mín zá chù ér gè yǒu suǒ néng, suǒ néng zhě bù tóng, cǐ mín zhī qíng yě. dà jūn zhě, tài shàng yě, jiān chù xià zhě yě. xià zhī suǒ néng bù tóng, ér jiē shàng zhī yòng yě. shì yǐ dà jūn yīn mín zhī néng wèi zī, jǐn bāo ér chù zhī, wú néng qù qǔ yān. shì gù bù shè yī fāng yǐ qiú yú rén, gù suǒ qiú zhě wú bù zú yě. dà jūn bù zé qí xià, gù zú. bù zé qí xià, zé yì wèi xià yǐ. yì wèi xià, zé mò bù róng mò bù róng, gù duō xià. duō xià zhī wèi tài shàng.
民雜處而各有所能,所能者不同,此民之情也。大君者,太上也,兼畜下者也。下之所能不同,而皆上之用也。是以大君因民之能為資,盡包而畜之,無能去取焉。是故不設一方以求於人,故所求者無不足也。大君不擇其下,故足。不擇其下,則易為下矣。易為下,則莫不容;莫不容,故多下。多下之謂太上。
jūn chén zhī dào: chén shì shì, ér jūn wú shì jūn yì lè, ér chén rèn láo: chén jǐn zhì lì yǐ shàn qí shì, ér jūn wú yǔ yān, yǎng chéng ér yǐ. gù shì wú bù zhì, zhì zhī zhèng dào rán yě. rén jūn zì rèn, ér wù wèi shàn yǐ xiān xià, zé shì dài xià fù rèn méng láo yě, chén fǎn yì yǐ. gù yuē: jūn rén zhě, hǎo wèi shàn yǐ xiān xià, zé xià bù gǎn yǔ jūn zhēng wèi shàn yǐ xiān jūn yǐ, jiē sī qí suǒ zhī yǐ zì fù yǎn yǒu guò, zé chén fǎn zé jūn, nì luàn zhī dào yě.
君臣之道:臣事事,而君無事;君逸樂,而臣任勞:臣盡智力以善其事,而君無與焉,仰成而已。故事無不治,治之正道然也。人君自任,而務為善以先下,則是代下負任蒙勞也,臣反逸矣。故曰:君人者,好為善以先下,則下不敢與君爭為善以先君矣,皆私其所知以自覆掩;有過,則臣反責君,逆亂之道也。
jūn zhī zhì, wèi bì zuì xián yú zhòng yě, yǐ wèi zuì xián ér yù yǐ shàn jǐn bèi xià, zé bù shàn yǐ. ruò shǐ jūn zhī zhì zuì xián, yǐ yī jūn ér jǐn shàn xià, zé láo láo, zé yǒu juàn juàn, zé shuāi shuāi, zé fù fǎn yú bù shàn zhī dào yě.
君之智,未必最賢於眾也,以未最賢而欲以善盡被下,則不贍矣。若使君之智最賢,以一君而盡贍下,則勞;勞,則有倦;倦,則衰;衰,則復返於不贍之道也。
shì yǐ rén jūn zì rèn ér gōng shì, zé chén bù shì shì, shì jūn chén yì wèi yě, wèi zhī dào nì, dào nì zé luàn yǐ. rén jūn gǒu rèn chén ér wù zì gōng, zé chén jiē shì shì yǐ. shì jūn chén zhī shùn, zhì luàn zhī fēn, bù kě bù chá yě.
是以人君自任而躬事,則臣不事事,是君臣易位也,謂之倒逆,倒逆則亂矣。人君苟任臣而勿自躬,則臣皆事事矣。是君臣之順,治亂之分,不可不察也。