strong kàn de lún lǐ zhēn　 xiě chū jiān tú huàn strong
看得倫理真　寫出奸徒幻

lěng yǎn xiào rén shì, gē máo qǐ tóng qì. shì wèn tiān hé qīn, lún zhōng néng yǒu jǐ? qì shù yǒu tián zhēn, ràng féi yǒu zhào lǐ xiān zhé diǎn xíng cún, lì lì kě bǐ jiào. hú wèi jí xiāng jiān? fēn fēn shì zhōng xì. chí cǎo tú yíng mèng, duo dù shí kě yǐ. yuàn jiān bù tì xīn, mò lěng páng rén chǐ!
冷眼笑人世，戈矛起同氣。試問天合親，倫中能有幾？泣樹有田真，讓肥有趙禮；先哲典型存，歷歷可比教。胡為急相煎？紛紛室中鬩。池草徒縈夢，枤杜實可倚。願堅不替心，莫冷旁人齒！

sì hǎi zhī nèi jiē xiōng dì, shí shì kuān jiě zhī cí. ruò lùn hái yǎ xiàng xié, yī táng sè xiào, nóng yī qī qī, zhǐ de tóng bāo zhè jǐ gè xiōng dì. dàn qí zhōng huò yǒu xìn xì, duō qǐ yú fù mǔ ài zēng, zhǐ yīn fù mǔ wàng yǒu zhòng qīng, suì zhì xiōng dì jiàn shēng lí yì. yòu huò shì zhóu lǐ dǐ wǔ, zhěn biān zhī yán suì qián huǐ, bì jìng tóng qì dà xiāng guāi wéi. hái yòu yǒu yǒu rén zhī lí jiān, bì pú zhī tiǎo dòu, cháng jiàn xiōng dì, qǐ chū xián xì, jì ér zhēng jīng, jiàn chéng gòu sòng, shèn ér chóu hài, fǎn bù rú mò lù zhī rén, zhè yě shì qí guài shì. běn shì fù mǔ yī qì shēng lái, dào zuò le bīng tàn bù xiāng rù. shì wèn rén, zhè dì xiōng nán dào bú shì tóng bāo, nán dào bù tóng shì fù mǔ yí xià de gǔ ròu, wèi hé diān dào ruò cǐ? gù wǒ cháng dào: dì xiōng chù píng shí, dāng shì sī mǎ wēn gōng xiōng dì, dōu dōu lǎo nián, wèn xiōng de jī, wèn xiōng de hán, xù xù shì xiǎo ér xiāng xù. chù biàn dāng shì zhào lǐ xiōng dì, hàn gēng shǐ shí, nián jī dào qǐ, ná zhù tā gē zǐ yào shā, tā zhī dào gǎn qù, dào: gē zǐ shòu, wǒ féi, qíng yuàn wǒ tì xiōng. zéi yě lián tā yì qì, fàng le. zhì yú gǎn zǐ jīng shù kū, fēn ér fù hé, zhè shì tián jiā sān dì xiōng, wǒ yóu dào tā bú shì hàn zi, rén zěn bù néng zì zuò zhǔ zhāng, zhí dài cǎo mù lái gǎn dòng? jí yī shí jiān xìng fēn huò yǒu zhī yú, zuò xiōng de dāng shì niú hóng, dì shè shā jià le chē de niú, jìng zhì zhī bù wèn zuò dì de dāng shì sūn chóng ér, rèn xiōng huò xié rén, jiāng tā líng rǔ bù yuàn. bù rán wáng xiáng wáng lǎn tóng fù yì mǔ xiōng dì, wáng xiáng wò bīng zhī xiào, bì néng ài dì. nà wáng lǎn dāng mǔ qīn yào yào sǐ wáng xiáng shí, tā duó jiǔ zì chī, mǔ cài zhǐ de qīng le. fán bǎ yí nán de shì yǔ tā zuò, tā dōu tì zuò. bù tóng mǔ de yě rú cǐ, kuàng tóng fù mǔ de dì xiōng. wǒ cháo zuì zhòng xiào yǒu, hóng wǔ chū, jīng biǎo pǔ jiāng zhèng yì mén zuò shì jiě jīng, shèng zhǐ yuán yòu, hái zhuó zhuo tā zú zhǎng zhèng liǎn wèi fú jiàn cān zhèng. yǐ hòu fán yǒu shù shì tóng jū de, dōu méng yōu yì. jīn zhāi suǒ tóng yī shì, shì suī wèi zēng jīng biǎo, qí yǒu ài zì shì chū qí.
四海之內皆兄弟，實是寬解之詞。若論孩雅相攜，一堂色笑，儂依棲棲，只得同胞這幾個兄弟。但其中或有釁隙，多起於父母愛憎，只因父母妄有重輕，遂至兄弟漸生離異。又或是妯娌骶忤，枕邊之言遂潛毀，畢竟同氣大相乖違。還又有友人之離間，婢僕之挑逗，嘗見兄弟，起初嫌隙，繼而爭兢，漸成構訟，甚而仇害，反不如陌路之人，這也是奇怪事。本是父母一氣生來，到做了冰炭不相入。試問人，這弟兄難道不是同胞，難道不同是父母遺下的骨肉，為何顛倒若此？故我常道：弟兄處平時，當似司馬溫公兄弟，都都老年，問兄的飢，問兄的寒，煦煦似小兒相恤。處變當似趙禮兄弟，漢更始時，年飢盜起，拿住他哥子要殺，他知道趕去，道：「哥子瘦，我肥，情願我替兄。」賊也憐他義氣，放了。至於感紫荊樹枯，分而複合，這是田家三弟兄，我猶道他不是漢子，人怎不能自作主張，直待草木來感動？即一時間性分或有知愚，做兄的當似牛弘，弟射殺駕了車的牛，竟置之不問；做弟的當似孫蟲兒，任兄惑邪人，將他凌辱不怨。不然王祥、王覽同父異母兄弟，王祥臥冰之孝，必能愛弟。那王覽當母親要藥死王祥時，他奪酒自吃，母菜只得傾了。凡把疑難的事與他做，他都替做。不同母的也如此，況同父母的弟兄。我朝最重孝友，洪武初，旌表浦江鄭義門——坐事解京，聖旨原宥，還擢zhuo他族長鄭璉為福建參政。——以後凡有數世同居的，都蒙優異。今摘所同一事，事雖未曾旌表，其友愛自是出奇。

huà shuō zhè jiāng tái zhōu fǔ tài píng xiàn, xuān dé jiān yǒu gè yáo shì dì xiōng, zhǎng míng jū rén, cì míng lì rén, shēng de yí róng fēng lì, qì dù wēn yǎ, yì qì yòu jī liè, jiàn yì gǎn wèi, bù wéi xìng gé xiāng tóng, yì qiě róng mào rú yī. wèi guān shí, cóng yī gè fāng fāng chéng xiān shēng. zhè xiān shēng wú zi, zhǐ de qī mǎ shì, shēng de yī gè nǚ ér huì niáng, jiā shì pín hán. zài mén guǎn? hái yǒu gè hú xíng gǔ, tā zī zhì míng mǐn, qín yú xué wèn. yī gè fù ěr gǔ, nián jì suī dà, yī lái yǐ shì jiā shì chōng zú, wú xīn dú shū, yòu xīn qǔ yī qī, yī fā juàn liàn bù kěn dào guǎn. yī gè xià xué, xué dé yī shēn jiān jiǎo, dào shū shàng shèn shì měng dǒng, yǔ fù ěr gǔ jí qí xiāng hé, xiān shēng lěi cì jiè yù tā men, tā liǎng rén lüè bù zài yì. wǔ rén suī shì tóng mén, yì qì yóu rú shuǐ huǒ. hòu lái liǎng yáo lián sàng fù mǔ, jiā shì sù tiáo, bǎ zhè shū shì dú bù chéng. zhǐ yǒu hú xíng gǔ jìn le xué. xià xué zuò le fù ěr gǔ bāng xián.
話說浙江台州府太平縣，宣德間有個姚氏弟兄，長名居仁，次名利仁，生得儀容豐麗，器度溫雅，意氣又激烈，見義敢為，不惟性格相同，抑且容貌如一。未冠時，從一個方方城先生。這先生無子，只得妻馬氏，生得一個女兒慧娘，家事貧寒。在門(館?)還有個胡行古，他資質明敏，勤於學問。一個富爾谷，年紀雖大，一來倚恃家事充足，無心讀書，又新娶一妻，一發眷戀不肯到館。一個夏學，學得一身奸狡，到書上甚是懵懂，與富爾谷極其相合，先生累次誡諭他□(們)，他兩人略不在意。五人雖是同門，意氣猶如水火。後來兩姚連喪父母，家事肅條，把這書似讀不成。只有胡行古進了學。夏學做了富爾谷幫閒。

yī rì fāng fāng chéng xiān shēng mò m le, zhòng mén shēng yuē qí sòng liàn, liǎng yáo yǔ hú xíng gǔ xiān jǐng, fù ěr gǔ yǔ xià xué hòu lái. nà fù ěr gǔ yuán xiān kàn de xiān shēng nǚ ér biāo zhì, rú jīn zhī tā yǐ zhǎng chéng, liǎng yǎn zhǐ gù xiàng xiào táng lǐ kàn. nà nǚ ér yòu yīn jiā xià wú rén, bú zhù zài lǐ biān lái wǎng, huò shí yī yǐng, yī xī jiàn gè tóu, huò shí jiàn shuāng jiǎo. zhì kū shí, yīng yīng shì lí shēng qīng zhuàn. nòng dé gè fù ěr gǔ ěr máng yǎn máng, xīn lǐ huǒ rè, liǎng zhī yǎn zhí shè shì páng xiè, yī gè shēn zi sū ruǎn shì yán yóu. zhè sān rén yuán yǔ tā bù hé, bù qù cǎi tā. zhǐ yǒu xià xué, shí yǔ tā yà huái shuō huà, tā yě bù dà jiē tán. shì wán sàn jiǔ, zhǐ jiàn xià xué dā le fù ěr gǔ jiān tóu zǒu, dào: lǎo fù, nǐ jīn rì wèi shén me chū shén?
一日方方城先生歿mò了，眾門生約齊送殮，兩姚與胡行古先剄，富爾谷與夏學後來。那富爾谷原先看得先生女兒標緻，如今知她已長成，兩眼只顧向孝堂里看。那女兒又因家下無人,不住在裡邊來往，或時一影，依稀見個頭，或時見雙腳。至哭時，嚶嚶似鸝聲輕囀。弄得個富爾谷耳忙眼忙，心裡火熱，兩隻眼直射似螃蟹，一個身子酥軟似蜒蝣。這三人原與他不合,不去睬他。只有夏學，時與他掗懷說話，他也不大接談。事完散酒,只見夏學搭了富爾谷肩頭走，道：「老富，你今日為什麼出神？」

fù ěr gǔ dào: wǒ yǒu yī jù xīn fù duì nǐ shuō, fāng xiān shēng nǚ ér, wǒ jiàn shí shàng wèi xù fà, nà shí wǒ yǐ kàn shàng tā, zhǐ shì xiǎo, jīn rì wǒ suàn suàn? tā yǐ nián shí liù le. wǒ jīn rì jiàn tā xiào táng lǐ yī shuāng jiǎo, zhe zhe bái xié zǐ, zhēn shì sǔn jiān ér, yòu kuī dé fēng chuī kāi bù wéi, nà yī yǐng zhēn shì gè sù é xiān zǐ, bǎ wǒ shén hún dōu shè qù le! lǎo xià zěn nòng gè jì yì, shǐ wǒ dé dào shǒu, nǐ biàn shì gè huó gǔ yā yá!
富爾谷道：「我有一句心腹對你說，方先生女兒，我見時尚未蓄髮，那時我已看上她，只是小，今日我筭(算?)她已年十六了。我今日見她孝堂里一雙腳，着着白鞋子，真是筍尖兒，又虧得風吹開布幃，那一影真是個素娥仙子，把我神魂都攝去了!老夏怎弄個計議，□(使)我得到手，你便是個活古押衙！」

xià xué dào zhè yǒu hé nán, nǐ zhǐ rì rì qù bāng sàng, qù xiù tā biàn liǎo!
夏學道「這有何難，你只日日去幫喪，去嗅她便了！」

fù ěr gǔ dào: zhǐ jīn rì jǐ shì jǐ hū xiù shā, ruò zài qù, shēn zi yí dìng huí lái bù chéng le! nǐ zhǐ zěn me wèi wǒ shè fǎ nòng lái zuò qiè.
富爾谷道：「只今日己是幾乎嗅殺，若再去，身子一定回來不成了！你只怎麼為我設法弄來作妾。」

xià xué dào: bà le, wǒ hái yào zài nǐ jiā zǒu dòng, ruò zuò zhè yàng shì, zài lái bù chéng le, zuò chéng bié gè bà!
夏學道：「罷了，我還要在你家走動，若做這樣事，再來不成了，作成別個罷！」

fù ěr gǔ dào: fáng xià jí xián.
富爾谷道：「房下極賢。」

xià xué dào: wǒ rì rì zài nǐ jiā, shuō jìn huó, nǐ zūn liǎn wèi shén me pò dì? zuó rì zhè yàng rè, zěn bù chì bō?
夏學道：「我日日在你家，說進活，你尊臉為什麼破的？昨日這樣熱，怎不赤剝？」

fù ěr gǔ bǎ dǎ xià xué yī quán, dào: gǒu dāi! fù rén men xìng qì, bù zhàn xiē qiáng bù xiē. wǒ men zhe le qì, dào wài xiāo qiǎn bà le tā bù dé fā xiè, bì jìng zài dù zhōng, ruò hái chéng bìng, yòu yào shú yào, nǐ dào gāi ràng bù gāi ràng?
富爾谷把（打）夏學一拳，道：「狗獃！婦人們性氣，不占些強不歇。我們着了氣，到外消遣罷了；她□□□□□(不得發泄，畢)竟在肚中，若還成病，又要贖藥，你道該讓不該讓？」

xià xué dào: shì! shì! zhǐ shì rú jīn zài tiān gè rú fū rén, zú xià xū bān dào běi biān qù, zhōng rì hǎo dài yǎn zhào ér, zhē zhe zhè liǎn zuǐ. liǎng gè xiào le yī huí, xià xué dào: zhè qiě dài xiǎo dì huǎn tú.
夏學道：「是！是！只是如今再添個如夫人，足下須搬到北邊去，終日好帶眼罩兒，遮着這臉嘴。」兩個笑了一回，夏學道：「這且待小弟緩圖。」

cì rì, xià xué jiù jiè bāng sàng míng sè, lái dào fāng jiā. shī mǔ chū lái xiāng xiè, xià xué dào: xiān shēng zuò le yī shēng lǎo xué jiū, zhēn shì yī qióng chè gǔ, kuī le shī mǔ zhè děng duàn sòng, yě shì nǚ zhōng zhàng fū.
次日，夏學就借幫喪名色，來到方家。師母出來相謝，夏學道：「先生做了一生老學究，真是一窮徹骨，虧了師母這等斷送，也是女中丈夫。」

shī mǔ dào: zhèng shì. mù xià suī rán zàn zhī, hòu biān hái yào chū sàng yíng zàng, bó hū wú dǐ.
師母道：「正是。目下雖然暫支，後邊還要出喪營葬，亳忽無抵。」

xià xué dào: zhè hé nán! zài mén xué shēng, chú xué shēng pín hán, hú xíng gǔ tí bù qǐ gè qióng zì liǎng yáo suī shì guò dé, qiān lìn yì cháng zhǐ yǒu fù ěr gǔ jí qí huī sǎ. shī mǔ ruò shuō yī shēng, bì kěn zī zhù.
夏學道：「這何難！在門學生，除學生貧寒，胡行古提不起個窮字；兩姚雖是過得，慳吝異常；只有富爾谷極其揮灑。師母若說一聲，必肯資助。」

shī mǔ dào: tā shī shēng sù bù xiāng tóu, kǒng tā bù kěn.
師母道：「他師生素不相投，恐他不肯。」

mài xué dào: zhǐ yīn xiān shēng suān fǔ, yǔ tā háo shuǎng de bù tóng. bù zhī tā jí kěn zhōu jì, biàn jiè tā shí lái liǎng, zhǐ dāng gǔ niú shēn shàng bá gēn máo. tā rú jīn rì xià yīn tā niáng zǐ ruò zhèng, bù néng qǐ chuáng, méi rén guǎn jiā, kěn chū jǐ bǎi jīn xún tián fáng de, qǐ shì gè bù kěn shě qián rén? zhǐ shì shī mǔ bù kěn kāi kǒu, ruò shī mǔ kěn xià qì, xué shēng dāng dé xiào fāng.
麥學道：「只因先生酸腐，與他豪爽的不同。不知他極肯周濟，便借他十來兩，只當牯牛身上拔根毛。他如今日下因他娘子弱症，不能起床，沒人管家，肯出幾百金尋填房的，豈是個不肯舍錢人？只是師母不肯開口，若師母肯下氣，學生當得效芳。」

shī mǔ dào: ruò kěn jiè sān wǔ liǎng yě gòu le.
師母道：「若肯借三、五兩也夠了。」

xià xué bié le, lái jiàn fù ěr gǔ dào: lǎo guān, wǒ jīn bǎ zhè qiān guǐ, jìng tái zuò le dà háo xiá le! wǒ xiǎng tā shì gū ér guǎ fù, kě yǐ shēng zuò. bù ruò zé yī gè rì, ná wǔ shí liǎng yín zi jǐ gè duàn zi, zhǐ shuō jiè tā. tā ruò gǎn ēn, yī shuō biàn chéng, zhè jiù bà le ruò tā bù kěn, jiù niǔ zuò cái lǐ zhǐ píng wǒ zhè zhāng kǒu hé rú?
夏學別了，來見富爾谷道：「老官，我今把這慳鬼，竟抬做了大豪俠了！我想她是孤兒寡婦，可以生做。不若擇一個日，拿五十兩銀子、幾個緞子，只說借她。她若感恩，一說便成，這就罷了；若她不肯，就扭做財禮；只憑我這張口何如？」

fù ěr gǔ dào: sān shí liǎng bà!
富爾谷道：「三十兩罷！」

xià xué dào: xū shuō bù zuò cái zhá, bì jìng yào yī wǒ, wǒ zhè qiáng méi, yě hái gāi xiè gè wǔ shí liǎng lī!
夏學道：「須說不做財札，畢竟要依我，我這強媒，也還該謝個五十兩哩！」

fù ěr gǔ zhǐ de yī shuō, ná le wǔ shí liǎng yín zi liǎng gè duàn zi liǎng gè shā yǔ tā. tā luò le shí liǎng, jiào xiǎo sī yī bài xiá pěng dìng, lái jiàn shī mǔ, dào: shī mǔ! wǒ shuō tā shì dà shǒu duàn rén, qù shí qià hǎo yǒu rén hái tā běn yín sì shí liǎng, bǎ sì gè chǐ tóu zuò lì qián, wǒ yī tán qǐ, tā biàn jiāng cǐ zōng fù wǒ. wǒ jiào tā liú xià sì gè chǐ tóu, tā dào: yī fā jiāng qù, pà bù gòu yòng. xué shēng tè tè sòng lái.
富爾谷只得依說，拿了五十兩銀子、兩個緞子、兩個紗與他。他落了十兩，叫小廝一拜匣捧定，來見師母，道：「師母！我說他是大手段人，去時恰好有人還他本銀四十兩，把四個尺頭作利錢，我一談起，他便將此宗付我。我叫他留下四個尺頭，他道：『一發將去，怕不夠用。』學生特特送來。」

shī mǔ dào: wǒ zhǐ yào sān wǔ liǎng, duō yú de láo dà gē sòng hái.
師母道：「我只要三、五兩，多餘的勞大哥送還。」

xià xué dào: xiān shēng fǔ le yī shēng, yòu yǒu shī mǔ, wù zì lái ér qǔ zhī, luò de yòng de, shī mǔ wù zhí shōu le.
夏學道：「先生腐了一生，又有師母，物自來而取之，落得用的，師母務直收了。」

zhè biān mǎ shì yóu yù wèi jué, xià xué yī biān jiù zuò le gè yī, cí le shī mǔ, yī jìng chū mén qù.
這邊馬氏猶豫未決，夏學一邊就作了個揖，辭了師母，一徑出門去。

zhǐ shì huì niáng dào: mǔ qīn, fù jiā zài cǐ dú shū! jí qí bǐ lìn, zěn zhù zhè xǔ duō? níng kě qīng pín, mǔ qīn zhǐ gāi hái tā de shì.
只是慧娘道：「母親，富家在此讀書！極其鄙吝，怎助這許多？寧可清貧，母親只該還他的是。」

mǎ mín biàn yāng rén qù qǐng xià xué, xià xué zhǐ shì bù lái, mǎ mín yě zhǐ de yīn xún zhe.
馬民便央人去請夏學，夏學只是不來，馬民也只得因循着。

bù yī rì, jǔ bìn rì zi dào le, zhòng rén dòu fēn jì diàn. fù ěr gǔ bù yǔ fèn zi, zì zuò yī tòng jì wén lái jì, dào:
不一日，舉殯日子到了，眾人斗分祭奠。富爾谷不與份子，自做一通祭文來祭，道：

míng hū, xiān shēng! wǒ zhī zhàng rén. bàn shēng jiào shū, jí qí kǔ xīn. zǎo qǐ yàn nì mián, dú shū jiǎng jīng. fǔ pí lán shān, shí yī tóu jīn. yù tóu xū tāo, jiǎn pǔ shì zhēn. bù néng gāo zhōng, jīn lāo tí míng. yī zhāo dé bìng, míng hū mìng qīng. niàn wǒ xiǎo zi, rì jiǔ zài mén. ruò lùn jīn rì, nǚ xù zhī chēng. qíng guān gǔ ròu, wāng wāng lèi líng. jǐn jù báo jì, biǎo wǒ wēi qíng. niǎo zhū bái yáng, dài yǐ bái yín. míng hū āi zāi, shàng xiǎng!
鳴呼，先生！我之丈人。半生教書，極其苦辛。早起晏匿眠，讀書講經。腐皮籃衫，石衣頭巾。芋頭須絛，儉樸是真。不能高中，金撈題名。一朝得病，鳴呼命傾。念我小子，日久在門。若論今日，女婿之稱。情關骨肉，汪汪淚零。謹具薄祭，表我微情。鳥豬白羊，代以白銀。鳴呼哀哉，尚饗！

xià xué kàn le, dào: miào, miào: shuō dé tòng kuài!
夏學看了，道：「妙，妙：說得痛快！」

fù ěr gǔ dào: xìn bǐ sǎo lái, yè yùn ér jǐ.
富爾谷道：「信筆掃來，叶韻而己。」

yáo jū rén dào: zhǐ bù zhī rú hé zuò le xiān shēng zhī xù?
姚居仁道：「只不知如何做了先生之婿？」

yáo lì rén dào: fù xiōng! nǐ jiǔ yǐ yǒu qī, qǐ yǒu bǎ xiān shēng de nǚ ér zuò qiè zhī lǐ!
姚利仁道：「富兄！你久已有妻，豈有把先生的女兒作妾之理！」

xià xué dào: yáo yǐ èr nǚ yǔ shùn, yī gè zuò zhèng qī, yī gè yě shì qiè, zhè yě hé fáng.
夏學道：「堯以二女與舜，一個做正妻，一個也是妾，這也何妨。」

yáo jū rén dào: hú shuō! zhè shì zěn xíng de tōng!
姚居仁道：「胡說！這事怎行得通！」

zhǐ jiàn lǐ biān mǎ shì tīng dé, biàn chū lái dào: fù ěr gǔ! xiān shēng cái sǐ dé, nǐ bú yào jiù qīng báo wǒ nǚ ér! xiān shēng lín zhōng shí, yǐ shuō dìng yào zhāo hú xíng gǔ wèi xù, yīn zài sàng zhōng, wǒ bù tí qǐ, nǐ zěn me jiù zhè děng qīng báo?
只見裡邊馬氏聽得，便出來道：「富爾谷！先生才死得，你不要就輕薄我女兒！先生臨終時，已說定要招胡行古為婿，因在喪中，我不題起，你怎麼就這等輕薄？」

yáo jū rén dào: bù wéi rǔ xiān shēng zhī nǚ, yòu zhàn yǒu rén zhī qī, yī fā bù tōng!
姚居仁道：「不惟辱先生之女，又占友人之妻，一發不通！」

fù ěr gǔ dào: yáo jū rén, guān nǐ shén shì?
富爾谷道：「姚居仁，關你什事？」

yáo lì rén dào: nǐ zuò shì wú zhī, zěn jìn dé rén shuō?
姚利仁道：「你作事無知，怎禁得人說？」

fù ěr gǔ dào: wǒ yě yòng cái lǐ pìn de, zěn me shì zhàn?
富爾谷道：「我也用財禮聘的，怎麼是占？」

mǎ shì dào: zhè yī fā hú shuō le, shuí jiàn nǐ pìn lǐ?
馬氏道：「這一發胡說了，誰見你聘禮？」

xià xué dào: zhè shì yǒu yīn de. qián rì wǒ ná lái nà sì shí liǎng yín zi sì gè chǐ tóu, shī mǔ shuō shì jiè tā de, tā dào què shì pìn lǐ.
夏學道：「這是有因的。前日我拿來那四十兩銀子、四個尺頭，師母說是借他的，他道卻是聘禮。」

mǎ shì dào: nǐ zhè liǎng gè chù shēng, zhè yàng shè jú qī wǒ gū guǎ! biàn xiàng lǐ biān qǔ chū yín duàn, sā gè mǎn dì.
馬氏道：「你這兩個畜生，這樣設局欺我孤寡！」便向裡邊取出銀、緞，撒個滿地。

fù ěr róng dào: rú jīn huǐ, chí le, chí le! yǔ xià xué liǎng gè tiào qǐ shēn biàn zǒu, bèi yáo lì rén yī bǎ chě zhuǎn.
富爾容道：「如今悔，遲了，遲了！」與夏學兩個跳起身便走，被姚利仁一把扯轉。

xià xué shòu xiǎo xiē, bèi yáo lì rén yī chě, chě dé měng, chě gè fān jīn dòu, dào zhè zài nǎ gè jiā lǐ, gǎn fàng diāo? hǎo hǎo shōu qù, gěi hú xiōng xíng lǐ. ruò bù shōu qù, yǒu wǒ men zài zhè lǐ, xué shēng de yín zi, shī mǔ luò de yòng de, guò jǐ shí, wǒ men gōng gòng cháng hái.
夏學瘦小些，被姚利仁一扯，扯得猛，扯個翻觔斗，道「這□(在)哪個家裡，敢放刁？好好收去，給胡兄行禮。若不收去，有我們在這裡，學生的銀子，師母落得用的，過幾時，我們公共償還。」

xià xué jiàn bú shì tóu, dào: fù xiōng yuán bú shì, pà nǎ lǐ méi chù qǔ qiè, zuò zhè yàng wāi shì.
夏學見不是頭，道：「富兄原不是，怕哪裡沒處娶妾，做這樣歪事。」

shí qǐ yín duàn lái, xì xì hé shù, bǐ yuán lái shí shǎo le wǔ liǎng yī dìng.
拾起銀、緞來，細細合數，比原來時少了五兩一錠。

xià xué dào: shī mǔ jì shì yào gān jìng yǔ hú xiōng, zhè wǔ liǎng xū hú xiōng zhāo chéng, tā rú jīn rú hé kěn zhé zhè wǔ liǎng!
夏學道：「師母既是要乾淨與胡兄，這五兩鬚鬍兄招承，他如今如何肯折這五兩！」

hú xíng gǔ zì chuāi shēn biān méi chāo, bù gǎn zuò shēng.
胡行古自揣身邊沒鈔，不敢做聲。

yòu shì yáo jū rén dào: wǒ dài hái!
又是姚居仁道：「我代還！」

xià xué dào: zhè děng, xiōng duì yī duì chū, shěng de guà qiàn.
夏學道：「這等，兄兌一兌出，省得掛欠。」

yáo jū rén dào: zěn zhè yàng huāng? wǔ rì nèi wǒ hái tā bà le!
姚居仁道：「怎這樣慌？五日內我還他罷了！」

xià xué dào: qiú gè yuē ér.
夏學道：「求個約兒。」

yáo jū rén dào: shuō chū jiù shì le.
姚居仁道：「說出就是了。」

xià xué dào: jì fú rén xīn
夏學道：「寄服人心」

yáo lì rén dào: biàn xiě yī yuē yǔ tā hé fáng!
姚利仁道：「便寫一約與他何妨！」

xià xué jiù zuò gè zhōng rén, xiě dé wán, yě miǎn bù de zháo gè huà zì, fù ěr gǔ shōu le. gè rén yě suí jí fēn sǎn huí jiā.
夏學就做個中人，寫得完，也免不得着個畫字，富爾谷收了。各人也隨即分散回家。

xià xué yí lù yuàn chàng fù ěr gǔ: zhè shì màn màn ràng wǒ bó lái, mài shén cái? nòng huài shì!
夏學一路怨暢富爾谷：「這事慢慢讓我搏來，賣什才？弄壞事！」

fù ěr gǔ dào wǒ shuō jiào xiān shēng ā ài yě xiǎo wǒ yǒu cái, èr lái qiāo yī qiāo shí.
富爾谷道；「我說叫先生阿愛也曉我有才，二來敲一敲實。」

xià xué dào: rú jīn qiāo zǒu le! zhè bù guān hú xíng gǔ shì, dōu shì liǎng yáo zuò gěng, dìng yào chū zhè kǒu qì. bǎi bù dé èr yáo dào, zì rán xiǎo hú gǒng shǒu fèng ràng le.
夏學道：「如今敲走了！這不關胡行古事，都是兩姚作梗，定要出這口氣。□(擺)布得二姚倒，自然小胡拱手奉讓了。」

fù ěr gǔ dào: hé nán! wǒ míng rì jiù zhe xiǎo sī qù tǎo yín zi, chū xiē yán yǔ, tā bì jìng bù fèn gǎn lái rǎng mà, guān le mén, dǎ shàng yī dùn jiù chū qì le.
富爾谷道：「何難！我明日就着小廝去討銀子，出些言語，他畢竟不忿趕來嚷罵，關了門，打上一頓就出氣了。」

guǒ rán dì èr rì jiù zhe xiǎo sī qù tǎo yín zi, qià hǎo zhuàng zhe yáo jū rén, jū rén dào: yuán yuē wǔ rì, dào wǔ rì nǐ lái.　
果然第二日就着小廝去討銀子，恰好撞着姚居仁，居仁道：「原約五日，到五日你來。」　

xiǎo sī dào: zì gǔ dào: zhāo qián bù gé sù. shuí jiào nǐ zuò zhè hǎo hàn?
小廝道：「自古道：『招錢不隔宿。』誰叫你做這好漢？」

jū rén dào: zhè nú cái zhè děng wú zhuàng!
居仁道：「這奴才這等無狀！」

nà xiǎo sī dào: shuí shì nǐ nú cái? méi lián chǐ! qiàn rén de yín zi, fǎn mà rén!
那小廝道：「誰是你奴才？沒廉恥！欠人的銀子，反罵人！」

jū rén tīng le, yī shí nù qǐ, biàn pī liǎn yī zhǎng dào: nú cái, zhè zhǎng jì zài fù ěr gǔ liǎn shàng, jiào tā wǔ rì nèi lái lǐng yín zi!
居仁聽了，一時怒起，便劈臉一掌；道：「奴才，這掌寄在富爾谷臉上，叫他五日內來領銀子！」

nà xiǎo sī qì fèn fèn zì qù le. cǐ shí jū rén dì xiōng fú yǐ mǎn, jū rén yǐ qǔ liú shì, zài jiā yuè yú, lì rén yě pìn dìng le xiàn zhōng rú huán nǚ ér, shàng wèi qǔ huí. liú shì tīng dé jū rén yǔ fù ěr gǔ xiǎo sī zhēng rǎng, dào: guān rén, nǐ jì wèi hǎo zhāo yín zi, wǒ zhè biān jiāng xiē shǒu shì dāng yǔ tā ba.
那小廝氣憤憤自去了。此時居仁弟兄服已滿，居仁已娶劉氏，在家月余，利仁也聘定了縣中茹環女兒，尚未娶回。劉氏聽得居仁與富爾谷小廝爭嚷，道：「官人，你既為好招銀子，我這邊將些首飾當與他吧。」

jū rén dào: piān yào dào wǔ rì yǔ tā, wǒ hái yào dēng mén mà tā lī!
居仁道：「偏要到五日與他，我還要登門罵他哩！」

wǎn jiān lì rén huí lái, tīng dé shuō, yě quàn: dà sǎo kěn dāng le wán shì, gē ge kě yǔ tā bà, bú yào yǔ zhè chǔn cái yī gǔ jiàn shí.
晚間利仁回來，聽得說，也勸：「大嫂肯當了完事，哥哥可與他罷，不要與這蠢材一股見識。」

dì èr rì, liú shì jué zǎo jiāng shǒu shì bǎ yǔ lì rén, jiào tā qù dāng yín zi, nà fù jiā xiǎo sī yòu lái mà le, jī dé jū rén dà nù, biàn gǎn qù dǎ. nà xiǎo sī yī tóu zǒu yī tóu mà, jū rén zhù le jiǎo, tā yě lì le mà. jū rén jī de xìng qǐ, yī zhí gǎn qù. zhè biān lì rén dāng yín huí lái, tīng dé gē ge gǎn dào fù jiā, tā yě gǎn lái, bù zhī nà fù ěr gǔ yǐ dìng xià jì le.
第二日，劉氏絕早將首飾把與利仁，叫他去當銀子，那富家小廝又來罵了，激得居仁大怒，便趕去打。那小廝一頭走一頭罵，居仁住了腳，他也立了罵。居仁激得性起，一直趕去。這邊利仁當銀回來，聽得哥哥趕到富家，他也趕來，不知那富爾谷已定下計了。

zuó rì xiǎo sī huí shí, xué shàng xǔ duō zuǐ, dào jū rén zěn me mà ěr gǔ, yòu jiè tā de liǎn dǎ. fù ěr gǔ biàn yǔ xià xué shāng yì, yòu qù xún le yī gè jiǔ guàn bāng dǎ guān sī de jiào zhāng luó, yǔ tā dìng jì.
昨日小廝回時，學上許多嘴，道居仁怎麼罵爾谷，又借他的臉打。富爾谷便與夏學商議，又去尋了一個久慣幫打官司的叫張羅，與他定計。

fù ěr gǔ dào: wǒ zài zhè lǐ, shì cūn zhōng huáng dì, lián bèi tā liǎng fān líng rǔ, yě zuò rén bù chéng, dìng yào hěn bǎi bù tā cái hǎo!
富爾谷道：「我在這裡，是村中皇帝，連被他兩番凌辱，也做人不成，定要狠擺布他才好！」

zhāng luó dào: shì suī rú cǐ, kǔ méi yǒu yī jiàn bǎi bù dé tā dào de jì cè. zhèng jì yì shí, qià hǎo yī gè huáng liǎn xiǎo sī sòng chá jìn fáng, jiǔ bìng qǐ lái, jí shì líng dīng, fàng dé chá xià, nà xià xué tí qǐ jiè chǐ, pī tóu liǎng xià, dǎ gè hūn yūn.
張羅道：「事雖如此，苦沒有一件擺布得他倒的計策。」正計議時，恰好一個黃□(臉)小廝送茶進房,——久病起來，極是伶仃，——放得茶下，那夏學提起戒尺，劈頭兩下，打個昏暈。

fù ěr gǔ chī le yī jīng, dào: tā bìng dé bàn sǐ de, zěn dǎ tā?
富爾谷吃了一驚，道：「他病得半死的，怎打他？」

xià xué dào: zhè yàng xiǎo sī, sǐ zài yǎn xià le, bù ruò dǎ sǐ, míng rì qù lài yáo jiā. nǐ de qián shì dà, tā liǎng gè liào zǒu bù kāi.
夏學道：「這樣小廝，死在眼下了，不若打死，明日去賴姚家。你的錢勢大，他兩個料走不開。」

zhāng luó lián shēng dào: yǒu lǐ, yǒu lǐ! fù ěr gǔ tīng le, biàn yòu tiān shàng jǐ quán jǐ jiǎo, dēng shí duàn qì. zhǐ shì zhè xiǎo sī shì jiā shēng zǐ, tā fù qīn fù cái zhī dào, jìn lái dà kū.
張羅連聲道：「有理，有理！」富爾谷聽了，便又添上幾拳幾腳，登時斷氣。只是這小廝是家生子，他父親富財知道，進來大哭。

xià xué dào: nǐ zhè ér zi bìng dào zhè gè tián dì, yě shì sǐ shù le, shì cái ná chá, qīng le dà yé yī shēn, dà yé nǎo le, dǎ le liǎng xià, bù qī sǐ le. jiā zhǔ dǎ sǐ yì nán, yě méi shén shì.
夏學道：「你這兒子病到這個田地，也是死數了，適才拿茶，傾了大爺一身，大爺惱了，打了兩下，不期死了。家主打死義男，也沒什事。」

fù cái dào: jiù shì qīng le chá, què yě bù jiù gāi dǎ shā!
富財道：「就是傾了茶，卻也不就該打殺！」

zhāng luó dào: shǎo bu dé xún gè rén cháng mìng, shì chéng shí hái nǐ kào shēn wén shū bà.
張羅道：「少不得尋個人償命，事成時還你靠身文書罷。」

fù ěr gǔ dào: tā chī wǒ de fàn yǎng dà de, wǒ dǎ sǐ yě bù ài. nǐ ruò hú shuō, lián nǐ yě dǎ sǐ le. fù cái bù gǎn zuò shēng, zhǐ hǎo tóng qī zǐ àn dì lǐ kū. sān rén jì yì yǐ dìng, zhǐ yào cì rì hōng liǎng yáo lái, luò tā rù quān tào.
富爾谷道：「他吃我的飯養大的，我打死也不礙。你若胡說，連你也打死了。」富財不敢做聲，只好同妻子暗地裡哭。三人計議已定，只要次日哄兩姚來，落他入圈套。

bù liào jū rén xiān dào, mà dào: fù ěr gǔ! nǐ zěn jiào rén mà wǒ?
不料居仁先到，罵道：「富爾谷！你怎叫人罵我？」

fù ěr gǔ dào: nǐ zěn dǎ wǒ xiǎo sī? zhèng zhēng shí, lì rén gǎn dào, dào: bù bì zhēng nào, yín zi yǐ zài cǐ le!
富爾谷道：「你怎打我小廝？」正爭時，利仁趕到，道：「不必爭鬧，銀子已在此了！」

nà fù ěr gǔ yǐ zuò dìng jú, bǎ jiāng yáo jū rén niǔ zhù sī dǎ, yáo jū rén yě bù xiāng ràng. lì rén lián máng quàn zǔ, yī shí jiān nǎ lǐ chāi dé kāi? zhāng luó yě gǎn chū lái jiǎ quàn, hōng zuò yī tuán.
那富爾谷已做定局，—把將姚居仁扭住廝打，姚居仁也不相讓。利仁連忙勸阻，一時間哪裡拆得開？張羅也趕出來假勸，哄做一團。

zhǐ jiàn xiǎo jiù fú zhe nà sǐ shī, wǎng yáo jū rén shēn shàng yī tuī, dào: bù hǎo le! bǎ wǒ men guān sūn dǎ sǐ le! dà jiā chī le yī jīng, kàn shí, yī gè sǐ shī, tóu pò nǎo liè, tǐng zài dì shàng.
只見小廄扶着那死屍，往姚居仁身上一推，道：「不好了！把我們官孫打死了！」大家吃了一驚，看時，一個死屍，頭破腦裂，挺在地上。

fù ěr gǔ dào: hǎo, hǎo! nǐ liǎng xiōng dì zěn me dǎ sǐ wǒ jiā rén?
富爾谷道：「好，好！你兩兄弟怎麼打死我家人？」

jū rén dào: wǒ bìng bù céng jiāo shǒu, zěn tú lài dé wǒ?
居仁道：「我並不曾交手，怎圖賴得我？」

fù ěr gǔ dào: zhōng bù rán zì sǐ de?
富爾谷道：「終不然自死的？」

yáo lì rén dào: zhè yào tiān lǐ!
姚利仁道：「這要天理！」

zhāng luó dào: tiān lǐ, tiān lǐ, dào guān zài chù! liǎng yáo jiàn shì bù xiàng, biàn yào wǎng jiā zhōng pǎo, fù ěr gǔ yǐ gǎn lái quān dìng, jiào le lín lǐ yī qí dào xiàn, zhèng shì:
張羅道：「天理，天理，到官再處！」兩姚見勢不像，便要往家中跑，富爾谷已趕來圈定，叫了鄰里一齊到縣，正是：

tǎn tú chéng kǎn kě, qiǎn shuǐ cù hóng bō.
坦途成坎坷，淺水蹙洪波。

qiǎo jì shēn qiān zhàng, shuāng lóng rù luó wǎng.
巧計深千丈，雙龍入羅網。

xiàn zhōng shì gè suì gòng zhī xiàn, xìng wǔ, zuò rén yǒu dé, cāo shǒu míng bái.
縣中是個歲貢知縣，姓武，做人有德，操守明白。

zhèng zhí wǎn táng, zhòng rén guì mén dào: dì fāng rén mìng zhòng qíng! jiào jìn wèn shí, fù ěr gǔ dào: xiǎo rén shì kǔ zhǔ. yǒu yáo jū rén qiàn xiǎo de yín zi wǔ liǎng, guài xiǎo de xiǎo sī cuī tǎo, lǜ dì yǔ jiā rén yán lù gǎn dǎ, zhí dào xiǎo de jiā lǐ, dēng shí dǎ sǐ, lǐ lín dōu shì zhèng jiàn.
正值晚堂，眾人跪門道：「地方人命重情！」叫進問時，富爾谷道：「小人是苦主。有姚居仁欠小的銀子五兩，怪小的小廝催討，率弟與家人沿路趕打，直到小的家裡，登時打死，里鄰都是證見。」

zhī xiàn jiào: yáo jū rén! nǐ zěn me dǎ sǐ tā xiǎo sī?
知縣叫：「姚居仁！你怎麼打死他小廝？」

yáo jū rén dào: xiǎo de yǔ fù ěr gǔ, jù cóng fāng fāng chéng, tóng chuāng dú shū. fāng fāng chéng sǐ shí, jiè tā yín wǔ liǎng, tā qù qǔ tǎo, xiǎo de jiàn tā cuī pò shī mǔ, méi dé hái, xiǎo de zhāo chéng dài hái. qǐ qī fù ěr gǔ rì zhe xiǎo sī lái jiā chǎo nào, xiǎo de ná yín hái tā, suī yǔ fù ěr gǔ xiāng zhēng, shí bù céng dǎ tā xiǎo sī.
姚居仁道：「小的與富爾谷，俱從方方城，同窗讀書。方方城死時，借他銀五兩，他去取討，小的見他催迫師母，沒得還，小的招承代還。豈期富爾穀日着小廝來家吵鬧，小的拿銀還他，雖與富爾谷相爭，實不曾打他小廝。」

fù ěr gǔ dào: zhōng bù rán wǒ zhī dào nǐ lái, dǎ shā le děng de? zhī xiàn jiào lín lǐ, qí shí yī gè lín shě zhú yǐng, yě shì fù ěr gǔ xíng qián de, guì shǎng qù dào: xiǎo de lǐ lín kòu tóu.
富爾谷道： 「終不然我知道你來，打殺了等的？」知縣叫鄰里，其時一個鄰舍竹影，也是富爾谷行錢的，跪上去道：「小的里鄰叩頭。」

zhī xiàn dào nǐ zěn me shuō? zhè biān jiù kāi kǒu dào: xiǎo de zài fù ěr gǔ mén qián, zhǐ jiàn zhè xiǎo sī kū le zài qián biān pǎo, yáo jū rén dì xiōng hòu biān gǎn, gǎn dào lǐ biān, zhǐ jiàn zhēng nào bàn shǎng, dào dǎ sǐ le rén.
知縣道；「你怎麼說？」這邊就開口道：「小的在富爾谷門前，只見這小廝哭了在前邊跑，姚居仁弟兄後邊趕，趕到裡邊，只見爭鬧半晌，道打死了人。」

zhī xiàn dào: gǎn de shì zhè gè xiǎo sī me?
知縣道：「趕的是這個小廝麼？」

dào: shì.
道：「是。」

zhī xiàn dào: zhè děng shì yáo jū rén gǎn qù dǎ sǐ de, wú yí le! bǎ jū rén lì rén qiě jiān xià, míng rì xiāng yàn.
知縣道：「這等是姚居仁趕去打死的，無疑了！把居仁、利仁且監下，明日相驗。」

nà fù ěr gǔ hǎo bù dé yì, duì zhāng luó dào: shì zuò dé chéng, hěn le xiē. bù zhī zhāng luó de yì sī, suī xiàn le yáo jiā dì xiōng, zhèng yào zhú dàng ér ná zuò fù ěr gǔ. tóu yī rì yǐ zì àn dì jiào fù cái cáng le dǎ sǐ guān sūn de jiè chǐ, rú jīn yòu yào dǎ hé tā mǎi wǔ zuò, jiù huí yán dào: hěn shì hěn le, dàn rú jīn liú kòng xì bǎ rén, míng rì xiāng yàn, wǔ zuò kàn jiàn shāng hén, bú shì xīn shāng, shì xuè wū liǎng sān rì, bào jiāng chū lái, rú hé shì hǎo? nǐ fǎn yào rèn gè wú gù dǎ sǐ jiā tóng, tú lài rén mìng zuì le, zhè yào qù sāi sā cái hǎo!
那富爾谷好不得意，對張羅道：「事做得成，狠了些。」不知張羅的意思，雖陷了姚家弟兄，正要逐儅兒拿做富爾谷。頭一日已自暗地叫富財藏了打死官孫的戒尺，如今又要打合他買仵作，就回言道：「狠是狠了，但如今留空隙把人，明日相驗，仵作看見傷痕，不是新傷，是血污兩三日，報將出來，如何是好？你反要認個無故打死家僮，圖賴人命罪了，這要去揌撒才好！」

fù ěr gǔ dào: zhè děng wǒ fǎn yào ná chū qián lái le?
富爾谷道：「這等我反要拿出錢來了？」

xià xué dào: yào léi gōng sī, zhè shǎo bu dé yín zi. chī tā yī dǎ hé, zhǐ hú lú tí jiào tā yào bào shāng hán hú xiē, yǐ zhà qù bǎi yú liǎng. fù cái yào chū shǒu, hái le tā mài shēn wén shū, yòu yǔ tā shí liǎng yín zi, zhāng luó yòu jiào tā fēng qǐ liú zuò hòu lái zhà tā bǎ bǐng. fù ěr gǔ hǎo bù ào hèn.
夏學道：「要羸宮司，這少不得銀子。」吃他一打合，只葫蘆提叫他要報傷含猢些，已詐去百餘兩。富財要出首，還了他賣身文書，又與他十兩銀子，張羅又叫他封起留做後來詐他把柄。富爾谷好不懊恨。

zhǐ shì jū rén dì xiōng luò le jiān, zài lǐ biān shāng yì, jū rén dào: kàn zhè guāng jǐng, tā yìng zhèng hěn, kǒng zāo wū xiàn. wǒ xiǎng shì cóng wǒ qǐ, ruò shì dìng yào bī zhāo, wǒ yī lì chéng dāng, nǐ kě tuī kāi, bú yào luò tā jǐng zhōng.
只是居仁弟兄落了監，在裡邊商議，居仁道：「看這光景，他硬證狠，恐遭誣陷。我想事從我起，若是定要逼招，我一力承當，你可推開，不要落他穽中。」

lì rén dào: gē ge! nǐ xīn qǔ sǎo sǎo, zǐ sì shàng wú, nǐ yī bèi jìn, xū sǎo sǎo bù shàng bù là, zhè hái shì wǒ rèn. nǐ hái kě zài wài miàn jīng yíng.
利仁道：「哥哥！你新娶嫂嫂，子嗣尚無，你□□□(一被禁)，須嫂嫂□□(不上)不落，這還是我認。□□□□□□□□(你還可在外面經營)。」

dào le zǎo fàn hòu, zhī xiàn qǔ chū shī xiāng yàn, cǐ shí wǔ zuò yǐ dé le qián, bào shāng dào: é shì fāng mù suǒ shāng, shēn shàng yǒu quán tī zhū shāng. zhī xiàn yě bú dào shī shǒu biān yī kàn, jìng tián le shī dān, dài huí xiàn shěn. liǎng gè yì bān miàn mào, lián zhī xiàn yě bù zhī nǎ yī gè shì yáo jū rén, nǎ yī gè shì yáo lì rén. jiào bǎ tā jiā qǐ lái yào zhāo.
到了□□□□□□□□(早飯後，知縣取出屍)相驗，□□□□□□□□□□□□□(此時仵作已得了錢，報傷道：「額是)方木所傷，身上有拳、踢諸傷。知縣也不到屍首邊一看，竟填了屍單，帶回縣審。兩個一般面貌，連知縣也不知哪一個是姚居仁，哪一個是姚利仁。叫把他夾起來要招。

lì rén dào: gǎn mà yǒu de, shí bù céng dǎ. jiù shì gǎn de, yě bú shì zhè xiǎo sī.
利仁道：「趕罵有的，實不曾打。就是趕的，也不是這小廝。」

zhī xiàn yòu jiào zhú yǐng dào: zhè sǐ de shì fù ěr gǔ xiǎo sī me?
知縣又叫竹影道：「這死的是富爾谷小廝麼？」

zhú yǐng dào: shì tā jiā yì nán fù cái de ér zi.
竹影道：「是他家義男富財的兒子。」

zhī xiàn qiǎn: zhè děng shì le! yào tā liǎng xiōng dì zhāo. jū rén lì rén yīn fù ěr gǔ yòng le dào bàng qián, dāng bù dé xíng fá, jū rén biàn rèn shì dǎ sǐ.
知縣遣： 「這等是了！」要他兩兄弟招。居仁、利仁因富爾谷用了倒棒錢，當不得刑罰，居仁便認是打死。

lì rén biàn jiào dào: bǐ shí gē ge yǔ fù ěr gǔ jié niǔ zài yī chù, yuán hé néng dǎ rén? shì xiǎo de shī shǒu dǎ sǐ de.
利仁便叫道：「彼時哥哥與富爾谷結扭在一處，緣何能打人？是小的失手打死的。」

jū rén dào: shì xiǎo de guài tā lái bāng, dǎ de.
居仁道：「是小的怪他來幫，打的。」

lì rén dào: xiǎo rén dǎ sǐ shì shí, yuán hé hài gē ge? zhǐ zuò xiǎo de yī rén!
利仁道：「小人打死是實，原何害哥哥？只坐小的一人！」

zhī xiàn dào: yáo lì rén jiǎng dé shì.
知縣道：「姚利仁講得是。」

jiào: fù ěr gǔ shǎo tā liǎng rén shì gè tóng chuāng, zhè sǐ yě shì shī shǒu wù shāng, zuò bù de sǐ zuì.
叫：「富爾谷少他兩人是個同窗，這死也是失手誤傷，坐不得死罪。」

fù ěr gǔ dào: lǎo yé! dǎ sǐ shì shí, qiú yé zhèng fǎ! zhī xiàn bù tīng.
富爾谷道：「老爺！打死是實，求爺正法！」知縣不聽。

cǐ shí hú xíng gǔ yǐ yǔ fāng fāng chéng nǚ ér pìn dìng le, tā tīng dé yáo jū rén zhè shì, lā tōng xué péng yǒu wèi tā gōng jǔ yuān wū.
此時胡行古已與方方城女兒聘定了，他聽得姚居仁這事，拉通學朋友為他公舉冤誣。

zhī xiàn zhǐ zuò lì rén yīn xiōng yǔ fù ěr gǔ zhēng dòu, cóng páng jiù hù, yǐ zhì wù shāng. nà zhāng luó yǔ xià xué yòu dào qí hǔ zhī shì, cuān hōng fù ěr gǔ yòng qián, bǎ zhāo yǎn nòng sǐ le, zuò le wén shū jiě dào, dào zhōng bó dào: jù zhāo gǎn zhú shì chū yǒu yì, shī dān duō shāng, qǐ shǔ ǒu rán? wú lìng bái qiǎng yǒu quán, chì zǐ bào yuàn yě! bó dào xíng tīng.
知縣只做利仁因兄與富爾谷爭鬥，從旁救護，以致誤傷。那張羅與夏學又道騎虎之勢，攛哄富爾谷用錢，把招眼弄死了，做了文書解道，道中駁道：「據招趕逐是出有意，屍單多傷，豈屬偶然？無令白鏹有權，赤子抱怨也！」駁到刑廳。

xíng tīng shì gè jǔ rén, méi shén fēng lì, jiàn shàng sī zhè děng bó, tā jiù yī jiā yī dǎ, bǎ yáo lì rén zuò yīn guān sūn zhī ōu xiōng, suì quán tǐng zhī jiāo xià, bǐ dòu ōu shā rén, dēng shí shēn sǐ lǜ jiǎo, qiū hòu chù jué hái yào bǎ yáo jū rén zuò hè lìng.
刑廳是個舉人，沒什風力，見上司這等駁，他就一夾、一打，把姚利仁做「因官孫之毆兄，遂拳挺之交下」，比「鬥毆殺人，登時身死」律絞，秋後處決；還要把姚居仁做「喝令」。

yáo lì rén dào: zǐ dì fù fù xiōng zhī dòu, nǎ lǐ dài hū huàn? xiǎo de yī sǐ zú dǐ, bìng bù gàn tā shì. měi yù jiě shěn, shěn lù shí, shàng sī jiàn tā yì qì, yě zhǐ bǎ yī gè dǐ mìng, bìng bù shēn qiú.
姚利仁道：「子弟赴父兄之斗，哪裡待呼喚？小的一死足抵，並不干他事。」每遇解審，審錄時，上司見他義氣，也只把一個抵命，並不深求。

yáo jū rén zài wài jìng fèi le dú shū, cóng shì gēng zhǒng jiāng lái gōng yǎng xiōng dì. zhǐ shì liú shì zài jiā, cháng cháng zé bèi jū rén dào: fù mǔ yí xià xiōng dì, bù shuō nǐ gē zǐ zhào guǎn tā, wèi hé nǐ zuò chū shì jiào tā dǐ cháng?
姚居仁在外竟費了□(讀)書，□□(從事)耕種將來供養兄弟。只是劉氏在家，常常責備居仁道：「父母遺下兄弟，不說你哥子照管他，為何你做出事叫他抵償？」

jū rén dào: wǒ chū shí zài jiān jì yì, tā dào yīn nǎi xīn jià, kǒng diū nǎi, wù nǎi yī shēng. shuō wǒ hái huì jīng yíng, hái kě zhī chēng chí jiā shì, gù cǐ tā zì rèn le, shí shì wǒ xīn bù ān. rú jīn zhāo yǐ dìng, gǎi huàn yě gǎi bù dé le.
居仁道：「我初時在監計議＇，他道因妳新嫁，恐丟妳，誤妳一生。說我還會經營，還可支撐持家事，故此他自認了，實是我心不安。如今招已定，改換也改不得了。」

liú shì dào: nǐ dào pà wù wǒ yī shēng, rú jīn shū shū lěi cì fēn fù, jiào rú jiā lìng xíng jià rén, tā bìng bù kěn, qǐ bù wù le shěn shěn yī shēng?
劉氏道：「你道怕誤我一生，如今叔叔累次吩咐，叫茹家另行嫁人，她並不肯，豈不誤了嬸嬸一生？」

dǎo shì jū rén zài wài bēn máng, lì rén zài jiān, yǒu gē ge tì tā yòng qián, yě dào zì zài. dào guī fù ěr gǔ, què zì dǎ guān sī lái, cháng bèi zhāng luó yǔ fù cái chuàn zhà, jiā shì dào xiāo tiáo le.
倒是居仁在外奔忙，利仁在監，有哥哥替他用錢，也倒自在。倒硅富爾谷，卻自打官司來，常被張羅與富財串詐，家事倒蕭條了。

rì wǎng yuè lái, yǐ shì sān nián, shì zhí cháo tíng chà guān xù xíng. cǐ shí liú shì yǐ shēng yī zi zhōu suì, yīn rú shì bù kěn gǎi jià, rú jiā yòu qióng, bù néng yǎng huó, liú shì zhāng zhǔ jiē dào jiā zhōng, fēn wèi liǎng yuàn, jiāng jiā shì zhōng fēn, tīng tā shǐ yòng. wén dé xù xíng jiāng dào, liú shì dào: zhè shì suī yún wū xiàn, bù zhī xù xíng chù biàn dé chū biàn bù chū, bù ruò nǐ rú jīn yòng qián, yāo jiě zi dào jiā, nǐ dì xiōng miàn mào yì bān, nǐ biàn diào le, děng tā zài jiā yǔ shěn shěn chéng qīn. wǒ nǐ yǒu yī zi, bù jiào jué hòu le! jū rén lián shēng dào shì.
日往月來，已是三年，適值朝廷差官恤刑。此時劉氏已生一子周歲，因茹氏不肯改嫁，茹家又窮，不能養活，劉氏張主接到家中，分為兩院，將家事中分，聽她使用。聞得恤刑將到，劉氏道：「這事雖雲誣陷，不知恤刑處辨得出辨不出，不若你如今用錢，邀解子到家，你弟兄面貌一般，你便調了，等他在家與嬸嬸成親。我你有一子，不教絕後了！」居仁連聲道是。

guǒ rán yāo dào jiā zhōng, mǎi liǎo jiě zi, shuō yào huǎn liǎng rì, děng tā fū fù chéng qīn, jiě zi dé qián yīng le. lì rén hái bù kěn zuò qīn, jū rén dào: xiōng dì, dì fù jì bù kěn gǎi jià, nǐ bù yǔ chéng qīn, qǐ bù gū fù le tā? tā ruò dé yī nán bàn nǚ, xū bù jué nǐ hòu sì! lì rén fāng cái yīng chéng. dào qǐ jiè rì, jū rén zì dài le jiā suǒ, zhǔ fù xiōng dì dào: wǒ xiān dài nǐ qù, nǐ màn màn lái. zhèng shì:
果然邀到家中，買了解子，說要緩兩日，等他夫婦成親，解子得錢應了。利仁還不肯做親，居仁道：「兄弟，弟婦既不肯改嫁，你不與成親，豈不辜負了她？她若得一男半女，須不絕你後嗣！」利仁方才應承。到起解日，居仁自帶了枷鎖，囑咐兄弟道：「我先代你去，你慢慢來。」正是：

xiāng sòng chái mén xiǎo, sōng lín luò yuè huá.
相送柴門曉，松林落月華。

ēn qíng shēn dì è, xuè lèi luò jīng huā.
恩情深棣萼，血淚落荊花。

jiě rén yě bù néng biàn bié, qù jiàn xù xíng, yě bù guò píng zhè xiē shū bàn, gāi biàn bó de suǒ zài bó yī bó, guò táng shí chàng yí chàng míng, tā xià biān qiāo jǐn le, yě zhǐ chū liǎng jù shěn yǔ le zhàng. cǐ shí lì rén yě gǎn dào yá mén qián, kǒng pà gē shòu zé. jū rén chū lái, biàn fēn fù lì rén: xiān huí, wǒ yǔ jiě rén suí hòu biàn dào.
解人也不能辯別，去見恤刑，也不過憑這些書辦，該辨駁的所在駁一駁，過堂時唱一唱名，他下邊敲緊了，也只出兩句審語了帳。此時利仁也趕到衙門前，恐怕哥受責。居仁出來，便吩咐利仁：「先回，我與解人隨後便到。」

bù qī jū rén yǔ liú shì jì yì yǐ dìng, jìng bú dào jiā, yǔ jiě rén huí huà jiù jiān. jiě rén shāo xìn dào jiā, lì rén dà kū, yào xíng dào guān bǐng míng diào huàn. jiě zǐ dào: zhè děng shì hài wǒ men le, shǒu guān dìng bǎ wǒ men huó huó dǎ sǐ. nǐ qiě dān dài yī yuè, chá yuàn àn lín shí, bì rán shěn lù, nà shí nǐ qù biàn liǎo. lì rén zhǐ de quán qiě zài wài, tā zài jiā dài sǎo, yǔ dài jiān zhōng gē zǐ, zhēn rú fù mǔ yì bān, zhōng shì bù néng yī shí nòng tā chū lái.
不期居仁與劉氏計議已定，竟不到家，與解人回話就監。解人捎信到家，利仁大哭，要行到官稟明調換。解子道：「這等是害我們了，首官定把我們活活打死。你且擔待一月，察院按臨時，必然審錄，那時你去便了。」利仁只得權且在外，他在家待嫂，與待監中哥子，真如父母一般，終是不能一時弄他出來。

dàn tiān lǐ shà shí suī mèi, dào dǐ hái míng, yě shì tā xiōng dì yǒu zhè jǐ shí zāi xīng. hū rán yī rì, zhāng luó yào zhà fù ěr gǔ, jiǎ míng kāi kǒu jiè yín zi, fù ěr gǔ dào: zhè jǐ nián lái, shí shì kǎn kě, bù néng yīng mìng.
但天理霎時雖昧，到底還明，也是他兄弟有這幾時災星。忽然一日，張羅要詐富爾谷，假名開口借銀子，富爾谷道：「這幾年來，實是坎坷，不能應命。」

zhāng luó dào: lǎo xiōng qiáng rú yáo lì rén zuò zài jiān lǐ, yòu bú yào qián yòng! fù ěr gǔ jiàn tā yán yǔ bù hǎo, dào qiě chī jiǔ zài chù. yīn yī shì tàng jiǔ de bù xiǎo xīn, fēi le diǎn huī zài lǐ biān, zhēn chū lái, jué yǒu xiē hēi xīng xīng zài shàng, zhāng luó yòng zhǐ jia liāo qù. fù ěr gǔ yòu jiàn zhāng luó lái zhà, xīn lǐ bù kuài, bù chī jiǔ, zhāng luó biàn yí xīn.
張羅道：「老兄強如姚利仁坐在監里，又不要錢用！」富爾谷見他言語不好，道且吃酒再處。因一是燙酒的不小心，飛了點灰在裡邊，斟出來，覺有些黑星星在上，張羅用指甲撩去。富爾谷又見張羅來詐，心裡不快，不吃酒，張羅便疑心。

bù qī huí dào jiā, yīn wèi duō chī le xiē shí, xiè gè shí shēng jiǔ sǐ, yī fā dào shì fù ěr gǔ xià yào. zhèng yào fā tā zhè shì, hái wàng tā sòng qián, qiě zì hán rěn bù fā, bù qī fù ěr gǔ shí ná bù chū, dān gē le liǎng yuè. qiǎo qiǎo zhè nián dà bǐ, hú xíng gǔ zhōng le, cháng duì jiā lǐ dào: wǒ fū fù wán jù, quán zhàng yáo shì èr xiōng zhī lì, qǐ qī fǎn hài le tā! zhōng shí zì qù bài wàng, xǔ zhōu jì tā, bù tí.
不期回□(到)家，□(因)為多吃了些食，瀉個十生九死，一發道是富爾谷下藥。正要發他這事，還望他送錢，且自含忍不發，不期富爾谷實拿不出，耽擱了兩月。巧巧這年大比，胡行古中了，常對家裡道：「我夫婦完聚，□□(全仗)姚氏二兄之力，豈期反害了他！」中時自去拜望，許周濟他，不題。

yī rì fù yī qīn juàn de xí, zhāng luó qià hǎo yě zài zuò.
一日赴一親眷的席，張羅恰好也在坐。

yǔ cì, tán qǐ yáo lì rén zhī yuān, zhāng luó gǒng kuò, dào: zhè shì yuán shì yuān wǎng, lǎo xiān shēng ruò yào jiù tā, zhǐ wèn fù cái biàn liǎo! hú xíng gǔ yě wú yán, jué rì qù bài zhāng luó qǐng jiào.
語次，談起姚利仁之冤，張羅拱闊，道：「這事原是冤枉，老先生若要救他，只問富財便了！」胡行古也無言，決日去拜張羅請教。

zhāng luó yǐ zhī zuì hòu shī yán, dàn shì tā qīn lái qǐng jiào, yòu guài fù ěr gǔ yào tā, jìng bǎ qián shì shuō le.
張羅已知醉後失言，但是他親來請教，又怪富爾谷藥他，竟把前事說了。

hú xíng gǔ dào: xiān shēng céng jiàn me?
胡行古道：「先生曾見麼？」

zhāng luó dào: shì xué shēng qīn yǎn jiàn de.
張羅道：「是學生親眼見的。」

yòu wèn: yǒu shén zhǐ zhèng me?
又問：「有什指證麼？」

dào: yǒu xíng xiōng de jiè chǐ yǔ mǎi zhǔ yín zi, xiàn zài fù cái chù.
道：「有行兇的戒尺與買囑銀子，現在富財處。」

hú xíng gǔ tīng le, biàn cí le, yī jìng lái yǔ yáo lì rén jì yì. yòu zhí chá yuàn àn lín, tā jiào yáo lì rén bǎ zhè jié shì qù gào, gào fù ěr gǔ shā rén xiàn rén. hú xíng gǔ shì mén shēng, yòu qù miàn jiǎng.
胡行古聽了，便辭了，一竟來與姚利仁計議。又值察院按臨，他教姚利仁把這節事去告，告富爾谷殺人陷人。胡行古是門生，又去面講。

àn yuàn pī: rú guǒ yuān wū, bù fáng jǐn fān chéng àn pī tái níng èr fǔ lǐ xíng guān huì wèn. xìng de níng bō tuī guān, què yòu shì hú xíng gǔ zuò shī, xiàn zài tái zhōu chá pán. hú xíng gǔ bèi jiāng liǎng yáo zhàng yì qǐ xìn, fù ěr gǔ jié dǎng hài rén, kāi yī shuō tiē qù jiǎng. nà níng tái liǎng gè sì fǔ, jiù jiāng zhuàng nèi gàn lián rén fàn, yī qí jū tí dào guān. nà níng bō sì fǔ jiào fù cái dào: nǐ zhè nú cái! zěn me yǔ fù ěr gǔ tōng hé, bǎ rén mìng wū rén me?
按院批：如果冤誣，不妨盡翻成案；批台、寧二府理刑官會問。幸得寧波推官，卻又是胡行古座師，現在台州查盤。胡行古備將兩姚仗義起釁，富爾谷結黨害人，開一說帖去講。那寧、台兩個四府，就將狀內干連人犯，一齊拘提到官。那寧波四府叫富財道：「你這奴才！怎麼與富爾谷通合，把人命誣人麼？」

fù cái dào: xiǎo de bìng bù céng gào yáo lì rén.
富財道：「小的並不曾告姚利仁。」

sì fǔ dào: guǒ shì yáo lì rén dǎ sǐ de me?
四府道：「果是姚利仁打死的麼？」

nà fù cái zhèng bù hǎo zuò shēng, sì fǔ dào: jiā qǐ lái!
那富財正不好做聲，四府道：「夾起來！」

fù cái zhǐ de dào: bú shì, yuán shì xià xué xiān jiāng jiè chǐ dǎ yūn, hòu biān fù ěr gǔ tī dǎ shēn sǐ, shì zhāng luó qīn yǎn jiàn de.
富財只得道：「不是，原是夏學先將戒尺打暈，後邊富爾谷踢打身死，是張羅親眼見的。」

sì fǔ dào: nǐ zěn me bù gào?
四府道：「你怎麼不告？」

fù cái dào: shì xiǎo de jiā zhǔ, xiǎo de zěn me gǎn gào!
富財道：「是小的家主，小的怎麼敢告！」

yòu jiào zhāng luó, zhāng luó yě zhǐ de zhí shuō. sì fǔ jiù zhe rén zhuī le jiè chǐ mǎi qiú yín liǎng, shī bù xū zài jiǎn, dāng rì mǎi wǔ zuò yǐ qīng bào zhòng, zhǐ dāng zì shuǎ zì le. xià xué yǔ fù ěr gǔ hái yào zhēng biàn, fù cái yǔ zhāng luó yǐ shuō le, biàn nán zhuǎn kǒu. liǎng gè sì fǔ hè lìng: gè dǎ sì shí!
又叫張羅，張羅也只得直說。四府就着人追了戒尺、買求銀兩，屍不須再檢，當日買仵作以輕報重，只當自耍自了。夏學與富爾谷還要爭辯，富財與張羅已說了，便難轉口。兩個四府喝令：「各打四十！」

fù ěr gǔ nǐ wú gù shā sǐ yì nán, wū gào rén sǐ zuì wèi jué, fǎn zuò lǜ, tú. xià xué jiā gōng shā rén, yǔ zhāng luó qián àn yìng zhèng hài rén, yì tú. yáo lì rén wú gū, shì fàng níng jiā. jiě dào yuàn shí, jù gè zhòng zé.
富爾谷擬「無故殺死義男，誣告人死罪未決，反坐」律，徒。夏學加工殺人，與張羅前案硬證害人，亦徒。姚利仁無辜，釋放寧家。解道院時，俱各重責。

hú xíng gǔ yòu bèi xiàng gè guān shuō lì rén dì xiōng yǒu ài, àn yuàn yòu wèi tā tí běn fān zhāo. jū rén huí jiā, fū fù xiōng dì wán jù, hǎo bù huān mù. wài biān yòu zhī lì rén rèn zuì bǎo quán jū rén, jū rén yòu dài jiān jìn, zhēn shì gè nán xiōng nán dì.
胡行古又備向各官說利仁弟兄友愛，按院又為他題本翻招。居仁回家，夫婦、兄弟完聚，好不歡暮。外邊又知利仁認罪保全居仁，居仁又代監禁，真是個難兄難弟。

nà xià xué fù ěr gǔ shè jú hài rén, yě zhōng nán táo tiān wǎng, zhāng luó fǎn fù xié zhà, yě bù dé gān jìng. suī shì sān nián zhī jiān, lì rén yě shòu le xiē kǔ chǔ, què yě chéng le tā yǒu ài de míng. zhì yú hú xíng gǔ zhī tú bào, suī shì tiān lǐ bì míng, què yě jiàn tā bào ēn zhī yì, zhè biàn shì:
那夏學、富爾谷設局害人，也終難逃天網，張羅反覆挾詐，也不得乾淨。雖是三年之間，利仁也受了些苦楚，卻也成了他友愛的名。至於胡行古之圖報，雖是天理必明，卻也見他報恩之義，這便是：

cuò jié biǎo qí xíng, rì jiǔ jiàn tiān lǐ.
錯節表奇行，日久見天理。

xiào bǐ jiān kuài tú, zhōng yì tú wèi ěr.
笑彼奸獪徒，終亦徒為爾。