xíng hǎi zhě, zuò ér zhì yuè, yǒu zhōu yě. xíng lù zhě, lì ér zhì qín, yǒu chē yě. qín yuè, yuǎn tú yě, ān zuò ér zhì zhě. xiè yě.
行海者，坐而至越，有舟也。行陸者，立而至秦，有車也。秦、越，遠途也，安坐而至者。械也。

cuò jūn shí, shǐ yǔ chá zī zhū zhī zhòng, zé bù shí yě xuán yú quán héng, zé máo fā zhī bù kě chà. zé bù dài yǔ zhī zhì, zhōng rén zhī zhī, mò bù zú yǐ shí zhī yǐ.
厝鈞石，使禹察錙銖之重，則不識也；懸於權衡，則氂發之不可差。則不待禹之智，中人之知，莫不足以識之矣。

yàn yún: bù cōng bù míng, bù néng wèi wáng bù gǔ bù lóng, bù néng wèi gōng. hǎi yǔ shān zhēng shuǐ, hǎi bì děi zhī.
諺云：不聰不明，不能為王；不瞽不聾，不能為公。海與山爭水，海必得之。

lǐ cóng sú, zhèng cóng shàng, shǐ cóng jūn. guó yǒu guì jiàn zhī lǐ, wú xián bù xiào zhī lǐ yǒu zhǎng yòu zhī lǐ, wú yǒng qiè zhī lǐ yǒu qīn shū zhī lǐ, wú ài zēng zhī lǐ yě.
禮從俗，政從上，使從君。國有貴賤之禮，無賢不肖之禮；有長幼之禮，無勇怯之禮；有親疏之禮，無愛憎之禮也。

fǎ zhī gōng, mò dà shǐ sī bù xíng jūn zhī gōng, mò dà shǐ mín bù zhēng. jīn lì fǎ ér xíng sī, shì sī yǔ fǎ zhēng, qí luàn shén yú wú fǎ lì jūn ér zūn xián, shì xián yǔ jūn zhēng, qí luàn shén yú wú jūn. gù yǒu dào zhī guó, fǎ lì, zé sī yì bù xíng jūn lì, zé xián zhě bù zūn. mín yī yú jūn, shì duàn yú fǎ, shì guó zhī dà dào yě.
法之功，莫大使私不行；君之功，莫大使民不爭。今立法而行私，是私與法爭，其亂甚於無法；立君而尊賢，是賢與君爭，其亂甚於無君。故有道之國，法立，則私議不行；君立，則賢者不尊。民一於君，事斷於法，是國之大道也。

hé zhī xià lóng mén qí liú shǐ rú zhú jiàn, sì mǎ zhuī, fú néng jí.
河之下龍門．其流駛如竹箭，駟馬追，弗能及。

yǒu quán héng zhě, bù kě qī yǐ qīng zhòng yǒu chǐ cùn zhě, bù kě chà yǐ zhǎng duǎn yǒu fǎ dù zhě, bù kě qiǎo yǐ zhà wěi.
有權衡者，不可欺以輕重；有尺寸者，不可差以長短；有法度者，不可巧以詐偽。

yǒu yú zhī zhū, yǐ méng jīn dāng mò, yǐ cǎo yīng dāng jiǎo, yǐ fēi lǚ dāng yuè, yǐ ài bì dāng gōng, bù yī wú lǐng dāng dà pì, cǐ yǒu yú zhī zhū yě. zhǎn rén zhī tǐ, záo qí jī fū, wèi zhī xíng huà yì guān, yì zhāng fú, wèi zhī lù. shàng shì yòng lù, ér mín bù fàn yě dāng shì yòng xíng, ér mín bù cóng.
有虞之誅，以幪巾當墨，以草纓當剿，以菲履當刖，以艾鞸當宮，布衣無領當大辟，此有虞之誅也。斬人肢體，鑿其肌膚，謂之刑；畫衣冠，異章服，謂之戮。上世用戮，而民不犯也；當世用刑，而民不從。

xī zhě, tiān zǐ shǒu néng yī, ér zǎi fū shè fú zú néng xíng, ér xiāng zhě dǎo jìn kǒu néng yán, ér xíng rén chēng cí. gù wú shī yán shī lǐ yě.
昔者，天子手能衣，而宰夫設服；足能行，而相者導進；口能言，而行人稱辭。故無失言失禮也。

lí zhū zhī míng, chá qiū háo zhī mò yú bǎi bù zhī wài xià yú shuǐ chǐ, ér bù néng jiàn qiǎn shēn. fēi mù bù míng yě, qí shì nán dǔ yě.
離朱之明，察秋毫之末於百步之外；下於水尺，而不能見淺深。非目不明也，其勢難睹也。

yáo ràng xǔ yóu, shùn ràng shàn juàn, jiē cí wèi tiān zǐ ér tuì wèi pǐ fū.
堯讓許由，舜讓善卷，皆辭為天子而退為匹夫。

zhé quàn qì, shǔ fú jié, xián bù xiào yòng zhī.
折券契，屬符節，賢不肖用之。

lǔ zhuāng gōng zhù dà zhōng, cáo guì rù jiàn yuē: jīn guó biǎn xiǎo ér zhōng dà, jūn hé bù tú zhī?
魯莊公鑄大鐘，曹劌入見曰：「今國褊小而鍾大，君何不圖之？」

gōng shū zi qiǎo yòng cái yě, bù néng yǐ tán wèi sè.
公輸子巧用材也，不能以檀為瑟。

kǒng zǐ yuē: qiū shǎo ér hǎo xué, wǎn ér wén dào, yǐ cǐ bó yǐ.
孔子曰：「丘少而好學，晚而聞道，以此博矣。」

kǒng zǐ yún: yǒu yú shì bù shǎng bù fá, xià hòu shì shǎng ér bù fá, yīn rén fá ér bù shǎng, zhōu rén shǎng qiě fá. fá, jìn yě shǎng, shǐ yě.
孔子云：「有虞氏不賞不罰，夏后氏賞而不罰，殷人罰而不賞，周人賞且罰。罰，禁也；賞，使也。」

yàn dǐng zhī zhòng hū qiān jūn, chéng yú wú zhōu, zé kě yǐ jì, suǒ tuō zhě, fú dào yě.
燕鼎之重乎千鈞，乘於吳舟，則可以濟，所託者，浮道也。

jūn chén zhī jiān, yóu quán héng yě. quán zuǒ qīng zé yòu zhòng, yòu zhòng zé zuǒ qīng, qīng chóng dié xiāng jué, tiān dì zhī lǐ yě.
君臣之間，猶權衡也。權左輕則右重，右重則左輕，輕重迭相橛，天地之理也。

yǐn guò dù zhě shēng shuǐ, shí guò dù zhě shēng tān.
飲過度者生水，食過度者生貪。

gù zhì guó wú qí fǎ, zé luàn shǒu fǎ ér bù biàn, zé shuāi yǒu fǎ ér xíng sī, wèi zhī bù fǎ. yǐ lì yì fǎ zhě, bǎi xìng yě yǐ sǐ shǒu fǎ zhě, yǒu sī yě yǐ dào biàn fǎ zhě, jūn zhǎng yě.
故治國無其法，則亂；守法而不變，則衰；有法而行私，謂之不法。以力役法者，百姓也；以死守法者，有司也；以道變法者，君長也。

yī tù zǒu jiē, bǎi rén zhuī zhī, tān rén jù cún, rén mò zhī fēi zhě, yǐ tù wèi wèi dìng fēn yě. jī tù mǎn shì, guò ér bù gù, fēi bù yù tù yě, fēn dìng zhī hòu, suī bǐ bù zhēng.
一兔走街，百人追之，貪人具存，人莫之非者，以兔為未定分也。積兔滿市，過而不顧，非不欲兔也，分定之後，雖鄙不爭。

jiàng rén zhī wèi mén, néng yǐ mén, suǒ yǐ bù zhī mén yě. gù bì dù, rán hòu néng mén.
匠人知為門，能以門，所以不知門也。故必杜，然後能門。

jìn ér hài néng, zé luàn yě yún néng ér hài wú néng, zé luàn yě.
勁而害能，則亂也；雲能而害無能，則亂也。

qì dào shù, shě dù liàng, yǐ qiú yī rén zhī shí shí tiān xià, shuí zi zhī shí néng zú yān?
棄道術，舍度量，以求一人之識識天下，誰子之識能足焉？

duō xián, bù kě yǐ duō jūn wú xián, bù kě yǐ wú jūn.
多賢，不可以多君；無賢，不可以無君。

jiàng rén chéng guān, bù zēng rén sǐ, lì zhī suǒ zài, wàng qí chǒu yě.
匠人成棺，不憎人死，利之所在，忘其丑也。

shòu fú jiù huì.
獸伏就穢。

fū dé, jīng wēi ér bù jiàn, cōng míng ér bù fā, shì gù wài wù bù lèi qí nèi.
夫德，精微而不見，聰明而不發，是故外物不累其內。

fū dào, suǒ yǐ shǐ xián wú nài bù xiào hé yě, suǒ yǐ shǐ zhì wú nài yú hé yě. ruò cǐ, zé wèi zhī dào shèng yǐ. dào shèng, zé míng bù zhāng.
夫道，所以使賢無奈不肖何也，所以使智無奈愚何也。若此，則謂之道勝矣。道勝，則名不彰。

qū shì zhī yǒu sī, jiàn yě.
趨事之有司，賤也。

chén xià bì kǒu, zuǒ yòu jié shé.
臣下閉口，左右結舌。

jiǔ chù wú guò zhī dì, zé shì sú tīng yǐ.
久處無過之地，則世俗聽矣。

xī zhōu shì zhī shuāi yě lì wáng rǎo luàn tiān xià, zhū hóu lì zhèng, rén yù dú xíng yǐ xiāng jiān.
昔周室之衰也、厲王擾亂天下，諸侯力政，人慾獨行以相兼。

zhòng zhī shèng guǎ, bì yě.
眾之勝寡，必也。

shī, wǎng zhì yě shū, wǎng gào yě chūn qiū, wǎng shì yě.
《詩》，往志也；《書》，往誥也；《春秋》，往事也。

liǎng guì bù xiāng shì, liǎng jiàn bù xiāng shǐ.
兩貴不相事，兩賤不相使。

jiā fù zé shū zú jù, jiā pín zé xiōng dì lí, fēi bù xiāng ài, lì bù zú xiāng róng yě.
家富則疏族聚，家貧則兄弟離，非不相愛，利不足相容也。

cáng jiǎ zhī guó, bì yǒu bīng dùn, shì rén kě qū ér zhàn ān guó zhī bīng, bù yóu fèn qǐ.
藏甲之國，必有兵遁，市人可驅而戰；安國之兵，不由忿起。

cāng xié zài páo xī zhī qián.
蒼頡在庖犧之前。

wèi cuì zhě, huàn tú zhī ní yě.
為毳者，患途之泥也。

zhòu wú shì zhě, yè bù mèng.
晝無事者，夜不夢。

tián pián míng guǎng.
田駢名廣。

jié zhòu zhī yǒu tiān xià yě, sì hǎi zhī nèi jiē luàn, guān lóng féng wáng zǐ bǐ gàn bù yǔ yān, ér wèi zhī jiē luàn, qí luàn zhě zhòng yě. yáo shùn zhī yǒu tiān xià yě, sì hǎi zhī nèi jiē zhì, ér dān zhū shāng jūn bù yǔ yān, ér wèi zhī jiē zhì, qí zhì zhě zhòng yě.
桀、紂之有天下也，四海之內皆亂，關龍逢、王子比干不與焉，而謂之皆亂，其亂者眾也。堯、舜之有天下也，四海之內皆治，而丹朱、商均不與焉，而謂之皆治，其治者眾也。

jūn míng chén zhí, guó zhī fú yě fù cí zǐ xiào, fū xìn qī zhēn, jiā zhī fú yě. gù bǐ gàn zhōng ér bù néng cún yīn, shēn shēng xiào ér bù néng ān jìn, shì jiē yǒu zhōng chén xiào zǐ ér guó jiā miè luàn zhě, hé yě? wú míng jūn xián fù yǐ tīng zhī. gù xiào zǐ bù shēng cí fù zhī jiā, zhōng chén bù shēng shèng jūn zhī xià.
君明臣直，國之福也；父慈子孝，夫信妻貞，家之福也。故比干忠而不能存殷，申生孝而不能安晉，是皆有忠臣孝子而國家滅亂者，何也？無明君賢父以聽之。故孝子不生慈父之家，忠臣不生聖君之下。

wáng zhě, yǒu yì zhèng ér wú yì guó, yǒu yì jūn ér wú yì mín. tāng wǔ fēi děi bó yí zhī mín yǐ zhì jié zhòu fēi děi zhí juē zhī mín yǐ luàn yě. mín zhī zhì luàn zài yú shàng, guó zhī ān wēi zài yú zhèng.
王者，有易政而無易國，有易君而無易民。湯、武非得伯夷之民以治、桀、紂非得跖、蹻之民以亂也。民之治亂在於上，國之安危在於政。

xià zhēn yuē: xiǎo rén wú jiān nián zhī shí, yù tiān jī, qī zǐ fēi qí yǒu yě dài fū wú jiān nián zhī shí, yù tiān jī, chén qiè yú mǎ fēi qí yǒu yě. jiè zhī zāi!
《夏箴》曰：「小人無兼年之食，遇天飢，妻子非其有也；大夫無兼年之食，遇天飢，臣妾輿馬非其有也。」戒之哉！

yǔ tiān xià yú rén, dà shì yě, xù xù zhě yǐ wèi huì, ér yáo shùn wú dé sè qǔ tiān xià yú rén, dà xián yě, jié jié zhě yǐ wèi wū, ér tāng wǔ wú kuì róng. wéi qí yì yě.
與天下於人，大事也，煦煦者以為惠，而堯、舜無德色；取天下於人，大嫌也，潔潔者以為污，而湯、武無愧容。惟其義也。

rì yuè wèi tiān xià yǎn mù, rén bù zhī dé shān chuān wèi tiān xià yī shí, rén bù néng gǎn. yǒu yǒng bù yǐ nù, fǎn yǔ qiè jūn yě.
日月為天下眼目，人不知德；山川為天下衣食，人不能感。有勇不以怒，反與怯均也。

xiǎo rén shí yú lì, jūn zǐ shí yú dào, xiān wáng zhī xùn yě. gù cháng yù gēng ér shí tiān xià zhī rén yǐ, rán yī shēn zhī gēng, fēn zhū tiān xià, bù néng rén dé yī shēng sù, qí bù néng bǎo kě zhī yě. yù zhī ér yī tiān xià zhī rén yǐ, rán yī shēn zhī zhī, fēn zhū tiān xià, bù néng rén dé chǐ bù, qí bù néng nuǎn kě zhī yě. gù yǐ wèi bù ruò sòng xiān wáng zhī dào ér qiú qí shuō, tōng shèng rén zhī yán ér jiū qí zhǐ, shàng shuō wáng gōng dà rén, cì pǐ fū tú bù zhī shì. wáng gōng dà rén yòng wú yán, guó bì zhì pǐ fū tú bù zhī shì yòng wú yán, xíng bì xiū. suī bù gēng ér shí jī, bù zhī ér yī hán, gōng xián yú gēng ér shí zhī zhī ér yī zhī zhě yě.
小人食於力，君子食於道，先王之訓也。故常欲耕而食天下之人矣，然一身之耕，分諸天下，不能人得一升粟，其不能飽可知也。欲織而衣天下之人矣，然一身之織，分諸天下，不能人得尺布，其不能暖可知也。故以為不若誦先王之道而求其說，通聖人之言而究其旨，上說王公大人，次匹夫徒步之士。王公大人用吾言，國必治；匹夫徒步之士用吾言，行必修。雖不耕而食飢，不織而衣寒，功賢於耕而食之、織而衣之者也。

fǎ fēi cóng tiān xià, fēi cóng dì chū, fā yú rén jiān, hé hū rén xīn ér yǐ. zhì shuǐ zhě, cí fáng jué sāi, jiǔ zhōu sì hǎi, xiāng sì rú yī. xué zhī yú shuǐ, bù xué zhī yú yǔ yě.
法非從天下，非從地出，發於人間，合乎人心而已。治水者，茨防決塞，九州四海，相似如一。學之於水，不學之於禹也。

gǔ zhī quán dà tǐ zhě, wàng tiān dì, guān jiāng hǎi, yīn shān gǔ, rì yuè suǒ zhào, sì shí suǒ xíng, yún bù fēng dòng bù yǐ zhì lèi xīn, bù yǐ sī lèi jǐ jì zhì luàn yú fǎ shù, tuō shì fēi yú shǎng fá, shǔ qīng zhòng yú quán héng bù nì tiān lǐ, bù shāng qíng xìng bù chuī máo ér qiú xiǎo cī, bù xǐ gòu ér chá nán zhī bù yǐn shéng zhī wài, bù tuī shéng zhī nèi: bù jí fǎ zhī wài, bù huǎn fǎ zhī nèi shǒu chéng lǐ, yīn zì rán. huò fú shēng hū dào fǎ, ér bù chū hū ài è róng rǔ zhī zé zài hu jǐ, ér bù zài hu rén. gù zhì ān zhī shì, fǎ rú zhāo lù, chún pǔ bù qī, xīn wú jié yuàn, kǒu wú fán yán. gù chē mǎ bù bì yú yuǎn lù, jīng qí bù luàn yú dà zé, wàn mín bù shī mìng yú kòu róng, háo jié bù zhù míng yú tú shū, bù lù gōng yú pán yú, jì nián zhī dié kōng xū. gù yuē: lì mò zhǎng yú jiǎn, fú mò jiǔ yú ān.
古之全大體者，望天地，觀江海，因山谷，日月所照，四時所行，雲布風動；不以智累心，不以私累己；寄治亂於法術，托是非於賞罰，屬輕重於權衡；不逆天理，不傷情性；不吹毛而求小疵，不洗垢而察難知；不引繩之外，不推繩之內：不急法之外，不緩法之內；守成理，因自然。禍福生乎道法，而不出乎愛惡；榮辱之責在乎己，而不在乎人。故至安之世，法如朝露，純樸不欺，心無結怨，口無煩言。故車馬不弊於遠路，旌旗不亂於大澤，萬民不失命於寇戎，豪傑不著名於圖書，不錄功於盤盂，記年之牒空虛。故曰：利莫長於簡，福莫久於安。

yīng, shàn jī yě, rán rì jī zhī, zé pí ér wú quán yì yǐ. jì, shàn chí yě, rán rì chí zhī, zé jué ér wú quán tí yǐ.
鷹，善擊也，然日擊之，則疲而無全翼矣。驥，善馳也，然日馳之，則蹶而無全蹄矣。

néng cí wàn zhōng zhī lù yú cháo bì, bù néng bù shí yī jīn yú wú rén zhī dì néng jǐn bǎi jié zhī lǐ yú miào yǔ, bù néng bù chí yī róng yú dú jū zhī yú. gài rén qíng měi xiá yú suǒ sī gù yě.
能辭萬鍾之祿於朝陛，不能不拾一金於無人之地；能謹百節之禮於廟宇，不能不馳一容於獨居之餘。蓋人情每狎於所私故也。

bù xiào zhě, bù zì wèi bù xiào yě, ér bù xiào jiàn yú xíng, suī zì wèi xián, rén yóu wèi zhī bù xiào yě yú zhě bù zì wèi yú yě, ér yú jiàn yú yán, suī zì wèi zhì, rén yóu wèi zhī yú.
不肖者，不自謂不肖也，而不肖見於行，雖自謂賢，人猶謂之不肖也；愚者不自謂愚也，而愚見於言，雖自謂智，人猶謂之愚。

fǎ zhě, suǒ yǐ qí tiān xià zhī dòng, zhì gōng dà dìng zhī zhì yě. gù zhì zhě bù dé yuè fǎ ér sì móu, biàn zhě bù dé yuè fǎ ér sì yì shì bù dé bèi fǎ ér yǒu míng, chén bù dé bèi fǎ ér yǒu gōng. wǒ xǐ kě yì, wǒ fèn kě zhì, wǒ fǎ bù kě lí yě. gǔ ròu kě xíng, qīn qī kě miè, zhì fǎ bù kě què yě.
法者，所以齊天下之動，至公大定之制也。故智者不得越法而肆謀，辯者不得越法而肆議；士不得背法而有名，臣不得背法而有功。我喜可抑，我忿可窒，我法不可離也。骨肉可刑，親戚可滅，至法不可闕也。

shàn wèi guó zhě, yí móu shēn zhī xīn ér móu guó, yí fù guó zhī shù ér fù mín, yí bǎo zǐ sūn zhī zhì ér bǎo zhì, yí qiú jué lù zhī yì ér qiú yì, zé bù láo ér huà lǐ chéng yǐ.
善為國者，移謀身之心而謀國，移富國之術而富民，移保子孫之志而保治，移求爵祿之意而求義，則不勞而化理成矣。

shǐ wú wèi shēng zhī shí, yān zhī shēng zhī wèi lè yě? jīn wú wèi sǐ, yòu yān zhī sǐ zhī wèi bù lè yě? gù shēng bù zú yǐ shǐ zhī, lì hé zú yǐ dòng zhī? sǐ bù zú yǐ jìn zhī, hài hé zú yǐ kǒng zhī? míng yú sǐ shēng zhī fēn, dá yú lì hài zhī biàn shì yǐ mù guān yù hé wǎn xiàng zhī zhuàng, ěr tīng bái xuě qīng jiǎo zhī shēng, bù néng yǐ luàn qí shén dēng qiān rèn zhī xī, lín yuán xuàn zhī àn, bù zú yǐ xiáo qí zhī. fū rú shì, shēn kě yǐ shā, shēng kě yǐ wú, rén kě yǐ chéng.
始吾未生之時，焉知生之為樂也？今吾未死，又焉知死之為不樂也？故生不足以使之，利何足以動之？死不足以禁之，害何足以恐之？明於死生之分，達於利害之變；是以目觀玉輅、琬象之狀，耳聽《白雪》、《清角》之聲，不能以亂其神；登千仞之溪，臨猿眩之岸，不足以淆其知。夫如是，身可以殺，生可以無，仁可以成。

niǎo fēi yú kōng, yú yóu yú yuān, fēi shù yě. gù wèi niǎo wèi yú zhě, yì bù zì zhī qí néng fēi néng yóu. gǒu zhī zhī, lì xīn yǐ wèi zhī, zé bì duò bì nì. yóu rén zhī zú chí shǒu tí, ěr tīng mù shì, dāng qí chí zhuō tīng shì zhī jì, yīng jī zì zhì, yòu bù dài sī ér shī zhī yě, gǒu xū sī zhī ér hòu kě shī zhī, zé pí yǐ. shì yǐ rèn zì rán zhě jiǔ, dé qí cháng zhě jì.
鳥飛於空，魚游於淵，非術也。故為鳥、為魚者，亦不自知其能飛、能游。苟知之，立心以為之，則必墮、必溺。猶人之足馳手提，耳聽目視，當其馳、捉、聽、視之際，應機自至，又不待思而施之也，苟須思之而後可施之，則疲矣。是以任自然者久，得其常者濟。

zhōu chéng wáng wèn yù zǐ yuē: guǎ rén wén shèng rén zài shàng wèi, shǐ mín fù qiě shòu. ruò fú fù, zé kě wèi yě ruò fú shòu, zé zài tiān hū? yù zi duì yuē: fū shèng wáng zài shàng wèi, tiān xià wú jūn bīng zhī shì, gù zhū hóu bù sī xiāng gōng, ér mín bù sī xiāng dòu yě, zé mín dé jǐn yī shēng yǐ. shèng wáng zài shàng, zé jūn jī yú dé huà, ér mín jī yú yòng lì, gù fù rén wèi qí suǒ yī, zhàng fū wèi qí suǒ shí, zé mín wú dòng è, mín dé èr shēng yǐ. shèng rén zài shàng, zé jūn jī yú rén, lì jī yú ài, mín jī yú shùn, zé xíng fá fèi ér wú yāo è zhī zhū, mín zé dé sān shēng yǐ. shèng wáng zài shàng, zé shǐ rén yǒu shí, ér yòng zhī yǒu jié, zé mín wú lì jí, mín dé sì shēng yǐ.
周成王問鬻子曰：「寡人聞聖人在上位，使民富且壽。若夫富，則可為也；若夫壽，則在天乎？」鬻子對曰：「夫聖王在上位，天下無軍兵之事，故諸侯不私相攻，而民不私相鬥也，則民得盡一生矣。聖王在上，則君積於德化，而民積於用力，故婦人為其所衣，丈夫為其所食，則民無凍餓，民得二生矣。聖人在上，則君積於仁，吏積於愛，民積於順，則刑罰廢而無夭遏之誅，民則得三生矣。聖王在上，則使人有時，而用之有節，則民無癘疾，民得四生矣。」