yán xìng xià zhì shí jiǔ.
炎興下帙十九。
qǐ jiàn yán èr nián shí yī yuè, jǐn shí èr yuè shí yī rì xīn wèi.
起建炎二年十一月,盡十二月十一日辛未。
shí yī yuè miáo fù liú zhèng yàn yǐ bīng bā qiān hù wèi lóng yòu tài hòu liù gōng zhù háng zhōu.
十一月苗傅劉正彥以兵八千扈衛隆祐太后六宮駐杭州。
shì shí biān bào bù yī shàng mìng miáo fù liú zhèng yàn shuài shī hù liù gōng nán dù zhì qián táng fù wèi yù yíng dōu tǒng zhì zhèng yàn fù zhī liú yàn suǒ tǒng chì xīn duì yóu lì huī xià fù yǔ zhèng yàn jiē shǎn xī rén fù fù lǐ zhèng yàn fù fā jiē wèi xī biān liáng jiāng fù suí liáng yáng zǔ zì xìn dé fǔ lái qín wáng wèi yòu jūn tǒng zhì shàng jí wèi wèi yù yíng shǐ sī hòu jūn tǒng zhì zhèng yàn shǎo wèi wén zī xuān hé jiān liú guāng shì jiàn qí cái dé huàn wǔ zhí fù zhuō zhí bù néng qū fèng nèi shì gù duō zèn zhī zhě zhèng yàn lái shàng fāng lüè gù bèi xuǎn yòng.
是時邊報不一上命苗傅劉正彥帥師扈六宮南渡至錢塘傅為御營都統制正彥副之劉晏所統赤心隊猶隸麾下傅與正彥皆陝西人傅父禮正彥父發皆為西邊良將傅隨梁陽祖自信德府來勤王為右軍統制上即位為御營使司後軍統制正彥少為文資宣和間劉光世薦其才得換武職傅拙直不能曲奉內侍故多譖之者正彥來上方略故被選用。
shí èr rì rén chén jīn rén xiàn yán ān fǔ.
十二日壬辰金人陷延安府。
zhēng yuè jīn rén xiàn yán ān fǔ dōng chéng ér xī chéng jiān shǒu wèi xià jīn rén zhī qū duān yǔ wáng shù bù xié nǎi bìng lì kòu gǎi zuò gōng fū yán gōng zì shān cǐ èr zì kāng dìng wáng zōng yǐn bù néng yù shù zài fāng zhōu wén jīn rén rù kòu èr zì gǎi zuò gōng kāng dìng lián yè qū fū yán yǐ è qí qián jīn rén guǐ dào xiàn dān zhōu jiè yú fū yán zhī jiān shù nǎi zì dāng jùn zhōu lái lù qiǎn páng shì cái zhèng ēn dāng yán ān lái lù shí duān jǐn tǒng jīng yuán jīng bīng wǔ wàn zhù zhā huà yuè yú bù dòng rì yí wén qù qí jìn bīng qiǎn shǐ chén jìn shì shí shù bèi wǎng shuō yù duān yán bìng bīng fū yán wú yì bù rú dàng zéi cháo xué bīng fǎ suǒ wèi gōng qí bì jiù nǎi qiǎn wú jiè gōng huá zhōu duān zì gōng pú chéng xiàn huá zhōu pú chéng jiē wú shǒu bīng gǎi zuò wèi dí shǒu jiè bá huá zhōu duān bù gōng pú chéng fù yǔ jiè hé bīng guī xiāng lè xiāng lè shǔ huán qìng zài shēn shān zhōng qù jīn rén wǔ bǎi lǐ tiān dà xuě hán shén jīn rén gōng páng shì cái shì cái yǔ zhàn bīng bù yòng mìng nǎi bài zì cǐ jīn rén suì zhuān wéi yán ān xī chéng rì yè gōng jī bù xī shù zì shōu sàn wáng yuán yán ān bǐ zhì gān quán ér yán ān xiàn quán zhī yán ān fǔ liú hóng jí zǒng guǎn mǎ zhōng chū bēn chū wáng ruì yuán jùn zhōu wén yán ān sì xiàn jí fù huí xìng yuán fǔ jīn rén dà sì shā lüè suì dōng qū hé shàng rú yù dù hé zhě shāo běi jìn suī dé jūn shù zì hé dài zuì.
正月金人陷延安府東城而西城堅守未下金人知曲端與王庶不協乃併力寇(改作攻)鄜延攻自(刪此二字)康定王宗尹不能御庶在坊州聞金人入寇(二字改作攻)康定連夜趨鄜延以遏其前金人詭道陷丹州界於鄜延之間庶乃自當濬州來路遣龐世才鄭恩當延安來路時端盡統涇原精兵五萬駐劄化月餘不動日移文趣其進兵遣使臣進士十數輩往說諭端言並兵鄜延無益不如盪賊巢穴兵法所謂攻其必救乃遣吳玠攻華州端自攻蒲城縣華州蒲城皆無守兵(改作為敵守)玠拔華州端不攻蒲城復與玠合兵歸襄樂襄樂屬環慶在深山中去金人五百里天大雪寒甚金人攻龐世才世才與戰兵不用命乃敗自此金人遂專圍延安西城日夜攻擊不息庶自收散亡援延安比至甘泉而延安陷權知延安府劉洪及(總管馬忠)出奔初王汭援濬州聞延安巳陷即復回興元府金人大肆殺掠遂東趨河上如欲渡河者稍北近綏德軍庶自劾待罪。
bié lù yuē: shí yī yuè rén chén lǔ gǎi zuò dí xiàn yán ān chū fū yán jīng lüè shǐ wáng shù lǚ zhàn yǒu gōng wén lǔ gǎi zuò dí zì xī hé bài huí réng xí zhū lù bù yīng. yòu yí shū quàn xiè liàng yǐ lǜ zhū shuài liàng. yòu bù cóng jì ér zhào chú shù jié zhì liù lù bīng jī lǔ gǎi zuò dí yú fū yán yōng yào jiān zhū lù. yòu bù yīng lǔ gǎi zuò dí dié zhī suì pò yán ān.
《別錄》曰:十一月壬辰虜(改作敵)陷延安初鄜延經略使王庶屢戰有功聞虜(改作敵)自熙河敗回仍檄諸路不應。又移書勸謝亮以率諸帥亮。又不從既而詔除庶節制六路兵擊虜(改作敵)於鄜延雍耀間諸路。又不應虜(改作敵)諜知遂破延安。
wáng shù bēn yú qū duān jūn zhōng qū duān duó qí zhì zhì shǐ yìn.
王庶奔於曲端軍中曲端奪其制置使印。
wáng shù jì shī yán ān wǎng zhī suǒ cuò cāng huáng wèi yǒu suǒ guī niàn wéi yǒu qū duān zài xiāng lè suī sù bù xiāng xié rán qín wáng shì zé zì yǒu gōng yì. qiě yuē: shě duān wú hé guī nǎi lǜ guān shǔ chí qí zhì xiāng lè zào duān zhī bì duān hào lìng shén yán kòu qí bì zhě suī guì yì bù gǎn chí shù jì zhì duān lìng měi rù.
王庶既失延安罔知所措倉皇未有所歸念唯有曲端在襄樂雖素不相協然勤王事則自有公議。且曰:舍端吾何歸乃率官屬馳騎至襄樂造端之壁端號令甚嚴叩其壁者雖貴亦不敢馳庶既至端令每入。
yī mén jiǎn qí cóng rén zhī bàn jí zhì zhàng xià jǐn yǒu cóng bīng yī èr ér sì duān shè jūn róng jiàn shù shù huáng jù zhàn lì duān shù qí shī yán ān zhī zuì cí sè jù lì shù jǐn néng yán bái hé jiàn dài zuì duān suì qǔ zhì zhì shǐ yìn kào lǐ suí xíng qí cóng dūn pò shù hái fū yán jǐn jū mí qí guān shǔ.
一門減其從人之半及至帳下僅有從兵一二(而巳)端設軍容見庶庶惶懼戰慄端數其失延安之罪詞色俱厲庶僅能言白劾見待罪端遂取制置使印犒禮隨行騎從敦迫庶還鄜延盡拘縻其官屬。
shí wǔ rì yǐ wèi jīn rén xiàn pú zhōu.
十五日乙未金人陷濮州。
jīn rén wéi pú zhōu zhī zhōu yáng cuì zhōng gù shǒu zhī jīn rén lì jī zhě sān shí èr rì zì xī běi jiǎo dēng chéng shǒu pí zhě bù néng dāng chéng suì xiàn cuì zhōng dēng fú tú zuì gāo jí bù xià jīn rén zhāo zhī bù cóng jīn rén xī qí zhōng yì xǔ yǐ bù sǐ cuì zhōng nǎi xià cuì zhōng zhēn dìng fǔ rén jīn rén yǐ bù guī fù chéng zhōng wú shǎo zhǎng liáng jiàn dà sì shā lù réng huǒ fén qí lú shě jù jǐn.
金人圍濮州知州楊粹中固守之金人力擊者三十二日自西北角登城守陴者不能當城遂陷粹中登浮圖最高級不下金人招之不從金人惜其忠義許以不死粹中乃下粹中真定府人金人以不歸附城中無少長良賤大肆殺戮仍火焚其廬舍俱盡。
jīn rén xiàn kāi dé fǔ.
金人陷開德府。
jīn rén kòu gǎi zuò bīng zhì kāi dé fǔ wáng mǒu jiù xiào yún: sòng shǐ běn jì xiàn kāi dé fǔ shǒu chén wáng dì sǐ zhī shǒu qí chéng jīn rén yǐ wěi wén zì zhì chéng xià hū yuē: zhī fǔ wáng mǒu yǒu wén zì lái guī fù dà jīn gù wǒ lái cǐ rǔ bǎi xìng hé gǎn jù shī jūn mín xìn zhī yù shā zhī fǔ zhī fǔ zǒu nán mén wèi chū chéng wèi jūn mín róu jiàn ér sǐ jīn rén rù chéng nù qí jù zhàn shā lù wú jié yí shào xìng jiǔ nián fù dé hé nán dì wéi kāi dé fǔ chéng zhōng wú yī chǐ jiù jū tǔ rén.
金人寇(改作兵至)開德府王某(舊校云:宋史本紀陷開德府守臣王棣死之)守其城金人以偽文字至城下呼曰:知府王某有文字來歸附大金故我來此汝百姓何敢拒師軍民信之欲殺知府知府走南門未出城為軍民蹂踐而死金人入城怒其拒戰殺戮無孑遺紹興九年復得河南地唯開德府城中無一尺舊居土人。
jīn rén xiàn xiāng zhōu quán zhī jūn shì zhào mǒu tóng jiā shǔ jiē fù jǐng sǐ jiù xiào yún: sòng shǐ běn jì xiàn xiāng zhōu shǒu chén zhào bù shì sǐ zhī.
金人陷相州權知軍事趙某同家屬皆赴井死(舊校云:宋史本紀陷相州守臣趙不試死之)。
jīn rén wéi xiāng zhōu jiǔ liáng shí jiē jǐn yóu jiān shǒu wèi xià zhào xiàn chéng zhě bù zì zōng shì yě. quán zhī zhōu shì rén hū wèi ān fǔ zhào ān huàn zhě yǔ jūn mín yì yuē: shí sì jǐn rén xiāng shí dàn wài wú jiù yuán ān kě jiǔ hū! mǒu nǎi guó jiā zōng shì, qǐ yǒu shùn fān zhū rén dāng zì wèi jì zhòng jiē bù yīng zhào ān fǔ yuē: yuē jiàng rú hé zhòng suī qī cǎn rán yǒu wěi wěi zhě zhào ān fǔ zhī qí yì nǎi dēng chéng lóu yáo wèi jīn rén qǐng kāi mén tóu bài qǐ bù shā jīn rén xǔ zhī zhào ān fǔ nǎi jù jiàng shū kāi chéng ér zì tuī qí jiā shǔ rù yī jǐng zhōng rán hòu shēn zhì rù jǐng xiān mìng tí xiá yǐ tǔ gài fù tí xiá suì zhè zhī yǐ tǔ rén jiē āi zhī.
金人圍相州久糧食皆盡猶堅守未下趙縣丞者不字宗室也。權知州事人呼為安撫趙安換者與軍民議曰:食巳盡人相食啗外無救援安可久乎!某乃國家宗室,豈有順番諸人當自為計眾皆不應趙安撫曰:約降如何眾雖悽慘然有唯唯者趙安撫知其意乃登城樓遙謂金人請開門投拜乞不殺金人許之趙安撫乃具降書開城而自推其家屬入一井中然後身擲入井先命提轄以土蓋覆提轄遂這之以土人皆哀之。
èr shí èr rì rén yín jiù jiāng dū xiàn zhú tán nán jiāo dà shè tiān xià.
二十二日壬寅就江都縣築壇南郊大赦天下。
zhào yuē: guān huì tōng yǐ xíng diǎn lǐ mò yán dìng wèi yǐ jiāo shén yuǎn zuì jí ér mǐ bīng zāi yì huò yīn shí ér zhì dǎo zhèn shào chéng dà tǒng dàn shòu duō fāng shǔ wài huàn zhī xiāng réng yuán xǐng fāng ér lín xìng niàn fù mǔ xiōng dì shàng qū yú dí jiāng wéi jiǎ zhòu gān gē zài yān yú suì xù wèn qǐn què wēn qīng zhī fèng zài yuán shēn jí nán zhī qíng xìn shǐ lǚ chí jiǔ yóu wèi bào quán shī zài qiǎn zuò dài dǐ níng fù dào qiè zhī wú liáng chéng biān chuí zhī duō shì píng líng zhōu xiàn zhèn rǎo mín máng yì guān qīng gǎi zuò diān pū yú dào tú lěi sì huāng cán yú běn yè xíng zhě wèi zhī suǒ shì jū zhě mò huò qí ān shāng lǘ lǐ zhī jí kǔ zé fǔ xún zhī zhèng shàng qiān mǐn xíng zhèn zhī qín láo zé xiū xī zhī jí kǔ zé fǔ xún zhī zhèng shàng qiān mǐn xíng zhèn zhī qín láo zé xiū xī zhī qī yóu yuǎn měi fǔ xīn ér jí cǐ lǚ dāng shí yǐ xìng jiē xiǎn zǔ jiān nán gù bèi cháng yǐ. láo lái hái dìng shú ān jí zhī qǐ fēi dé zhī gǎn tú wéi shàng qióng zhī huǐ huò yǒng huái juàn yòu gōng.
詔曰:觀會通以行典禮莫嚴定位以交神遠罪疾而弭兵災亦或因時而致禱朕紹承大統誕受多方屬外患之相仍爰省方而臨幸念父母兄弟尚屈於敵疆惟甲冑干戈再淹於歲序問寢闕溫清之奉在原深急難之情信使屢馳久猶未報全師再遣坐待底甯復盜竊之無良乘邊陲之多事憑陵州縣震擾民氓衣冠傾(改作顛)仆於道途耒耜荒殘於本業行者未知所適居者莫獲其安傷閭里之疾苦則撫循之政尚愆憫行陣之勤勞則休息之疾苦則撫循之政尚愆憫行陣之勤勞則休息之期尤遠每撫心而及此屢當食以興嗟險阻艱難固備嘗矣。勞來還定孰安集之豈菲德之敢圖惟上穹之悔禍永懷眷祐恭。
qí jiān lín suī zī duō lěi zhī chén shì zài dāng jiāo zhī suì wéi jì zhī huò qí huò bào bì jī yú shí wù zhī yí ér lǐ zhī yǒu jiǎn yǒu fēng tè shì qíng wén zhī chēng shì yòng móu yǒu yú dōng xún zhī zhì xún jiàn wǔ èr chéng zhī guī xīn fú miǎn yǐ yán gōng dǎi xū tú ér zhāi mù gài gāo zài shàng cōng míng jiē zì yú wǒ mín yǔ shàn wéi rén zhì luàn wú jiān yú tiān wèi jì dān chéng kǔn shēn jí zhàn jīng yǎng fù mào zhī hé xīn jù cún shí yuàn kuàng diān wēi zhī sì shén níng rěn wǒ yí jí hū fǎn běn ér bì wén jīng yì mò tōng ér kě dòng, shù jǐ lái jiǎ shì yàn gǎi zuò shí yàn duō jiān xīn mìng jiù bāng xié yōu míng ér bìng kuàng cǐ jiāng ěr jiè yī nèi wài yǐ jūn ān qí fū kuàng dàng zhī ēn yǐ guǎng páng hóng zhī shī kě dà shè tiān xià yú xì wèi sī mín ér qǐng mìng gǎn wàng shù mín zhī wú gū zhì dà qì yú fù ān shí jì hào tiān zhī suǒ yǔ shàng lài liù fú qún pì sān shì dài fū gòng hóng huī fù zhī gōng jí dǐ lóng píng zhī yè.
俟監臨雖茲多壘之辰適在當郊之歲惟祭之或祈或報必稽於時物之儀而禮之有儉有豐特視情文之稱是用謀有虞東巡之制循建武二成之規新黻冕以嚴恭逮胥徒而齋沐蓋高在上聰明皆自於我民與善惟人治亂無艱於天位既殫誠悃深極戰兢仰覆冒之何心詎存時怨況顛危之巳甚甯忍我遺疾呼反本而必聞精意默通而可動,庶幾來假式燕(改作實厭)多艱新命舊邦協幽明而並貺此疆爾界一內外以均安其敷曠盪之恩已廣龐鴻之施可大赦天下於戲為斯民而請命敢忘庶民之無辜置大器於復安實冀昊天之所予尚賴六服群辟三事大夫共宏恢復之功亟底隆平之業。
shào xìng bài jīn rén yú jiàng zhōu qǔ wò xiàn.
邵興敗金人於絳州曲沃縣。
zhī jì nán fǔ liú yù quán zhī zī zhōu lǐ mǒu fù yú jīn rén.
知濟南府劉豫權知淄州李某附於金人。
chū lǐ chéng bài yú liú guāng shì yě. zhuǎn kòu zī zhōu gōng kè jī jǐn liǎng yuè bù xià dí gōng láng lǐ mǒu quán zhī zhōu gù shǒu zhī chéng liáng jiàn jǐn qīn jì nán fǔ jiè rǎo yú wài yì zī zhōu qiú jiù yú cāng zhōu liú xī jì nán fǔ yì qiú jiù yú cāng zhōu liǎng zhōu jiē jiān shǒu jù chéng yǐ dài wài yuán huì jīn rén qīn shān dōng xiān zhì jì nán fǔ liú yù wèi cāng zhōu jiù bīng lái yǐ. jì bù wèi shǒu yù bèi kāi nà zhī nǎi jīn rén yě. suì jiù tóu bài jīn rén wèi zhì zī zhōu qián yī rì chéng qǐ jūn zhuǎn chéng ér shì yù tuì qù zhě zī zhōu rén yí zhī mò cè qí gù é ér bǎi liè zhū jūn yú chéng xià jǐn fā zhū zhài lǎo xiǎo xiān xíng shì yè shén xiāo gōng huǒ fén shāo zhū zhài zī zhōu rén wèi chéng guǒ tuì qù yǐ. yì rì jīn rén jūn mǎ bī chéng zī zhōu rén yì wèi shì cāng zhōu jiù bīng nǎi jù xiāng huā yú chéng shàng wàng chén huān zào jì ér zhī shì jīn rén suì jiù tóu bài jīn rén wèi zì rù nán jiè wèi yǒu rú jì nán fǔ zī zhōu qiū háo bù dòng ér tóu bài zhě dà xǐ zhī zì hòu jīn rén jù yǒu zhōng yuán zhū zhōu jiē tún shù nǚ zhēn qì dān jūn wéi jì nán fǔ zī zhōu bìng wú yī rén yī qí.
初李成敗於劉光世也。轉寇淄州攻克擊僅兩月不下迪功郎李某權知州固守之成糧漸盡侵濟南府界擾於外邑淄州求救於滄州劉錫濟南府亦求救於滄州兩州皆堅守拒成以待外援會金人侵山東先至濟南府劉豫謂滄州救兵來矣。既不為守御備開納之乃金人也。遂就投拜金人未至淄州前一日成起軍轉城而似欲退去者淄州人疑之莫測其故俄而擺列諸軍於城下盡發諸寨老小先行是夜神霄宮火焚燒諸寨淄州人謂成果退去矣。翌日金人軍馬逼城淄州人亦謂是滄州救兵乃具香花於城上望塵歡噪既而知是金人遂就投拜金人謂自入南界未有如濟南府淄州秋毫不動而投拜者大喜之自後金人據有中原諸州皆屯戍女真契丹軍唯濟南府淄州並無一人一騎。
hán shì zhōng wèi yù yíng píng kòu zuǒ jiāng jūn lǐng bīng yī wàn jūn jīng dōng.
韓世忠為御營平寇左將軍領兵一萬軍京東。
jīn rén qīn jīng dōng gù mìng hán shì zhōng jūn yú jīng dōng yǐ cuò zhì zhī.
金人侵京東故命韓世忠軍於京東以措置之。
liú zhèng yàn wèi yù yíng píng kòu yòu jiāng jūn.
劉正彥為御營平寇右將軍。
wáng lún shàng shū qǐ rù dà jīn yíng qǐng èr shèng jiā cháo fèng láng dà jīn tōng wèn shǐ.
王倫上書乞入大金迎請二聖加朝奉郎大金通問使。
zhì yuē: jiù xiào yún: shì zhì wāng zǎo zhuàn zhèn wéi jiāng shì wèi níng qīn tíng zài yuǎn sù xiāo zhěn niàn shù xiào tì tōng yú shén míng wù sè qiú rén tǎng zhōng xìn xíng yú mán mò juàn zī jiǔ yǐ. jīn nǎi dé zhī yǐ ěr zhòu chū gōng hóu xiōng jiān yǒng zhì yán niàn zhǔ yōu ér chén rǔ hé yǒu yú shēng zhī jiē jǐ yì ér rén láo shú dāng qí zé suī yān huí zhī wèi shì dú kāng kǎi yǐ qǐng xíng yí shēng láng zhì zhī róng réng wěi shǐ huá zhī zhòng zhèn jì fǔ tóng jìn guó yòng wèi jiàng yǐ hé róng ěr qí yuǎn mù hóu shēng yù tài gōng ér guī hàn wù dàn cú zhēng zhī yuǎn xíng qī guī bào zhī xiū lún yǐ xiū zhí láng gǎi cháo fèng láng chōng dà jīn tōng wèn shǐ.
制曰:(舊校云:是制汪藻撰)朕惟疆事未甯親庭在遠夙宵軫念庶孝悌通於神明物色求人儻忠信行於蠻貊眷茲久矣。今乃得之以爾胄出公侯胸兼勇智言念主憂而臣辱何有於生知皆己逸而人勞孰當其責雖淹回之未試獨慷慨以請行宜升郎秩之榮仍委使華之重朕既俯同晉國用魏絳以和戎爾其遠慕侯生御太公而歸漢勿憚徂征之遠行期歸報之休倫以修職郎改朝奉郎充大金通問使。
zhào jiè bǎi guān.
詔戒百官。
zhèn chéng zǔ zōng yǒu dào zhī zhǎng lài lí xiàn dài sòng zhī jiù sì shǒu shén qì shì suì dāng jiāo zhī jiàn huáng tiān hòu tǔ kǎi niàn fù mǔ xiōng dì yuè zài tā bāng zōng miào shè jì zhī tuō zhōng gèng yì xìng yī shí chì zǐ tú tàn mí yī dú yǔ yī rén jiù qín yú wài tiān qí huò zhě bǐ fù dà yè bǎo yì sī mín yǐ dǎo yíng nán hái zhī yù wéi zī zhào sì shí bào yǐ qí zhèn zhāi lì cún niàn dà jù fēi dé fú huò gù xīn nǎi xiān shì sān rì fán yīn níng yì rùn bù zhì rú zhèn yú zhèn xīn wǎng chéng líng zhǐ dǎi zǔ miào jí tán chuí xiàng huàn bǐng yè qì yàn wēn sù ǎi chéng jì qì yòng chéng lǐ gù zhèn miǎo mèi wǎng yǒu yī èr gǎn yuē: xīn wén yú shàng shí wéi zǔ zōng zhī líng xiāng yòu zài tiān wéi ěr wàn fāng yǒu zhòng bù tì zhōng shùn xié yú tiān xīn zhèn jì huò zhī shì wù gǎn wèi xìng shěn gǎn dài kāng fāng kǒng jù xiū shěng yǐ líng chéng fú chí quán ān zhī juàn niàn yǔ ěr yǒu zhòng tóng tǐ gòng lì jì gè dí nǎi xīn wú fú yú shàng xià shén qí gòng yíng jǐng kuàng yǐ hóng jì duō jiān yòng dàn gào yú lǜ tǔ wéi shì lǐ luàn zài chén shù xiū qī wú yǒu dà xiǎo yuǎn ěr wéi dǐ níng ěr guó zé yì níng ěr jiā ěr gōng yān zài gǔ gōng dà chén qí tóng yín xié gōng sī nán tú yì fǔ zhèn bù dǎi yǐ chàng bǎi pì lùn sī xiàn nà zhī guān. ruò ěr mù fēng xiàn zuǒ yòu shì wèi yǒu yán dá yú zi tīng bì zhōng bì chéng mǔ duó yú sī fán bǎi yǒu guān jūn zǐ chì gōng jǐn xíng wéi zhí yè zì xiū shǒu lìng bù shǐ zhě jì ěr liáo zuǒ yǒu wèi yǒu shǒu qí bì yuē: mǔ shāng yú mín mǔ hài yú guó wú jí ěr shēn jì ěr jiā zé huò shén xiū ér yǒng zhōng yù zhōng wài zhǎo yá zhī chén jiǎ yǒng dí kài sī jiàn kān nán zhī xūn yǐ mào yuǎn tú wú yí míng jié zhī xiū jūn mín zhàn shì xián fèn zhōng lì suì ěr chǒng róng zhì yú shī yè wú yī shào jù lín sǒu hù zhòng wèi bào shā lüè wú gū dāng sī shén míng qiǎn jí zhī bào yīng. ruò yǐng xiǎng gǔ jīn zhū tǎo zhī xíng suī huǎn bì zhèng gé xīn zì xiào yǎn zuì yǐ gōng xī ěr guān jué yǒng wéi wǒ guó jiā zhī yòng zhèn xìn bù yú wū hū tiān dào fú shàn huò yín zhù shùn fá è shū ér bù shī gǔ gōng dà chén jì ěr wàn fāng yǒu zhòng xián sī yín wèi jì tiān huǐ huò jiù mín tú tàn fù wǒ fù mǔ xiōng dì zōng zú chén mín jī shì lóng píng yǔ wàn shì yǒu zhòng gòng zhī xián fú zhèn zhì mǔ gǒu mù qián zhī ān ér gǎn dài huò shàng yǒu shǎng xíng wèi ěr hòu bào.
朕承祖宗有道之長賴黎獻戴宋之舊嗣守神器適歲當郊祗見皇天后土慨念父母兄弟越在他邦宗廟社稷之託中更異姓一時赤子塗炭靡依獨予一人舊勤於外天其或者俾復大業保乂斯民以導迎南還之御惟茲肇祀實報以祈朕齋栗存念大懼菲德弗獲顧歆乃先事三日繁陰凝翳潤不至濡震於朕心罔承靈祉逮祖廟及壇垂象煥炳夜氣晏溫夙靄澄霽迄用成禮顧朕眇昧罔有一二敢曰:馨聞於上實惟祖宗之靈相佑在天惟爾萬方有眾不替忠順協於天心朕既獲祗事勿敢謂幸矧敢怠康方恐懼修省以靈承扶持全安之眷念與爾有眾同體共利冀各迪乃心無拂於上下神祇共迎景貺以宏濟多艱用誕告於率土惟世理亂在臣庶休戚無有大小遠爾惟底甯爾國則亦甯爾家爾躬焉在股肱大臣其同寅協恭思難圖易輔朕不逮以倡百辟論思獻納之官。若耳目風憲左右侍衛有言達於子聽必忠必誠母奪於私凡百有官君子飭躬謹行惟職業自修守令部使者暨爾僚佐有為有守其必曰:母傷於民母害於國無及爾身暨爾家則獲神休而永終譽中外爪牙之臣賈勇敵愾思建戡難之勛以懋遠圖毋貽名節之羞軍民戰士咸奮忠力遂爾寵榮至於失業無依哨聚林藪怙眾為暴殺掠無辜當思神明譴殛之報應。若影響古今誅討之刑雖緩必正革心自效掩罪以功錫爾官爵永維我國家之用朕信不渝嗚呼天道福善禍淫助順罰惡疏而不失股肱大臣暨爾萬方有眾咸思寅畏冀天悔禍救民塗炭復我父母兄弟宗族臣民躋世隆平與萬世有眾共之咸孚朕志母苟目前之安而敢怠惑尚有賞刑為爾後報。
shí èr yuè wǔ rì yǐ mǎo lóng yòu huáng tài hòu zhì háng zhōu.
十二月五日乙卯隆祐皇太后至杭州。
lóng yòu huáng tài hòu zhì háng zhōu yǐ zhōu zhì wèi xíng gōng hù cóng tǒng zhì guān miáo fù děng tuán zhù yú fèng guó sì.
隆祐皇太后至杭州以州治為行宮扈從統制官苗傅等團住於奉國寺。
shí rì gēng shēn jīn rén fàn gǎi zuò bīng zhì dōng píng fǔ zhī jūn fǔ shì quán bāng yàn qì chéng zǒu.
十日庚申金人犯(改作兵至)東平府知軍府事權邦彥棄城走。
yí shǐ yuē: quán bāng yàn zì cháo měi chóng níng sì nián jìn shì shì hè dēng dì jìng kāng jiān zhī jì zhōu yǐ bīng fù yuán shuài fǔ qín wáng jiàn yán èr nián dài lú yì zhī dōng píng fǔ kǒng yàn zhōu wèi qián xiá bāng yàn yǔ zhī bù hé yàn zhōu lǐng bīng pàn qù zhì shì jīn rén fàn gǎi zuò bīng zhì dōng píng fǔ bāng yàn bù néng shǒu qì chéng dùn qù jiàng shòu cháo sàn dài fū.
遺史曰:權邦彥字朝美崇甯四年進士釋褐登第靖康間知冀州以兵附元帥府勤王建炎二年代盧益知東平府孔彥舟為鈐轄邦彥與之不和彥舟領兵叛去至是金人犯(改作兵至)東平府邦彥不能守棄城遁去降授朝散大夫。
jīn rén xiàn dōng píng fǔ.
金人陷東平府。
shí sì rì jiǎ zǐ jīn rén xiàn běi jīng hé běi tí diǎn xíng yù gōng shì guō yǒng sǐ zhī.
十四日甲子金人陷北京河北提點刑獄公事郭永死之。
jīn rén fàn gǎi zuò bīng zhì běi jīng běi jīng liú shǒu zhāng yì qiān zhuǎn yùn shǐ péi yì tí diǎn xíng yù gōng shì guō yǒng gòng shǒu zhī yì qiān yì wò chuò xiǎo rén shǒu zhì bù gù wéi yǒng lǜ shì zhòu yè chéng chéng cì jiān zé chū bīng jī zhī huò quàn yì qiān wěi chéng dùn qù yǒng yuē: běi mén suǒ yǐ zhē bì liáng sòng lǔ gǎi zuò dí dé zhì zé xí juǎn ér cháo tíng wēi yǐ. jiè lì bù dí yóu dāng sǐ shǒu xú cuò qí fēng yǐ dài wài yuán nài hé qì zhī yīn mù shì jī bó shū yè zhuì chéng chū gào jí yú cháo tíng. qiě qǐng cháo tíng wèi lǔ shān cǐ zì bèi jīn rén gōng yù jí fú dōng píng jì nán rén dà hū chéng xià yuē: èr jùn yǐ jiàng jiàng zhě fù guì bù jiàng wú jiào lèi yì qiān yì xiāng gù sè dòng yǒng dà yán yuē: jīn rì zhèng wú chái jǐn jié zhī shí bù yí yǒu èr nǎi xíng chéng fǔ jiāng shì yuē: wáng shī zhì yǐ. wú chéng jiān rǔ bèi dāng nǔ lì zéi gǎi zuò dí bù zú wèi yě. zhòng jiē gǎn qì jiǎ zǐ zhì míng dà wù sì sāi lǔ gǎi zuò dí yǐ duàn bēi cán chǔ wèi pào lóu lǔ jiē pèi zuǒ yòu méng tóu ér lì yǒu suì shǒu zhě liáng jiǔ chéng xiàn yǒng ān zuò chéng lóu shàng huò yē zhī yǐ guī zhū zi huán qì qǐng qù yǒng yuē: wú shì shòu guó ēn dāng yǐ sǐ bào rán cháo qīng luǎn fù rǔ bèi yì jiāng hé zhī zī mìng yě. xī jù yì qiān yì èr rén yíng jiàng zhān hǎn gǎi zuò ní kān yuē: chéng pò ér jiàng hé yě. èr rén jiē yán guō yǒng bù kěn jiàng zhān hǎn gǎi zuò ní kān qiǎn qí zhào yǒng yǒng zhèng yì guān xiàng nán zài bài qì yì fú jīn ér rù zhān hǎn gǎi zuò ní kān yuē: zǔ jiàng zhě shuí yǒng shú shì jiǔ zhī yuē: bù jiàng zhě wǒ yě. shàng xī wèn zhān hǎn gǎi zuò ní kān jiàn yǒng zhuàng mào kuí jié. qiě sù wén qí xián nǎi zì wèi hú yǔ sì zì gǎi zuò quàn zhī shù shí yán yù yǐ fù guì dàn yǒng ér jiàng zhī yǒng chēn mù tuò mà yuē: hèn bù hǎi ěr yǐ bào guó jiā hé shuō jiàng hū! zhān hǎn gǎi zuò ní kān lìng yì zhě shēn yù bù yǐ yǒng jǐ shǒu nù mà bù jué zhān hǎn gǎi zuò ní kān è qí yán huī zhī shǐ qù yǒng fù lì shēng yuē: hú bù sù shā wǒ wǒ sǐ dāng lǜ yì guǐ xī miè ěr cáo dà míng rén zài xì zhě wú bù yǐ shǒu jiā é wèi zhī chū lèi zhān hǎn gǎi zuò ní kān lìng duàn suǒ jǔ shǒu bìng qí jiā shǔ hài zhī shí nián wǔ shí sān jí rì chuán yǔ chéng zhōng suī sù bù yǔ yǒng hé zhě yì tòng kū jīn rén qù xiāng yǔ fù qí shī yì zhī yǒng zì jǐn sī dà míng fǔ yuán chéng rén tiān zī xióng yì qì gāng zhí zhǎng qī chǐ měi xū rán wàng. ruò shén rén bó tōng gǔ jīn dé qián jí yǐ mǎi shū cáng shū wàn juǎn yīn shì wèi lù wén jiē kě chuán ér bù qiú rén zhī jiàn gǔ rén lì míng jié zhě wèi cháng bù kǎi rán yǎn juàn zhōng rì ér yóu mù yán lǔ gōng wèi rén xǐ miàn zhé rén guò tuì wú hòu yán wén qiū háo zhī shàn bì jiǎng chéng rú bù jí shì yǐ cǐ yán dàn ér guī zhī shì qīn xiào yǔ rén jiāo qīng cái dǔ yì ér yú lì zhì jīng míng shào xìng chū zèng zhōng zhèng dài fū jiù xiào yún: sòng shǐ zuò zèng zhōng dài fū zī zhèng diàn xué shì shì yǒng jié.
金人犯(改作兵至)北京北京留守張益謙轉運使裴億提點刑獄公事郭永共守之益謙億齷齪小人守志不固唯永率士晝夜乘城伺間則出兵擊之或勸益謙委城遁去永曰:北門所以遮蔽梁宋虜(改作敵)得志則席捲而朝廷危矣。借力不敵猶當死守徐挫其鋒以待外援柰何棄之因募士齎帛書夜縋城出告急於朝廷。且請朝廷為虜(刪此字)備金人攻愈急俘東平濟南人大呼城下曰:二郡已降降者富貴不降無噍類益謙億相顧色動永大言曰:今日正吾儕盡節之時不宜有二乃行城撫將士曰:王師至矣。吾城堅汝輩當努力賊(改作敵)不足畏也。眾皆感泣甲子質明大霧四塞虜(改作敵)以斷碑殘礎為礮樓櫓皆霈左右蒙頭而立有碎首者良久城陷永安坐城樓上或掖之以歸諸子環泣請去永曰:吾世受國恩當以死報然巢傾卵覆汝輩亦將何之茲命也。奚懼益謙億二人迎降粘罕(改作尼堪)曰:城破而降何也。二人皆言郭永不肯降粘罕(改作尼堪)遣騎召永永正衣冠向南再拜訖易幅巾而入粘罕(改作尼堪)曰:阻降者誰永熟視久之曰:不降者我也。尚奚問粘罕(改作尼堪)見永狀貌魁傑。且夙聞其賢乃自為胡語(四字改作勸之)數十言欲以富貴啗永而降之永瞋目唾罵曰:恨不醢爾以報國家何說降乎!粘罕(改作尼堪)令譯者申諭不已永戟手怒罵不絕粘罕(改作尼堪)惡其言麾之使去永復厲聲曰:胡不速殺我我死當率義鬼悉滅爾曹大名人在系者無不以手加額為之出淚粘罕(改作尼堪)令斷所舉手並其家屬害之時年五十三即日傳語城中雖素不與永合者亦慟哭金人去相與負其屍瘞之永字謹思大名府元城人天資雄毅氣剛直長七尺美須髯望。若神人博通古今得錢即以買書藏書萬卷因事為錄文皆可傳而不求人知見古人立名節者未嘗不慨然掩卷終日而尤慕顏魯公為人喜面折人過退無後言聞秋毫之善必獎成如不及士以此嚴憚而歸之事親孝與人交輕財篤義而於吏治精明紹興初贈中政大夫(舊校云:宋史作贈中大夫)資政殿學士諡勇節。
shí wǔ rì yǐ chǒu huáng qián shàn wèi shàng shū zuǒ pú shè tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì wāng bó yàn wèi shàng shū yòu pú shè tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì.
十五日乙丑黃潛善為尚書左僕射同中書門下平章事汪伯彥為尚書右僕射同中書門下平章事。
zhì yuē: zǎi tiān xià zhī píng shí xì bǐng jūn zhī zhòng yáng dà tíng zhī hào pī zhāo.
制曰:宰天下之平實系秉鈞之重揚大廷之號丕昭。
xū jùn zhī gōng. ruò shí dēng yōng fǎng yǔ luò zhǐ róng lǔ wèi tiǎn gǎi zuò dí chóu wèi bào yǒu xiǔ suǒ yù liù mǎ zhī yōu guó bù fāng jiān rú bào huǒ cuò jī xīn zhī jù lín cháo xìng tàn dāng kuì mí níng juàn qiú sì yuè bǎi kuí zhī xián tú huí èr dì sān wáng zhī zhì bì yǒu rèn sī mín zhī zé zhě, shù jǐ xuǎn yú zhòng ér dé zhī dà zhōng dài fū zhī shū mì yuàn shì yù yíng fù shǐ xīn ān jùn kāi guó gōng shí yì èr qiān wǔ bǎi hù shí fēng liù bǎi hù wāng bó yàn wéi lǎo chéng rén yǐ rú shù yòng dé qì qún gōng zhī biǎo wēi míng wàn lǐ zhī chōng bǐng xiān wù zhī jī pàn. ruò dà guī zhī jué chù dú wēi zhī zhèng tǐng rú zhí yù zhī jiān qǐng zuǒ mìng yú róng yī jiǔ xuān láo yú shū guǎn lì shí zī jiǔ juàn yù yì fú dì lài yǒu wén wèi shuǐ huò bà wáng zhī fǔ jià fān zuò gù zhuān yú shì shè jì zhī chén qí suì xiāng yǔ wú yǐ yì rǔ yí tǐ yǎng chéng zhī yì yì dūn dà zhèng zhī yuán jìn liè wén jiē péi dūn zhēn shí bìng fān wù cǎi yōng shì juàn huái yú xì wú jìng wéi rén fēi xián bù rèn chéng tāng zhī jǔ yī yǐn yǒu bù zhào zhī chén dà shùn zhī jǔ gāo yáo ér bù rén zhě yuǎn wǎng xuān yī dé yòng gé duō fāng kě tè shòu zhèng yì dài fū shǒu shàng shū yòu pú shè jiān zhōng shū shì láng yī qián yù yíng fù shǐ shí yì qī bǎi hù shí shí fēng sān bǎi hù yú rú gù.
吁俊之公。若時登庸訪予落止戎虜未殄(改作敵仇未報)有朽索馭六馬之憂國步方艱如抱火厝積薪之懼臨朝興嘆當饋靡甯眷求四岳百揆之賢圖回二帝三王之治必有任斯民之責者,庶幾選於眾而得之大中大夫知樞密院事御營副使新安郡開國公食邑二千五百戶實封六百戶汪伯彥惟老成人以儒術用德器群公之表威名萬里之沖秉先物之機判。若大龜之決處獨危之正挺如執玉之堅頃佐命於戎衣久宣勞於樞管歷時滋久雋譽益孚帝賚有聞渭水獲霸王之輔價藩作固顓臾是社稷之臣其遂相予無以易汝宜體仰承之意益惇大政之元進躐文階陪敦真食並蕃物采庸示眷懷於戲無競維人非賢不任成湯之舉伊尹有不召之臣大舜之舉皋陶而不仁者遠往宣一德用格多方可特授正議大夫守尚書右僕射兼中書侍郎依前御營副使食邑七百戶食實封三百戶餘如故。
wāng bó yàn shí zhèng jì yuē: huáng qián shàn wāng bó yàn bìng xiè shàng yuē: qián shàn zuò zuǒ xiāng bó yàn zuò yòu xiāng zhèn hé huàn guó shì bù jì bó yàn zuó zhī xiāng zhōu shén yǒu zhèng shēng shì zhèn tóng xiǎn jiān bèi zhī qí zhōng shí qián shàn bó yàn gèng tóng xīn jì zhù yǐ fù zhèn kǎo shèn zhī yì.
汪伯彥時政記曰:黃潛善汪伯彥並謝上曰:潛善作左相伯彥作右相朕何患國事不濟伯彥昨知相州甚有政聲事朕同險艱備知其忠實潛善伯彥更同心濟助以副朕考慎之意。
jīn rén xiàn guó zhōu.
金人陷虢州。
shí jiǔ rì jǐ sì lǐ yàn xiān bài wū lǔ bèi jǐn gǎi zuò wū lǔ bèi lēi yú shǎn zhōu.
十九日己巳李彥仙敗烏魯孛堇(改作烏嚕貝勒)於陝州。
èr shí yī rì xīn wèi jīn rén kòu gǎi zuò bīng zhì qīng zhōu.
二十一日辛未金人寇(改作兵至)青州。
diàn zhōng shì yù shǐ zhāng shǒu fǔ yù jīng chéng.
殿中侍御史張守撫諭京城。
yí shǐ yuē: xiān shì cháo tíng cuò zhì fáng qiū cháo shì fēn rán qiú qù diàn zhōng shì yù shǐ zhāng shǒu shàng shū yuē: bǐ nián gāng jì huī huài fēng sú diāo báo shì dài fū wú fèng gōng shǒu jié zhī chéng wèi quán shēn yuǎn hài zhī jì yī dàn huǎn jí wěi jūn fù ér bù gù cǐ jìng kāng zhī mò kě wèi tòng kū liú tì zhě yě. fáng qiū jiè qī fāng shì bèi yù ér zhí shì guān gè yù biàn sī ér qù zé guó jiā hé lài xié qǐ jiē bǎng cháo táng míng shì chì jiè shàng nà qí yán shí biān shì wèi níng zhào bǎi guān jù suǒ jiàn zòu wén shǒu jí shàng fáng huái dù jiāng lì hài gè liù tiáo dà gài yóu yǐ yuǎn chì hòu tàn bào wèi xiān bié shū lùn jīn rén fàn gǎi zuò qū huái diān zhī lù yǒu sì yí qǔ sì lù shuài chén shǒu lìng quán zé néng fǒu gè cì mín qián bǐ zhī mù zhàn shì chǔ chú sù shàn jiǎ bīng míng chì hòu gōng shǎng fá shǐ zhī sù yè jǐn lì gǎn bì shū zhì zài shàng zǎi xiàng huáng qián shàn wāng bó yàn wàng wài huàn shì jiāng huái wèi xiǎn wú jīng jì yuǎn móu hū lüè qí yán bù yòng shǒu. yòu qǐ zhào zhí zhèng dà chén wéi yǐ zhì jūn lǚ xuǎn jiāng shuài yán shǒu yù sōu rén cái xì zhèng shì zhī dà zhě fán xì wēi bù jí zhī wù fù zhī dū sī liù cáo wéi fáng qiū shì tú qián shàn bó yàn zī bù yuè nǎi qǐng qiǎn shǒu fǔ yù jīng chéng yì shǒu bù fù hái yǐ. bì cí shàng yù zhī yuē: zì dāng bù cì yòng qīng jí rì jiù dào.
遺史曰:先是朝廷措置防秋朝士紛然求去殿中侍御史張守上疏曰:比年綱紀隳壞風俗凋薄士大夫無奉公守節之誠為全身遠害之計一旦緩急委君父而不顧此靖康之末可為痛哭流涕者也。防秋屆期方事備御而職事官各欲便私而去則國家何賴邪乞揭榜朝堂明示敕戒上納其言時邊事未甯詔百官具所見奏聞守即上防淮渡江利害各六條大概尤以遠斥堠探報為先別疏論金人犯(改作趨)淮甸之路有四宜取四路帥臣守令銓擇能否各賜緡錢俾之募戰士儲芻粟繕甲兵明斥堠公賞罰使之夙夜盡力扞蔽疏至再上宰相黃潛善汪伯彥忘外患恃江淮為險無經濟遠謀忽略其言不用守。又乞詔執政大臣惟以治軍旅選將帥嚴守御搜人材系政事之大者凡細微不急之務付之都司六曹惟防秋是圖潛善伯彥滋不悅乃請遣守撫諭京城意守不復還矣。陛辭上諭之曰:自當不次用卿即日就道。
cì jìn shì chū shēn tóu pǐn dǐng dài sì chuān děng chù chéng xuān bù zhèng shǐ sī bù zhèng shǐ qīng yuàn xǔ hán dù xiào kān.
賜進士出身頭品頂戴四川等處承宣布政使司布政使清苑許涵度校刊。
juǎn yī bǎi shí jiǔ jiào kān jì.
※卷一百十九校勘記。
liáng yáng zǔ yáng wù zuò yáng jīn rén lì jī zhě sān rì shí wǔ rì zì xī běi jiǎo dēng chéng sān rì shí wǔ rì zuò sān shí èr rì shí yǐ bào qí wù zuò shí bào yǐ qí ěr gōng zài yān wù zuò ěr gōng yān zài xiào jù lín sǒu xiào wù zuò shào ér gǎn dài hū hū wù zuò huò yǔ wàn fāng yǒu zhòng fāng wù zuò shì lǔ dé zhì zé xí juǎn ér lái tuō lái zì.
梁揚祖(揚誤作陽)金人力擊者三日十五日自西北角登城(三日十五日作三十二日)實以報祈(誤作實報以祈)爾躬在焉(誤作爾躬焉在)嘯聚林藪(嘯誤作哨)而敢怠忽(忽誤作惑)與萬方有眾(方誤作世)虜得志則席捲而來(脫來字)。