strong zuò huái néng bù luàn bǐng zhèng zì wú piān strong
坐懷能不亂 秉正自無偏
yì zhe rú lán, shī yǒng niǎo míng. dí xiá chéng zhēng měi, jué wéi yǒu shēng. pín jiàn xiāng xù, fù guì wù shī. shì yí xīn zhēn, jī xiá qíng mì. dàn yí shuǐ ér gù yí lǎo, sī bù kuì wǔ lún zhī yī.
《易》著如蘭,《詩》詠鳥鳴。滌瑕成徵媺,厥唯友生。貧賤相恤,富貴勿失。勢移心貞,跡遐情密。淡疑水而固疑潦,斯不愧五倫之一。
péng yǒu zhēn
《朋友箴》
dāng chū liú xiào biāo céng zuò guǎng jué jiāo lùn, zhe shí shuō yǒu dào de báo: cái jǐn jiāo shū, shì yí jiāo duàn jiàn lì xiāng zhēng, jiàn wēi xiāng qì hū rán xiāng yǔ, kě tīng wěn jǐng, yí dào yào jǐn chù, biàn zhǐ gù le zì jǐ. jiù rú wǒ cháo yān huàn lǐ guǎng dé chǒng, jiāo jié de biàn chuán fèng yǔ guān. yǒu liǎng gè hǎo péng you, píng rì yǐ dào xué zì lì de. tán jí lǐ guǎng dé chǒng zhī shì, yī gè dào: qǐ yǒu xiàng yān nú qū xī zhī lǐ? dào cì rì, zhè gè péng yǒu bèi le tā qù jiàn shí, bù liào yǐ xiān zài nà lǐ duō shí le, cǐ shì qū lì. jiù shì shàng nián nì dǎng yòng shì shí, gōng jī yáng zuǒ de, nèi zhōng piān yǒu yáng zuǒ zhī jiāo dàn shè cuī wèi de, nèi zhōng piān yǒu cuī wèi zhī yǐ. cǐ qǐ gù yì yào hài rén? bù guò yào bì yī shí zhī hài. bù zhī zhè xiē rén yuán yě bù kān wèi yǒu de. yǒu tā de yě jiù shì méi yǎn zhū, bù shí rén de rén. ruò shì wǒ, yào yǒu tā, bì jìng yào xìn dé tā guò. shì gǔ shí fàn zhāng, qiān lǐ bù wàng jī shǔ zhī yuē shì jīn shí wáng fèng zhōu yǔ yáng jiāo shān, bù bì lì hài, tuō qī jì zǐ. wǒ yī wèi rén yǒu, yě yào shì gǔ shí páng dé gōng yǔ sī mǎ huī, bǐ cǐ tōng jiā, bù zhī shuí kè shuí zhǔ shì jīn shí mǎ shì quán dài xú yǒu zhēn, shòu xíng bīn sǐ, bù kěn wàng zhāo. dào hòu lái xú yǒu zhēn zài yù shí, xǔ tā jié qīn, chū yù huǐ le, tā quán bù jiè yì. zhè cái bù kuì péng yǒu. ruò shuō yī gè yīn yǒu jí yǒu, bù kěn fù tuō, bǐ cǐ xiāng bào, zhè yě shì bù duō jiàn de rén.
當初劉孝標曾做《廣絕交論》,着實說友道的薄:財盡交疏,勢移交斷;見利相爭,見危相棄;忽然相與,可聽刎頸,一到要緊處,便只顧了自己。就如我朝閹宦李廣得寵,交結的便傳奉與官。有兩個好朋友,平日以道學自勵的。談及李廣得寵之事,一個道:「豈有向閹奴屈膝之理?」到次日,這個朋友背了他去見時,不料已先在那裡多時了,此是趨利。就是上年逆黨用事時,攻擊楊、左的,內中偏有楊、左知交;彈射崔、魏的,內中偏有崔、魏知已。此豈故意要害人?不過要避一時之害。不知這些人原也不堪為友的。友他的也就是沒眼珠,不識人的人。若是我,要友他,畢竟要信得他過。似古時范張,千里不忘雞黍之約;似今時王鳳洲與楊焦山,不避利害,托妻寄子。我一為人友,也要似古時龐德公與司馬徽,彼此通家,不知誰客誰主;似今時馬士權待徐有貞,受刑瀕死,不肯妄招。到後來徐有貞在獄時,許他結親,出獄悔了,他全不介意。這才不愧朋友。若說一個因友及友,不肯負托,彼此相報,這也是不多見的人。
rú jīn què shuō yī gè rén, wǒ cháo jiān shēng, xìng qín míng zhù, zì fèng yí, hú guǎng jiā yú rén shì. zǎo nián sàng mǔ, suí fù zài jīng zuò gè shàng lín yuàn jiān fù, biàn zuò jīng guān zǐ dì nà le jiān zài běi jīng. hòu biān dīng yōu huí jiā, dìng le gè méi shì, shàng wèi zuò qīn. jí zhì fú mǎn, yòu zhí xiāng shì, tā dào dài xiāng shì huí lái bì yīn. dài le yī gè jiā rén, jiào zuò qín huái, yī gè xiǎo sī jiào zuò qín jīng, shōu shí le xíng lǐ, tǎo le yī zhī chuán, zì zhǎng jiāng ér xià. zhǐ jiàn:
如今卻說一個人,我朝監生,姓秦名翥,字鳳儀,湖廣嘉魚人氏。早年喪母,隨父在京做個上林苑監副,便做京官子弟納了監在北京。後邊丁憂回家,定了個梅氏,尚未做親。及至服滿,又值鄉試,他道待鄉試回來畢姻。帶了一個家人,叫做秦淮,一個小廝叫做秦京,收拾了行李,討了一隻船,自長江而下。只見:
shuǐ lián tiān qù bái, shān jiā àn lái qīng,
水連天去白,山夾岸來青,
wěi pǔ xuān fēng yè, yú líng jù wǎn xīng.
葦浦喧風葉,漁舲聚晚星。
yí lù lái, bù yī rì, yǐ dào yáng zhōu. qín fèng yí xiǎng qǐ yǒu yī gè péng yǒu, xìng shí, míng kě lì, zì bù lín, biàn yào qù fǎng tā. bù zhī zhè shí bù lín yě shì jiā yú rén, zuò rén gāo huá tì tǎng, yǒu dǎn qì, duō zhì chéng, yǔ rén rán nuò bù qīn. shào nián yě nòng bā gǔ tóu zuò wén zì, lèi jǔ bù dì, dào: dà zhàng fū zěn me suí zhè jǐ gè tóng chòu xiǎo ér, jīn rì bài mén shēng, míng rì tǎo jiàn shū, bó zhè xū míng. jiù piē le shū, zuò xiē gǔ wén shī gē, dàn qín jī jiàn, xiě zì huì huà. què bù kěn xué zhè xiē jiǎ shān rén jiǎ mò kè, yī wèi nú yán bì xī de pěng cū tuǐ, ā dà luǎn bāo qiú jiàn shū, dōng zǒu xī bēn zuān guǎn jiā, rú xiōng ruò dì. zhǐ yīn tā yǒu le cái, yòu yǒu xiá qì, jìn shēn dōu yǔ tā xiāng jiāo, cháng wǎng lái liǎng jīng. cǐ shí qiáo yù zài yáng zhōu chéng zhuān jiē shàng.
一路來,不一日,已到揚州。秦鳳儀想起有一個朋友,姓石,名可礪,字不磷,便要去訪他。不知這石不磷也是嘉魚人,做人高華倜儻,有膽氣,多至誠,與人然諾不侵。少年也弄八股頭做文字,累舉不第,道:「大丈夫怎麼隨這幾個銅臭小兒,今日拜門生,明日討薦書,博這虛名。」就撇了書,做些古文詩歌,彈琴、擊劍,寫字、繪畫。卻不肯學這些假山人、假墨客,一味奴顏婢膝的捧粗腿,呵大卵胞;求薦書,東走西奔;鑽管家,如兄若弟。只因他有了才,又有俠氣,縉紳都與他相交,常往來兩京。此時僑寓在揚州城磚街上。
qín fèng yí dào chāo guān biān tíng le chuán. jiào qín huái kàn chuán, dài le qín jīng, ná le xiē hú guǎng tǔ yí: xì bì lián ròu xiāng diàn xún huáng yú zhǎ zhī lèi, yí lù lái fǎng shí bù lín.
秦鳳儀到鈔關邊停了船。叫秦淮看船,帶了秦京,拿了些湖廣土儀:細篦、蓮肉、湘簟、鱘鰉魚鮓之類,一路來訪石不磷。
què yě yǒu rén xiǎo dé tā, ǒu rán dé gè rén, shuō le zhù chù. xún lái, còu qiǎo shí bù lín zài jiā.
卻也有人曉得他,偶然得個人,說了住處。尋來,湊巧石不磷在家。
shù jiān tīng shì, jǐ zhū huā mù, suī wú chē mǎ yíng mén, què yě yǒu qiú shī de qǐ huà de bài fǎng de gāo péng mǎn zuò. yī jiàn fèng yí, liǎng gè shì zhì jiāo, hǎo shēng huān xǐ. máng sòng le zhè xiē rén, yán rù shū zhāi liú fàn. wèn xiē gù xiāng fēng jǐng, píng rì zhī jiāo, bìng fèng yí xiàng lái qǐ jū. suí jí zhì le jiǔ, xié jì tóng yóu méi huā lǐng.
數間廳事,幾株花木,雖無車馬盈門,卻也有求詩的、乞畫的、拜訪的高朋滿座。一見鳳儀,兩個是至交,好生歡喜。忙送了這些人,延入書齋留飯。問些故鄉風景,平日知交,並鳳儀向來起居。隨即置了酒,攜妓同游梅花嶺。
pán huán bàn shǎng. qín fèng yí bié le yào xià chuán. shí bù lín dào: gù rén nán dé xiāng yù, biàn zài cǐ wán shuǎ shù rì hé fáng?
盤桓半晌。秦鳳儀別了要下船。石不磷道:「故人難得相遇,便在此頑耍數日何妨?」
qín fèng yí dào: pà zhōu zǐ bù néng dān dài.
秦鳳儀道:「怕舟子不能擔待。」
zhǐ jiàn shí bù lín tíng le yī huì, biàn xiǎng xiē shén me dào: zhè děng, míng rì xiōng qiě wèi wǒ zàn zhù bàn shǎng, xiǎo dì hái yǒu shì xiāng tuō.
只見石不磷停了一會,便想些什麼道:「這等,明日兄且為我暫住半晌,小弟還有事相托。」
fèng yí dào: gǒng hòu.
鳳儀道:「拱候。」
cì rì, chuán jiā cuī kāi chuán, fèng yí dào: yǒu shì, qiě màn.
次日,船家催開船,鳳儀道:「有事,且慢。」
jiāng cì zǎo fàn shí, shí bù lín què zì zuò le yī chéng jiào, yòu suí zhe yī chéng jiào, jiā rén tiāo le xiē xiāng lóng xíng lǐ zhī lèi, lái dào chuán biān. qià shì shí bù lín hé yī gè èr bā nǚ zǐ. zhè nǚ zǐ shēng de:
將次早飯時,石不磷卻自坐了一乘轎,又隨着一乘轎,家人挑了些箱籠行李之類,來到船邊。恰是石不磷和一個二八女子。這女子生得:
huā yí jiāo yàn liǔ yí róu, yī duàn qīng yíng yā mò chóu.
花疑嬌艷柳疑柔,一段輕盈壓莫愁。
xié yǐ péng chuāng màn liú pàn, què rú fàn lǐ wǔ hú yóu.
斜倚蓬窗漫流盼,卻如范蠡五湖游。
xià le chuán, jiào nǚ zǐ jiàn le qín fèng yí, jiù zài cè biān zuò le. shí bù lín dào: zhè nǚ zǐ bú shì bié rén, jiù shì bì yǒu dòu zhǔ shì suǒ qǔ zhī qiè. yáng zhōu dì fāng rén jiā dōu yǎng shòu mǎ. bù lùn dà jiā xiǎo hù, dōu yǎng jǐ gè nǚ zǐ, jiào tā chuī dàn gē wǔ, suǒ rén gāo jià. gù cǐ qǔ qiè de dōu zài zhè lǐ tǎo rén. xún gè méi mā zi, dài le wǔ qī bǎi kāi yuán qián, fēng zuò chá qián, gè jiā nǚ zǐ chū lái xiāng jiàn, yǐ zì jiàn le tā jǔ dòng shēn cái méi yǎn, dōu shì yī mù kě le de. nà méi mā zi yòu xiān tā chún, děng rén kàn tā yá chǐ juǎn tā xiù, děng rén kàn tā shǒu zhǐ qiè qǐ qún zi, kàn le jiǎo lín le yòu wèn tā nián jì, nǚ zǐ dá yīng yī shēng, tīng tā shēng yīn. fèi le wǔ qī shí gè qián hún shēn xiāng dào. kè dōng zài běi jīng, guò lín qīng, yǒu gè zài jīng xiāng yǔ de nèi xiāng dòu zhǔ shì, tā guǎn lín qīng chāo guān, tuō wǒ cǐ chù qǔ qiè. xiǎo dì wèi tā qǔ le cǐ nǚ, dàn wú rén dài qù, dān yán xǔ jiǔ, zhī dào xiǎo dì fù tuō. rú jīn xián dì qù, zhèng cóng lín qīng guò, kě wèi xiǎo dì dài yī dài qù.
下了船,叫女子見了秦鳳儀,就在側邊坐了。石不磷道:「這女子不是別人,就是敝友竇主事所娶之妾。揚州地方人家都養『瘦馬』。不論大家小戶,都養幾個女子,教她吹彈歌舞,索人高價。故此娶妾的都在這裡討人。尋個媒媽子,帶了五、七百開元錢,封做茶錢,各家女子出來相見,已自見了她舉動、身材、眉眼,都是一目可了的。那媒媽子又掀她唇,等人看她牙齒;卷她袖,等人看她手指;挈起裙子,看了腳;臨了又問她年紀,女子答應一聲,聽她聲音。費了五七十個錢渾身相到。客冬在北京,過臨清,有個在京相與的內鄉竇主事,他管臨清鈔關,托我此處娶妾。小弟為他娶了此女,但無人帶去,擔延許久,只道小弟負托。如今賢弟去,正從臨清過,可為小弟帶一帶去。」
qín fèng yí tīng le, bàn rì zuò bù dé shēng. xīn lǐ xiǎng dào: tā shì guǎ nǚ, wǒ shì gū nán, diǎn diǎn chuán zhōng, zěn me róng dé? kuàng cǐ qù lù chéng èr qiān lǐ, rì yuè pō jiǔ, kǒng shēng xián yí? zhèng zài yīng bù dé tuī bù dé shí jié, zhǐ jiàn shí bù lín biàn sè dào: cǐ nǚ jiù shì xián dì yòng le, bù guò bǎi jīn, zěn me chí yí? qǔ chū yī fēng yǔ dòu zhǔ shì shū, fàng zài zhuō shàng, tā zì dēng àn qù le.
秦鳳儀聽了,半日做不得聲。心裡想道:「她是寡女,我是孤男,點點船中,怎麼容得?況此去路程二千里,日月頗久,恐生嫌疑?」正在應不得、推不得時節,只見石不磷變色道:「此女就是賢弟用了,不過百金,怎麼遲疑?」取出一封與竇主事書,放在桌上,他自登岸去了。
yī yè xīn hóng tuō biàn háng, yǔ yún wèi jì chǔ xiāng wáng,
一葉新紅托便航,雨云為寄楚襄王,
zhī jūn gù shì liǔ xià huì, bái bì yīng wán rù zhào bāng.
知君固是柳下惠,白璧應完入趙邦。
zhè shí qín fèng yí yào tuī bù néng, què bǎ yī gè shī bù shān chuān zài shēn shàng, hǎo shēng nán guò. jiù zài zhōng cāng lìng pù xià yī gè pù yǔ tā xiē sù, zì jǐ yě jiù zài nà biān yī zhāng zhuō ér shàng fén xiāng dú shū. nà nǚ zǐ shǐ chū lái yě jiāo xiū bù ān, zài chuán liǎng rì, yī xì zhī dì, rì xī zài miàn qián, yě pà bù dé xǔ duō xiū, dào yě lái chuán chá sòng shuǐ, fú shì qín fèng yí. fèng yí hǎo shēng bù guò yì.
這時秦鳳儀要推不能,卻把一個濕布衫穿在身上,好生難過。就在中艙另鋪下一個鋪與她歇宿,自己也就在那邊一張桌兒上焚香讀書。那女子始初來也嬌羞不安,在船兩日,一隙之地,日夕在面前,也怕不得許多羞,倒也來傳茶送水,服侍秦鳳儀。鳳儀好生不過意。
xíng bù guò yī èr rì, zǎo shì gāo yóu hú. zhè dì fāng yǒu sú yǔ dào: gāo yóu hú, wén zi dà rú é. hú àn shàng yǒu yī zuò lù jīn miào. zhè miào zhōng shén dào shì yī gè nǚ zǐ, shēng qián gū sǎo tóng háng bì nán, jiè sù shāng rén chuán zhōng. yè jiān wén zi duō, qí sǎo jiù sù zài shāng rén zhàng zhōng, qí gū bù kěn. bù qī wén zi lái dé duō, zì wǎn dǎ pū dào wǔ gǔ. shēn zi ruò, nòng dé jīn gǔ dōu lù, sǐ zài zhōu zhōng. hòu rén lián tā jié yì, wèi tā lì miào, jiù míng lù jīn niáng niáng.
行不過一二日,早是高郵湖。這地方有俗語道:「高郵湖,蚊子大如鵝。」湖岸上有一座露筋廟。這廟中神道是一個女子,生前姑、嫂同行避難,借宿商人船中。夜間蚊子多,其嫂就宿在商人帳中,其姑不肯。不期蚊子來得多,自晚打撲到五鼓。身子弱,弄得筋骨都露,死在舟中。後人憐她節義,為她立廟,就名「露筋娘娘」。
qín fèng yí dào zhè dì fāng, zhèng zhí qī yuè tiān qì. yī wǎn, chuán wài wén zi fēi dé rú wù, xiǎng dé shì léi, chuán lǐ biān kē tóu zhuàng nǎo dōu shì. qín fèng yí yǒu yī dǐng shā zhàng, gǎn le shù cì, yě bù néng jǐn jué. nà nǚ zǐ lái chuán huāng cù, shí bù lín bù céng wèi tā zuò dé zhàng zi, rú hé shuì dé? fèng yí shuì le, tīng tā dǎ pū zài bù tíng shǒu, yīn xiǎng qǐ lù jīn niáng niáng zhī shì. kǒng pà nán wèi le tā, jiào tā chuáng zhōng lái sù. nǚ zǐ chū shí yě zuò qiāng, hòu biān zhǐ de hé yī lái shuì zài jiǎo hòu. nà jiā tóng tīng dé, dào: wǒ jiā zhǔ jīn rì yě yǒu xiē áo bù guò le. zhè nǚ ér zi luò le diàn gāng, yě tuō bù dé bái le. dào zài nà lǐ tì zhǔ rén kuài huó, tì nǚ zǐ dān yōu.
秦鳳儀到這地方,正值七月天氣。一晚,船外蚊子飛得如霧,響得似雷,船裡邊磕頭撞腦都是。秦鳳儀有一頂紗帳,趕了數次,也不能盡絕。那女子來船慌促,石不磷不曾為她做得帳子,如何睡得?鳳儀睡了,聽她打撲再不停手,因想起露筋娘娘之事。恐怕難為了她,叫她床中來宿。女子初時也作腔,後邊只得和衣來睡在腳後。那家僮聽得,道:「我家主今日也有些熬不過了。這女兒子落了靛缸,也脫不得白了。」倒在那裡替主人快活,替女子擔憂。
shì cǐ tóng mián sù qǐ, dào zhǎng huái, rù qīng hé, guò lǚ liáng hóng, xiàng zhá hé, yǐ qù le xǔ duō rì zi.
似此同眠宿起,到長淮,入清河,過呂梁洪,向閘河,已去了許多日子。
lái dào lín qīng, zhǐ jiàn qín fèng yí xiě le gè míng tiě, jiào xiǎo sī ná le shí bù lín zhè fēng shū, lái jiàn dòu zhǔ shì. xiǎo sī bǎ shū niē niē dào: zhǐ pà bú shì yuán fēng le.
來到臨清,只見秦鳳儀寫了個名帖,叫小廝拿了石不磷這封書,來見竇主事。小廝把書捏捏道:「只怕不是原封了。」
dào le yá mén, cì hou le bàn shǎng, qǐng xiāng jiàn. jiàn le, sòng shàng shí bù lín zhè fēng shū, liú chá, wèn xià chù, shuō zài chuán zhōng.
到了衙門,伺候了半晌,請相見。見了,送上石不磷這封書,留茶,問下處,說在船中。
dòu zhǔ shì jiù lái huí bài. kàn jiàn shì zhǐ xiǎo zhōu, dào: xiān shēng bǎo juàn yě zài zhōu zhōng me?
竇主事就來回拜。看見是只小舟,道:「先生寶眷也在舟中麼?」
qín fèng yí dào: xué shēng zhǐ yī zhǔ yī pū, méi yǒu jiā juàn. zhǐ jiàn nà zhǔ shì liǎn sè yī biàn, chī le yī zhōng chá jiù huí.
秦鳳儀道:「學生只一主一仆,沒有家眷。」只見那主事臉色一變,吃了一盅茶就回。
zuò zài chuān táng, hǎo shēng bù kuài, xīn lǐ xiǎng dào: zhè shí bù lín hǎo méi lái yóu! zhè děng yī gè biāo zhì hòu shēng, yòu méi jiā juàn, yòu qiān yú lǐ lù, yuè yú rì zi, nǐ bǎo dé tā liǎng gè méi shì me? yě bù sòng xià chéng qǐng jiǔ, zhǐ shì mèn zuò, dào wǎn xiǎng qǐ: shí bù lín jì wèi wǒ qǔ lái, méi gè bù shōu de lǐ. fēn fù qǔ yī chéng jiào dào shuǐ cì tái zhè nǚ zǐ. zhè nǚ zǐ bié shí shén bù shèng qíng, bǎ qín fèng yí xiè le shàng jiào.
坐在川堂,好生不快,心裡想道:「這石不磷好沒來由!這等一個標緻後生,又沒家眷,又千餘里路,月余日子,你保得他兩個沒事麼?」也不送下程請酒,只是悶坐,到晚想起:「石不磷既為我娶來,沒個不收的理。」吩咐取一乘轎到水次抬這女子。這女子別時甚不勝情,把秦鳳儀謝了上轎。
dào yá, nà zhǔ shì yī kàn, guǒ rán shì gè jué sè. yòu kàn tā jǔ zhǐ dōu dài nǚ zǐ zhī tài, lěng xiào dào: wǒ bù xìn. biàn shōu shí wò fáng ān xià, zhè yè jiù sù zài nǚ zǐ fáng zhōng.
到衙,那主事一看,果然是個絕色。又看她舉止都帶女子之態,冷笑道:「我不信。」便收拾臥房安下,這夜就宿在女子房中。
yè jiān yī shì, zhǐ jiàn qīng fēng zhà chù, luò hóng luàn fēi, chūn yì fāng hān, jiāo yīng āi zhuàn. nà dòu zhǔ shì hǎo bù kuài huó!
夜間一試,只見輕風乍觸,落紅亂飛,春意方酣,嬌鶯哀囀。那竇主事好不快活!
yòu xiǎng dào: tiān xià yǒu zhè yàng rén? shì wǒ lǎo dòu jiàn le zhè nǚ zǐ, yě jiù bù néng jìn chí. tā què yuè yú jìng bù dòng niàn, zhēn shì shèng rén le. bù céng qǐ chuáng, biàn fēn fù, jiào: qín xiàng gōng chù sòng shuāng xià chéng yī fù, xià qǐng shū: wǔ jiān yá zhōng yī xù.
又想道:「天下有這樣人?似我老竇見了這女子,也就不能禁持。他卻月余竟不動念,真是聖人了。」不曾起床,便吩咐,叫:「秦相公處送雙下程一副,下請書:午間衙中一敘。」
zhè biān jiā rén jiàn dòu zhǔ shì dài màn, dào: wǒ shuō xiǎng yǒu xiē lǎo chéng, dòu yé guài le. tiān míng, qín fèng yí yě cuī kāi chuán.
這邊家人見竇主事怠慢,道:「我說想有些老成,竇爺怪了。」天明,秦鳳儀也催開船。
jiā rén yòu dào: zài xiāo tíng, dòu yé bù xǐ huān, huò zhě xiǎo nǎi nǎi hái jì niàn xiàng gōng.
家人又道:「再消停,竇爺不喜歡,或者小奶奶還記念相公。」
zhèng kāi chuán bù shàng yī lǐ, zhǐ jiàn hòu biān yī zhī xiǎo chuán fēi gǎn lái, dào: dòu yé qǐng qín xiàng gōng! gǎn shàng sòng le xià chéng.
正開船不上一里,只見後邊一隻小船飛趕來,道:「竇爺請秦相公!」趕上送了下程。
qín fèng yí bù kěn zhuǎn qù, chāi rén sǐ bù kěn fàng, zhǐ de zhuǎn qù.
秦鳳儀不肯轉去,差人死不肯放,只得轉去。
xiāng jiàn shí, dòu zhǔ shì hǎo shēng gǎn xiè, dào: xué shēng yǒu yǎn bù shí xiān shēng, jīn zhī liǔ xià huì le. xué shēng jí xiě shū xiè shí bù lín, bèi dào zú xià bù gū suǒ tuō. jiù shì zú xià cǐ xíng, bì dìng lián jié. xué shēng céng jì bì xiāng yǒu yī jié shì: yī gè xiù cái tàn qīn, pō chuán wèi hé. yè jiān àn shàng huǒ qǐ, yī nǚ zǐ chì shēn bēn lái, zhè xiù cái biàn bǎ bèi yǔ tā yōng le. guò le yī yè huí qù. hòu lái zài chǎng zhōng, yǒu yī gè tóng hào xiù cái zuò chéng wén zì, tū rán bìng fā, dào: kě xī le zhè jǐ piān zhōng de de wén zì, yòng bù zháo. jìng yǔ le zhè xiù cái. jiē xiǎo shí, zhè xiù cái jìng gāo zhōng le. nà zuò wén zì de xiù cái lái bài, dào: shēng píng zài wén zì shàng jí jì kè, biàn yī gè zì bù kěn yǔ rén kàn. nà rì jìng xīn rán yǔ le zú xià. suī shì zú xià gāi zhōng, huò zhě hái yǒu yīn dé. zài sān wèn tā, nà jǔ rén dào: céng jì qián suì pō chuán wèi hé, yǒu yī nǚ yīn shī huǒ, chì shēn bēn wǒ, wǒ bù gǎn yǒu yī háo qīng báo, hù zhì xiǎo sòng hái, huò zhě shì cǐ shì. nà xiù cái biàn zǒu xià lái, zuò shàng liǎng gè yī dào: zú xià gāi zhōng, gāi zhōng! biàn xué shēng xiào láo yě shì yīng gāi de. qián rì nǚ zǐ, zhèng shì fáng xià. dāng rì fáng xià dào jí, xué shēng bù xìn tiān xià yǒu zhè hǎo rén, jīn rì què dé xiāng bào. zì xué shēng xiǎng qǐ lái, xiān shēng yǔ xiǎo qiè tóng zhōu yuè yú, xiān háo bù rǎn, jué shèng nà xiào lián. dàn xué shēng bù zhī hé yǐ wèi bào ěr! suí zhe qiè chū lái bài xiè, sòng liǎng míng shuǐ shǒu zuò jìn lǐ. fèng yí jiān cí.
相見時,竇主事好生感謝,道:「學生有眼不識先生,今之柳下惠了。學生即寫書謝石不磷,備道足下不辜所託。就是足下此行,必定連捷。學生曾記敝鄉有一節事:一個秀才探親,泊船渭河。夜間岸上火起,一女子赤身奔來,這秀才便把被與她擁了。過了一夜回去。後來在場中,有一個同號秀才做成文字,突然病發,道:『可惜了這幾篇中得的文字,用不着。』竟與了這秀才。揭曉時,這秀才竟高中了。那做文字的秀才來拜,道:『生平在文字上極忌刻,便一個字不肯與人看。那日竟欣然與了足下。雖是足下該中,或者還有陰德。』再三問他,那舉人道:『曾記前歲泊船渭河,有一女因失火,赤身奔我,我不敢有一毫輕薄,護至曉送還,或者是此事。』那秀才便走下來,作上兩個揖道:『足下該中,該中!便學生效勞也是應該的。前日女子,正是房下。當日房下道及,學生不信天下有這好人,今日卻得相報。』自學生想起來,先生與小妾同舟月余,纖毫不染,絕勝那孝廉。但學生不知何以為報耳!」隨着妾出來拜謝,送兩名水手作贐禮。鳳儀堅辭。
dòu zhǔ shì dào: liáo bèi jīng dǐ xīn shuǐ, bù bì gù cí. yòu qín xiàng gōng guǎn jiā, yě shǎng yín èr liǎng. zì xiě shū xiè bù lín qù le. zhèng shì:
竇主事道:「聊備京邸薪水,不必固辭。」又秦相公管家,也賞銀二兩。自寫書謝不磷去了。正是:
lín qí yī nuò zhòng qiān jīn, kěn juàn hóng yán fù cùn xīn.
臨岐一諾重千金,肯眷紅顏負寸心。
xiào shā yù zhāng yīn ào shì, chǐ shū yóu zì fù fú chén.
笑殺豫章殷傲士,尺書猶自付浮沉。
qín fèng yí dào jīng, qià zhí sī chéng kǎo shì, qǔ le qián liè. zài xī shān xí jìng le jǐ shí, yī tǐ rù chǎng. tā shì jiān shēng, zhè mǐn zì hào zhōng, chú xiàng yǐ bō lì guà xuǎn, zhè shì zhǐ wàng xiǎo jiù, wú yì zhōng shì de. yòu yǒu mín jiān jùn xiù, zhuāng tǐ miàn yīng míng, suī rán jìn chǎng, xiě lái bù chéng wén zì de. hái yǒu pà dì bái juàn bèi tiē chū, mǎi le guǎn gòng yuàn rén, zhěng zhěng zài tǔ dì miào lǐ zuò yī rì yī yè de. shí luò kě zhōng de yě bù duō, qín fèng yí biàn zhōng le gè jīng kuí. shùn tiān fǔ zhōng chī le lù míng yàn. lí jiā yuǎn, yě bù huí qù le, réng jiù zài xī shān lǐ xí jìng.
秦鳳儀到京,恰值司成考試,取了前列。在西山習靜了幾時,一體入場。他是監生,這「皿字號」中,除向已撥歷掛選,這是只望小就,無意中式的。又有民間俊秀,裝體面應名,雖然進場,寫來不成文字的。還有怕遞白卷被貼出,買了管貢院人,整整在土地廟裡坐一日一夜的。實落可中的也不多,秦鳳儀便中了個經魁。順天府中吃了鹿鳴宴。離家遠,也不回去了,仍舊在西山里習靜。
qià hǎo dòu zhǔ shì huí jīng zhuǎn le yuán wài, bù shí sòng xīn mǐ. dào de chūn shì shí, yòu zhōng le jìn shì. dòu zhǔ shì shòu tā mì jué dào: juǎn zi yǒu chà shī, bù biàn yù lǎn. kě dài hǎi piāo xiāo gǔ jìn qù, yù chà cuò kě yǐ cā qù. yòu huáng dì bì xià sì zì, bì jìng yào zài fú zhōng, kě yǐ hé shì. qín fèng yí yòng zhè fǎ, guǒ rán dé le èr jiǎ cì jìn shì chū shēn.
恰好竇主事回京轉了員外,不時送薪米。到得春試時,又中了進士。竇主事授他秘訣道:「卷子有差失,不便御覽。可帶海螵蛸骨進去,遇差錯可以擦去。又『皇帝陛下』四字,畢竟要在幅中,可以合式。」秦鳳儀用這法,果然得了二甲賜進士出身。
wèi jí xuǎn guān, yīn yǔ tóng xiāng lǐ tiān xiáng jìn shì tóng nián lín zhì jí shì jiāo wǎng, bǐ cǐ dōu shàng shū lùn shí zhèng, dào: jìn jūn zǐ, tuì xiǎo rén, qīng zhèng běn, kāi yán lù, chù wǔ le nèi gé. piào běn dào: qín fèng yí yǔ lǐ tiān xiáng jù shòu fán jù yá mén xiàn chéng, shǐ lǎo chéng lì liàn. lì bù chéng zhǐ. tiān xiáng shòu shǎn xī xián níng xiàn xiàn chéng, fèng yí shòu guǎng xī róng xiàn xiàn chéng. fèng yí yě biàn cí le cháo, bié le dòu yuán wài.
未及選官,因與同鄉李天祥進士、同年鄰智吉士交往,彼此□(都)上疏論時政,道:「進君子,退小人,清政本,開言路」,觸忤了內閣。票本道:「秦鳳儀與李天祥俱授繁劇衙門縣丞,使老成歷練。」吏部承旨。天祥授陝西咸寧縣縣丞,鳳儀授廣西融縣縣丞。鳳儀也便辭了朝,別了竇員外。
dòu yuán wài zhe shí ān wèi yī fān dào: yān zhàng zhī dì, hǎo zì bǎo zhòng. zàn shí wài qiān, bì jìng shēng zhuǎn. nián shào shì lù zhèng zhǎng, bù kě jiè yì. yòu wèi tā tǎo le yī zhāng kān hé, sòng le xiē lǐ.
竇員外着實安慰一番道:「煙瘴之地,好自保重。暫時外遷,畢竟升轉。年少仕路正長,不可介意。」又為他討了一張勘合,送了些禮。
yí lù chū lái, lù jīng yáng zhōu, qín fèng yí yòu qù jiàn le shí bù lín. shí bù lín dào: xián dì hǎo cāo shǒu! bù wéi yú xián dì xíng jiǎn wú diàn, yì qiě yú xiǎo dì tǐ miàn yǒu guāng. dāng xián dì chén yín shí, yǐ liào xián dì bì néng zhōng tuō. yīn wèn tā zuǒ qiān zhī gù, fèng yí bèi dào qí shì.
一路出來,路經揚州,秦鳳儀又去見了石不磷。石不磷道:「賢弟好操守!不惟於賢弟行撿無玷,抑且於小弟體面有光。當賢弟沉吟時,已料賢弟必能終托。」因問他左遷之故,鳳儀備道其事。
shí bù lín dào: xián dì, guān bù lùn dà xiǎo, hǎo dǎi, zǒng zhī yào wèi guó jiā gàn yī fān shì. rú jīn èr yá bù guò shì shuǐ lì qīng jūn guǎn liáng sān shì. ruò shì shuǐ lì, měi nián zài nóng gōng xiē shí, dū shuài liú tōng dī fáng, shǐ hàn shí yǒu de chē lái, shuǐ shí yǒu de xiè qù, shǐ bù zhì jī huāng, shì wèi mín, yě shì wèi guó. qīng jūn, wèi guó jiā zú jūn wǔ, yě bú yào rǎo hài wú gū. guǎn liáng, bú yào zòng xiē jiā bāo nà, kē liǎn xiǎo mín, bú yào zòng dòu hú tī hú lín jiān, yú ròu nà hù jí shí qǐ jiè, wèi guó yě yào wèi mín. rú jīn zhé guān hái yào zuò qián rèn mó yàng, jù ào de tǎo chà huí jiā, huò shì qīng wǔ tóng liè lǎn duò de xún shān wèn shuǐ, bù lǐ zhèng shì bù xiào de móu chà móu yìn, zì yì rǎo mín. zhè xū bú shì suǒ wèi ér xíng de shì. xián dì mò zuò fǔ huà kàn. yīn sòng tā zài jīn jiāo liǎng shān dēng tiào le liǎng rì.
石不磷道:「賢弟,官不論大小,好歹,總之要為國家干一番事。如今二衙不過是水利、清軍、管糧三事。若是水利,每年在農工歇時,督率流通堤防,使旱時有得車來,水時有得泄去,使不至饑荒,是為民,也是為國。清軍,為國家足軍伍,也不要擾害無辜。管糧,不要縱歇家包納,科斂小民,不要縱斗斛、踢斛、淋尖,魚肉納戶;及時起解,為國也要為民。如今謫官還要做前任模樣,倨傲的討差回家,或是輕侮同列;懶惰的尋山問水,不理政事;不肖的謀差謀印,恣意擾民。這須不是索位而行的事。賢弟莫作腐話看。」因送他在金、焦兩山登眺了兩日。
bù lín jiàn liǔ zhōu zài mán yān zhàng yǔ zhōng, pà tā bù kān, lù shàng hái kǒng yǒu xiǎn zǔ, yào tóng tā dào rèn. qín fèng yí dào: xiǎo dì fú míng suǒ shǐ, xiōng hé kǔ shòu cǐ bēn shè? bù lín bù tīng, péi tā dào jiā, zuò le qīn. xiāng bāng tā gù le yī zhī dà chuán fù rèn.
不磷見柳州在蠻煙瘴雨中,怕他不堪,路上還恐有險阻,要同他到任。秦鳳儀道:「小弟浮名所使,兄何苦受此奔涉?」不磷不聽,陪他到家,做了親。相幫他雇了一隻大船赴任。
xíng le jǐ rì, zhèng guò dòng tíng, liǎng gè zuò zài chuán shàng, zòng jiǔ kuáng gē. zhǐ jiàn shàng liú fēi yě sì yī zhī chuán lái, shuǐ shǒu yī qí shī sè dào: bù hǎo le, zéi chuán lái le! shí bù lín biàn qíng dāo zài shǒu. nà chuán yǐ shì bàng jiāng guò lái, yī náo gōu zǎo dā zài chuán shàng, yī gè rén biàn tiào guò chuán lái. nà shí bù lín shǒu kuài, yī dāo kǎn duàn náo gōu. zhè biān shùn fēng, nà biān shùn shuǐ, yǐ lí le bàn lǐ duō lù. zhè qiáng dào yǐ shì huāng zhāng le, shí bù lín què yòu yī dāo duò qù. cǐ rén yī shǎn, bù jué diē rù cāng zhōng. shí bù lín jǔ dāo biàn pī, qín fèng yí shuō dào: bù kě, bù kě! zhè xiē rén jǐn yǒu pò yú jī hán, bù dé yǐ wèi dào de, kuàng qiě tā yě bù céng jié wǒ, hé bì shā tā.
行了幾日,正過洞庭,兩個坐在船上,縱酒狂歌。只見上流飛也似一隻船來,水手一齊失色道:「不好了,賊船來了!」石不磷便擎刀在手。那船已是傍將過來,一撓鈎早搭在船上,一個人便跳過船來。那石不磷手快,一刀砍斷撓鈎。這邊順風,那邊順水,已離了半里多路。這強盜已是慌張了,石不磷卻又一刀剁去。此人一閃,不覺跌入艙中。石不磷舉刀便劈,秦鳳儀說道:「不可,不可!這些人盡有迫於饑寒,不得已為盜的,況且他也不曾劫我,何必殺他。」
shí bù lín dào: zhǐ kǒng wǒ men dào tā shǒu lǐ, tā bù kěn liú wǒ. biàn fú tā qǐ lái, zhǐ jiàn zhè rén ā:
石不磷道:「只恐我們到他手裡,他不肯留我。」便扶他起來,只見這人呵:
kuò é tū rán rú bào, shū móu jiǒng jiǒng rú xīng.
闊額突然如豹,疏眸炯炯如星。
hú xū yī bù shì gāng zhēn, qǐ kǒu shēng tóng léi zhèn.
鬍鬚一部似鋼針,啟口聲同雷震。
bìng wú yī háo jù qiè. qín fèng yí dào: hǎo yī gè hǎo hàn! kuài qǔ jiǔ yǔ tā yā jīng.
並無一毫懼怯。秦鳳儀道:「好一個好漢!快取酒與他壓驚。」
qín huái dào: zhè shì xiè dài wáng bù shā ēn le. chī jiǔ shí, zhǐ jiàn tā láng tūn hǔ jué, yě méi yǒu yī háo xiū chǐ.
秦淮道:「這是謝大王不殺恩了。」吃酒時,只見他狼吞虎嚼,也沒有一毫羞恥。
qín fèng yí dào: wǒ kàn xiōng yí dù yīng fēi cháng rén. dàn sī xiōng zài cǐ hú xíng, bù zhī shā le duō shǎo rén, shǐ rén qī hào zi kū. ruò shǐ fāng cái xiōng yī shī shǒu, kǒng xiōng qī zǐ yì fù rú cǐ, xiōng hé bù gǎi zhī.
秦鳳儀道:「我看兄儀度應非常人。但思兄在此胡行,不知殺了多少人,使人妻號子哭。若使方才兄一失手,恐兄妻子亦復如此,兄何不改之。」
nà rén dào: wǒ guǎng xī shú miáo. měi nián xià qiū zhī jiāo, bì jìng chū lái jié lüè. jīn chéng fēn fù, biàn dāng gǎi háng.
那人道:「我廣西熟苗。每年夏秋之交,畢竟出來劫掠。今承吩咐,便當改行。」
zhèng yǐn jiǔ shí, chuán shàng rén yòu hǎn dào: zéi yòu lái le! què shì zéi chuán dào zéi shǒu bèi shā, qí lái bào chóu. sì lǔ bā jiǎng, fēi shì gǎn lái.
正飲酒時,船上人又喊道:「賊又來了!」卻是賊船道賊首被殺,齊來報仇。四櫓八槳,飛似趕來。
jiāng jìn chuán, nà rén dào: bù dé wú lǐ! zhè gān rén zhǐ bǎ chuán bàng lǒng lái, dōu bù dòng shǒu. zhè rén biàn huī shǒu xiàng qín fèng yí shí bù lín xiè le, yī yuè ér guò, qí chuán yī jiù jiàn bān qù le.
將近船,那人道:「不得無禮!」這干人只把船傍攏來,都不動手。這人便揮手向秦鳳儀、石不磷謝了,一躍而過,其船依舊箭般去了。
shí bù lín dào: ráo rén bú shì chī. ruò fāng cái kǎn le tā, rú jīn yī chuán yě bì jìng zāo hài, hái shì fèng yí yuǎn jiàn.
石不磷道:「饒人不是痴。若方才砍了他,如今一船也畢竟遭害,還是鳳儀遠見。」
fèng yí dào: ǒu rán yī āi lián tā, yě bù céng lǜ dào cǐ shì.
鳳儀道:「偶然一哀憐他,也不曾慮到此事。」
xíng le xǔ jiǔ, dào le xiāng tán. nà biān yě dǎ fā jǐ gè rén yī zhī chuán lái yíng jiē. shí bù lín biàn yào cí huí, qín fèng yí dìng yào tā dào rèn shàng. bù yī rì, dào le rèn, zhǐ jiàn jǐng sè shèn shì xiāo tiáo. qù yè shàng sī, yǒu de zhòng tā yī gè xīn jìn shì yǒu de dào tā cái dé jìn bù jiù shàng běn, shì gè kuáng shēng, bù lǐ tā hái yǒu de dào tā chù wǔ nèi gé, yuǎn xuǎn lái de, yào de fèng chéng nèi gé, hái líng lì tā.
行了許久,到了湘潭。那邊也打發幾個人、一隻船來迎接。石不磷便要辭回,秦鳳儀定要他到任上。不一日,到了任,只見景色甚是蕭條。去謁上司,有的重他一個新進士;有的道他才得進步就上本,是個狂生,不理他;還有的道他觸忤內閣,遠選來的,要得奉承內閣,還凌轢他。
yī gè yá yǔ yī fā qí zhěng, dàn jiàn:
一個衙宇一發齊整,但見:
làn zhù qiǎo xiāng mò bǎn, tuí chuán qiáng shì hóng yán. pò dì píng dōng quē xī yǔ, jiù ruǎn mén qián pīn hòu bǔ. chuān táng bā dǒu dà, zhǐ hú chuāng měi shàn shèng gé zi sān tiáo sī shì miào táng bān, xiǔ zhú bā měi xíng gē wǎ ér jǐ piàn. gǔ zhuō bàn cún qī, jiù chuáng wú fù hóng. bì yī nán ài yuè, mén quē bù guān fēng.
爛柱巧鑲墨板,頹椽強飾紅檐。破地平東缺西宇,舊軟門前拼後補。穿堂巴斗大,紙糊窗每扇剩格子三條;私室廟堂般,朽竹笆每行擱瓦兒幾片。古桌半存漆,舊床無復紅。壁欹難礙月,門缺不關風。
hái yǒu yī bān yá yì gèng hǎo qì xiàng:
還有一班衙役更好氣象:
mén zi xū rú jǐ, zào lì bèi shì gōng. guǎn mén de xiàng xié yáng zhuō shī, mǎi bàn de yán lù xún cōng. yī chuān mào pò bù lóng zhōng, yī sì bēi tián yuàn zhōng dōu tǒng.
門子須如戟,皂隸背似弓。管門的向斜陽捉虱,買辦的沿路尋蔥。衣穿帽破步龍鍾,一似卑田院中都統。
měi rì yě shén xìng tóu:
每日也甚興頭:
lì táng de, yī tíng qīng cǎo yāo he de, liǎng bù míng wā. gào zhuàng, yǒu jǐ gè zào kōng tíng wū què zuǐ zhā zhā guì bài, yǒu yī zhī qí chū rù yáo líng è mǎ.
立堂的,一庭青草;吆喝的,兩部鳴蛙。告狀,有幾個噪空庭烏雀嘴喳喳;跪拜,有一隻騎出入搖鈴餓馬。
qín fèng yí kàn le zhè guāng jǐng, yǔ shí bù lín dào yě hǎo xiào, zuò xià yī shǒu shī, sòng shí bù lín kàn, dào:
秦鳳儀看了這光景,與石不磷倒也好笑,做下一首詩,送石不磷看,道:
qīng qīng cǎo sè yìng lián fú, huàn shě wú rén yě zì yōu.
青青草色映簾浮,宦舍無人也自幽。
yīng xiào rú shēng yǒu hán xiāng, yī tíng guāng jǐng lěng yú qiū.
應笑儒生有寒相,一庭光景冷於秋。
shí bù lín yě zuò yī shǒu:
石不磷也作一首:
kān xiào fú shēng shì jì yóu, màn jiāng qī lěng nǎo xīn tóu,
堪笑浮生似寄郵,漫將淒冷惱心頭,
xiāng xié qiě kàn yú xī shuǐ, ào shā dāng nián liǔ liǔ zhōu.
相攜且看愚溪水,傲殺當年柳柳州。
bù shù rì, shí bù lín shì gè háo shuǎng de rén, kàn zhè yá zhāi lěng luò, yòu qiě jū jú dé jǐn, bù néng gē xiào, jìng cí qín fèng yí qù le. fèng yí yǐ zì bù kān, gèng zhuàng liǔ zhōu fǔ quē táng guān. yī gè shǔ yìn èr fǔ, shì gè jǔ rén, shì nèi gé tóng xiāng. tā kàn bào xiǎo dé fèng yí shì chù tū shí xiāng xuǎn lái de, yì sī yào jiè tā xiàn gè qín láo ér, kǔ sǐ qù téng dào tā. wěi tā qù cǎi bàn dà mù, dào xiàng shān wū mán shān gè chù.
不數日,石不磷是個豪爽的人,看這衙齋冷落,又且拘局得緊,不能歌笑,竟辭秦鳳儀去了。鳳儀已自不堪,更撞柳州府缺堂官。一個署印二府,是個舉人,是內閣同鄉。他看報曉得鳳儀是觸突時相選來的,意思要借他獻個勤勞兒,苦死去騰倒他。委他去採辦大木,到象山、烏蠻山各處。
zhè shān jù shì rén jī hǎn dào chù suǒ, lǐ biān rán shé dà yǒu shù wéi, zhǎng yǒu shù shí zhàng, hǔ bào yuán náo, wú jiàn bù yǒu. bèi qín fèng yí yī huǒ shāo dé fēi zǒu, yě zhǐ shù yuè, liǎo liǎo zhè chà. tā yòu hái zēng xián tā mí fèi, zài jiā zhù dé bù shàng wǔ qī rì, yòu dào gè dòng shú miáo lěi nián tuō qiàn liáng wèi wán, zhe tā dào dòng zhēng shōu. zhè xiē miáo zǐ yǒu liǎng zhǒng: yī zhǒng shēng miáo, yī zhǒng shú miáo. shēng miáo shì bù nà liáng dāng chà de. shú miáo shì nà liáng dāng chà de, zhǐ shì tān cái hǎo shā, què shì yì bān.
這山俱是人跡罕到處所,裡邊蚺蛇大有數圍,長有數十丈,虎、豹、猿、猱,無件不有。被秦鳳儀一火燒得飛走,也只數月,了了這差。他又還憎嫌他糜費,在家住得不上五七日,又道各峒熟苗累年拖欠糧未完,着他到峒徵收。這些苗子有兩種:一種生苗,一種熟苗。生苗是不納糧當差的。熟苗是納糧當差的,只是貪財好殺,卻是一般。
yá mén lǐ rén jiē zhe zhè chà wěi de pái, gè rén dōu chī yī jīng dào: zhè suǒ zài méi qián zhuàn, hái yào péi xìng mìng, zhè suǒ zài nǎ gè qù? nǐ gào jià, wǒ tuō bìng, dōu duǒ le. zhǐ yǒu jǐ gè chī diǎn dìng le, tuī bù qù de, gòng sì gè zào lì, yī gè mǎ fū, yī gè sǎn fū, yī gè shū shǒu, yī gè mén zi.
衙門裡人接着這差委的牌,各人都吃一驚道:「這所在沒錢賺,還要賠性命,這所在哪個去?」你告假,我託病,都躲了。只有幾個吃點定了,推不去的,共四個皂隸,一個馬夫,一個傘夫,一個書手,一個門子。
chū dé chéng, yī gè shū shǒu bù jiàn le. jiāng cì dào shān biān, yī gè sǎn fū bǎ sǎn pū dì shuǎi zài dì xià, zhuāng dù téng zài bù qǐ lái, zhǐ de yóu mén zi dǎ sǎn. nà kāi lù de zào lì yòu duǒ le. méi nài hé zì dài le jiāng, jiào mǎ fū hè dào.. nà mén zǐ dào: lǎo hǔ lái le! hǎn le yī shēng, liǎng gè yòu duǒ le xū jìng. qín fèng yí kàn le yòu hǎo nǎo, yòu hǎo xiào, luò luò tuō tuō zhèng xìn zhe mǎ zǒu qù. nà shān qiě shì xiǎn jùn:
出得城,一個書手不見了。將次到山邊,一個傘夫把傘「撲」地甩在地下,裝肚疼再不起來,只得由門子打傘。□□□□(那開路的)皂隸又躲了。沒奈何□□□□□□(自帶了韁,叫)馬夫喝道。□□□□。(那門子道):「老虎來了!」喊了一聲,□□□□□(兩個又躲了)魆靜。秦鳳儀□□(看了)又好惱,又好笑,落落脫脫正信着馬走去。那山且是險峻:
gǔ àn bù róng rì, shān gāo cháng jiē yún.
谷暗不容日,山高常接雲。
shí héng yū mǎ zú, liú pù shī rén jīn.
石橫紆馬足,流瀑濕人巾。
qín fèng yí zhèng méi bǎi bō shí, zhǐ tīng dé zhú xiǎo lǐ sù sù xiǎng, zuān chū liǎng gè rén lái. qín fèng yí dào: nǐ shì líng yán dòng shú miáo me? wǒ shì nǐ fù mǔ guān. nǐ kuài lái yǔ wǒ kòng mǎ, yǐn wǒ dòng lǐ qù. zhè miáo zǐ kàn liǎo bù dòng.
秦鳳儀正沒擺撥時,只聽得竹篠里簌簌響,鑽出兩個人來。秦鳳儀道:「你是靈岩峒熟苗麼?我是你父母官。你快來與我控馬,引我峒里去。」這苗子看了不動。
qín fèng yí dào: wǒ shì cuī nǐ liáng de, nǐ kuài tóng wǒ zǒu. zhǐ jiàn zhè miáo zǐ biàn yě wèi tā dài le mǎ jìn qù. guò le jǐ gè shān tóu, jiàn yǒu rén jiā. zhú lí máo shè, yě chéng cūn jǐng. zǒu chū xiē rén lái, yán yǔ zhū rén lí, shēn shàng chuān jiàn zá sè cǎi yī, yāo jǐn yī fāng bù, hòu biān chuí yī tiáo, shì gǒu wěi yì bān. nǚ rén jiào fū niáng, chuān hóng zhe lǜ, ěr dài jīn huán, yě yǒu yán sè.
秦鳳儀道:「我是催你糧的,你快同我走。」只見這苗子便也為他帶了馬進去。過了幾個山頭,漸有人家。竹籬茅舍,也成村景。走出些人來,言語侏[亻離],身上穿件雜色彩衣,腰緊一方布,後邊垂一條,似狗尾一般。女人叫夫娘,穿紅着綠,耳帶金環,也有顏色。
jiàn zhè liǎng gè rén wèi tā qiān mǎ, dào: shì nǐ yé niáng lái?
見這兩個人為他牽馬,道:「是你爺娘來?」
zhè liǎng gè huí dào: dào shì zán men fù mǔ guān.
這兩個回道:「道是咱們父母官。」
yí lù yǐn qù, tīng dé rén fēn fēn dào: tóu mù lái le! què shì yī gè miáo tóu zǒu lái.
一路引去,聽得人紛紛道:「頭目來了!」卻是一個苗頭走來。
kàn le qín fèng yí biàn bài dào: ēn rén zěn dào zhè gè suǒ zài lái? fèng yí yī kàn, zhèng shì chuán shàng bù shā tā de qiáng dào.
看了秦鳳儀便拜道:「恩人怎到這個所在來?」鳳儀一看,正是船上不殺他的強盜。
qín fèng yí tiào xià mǎ dào: wǒ zài cǐ zuò le gè róng xiàn xiàn chéng. fǔ guān wěi wǒ lái cuī liáng.
秦鳳儀跳下馬道:「我在此做了個融縣縣丞。府官委我來催糧。」
zhè miáo mù dào: cuī liáng zài méi yī gè jìn wǒ dòng lái de. rú jīn yǒu wǒ zài, bù fáng qiě dào wǒ jiā zuò dì, wǒ cuī yǔ fù mǔ.
這苗目道:「催糧再沒一個進我峒來的。如今有我在,不妨且到我家坐地,我催與父母。」
dào tā jiā lǐ, hū nú shǐ bì, bù xià yī gè shì huàn zhī jiā. bǎi liè xióng zhǎng lù pú shān jī yě wèi yǔ cūn jiǔ. qín fèng yí jiào nà rén tóng zuò, nà rén dào: tóng zuò, fù mǔ tǐ biàn bù zūn le. biàn qù qiāo qǐ tóng gǔ, tuó qiāng nòng bàng, gǎn shàng xǔ duō rén lái.
到他家裡,呼奴使婢,不下一個仕宦之家。擺列熊掌、鹿脯、山雞、野味與村酒。秦鳳儀叫那人同坐,那人道:「同坐,父母體便不尊了。」便去敲起銅鼓,駝槍弄棒,趕上許多人來。
tā yǔ tā bù zhī jiǎng xiē shén me, yòu zhe rén qù gè dòng shuō le. bù sān rì zhī jiān, yín zi de bù de mǐ gǔ de dōu ná lái. nà rén dào: dōu yào sòng chū dòng qù. zì jǐ yǔ qín fèng yí kòng mǎ, yǐn le zhè xiē rén xiāng suí sòng dào shān kǒu, sǎ lèi ér bié.
他與他不知講些什麼,又着人去各峒說了。不三日之間,銀子的、布的、米谷的都拿來。那人道:「都要送出峒去。」自己與秦鳳儀控馬,引了這些人相隨送到山口,灑淚而別。
qín fèng yí zì qǐ dì fāng fū, bān sòng dào fǔ, jī nián liáng mǐ dōu xiāo. èr fǔ yòu dào tā dé dòng miáo de zāng, bǎi bān nán wèi.
秦鳳儀自起地方夫,搬送到府,積年糧米都消。二府又道他得峒苗的贓,百般難為。
qià xǐ de yī gè xīn tài fǔ lái, zhè tài fǔ zhèng shì dòu yuán wài. lín chū jīng shí, qù jiàn nèi gé. nèi gé xiāng jiàn dào: zhè dì fāng shì gè yān zhàng dì fāng, dāng rì céng yǒu yī gè kuáng shēng wàng yán shí zhèng, xuǎn zài nà biān róng xiàn zuò gè xiàn chéng. zhè gè rén bù zhī hái zài fǒu? dàn shì zhè gè bù hǎo dì fāng, zěn bǎ xiān shēng xuǎn qù? qiě zàn qù nián yú, xué shēng zuò zhǔ, bì jìng yào yōu zhuó zú xià.
恰喜得一個新太府來,這太府正是竇員外。臨出京時,去見內閣。內閣相見道:「這地方是個煙瘴地方,當日曾有一個狂生妄言時政,選在那邊融縣做個縣丞。這個人不知還在否?但是這個不好地方,怎把先生選去?且暫去年余,學生做主,畢竟要優擢足下。」
dòu zhī fǔ wěi wěi lián shēng ér tuì. xīn xià biàn xiǎng dào: zěn lǎo chù shēng nǐ fáng xián bìng guó, zǔ sè yán lù, bǎ yī gè yán guān nòng dào nà xiāng, hái fàng tā bù guò? xiǎng qǐ, zhèng shì qín fèng yí.
竇知府唯唯連聲而退。心下便想道:「怎老畜生你妨賢病國,阻塞言路,把一個言官弄到那廂,還放他不過?」想起,正是秦鳳儀。
yòu pà tā yǒu xiǎo rén chéng nèi gé zhī yì, huò zhě hài tā, jí qǐ shēn shàng rèn. zhǐ jiàn bù céng chū chéng, yǒu yī gè kē dào sòng shū dào: qín shēng kuáng zào, wéi zú xià liào lǐ zhī. dòu zhī fǔ kàn le dà nǎo.
又怕他有小人承內閣之意,或者害他,即起身上任。只見不曾出城,有一個科道送書道:「秦生狂躁,唯足下料理之。」竇知府看了大惱。
lù jīng yáng zhōu, wén shí bù lín bù zài, yě bù xún fǎng. wèi dào rèn, zhǎng chà lái yíng, biàn wèn: róng xiàn qín xiàn chéng hǎo me? zhòng rén dōu dào tā hǎo.
路經揚州,聞石不磷不在,也不尋訪。未到任,長差來迎,便問:「融縣秦縣丞好麼?」眾人都道他好。
dào le rèn, tóng zhī jiāo pán kù zàng wén juǎn, nèi yǒu gè guān xián fǒu. zhǐ jiàn zhōng jiān qín fèng yí de kǎo yǔ dào:
到了任,同知交盤庫藏文卷,內有「各官賢否」。只見中間秦鳳儀的考語道:
shì cái ào wù, dú huò bìng mín.
恃才傲物,黷貨病民。
dòu zhī fǔ kàn le yī xiào, dào: lǎo xiān shēng, qín shēng de zuì dāng lù, yǔ wǒ nǐ hé gān? wǒ men dāng wèi guó xī cái, xián yuē xián, fǒu yuē fǒu, qǐ dé wèi rén zuò yīng quǎn. nòng dé yī gè èr fǔ xiū jiàn mǎn miàn, dào chéng le yī gè chóu xì.
竇知府看了一笑,道:「老先生,秦生得罪當路,與我、你何干?我們當為國惜才,賢曰『賢』,否曰『否』,豈得為人作鷹犬。」弄得一個二府羞漸滿面,倒成了一個讎隙。
shù yuè hòu, qín fèng yí yīn chà dào fǔ, yǔ dòu zhī fǔ xiāng jiàn, jìng liú rù sī yá. qín fèng yí zài sān bù kěn, dào shì xiá xià, dòu zhī fǔ dào: wǒ yǔ zú xià jiù rì xiāng zhī, qǐ yǐ guān zhí wèi xián? qín fèng yí zhǐ de jìn qù, bǎ kē dào suǒ tuō de shū yǔ qín fèng yí kàn le, yòu bǎ tóng zhī de kǎo yǔ yǔ kàn.
數月後,秦鳳儀因差到府,與竇知府相見,竟留入私衙。秦鳳儀再三不肯,道是轄下,竇知府道:「我與足下舊日相知,豈以官職為嫌?」秦鳳儀只得進去,把科道所託的書與秦鳳儀看了,又把同知的考語與看。
qín fèng yí dào: xiàn chéng zài cǐ, yě zhī dé zuì shí xiāng, kǒng rén zài jiā xiàn hài, jí qí jǐn chì. nián yú bēn zǒu bù néng qīn mín shì, hé cháng rǎo mín? fǎn shuō tōng huì?
秦鳳儀道:「縣丞在此,也知得罪時相,恐人□□(再加)陷害,極其謹飭。年余奔走□□□(不能親)民事,何嘗擾民?反說通賄?」
dòu zhī fǔ dào: jiān rén héng kǒu wū rén, qǐ bì rén zhī shí yǒu? biàn yǒu bù shí, yú zú xià hé huàn? kǎo yǔ wǒ zhè biān yǐ gǎi le dào:
竇知府道:「奸人橫□(口)誣人,豈必人之實有?便有不□□(實,於)足下何患?考語我這邊已改了道:
yī qín lì shì, sì zhī méng xīn.
一勤蒞事,四知盟心。
qín fèng yí dào: zhè shì tái tái péi zhí, qióng tú dé yì, dàn kǒng wèi lèi.
秦鳳儀道:「這是台臺培植,窮途德意,但恐為累。」
dòu zhī fǔ xiào dào: wèi péng yǒu de sǐ shēng yǐ zhī. tā chēn wǒ, bù guò yī xuē duó ér yǐ, hé zú jiè huái? zú xià dào zhè yī gè zhī fǔ zú zēng zhòng wǒ me? jiù jīn rì yě wèi guó jiā xī rén cái, zēng zhí qì, yuán fēi yǒu sī yú zú xià. yīn liú qín fèng yí yǐn:
竇知府笑道:「為朋友的死生以之。他嗔我,不過一削奪而已,何足介懷?足下道這一個知府足增重我麼?就今日也為國家惜人材,增直氣,原非有私於足下。」因留秦鳳儀飲:
zuò kè gòng tiān yá, xiāng féng zuì xiǎo zhāi.
作客共天涯,相逢醉小齋。
qū yán tú suǒ chǒu, shèng dé liáng suǒ huái.
趨炎圖所丑,盛德良所懷。
liǎng gè yǐn jiǔ shí, yòu dào: qián qǔ xiǎo qiè, yǐ shì de zi. qù suì sàng ǒu, quán dé xiǎo qiè zhǔ chí zhōng kuì. dìng yào jiē chū lái xiāng jiàn.
兩個飲酒時,又道:「前娶小妾,已是得子。去歲喪偶,全得小妾主持中饋。」定要接出來相見。
zì cǐ, gè guān jiàn fǔ zūn yǔ tā xiāng zhī, yě méi rén gǎn qīng báo tā. zhǐ shì zhè èr fǔ yǔ dòu zhī fǔ hé qì, yào chū xuè zài qín fèng yí shēn shàng.
自此,各官見府尊與他相知,也沒人敢輕薄他。只是這二府與竇知府合氣,要出血在秦鳳儀身上。
xún àn àn lín shí, yī gè jiē tiē, dān jiē tā cǎi mù mào pò, shòu huì huǎn liáng. guò táng shí, àn yuàn biàn jiāng jiē tiě nèi shì qíng, bān bó dé jǐn.
巡按按臨時,一個揭貼,單揭他「采木冒破,受賄緩糧」。過堂時,按院便將揭帖內事情,扳駁得緊。
dòu fǔ zūn lì zhēng dào: cǎi mù bù néng qǔ mù, xū fèi gōng shí, shì mào pò, tā bù bàn nián cǎi le xǔ duō mù tóu. zhēng liáng bù néng wán liáng, shì de qián huǎn, tā shēn rù miáo dòng, jǐn wán jī qiàn. hái yǒu shèn tōng huì? hài rén mèi rén nán wèi gōng dào? zhè huì xún àn yě yǒu gè nán wèi qín fèng yí guāng jǐng, yīn hài rén mèi rén yī jù qiān le tā xīn, dào bì xián bù nán wèi tā.
竇府尊力爭道:「采木不能取木,虛費工食,是冒破,他不半年采了許多木頭。征糧不能完糧,是得錢緩,他深入苗峒,盡完積欠。還有甚通賄?害人、媚人難為公道?」這會巡按也有個難為秦鳳儀光景,因「害人、媚人」一句簽了他心,倒避嫌不難為他。
tíng le bàn nián, qín fèng yí dé shēng tóng zhōu zhōu tóng. dòu zhī fǔ fǎn yīn cǐ yǔ tóng zhī jiāo jié, gào le zhì shì, tóng qín fèng yí yí lù běi huí. qín fèng yí dào: yīn wǒ fǎn zhì xiāng lèi.
停了半年,秦鳳儀得升同州州同。竇知府反因此與同知交訐,告了致仕,同秦鳳儀一路北回。秦鳳儀道:「因我反至相累。」
dòu zhī fǔ dào: xián dì, guān zhí rén dōu yào de. ruò wèi wǒ yào gāo guān, bǎ rén pái xiàn, biàn yī shēn zàn róng, zi sūn bù dé chāng shèng. wǒ yǒu tián kě gēng, yǒu zi kě jiào, bà le! zhè bù gōng dào shí shì, hái zuò shén guān?
竇知府道:「賢弟,官職、人都要的。若為我要高官,把人排陷,便一身暫榮,子孫不得昌盛。我有田可耕,有子可教,罷了!這不公道時世,還做什官?」
hòu lái qín fèng yí kǎo mǎn, zài zhuǎn zhāng dé tōng pàn, zuò le dòu zhī fǔ gōng zǔ, zhe shí liǎng biān jiāo hǎo. gěi yóu shēng nán gōng bù zhǔ shì, zhuǎn běi bīng bù yuán wài, shēng láng zhōng, shēng yáng zhōu zhī fǔ. qià hǎo dòu zhī fǔ yòu jiàn dì fāng rén cái, bǔ fèng xiáng zhī fǔ, shēng huái yáng bīng dào.
後來秦鳳儀考滿,再轉彰德通判,做了竇知府公祖,着實兩邊交好。給由升南工部主事,轉北兵部員外,升郎中,升揚州知府。恰好竇知府又薦地方人材,補鳳翔知府,升淮揚兵道。
cǐ shí shí bù lín fāng zài guǎng líng, dōu huì zài yī chù. liǎng gè hòu zèng shí bù lín, chéng yī gè jù fù rén. wū hū! yī yán xiāng tuō, bù yǐ nǚ sè gèng xīn, zhèng shì:
此時石不磷方在廣陵,都會在一處。兩個厚贈石不磷,成一個巨富人。嗚呼!一言相托,不以女色更心,正是:
xián xián yì sè, yī rì dìng jiāo. bù yǐ quán shì yì niàn, zhēn nǎi pín jiàn jiàn jiāo qíng.
賢賢易色,一日定交。不以權勢易念,真乃貧賤見交情。
ruò shí bù lín fēi zhī rén zhī jié, yì hé yǐ lián liǎng rén zhī jiāo. sān rén qǐ bù zú wèi shì jiān fǎn miàn guǎ qíng de duì zhèng!
若石不磷非知人之傑,亦何以聯兩人之交。三人豈不足為世間反面寡情的對證!