tài zǔ wǔ huáng dì, pèi guó qiào rén yě, xìng cáo, huì cāo, zì mèng dé, hàn xiāng guó cān zhī hòu. huán dì shì, cáo téng wèi zhōng cháng shì dà zhǎng qiū, fēng fèi tíng hòu. yǎng zi sōng sì, guān zhì tài wèi, mò néng shěn qí shēng chū běn mò. sōng shēng tài zǔ.
太祖武皇帝,沛國譙人也,姓曹,諱操,字孟德,漢相國參之後。桓帝世,曹騰為中常侍大長秋,封費亭侯。養子嵩嗣,官至太尉,莫能審其生出本末。嵩生太祖。
tài zǔ shǎo jī jǐng, yǒu quán shù, ér rèn xiá fàng dàng, bù zhì xíng yè, gù shì rén wèi zhī qí yě wéi liáng guó qiáo xuán nán yáng hé yóng yì yān. xuán wèi tài zǔ yuē: tiān xià jiāng luàn, fēi mìng shì zhī cái bù néng jì yě, néng ān zhī zhě, qí zài jūn hū! nián èr shí, jǔ xiào lián wèi láng, chú luò yáng běi bù wèi, qiān dùn qiū lìng, zhēng bài yì láng.
太祖少機警,有權數,而任俠放蕩,不治行業,故世人未之奇也;惟梁國橋玄、南陽何顒異焉。玄謂太祖曰:「天下將亂,非命世之才不能濟也,能安之者,其在君乎!」年二十,舉孝廉為郎,除洛陽北部尉,遷頓丘令,征拜議郎。
guāng hé mò, huáng jīn qǐ. bài qí dū wèi, tǎo yǐng chuān zéi. qiān wèi jì nán xiāng, guó yǒu shí yú xiàn, zhǎng lì duō ē fù guì qī, zāng wū láng jí, yú shì zòu miǎn qí bā jìn duàn yín sì, jiān guǐ táo cuàn, jùn jiè sù rán. jiǔ zhī, zhēng hái wèi dōng jùn tài shǒu bù jiù, chēng jí guī xiāng lǐ.
光和末,黃巾起。拜騎都尉,討潁川賊。遷為濟南相,國有十餘縣,長吏多阿附貴戚,贓污狼藉,於是奏免其八;禁斷淫祀,奸宄逃竄,郡界肅然。久之,征還為東郡太守;不就,稱疾歸鄉里。
qǐng zhī, jì zhōu cì shǐ wáng fēn nán yáng xǔ yōu pèi guó zhōu jīng děng lián jié háo jié, móu fèi líng dì, lì hé féi hóu, yǐ gào tài zǔ, tài zǔ jù zhī. fēn děng suì bài.
頃之,冀州刺史王芬、南陽許攸、沛國周旌等連結豪傑,謀廢靈帝,立合肥侯,以告太祖,太祖拒之。芬等遂敗。
jīn chéng biān zhāng hán suì shā cì shǐ jùn shǒu yǐ pàn, zhòng shí yú wàn, tiān xià sāo dòng. zhēng tài zǔ wèi diǎn jūn xiào wèi. huì líng dì bēng, tài zǐ jí wèi, tài hòu lín cháo. dà jiāng jūn hé jìn yǔ yuán shào móu zhū huàn guān, tài hòu bù tīng. jìn nǎi zhào dǒng zhuō, yù yǐ xié tài hòu, zhuō wèi zhì ér jìn jiàn shā. zhuō dào, fèi dì wèi hóng nóng wáng ér lì xiàn dì, jīng dū dà luàn. zhuō biǎo tài zǔ wèi xiāo qí xiào wèi, yù yǔ jì shì. tài zǔ nǎi biàn yì xìng míng, jiān xíng dōng guī. chū guān, guò zhōng mù, wèi tíng zhǎng suǒ yí, zhí yì xiàn, yì zhōng huò qiè shí zhī, wèi qǐng dé jiě. zhuō suì shā tài hòu jí hóng nóng wáng. tài zǔ zhì chén liú, sàn jiā cái, hé yì bīng, jiāng yǐ zhū zhuō. dōng shí èr yuè, shǐ qǐ bīng yú jǐ wú, shì suì zhōng píng liù nián yě.
金城邊章、韓遂殺刺史郡守以叛,眾十餘萬,天下騷動。征太祖為典軍校尉。會靈帝崩,太子即位,太后臨朝。大將軍何進與袁紹謀誅宦官,太后不聽。進乃召董卓,欲以脅太后,卓未至而進見殺。卓到,廢帝為弘農王而立獻帝,京都大亂。卓表太祖為驍騎校尉,欲與計事。太祖乃變易姓名,間行東歸。出關,過中牟,為亭長所疑,執詣縣,邑中或竊識之,為請得解。卓遂殺太后及弘農王。太祖至陳留,散家財,合義兵,將以誅卓。冬十二月,始起兵於己吾,是歲中平六年也。
chū píng yuán nián chūn zhēng yuè, hòu jiāng jūn yuán shù jì zhōu mù hán fù yù zhōu cì shǐ kǒng zhòu yǎn zhōu cì shǐ liú dài hé nèi tài shǒu wáng kuāng bó hǎi tài shǒu yuán shào chén liú tài shǒu zhāng miǎo dōng jùn tài shǒu qiáo mào shān yáng tài shǒu yuán yí jì běi xiāng bào xìn tóng shí jù qǐ bīng, zhòng gè shù wàn, tuī shào wèi méng zhǔ. tài zǔ xíng fèn wǔ jiāng jūn.
初平元年春正月,後將軍袁術、冀州牧韓馥、豫州刺史孔伷、兗州刺史劉岱、河內太守王匡、勃海太守袁紹、陳留太守張邈、東郡太守橋瑁、山陽太守袁遺、濟北相鮑信同時俱起兵,眾各數萬,推紹為盟主。太祖行奮武將軍。
èr yuè, zhuō wén bīng qǐ, nǎi xǐ tiān zǐ dōu zhǎng ān. zhuō liú tún luò yáng, suì fén gōng shì. shì shí shào tún hé nèi, miǎo dài mào yí tún suān zǎo, shù tún nán yáng, zhòu tún yǐng chuān, fù zài yè. zhuō bīng qiáng, shào děng mò gǎn xiān jìn. tài zǔ yuē: jǔ yì bīng yǐ zhū bào luàn, dà zhòng yǐ hé, zhū jūn hé yí? xiàng shǐ dǒng zhuō wén shān dōng bīng qǐ, yǐ wáng shì zhī zhòng, jù èr zhōu zhī xiǎn, dōng xiàng yǐ lín tiān xià suī yǐ wú dào héng zhī, yóu zú wèi huàn. jīn fén shāo gōng shì, jié qiān tiān zǐ, hǎi nèi zhèn dòng, bù zhī suǒ guī, cǐ tiān wáng zhī shí yě. yī zhàn ér tiān xià dìng yǐ, bù kě shī yě. suì yǐn bīng xī, jiāng jù chéng gāo. miǎo qiǎn jiāng chàn zī fēn bīng suí tài zǔ. dào xíng yáng biàn shuǐ, yù zhuō jiāng xú róng, yǔ zhàn bù lì, shì zú sǐ shāng shén duō. tài zǔ wèi liú shǐ suǒ zhōng, suǒ chéng mǎ bèi chuàng, cóng dì hóng yǐ mǎ yǔ tài zǔ, dé yè dùn qù. róng jiàn tài zǔ suǒ jiāng bīng shǎo, lì zhàn jǐn rì, wèi suān zǎo wèi yì gōng yě, yì yǐn bīng hái.
二月,卓聞兵起,乃徙天子都長安。卓留屯洛陽,遂焚宮室。是時紹屯河內,邈、岱、瑁、遺屯酸棗,術屯南陽,伷屯潁川,馥在鄴。卓兵強,紹等莫敢先進。太祖曰:「舉義兵以誅暴亂,大眾已合,諸君何疑?向使董卓聞山東兵起,倚王室之重,據二周之險,東向以臨天下;雖以無道行之,猶足為患。今焚燒宮室,劫遷天子,海內震動,不知所歸,此天亡之時也。一戰而天下定矣,不可失也。」遂引兵西,將據成皋。邈遣將韂茲分兵隨太祖。到滎陽汴水,遇卓將徐榮,與戰不利,士卒死傷甚多。太祖為流矢所中,所乘馬被創,從弟洪以馬與太祖,得夜遁去。榮見太祖所將兵少,力戰盡日,謂酸棗未易攻也,亦引兵還。
tài zǔ dào suān zǎo, zhū jūn bīng shí yú wàn, rì zhì jiǔ gāo huì, bù tú jìn qǔ. tài zǔ zé ràng zhī, yīn wèi móu yuē: zhū jūn tīng wú jì, shǐ bó hǎi yǐn hé nèi zhī zhòng lín mèng jīn, suān zǎo zhū jiāng shǒu chéng gāo, jù áo cāng, sāi huán yuán tài gǔ, quán zhì qí xiǎn shǐ yuán jiāng jūn lǜ nán yáng zhī jūn jūn dān xī, rù wǔ guān, yǐ zhèn sān fǔ: jiē gāo lěi shēn bì, wù yǔ zhàn, yì wèi yí bīng, shì tiān xià xíng shì, yǐ shùn zhū nì, kě lì dìng yě. jīn bīng yǐ yì dòng, chí yí ér bù jìn, shī tiān xià zhī wàng, qiè wèi zhū jūn chǐ zhī! miǎo děng bù néng yòng.
太祖到酸棗,諸軍兵十餘萬,日置酒高會,不圖進取。太祖責讓之,因為謀曰:「諸君聽吾計,使勃海引河內之眾臨孟津,酸棗諸將守成皋,據敖倉,塞轘轅、太谷,全制其險;使袁將軍率南陽之軍軍丹、析,入武關,以震三輔:皆高壘深壁,勿與戰,益為疑兵,示天下形勢,以順誅逆,可立定也。今兵以義動,持疑而不進,失天下之望,竊為諸君恥之!」邈等不能用。
tài zǔ bīng shǎo, nǎi yǔ xià hóu dūn děng yì yáng zhōu mù bīng, cì shǐ chén wēn dān yáng tài shǒu zhōu xīn yǔ bīng sì qiān yú rén. hái dào lóng kàng, shì zú duō pàn. zhì zhì jiàn píng, fù shōu bīng dé qiān yú rén, jìn tún hé nèi.
太祖兵少,乃與夏侯惇等詣揚州募兵,刺史陳溫、丹楊太守周昕與兵四千餘人。還到龍亢,士卒多叛。至銍、建平,復收兵得千餘人,進屯河內。
liú dài yǔ qiáo mào xiāng è, dài shā mào, yǐ wáng gōng lǐng dōng jùn tài shǒu.
劉岱與橋瑁相惡,岱殺瑁,以王肱領東郡太守。
yuán shào yǔ hán fù móu lì yōu zhōu mù liú yú wèi dì, tài zǔ jù zhī. shào yòu cháng dé yī yù yìn, yú tài zǔ zuò zhōng jǔ xiàng qí zhǒu, tài zǔ yóu shì xiào ér è yān.
袁紹與韓馥謀立幽州牧劉虞為帝,太祖拒之。紹又嘗得一玉印,於太祖坐中舉向其肘,太祖由是笑而惡焉。
èr nián chūn, shào fù suì lì yú wèi dì, yú zhōng bù gǎn dāng.
二年春,紹、馥遂立虞為帝,虞終不敢當。
xià sì yuè, zhuō hái zhǎng ān.
夏四月,卓還長安。
qiū qī yuè, yuán shào xié hán fù, qǔ jì zhōu.
秋七月,袁紹脅韓馥,取冀州。
hēi shān zéi yú dú bái rào suī gù děng suī, shēn suí fǎn. shí yú wàn zhòng lüè wèi jùn dōng jùn, wáng gōng bù néng yù, tài zǔ yǐn bīng rù dōng jùn, jī bái rào yú pú yáng, pò zhī. yuán shào yīn biǎo tài zǔ wèi dōng jùn tài shǒu, zhì dōng wǔ yáng.
黑山賊於毒、白繞、眭固等(眭,申隨反)。十餘萬眾略魏郡、東郡,王肱不能御,太祖引兵入東郡,擊白繞於濮陽,破之。袁紹因表太祖為東郡太守,治東武陽。
sān nián chūn, tài zǔ jūn dùn qiū, dú děng gōng dōng wǔ yáng. tài zǔ nǎi yǐn bīng xī rù shān, gōng dú děng běn tún. dú wén zhī, qì wǔ yáng hái. tài zǔ yào jī suī gù, yòu jī xiōng nú yú fū luó yú nèi huáng, jiē dà pò zhī.
三年春,太祖軍頓丘,毒等攻東武陽。太祖乃引兵西入山,攻毒等本屯。毒聞之,棄武陽還。太祖要擊眭固,又擊匈奴於夫羅於內黃,皆大破之。
xià sì yuè, sī tú wáng yǔn yǔ lǚ bù gòng shā zhuō. zhuō jiāng lǐ jué guō sì děng shā yǔn gōng bù, bù bài, dōng chū wǔ guān. jué děng shàn cháo zhèng.
夏四月,司徒王允與呂布共殺卓。卓將李傕、郭汜等殺允攻布,布敗,東出武關。傕等擅朝政。
qīng zhōu huáng jīn zhòng bǎi wàn rù yǎn zhōu, shā rèn chéng xiāng zhèng suì, zhuǎn rù dōng píng. liú dài yù jī zhī, bào xìn jiàn yuē: jīn zéi zhòng bǎi wàn, bǎi xìng jiē zhèn kǒng, shì zú wú zhì, bù kě dí yě. guān zéi zhòng qún bèi xiāng suí, jūn wú zī zhòng, wéi yǐ chāo lüè wèi zī, jīn bù ruò chù shì zhòng zhī lì, xiān wèi gù shǒu. bǐ yù zhàn bù dé, gōng yòu bù néng, qí shì bì lí sàn, hòu xuǎn jīng ruì, jù qí yào hài, jī zhī kě pò yě. dài bù cóng, suì yǔ zhàn, guǒ wèi suǒ shā. xìn nǎi yǔ zhōu lì wàn qián děng zhì dōng jùn yíng tài zǔ lǐng yǎn zhōu mù. suì jìn bīng jī huáng jīn yú shòu zhāng dōng. xìn lì zhàn sǐ, jǐn ér pò zhī. gòu qiú xìn sàng bù dé, zhòng nǎi kè mù rú xìn xíng zhuàng, jì ér kū yān. zhuī huáng jīn zhì jì běi. qǐ xiáng. dōng, shòu xiáng zú sān shí yú wàn, nán nǚ bǎi yú wàn kǒu, shōu qí jīng ruì zhě, hào wèi qīng zhōu bīng.
青州黃巾眾百萬入兗州,殺任城相鄭遂,轉入東平。劉岱欲擊之,鮑信諫曰:「今賊眾百萬,百姓皆震恐,士卒無□志,不可敵也。觀賊眾群輩相隨,軍無輜重,唯以鈔略為資,今不若畜士眾之力,先為固守。彼欲戰不得,攻又不能,其勢必離散,後選精銳,據其要害,擊之可破也。」岱不從,遂與戰,果為所殺。信乃與州吏萬潛等至東郡迎太祖領兗州牧。遂進兵擊黃巾於壽張東。信力戰□死,僅而破之。購求信喪不得,眾乃刻木如信形狀,祭而哭焉。追黃巾至濟北。乞降。冬,受降卒三十餘萬,男女百餘萬口,收其精銳者,號為青州兵。
yuán shù yǔ shào yǒu xì, shù qiú yuán yú gōng sūn zàn, zàn shǐ liú bèi tún gāo táng, dān jīng tún píng yuán, táo qiān tún fā gān, yǐ bī shào. tài zǔ yǔ shào huì jī, jiē pò zhī.
袁術與紹有隙,術求援於公孫瓚,瓚使劉備屯高唐,單經屯平原,陶謙屯發乾,以逼紹。太祖與紹會擊,皆破之。
sì nián chūn, jūn juàn chéng. jīng zhōu mù liú biǎo duàn shù liáng dào, shù yǐn jūn rù chén liú, tún fēng qiū, hēi shān yú zéi jí yú fū luó děng zuǒ zhī. shù shǐ jiāng liú xiáng tún kuāng tíng. tài zǔ jī xiáng, shù jiù zhī, yǔ zhàn, dà pò zhī. shù tuì bǎo fēng qiū, suì wéi zhī, wèi hé, shù zǒu xiāng yì, zhuī dào tài shòu, jué qú shuǐ guàn chéng. zǒu níng líng, yòu zhuī zhī, zǒu jiǔ jiāng. xià, tài zǔ hái jūn dìng táo.
四年春,軍鄄城。荊州牧劉表斷術糧道,術引軍入陳留,屯封丘,黑山余賊及於夫羅等佐之。術使將劉詳屯匡亭。太祖擊詳,術救之,與戰,大破之。術退保封丘,遂圍之,未合,術走襄邑,追到太壽,決渠水灌城。走寧陵,又追之,走九江。夏,太祖還軍定陶。
xià pī què xuān jù zhòng shù qiān rén, zì chēng tiān zǐ xú zhōu mù táo qiān yǔ gòng jǔ bīng, qǔ tài shān huá fèi, lüè rèn chéng. qiū, tài zǔ zhēng táo qiān, xià shí yú chéng, qiān shǒu chéng bù gǎn chū.
下邳闕宣聚眾數千人,自稱天子;徐州牧陶謙與共舉兵,取泰山華、費,略任城。秋,太祖征陶謙,下十餘城,謙守城不敢出。
shì suì, sūn cè shòu yuán shù shǐ dù jiāng, shù nián jiān suì yǒu jiāng dōng.
是歲,孫策受袁術使渡江,數年間遂有江東。
xìng píng yuán nián chūn, tài zǔ zì xú zhōu hái, chū, tài zǔ fù sōng, qù guān hòu hái qiào, dǒng zhuō zhī luàn, bì nán láng yá, wèi táo qiān suǒ hài, gù tài zǔ zhì zài fù chóu dōng fá. xià, shǐ xún yù chéng yù shǒu juàn chéng, fù zhēng táo qiān, bá wǔ chéng, suì lüè dì zhì dōng hǎi. hái guò tán, qiān jiāng cáo bào yǔ liú bèi tún tán dōng, yào tài zǔ. tài zǔ jī pò zhī, suì gōng bá xiāng bì, suǒ guò duō suǒ cán lù.
興平元年春,太祖自徐州還,初,太祖父嵩,去官後還譙,董卓之亂,避難琅邪,為陶謙所害,故太祖志在復讎東伐。夏,使荀彧、程昱守鄄城,復征陶謙,拔五城,遂略地至東海。還過郯,謙將曹豹與劉備屯郯東,要太祖。太祖擊破之,遂攻拔襄賁,所過多所殘戮。
huì zhāng miǎo yǔ chén gōng pàn yíng lǚ bù, jùn xiàn jiē yīng. xún yù chéng yù bǎo juàn chéng, fàn dōng ā èr xiàn gù shǒu, tài zǔ nǎi yǐn jūn hái. bù dào, gōng juàn chéng bù néng xià, xī tún pú yáng. tài zǔ yuē: bù yī dàn dé yī zhōu, bù néng jù dōng píng, duàn kàng fù tài shān zhī dào chéng xiǎn yào wǒ, ér nǎi tún pú yáng, wú zhī qí wú néng wèi yě. suì jìn jūn gōng zhī. bù chū bīng zhàn, xiān yǐ qí fàn qīng zhōu bīng. qīng zhōu bīng bēn, tài zǔ chén luàn, chí tū huǒ chū, zhuì mǎ, shāo zuǒ shǒu zhǎng. sī mǎ lóu yì fú tài zǔ shàng mǎ, suì yǐn qù. wèi zhì yíng zhǐ, zhū jiāng wèi yǔ tài zǔ xiāng jiàn, jiē bù. tài zǔ nǎi zì lì láo jūn, lìng jūn zhōng cù wèi gōng jù, jìn fù gōng zhī, yǔ bù xiāng shǒu bǎi yú rì. huáng chóng qǐ, bǎi xìng dà è, bù liáng shí yì jǐn, gè yǐn qù.
會張邈與陳宮叛迎呂布,郡縣皆應。荀彧、程昱保鄄城,范、東阿二縣固守,太祖乃引軍還。布到,攻鄄城不能下,西屯濮陽。太祖曰:「布一旦得一州,不能據東平,斷亢父、泰山之道乘險要我,而乃屯濮陽,吾知其無能為也。」遂進軍攻之。布出兵戰,先以騎犯青州兵。青州兵奔,太祖陳亂,馳突火出,墜馬,燒左手掌。司馬樓異扶太祖上馬,遂引去。未至營止,諸將未與太祖相見,皆怖。太祖乃自力勞軍,令軍中促為攻具,進復攻之,與布相守百餘日。蝗蟲起,百姓大餓,布糧食亦盡,各引去。
qiū jiǔ yuè, tài zǔ hái juàn chéng. bù dào chéng shì, wèi qí xiàn rén lǐ jìn suǒ pò, dōng tún shān yáng. yú shì shào shǐ rén shuō tài zǔ, yù lián hé. tài zǔ xīn shī yǎn zhōu, jūn shí jǐn, jiāng xǔ zhī. chéng yù zhǐ tài zǔ, tài zǔ cóng zhī. dōng shí yuè, tài zǔ zhì dōng ā.
秋九月,太祖還鄄城。布到乘氏,為其縣人李進所破,東屯山陽。於是紹使人說太祖,欲連和。太祖新失兗州,軍食盡,將許之。程昱止太祖,太祖從之。冬十月,太祖至東阿。
shì suì gǔ yī hú wǔ shí yú wàn qián, rén xiāng shí, nǎi bà lì bīng xīn mù zhě. táo qiān sǐ, liú bèi dài zhī.
是歲谷一斛五十餘萬錢,人相食,乃罷吏兵新募者。陶謙死,劉備代之。
èr nián chūn, xí dìng táo. jì yīn tài shǒu wú zī bǎo nán chéng, wèi bá. huì lǚ bù zhì, yòu jī pò zhī. xià, bù jiāng xuē lán lǐ fēng tún jù yě, tài zǔ gōng zhī, bù jiù lán, lán bài, bù zǒu, suì zhǎn lán děng. bù fù cóng dōng mín yǔ chén gōng jiāng wàn yú rén lái zhàn, shí tài zǔ bīng shǎo, shè fú, zòng qí bīng jī, dà pò zhī. bù yè zǒu, tài zǔ fù gōng, bá dìng táo, fēn bīng píng zhū xiàn. bù dōng bēn liú bèi, zhāng miǎo cóng bù, shǐ qí dì chāo jiāng jiā shǔ bǎo yōng qiū. qiū bā yuè, wéi yōng qiū. dōng shí yuè, tiān zǐ bài tài zǔ yǎn zhōu mù. shí èr yuè, yōng qiū kuì, chāo zì shā. yí miǎo sān zú. miǎo yì yuán shù qǐng jiù, wèi qí zhòng suǒ shā, yǎn zhōu píng, suì dōng lüè chén dì.
二年春,襲定陶。濟陰太守吳資保南城,未拔。會呂布至,又擊破之。夏,布將薛蘭、李封屯鉅野,太祖攻之,布救蘭,蘭敗,布走,遂斬蘭等。布復從東緡與陳宮將萬餘人來戰,時太祖兵少,設伏,縱奇兵擊,大破之。布夜走,太祖復攻,拔定陶,分兵平諸縣。布東奔劉備,張邈從布,使其弟超將家屬保雍丘。秋八月,圍雍丘。冬十月,天子拜太祖兗州牧。十二月,雍丘潰,超自殺。夷邈三族。邈詣袁術請救,為其眾所殺,兗州平,遂東略陳地。
shì suì, zhǎng ān luàn, tiān zǐ dōng qiān, bài yú cáo yáng, dù hé xìng ān yì.
是歲,長安亂,天子東遷,敗於曹陽,渡河幸安邑。
jiàn ān yuán nián chūn zhēng yuè, tài zǔ jūn lín wǔ píng, yuán shù suǒ zhì chén xiāng yuán sì jiàng.
建安元年春正月,太祖軍臨武平,袁術所置陳相袁嗣降。
tài zǔ jiāng yíng tiān zǐ, zhū jiāng huò yí, xún yù chéng yù quàn zhī, nǎi qiǎn cáo hóng jiāng bīng xī yíng, chàn jiāng jūn dǒng chéng yǔ yuán shù jiāng cháng nú jù xiǎn, hóng bù dé jìn.
太祖將迎天子,諸將或疑,荀彧、程昱勸之,乃遣曹洪將兵西迎,韂將軍董承與袁術將萇奴拒險,洪不得進。
rǔ nán yǐng chuān huáng jīn hé yí liú pì huáng shào hé màn děng, zhòng gè shù wàn, chū yīng yuán shù, yòu fù sūn jiān. èr yuè, tài zǔ jìn jūn tǎo pò zhī, zhǎn pì shào děng, yí jí qí zhòng jiē jiàng. tiān zǐ bài tài zǔ jiàn dé jiāng jūn, xià liù yuè, qiān zhèn dōng jiāng jūn, fēng fèi tíng hòu. qiū qī yuè, yáng fèng hán xiān yǐ tiān zǐ hái luò yáng, fèng bié tún liáng. tài zǔ suì zhì luò yáng, chàn jīng dū, xiān dùn zǒu. tiān zǐ jiǎ tài zǔ jié yuè, lù shàng shū shì. luò yáng cán pò, dǒng zhāo děng quàn tài zǔ dōu xǔ. jiǔ yuè, chē jià chū huán yuán ér dōng, yǐ tài zǔ wèi dà jiāng jūn, fēng wǔ píng hóu. zì tiān zǐ xī qiān, cháo tíng rì luàn, zhì shì zōng miào shè jì zhì dù shǐ lì.
汝南、潁川黃巾何儀、劉辟、黃邵、何曼等,眾各數萬,初應袁術,又附孫堅。二月,太祖進軍討破之,斬辟、邵等,儀及其眾皆降。天子拜太祖建德將軍,夏六月,遷鎮東將軍,封費亭侯。秋七月,楊奉、韓暹以天子還洛陽,奉別屯梁。太祖遂至洛陽,韂京都,暹遁走。天子假太祖節鉞,錄尚書事。洛陽殘破,董昭等勸太祖都許。九月,車駕出轘轅而東,以太祖為大將軍,封武平侯。自天子西遷,朝廷日亂,至是宗廟社稷制度始立。
tiān zǐ zhī dōng yě, fèng zì liáng yù yào zhī, bù jí. dōng shí yuè, gōng zhēng fèng, fèng nán bēn yuán shù, suì gōng qí liáng tún, bá zhī. yú shì yǐ yuán shào wèi tài wèi, shào chǐ bān zài gōng xià, bù kěn shòu. gōng nǎi gù cí, yǐ dà jiāng jūn ràng shào. tiān zǐ bài gōng sī kōng, xíng chē qí jiāng jūn. shì suì yòng zǎo zhī hán hào děng yì, shǐ xìng tún tián.
天子之東也,奉自梁欲要之,不及。冬十月,公征奉,奉南奔袁術,遂攻其梁屯,拔之。於是以袁紹為太尉,紹恥班在公下,不肯受。公乃固辭,以大將軍讓紹。天子拜公司空,行車騎將軍。是歲用棗祗、韓浩等議,始興屯田。
lǚ bù xí liú bèi, qǔ xià pī. bèi lái bēn. chéng yù shuō gōng yuē: guān liú bèi yǒu xióng cái ér shén dé zhòng xīn, zhōng bù wèi rén xià, bù rú zǎo tú zhī. gōng yuē: fāng jīn shōu yīng xióng shí yě, shā yī rén ér shī tiān xià zhī xīn, bù kě.
呂布襲劉備,取下邳。備來奔。程昱說公曰:「觀劉備有雄才而甚得眾心,終不為人下,不如早圖之。」公曰:「方今收英雄時也,殺一人而失天下之心,不可。」
zhāng jì zì guān zhōng zǒu nán yáng. jì sǐ, cóng zi xiù lǐng qí zhòng. èr nián chūn zhēng yuè, gōng dào wǎn. zhāng xiù jiàng, jì ér huǐ zhī, fù fǎn. gōng yǔ zhàn, jūn bài, wèi liú shǐ suǒ zhōng, zhǎng zi áng dì zǐ ān mín yù hài. gōng nǎi yǐn bīng hái wǔ yīn, xiù jiāng qí lái chāo, gōng jī pò zhī. xiù bēn ráng, yǔ liú biǎo hé. gōng wèi zhū jiāng yuē: wú jiàng zhāng xiù děng, shī bù biàn qǔ qí zhì, yǐ zhì yú cǐ. wú zhī suǒ yǐ bài. zhū qīng guān zhī, zì jīn yǐ hòu bù fù bài yǐ. suì hái xǔ.
張濟自關中走南陽。濟死,從子繡領其眾。二年春正月,公到宛。張繡降,既而悔之,復反。公與戰,軍敗,為流矢所中,長子昂、弟子安民遇害。公乃引兵還舞陰,繡將騎來鈔,公擊破之。繡奔穰,與劉表合。公謂諸將曰:「吾降張繡等,失不便取其質,以至於此。吾知所以敗。諸卿觀之,自今已後不復敗矣。「遂還許。
yuán shù yù chēng dì yú huái nán, shǐ rén gào lǚ bù. bù shōu qí shǐ, shàng qí shū. shù nù, gōng bù, wèi bù suǒ pò. qiū jiǔ yuè, shù qīn chén, gōng dōng zhēng zhī. shù wén gōng zì lái, qì jūn zǒu, liú qí jiāng qiáo ruí lǐ lǐ liáng gāng lè jiù gōng dào, jī pò ruí děng, jiē zhǎn zhī. shù zǒu dù huái. gōng hái xǔ.
袁術欲稱帝於淮南,使人告呂布。布收其使,上其書。術怒,攻布,為布所破。秋九月,術侵陳,公東征之。術聞公自來,棄軍走,留其將橋蕤、李豊、梁綱、樂就;公到,擊破蕤等,皆斬之。術走渡淮。公還許。
gōng zhī zì wǔ yīn hái yě, nán yáng zhāng líng zhū xiàn fù pàn wèi xiù, gōng qiǎn cáo hóng jī zhī, bù lì, hái tún yè, shù wèi xiù biǎo suǒ qīn. dōng shí yī yuè, gōng zì nán zhēng, zhì wǎn. biǎo jiāng dèng jì jù hú yáng. gōng bá zhī, shēng qín jì, hú yáng jiàng. gōng wǔ yīn, xià zhī.
公之自舞陰還也,南陽、章陵諸縣復叛為繡,公遣曹洪擊之,不利,還屯葉,數為繡、表所侵。冬十一月,公自南征,至宛。表將鄧濟據湖陽。攻拔之,生擒濟,湖陽降。攻舞陰,下之。
sān nián chūn zhēng yuè, gōng hái xǔ, chū zhì jūn shī jì jiǔ. sān yuè, gōng wéi zhāng xiù yú ráng. xià wǔ yuè, liú biǎo qiǎn bīng jiù xiù, yǐ jué jūn hòu. gōng jiāng yǐn hái, xiù bīng lái zhuī, gōng jūn bù dé jìn, lián yíng shāo qián. gōng yǔ xún yù shū yuē: zéi lái zhuī wú, suī rì xíng shù lǐ, wú cè zhī, dào ān zhòng, pò xiù bì yǐ. dào ān zhòng, xiù yǔ biǎo bīng hé shǒu xiǎn, gōng jūn qián hòu shòu dí. gōng nǎi yè záo xiǎn wèi dì dào, xī guò zī zhòng, shè qí bīng. huì míng, zéi wèi gōng wèi dùn yě, xī jūn lái zhuī. nǎi zòng qí bīng bù qí jiā gōng, dà pò zhī. qiū qī yuè, gōng hái xǔ. xún yù wèn gōng: qián yǐ cè zéi bì pò, hé yě? gōng yuē: lǔ è wú guī shī, ér yǔ wú sǐ dì zhàn, wú shì yǐ zhī shèng yǐ.
三年春正月,公還許,初置軍師祭酒。三月,公圍張繡於穰。夏五月,劉表遣兵救繡,以絕軍後。公將引還,繡兵來*[追]*,公軍不得進,連營稍前。公與荀彧書曰:「賊來追吾,雖日行數里,吾策之,到安眾,破繡必矣。」到安眾,繡與表兵合守險,公軍前後受敵。公乃夜鑿險為地道,悉過輜重,設奇兵。會明,賊謂公為遁也,悉軍來追。乃縱奇兵步騎夾攻,大破之。秋七月,公還許。荀彧問公:「前以策賊必破,何也?」公曰:「虜遏吾歸師,而與吾死地戰,吾是以知勝矣。」
lǚ bù fù wèi yuán shù shǐ gāo shùn gōng liú bèi, gōng qiǎn xià hóu dūn jiù zhī, bù lì. bèi wèi shùn suǒ bài. jiǔ yuè, gōng dōng zhēng bù. dōng shí yuè, tú péng chéng, huò qí xiāng hóu xié. jìn zhì xià pī, bù zì jiāng qí nì jī. dà pò zhī, huò qí xiāo jiāng chéng lián. zhuī zhì chéng xià, bù kǒng, yù jiàng. chén gōng děng jǔ qí jì, qiú jiù yú shù, quàn bù chū zhàn, zhàn yòu bài, nǎi hái gù shǒu, gōng zhī bù xià. shí gōng lián zhàn, shì zú bà, yù hái, yòng xún yōu guō jiā jì, suì jué sì yí shuǐ yǐ guàn chéng. yuè yú, bù jiāng sòng xiàn wèi xù děng zhí chén gōng, jǔ chéng jiàng, shēng qín bù gōng, jiē shā zhī. tài shān zāng bà sūn guān wú dūn yǐn lǐ chāng xī gè jù zhòng. bù zhī pò liú bèi yě, bà děng xī cóng bù. bù bài, huò bà děng, gōng hòu nà dài, suì gē qīng xú èr zhōu fù yú hǎi yǐ wěi yān, fēn láng yá dōng hǎi běi hǎi wèi chéng yáng lì chéng chāng lǜ jùn.
呂布復為袁術使高順攻劉備,公遣夏侯惇救之,不利。備為順所敗。九月,公東征布。冬十月,屠彭城,獲其相侯諧。進至下邳,布自將騎逆擊。大破之,獲其驍將成廉。追至城下,布恐,欲降。陳宮等沮其計,求救於術,勸布出戰,戰又敗,乃還固守,攻之不下。時公連戰,士卒罷,欲還,用荀攸、郭嘉計,遂決泗、沂水以灌城。月余,布將宋憲、魏續等執陳宮,舉城降,生禽布、宮,皆殺之。太山臧霸、孫觀、吳敦、尹禮、昌豨各聚眾。布之破劉備也,霸等悉從布。布敗,獲霸等,公厚納待,遂割青、徐二州附於海以委焉,分琅邪、東海、北海為城陽、利城、昌慮郡。
chū, gōng wèi yǎn zhōu, yǐ dōng píng bì chén wèi bié jià. zhāng miǎo zhī pàn yě, miǎo jié chén mǔ dì qī zǐ gōng xiè qiǎn zhī, yuē: qīng lǎo mǔ zài bǐ, kě qù. chén dùn shǒu wú èr xīn, gōng jiā zhī, wèi zhī liú tì. jì chū, suì wáng guī. jí bù pò, chén shēng de, zhòng wèi chén jù, gōng yuē: fū rén xiào yú qí qīn zhě, qǐ bù yì zhōng yú jūn hū! wú suǒ qiú yě. yǐ wèi lǔ xiāng.
初,公為兗州,以東平畢諶為別駕。張邈之叛也,邈劫諶母弟妻子;公謝遣之,曰:「卿老母在彼,可去。」諶頓首無二心,公嘉之,為之流涕。既出,遂亡歸。及布破,諶生得,眾為諶懼,公曰:「夫人孝於其親者,豈不亦忠於君乎!吾所求也。」以為魯相。
sì nián chūn èr yuè, gōng hái zhì chāng yì. zhāng yáng jiāng yáng chǒu shā yáng, suī gù yòu shā chǒu, yǐ qí zhòng shǔ yuán shào, tún shè quǎn. xià sì yuè, jìn jūn lín hé, shǐ shǐ huàn cáo rén dù hé jī zhī. gù shǐ yáng gù zhǎng shǐ xuē hóng hé nèi tài shǒu móu shàng liú shǒu, zì jiāng bīng běi yíng shào qiú jiù, yǔ huàn rén xiāng yù quǎn chéng. jiāo zhàn, dà pò zhī, zhǎn gù. gōng suì jì hé, wéi shè quǎn. hóng shàng lǜ zhòng jiàng, fēng wèi liè hóu, hái jūn áo cāng. yǐ wèi zhǒng wèi hé nèi tài shǒu, shǔ yǐ hé běi shì.
四年春二月,公還至昌邑。張楊將楊丑殺楊,眭固又殺丑,以其眾屬袁紹,屯射犬。夏四月,進軍臨河,使史渙、曹仁渡河擊之。固使楊故長史薛洪、河內太守繆尚留守,自將兵北迎紹求救,與渙、仁相遇犬城。交戰,大破之,斬固。公遂濟河,圍射犬。洪、尚率眾降,封為列侯,還軍敖倉。以魏種為河內太守,屬以河北事。
chū, gōng jǔ zhǒng xiào lián. yǎn zhōu pàn, gōng yuē: wéi wèi zhǒng qiě bù qì gū yě. jí wén zhǒng zǒu, gōng nù yuē: zhǒng bù nán zǒu yuè běi zǒu hú, bù zhì rǔ yě! jì xià shè quǎn, shēng qín zhǒng, gōng yuē: wéi qí cái yě! shì qí fù ér yòng zhī.
初,公舉種孝廉。兗州叛,公曰:「唯魏種且不棄孤也。」及聞種走,公怒曰:「種不南走越、北走胡,不置汝也!」既下射犬,生禽種,公曰:「唯其才也!」釋其縛而用之。
shì shí yuán shào jì bìng gōng sūn zàn, jiān sì zhōu zhī dì, zhòng shí yú wàn, jiāng jìn jūn gōng xǔ, zhū jiāng yǐ wèi bù kě dí, gōng yuē: wú zhī shào zhī wèi rén, zhì dà ér zhì xiǎo, sè lì ér dǎn báo, jì kè ér shǎo wēi, bīng duō ér fēn huà bù míng, jiāng jiāo ér zhèng lìng bù yī, tǔ dì suī guǎng, liáng shí suī fēng, shì zú yǐ wèi wú fèng yě. qiū bā yuè, gōng jìn jūn lí yáng, shǐ zāng bà děng rù qīng zhōu pò qí běi hǎi dōng ān, liú yú jìn tún hé shàng. jiǔ yuè, gōng hái xǔ, fēn bīng shǒu guān dù. dōng shí yī yuè, zhāng xiù lǜ zhòng jiàng, fēng liè hóu. shí èr yuè, gōng jūn guān dù.
是時袁紹既並公孫瓚,兼四州之地,眾十餘萬,將進軍攻許,諸將以為不可敵,公曰:「吾知紹之為人,志大而智小,色厲而膽薄,忌克而少威,兵多而分畫不明,將驕而政令不一,土地雖廣,糧食雖豐,適足以為吾奉也。」秋八月,公進軍黎陽,使臧霸等入青州破齊、北海、東安,留于禁屯河上。九月,公還許,分兵守官渡。冬十一月,張繡率眾降,封列侯。十二月,公軍官渡。
yuán shù zì bài yú chén, shāo kùn, yuán tán zì qīng zhōu qiǎn yíng zhī. shù yù cóng xià pī běi guò, gōng qiǎn liú bèi zhū líng yào zhī. huì shù bìng sǐ. chéng yù guō jiā wén gōng qiǎn bèi, yán yú gōng yuē: liú bèi bù kě zòng. gōng huǐ, zhuī zhī bù jí. bèi zhī wèi dōng yě, yīn yǔ dǒng chéng děng móu fǎn, zhì xià pī, suì shā xú zhōu cì shǐ chē zhòu, jǔ bīng tún pèi. qiǎn liú dài wáng zhōng jī zhī, bù kè.
袁術自敗於陳,稍困,袁譚自青州遣迎之。術欲從下邳北過,公遣劉備、朱靈要之。會術病死。程昱、郭嘉聞公遣備,言於公曰:「劉備不可縱。」公悔,追之不及。備之未東也,陰與董承等謀反,至下邳,遂殺徐州刺史車胄,舉兵屯沛。遣劉岱、王忠擊之,不克。
lú jiāng tài shǒu liú xūn lǜ zhòng jiàng, fēng wèi liè hóu.
廬江太守劉勛率眾降,封為列侯。
wǔ nián chūn zhēng yuè, dǒng chéng děng móu xiè, jiē fú zhū. gōng jiāng zì dōng zhēng bèi, zhū jiāng jiē yuē: yǔ gōng zhēng tiān xià zhě, yuán shào yě. jīn shào fāng lái ér qì zhī dōng, shào chéng rén hòu, ruò hé? gōng yuē: fū liú bèi, rén jié yě, jīn bù jī, bì wèi hòu huàn. yuán shào suī yǒu dà zhì, ér jiàn shì chí, bì bù dòng yě. guō jiā yì quàn gōng, suì dōng jī bèi, pò zhī, shēng qín qí jiāng xià hóu bó. bèi zǒu bēn shào, huò qí qī zǐ. bèi jiāng guān yǔ tún xià pī, fù jìn gōng zhī, yǔ jiàng. chāng xī pàn wèi bèi, yòu gōng pò zhī. gōng hái guān dù, shào zú bù chū.
五年春正月,董承等謀泄,皆伏誅。公將自東征備,諸將皆曰:「與公爭天下者,袁紹也。今紹方來而棄之東,紹乘人後,若何?「公曰:」夫劉備,人傑也,今不擊,必為後患。袁紹雖有大志,而見事遲,必不動也。「郭嘉亦勸公,遂東擊備,破之,生禽其將夏侯博。備走奔紹,獲其妻子。備將關羽屯下邳,復進攻之,羽降。昌豨叛為備,又攻破之。公還官渡,紹卒不出。
èr yuè, shào qiǎn guō tú chún yú qióng yán liáng gōng dōng jùn tài shǒu liú yán yú bái mǎ, shào yǐn bīng zhì lí yáng, jiāng dù hé. xià sì yuè, gōng běi jiù yán. xún yōu shuō gōng yuē: jīn bīng shǎo bù dí, fēn qí shì nǎi kě. gōng dào yán jīn, ruò jiāng dù bīng xiàng qí hòu zhě, shào bì xī yīng zhī, rán hòu qīng bīng xí bái mǎ, yǎn qí bù bèi, yán liáng kě qín yě. gōng cóng zhī. shào wén bīng dù, jí fēn bīng xī yīng zhī. gōng nǎi yǐn jūn jiān xíng qù bái mǎ, wèi zhì shí yú lǐ, liáng dà jīng, lái nì zhàn. shǐ zhāng liáo guān yǔ qián dēng, jī pò, zhǎn liáng. suì jiě bái mǎ wéi, xǐ qí mín, xún hé ér xī. shào yú shì dù hé zhuī gōng jūn, zhì yán jīn nán. gōng lè bīng zhù yíng nán bǎn xià, shǐ dēng lěi wàng zhī, yuē: kě wǔ liù bǎi qí. yǒu qǐng, fù bái: qí shāo duō, bù bīng bù kě shèng shù. gōng yuē: wù fù bái. nǎi lìng qí jiě ān fàng mǎ. shì shí, bái mǎ zī zhòng jiù dào. zhū jiāng yǐ wèi dí qí duō, bù rú hái bǎo yíng. xún yōu yuē: cǐ suǒ yǐ ěr dí, rú hé qù zhī! shào qí jiāng wén chǒu yǔ liú bèi jiāng wǔ liù qiān qí qián hòu zhì. zhū jiāng fù bái: kě shàng mǎ. gōng yuē: wèi yě. yǒu qǐng, qí zhì shāo duō, huò fēn qù zī zhòng. gōng yuē: kě yǐ. nǎi jiē shàng mǎ. shí qí bù mǎn liù bǎi, suì zòng bīng jī, dà pò zhī, zhǎn chǒu. liáng chǒu jiē shào míng jiāng yě, zài zhàn, xī qín, shào jūn dà zhèn. gōng hái jūn guān dù. shào jìn bǎo yáng wǔ. guān yǔ wáng guī liú bèi.
二月,紹遣郭圖、淳于瓊、顏良攻東郡太守劉延於白馬,紹引兵至黎陽,將渡河。夏四月,公北救延。荀攸說公曰:「今兵少不敵,分其勢乃可。公到延津,若將渡兵向其後者,紹必西應之,然後輕兵襲白馬,掩其不備,顏良可禽也。」公從之。紹聞兵渡,即分兵西應之。公乃引軍兼行趣白馬,未至十餘里,良大驚,來逆戰。使張遼、關羽前登,擊破,斬良。遂解白馬圍,徙其民,循河而西。紹於是渡河追公軍,至延津南。公勒兵駐營南阪下,使登壘望之,曰:「可五六百騎。」有頃,復白:「騎稍多,步兵不可勝數。」公曰:「勿復白。」乃令騎解鞍放馬。是時,白馬輜重就道。諸將以為敵騎多,不如還保營。荀攸曰:「此所以餌敵,如何去之!」紹騎將文丑與劉備將五六千騎前後至。諸將復白:「可上馬。」公曰:「未也。」有頃,騎至稍多,或分趣輜重。公曰:「可矣。」乃皆上馬。時騎不滿六百,遂縱兵擊,大破之,斬丑。良、丑皆紹名將也,再戰,悉禽,紹軍大震。公還軍官渡。紹進保陽武。關羽亡歸劉備。
bā yuè, shào lián yíng shāo qián, yī shā wèi tún, dōng xī shù shí lǐ. gōng yì fēn yíng yǔ xiāng dāng, hé zhàn bù lì. shí gōng bīng bù mǎn wàn, shāng zhě shí èr sān. shào fù jìn lín guān dù, qǐ tǔ shān dì dào. gōng yì yú nèi zuò zhī, yǐ xiāng yīng. shào shè yíng zhōng, shǐ rú yǔ xià, xíng zhě jiē méng dùn, zhòng dà jù. shí gōng liáng shǎo, yǔ xún yù shū, yì yù hái xǔ. yù yǐ wèi shào xī zhòng jù guān dù, yù yǔ gōng jué shèng bài. gōng yǐ zhì ruò dāng zhì qiáng, ruò bù néng zhì, bì wèi suǒ chéng, shì tiān xià zhī dà jī yě. qiě shào, bù yī zhī xióng ěr, néng jù rén ér bù néng yòng. fū yǐ gōng zhī shén wǔ míng zhé ér fǔ yǐ dà shùn, hé xiàng ér bù jì! gōng cóng zhī.
八月,紹連營稍前,依沙□為屯,東西數十里。公亦分營與相當,合戰不利。時公兵不滿萬,傷者十二三。紹復進臨官渡,起土山地道。公亦於內作之,以相應。紹射營中,矢如雨下,行者皆蒙楯,眾大懼。時公糧少,與荀彧書,議欲還許。彧以為「紹悉眾聚官渡,欲與公決勝敗。公以至弱當至強,若不能制,必為所乘,是天下之大機也。且紹,布衣之雄耳,能聚人而不能用。夫以公之神武明哲而輔以大順,何向而不濟!」公從之。
sūn cè wén gōng yǔ shào xiāng chí, nǎi móu xí xǔ, wèi fā, wèi cì kè suǒ shā.
孫策聞公與紹相持,乃謀襲許,未發,為刺客所殺。
rǔ nán jiàng zéi liú pì děng pàn yīng shào, lüè xǔ xià. shào shǐ liú bèi zhù pì, gōng shǐ cáo rén jī pò zhī. bèi zǒu, suì pò pì tún.
汝南降賊劉辟等叛應紹,略許下。紹使劉備助辟,公使曹仁擊破之。備走,遂破辟屯。
yuán shào yùn gǔ chē shù qiān shèng zhì, gōng yòng xún yōu jì, qiǎn xú huǎng shǐ huàn yāo jī, dà pò zhī, jǐn shāo qí chē. gōng yǔ shào xiāng jù lián yuè, suī bǐ zhàn zhǎn jiāng, rán zhòng shǎo liáng jǐn, shì zú pí fá. gōng wèi yùn zhě yuē: què shí wǔ rì wèi rǔ pò shào, bù fù láo rǔ yǐ. dōng shí yuè, shào qiǎn chē yùn gǔ, shǐ chún yú qióng děng wǔ rén jiāng bīng wàn yú rén sòng zhī, sù shào yíng běi sì shí lǐ. shào móu chén xǔ yōu tān cái, shào bù néng zú, lái bēn, yīn shuō gōng jī qióng děng. zuǒ yòu yí zhī, xún yōu jiǎ xǔ quàn gōng. gōng nǎi liú cáo hóng shǒu, zì jiāng bù qí wǔ qiān rén yè wǎng, huì míng zhì. qióng děng wàng jiàn gōng bīng shǎo, chū chén mén wài. gōng jí jī zhī, qióng tuì bǎo yíng, suì gōng zhī. shào qiǎn qí jiù qióng. zuǒ yòu huò yán zéi qí shāo jìn, qǐng fēn bīng jù zhī. gōng nù yuē: zéi zài bèi hòu, nǎi bái! shì zú jiē shū sǐ zhàn, dà pò qióng děng, jiē zhǎn zhī. shào chū wén gōng zhī jī qióng, wèi zhǎng zi tán yuē: jiù bǐ gōng qióng děng, wú gōng bá qí yíng, bǐ gù wú suǒ guī yǐ! nǎi shǐ zhāng hé gāo lǎn gōng cáo hóng. hé děng wén qióng pò, suì lái jiàng. shào zhòng dà kuì, shào jí tán qì jūn zǒu, dù hé. zhuī zhī bù jí, jǐn shōu qí zī zhòng tú shū zhēn bǎo, lǔ qí zhòng. gōng shōu shào shū zhōng, dé xǔ xià jí jūn zhōng rén shū, jiē fén zhī. jì zhōu zhū jùn duō jǔ chéng yì jiàng zhě.
袁紹運谷車數千乘至,公用荀攸計,遣徐晃、史渙邀擊,大破之,盡燒其車。公與紹相拒連月,雖比戰斬將,然眾少糧盡,士卒疲乏。公謂運者曰:「卻十五日為汝破紹,不復勞汝矣。」冬十月,紹遣車運谷,使淳于瓊等五人將兵萬餘人送之,宿紹營北四十里。紹謀臣許攸貪財,紹不能足,來奔,因說公擊瓊等。左右疑之,荀攸、賈詡勸公。公乃留曹洪守,自將步騎五千人夜往,會明至。瓊等望見公兵少,出陳門外。公急擊之,瓊退保營,遂攻之。紹遣騎救瓊。左右或言「賊騎稍近,請分兵拒之」。公怒曰:「賊在背後,乃白!」士卒皆殊死戰,大破瓊等,皆斬之。紹初聞公之擊瓊,謂長子譚曰:「就彼攻瓊等,吾攻拔其營,彼固無所歸矣!」乃使張合、高覽攻曹洪。合等聞瓊破,遂來降。紹眾大潰,紹及譚棄軍走,渡河。追之不及,盡收其輜重圖書珍寶,虜其眾。公收紹書中,得許下及軍中人書,皆焚之。冀州諸郡多舉城邑降者。
chū, huán dì shí yǒu huáng xīng jiàn yú chǔ sòng zhī fēn, liáo dōng yīn kuí, shàn tiān wén, yán hòu wǔ shí suì dāng yǒu zhēn rén qǐ yú liáng pèi zhī jiān, qí fēng bù kě dāng. zhì shì fán wǔ shí nián, ér gōng pò shào, tiān xià mò dí yǐ.
初,桓帝時有黃星見於楚、宋之分,遼東殷馗,善天文,言後五十歲當有真人起於梁、沛之間,其鋒不可當。至是凡五十年,而公破紹,天下莫敵矣。
liù nián xià sì yuè, yáng bīng hé shàng, jī shào cāng tíng jūn, pò zhī. shào guī, fù shōu sàn zú, gōng dìng zhū pàn jùn xiàn. jiǔ yuè, gōng hái xǔ. shào zhī wèi pò yě, shǐ liú bèi lüè rǔ nán, rǔ nán zéi gòng dōu děng yīng zhī. qiǎn cài yáng jī dōu, bù lì, wèi dōu suǒ pò. gōng nán zhēng bèi. bèi wén gōng zì xíng, zǒu bēn liú biǎo, dōu děng jiē sàn.
六年夏四月,揚兵河上,擊紹倉亭軍,破之。紹歸,復收散卒,攻定諸叛郡縣。九月,公還許。紹之未破也,使劉備略汝南,汝南賊共都等應之。遣蔡揚擊都,不利,為都所破。公南征備。備聞公自行,走奔劉表,都等皆散。
qī nián chūn zhēng yuè, gōng jūn qiào, lìng yuē: wú qǐ yì bīng, wèi tiān xià chú bào luàn. jiù tǔ rén mín, sǐ sàng lüè jǐn, guó zhōng zhōng rì xíng, bù jiàn suǒ shí, shǐ wú qī chuàng shāng huái. qí jǔ yì bīng yǐ lái, jiāng shì jué wú hòu zhě, qiú qí qīn qī yǐ hòu zhī, shòu tǔ tián, guān gěi gēng niú, zhì xué shī yǐ jiào zhī. wèi cún zhě lì miào, shǐ sì qí xiān rén, hún ér yǒu líng, wú bǎi nián zhī hòu hé hèn zāi! suì zhì jùn yí, zhì suī yáng qú, qiǎn shǐ yǐ tài láo sì qiáo xuán. jìn jūn guān dù.
七年春正月,公軍譙,令曰:「吾起義兵,為天下除暴亂。舊土人民,死喪略盡,國中終日行,不見所識,使吾悽愴傷懷。其舉義兵已來,將士絕無後者,求其親戚以後之,授土田,官給耕牛,置學師以教之。為存者立廟,使祀其先人,魂而有靈,吾百年之後何恨哉!」遂至浚儀,治睢陽渠,遣使以太牢祀橋玄。進軍官渡。
shào zì jūn pò hòu, fā bìng ōu xuè, xià wǔ yuè sǐ. xiǎo zi shàng dài, tán zì hào chē qí jiāng jūn, tún lí yáng. qiū jiǔ yuè, gōng zhēng zhī, lián zhàn. tán shàng shù bài tuì, gù shǒu.
紹自軍破後,發病歐血,夏五月死。小子尚代,譚自號車騎將軍,屯黎陽。秋九月,公征之,連戰。譚、尚數敗退,固守。
bā nián chūn sān yuè, gōng qí guō, nǎi chū zhàn, jī, dà pò zhī, tán shàng yè dùn. xià sì yuè, jìn jūn yè. wǔ yuè hái xǔ, liú jiǎ xìn tún lí yáng.
八年春三月,攻其郭,乃出戰,擊,大破之,譚、尚夜遁。夏四月,進軍鄴。五月還許,留賈信屯黎陽。
jǐ yǒu, lìng yuē: sī mǎ fǎ jiāng jūn sǐ suī, gù zhào kuò zhī mǔ, qǐ bù zuò kuò. shì gǔ zhī jiāng zhě, jūn pò yú wài, ér jiā shòu zuì yú nèi yě. zì mìng jiāng zhēng xíng, dàn shǎng gōng ér bù fá zuì, fēi guó diǎn yě. qí lìng zhū jiāng chū zhēng, bài jūn zhě dǐ zuì, shī lì zhě miǎn guān jué.
己酉,令曰:「司馬法『將軍死綏』,故趙括之母,乞不坐括。是古之將者,軍破於外,而家受罪於內也。自命將征行,但賞功而不罰罪,非國典也。其令諸將出征,敗軍者抵罪,失利者免官爵。」
qiū qī yuè, lìng yuē: sàng luàn yǐ lái, shí yǒu wǔ nián, hòu shēng zhě bù jiàn rén yì lǐ ràng zhī fēng, wú shén shāng zhī. qí lìng jùn guó gè xiū wén xué, xiàn mǎn wǔ bǎi hù zhì xiào guān, xuǎn qí xiāng zhī jùn zào ér jiào xué zhī, shù jǐ xiān wáng zhī dào bù fèi, ér yǒu yǐ yì yú tiān xià.
秋七月,令曰:「喪亂已來,十有五年,後生者不見仁義禮讓之風,吾甚傷之。其令郡國各修文學,縣滿五百戶置校官,選其鄉之俊造而教學之,庶幾先王之道不廢,而有以益於天下。」
bā yuè, gōng zhēng liú biǎo, jūn xī píng. gōng zhī qù yè ér nán yě, tán shàng zhēng jì zhōu, tán wèi shàng suǒ bài, zǒu bǎo píng yuán. shàng gōng zhī jí, tán qiǎn xīn pí qǐ xiáng qǐng jiù. zhū jiāng jiē yí, xún yōu quàn gōng xǔ zhī, gōng nǎi yǐn jūn hái. dōng shí yuè, dào lí yáng, wèi zi zhěng yǔ tán jié hūn. shàng wén gōng běi, nǎi shì píng yuán hái yè. dōng píng lǚ kuàng lǚ xiáng pàn shàng, tún yáng píng, lǜ qí zhòng jiàng, fēng wèi liè hóu.
八月,公征劉表,軍西平。公之去鄴而南也,譚、尚爭冀州,譚為尚所敗,走保平原。尚攻之急,譚遣辛毗乞降請救。諸將皆疑,荀攸勸公許之,公乃引軍還。冬十月,到黎陽,為子整與譚結婚。尚聞公北,乃釋平原還鄴。東平呂曠、呂翔叛尚,屯陽平,率其眾降,封為列侯。
jiǔ nián chūn zhēng yuè, jì hé, è qí shuǐ rù bái gōu yǐ tōng liáng dào. èr yuè, shàng fù gōng tán, liú sū yóu shěn pèi shǒu yè. gōng jìn jūn dào huán shuǐ, yóu jiàng. jì zhì, gōng yè, wèi tǔ shān dì dào. wǔ ān zhǎng yǐn kǎi tún máo chéng, tōng shàng dǎng liáng dào. xià sì yuè, liú cáo hóng gōng yè, gōng zì jiāng jī kǎi, pò zhī ér hái. shàng jiāng jǔ hú shǒu hán dān, yòu jī bá zhī. yì yáng lìng hán fàn shè zhǎng liáng qí jǔ xiàn jiàng, cì jué guān nèi hóu. wǔ yuè, huǐ tǔ shān dì dào, zuò wéi liao, jué zhāng shuǐ guàn chéng chéng zhōng è sǐ zhě guò bàn. qiū qī yuè, shàng hái jiù yè, zhū jiāng jiē yǐ wèi cǐ guī shī, rén zì wèi zhàn, bù rú bì zhī. gōng yuē: shàng cóng dà dào lái, dāng bì zhī ruò xún xī shān lái zhě, cǐ chéng qín ěr. shàng guǒ xún xī shān lái, lín fǔ shuǐ wèi yíng. yè qiǎn bīng fàn wéi, gōng nì jī pò zǒu zhī, suì wéi qí yíng. wèi hé, shàng jù, qiǎn gù yù zhōu cì shǐ yīn kuí jí chén lín qǐ xiáng, gōng bù xǔ, wèi wéi yì jí. shàng yè dùn, bǎo qí shān, zhuī jī zhī. qí jiāng mǎ yán zhāng yǐ děng lín chén jiàng, zhòng dà kuì, shàng zǒu zhōng shān. jǐn huò qí zī zhòng, dé shàng yìn shòu jié yuè, shǐ shàng jiàng rén shì qí jiā, chéng zhōng bēng jǔ. bā yuè, shěn pèi xiōng zi róng yè kāi suǒ shǒu chéng dōng mén nèi bīng. pèi nì zhàn, bài, shēng qín pèi, zhǎn zhī, yè dìng. gōng lín sì shào mù, kū zhī liú tì wèi láo shào qī, hái qí jiā rén bǎo wù, cì zá zēng xù, lǐn shí zhī.
九年春正月,濟河,遏淇水入白溝以通糧道。二月,尚復攻譚,留蘇由、審配守鄴。公進軍到洹水,由降。既至,攻鄴,為土山、地道。武安長尹楷屯毛城,通上黨糧道。夏四月,留曹洪攻鄴,公自將擊楷,破之而還。尚將沮鵠守邯鄲,又擊拔之。易陽令韓范、涉長梁岐舉縣降,賜爵關內侯。五月,毀土山、地道,作圍爎,決漳水灌城;城中餓死者過半。秋七月,尚還救鄴,諸將皆以為「此歸師,人自為戰,不如避之」。公曰:「尚從大道來,當避之;若循西山來者,此成禽耳。」尚果循西山來,臨滏水為營。夜遣兵犯圍,公逆擊破走之,遂圍其營。未合,尚懼,*[遣]*故豫州刺史陰夔及陳琳乞降,公不許,為圍益急。尚夜遁,保祁山,追擊之。其將馬延、張顗等臨陳降,眾大潰,尚走中山。盡獲其輜重,得尚印綬節鉞,使尚降人示其家,城中崩沮。八月,審配兄子榮夜開所守城東門內兵。配逆戰,敗,生禽配,斬之,鄴定。公臨祀紹墓,哭之流涕;慰勞紹妻,還其家人寶物,賜雜繒絮,廩食之。
chū, shào yǔ gōng gòng qǐ bīng, shào wèn gōng yuē: ruò shì bù jí, zé fāng miàn hé suǒ kě jù? gōng yuē: zú xià yì yǐ wèi hé rú? shào yuē: wú nán jù hé, běi zǔ yàn dài, jiān róng dí zhī zhòng, nán xiàng yǐ zhēng tiān xià, shù kě yǐ jì hū? gōng yuē: wú rèn tiān xià zhī zhì lì, yǐ dào yù zhī, wú suǒ bù kě.
初,紹與公共起兵,紹問公曰:「若事不輯,則方面何所可據?」公曰:「足下意以為何如?」紹曰:「吾南據河,北阻燕、代,兼戎狄之眾,南向以爭天下,庶可以濟乎?」公曰:「吾任天下之智力,以道御之,無所不可。」
jiǔ yuè, lìng yuē: hé běi lí yuán shì zhī nán, qí lìng wú chū jīn nián zū fù! zhòng háo qiáng jiān bìng zhī fǎ, bǎi xìng xǐ yuè. tiān zǐ yǐ gōng lǐng jì zhōu mù, gōng ràng hái yǎn zhōu.
九月,令曰:「河北罹袁氏之難,其令無出今年租賦!」重豪強兼併之法,百姓喜悅。天子以公領冀州牧,公讓還兗州。
gōng zhī wéi yè yě, tán lüè qǔ gān líng ān píng bó hǎi hé jiān. shàng bài, hái zhōng shān. tán gōng zhī, shàng bēn gù ān, suì bìng qí zhòng. gōng yí tán shū, zé yǐ fù yuē, yǔ zhī jué hūn, nǚ hái, rán hòu jìn jūn. tán jù, bá píng yuán, zǒu bǎo nán pí. shí èr yuè, gōng rù píng yuán, lüè dìng zhū xiàn.
公之圍鄴也,譚略取甘陵、安平、勃海、河間。尚敗,還中山。譚攻之,尚奔故安,遂並其眾。公遺譚書,責以負約,與之絕婚,女還,然後進軍。譚懼,拔平原,走保南皮。十二月,公入平原,略定諸縣。
shí nián chūn zhēng yuè, gōng tán, pò zhī, zhǎn tán, zhū qí qī zǐ, jì zhōu píng. yī xià lìng yuē: qí yǔ yuán shì tóng è zhě, yǔ zhī gēng shǐ. lìng mín bù dé fù sī chóu, jìn hòu zàng, jiē yī zhī yú fǎ. shì yuè, yuán xī dà jiāng jiāo chù zhāng nán děng pàn gōng xī shàng, xī shàng bēn sān jùn wū wán. chù děng jǔ qí xiàn jiàng, fēng wèi liè hóu. chū tǎo tán shí, mín wáng chuí bīng, lìng bù dé jiàng. qǐng zhī, wáng mín yǒu yì mén shǒu zhě, gōng wèi yuē: tīng rǔ zé wéi lìng, shā rǔ zé zhū shǒu, guī shēn zì cáng, wú wèi lì suǒ huò. mín chuí qì ér qù hòu jìng bǔ dé.
十年春正月,攻譚,破之,斬譚,誅其妻子,冀州平。[一]下令曰:「其與袁氏同惡者,與之更始。」令民不得復私讎,禁厚葬,皆一之於法。是月,袁熙大將焦觸、張南等叛攻熙、尚,熙、尚奔三郡烏丸。觸等舉其縣降,封為列侯。初討譚時,民亡椎冰,令不得降。頃之,亡民有詣門首者,公謂曰:「聽汝則違令,殺汝則誅首,歸深自藏,無為吏所獲。」民垂泣而去;後竟捕得。
xià sì yuè, hēi shān zéi zhāng yàn lǜ qí zhòng shí yú wàn jiàng, fēng wèi liè hóu. gù ān zhào dú huò nú děng shā yōu zhōu cì shǐ zhuō jùn tài shǒu.
夏四月,黑山賊張燕率其眾十餘萬降,封為列侯。故安趙犢、霍奴等殺幽州刺史、涿郡太守。
sān jùn wū wán gōng xiān yú fǔ yú guǎng píng. qiū bā yuè, gōng zhēng zhī, zhǎn dú děng, nǎi dù lù hé jiù guǎng píng, wū wán bēn zǒu chū sài.
三郡烏丸攻鮮于輔於獷平。秋八月,公征之,斬犢等,乃渡潞河救獷平,烏丸奔走出塞。
jiǔ yuè, lìng yuē: ā dǎng bǐ zhōu, xiān shèng suǒ jí yě. wén jì zhōu sú, fù zǐ yì bù, gèng xiāng huǐ yù. xī zhí bù yí wú xiōng, shì rén wèi zhī dào sǎo dì wǔ bó yú sān qǔ gū nǚ, wèi zhī wō fù wēng wáng fèng shàn quán, gǔ yǒng bǐ zhī shēn bó, wáng shāng zhōng yì, zhāng kuāng wèi zhī zuǒ dào: cǐ jiē yǐ bái wèi hēi, qī tiān wǎng jūn zhě yě. wú yù zhěng qí fēng sú, sì zhě bù chú, wú yǐ wèi xiū. dōng shí yuè, gōng hái yè.
九月,令曰:「阿黨比周,先聖所疾也。聞冀州俗,父子異部,更相毀譽。昔直不疑無兄,世人謂之盜嫂;第五伯魚三娶孤女,謂之撾婦翁;王鳳擅權,谷永比之申伯,王商忠議,張匡謂之左道:此皆以白為黑,欺天罔君者也。吾欲整齊風俗,四者不除,吾以為羞。」冬十月,公還鄴。
chū, yuán shào yǐ shēng gāo gàn lǐng bīng zhōu mù, gōng zhī bá yè, gàn jiàng, suì yǐ wèi cì shǐ. gàn wén gōng tǎo wū wán, nǎi yǐ zhōu pàn, zhí shàng dǎng tài shǒu, jǔ bīng shǒu hú guān kǒu. qiǎn lè jìn lǐ diǎn jī zhī, gàn hái shǒu hú guān chéng. shí yī nián chūn zhēng yuè, gōng zhēng gàn. gàn wén zhī, nǎi liú qí bié jiāng shǒu chéng, zǒu rù xiōng nú, qiú jiù yú dān yú, dān yú bù shòu. gōng wéi hú guān sān yuè, bá zhī. gàn suì zǒu jīng zhōu, shàng luò dū wèi wáng yǎn bǔ zhǎn zhī.
初,袁紹以甥高幹領并州牧,公之拔鄴,干降,遂以為刺史。干聞公討烏丸,乃以州叛,執上黨太守,舉兵守壺關口。遣樂進、李典擊之,干還守壺關城。十一年春正月,公征干。干聞之,乃留其別將守城,走入匈奴,求救於單于,單于不受。公圍壺關三月,拔之。干遂走荊州,上洛都尉王琰捕斬之。
qiū bā yuè, gōng dōng zhēng hǎi zéi guǎn chéng, zhì chún yú, qiǎn lè jìn lǐ diǎn jī pò zhī, chéng zǒu rù hǎi dǎo. gē dōng hǎi zhī xiāng bì tán qī yǐ yì láng yá, shěng chāng lǜ jùn.
秋八月,公東征海賊管承,至淳于,遣樂進、李典擊破之,承走入海島。割東海之襄賁、郯、戚以益琅邪,省昌慮郡。
sān jùn wū wán chéng tiān xià luàn, pò yōu zhōu, lüè yǒu hàn mín hé shí yú wàn hù. yuán shào jiē lì qí qiú háo wèi dān yú, yǐ jiā rén zǐ wèi jǐ nǚ, qī yān. liáo xī dān yú tà dùn yóu qiáng, wèi shào suǒ hòu, gù shàng xiōng dì guī zhī, shù rù sāi wèi hài. gōng jiāng zhēng zhī, záo qú, zì hū rèn rù gū shuǐ, gū yīn gū. míng píng lǔ qú yòu cóng jū hé kǒu jū yīn jù. záo rù lù hé, míng quán zhōu qú, yǐ tōng hǎi.
三郡烏丸承天下亂,破幽州,略有漢民合十餘萬戶。袁紹皆立其酋豪為單于,以家人子為己女,妻焉。遼西單于蹋頓尤強,為紹所厚,故尚兄弟歸之,數入塞為害。公將征之,鑿渠,自呼扨入泒水,*泒音孤。*名平虜渠;又從泃河口*泃音句。*鑿入潞河,名泉州渠,以通海。
shí èr yuè chūn èr yuè, gōng zì chún yú hái yè. dīng qiú, lìng yuē: wú qǐ yì bīng zhū bào luàn, yú jīn shí jiǔ nián, suǒ zhēng bì kè, qǐ wú gōng zāi? nǎi xián shì dài fū zhī lì yě. tiān xià suī wèi xī dìng, wú dāng yào yǔ xián shì dài fū gòng dìng zhī ér zhuān xiǎng qí láo, wú hé yǐ ān yān! qí cù dìng gōng xíng fēng. yú shì dà fēng gōng chén èr shí yú rén, jiē wèi liè hóu, qí yú gè yǐ cì shòu fēng, jí fù sǐ shì zhī gū, qīng zhòng gè yǒu chà.
十二月春二月,公自淳于還鄴。丁酋,令曰:「吾起義兵誅暴亂,於今十九年,所征必克,豈吾功哉?乃賢士大夫之力也。天下雖未悉定,吾當要與賢士大夫共定之;而專饗其勞,吾何以安焉!其促定功行封。」於是大封功臣二十餘人,皆為列侯,其餘各以次受封,及復死事之孤,輕重各有差。
jiāng běi zhēng sān jùn wū wán, zhū jiāng jiē yuē: yuán shàng, wáng lǔ ěr, yí dí tān ér wú qīn, qǐ néng wèi shàng yòng? jīn shēn rù zhēng zhī, liú bèi bì shuō liú biǎo yǐ xí xǔ. wàn yī wèi biàn, shì bù kě huǐ. wéi guō jiā cè biǎo bì bù néng rèn bèi, quàn gōng xíng. xià wǔ yuè, zhì wú zhōng. qiū qī yuè, dà shuǐ, bàng hǎi dào bù tōng, tián chóu qǐng wèi xiāng dǎo, gōng cóng zhī. yǐn jūn chū lú lóng sāi, sài wài dào jué bù tōng, nǎi qiàn shān yīn gǔ wǔ bǎi yú lǐ, jīng bái tán, lì píng gāng, shè xiān bēi tíng, dōng zhǐ liǔ chéng. wèi zhì èr bǎi lǐ, lǔ nǎi zhī zhī. shàng xī yǔ tà dùn liáo xī dān yú lóu bān yòu běi píng dān yú néng chén dǐ zhī děng jiāng shù wàn qí nì jūn. bā yuè, dēng bái láng shān, zú yǔ lǔ yù, zhòng shén shèng. gōng chē zhòng zài hòu, bèi jiǎ zhě shǎo, zuǒ yòu jiē jù. gōng dēng gāo, wàng lǔ chén bù zhěng, nǎi zòng bīng jī zhī, shǐ zhāng liáo wèi xiān fēng, lǔ zhòng dà bēng, zhǎn tà dùn jí míng wáng yǐ xià, hú hàn jiàng zhě èr shí yú wàn kǒu. liáo dōng dān yú sù pū wán jí liáo xī běi píng zhū háo, qì qí zhǒng rén, yǔ shàng xī bēn liáo dōng, zhòng shàng yǒu shù qiān qí. chū, liáo dōng tài shǒu gōng sūn kāng shì yuǎn bù fú. jí gōng pò wū wán, huò shuō gōng suì zhēng zhī, shàng xiōng dì kě qín yě. gōng yuē: wú fāng shǐ kāng zhǎn sòng shàng xī shǒu, bù fán bīng yǐ. jiǔ yuè, gōng yǐn bīng zì liǔ chéng hái, kāng jí zhǎn shàng xī jí sù pū wán děng, chuán qí shǒu. zhū jiāng huò wèn: gōng hái ér kāng zhǎn sòng shàng xī, hé yě? gōng yuē: bǐ sù wèi shàng děng, wú jí zhī zé bìng lì, huǎn zhī zé zì xiāng tú, qí shì rán yě. shí yī yuè zhì yì shuǐ, dài jùn wū wán xíng dān yú pǔ fù lú shàng jùn wū wán xíng dān yú nà lóu jiāng qí míng wáng lái hè.
將北征三郡烏丸,諸將皆曰:「袁尚,亡虜耳,夷狄貪而無親,豈能為尚用?今深入征之,劉備必說劉表以襲許。萬一為變,事不可悔。」惟郭嘉策表必不能任備,勸公行。夏五月,至無終。秋七月,大水,傍海道不通,田疇請為鄉導,公從之。引軍出盧龍塞,塞外道絕不通,乃塹山堙谷五百餘里,經白檀,歷平岡,涉鮮卑庭,東指柳城。未至二百里,虜乃知之。尚、熙與蹋頓、遼西單于樓班、右北平單于能臣抵之等將數萬騎逆軍。八月,登白狼山,卒與虜遇,眾甚盛。公車重在後,被甲者少,左右皆懼。公登高,望虜陳不整,乃縱兵擊之,使張遼為先鋒,虜眾大崩,斬蹋頓及名王已下,胡、漢降者二十餘萬口。遼東單于速仆丸及遼西、北平諸豪,棄其種人,與尚、熙奔遼東,眾尚有數千騎。初,遼東太守公孫康恃遠不服。及公破烏丸,或說公遂征之,尚兄弟可禽也。公曰:「吾方使康斬送尚、熙首,不煩兵矣。」九月,公引兵自柳城還,康即斬尚、熙及速仆丸等,傳其首。諸將或問:「公還而康斬送尚、熙,何也?」公曰:「彼素畏尚等,吾急之則併力,緩之則自相圖,其勢然也。」十一月至易水,代郡烏丸行單于普富盧、上郡烏丸行單于那樓將其名王來賀。
shí sān nián chūn zhēng yuè, gōng hái yè, zuò xuán wǔ chí yǐ yì zhōu shī. hàn bà sān gōng guān, zhì chéng xiàng yù shǐ dài fū. xià liù yuè, yǐ gōng wèi chéng xiàng.
十三年春正月,公還鄴,作玄武池以肄舟師。漢罷三公官,置丞相、御史大夫。夏六月,以公為丞相。
qiū qī yuè, gōng nán zhēng liú biǎo. bā yuè, biǎo zú, qí zi cóng dài, tún xiāng yáng, liú bèi tún fán. jiǔ yuè, gōng dào xīn yě, cóng suì jiàng, bèi zǒu xià kǒu. gōng jìn jūn jiāng líng, xià lìng jīng zhōu lì mín, yǔ zhī gēng shǐ. nǎi lùn jīng zhōu fú cóng zhī gōng, hóu zhě shí wǔ rén, yǐ liú biǎo dà jiāng wén pìn wèi jiāng xià tài shǒu, shǐ tǒng běn bīng, yǐn yòng jīng zhōu míng shì hán sōng dèng yì děng. yì zhōu mù liú zhāng shǐ shòu zhēng yì, qiǎn bīng gěi jūn. shí èr yuè, sūn quán wèi bèi gōng hé féi. gōng zì jiāng líng zhēng bèi, zhì bā qiū, qiǎn zhāng jiù hé féi. quán wén zhì, nǎi zǒu. gōng zhì chì bì, yǔ bèi zhàn, bù lì. yú shì dà yì, lì shì duō sǐ zhě, nǎi yǐn jūn hái. bèi suì yǒu jīng zhōu jiāng nán zhū jùn.
秋七月,公南征劉表。八月,表卒,其子琮代,屯襄陽,劉備屯樊。九月,公到新野,琮遂降,備走夏口。公進軍江陵,下令荊州吏民,與之更始。乃論荊州服從之功,侯者十五人,以劉表大將文聘為江夏太守,使統本兵,引用荊州名士韓嵩、鄧義等。益州牧劉璋始受征役,遣兵給軍。十二月,孫權為備攻合肥。公自江陵征備,至巴丘,遣張□救合肥。權聞□至,乃走。公至赤壁,與備戰,不利。於是大疫,吏士多死者,乃引軍還。備遂有荊州、江南諸郡。
shí sì nián chūn sān yuè, jūn zhì qiào, zuò qīng zhōu, zhì shuǐ jūn. qiū qī yuè, zì wō rù huái, chū féi shuǐ, jūn hé féi. xīn wèi, lìng yuē: zì qǐng yǐ lái, jūn shù zhēng xíng, huò yù yì qì, lì shì sǐ wáng bù guī, jiā shì yuàn kuàng, bǎi xìng liú lí, ér rén zhě qǐ lè zhī zāi? bù dé yǐ yě. qí lìng sǐ zhě jiā wú jī yè bù néng zì cún zhě, xiàn guān wù jué lǐn, zhǎng lì cún xù fǔ xún, yǐ chēng wú yì. zhì yáng zhōu jùn xiàn zhǎng lì, kāi què pí tún tián. shí èr yuè, jūn hái qiào.
十四年春三月,軍至譙,作輕舟,治水軍。秋七月,自渦入淮,出肥水,軍合肥。辛未,令曰:「自頃已來,軍數征行,或遇疫氣,吏士死亡不歸,家室怨曠,百姓流離,而仁者豈樂之哉?不得已也。其令死者家無基業不能自存者,縣官勿絕廩,長吏存恤撫循,以稱吾意。」置揚州郡縣長吏,開芍陂屯田。十二月,軍還譙。
shí wǔ nián chūn, xià lìng yuē: zì gǔ shòu mìng jí zhōng xìng zhī jūn, hé cháng bù dé xián rén jūn zǐ yǔ zhī gòng zhì tiān xià zhě hū! jí qí dé xián yě, céng bù chū lǘ xiàng, qǐ xìng xiāng yù zāi? shàng zhī rén bù qiú zhī ěr. jīn tiān xià shàng wèi dìng, cǐ tè qiú xián zhī jí shí yě. mèng gōng chuò wèi zhào wèi lǎo zé yōu, bù kě yǐ wèi téng xuē dài fū. ruò bì lián shì ér hòu kě yòng, zé qí huán qí hé yǐ bà shì! jīn tiān xià de wú yǒu bèi hè huái yù ér diào yú wèi bīn zhě hū? yòu dé wú dào sǎo shòu jīn ér wèi yù wú zhī zhě hū? èr sān zi qí zuǒ wǒ míng yáng zè lòu, wéi cái shì jǔ, wú dé ér yòng zhī. dōng, zuò tóng què tái.
十五年春,下令曰:「自古受命及中興之君,曷嘗不得賢人君子與之共治天下者乎!及其得賢也,曾不出閭巷,豈幸相遇哉?上之人不求之耳。今天下尚未定,此特求賢之急時也。『孟公綽為趙、魏老則優,不可以為滕、薛大夫』。若必廉士而後可用,則齊桓其何以霸世!今天下得無有被褐懷玉而釣於渭濱者乎?又得無盜嫂受金而未遇無知者乎?二三子其佐我明揚仄陋,唯才是舉,吾得而用之。「冬,作銅雀台。
shí liù nián chūn zhēng yuè, tiān zǐ mìng gōng shì zǐ pī wèi wǔ guān zhōng láng jiāng, zhì guān shǔ, wèi chéng xiàng fù. tài yuán shāng yào děng yǐ dà líng pàn, qiǎn xià hóu yuān xú huǎng wéi pò zhī. zhāng lǔ jù hàn zhōng, sān yuè, qiǎn zhōng yáo tǎo zhī. gōng shǐ yuān děng chū hé dōng yǔ yáo huì.
十六年春正月,天子命公世子丕為五官中郎將,置官屬,為丞相副。太原商曜等以大陵叛,遣夏侯淵、徐晃圍破之。張魯據漢中,三月,遣鍾繇討之。公使淵等出河東與繇會。
shì shí guān zhōng zhū jiāng yí yáo yù zì xí, mǎ chāo suì yǔ hán suì yáng qiū lǐ kān chéng yí děng pàn. qiǎn cáo rén tǎo zhī. chāo děng tún tóng guān, gōng chì zhū jiāng: guān xī bīng jīng hàn, jiān bì wù yǔ zhàn. qiū qī yuè, gōng xī zhēng, yǔ chāo děng jiā guān ér jūn. gōng jí chí zhī, ér qián qiǎn xú huǎng zhū líng děng yè dù pú bǎn jīn, jù hé xī wèi yíng. gōng zì tóng guān běi dù, wèi jì, chāo fù chuán jí zhàn. xiào wèi dīng fěi yīn fàng niú mǎ yǐ ěr zéi, zéi luàn qǔ niú mǎ, gōng nǎi dé dù, xún hé wèi yǒng dào ér nán. zéi tuì, jù wèi kǒu, gōng nǎi duō shè yí bīng, qián yǐ zhōu zài bīng rù wèi, wèi fú qiáo, yè, fēn bīng jié yíng yú wèi nán. zéi yè gōng yíng, fú bīng jī pò zhī. chāo děng tún wèi nán, qiǎn xìn qiú gē hé yǐ xī qǐng hé, gōng bù xǔ.
是時關中諸將疑繇欲自襲,馬超遂與韓遂、楊秋、李堪、成宜等叛。遣曹仁討之。超等屯潼關,公敕諸將:「關西兵精悍,堅壁勿與戰。」秋七月,公西征,與超等夾關而軍。公急持之,而潛遣徐晃、朱靈等夜渡蒲阪津,據河西為營。公自潼關北渡,未濟,超赴船急戰。校尉丁斐因放牛馬以餌賊,賊亂取牛馬,公乃得渡,循河為甬道而南。賊退,拒渭口,公乃多設疑兵,潛以舟載兵入渭,為浮橋,夜,分兵結營於渭南。賊夜攻營,伏兵擊破之。超等屯渭南,遣信求割河以西請和,公不許。
jiǔ yuè, jìn jūn dù wèi. chāo děng shù tiāo zhàn, yòu bù xǔ gù qǐng gē dì, qiú sòng rèn zǐ, gōng yòng jiǎ xǔ jì, wěi xǔ zhī. hán suì qǐng yǔ gōng xiāng jiàn, gōng yǔ suì fù tóng suì xiào lián, yòu yǔ suì tóng shí chái bèi, yú shì jiāo mǎ yǔ yí shí, bù jí jūn shì, dàn shuō jīng dū jiù gù, fǔ shǒu huān xiào. jì bà, chāo děng wèn suì: gōng hé yán? suì yuē: wú suǒ yán yě. chāo děng yí zhī. tā rì, gōng yòu yǔ suì shū, duō suǒ diǎn cuàn, rú suì gǎi dìng zhě chāo děng yù yí suì. gōng nǎi yǔ kè rì huì zhàn, xiān yǐ qīng bīng tiāo zhī, zhàn liáng jiǔ, nǎi zòng hǔ qí jiā jī, dà pò zhī, zhǎn chéng yí lǐ kān děng. suì chāo děng zǒu liáng zhōu, yáng qiū bēn ān dìng, guān zhōng píng.
九月,進軍渡渭。超等數挑戰,又不許;固請割地,求送任子,公用賈詡計,偽許之。韓遂請與公相見,公與遂父同歲孝廉,又與遂同時儕輩,於是交馬語移時,不及軍事,但說京都舊故,拊手歡笑。既罷,超等問遂:「公何言?」遂曰:「無所言也。」超等疑之。他日,公又與遂書,多所點竄,如遂改定者;超等愈疑遂。公乃與克日會戰,先以輕兵挑之,戰良久,乃縱虎騎夾擊,大破之,斬成宜、李堪等。遂、超等走涼州,楊秋奔安定,關中平。
zhū jiāng huò wèn gōng yuē: chū, zéi shǒu tóng guān, wèi běi dào quē, bù cóng hé dōng jī féng yì ér fǎn shǒu tóng guān, yǐn rì ér hòu běi dù, hé yě? gōng yuē: zéi shǒu tóng guān, ruò wú rù hé dōng, zéi bì yǐn shǒu zhū jīn, zé xī hé wèi kě dù, wú gù shèng bīng xiàng tóng guān zéi xī zhòng nán shǒu, xī hé zhī bèi xū, gù èr jiāng dé shàn qǔ xī hé rán hòu yǐn jūn běi dù, zéi bù néng yǔ wú zhēng xī hé zhě, yǐ yǒu èr jiāng zhī jūn yě. lián chē shù shān, wèi yǒng dào ér nán, wǔ jì wèi bù kě shèng, qiě yǐ shì ruò. dù wèi wèi jiān lěi, lǔ zhì bù chū, suǒ yǐ jiāo zhī yě gù zéi bù wèi yíng lěi ér qiú gē dì. wú shùn yán xǔ zhī, suǒ yǐ cóng qí yì, shǐ zì ān ér bù wèi bèi, yīn chù shì zú zhī lì, yī dàn jī zhī, suǒ wèi jí léi bù jí yǎn ěr, bīng zhī biàn huà, gù fēi yī dào yě. shǐ, zéi měi yī bù dào, gōng zhé yǒu xǐ sè. zéi pò zhī hòu, zhū jiāng wèn qí gù. gōng dá yuē: guān zhōng zhǎng yuǎn, ruò zéi gè yī xiǎn zǔ, zhēng zhī, bù yī èr nián bù kě dìng yě. jīn jiē lái jí, qí zhòng suī duō, mò xiāng guī fú, jūn wú shì zhǔ, yī jǔ kě miè, wèi gōng chà yì, wú shì yǐ xǐ.
諸將或問公曰:「初,賊守潼關,渭北道缺,不從河東擊馮翊而反守潼關,引日而後北渡,何也?」公曰:「賊守潼關,若吾入河東,賊必引守諸津,則西河未可渡,吾故盛兵向潼關;賊悉眾南守,西河之備虛,故二將得擅取西河;然後引軍北渡,賊不能與吾爭西河者,以有二將之軍也。連車樹柵,為甬道而南,[五]既為不可勝,且以示弱。渡渭為堅壘,虜至不出,所以驕之也;故賊不為營壘而求割地。吾順言許之,所以從其意,使自安而不為備,因畜士卒之力,一旦擊之,所謂疾雷不及掩耳,兵之變化,固非一道也。」始,賊每一部到,公輒有喜色。賊破之後,諸將問其故。公答曰:「關中長遠,若賊各依險阻,征之,不一二年不可定也。今皆來集,其眾雖多,莫相歸服,軍無適主,一舉可滅,為功差易,吾是以喜。」
dōng shí yuè, jūn zì zhǎng ān běi zhēng yáng qiū, wéi ān dìng. qiū jiàng, fù qí jué wèi, shǐ liú fǔ qí mín rén. shí èr yuè, zì ān dìng hái, liú xià hóu yuān tún zhǎng ān.
冬十月,軍自長安北征楊秋,圍安定。秋降,復其爵位,使留撫其民人。十二月,自安定還,留夏侯淵屯長安。
shí qī nián chūn zhēng yuè, gōng hái yè. tiān zǐ mìng gōng zàn bài bù míng, rù cháo bù qū, jiàn lǚ shàng diàn, rú xiāo hé gù shì. mǎ chāo yú zhòng liáng xìng děng tún lán tián, shǐ xià hóu yuān jī píng zhī. gē hé nèi zhī dàng yīn zhāo gē lín lǜ, dōng jùn zhī wèi guó dùn qiū dōng wǔ yáng fā gān, jù lù zhī yǐng táo qǔ zhōu nán hé, guǎng píng zhī rèn chéng, zhào zhī xiāng guó hán dān yì yáng yǐ yì wèi jùn.
十七年春正月,公還鄴。天子命公贊拜不名,入朝不趨,劍履上殿,如蕭何故事。馬超餘眾梁興等屯藍田,使夏侯淵擊平之。割河內之盪陰、朝歌、林慮,東郡之衛國、頓丘、東武陽、發乾,鉅鹿之廮陶、曲周、南和,廣平之任城,趙之襄國、邯鄲、易陽以益魏郡。
dōng shí yuè, gōng zhēng sūn quán.
冬十月,公征孫權。
shí bā nián chūn zhēng yuè, jìn jūn rú xū kǒu, gōng pò quán jiāng xī yíng, huò quán dū du gōng sūn yáng, nǎi yǐn jūn hái. zhào shū bìng shí sì zhōu, fù wèi jiǔ zhōu. xià sì yuè, zhì yè.
十八年春正月,進軍濡須口,攻破權江西營,獲權都督公孫陽,乃引軍還。詔書並十四州,復為九州。夏四月,至鄴。
wǔ yuè bǐng shēn, tiān zǐ shǐ yù shǐ dài fū xī lǜ chí jié cè mìng gōng wèi wèi gōng yuē:
五月丙申,天子使御史大夫郗慮持節策命公為魏公曰:
zhèn yǐ bù dé, shǎo zāo mǐn xiōng, yuè zài xī tǔ, qiān yú táng chàn. dāng cǐ zhī shí, ruò zhuì liú rán, zōng miào fá sì, shè jì wú wèi yú xiōng jì yú, fēn liè zhū xià, lǜ tǔ zhī mín, zhèn wú huò yān, jí wǒ gāo zǔ zhī mìng jiāng zhuì yú dì. zhèn yòng sù xìng jiǎ mèi, zhèn dào yú jué xīn, yuē wéi zǔ wéi fù, gǔ gōng xiān zhèng, qí shú néng xù zhèn gōng? nǎi yòu tiān zhōng, dàn yù chéng xiàng, bǎo yì wǒ huáng jiā, hóng jì yú jiān nán, zhèn shí lài zhī. jīn jiāng shòu jūn diǎn lǐ, qí jìng tīng zhèn mìng.
朕以不德,少遭愍凶,越在西土,遷於唐、韂.當此之時,若綴旒然,宗廟乏祀,社稷無位;髃凶覬覦,分裂諸夏,率土之民,朕無獲焉,即我高祖之命將墜於地。朕用夙興假寐,震悼於厥心,曰「惟祖惟父,股肱先正,其孰能恤朕躬」?乃誘天衷,誕育丞相,保乂我皇家,弘濟於艱難,朕實賴之。今將授君典禮,其敬聽朕命。
xī zhě dǒng zhuō chū xìng guó nán, yú hòu shì wèi yǐ móu wáng shì, jūn zé shè jìn, shǒu qǐ róng háng, cǐ jūn zhī zhōng yú běn cháo yě. hòu jí huáng jīn fǎn yì tiān cháng, qīn wǒ sān zhōu, yán jí píng mín, jūn yòu jiǎn zhī yǐ níng dōng xià, cǐ yòu jūn zhī gōng yě. hán xiān yáng fèng zhuān yòng wēi mìng, jūn zé zhì tǎo, kè chù qí nán, suì qiān xǔ dōu, zào wǒ jīng jī, shè guān zhào sì, bù shī jiù wù, tiān dì guǐ shén yú shì huò yì, cǐ yòu jūn zhī gōng yě. yuán shù jiàn nì, sì yú huái nán, shè dàn jūn líng, yòng pī xiǎn móu, qí yáng zhī yì, qiáo ruí shòu shǒu, léng wēi nán mài, shù yǐ yǔn kuì, cǐ yòu jūn zhī gōng yě. huí gē dōng zhēng, lǚ bù jiù lù, chéng yuán jiāng fǎn, zhāng yáng cú bì, suī gù fú zuì, zhāng xiù jī fú, cǐ yòu jūn zhī gōng yě. yuán shào nì luàn tiān cháng, móu wēi shè jì, píng shì qí zhòng, chēng bīng nèi wǔ, dāng cǐ zhī shí, wáng shī guǎ ruò, tiān xià hán xīn, mò yǒu gù zhì, jūn zhí dà jié, jīng guàn bái rì, fèn qí wǔ nù, yùn qí shén cè, zhì jiè guān dù, dà jiān chǒu lèi, bǐ wǒ guó jiā zhěng yú wēi zhuì, cǐ yòu jūn zhī gōng yě. jì shī hóng hé, tà dìng sì zhōu, yuán tán gāo gàn, xián xiāo qí shǒu, hǎi dào bēn bèng, hēi shān shùn guǐ, cǐ yòu jūn zhī gōng yě. wū wán sān zhǒng, chóng luàn èr shì, yuán shàng yīn zhī, bī jù sài běi, shù mǎ xiàn chē, yī zhēng ér miè, cǐ yòu jūn zhī gōng yě. liú biǎo bèi dàn, bù gōng gòng zhí, wáng shī shǒu lù, wēi fēng xiān shì, bǎi chéng bā jùn, jiāo bì qū xī, cǐ yòu jūn zhī gōng yě. mǎ chāo chéng yí, tóng è xiāng jì, bīn jù hé tóng, qiú chěng suǒ yù, tiǎn zhī wèi nán, xiàn guó wàn jì, suì dìng biān jìng, fǔ hé róng dí, cǐ yòu jūn zhī gōng yě. xiān bēi dīng líng, zhòng yì ér zhì, dān yú bì yú bái wū, qǐng lì lǜ zhí, cǐ yòu jūn zhī gōng yě. jūn yǒu dìng tiān xià zhī gōng, zhòng zhī yǐ míng dé, bān hǎi nèi, xuān měi fēng sú, páng shī qín jiào, xù shèn xíng yù, lì wú kē zhèng, mín wú huái tè dūn chóng dì zú, biǎo jì jué shì, jiù dé qián gōng, wǎng bù xián zhì suī yī yǐn gé yú huáng tiān, zhōu gōng guāng yú sì hǎi, fāng zhī miè rú yě.
昔者董卓初興國難,髃後釋位以謀王室,君則攝進,首啟戎行,此君之忠於本朝也。後及黃巾反易天常,侵我三州,延及平民,君又翦之以寧東夏,此又君之功也。韓暹、楊奉專用威命,君則致討,克黜其難,遂遷許都,造我京畿,設官兆祀,不失舊物,天地鬼神於是獲乂,此又君之功也。袁術僭逆,肆於淮南,懾憚君靈,用丕顯謀,蘄陽之役,橋蕤授首,棱威南邁,術以隕潰,此又君之功也。回戈東征,呂布就戮,乘轅將返,張楊殂斃,眭固伏罪,張繡稽服,此又君之功也。袁紹逆亂天常,謀危社稷,憑恃其眾,稱兵內侮,當此之時,王師寡弱,天下寒心,莫有固志,君執大節,精貫白日,奮其武怒,運其神策,致屆官渡,大殲醜類,俾我國家拯於危墜,此又君之功也。濟師洪河,拓定四州,袁譚、高幹,咸梟其首,海盜奔迸,黑山順軌,此又君之功也。烏丸三種,崇亂二世,袁尚因之,逼據塞北,束馬縣車,一征而滅,此又君之功也。劉表背誕,不供貢職,王師首路,威風先逝,百城八郡,交臂屈膝,此又君之功也。馬超、成宜,同惡相濟,濱據河、潼,求逞所欲,殄之渭南,獻馘萬計,遂定邊境,撫和戎狄,此又君之功也。鮮卑、丁零,重譯而至,*(單于)**[箅於]*、白屋,請吏率職,此又君之功也。君有定天下之功,重之以明德,班□海內,宣美風俗,旁施勤教,恤慎刑獄,吏無苛政,民無懷慝;敦崇帝族,表繼絕世,舊德前功,罔不咸秩;雖伊尹格於皇天,周公光於四海,方之蔑如也。
zhèn wén xiān wáng bìng jiàn míng dé, zuò zhī yǐ tǔ, fēn zhī yǐ mín, chóng qí chǒng zhāng, bèi qí lǐ wù, suǒ yǐ fān chàn wáng shì, zuǒ yòu jué shì yě. qí zài zhōu chéng, guǎn cài bù jìng, chéng nán niàn gōng, nǎi shǐ shào kāng gōng cì qí tài gōng lǚ, dōng zhì yú hǎi, xī zhì yú hé, nán zhì yú mù líng, běi zhì yú wú dì, wǔ hóu jiǔ bó, shí dé zhēng zhī, shì zuò tài shī, yǐ biǎo dōng hǎi yuán jí xiāng wáng, yì yǒu chǔ rén bù gōng wáng zhí, yòu mìng jìn wén dēng wèi hóu bó, xī yǐ èr hé hǔ bì fū yuè jù chàng gōng shǐ, dà qǐ nán yáng, shì zuò méng zhǔ. gù zhōu shì zhī bù huài, yī èr guó shì lài. jīn jūn chēng pī xiǎn dé, míng bǎo zhèn gōng, fèng dá tiān mìng, dǎo yáng hóng liè, huǎn yuán jiǔ yù, mò bù lǜ bǐ, gōng gāo yú yī zhōu, ér shǎng bēi yú qí jìn, zhèn shén nǜ yān. zhèn yǐ miǎo miǎo zhī shēn, tuō yú zhào mín zhī shàng, yǒng sī jué jiān, ruò shè yuān bīng, fēi jūn yōu jì, zhèn wú rèn yān. jīn yǐ jì zhōu zhī hé dōng hé nèi wèi jùn zhào guó zhōng shān cháng shān jù lù ān píng gān líng píng yuán fán shí jùn, fēng jūn wèi wèi gōng. xī jūn xuán tǔ, jū yǐ bái máo yuán qì ěr guī, yòng jiàn yí shè. xī zài zhōu shì, bì gōng máo gōng rù wèi qīng zuǒ, zhōu shào shī bǎo chū wèi èr bó, wài nèi zhī rèn, jūn shí yí zhī, qí yǐ chéng xiàng lǐng jì zhōu mù rú gù. yòu jiā jūn jiǔ xī, qí jìng tīng zhèn mìng. yǐ jūn jīng wěi lǐ lǜ, wèi mín guǐ yí, shǐ ān zhí yè, wú huò qiān zhì, shì yòng xī jūn dà hé róng hé gè yī, xuán mǔ èr sì. jūn quàn fēn wù běn, sè rén hūn zuò, sù bó zhì jī, dà yè wéi xìng, shì yòng xī jūn gǔn miǎn zhī fú, chì xì fù yān. jūn dūn shàng qiān ràng, bǐ mín xìng xíng, shǎo zhǎng yǒu lǐ, shàng xià xián hé, shì yòng xī jūn xuān xiàn zhī lè, liù yì zhī wǔ. jūn yì xuān fēng huà, yuán fā sì fāng, yuǎn rén gé miàn, huá xià chōng shí, shì yòng xī jūn zhū hù yǐ jū. jūn yán qí míng zhé, sī dì suǒ nán, guān cái rèn xián, yú shàn bì jǔ, shì yòng xī jūn nà bì yǐ dēng. jūn bǐng guó zhī jūn, zhèng sè chù zhōng, xiān háo zhī è, mí bù yì tuì, shì yòng xī jūn hǔ bì zhī shì sān bǎi rén. jūn jiū qián tiān xíng, zhāng jué yǒu zuì, fàn guān gàn jì, mò bù zhū jí, shì yòng xī jūn fū yuè gè yī. jūn lóng xiāng hǔ shì, páng tiào bā wéi, yǎn tǎo nì jié, zhé chōng sì hǎi, shì yòng xī jūn tóng gōng yī, tóng shǐ bǎi, lú gōng shí, lú shǐ qiān. jūn yǐ wēn gōng wèi jī, xiào yǒu wèi dé, míng yǔn dǔ chéng, gǎn yú zhèn sī, shì yòng xī jūn jù chàng yī yǒu, guī zàn fù yān. wèi guó zhì chéng xiàng yǐ xià yú qīng bǎi liáo, jiē rú hàn chū zhū hóu wáng zhī zhì. wǎng qīn zāi, jìng fú zhèn mìng! jiǎn xù ěr zhòng, shí liàng shù gōng, yòng zhōng ěr xiǎn dé, duì yáng wǒ gāo zǔ zhī xiū mìng!
朕聞先王並建明德,胙之以土,分之以民,崇其寵章,備其禮物,所以藩韂王室,左右厥世也。其在周成,管、蔡不靜,懲難念功,乃使邵康公賜齊太公履,東至於海,西至於河,南至於穆陵,北至於無棣,五侯九伯,實得征之,世祚太師,以表東海;爰及襄王,亦有楚人不供王職,又命晉文登為侯伯,錫以二輅、虎賁、鈇鉞、秬鬯、弓矢,大啟南陽,世作盟主。故周室之不壞,繄二國是賴。今君稱丕顯德,明保朕躬,奉答天命,導揚弘烈,緩爰九域,莫不率俾,功高於伊、周,而賞卑於齊、晉,朕甚恧焉。朕以眇眇之身,托於兆民之上,永思厥艱,若涉淵冰,非君攸濟,朕無任焉。今以冀州之河東、河內、魏郡、趙國、中山、常山、鉅鹿、安平、甘陵、平原凡十郡,封君為魏公。錫君玄土,苴以白茅;爰契爾龜,用建頉社。昔在周室,畢公、毛公入為卿佐,周、邵師保出為二伯,外內之任,君實宜之,其以丞相領冀州牧如故。又加君九錫,其敬聽朕命。以君經緯禮律,為民軌儀,使安職業,無或遷志,是用錫君大輅、戎輅各一,玄牡二駟。君勸分務本,穡人昏作,粟帛滯積,大業惟興,是用錫君袞冕之服,赤舄副焉。君敦尚謙讓,俾民興行,少長有禮,上下咸和,是用錫君軒縣之樂,六佾之舞。君翼宣風化,爰發四方,遠人革面,華夏充實,是用錫君朱戶以居。君研其明哲,思帝所難,官才任賢,髃善必舉,是用錫君納陛以登。君秉國之鈞,正色處中,纖毫之惡,靡不抑退,是用錫君虎賁之士三百人。君糾虔天刑,章厥有罪,犯關干紀,莫不誅殛,是用錫君鈇鉞各一。君龍驤虎視,旁眺八維,掩討逆節,折衝四海,是用錫君彤弓一,彤矢百,玈弓十,玈矢千。君以溫恭為基,孝友為德,明允篤誠,感於朕思,是用錫君秬鬯一卣,珪瓚副焉。魏國置丞相已下髃卿百寮,皆如漢初諸侯王之制。往欽哉,敬服朕命!簡恤爾眾,時亮庶功,用終爾顯德,對揚我高祖之休命!
qiū qī yuè, shǐ jiàn wèi shè jì zōng miào. tiān zǐ pìn gōng sān nǚ wèi guì rén, shǎo zhě dài nián yú guó. jiǔ yuè, zuò jīn hǔ tái, záo qú yǐn zhāng shuǐ rù bái gōu yǐ tōng hé. dōng shí yuè, fēn wèi jùn wèi dōng xī bù, zhì dū wèi. shí yī yuè, chū zhì shàng shū shì zhōng liù qīng.
秋七月,始建魏社稷宗廟。天子聘公三女為貴人,少者待年於國。九月,作金虎台,鑿渠引漳水入白溝以通河。冬十月,分魏郡為東西部,置都尉。十一月,初置尚書、侍中、六卿。
mǎ chāo zài hàn yáng, fù yīn qiāng hú wèi hài, dī wáng qiān wàn pàn yīng chāo, tún xìng guó. shǐ xià hóu yuān tǎo zhī.
馬超在漢陽,復因羌、胡為害,氐王千萬叛應超,屯興國。使夏侯淵討之。
shí jiǔ nián chūn zhēng yuè, shǐ gēng jí tián. nán ān zhào qú hàn yáng yǐn fèng děng tǎo chāo, xiāo qí qī zǐ, chāo bēn hàn zhōng. hán suì xǐ jīn chéng, rù dī wáng qiān wàn bù, lǜ qiāng hú wàn yú qí yǔ xià hóu yuān zhàn, jī, dà pò zhī, suì zǒu xī píng. yuān yǔ zhū jiāng gōng xìng guó, tú zhī. shěng ān dōng yǒng yáng jùn. ān dìng tài shǒu qiū xìng jiāng zhī guān, gōng jiè zhī yuē: qiāng, hú yù yǔ zhōng guó tōng, zì dāng qiǎn rén lái, shèn wù qiǎn rén wǎng. shàn rén nán dé, bì jiāng jiào qiāng hú wàng yǒu suǒ qǐng qiú, yīn yù yǐ zì lì bù cóng biàn wèi shī yì sú yì, cóng zhī zé wú yì shì. xìng zhì, qiǎn xiào wèi fàn líng zhì qiāng zhōng, líng guǒ jiào qiāng, shǐ zì qǐng wèi shǔ guó dū wèi. gōng yuē: wú yù zhī dāng ěr, fēi shèng yě, dàn gèng shì duō ěr.
十九年春正月,始耕籍田。南安趙衢、漢陽尹奉等討超,梟其妻子,超奔漢中。韓遂徙金城,入氐王千萬部,率羌、胡萬餘騎與夏侯淵戰,擊,大破之,遂走西平。淵與諸將攻興國,屠之。省安東、永陽郡。安定太守□丘興將之官,公戒之曰:「羌,胡欲與中國通,自當遣人來,慎勿遣人往。善人難得,必將教羌、胡妄有所請求,因欲以自利;不從便為失異俗意,從之則無益事。」興至,遣校尉范陵至羌中,陵果教羌,使自請為屬國都尉。公曰:「吾預知當爾,非聖也,但更事多耳。」
sān yuè, tiān zǐ shǐ wèi gōng wèi zài zhū hóu wáng shàng, gǎi shòu jīn xǐ, chì fú yuǎn yóu guān.
三月,天子使魏公位在諸侯王上,改授金璽,赤紱、遠遊冠。
qiū qī yuè, gōng zhēng sūn quán.
秋七月,公征孫權。
chū, lǒng xī sòng jiàn zì chēng hé shǒu píng hàn wáng, jù zhòng bāo hǎn, gǎi yuán, zhì bǎi guān, sān shí yú nián. qiǎn xià hóu yuān zì xìng guó tǎo zhī. dōng shí yuè, tú bāo hǎn, zhǎn jiàn, liáng zhōu píng.
初,隴西宋建自稱河首平漢王,聚眾枹罕,改元,置百官,三十餘年。遣夏侯淵自興國討之。冬十月,屠枹罕,斬建,涼州平。
gōng zì hé féi hái.
公自合肥還。
shí yī yuè, hàn huáng hòu fú shì zuò xī yǔ fù gù tún qí xiào wèi wán shū, yún dì yǐ dǒng chéng bèi zhū yuàn hèn gōng, cí shén chǒu è, fā wén, hòu fèi chù sǐ, xiōng dì jiē fú fǎ.
十一月,漢皇后伏氏坐昔與父故屯騎校尉完書,雲帝以董承被誅怨恨公,辭甚醜惡,發聞,後廢黜死,兄弟皆伏法。
shí èr yuè, gōng zhì mèng jīn. tiān zǐ mìng gōng zhì máo tóu, gōng diàn shè zhōng jù. yǐ wèi, lìng yuē: fū yǒu xíng zhī shì wèi bì néng jìn qǔ, jìn qǔ zhī shì wèi bì néng yǒu xíng yě. chén píng qǐ dǔ xíng, sū qín qǐ shǒu xìn xié? ér chén píng dìng hàn yè, sū qín jì ruò yàn. yóu cǐ yán zhī, shì yǒu piān duǎn, yōng kě fèi hū! yǒu sī míng sī cǐ yì, zé shì wú yí zhì, guān wú fèi yè yǐ. yòu yuē: fū xíng, bǎi xìng zhī mìng yě, ér jūn zhōng diǎn yù zhě huò fēi qí rén, ér rèn yǐ sān jūn sǐ shēng zhī shì, wú shén jù zhī. qí xuǎn míng dá fǎ lǐ zhě, shǐ chí diǎn xíng. yú shì zhì lǐ cáo yuàn shǔ.
十二月,公至孟津。天子命公置旄頭,宮殿設鍾虡。乙未,令曰:「夫有行之士未必能進取,進取之士未必能有行也。陳平豈篤行,蘇秦豈守信邪?而陳平定漢業,蘇秦濟弱燕。由此言之,士有偏短,庸可廢乎!有司明思此義,則士無遺滯,官無廢業矣。」又曰:「夫刑,百姓之命也,而軍中典獄者或非其人,而任以三軍死生之事,吾甚懼之。其選明達法理者,使持典刑。「於是置理曹掾屬。
èr shí nián chūn zhēng yuè, tiān zǐ lì gōng zhōng nǚ wèi huáng hòu. shěng yún zhōng dìng xiāng wǔ yuán shuò fāng jùn, jùn zhì yī xiàn lǐng qí mín, hé yǐ wèi xīn xìng jùn.
二十年春正月,天子立公中女為皇后。省雲中、定襄、五原、朔方郡,郡置一縣領其民,合以為新興郡。
sān yuè, gōng xī zhēng zhāng lǔ, zhì chén cāng, jiāng zì wǔ dū rù dī dī rén sāi dào, xiān qiǎn zhāng hé zhū líng děng gōng pò zhī.
三月,公西征張魯,至陳倉,將自武都入氐;氐人塞道,先遣張合、朱靈等攻破之。
xià sì yuè, gōng zì chén cāng yǐ chū sàn guān, zhì hé chí. dī wáng dòu mào zhòng wàn yú rén, shì xiǎn bù fú, wǔ yuè, gōng gōng tú zhī. xī píng jīn chéng zhū jiāng qū yǎn jiǎng shí děng gòng zhǎn sòng hán suì shǒu.
夏四月,公自陳倉以出散關,至河池。氐王竇茂眾萬餘人,恃險不服,五月,公攻屠之。西平、金城諸將曲演、蔣石等共斬送韓遂首。
qiū qī yuè, gōng zhì yáng píng. zhāng lǔ shǐ dì chàn yǔ jiāng yáng áng děng jù yáng píng guān, héng shān zhú chéng shí yú lǐ, gōng zhī bù néng bá, nǎi yǐn jūn hái. zéi jiàn dà jūn tuì, qí shǒu bèi jiě sàn. gōng nǎi mì qiǎn jiě gāo zuò děng chéng xiǎn yè xí, dà pò zhī, zhǎn qí jiāng yáng rèn, jìn gōng chàn, chàn děng yè dùn, lǔ kuì bēn bā zhōng. gōng jūn rù nán zhèng, jǐn dé lǔ fǔ kù zhēn bǎo. bā hàn jiē jiàng. fù hàn níng jùn wèi hàn zhōng fēn hàn zhōng zhī ān yáng xī chéng wèi xī chéng jùn, zhì tài shǒu fèn xī shàng yōng jùn, zhì dū wèi.
秋七月,公至陽平。張魯使弟韂與將楊昂等據陽平關,橫山築城十餘里,攻之不能拔,乃引軍還。賊見大軍退,其守備解散。公乃密遣解□、高祚等乘險夜襲,大破之,斬其將楊任,進攻韂,韂等夜遁,魯潰奔巴中。公軍入南鄭,盡得魯府庫珍寶。巴、漢皆降。復漢寧郡為漢中;分漢中之安陽、西城為西城郡,置太守;分錫、上庸郡,置都尉。
bā yuè, sūn quán wéi hé féi, zhāng liáo lǐ diǎn jī pò zhī.
八月,孫權圍合肥,張遼、李典擊破之。
jiǔ yuè, bā qī xìng yí wáng pǔ hú cóng yì hóu dù huò jǔ bā yí cóng mín lái fù, yú shì fēn bā jùn, yǐ hú wèi bā dōng tài shǒu, huò wèi bā xī tài shǒu, jiē fēng liè hóu. tiān zǐ mìng gōng chéng zhì fēng bài zhū hóu shǒu xiāng.
九月,巴七姓夷王朴胡、賨邑侯杜濩舉巴夷、賨民來附,於是分巴郡,以胡為巴東太守,濩為巴西太守,皆封列侯。天子命公承制封拜諸侯守相。
dōng shí yuè, shǐ zhì míng hào hóu zhì wǔ dài fū, yǔ jiù liè hóu guān nèi hóu fán liù děng, yǐ shǎng jūn gōng.
冬十月,始置名號侯至五大夫,與舊列侯、關內侯凡六等,以賞軍功。
shí yī yuè, lǔ zì bā zhōng jiāng qí yú zhòng jiàng. fēng lǔ jí wǔ zǐ jiē wèi liè hóu. liú bèi xí liú zhāng, qǔ yì zhōu, suì jù bā zhōng qiǎn zhāng hé jī zhī.
十一月,魯自巴中將其餘眾降。封魯及五子皆為列侯。劉備襲劉璋,取益州,遂據巴中;遣張合擊之。
shí èr yuè, gōng zì nán zhèng hái, liú xià hóu yuān tún hàn zhōng.
十二月,公自南鄭還,留夏侯淵屯漢中。
èr shí yī nián chūn èr yuè, gōng hái yè. sān yuè rén yín, gōng qīn gēng jí tián. xià wǔ yuè, tiān zǐ jìn gōng jué wèi wèi wáng. dài jùn wū wán xíng dān yú pǔ fù lú yǔ qí hóu wáng lái cháo. tiān zǐ mìng wáng nǚ wèi gōng zhǔ, shí tāng mù yì. qiū qī yuè, xiōng nú nán dān yú hū chú quán jiāng qí míng wáng lái cháo, dài yǐ kè lǐ, suì liú wèi, shǐ yòu xián wáng qù bēi jiān qí guó. bā yuè, yǐ dà lǐ zhōng yáo wèi xiāng guó.
二十一年春二月,公還鄴。三月壬寅,公親耕籍田。夏五月,天子進公爵為魏王。代郡烏丸行單于普富盧與其侯王來朝。天子命王女為公主,食湯沐邑。秋七月,匈奴南單于呼廚泉將其名王來朝,待以客禮,遂留魏,使右賢王去卑監其國。八月,以大理鍾繇為相國。
dōng shí yuè, zhì bīng, suì zhēng sūn quán, shí yī yuè zhì qiào.
冬十月,治兵,遂征孫權,十一月至譙。
èr shí èr nián chūn zhēng yuè, wáng jūn jū cháo, èr yuè, jìn jūn tún jiāng xī hǎo xī. quán zài rú xū kǒu zhú chéng jù shǒu, suì bī gōng zhī, quán tuì zǒu. sān yuè, wáng yǐn jūn hái, liú xià hóu dūn cáo rén zhāng liáo děng tún jū cháo.
二十二年春正月,王軍居巢,二月,進軍屯江西郝溪。權在濡須口築城拒守,遂逼攻之,權退走。三月,王引軍還,留夏侯惇、曹仁、張遼等屯居巢。
xià sì yuè, tiān zǐ mìng wáng shè tiān zǐ jīng qí, chū rù chēng jǐng bì. wǔ yuè, zuò pàn gōng. liù yuè, yǐ jūn shī huá xīn wèi yù shǐ dài fū.
夏四月,天子命王設天子旌旗,出入稱警蹕。五月,作泮宮。六月,以軍師華歆為御史大夫。
dōng shí yuè, tiān zǐ mìng wáng miǎn shí yǒu èr liú, chéng jīn gēn chē, jià liù mǎ, shè wǔ shí fù chē, yǐ wǔ guān zhōng láng jiāng pī wèi wèi tài zǐ. liú bèi qiǎn zhāng fēi mǎ chāo wú lán děng tún xià biàn qiǎn cáo hóng jù zhī.
冬十月,天子命王冕十有二旒,乘金根車,駕六馬,設五時副車,以五官中郎將丕為魏太子。劉備遣張飛、馬超、吳蘭等屯下辯;遣曹洪拒之。
èr shí sān nián chūn zhēng yuè, hàn tài yī lìng jí běn yǔ shào fǔ gěng jì sī zhí wéi huǎng děng fǎn, gōng xǔ, shāo chéng xiàng zhǎng shǐ wáng bì yíng, bì yǔ yǐng chuān diǎn nóng zhōng láng jiāng yán kuāng tǎo zhǎn zhī.
二十三年春正月,漢太醫令吉本與少府耿紀、司直韋晃等反,攻許,燒丞相長史王必營,必與潁川典農中郎將嚴匡討斬之。
cáo hóng pò wú lán, zhǎn qí jiāng rèn kuí děng. sān yuè, zhāng fēi mǎ chāo zǒu hàn zhōng, yīn píng dī qiáng duān zhǎn wú lán, chuán qí shǒu.
曹洪破吳蘭,斬其將任夔等。三月,張飛、馬超走漢中,陰平氐強端斬吳蘭,傳其首。
xià sì yuè, dài jùn shàng gǔ wū wán wú chén dī děng pàn, qiǎn yān líng hóu zhāng tǎo pò zhī.
夏四月,代郡、上谷烏丸無臣氐等叛,遣鄢陵侯彰討破之。
liù yuè, lìng yuē: gǔ zhī zàng zhě, bì jū jí báo zhī dì. qí guī xī mén bào cí xī yuán shàng wèi shòu líng, yīn gāo wèi jī, bù fēng bù shù. zhōu lǐ yí rén zhǎng gōng mù zhī dì, fán zhū hóu jū zuǒ yòu yǐ qián, qīng dài fū jū hòu, hàn zhì yì wèi zhī péi líng. qí gōng qīng dà chén liè jiāng yǒu gōng zhě, yí péi shòu líng, qí guǎng wèi zhào yù, shǐ zú jiān róng.
六月,令曰:「古之葬者,必居瘠薄之地。其規西門豹祠西原上為壽陵,因高為基,不封不樹。周禮頉人掌公墓之地,凡諸侯居左右以前,卿大夫居後,漢制亦謂之陪陵。其公卿大臣列將有功者,宜陪壽陵,其廣為兆域,使足兼容。」
qiū qī yuè, zhì bīng, suì xī zhēng liú bèi, jiǔ yuè, zhì zhǎng ān.
秋七月,治兵,遂西征劉備,九月,至長安。
dōng shí yuè, wǎn shǒu jiāng hóu yīn děng fǎn, zhí nán yáng tài shǒu, jié lüè lì mín, bǎo wǎn. chū, cáo rén tǎo guān yǔ, tún fán chéng, shì yuè shǐ rén wéi wǎn.
冬十月,宛守將侯音等反,執南陽太守,劫略吏民,保宛。初,曹仁討關羽,屯樊城,是月使仁圍宛。
èr shí sì nián chūn zhēng yuè, rén tú wǎn, zhǎn yīn.
二十四年春正月,仁屠宛,斬音。
xià hóu yuān yǔ liú bèi zhàn yú yáng píng, wèi bèi suǒ shā. sān yuè, wáng zì zhǎng ān chū xié gǔ, jūn zhē yào yǐ lín hàn zhōng, suì zhì yáng píng. bèi yīn xiǎn jù shǒu.
夏侯淵與劉備戰於陽平,為備所殺。三月,王自長安出斜谷,軍遮要以臨漢中,遂至陽平。備因險拒守。
xià wǔ yuè, yǐn jūn hái zhǎng ān.
夏五月,引軍還長安。
qiū qī yuè, yǐ fū rén biàn shì wèi wáng hòu. qiǎn yú jìn zhù cáo rén jī guān yǔ. bā yuè, hàn shuǐ yì, guàn jìn jūn, jūn méi, yǔ huò jìn, suì wéi rén. shǐ xú huǎng jiù zhī.
秋七月,以夫人卞氏為王后。遣于禁助曹仁擊關羽。八月,漢水溢,灌禁軍,軍沒,羽獲禁,遂圍仁。使徐晃救之。
jiǔ yuè, xiāng guó zhōng yáo zuò xī cáo yuàn wèi fěng fǎn miǎn.
九月,相國鍾繇坐西曹掾魏諷反免。
dōng shí yuè, jūn hái luò yáng. sūn quán qiǎn shǐ shàng shū, yǐ tǎo guān yǔ zì xiào. wáng zì luò yáng nán zhēng yǔ, wèi zhì, huǎng gōng yǔ, pò zhī, yǔ zǒu, rén wéi jiě. wáng jūn mó bēi.
冬十月,軍還洛陽。孫權遣使上書,以討關羽自效。王自洛陽南征羽,未至,晃攻羽,破之,羽走,仁圍解。王軍摩陂。
èr shí wǔ nián chūn zhēng yuè, zhì luò yáng. quán jī zhǎn yǔ, chuán qí shǒu.
二十五年春正月,至洛陽。權擊斬羽,傳其首。
gēng zǐ, wáng bēng yú luò yáng, nián liù shí liù. yí lìng yuē: tiān xià shàng wèi ān dìng, wèi dé zūn gǔ yě. zàng bì, jiē chú fú. qí jiāng bīng tún shù zhě, jiē bù dé lí tún bù. yǒu sī gè lǜ nǎi zhí. liǎn yǐ shí fú, wú cáng jīn yù zhēn bǎo. shì yuē wǔ wáng. èr yuè dīng mǎo, zàng gāo líng.
庚子,王崩於洛陽,年六十六。遺令曰:「天下尚未安定,未得遵古也。葬畢,皆除服。其將兵屯戍者,皆不得離屯部。有司各率乃職。斂以時服,無藏金玉珍寶。「諡曰武王。二月丁卯,葬高陵。
píng yuē: hàn mò, tiān xià dà luàn, xióng háo bìng qǐ, ér yuán shào hǔ sōu sì zhōu, qiáng shèng mò dí. tài zǔ yùn chóu yǎn móu, biān tà yǔ nèi, qù shēn shāng zhī fǎ shù, gāi hán bái zhī qí cè, guān fāng shòu cái, gè yīn qí qì, jiǎo qíng rèn suàn, bù niàn jiù è, zhōng néng zǒng yù huáng jī, kè chéng hóng yè zhě, wéi qí míng lüè zuì yōu yě. yì kě wèi fēi cháng zhī rén, chāo shì zhī jié yǐ.
評曰:漢末,天下大亂,雄豪並起,而袁紹虎摉四州,強盛莫敵。太祖運籌演謀,鞭撻宇內,閴申、商之法術,該韓、白之奇策,官方授材,各因其器,矯情任算,不念舊惡,終能總御皇機,克成洪業者,惟其明略最優也。抑可謂非常之人,超世之傑矣。