公使布爾布隆以進京換約為名,隨英公使普魯斯赴天津,拒不納,致傷敗數百人,折回上海,聲言調兵復仇。未幾,法人復北駛,分擾登、青等處。十年六月,隨英來攻,連陷新河、唐兒沽北岸炮台,遂入天津。先是遣西寧辦事大臣文俊、武備院卿恆祺往議,不報。至是,又遣桂良、恆福為欽差大臣,往津會議,冀緩師,而法與英益恣要求。初,津約原許補法軍費二百萬,英四百萬。至是,英索倍加,法欲照英數,復要求天津通商、京師長駐。朝旨不許。乃隨英督兵北上,進逼通州,京師戒嚴。怡親王載垣等再議和,不就。進薄京師。八月,恭親王奕留守,再議和。九月,和議成,所得通商、軍費、權利與英等,而傳教、建堂初無限制。十月,始定傳教之人須薙須服中國衣冠,其入內地,預領中、法合同護照,向所過地方官鈐印,以為信據。法人以江南為新許商埠,欲早通商,請助剿粵賊,不許。十一年二月,法公使布爾布隆偕英使普魯斯由津如京,此為各國公使駐京之始。先是條約有還清軍費始行退出廣東省城之議。至是,法人哥士耆來言,原先撤兵退出粵城,並求廣東藩署賃作領事署,又索還京城及各省天主堂舊基,均許之。九月,交還廣東省城。
tóng zhì yuán nián zhēng yuè, yuè zéi xiàn sū sōng cháng tài děng jùn, cháo yì mù yáng jiāng zhù jiǎo, fǎ rén yǔ yān. shì nián, guì zhōu tí dū tián xìng shù shā jiào mín, huǐ tiān zhǔ táng, fǎ shǐ gē shì qí yǐ wèi yán, cháo tíng mìng chóng shí luò bǐng zhāng láo chóng guāng jí zhāng liàng jī rù qián chá bàn, jiǔ bù jué. huì gē shì qí huí guó, xīn gōng shǐ bǎi ěr dé mì zhì, shǐ yǔn zhào zhōng lǜ nǐ jié. tóng zhì sì nián, fǎ qǐng kāi jiāng níng shāng bù. wǔ nián, yì zhāo gōng zhāng chéng. qī nián dōng, sì chuān yǒu yáng zhōu yǒu shā shāng jiào shì àn, yòu yǒu guì zhōu zūn yì mín jiào chóu shā shì. fǎ shǐ luó shū yà shàng shū chēng yuǎn chén, guī jiù yú zhōng guó guān lì, qiě yán dāng lí jīng wǎng jīn, hòu běn guó shuǐ shī tí dū dào hòu xié xíng, yǐ wèi yào xié. mìng hú guǎng zǒng dū lǐ hóng zhāng chá bàn, jiǔ zhī shǐ jié. shí èr yuè, shǐ qiǎn qīn shǐ zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén zhāng jīng zhì gāng sūn jiā gǔ xié měi qián shǐ pú ān chén zhì fǎ dì guó shū, jiàn qí guó zhǔ nà bō lún dì sān, fù jiàn qí hòu, gè zhì sòng cí, chéng lǐ ér tuì.
同治元年正月,粵賊陷蘇、松、常、太等郡,朝議募洋將助剿,法人與焉。是年,貴州提督田興恕殺教民,毀天主堂,法使哥士耆以為言,朝廷命崇實、駱秉章、勞崇光及張亮基入黔查辦,久不決。會哥士耆回國,新公使柏爾德密至,始允照中律擬結。同治四年,法請開江寧商埠。五年,議招工章程。七年冬,四川酉陽州有殺傷教士案,又有貴州遵義民教仇殺事。法使羅淑亞上書稱遠臣,歸咎於中國官吏,且言當離京往津,候本國水師提督到後偕行,以為要挾。命湖廣總督李鴻章查辦,久之始結。十二月,始遣欽使總理各國事務衙門章京志剛、孫家穀偕美前使蒲安臣至法遞國書,見其國主那波侖第三,復見其後,各致頌詞,成禮而退。
jiǔ nián xià wǔ yuè, tiān jīn mín jī shā fǎ lǐng shì fēng dà yè. chū, tiān jīn xuān chuán tiān zhǔ jiào táng mí guǎi yòu hái, jué yǎn gē xīn wèi yào liào, rén qíng xiōng xiōng. sān kǒu tōng shāng dà chén chóng hòu děng yì fǎ lǐng shì fēng dà yè fù táng tóng xùn, guān zhě jūn jí. ǒu yǔ jiào táng rén wéi yán, zhuān shí xiāng pāo jī, fēng dà yè nù, jìng zhì chóng hòu shǔ fèn lì, zhì nǐ yǐ yáng qiāng. chū yù liú jié, fù yǐ qiāng jī shāng mǒu pū, suì qún qǐ ōu bì fēng dà yè, míng luó jí zhòng, fén huǐ jiào táng yáng fáng shù chù, jiào mín jí yáng rén sǐ zhě shù shí rén. shì wén, mìng dà xué shì zhí lì zǒng dū céng guó fān fù jīn chá bàn. guó fān zhì jīn, shì yù shì mín, xuān bù huái róu wài guó xī shì ān mín zhī yì. fǎ gōng shǐ luó shū yà lái jiàn, yǐ sì shì xiāng yào: yuē péi xiū jiào táng yuē mái zàng fēng dà yè yuē chá bàn dì fāng guān yuē chéng jiū xiōng shǒu. xún dié qǐng jiāng fǔ xiàn guān jí tí dū chén guó ruì dǐ zuì, guó fān jù zhī. yǔ chóng hòu huì zòu, chēng: rén cí táng chá chū nán nǚ, xùn wú bèi guǎi qíng shì, kěn jiàng yù gè shěng, bǐ shì mín xián zhī yáo chuán duō xì xū wū, qǐng jiāng dào fǔ xiàn sān yuán jūn chè rèn chá bàn. zòu rù, bào kě. suì yú bā yuè nǐ jié, bàn wèi shǒu shí shù rén, tiān jīn fǔ xiàn jiǎn shù hēi lóng jiāng.
九年夏五月,天津民擊殺法領事豐大業。初,天津喧傳天主教堂迷拐幼孩,抉眼割心為藥料,人情洶洶。三口通商大臣崇厚等詣法領事豐大業赴堂同訊,觀者麕集。偶與教堂人違言,磚石相拋擊,豐大業怒,徑至崇厚署忿詈,至擬以洋槍。出遇劉傑,復以槍擊傷某仆,遂群起毆斃豐大業,鳴鑼集眾,焚毀教堂、洋房數處,教民及洋人死者數十人。事聞,命大學士直隸總督曾國藩赴津查辦。國藩至津,示諭士民,宣布懷柔外國、息事安民之意。法公使羅淑亞來見,以四事相要:曰賠修教堂;曰埋葬豐大業;曰查辦地方官;曰懲究兇手。尋牒請將府、縣官及提督陳國瑞抵罪,國藩拒之。與崇厚會奏,稱:「仁慈堂查出男女,訊無被拐情事,懇降諭各省,俾士民咸知謠傳多系虛誣,請將道、府、縣三員均撤任查辦。」奏入,報可。遂於八月擬結,辦為首十數人,天津府、縣減戍黑龍江。
shí yī nián, fǎ qiǎn quán quán dà chén rè fú lǐ rú jīng huàn yuē, bìng jìn shū jí. shí èr nián, mù zōng qīn zhèng, gè guó qǐng jìn jiàn, fǎ yǔ yān. shì nián fǎ rén qīn yuè nán, rù hé nèi shěng chéng. guāng xù sì nián, shǐ qiǎn bīng bù zuǒ shì láng guō sōng dào yǐ yīng shǐ jiān fǎ shǐ. míng nián, dài yǐ tài cháng sì shǎo qīng céng jì zé.
十一年,法遣全權大臣熱福里如京換約,並進書籍。十二年,穆宗親政,各國請覲見,法與焉。是年法人侵越南,入河內省城。光緒四年,始遣兵部左侍郎郭嵩燾以英使兼法使。明年,代以太常寺少卿曾紀澤。
yuè nán xiàng lì fān shǔ, zì fǎ jù xī gòng, xié yuè rén dìng yuē, xǔ yú hóng jiāng tōng zhōu. céng jì zé yǔ fǎ wài bù yán: fǎ yuè sī lì zhī yuē, zhōng guó bù néng rèn. bù xǐng. bā nián èr yuè, fǎ bīng chuán yóu xī gòng shǐ zhì hǎi fáng jìn kǒu. sān yuè, xiàn hé nèi shěng. cháo yì shǐ qiǎn tí dū huáng guì lán děng jūn chū guān. jì ér fǎ gōng shǐ bǎo hǎi xiàng běi yáng dà chén lǐ hóng zhāng yāo qiú zhōng guó tuì bīng, jí tōng shāng bǎo shèng, qū zhú dào zéi, huà hóng jiāng nán běi wèi jiè. cháo tíng xià gè dū fǔ yì. fǎ rén jiàn bù yǔn suǒ qiú, suì yù zēng jūn chè shǐ yǐ xiāng dòng hē.
越南向隸藩屬,自法據西貢,脅越人訂約,許於紅江通舟。曾紀澤與法外部言:「法、越私立之約,中國不能認。」不省。八年二月,法兵船由西貢駛至海防進口。三月,陷河內省。朝議始遣提督黃桂蘭等軍出關。既而法公使寶海向北洋大臣李鴻章要求中國退兵,及通商保勝,驅逐盜賊,畫紅江南北為界。朝廷下各督撫議。法人見不允所求,遂欲增軍撤使以相恫喝。
jiǔ nián sān yuè, zhàn shì qǐ. fǎ jù nán dìng, xuán wèi liú yǒng fú suǒ bài. huì yuè wáng hōng, fǎ yǐ bīng xié sì wáng lì xīn yuē èr shí qī tiáo, jǐn rǎng qí bīng quán lì quán zhèng quán, bìng shēn míng yuè jìng quán guī bǎo hù, zhōng guó bù dé gàn yù. zhōng guó wén zhī, nǎi mìng táng jiǒng xú yán xù chū guān, péng yù lín bàn yuè fáng, zhāng pèi lún huì bàn jūn wù. huì shān xī běi níng lián xiàn, guān jūn tuì shǒu tài yuán, fǎ chéng shì rǎo zhè mǐn, xiàn jī lóng péng hú, zhì shì shǐ xuān zhàn. shí nián èr yuè, liàng shān dà jié, fǎ hū qǐng hé, dì mìng wú dà chéng chén bǎo chēn zhāng pèi lún huì bàn hǎi fáng, yǐ yì hé quán quán rèn lǐ hóng zhāng. xiān shì fú lù nuò suǒ nǐ wǔ tiáo, jǐn yǔn bù suǒ bīng fèi, bù rù diān jìng, ér yào xié zhōng guó bù zài yǔ wén yuè shì. yì jiǔ bù jué. wǔ yuè, fǎ bīng yǐ xún fáng wèi míng, hū gōng liàng shān, bài zǒu. jiè kǒu zhōng guó bù néng rú yuē tuì shī, zé péi fèi, bù yǔn. fǎ shǐ bā dé nuò chū jīng. liù yuè, gōng tái běi jī lóng, wèi liú míng chuán suǒ bài. qiū qī yuè, fǎ shuǐ shī tí dū gū bá děng lǜ bīng chuán rù mǐn, pō mǎ wěi děng chù, pò jiāo chuán chǎng, yù jù wèi zhì. shí zhāng pèi lún yǐ huì bàn hǎi fáng jiān chuán zhèng dà chén, màn bù shè bèi, fǎ suì kāi pào huǐ chuán chǎng. fù fēn bīng rǎo dōng jīng tái wān, xiàn jī lóng, kuī liàng shān. shí yī nián chūn zhēng yuè, fàn zhèn nán guān, yáng yù kē zhàn méi. xuán shōu fù, dà chuàng zhī, bìng pào bì gū bá yú nán yáng. fǎ rén nǎi qǐng hé, yuán zhào tiān jīn yuán yuē, bù suǒ cháng kuǎn. lǐ hóng zhāng yǔ yì xīn yuē shí tiáo: yī, fǎ zì xíng mǐ luàn, huá bù pài bīng fù běi qí èr, fǎ yǔ yuè zì lì yuē, huò yǐ dìng huò xù lì, zhōng yuè wǎng lái, bù ài zhōng guó wēi wàng tǐ miàn, yì bù wéi cǐ cì yuē sān, liù gè yuè huì kān jiè, běi qí jiè chù huò shāo gǎi zhèng, yǐ qī liǎng yì sì, fǎ bǎo hù rén mín yù guò jiè rù zhōng guó, biān yuán gěi zhào, huá rén rù yuè, qǐng fǎ gěi zhào wǔ, bǎo shèng yǐ xī liàng shān yǐ běi tōng shāng, huá shè guān, fǎ shè lǐng shì, běi qí yì kě zhù huá lǐng shì liù, sān gè yuè nèi huì dìng shāng kuǎn, fǎ yùn yuè huò shuì zhào tā chù jiào jiǎn qī, fǎ zài běi qí zào tiě lù, zhōng guó ruò zào tiě lù, gù fǎ gōng bā, cǐ yuē shí nián zài xiū jiǔ, fǎ jí tuì jī lóng, èr yuè nèi tái wān péng hú quán tuì, zhōng fǎ qián yuē zhào jiù děng yǔ. xuán fǎ pài gē kě dāng dài wèi zhù huá gōng shǐ, yù gǎi qián yuē, chū suǒ nǐ èr shí sì tiáo. hóng zhāng yǐ yǔ yuán yuē bù fú, bù xǔ. gē shǐ yòu yù bàn diān yuè kuàng wù, jí zhì zào tǔ huò, yùn yuè nán shí yán, fù jù zhī. yòu yù yú yún nán shěng chéng jí guǎng xī nèi dì shè lǐng shì. shí zhèng qiǎn dèng chéng xiū zhōu dé rùn yǔ fǎ kān jiè, hóng zhāng wèi yí qí biān jiè kān míng, fāng néng zhǐ dìng tōng shāng mǎ tóu. gē shǐ yòu yāo qiú shuì zé jiǎn bàn, hóng zhāng zhī yǔn wǔ fēn jiǎn yī. yòu lìng nǐ tōng shāng zhāng chéng shí bā kuǎn, bìng jiāng hù jiāo táo fàn yáng yào jìn chū kǒu gè tiáo yì nǐ zài nèi. fǎ shǐ fù yuán xián fēng bā nián yuē nèi dì qī kuǎn yǒu gōng zuò èr zì, réng yāo qiú zēng rù zài kǒu zhì zào, xǔ zhī.
九年三月,戰事起。法據南定,旋為劉永福所敗。會越王薨,法以兵脅嗣王立新約二十七條,盡攘其兵權、利權、政權,並申明越境全歸保護,中國不得干預。中國聞之,乃命唐炯、徐延旭出關,彭玉麟辦粵防,張佩綸會辦軍務。會山西、北寧連陷,官軍退守太原,法乘勢擾浙、閩,陷基隆、澎湖,至是始宣戰。十年二月,諒山大捷,法忽請和,帝命吳大澂、陳寶琛、張佩綸會辦海防,以議和全權任李鴻章。先是福祿諾所擬五條,僅允不索兵費,不入滇境,而要挾中國不再與聞越事。議久不決。五月,法兵以巡防為名,忽攻諒山,敗走。藉口中國不能如約退師,責賠費,不允。法使巴德諾出京。六月,攻台北基隆,為劉銘傳所敗。秋七月,法水師提督孤拔等率兵船入閩,泊馬尾等處,迫交船廠,欲據為質。時張佩綸以會辦海防兼船政大臣,漫不設備,法遂開炮毀船廠。復分兵擾東京、台灣,陷基隆,窺諒山。十一年春正月,犯鎮南關,楊玉科戰沒。旋收復,大創之,並炮斃孤拔於南洋。法人乃請和,原照天津原約,不索償款。李鴻章與議新約十條:一,法自行弭亂,華不派兵赴北圻;二,法與越自立約,或已定或續立,中、越往來,不礙中國威望體面,亦不違此次約;三,六個月會勘界,北圻界處或稍改正,以期兩益;四,法保護人民欲過界入中國,邊員給照,華人入越,請法給照;五,保勝以西、諒山以北通商,華設關,法設領事,北圻亦可駐華領事;六,三個月內會定商款,法運越貨稅照他處較減;七,法在北圻造鐵路,中國若造鐵路,雇法工;八,此約十年再修;九,法即退基隆,二月內台灣、澎湖全退,中、法前約照舊等語。旋法派戈可當代為駐華公使,欲改前約,出所擬二十四條。鴻章以與原約不符,不許。戈使又欲辦滇、粵礦務,及製造土貨,運越南食鹽,復拒之。又欲於雲南省城及廣西內地設領事。時正遣鄧承修、周德潤與法勘界,鴻章謂宜俟邊界勘明,方能指定通商碼頭。戈使又要求稅則減半,鴻章祗允五分減一。又另擬通商章程十八款,並將互交逃犯、洋藥進出口各條亦擬在內。法使復援咸豐八年約內第七款有「工作」二字,仍要求增入在口製造,許之。
shí yún nán jiè wù, zhōu dé rùn huì shāng cén yù yīng hòu, chū guān yǔ fǎ shǐ dí lóng wù shāng, nǐ xiān kān bǎo shèng shàng yóu yī èr duàn, bìng tóng nǐ quán jú bàn fǎ bā tiáo: yī, zhōng fǎ liǎng guó kān jiè dà chén děng shuō míng suǒ yīng kān zhī jiè, jù shì xiàn zài zhī jiè yī, kān xiàn jiè hòu, huò yǒu gǎi zhèng zhī chù, liǎng guó kān jiè dà chén gōng tóng shāng zhuó, rú bǐ cǐ yì jiàn bù hé, gè qǐng zhǐ shāng bàn yī, xù kāi kān yún yuè jiāo jiè, zhōng guó dà chén děng yì yù yī lǜ kān wán, suǒ yǐ zhào huì fǎ guó qǐng zhǐ yī, gè dà chén děng shāng yì xiān yóu lǎo jiē kān dào lóng bó hé, jí lóng bó hé lín jìn dì fāng, fù huí lǎo jiē, zài kān lǎo jiē lín jìn dì fāng yī, kān lǎo jiē zhì lóng bó hé zhī jiè, zhōng fǎ huì tú gè guān cóng hóng jiāng nán àn guī, yí lù tóng zǒu, zhōng guó huì tú guān guī fǎ guó bǎo hù, zì lǎo jiē qǐ zhì lóng bó hé zhǐ, liǎng guó kān jiè dà chén děng gè zǒu yún yuè biān jiè yī, hóng hé zì běi hé àn zhī lǎo ào zhì nán àn zhī lóng bó, yǐ hé zhōng wèi jiè yī, yún yuè zhī jiè, yù yǒu yǐ hé wèi jiè, jūn yǐ hé zhōng wèi jiè, rú yǒu quán hé xiàn zài guī zhōng guó jiè zhě, réng guī zhōng guó, xiàn zài guī yuè nán jiè zhě, réng guī yuè nán yī, kān jiè shí suí chù kāi jié lüè tú shuō, jūn yóu liǎng guó dà chén děng huà yā. yǐ shàng jié lüè, bǐ cǐ huà yā zūn shǒu. dé rùn yǔ dí lóng gè àn dì tú jiào gǎi, hù yǒu zhēng zhí, ér yú dà xiǎo dǔ zhòu hé měng yuán měng lài liǎng duàn, zhēng zhí yóu lì. huì fǎ kān lù biàn bīng zài zhě lán bèi yuè yóu yǒng suǒ qiāng, fǎ zhǐ wèi yún nán tí dū sàn yǒng, zhōng guó bù chéng, dí lóng yù huǎn kān, dàn jiù tú dìng jiè. yuè dōng yuè xī jiè wù, dèng chéng xiū yǔ zhāng zhī dòng lǐ bǐng héng děng huì shāng, qí yǔ fǎ shǐ pǔ lǐ xiè zài guān mén wén yuān huì yì. chéng xiū zhí yuē nèi běi qí biān jiè bì yào gēng zhèng, yǐ qī liǎng guó yǒu yì zhī yǔ, yù yǐ liàng shān yí xī zì jiāo fēng gāo píng shěng zhì bǎo lè zhōu, dōng zì lù píng nà yáng xiān tuǒ zhōu zhì hǎi níng fǔ huà guī zhōng jiè. pǔ shǐ yǐ jù yuē bù guò yú liǎng biān jiè zhǐ lüè wèi gēng gǎi, bù néng jí liàng shān jí dōng xī dì. xuán yǔn qǐng shì běn guó, zú bù xíng. shí èr nián fù yì jiè, huì pǔ lǐ xiè bìng, jǐn yóu zhèn nán qǐ kān zhì píng guān ér zhǐ, dōng xī bù guò sān bǎi yú lǐ, yú wèi lǚ kān. pǔ lǐ xiè xuán huí guó, fǎ gǎi pài dí lóng yóu diān fù yuè, yǔ dèng chéng xiū děng yì jiè.
時雲南界務,周德潤會商岑毓英後,出關與法使狄隆晤商,擬先勘保勝上游一二段,並同擬全局辦法八條:一,中、法兩國勘界大臣等說明所應勘之界,俱是現在之界;一,勘現界後,或有改正之處,兩國勘界大臣公同商酌,如彼此意見不合,各請旨商辦;一,續開勘雲、越交界,中國大臣等意欲一律勘完,所以照會法國請旨;一,各大臣等商議先由老街勘到龍膊河,及龍膊河鄰近地方,復回老街,再勘老街鄰近地方;一,勘老街至龍膊河之界,中、法繪圖各官從紅江南岸歸,一路同走,中國繪圖官歸法國保護,自老街起至龍膊河止,兩國勘界大臣等各走雲、越邊界;一,紅河自北河岸之老鏊至南岸之龍膊,以河中為界;一,雲、越之界,遇有以河為界,均以河中為界,如有全河現在歸中國界者,仍歸中國,現在歸越南界者,仍歸越南;一,勘界時隨處開節略圖說,均由兩國大臣等畫押。以上節略,彼此畫押遵守。德潤與狄隆各按地圖校改,互有爭執,而於大小賭咒河、猛援、猛賴兩段,爭執尤力。會法勘路弁兵在者蘭被越游勇所戕,法指為雲南提督散勇,中國不承,狄隆欲緩勘,但就圖定界。粵東、粵西界務,鄧承修與張之洞、李秉衡等會商,其與法使浦理燮在關門文淵會議。承修執約內「北圻邊界必要更正,以期兩國有益」之語,欲以諒山迤西自艽葑、高平省至保樂州,東自祿平、那陽、先妥州至海寧府劃歸中界。浦使以據約不過於兩邊界址略為更改,不能及諒山及東西地。旋允請示本國,卒不行。十二年複議界,會浦理燮病,僅由鎮南起勘至平關而止,東西不過三百餘里,餘未履勘。浦理燮旋迴國,法改派狄隆由滇赴粵,與鄧承修等議界。
xiān shì hóng zhāng yù xiān yì jiè, hòu yì shāng yuē, fǎ shǐ bù cóng, nǎi fù yì shāng yuē. zhì shì yì chéng shí jiǔ kuǎn: yī, bǎo shèng yǐ shàng mǒu chù liàng shān yǐ běi mǒu chù, zhōng guó shè guān tōng shāng, xǔ fǎ shè lì lǐng shì èr, zhōng guó kě zài hé nèi hǎi fáng èr chù shè lì lǐng shì, bìng kě shāng zhuó zài běi qí tā chù shè lǐng shì, wéi xū hòu rì sān, liǎng guó lǐng shì zhù zā jí shāng mín tōng shāng, jūn xū yōu dài sì, zhōng guó rén zài yuè zhì dì jiàn wū, jí guān shāng wǎng lái gōng wén shū xìn diàn bào, fǎ yǔn bǎo hù dì sòng wǔ, liǎng guó yóu lì rén guò jiè, gè fā gěi hù zhào liù qī, chū kǒu huò zhào shuì zé sān fēn jiǎn yī, jìn kǒu huò zhào shuì zé wǔ fēn jiǎn yī, gū jià zhī huò wèi shuì zé suǒ wèi zài zhě, jìn chū kǒu réng zhào zhí bǎi chōu wǔ zhēng shōu, zhì yáng tǔ gè huò fù nèi dì mǎi mài, yīng wán zǐ kǒu shuì, bù zài jiǎn zhēng zhī liè bā jiǔ, zài míng yáng tǔ gè huò zài biān guān yǐ wán shuì, fù zhuǎn yùn tōng shāng gè hǎi guān zhě, jūn zhào hǎi guān shuì zé lìng shōu zhèng shuì, bù yǐ biān guān dān zuò dǐ, qí zài biān guān suǒ lǐng cún piào, yì zhǐ zhǔn zài biān guān dǐ shuì, gài bù fā hái xiàn yín shí zhì shí èr, yán fáng zhà wěi tōu lòu zhī fǎ shí sān, dìng yáng rén zì yòng zá wù miǎn shuì zhī fǎ shí sì, dìng yáng tǔ gè yào bù zhǔn fàn yùn mǎi mài shí wǔ, mǐ gǔ děng liáng bù zhǔn fàn yùn chū zhōng guó biān guān, jìn guān zhǔn miǎn shuì, wéi jìn wù gè jìn shí liù, zhōng guó shāng mín qiáo jū yuè nán, suǒ yǒu mìng àn fù shuì cí sòng děng jiàn, fǎ guó yīng yōu dài shí qī, zhōng guó rén fàn zuì, zhào zhōng lǜ, fǎ lǐng shì yí jū sòng, bù dé bì nì shí bā shí jiǔ, dìng tiáo yuē xù xiū qī xiàn jí hù huàn zūn shǒu gè shì. shì wèi diān yuè biān jiè tōng shāng yuē.
先是鴻章欲先議界,後議商約,法使不從,乃複議商約。至是議成十九款:一,保勝以上某處、諒山以北某處,中國設關通商,許法設立領事;二,中國可在河內、海防二處設立領事,並可商酌在北圻他處設領事,惟須後日;三,兩國領事駐紥及商民通商,均須優待;四,中國人在越置地建屋,及官商往來公文、書信、電報,法允保護遞送;五,兩國遊歷人過界,各發給護照;六、七,出口貨照稅則三分減一,進口貨照稅則五分減一,估價之貨為稅則所未載者,進出口仍照值百抽五徵收,至洋土各貨赴內地買賣,應完子口稅,不在減徵之列;八、九,載明洋、土各貨在邊關已完稅,復轉運通商各海關者,均照海關稅則另收正稅,不以邊關單作抵,其在邊關所領存票,亦只准在邊關抵稅,概不發還現銀;十至十二,嚴防詐偽偷漏之法;十三,定洋人自用雜物免稅之法;十四,定洋、土各藥不准販運買賣;十五,米穀等糧不准販運出中國邊關,進關准免稅,違禁物各禁;十六,中國商民僑居越南,所有命案、賦稅、詞訟等件,法國應優待;十七,中國人犯罪,照中律,法領事宜拘送,不得庇匿;十八、十九,定條約續修期限及互換遵守各事。是為滇粵邊界通商約。
shāng yuē jì dìng, dèng chéng xiū jí fù qīn zhōu zhī dōng xìng yǔ dí lóng yì kān dōng jiè. dí lóng yǐ zhōng guó suǒ shǔ jiāng píng huáng zhú bái lóng wěi wèi yuè jìng. dèng chéng xiū yǐ shù dì jiē nèi dì, yǒu tú kě jù, bù xǔ. biàn lùn bù qià. dí lóng yòu yuē lǚ kān, chéng xiū yù zhào yún nán fēn tú lǚ kān bàn fǎ, bìng qǐng xiān chè jiāng píng fǎ bīng. yuè rì, fù yì qǐng zhǐ lì yuē sān tiáo: yī, dà duàn xiāng hé èr, jiào tú bù hé, zuò wèi wèi dìng, gè qǐng shì běn guó sān, lēi qí qù jiāng píng zhī bīng jí bàn shì guān yuán. yòu lìng yǐ hòu wèi dìng jiè nèi, bù dé zài pài bīng jí guān yuán qián wǎng. dí lóng bù yǔn, zhuǎn yào chéng xiū bù dé yú wèi dìng jiè nèi zhù bīng. shí zhāng zhī dòng suǒ pài dào yuán wáng zhī chūn lǐ xìng ruì yì yǔ huì yì. yì jiè jiāng jí yī nián, zhōng guó lǚ qǐng chè bīng, fǎ bīng fēn tún jiāng píng huáng zhú shí jiǎo jù dōng bái lóng wěi děng chù rú gù. huì zǒng shǔ yǔn chéng xiū suǒ dìng sān tiáo, chéng xiū mìng wáng zhī chūn wǎng yì, dí lóng zhí bù yǔn, ér fǎ rén tū yǐ bīng jù bái lóng wěi, qū hài xùn bīng. huá mín zhú yíng lěi, chéng xiū jié lìng chè tuì, dí lóng wěi zhī. shí guì jiè yǐ xiào jùn, qīn jiè nán zì jiā lóng hé běi dǐ běi lún shí wàn shān fēn máo lǐng xī zhì dòng zhōng xū běi, yì yǔn guī zhōng guó, ér bái lóng jiāng píng, dí lóng wèi xū yǐ shāng wù dǐ huàn. yòu yǐ jiǔ tóu shān wèi yì, jí zhī chūn yǔ yì, yì wú xiào. dí lóng yòu yù yì hǎi jiè, yǐ jīn yuē suǒ wú, wèi fèng zhǐ yì hǎi jiè, què zhī. fǎ yòu yù yǐ bái lóng jiāng píng dǐ huàn lóng zhōu tōng shāng. chū gōng sī dāng lái huá yě, jí yǒu qiú gǎi shāng yuē zhī qǐng, zǒng shǔ yǐ jiè wù fāng yīn, qiě shāng yuē jì jīng huà yā, hé néng yì gǎi? jù zhī. zhì shì fù yǐ wèi qǐng, bìng yǐ shāng wù gǒu kě tōng róng, jiè wù yì kě shāo ràng. chēng yǐ fèng běn guó xùn, zhǔn lìng zài jīng shāng bàn. zǒng shǔ yǐ dí lóng yǔ dèng chéng xiū yì jiè jiǔ bù jué, yǔn yǔ shāng bàn. gōng sī dāng shǐ yǔn zhōng guó guǎng dōng biān jiè chú xiàn zài kān jiè dà chén huà dìng wài, suǒ yǒu bái lóng wěi jí jiāng píng huáng zhú yī dài dì fāng, bìng yún nán biān jiè qián guī lìng yì zhī nán dān shān yǐ běi xī zhì gǒu tóu zhài dōng zhì qīng shuǐ hé yī dài dì fāng, jūn guī zhōng guó guǎn xiá. yòu yì jiǎn shuì, zǒng shǔ yǐ é guó tōng shāng zhāng chéng bàn yǒu chéng àn, diān guì biān jiè jiē wèi lù lù, bù dé bù zhuó yì jiǎn shuì, yǐ guī píng yǔn. yú shì yì jìn kǒu shuì jiǎn shí fēn zhī sān, chū kǒu shuì jiǎn shí fēn zhī sì, diān tǔ yào měi bǎi jīn dìng shuì lí gè èr shí liǎng, bì wán lí zhě, fāng zhǔn fǎ shāng wán shuì jiē mǎi, bìng bù zhǔn fǎ yuè shāng rén wǎng rù nèi dì fàn yùn, gāo píng liàng shān wǎng lái zhī chuán zhī miǎn zhēng shuì, réng nà chuán qián, wéi yùn fàn shí yán jiē bàn tiě lù jí yuè nán yǔ diān yuè tōng shāng jìn chū kǒu shuì zé, jūn qǐng jiǎn bàn, yùn zhōng guó tǔ huò wǎng zhōng guó gè hǎi kǒu, shuì zé jiǎn sān fēn zhī yī gè jié, jūn jù jué shān jié. jì dìng shāng wù xù yuē shí tiáo, jiè wù xù yuē sì tiáo. yòu zhào huì huǎn shè lǐng shì, jí fǎ zài lóng méng děng chù zhī lǐng shì děng guān, bù dé shè lì zū jiè èr duān. shì wèi yǔ fǎ kān jiè tōng shāng xù yuē.
商約既定,鄧承修即赴欽州之東興與狄隆議勘東界。狄隆以中國所屬江平、黃竹、白龍尾為越境。鄧承修以數地皆內地,有圖可據,不許。辯論不洽。狄隆又約履勘,承修欲照雲南分途履勘辦法,並請先撤江平法兵。越日,複議請旨立約三條:一,大段相合;二,較圖不合,作為未定,各請示本國;三,勒其去江平之兵及辦事官員。又令以後未定界內,不得再派兵及官員前往。狄隆不允,轉要承修不得於未定界內駐兵。時張之洞所派道員王之春、李興銳亦與會議。議界將及一年,中國屢請撤兵,法兵分屯江平、黃竹、石角、句冬、白龍尾等處如故。會總署允承修所定三條,承修命王之春往議,狄隆執不允,而法人突以兵踞白龍尾,驅害汛兵。華民築營壘,承修詰令撤退,狄隆諉之。時桂界已校竣,欽界南自嘉隆河、北抵北侖十萬山分茅嶺、西至峒中墟北,亦允歸中國,而白龍、江平,狄隆謂須以商務抵換。又以九頭山未議,及之春與議,亦無效。狄隆又欲議海界,以津約所無,未奉旨議海界,卻之。法又欲以白龍、江平抵換龍州通商。初恭思當來華也,即有求改商約之請,總署以界務方殷,且商約既經畫押,何能議改?拒之。至是復以為請,並以商務苟可通融,界務亦可稍讓。稱已奉本國訓,准令在京商辦。總署以狄隆與鄧承修議界久不決,允與商辦。恭思當始允中國廣東邊界除現在勘界大臣劃定外,所有白龍尾及江平、黃竹一帶地方,並雲南邊界前歸另議之南丹山以北、西至狗頭寨、東至清水河一帶地方,均歸中國管轄。又議減稅,總署以俄國通商章程辦有成案,滇、桂邊界皆為陸路,不得不酌議減稅,以歸平允。於是議進口稅減十分之三,出口稅減十分之四,滇土藥每百斤定稅釐各二十兩,必完釐者,方准法商完稅接買,並不准法、越商人往入內地販運,高平、諒山往來之船隻免徵稅,仍納船錢,惟運販食鹽、接辦鐵路及越南與滇、粵通商進出口稅則,均請減半,運中國土貨往中國各海口,稅則減三分之一各節,均拒絕刪節。計訂商務續約十條,界務續約四條。又照會緩設領事,及法在龍、蒙等處之領事等官,不得設立租界二端。是為與法勘界通商續約。
shí sì nián, fǎ lǐng shì jiè kǒu huá chuán cháng dào hǎi fáng, xiàng lián zhōu qǐng shì yù chuán hù xū xiàng lǐng shì lǐng zhào, wú zhào jí jiāng chuán kòu liú. zhāng zhī dòng yǐ tiáo yuē xiàng zhāng suǒ wú, hǎi fáng gè guó chuán zhī jūn kě wǎng, hé dú huá chuán bù xǔ? sì wén fǎ lǐng shì zhāng tiē gào bái, shōu qǔ chuán guī, měi chuán shū yín zì shù yuán zhì shù shí yuán bù děng, yún xì fǎ shǐ suǒ dìng. zhī dòng zhì zǒng shǔ qǐng qí tíng zhǐ shōu guī. shì nián, fǎ rén qǐng jiē zhōng guó liǎng yuè diàn xiàn, xǔ zhī. yòu máng jiē fǎ bīng yuè jiè fén jié nà shā, zhī dòng zhì zǒng shǔ, qǐng xiàng fǎ shǐ zé péi cháng. shí wǔ nián, fǎ chuán shǐ jìn qióng zhōu suǒ shǔ yá zhōu dōng bǎi lǐ zhī yú lín gǎng cè tàn shuǐ dào, shàng àn dīng chūn chā biāo, zǔ zhī. fǎ lǐng shì yòu zài běi hǎi zhēng shōu yú chuán zhào fèi, zhèng fǔ yǐ yǒu qīn zhōng guó zhǔ quán, bù xǔ. shí yuè, dìng jiè wěi yuán lǐ shòu tóng yǔ fǎ guān kān dōng xìng yī dài hé jiè, dìng yì cǐ hòu hé zhōng yū yǒu shā zhōu, jìn huá zhě guī huá, jìn yuè zhě guī yuè, hé dào jí yǒu gēng gǎi, wú lùn hé zài hé jìng, liǎng guó jūn xǔ xíng chuán. shì nián, fǎ shǐ yǐ huá bīng zhù yuè nán zhī bǎn bāng wèi yán. yòu chēng nà shā xū bù zài zhōng guó jiè nèi, shí zài běi qí héng mó shè duì miàn xiān ān hé běi àn, yǔ bǎn bāng xiāng jìn. yòu chēng qù dōng guān bīng yíng shōu bèi jiǎo bài fěi, xì zhǐ lí máng jiē bā lǐ zhī níng yáng dà miào duì miàn dà hé běi àn ér yán. bìng mìng chá fù. sì lǐ shòu tóng fù diàn, wèi: zhōu xī fēn jiè, zì bā zhuāng lì bǎn xìng bǎn shān lěng dòng zhǐ, qián yǒu gōu lí yuè nán dòng zhōng sān lǐ, jí yǐ cǐ gōu wèi jiè, lěng dòng xì chǒu gěn yín xiàng, dòng zhōng xì wèi kūn shēn xiàng, nà shā zài xī běi, xū gān hài xiàng, dòng zhōng xū jū zhōng, liǎng páng yǒu gōu, shuǐ xiàng xī hé liú rù xiān ān hé. yǐ fāng xiàng lùn, gōu xī nán gài wèi yuè dì, gōu xī běi gài wèi huá dì. yǐ shè lùn, nà shā yǔ bǎn dòng wèi jiàn yán shè dì, yǔ dòng zhōng wèi héng mó shè dì wú shè. yǐ jiāo jiè lùn, nà shā běi lì nà huái, yuē èr shí wǔ lǐ jí běi yán, xì guǎng xī shàng sī zhōu dì. yǐ qīn chà suǒ dìng jiè tú lùn, nà huái shǔ wǒ, nà shā jí fù lián nà huái, xiāng lí jǐn sān lǐ, qián bìng wú xū. qù nián zhēng yuè, dòng zhōng xū huá mín shǐ yóu dòng zhōng qiān cǐ. qù nián shí yī yuè yǐ qián, fǎ wèi yú gōu dào cǐ, shí èr yuè shǐ yǒu fén shā nà shā xū shì, lǔ qù fù nǚ, suí jí gěi yín fàng huí. qí fǎ guān zì xiàng fù nǚ yán xì yú jiè wù ná. zài chá jiè tú, xī běi yǒu bǎn bāng ài, xì guǎng xī dì. yòu tǔ rén yán héng mó xī nán lí liù shí lǐ yǒu bǎn bāng, shǔ yuè dì. dòng zhōng zhī dōng bìng wú bǎn bāng, zhǐ yǒu bǎn bēn, lí dòng zhōng yuē jiǔ lǐ, xì nèi dì. qù nián qiū, cuì jūn fáng yíng zhù cǐ, yīn yì tuì zhù bǎn xìng, jīn bǎn bēn bìng wú fáng yǒng. yòu chá níng yáng lí máng jiē shí yú lǐ, zài dōng xìng xī nán, zhōng gé hé, bì chuán nǎi dù, jí yǒu yǒng yì nán yíng bì, qiě bìng wú yǒng. děng yǔ. yòu féng zi cái diàn yì yún rán. zhāng zhī dòng yǐ liǎng shuō qí yì, yóu yú huá mín yǐ gōu shuǐ wèi jiè, fǎ yǐ xiān ān hé běi àn wèi jiè. gōu jí hé yě, yuán tú jūn wèi zhǐ míng. nà shā xì qù nián zhēng yuè xīn lì zhī xū, jù jiè shén jìn, gù zhì bǐ cǐ zhēng zhí. jì xī bǎn bāng ài lìng shì yī dì, shí shǔ guǎng xī.
十四年,法領事藉口華船常到海防,向廉州請示諭船戶須向領事領照,無照即將船扣留。張之洞以條約向章所無,海防各國船隻均可往,何獨華船不許?嗣聞法領事張貼告白,收取船規,每船輸銀自數元至數十元不等,雲系法使所定。之洞致總署請其停止收規。是年,法人請接中國兩粵電線,許之。又芒街法兵越界焚劫那沙,之洞致總署,請向法使責賠償。十五年,法船駛進瓊州所屬崖州東百里之榆林港測探水道,上岸釘椿插標,阻之。法領事又在北海徵收漁船照費,政府以有侵中國主權,不許。十月,定界委員李受彤與法官勘東興一帶河界,定議此後河中淤有沙洲,近華者歸華,近越者歸越,河道即有更改,無論河在何境,兩國均許行船。是年,法使以華兵駐越南之板邦為言。又稱那沙墟不在中國界內,實在北圻橫模社對面先安河北岸,與板邦相近。又稱去冬官兵迎收被剿敗匪,系指離芒街八里之寧陽大廟對面大河北岸而言。並命查復。嗣李受彤復電,謂:「州西分界,自八莊歷板興、板山、冷峒止,前有溝離越南峒中三里,即以此溝為界,冷峒系丑艮寅向,峒中系未坤申向,那沙在西北,戌乾亥向,峒中墟居中,兩旁有溝,水向西合流入先安河。以方向論,溝西南概為越地,溝西北概為華地。以社論,那沙與板峒為建延社地,與峒中為橫模社地無涉。以交界論,那沙北歷那懷,約二十五里即北岩,系廣西上思州地。以欽差所定界圖論,那懷屬我,那沙即附連那懷,相離僅三里,前並無墟。去年正月,峒中墟華民始由峒中遷此。去年十一月以前,法未逾溝到此,十二月始有焚殺那沙墟事,擄去婦女,隨即給銀放回。其法官自向婦女言系逾界誤拏。再查界圖,西北有板邦隘,系廣西地。又土人言橫模西南離六十里有板邦,屬越地。峒中之東並無板邦,只有板奔,離峒中約九里,系內地。去年秋,萃軍防營駐此,因疫退駐板興,今板奔並無防勇。又查寧陽離芒街十餘里,在東興西南,中隔河,必船乃渡,即有勇亦難迎庇,且並無勇。」等語。又馮子材電亦云然。張之洞以兩說歧異,由於華民以溝水為界,法以先安河北岸為界。溝即河也,原圖均未指明。那沙系去年正月新立之墟,距界甚近,故致彼此爭執。既悉板邦隘另是一地,實屬廣西。
shí liù nián jiǔ yuè, guī táo rén wèi míng gāo děng shí bā rén. shí qī nián bā yuè, fǎ shǐ lín chūn gǎi nǐ xīn kā léi duō ní zhāo gōng hé tóng dì shí sì tiáo. yuán dì shí sì tiáo zhōng guó yuán nǐ pài yuán zuò lǐ shì guān, lín shǐ bù yǔn, gǎi zuò wèi huá gōng tǒng lǐng, suǒ de quán lì jǐn zhǐ fù sù gōng táng jí qǐng zhuàng shī lǐ lùn. lǐ hóng zhāng yǐ suǒ gǎi réng yǔ gōng tóu wú yì, yān dé yǒu quán bǎo hù? bù xǔ. shí hú nán mín gōng dǐ yáng jiào, fǎ lǐng shì yù fù zhǎng shā kāi mǎ tóu shè jiào táng, zǔ zhī. shí jiǔ nián sì yuè, qǐng dōng xìng máng jiē jiē xiū diàn xiàn. yuè dū yǐ qián bàn jiè àn, shàng yǒu shù shí lǐ zhì jīn wèi dìng, jù yǔ jiē xiàn, jiè wèi huà dìng zhī chù guī hé rén bǎo hù? bì zhì duō shēng jiāo gé. réng cù xiān sù dìng jiè. èr shí nián, fǎ shǐ rì hǎi dì guó shū. yòu yì yù yuè huá rén jiǎn shēn shuì shì, bìng lùn xiān luó biān jiè. lǐ hóng zhāng jù yīng yǔ fǎ yì xiān luó jiāo jiè yǒu ōu tuō dì, yīng guī zhōng guó, rì hǎi bù yǔn. sān yuè, yǔ fǎ huì kān qīn yuè jiè. chū, fǎ pài bā lā dì fǎ lán tíng jūn yǐ yuē nèi zài míng shǔ wǒ zhī bǎn xìng lǐng huái děng chù zhēng wèi jǐ yǒu, zhèng fǔ bù yǔn. zhì shì fǎ gǎi pài kē má jì qí zǒng bàn yù lí yuè jiē bàn. yuè dū lǐ hàn zhāng pài lǐ shòu tóng yǔ huì kān, shǐ zhī bā lā dì fǎ lán tíng suǒ zhēng xiǎn yào, yǔ yuè nán jiē gé shēn gōu jùn lǐng, ér gōu yóu duō. yīn yǔ yuē dìng, àn jiè xiàn yǒu shuǐ chù yǐ shuǐ wèi jiè, yǒu shān chù yǐ shān wèi jiè, jì zhǎng sì bǎi lǐ. lù jiè jǐn wǔ shí lǐ, jiē jùn lǐng, yú xī gōu jiè, wéi pī láo zòng héng yuē sān lǐ, gè fēn yī bàn. yú rú yuán kān tú yuē suǒ zài, fēn máo lǐng bǎn xìng bǎn diǎn lǐng huái děng chù, jí dòng zhōng shí lǐ, jūn guī zhōng guó. shí diān yuè yì yì jiè. diān dū wáng wén sháo bù yǔn zhēng yǐ dìng jiè, zhī jiù huáng shù pí qìng mén jí měng gāng gè chù xiàng zhù yǒu huá bīng chù, huǎn chè bīng yǐ dài fǎ fáng zhī zhì. jiè yuē suì dìng. èr shí yī nián, zhōng rì yuē chéng, fǎ qiú huàn shāng yuē jiè yuē, suì xǔ kāi lóng zhōu méng zì děng bù, bìng yǔ yuè jiè xiàn nèi měng wū wū dé èr dì. chū, zhōng guó rèn cǐ èr dì wèi níng ěr xiàn shǔ chē lǐ tǔ sī zhī dì, fǎ shǐ wèi jiù shǔ yuè, suì guī fǎ yǒu.
十六年九月,歸逃人魏名高等十八人。十七年八月,法使林椿改擬新咖雷多尼招工合同第十四條。緣第十四條中國原擬派員作「理事官」,林使不允,改作為「華工統領」,所得權利僅止赴訴公堂及請狀師理論。李鴻章以所改仍與工頭無異,焉得有權保護?不許。時湖南民攻詆洋教,法領事欲赴長沙開馬頭、設教堂,阻之。十九年四月,請東興、芒街接修電線。粵督以前辦界案,尚有數十里至今未定,遽與接線,界未劃定之處歸何人保護?必致多生轇轕。仍促先速定界。二十年,法使日海遞國書。又議寓越華人減身稅事,並論暹羅邊界。李鴻章據英與法議暹羅交界有甌脫地,應歸中國,日海不允。三月,與法會勘欽、越界。初,法派巴拉第、法蘭亭均以約內載明屬我之板興、嶺懷等處爭為己有,政府不允。至是法改派柯麻暨其總辦篽釐籥接辦。粵督李瀚章派李受彤與會勘,始知巴拉第、法蘭亭所爭險要,與越南皆隔深溝峻岭,而溝尤多。因與約定,按界線有水處以水為界,有山處以山為界,計長四百里。陸界僅五十里,皆峻岭,餘悉溝界,惟披勞縱橫約三里,各分一半。餘如原勘圖約所載,分茅嶺、板興、板典、嶺懷等處,及峒中十里,均歸中國。時滇、越亦議界。滇督王文韶不允爭已定界,祗就黃樹皮、箐門及猛岡各處向駐有華兵處,緩撤兵以待法防之至。界約遂定。二十一年,中、日約成,法求換商約、界約,遂許開龍州、蒙自等埠,並與越界線內猛烏、烏得二地。初,中國認此二地為寧洱縣屬車裡土司之地,法使謂舊屬越,遂歸法有。
èr shí sān nián, fǎ yāo qiú qióng zhōu bù gē ràng zū jiè yú tā guó, xǔ zhī. èr shí sì nián, fǎ chéng guǎng dōng léi zhōu rén shā qí shì mín èr rén, yǐ bīng jiàn jù guǎng zhōu wān, lái shāng zū jiè, yán wèi tíng chuán tún méi zhī suǒ, wú sǔn zhōng guó zhǔ quán, ér suǒ zū jiè kuà gāo léi èr fǔ zhī jiān, yóu hǎi àn yǐ rù nèi dì, suǒ de dōng hǎi shí xiōng zhōu gè dǎo, jí chì kǎn zhì mǎn xīn xū děng chù, jūn guī rù zū jiè. yòu dé wú chuān zhī bàn dǎo jí tōng míng gǎng. shì nián, yòu yǐ bīng qiáng zhàn shàng hǎi níng bō sì míng gōng suǒ yì dì, níng rén bà fú, jǐ jī biàn. jiǔ zhī shǐ dìng. shí guǎng xī yǒng ān yǒu shā bì fǎ jiào mín zhī shì, fāng yì bàn fàn hé guān péi cháng jiàn táng sì tiáo, shì zhí běi hǎi tiě lù zào zhì nán níng, yuán lóng zhōu tiě lù àn, zhōng fǎ hé bàn, fǎ shǐ suì yāo qiú jiāng tiě lù guī bìng jiào àn. yì jiǔ shǐ yǔn jiù àn yì jié, bù jí tā shì. yòu shī nán yí chāng zhǎng shā jūn yīn jiào táng jiào mín qǐ xìn wèi jié. èr shí liù nián chūn, quán fěi luàn, fǎ rén diào bīng yǔ dé yīng é měi rì běn lián jūn rù jīng, fù dū bīng xī jìn zhì guǎng chāng, lǚ zǔ zhī. èr shí qī nián, zhǎn hàn kǒu zū jiè. shì nián fǎ qiǎn bào wò wèi zhù huá gōng shǐ. èr shí bā nián, wài wù bù yǔ fǎ lóng xìng gōng sī zǒng bàn mí lè shí dìng yún nán kuàng wù zhāng chéng. xiān shì mí lè shí dào diān, yǔ kuàng wù dà chén táng jiǒng yì yù shè zhōng xī kuàng wù gōng sī, táng jiǒng rù gào, fèng zhǐ jiāo yún guì zǒng dū wèi guāng dào děng yǔ mí lè shí yì, lì qī yuè yuè shǐ jùn. nǎi rù zòu, lüè wèi: yī, chū yì xiàn zhì zhōng guó gōng sī yán pìn kuàng shī, dài yòng yáng kuǎn, hòu yì bù rù bié guó yáng gǔ, zhuān yòng yīng fǎ kuàng shī, dìng yì yī, yùn kuàng zì xiū tiě lù, jiē tōng diān yuè gàn lù, dìng míng qí gàn lù chéng shí zài yì, bìng jìn shòu piào dā zài kè huò, yù cún xiàn zhì yī, gōng sī shōu mǎi shān dì, àn mín jiān zū jià, gōng píng zū lìn, dì yóu diān guān zhǐ jiāo, jià yóu gōng sī zhào gěi, yú xiàn sān nián bù bàn, yuán dì guī hái yè zhǔ yī, wán nà kuàng shuì, yì dìng àn chū jǐng chū lú kuàng zhì, měi bǎi chōu wǔ, dǐ nà shuì kè, bìng pài yuán fēn kuàng jiān shōu. shì mí lè shí yóu diān rù jīng, xiàng wài wù bù cuī dìng hé tóng, wài wù bù gào yǐ kuàng dì wèi dìng, wèi biàn xiān yì zhāng chéng, bìng bù zhǔn lǎn bàn quán shěng. mí lè shí yǔn zhǐ chéng jiāng lín ān kāi huà yún nán chǔ xióng děng fǔ jí yuán jiāng zhōu yǒng běi tīng fán qī chù, zài rù zhāng chéng dì yī kuǎn nèi, jiāng yuán yì sì hòu bié guó gōng sī gài bù zhǔn lái diān bàn kuàng, gǎi wèi sì hòu bié guó gōng sī gài bù zhǔn zài gōng sī suǒ zhǐ zhī dì kān cǎi, yǐ qīng jiè xiàn. mí lè shí yǐ yuán yì bāo bàn quán shěng kuàng lì, gù yuán suì gěi jīng tóng yī bǎi wǔ shí wàn jīn, bìng jīn tiē yuán biàn bīng yǒng hù chǎng yín èr wàn liǎng. jīn jì gǎi wèi qī chù, yīng qǐng jiǎn yì dìng jiǎo jīng tóng yī bǎi wàn jīn. hù chǎng fèi yóu gōng sī gěi fā, bù jū dìng shù. zhāo mù tǔ yǒng, gǎi wèi bǐng qǐng dì fāng guān zhāo mù, lín xuǎn wǔ guān yī yuán guǎn dài. suì dìng yì. wéi dì yī kuǎn nèi zài yǒu gōng sī xún chū zhī jīn yín méi tiě wǔ jīn bái tóng xī jí huǒ yóu bǎo shí zhū shā kuàng, yǔn gěi gōng sī chéng bàn děng yǔ, diān dū wèi guāng dào yǐ kuàng lèi bái jīn bái tóng xī sān xiàng wèi yuán zhāng suǒ wú, yīn zī wài wù bù, qǐng zhào diān zhōng qián dìng yuán zhāng, zhào huì yīng fǎ gōng shǐ, zhuǎn lìng mí lè shí réng jiāng sān xiàng shān chú.
二十三年,法要求瓊州不割讓租借於他國,許之。二十四年,法乘廣東雷州人殺其士民二人,以兵艦據廣州灣,來商租借,言為停船屯煤之所,無損中國主權,而所租借跨高、雷二府之間,由海岸以入內地,所得東海、〈石匈〉洲各島,及赤坎、志滿、新墟等處,均歸入租界。又得吳川之半島及通明港。是年,又以兵強占上海、寧波四明公所義地,寧人罷巿,幾激變。久之始定。時廣西永安有殺斃法教民之事,方議辦犯、劾官、賠償、建堂四條,適值北海鐵路造至南寧,援龍州鐵路案,中、法合辦,法使遂要求將鐵路歸併教案。議久始允就案議結,不及他事。又施南、宜昌、長沙均因教堂、教民啟釁未結。二十六年春,拳匪亂,法人調兵與德、英、俄、美、日本聯軍入京,復督兵西進至廣昌,屢阻之。二十七年,展漢口租界。是年法遣鮑渥為駐華公使。二十八年,外務部與法隆興公司總辦彌樂石訂雲南礦務章程。先是彌樂石到滇,與礦務大臣唐炯議欲設中西礦務公司,唐炯入告,奉旨交雲貴總督魏光燾等與彌樂石議,歷七閱月始竣。乃入奏,略謂:一,初議限制中國公司延聘礦師,貸用洋款,後亦不入別國洋股,專用英、法礦師,定議;一,運礦自修鐵路,接通滇越幹路,訂明俟幹路成時再議,並禁售票搭載客貨,預存限制;一,公司收買山地,按民間租價,公平租賃,地由滇官指交,價由公司照給,逾限三年不辦,原地歸還業主;一,完納礦稅,議定按出井出爐礦質,每百抽五,抵納稅課,並派員分礦監收。適彌樂石由滇入京,向外務部催訂合同,外務部告以礦地未定,未便先議章程,並不准攬辦全省。彌樂石允指澂江、臨安、開化、雲南、楚雄等府及元江州、永北廳凡七處,載入章程第一款內,將原議「嗣後別國公司概不准來滇辦礦」,改為「嗣後別國公司概不准在公司所指之地勘采」,以清界限。彌樂石以原議包辦全省礦利,故原歲給京銅一百五十萬斤,並津貼員弁兵勇護廠銀二萬兩。今既改為七處,應請減議定繳京銅一百萬斤。護廠費由公司給發,不拘定數。招募土勇,改為稟請地方官招募,遴選武官一員管帶。遂定議。惟第一款內載有「公司尋出之金、銀、煤、鐵、五金、白銅、錫及火油、寶石、朱沙礦,允給公司承辦」等語,滇督魏光燾以礦類白金、白銅、錫三項為原章所無,因咨外務部,請照滇中前定原章,照會英、法公使,轉令彌樂石仍將三項刪除。
èr shí jiǔ nián, zǒng lǐ wài wù bù qìng qīn wáng yì kuāng yǔ fǎ shǐ lǚ bān dìng diān yuè tiě lù tiáo yuē sān shí sì tiáo: yī, tiě lù zì hé kǒu dǐ méng zì, huò yóu méng zì fù jìn zhì yún nán shěng chéng, rì hòu nǐ gǎi, xū bǐ cǐ shāng zhǔn èr zhì sì, kān lù huì tú jí jiāo dì gòu dì gè shì wǔ, gè xiàng chǎng zhàn tóng shí kāi gōng liù, tiě guǐ kuān yī mài dāng qī, tiě lù jīng guò dì fāng, bù dé sǔn huài chéng yuán gōng shǔ bā jiǔ, gòu liào jí wā qǔ shā shí cǎi fá lín mù gè shì shí, yùn lù jí zàn shí xìng gōng gè dì, yòng jùn hòu jí jiāo hái shí yī, gàn lù zào chéng, shāng jiē zhī lù shí èr, gè zhí shì fán xū zhuān mén xué zhě, kě yòng wài guó rén shí sān sì, gōng jiàng zhī zhāo mù guǎn lǐ jí shǎng xù shāng wáng chéng bàn fàn zuì gè bàn fǎ shí wǔ, xún dīng kě mù tǔ mín, bù dé qǐng pài xī bīng shí liù, yáng yuán qǐng gěi hù zhào shì shí bā, zū lìn fáng wū shì shí jiǔ, bù dé sǔn jí mín rén chǎn yè, yǒu zé péi cháng èr shí, huǒ yào zhà yào zhī yùn zhì jí fáng xiǎn èr shí yī èr, yùn huò nà shuì miǎn shuì gè lì èr shí sān, shōu fèi jiǎn fèi miǎn fèi gè lì èr shí sì, tiě lù bù zhǔn zài yùn jiāo yán jí xī guó bīng xiè, rú zhōng guó yǒu zhàn shì, xī tīng diào dù èr shí bā, shè zhuān mén xué táng èr shí jiǔ, shè diàn xiàn diàn huà sān shí yī, diān shěng pài yuán xiāng zhù gōng sī sān shí èr, dìng gōng sī bǔ cháng zhōng guó zhā kàn fèi, gè yuán lái wǎng zhào liào fèi sān shí sì, cǐ lù shí bā nián qī mǎn, zhōng guó kě yǔ fǎ guó shāng yì shōu huí. shì nián, fǎ rén yīn jí lín jiào àn suǒ péi cháng. sān shí nián qiū qī yuè, fǎ shǐ guǎn jiāo hái qīn tiān jiān guān xiàng tái yí qì èr shí bā jiàn. sān shí yī nián chūn, fǎ shāng yù zì shàng hǎi zhì shào xìng xíng lún, zǔ zhī. shì nián yǔ gè guó dìng zhí bǎi chōu wǔ shuì zé, fǎ yǒu wéi yán, jiǔ zhī shǐ yǔn. sān shí èr nián chūn zhēng yuè èr shí jiǔ rì, nán chāng xiàn zhī xiàn jiāng zhào táng bèi shā yú tiān zhǔ táng. xiān shì zhào táng bàn jiào àn pō chí zhèng. fǎ jiào shì wáng ān zhī yīn shàng nián rěn gǎng jiào àn, yǒu èr jiào mín dèng guì hé gě hóng tài zài nán chāng xiàn jiān jìn, qiáng qǐng shì fàng, zhào táng xiàng suǒ zòng qiú, qí yī nì fǎ jiào táng zhōng, wáng ān zhī bù jiāo, hán yuē zhào táng huì yǐn, bèi shā. mín qíng dà fèn, jí zhòng huǐ fǎ jiào táng, shāng bì wáng ān zhī jí jiào xí děng shù míng, bìng bō jí yīng jiào táng, jiǔ zhī shǐ dìng. fǎ rén yù zuò zhào táng zì wěn, jí pài bīng chuán lái gàn zé cháng. mìng è dū zhāng zhī dòng chá bàn, lǚ zhí wǔ shāng dān jí yī píng dān yǔ zhēng, zhōng xùn qí qǐng, péi yǐ fǎ yín èr shí yú wàn. sān shí sān nián, fǎ qiǎn lǐng shì rù diān shāng bàn shì. liù yuè, méng zì fǎ yóu jú shè dài shōu dì rén yì, jié zhī. jiǔ yuè, suǒ hái fǎ rén suǒ zhàn táng gū mǎ tóu. xuān tǒng sān nián, yǔ sì guó yín xíng dìng yuè hàn chuān hàn tiě lù jiè kuǎn hé tóng. yuán jiè wǔ bǎi wǔ shí wàn jīn bàng, wǔ lí xíng xī, zhuān wèi zhú zào yuè hàn chuān hàn liǎng lù, fǎ yǔ yīng dé měi jūn yǔ yān.
二十九年,總理外務部慶親王奕劻與法使呂班訂滇越鐵路條約三十四條:一,鐵路自河口抵蒙自,或由蒙自附近至雲南省城,日後擬改,須彼此商准;二至四,勘路繪圖及交地購地各事;五,各項廠棧同時開工;六,鐵軌寬一邁當;七,鐵路經過地方,不得損壞城垣公署;八、九,購料及挖取沙石、採伐林木各事;十,運路及暫時興工各地,用竣後即交還;十一,幹路造成,商接支路;十二,各執事凡須專門學者,可用外國人;十三、四,工匠之招募管理及賞恤傷亡、懲辦犯罪各辦法;十五,巡丁可募土民,不得請派西兵;十六,洋員請給護照事;十八,租賃房屋事;十九,不得損及民人產業,有則賠償;二十,火藥炸藥之運制及防險;二十一、二,運貨納稅、免稅各例;二十三,收費、減費、免費各例;二十四,鐵路不准載運交鹽及西國兵械,如中國有戰事,悉聽調度;二十八,設專門學堂;二十九,設電線、電話;三十一,滇省派員襄助公司;三十二,定公司補償中國查看費,各員來往照料費;三十四,此路十八年期滿,中國可與法國商議收回。是年,法人因吉林教案索賠償。三十年秋七月,法使館交還欽天監觀象台儀器二十八件。三十一年春,法商欲自上海至紹興行輪,阻之。是年與各國定值百抽五稅則,法有違言,久之始允。三十二年春正月二十九日,南昌縣知縣江召棠被殺於天主堂。先是召棠辦教案頗持正。法教士王安之因上年荏港教案,有二教民鄧貴和、葛洪泰在南昌縣監禁,強請釋放,召棠向索縱囚,其一匿法教堂中,王安之不交,函約召棠會飲,被殺。民情大憤,集眾毀法教堂,傷斃王安之及教習等數名,並波及英教堂,久之始定。法人慾坐召棠自刎,及派兵船來贛責償。命鄂督張之洞查辦,屢執仵傷單及醫憑單與爭,終徇其請,賠以法銀二十餘萬。三十三年,法遣領事入滇商辦事。六月,蒙自法郵局設代收遞人役,詰之。九月,索還法人所占塘沽碼頭。宣統三年,與四國銀行定粵漢川漢鐵路借款合同。原借五百五十萬金鎊,五釐行息,專為築造粵漢、川漢兩路,法與英、德、美均與焉。