wén yuàn wǔ
◎文苑五
méi yáo chén jiāng xiū fù sū xún zhāng wàng zhī wáng féng sūn táng qīng huáng xiáng yáng zhì fù táng gēng shǐ bó hǔ fù wén tóng yáng jié hè zhù liú jīng bào yóu huáng bó sī
○梅堯臣 江休復 蘇洵 章望之 王逢 孫唐卿(黃庠 楊寘附) 唐庚(史伯虎附) 文同 楊傑 賀鑄 劉涇 鮑由 黃伯思
méi yáo chén, zì shèng yú, xuān zhōu xuān chéng rén, shì dú xué shì xún cóng zi yě. gōng wèi shī, yǐ shēn yuǎn gǔ dàn wèi yì, jiān chū qí qiǎo, chū wèi wèi rén suǒ zhī. yòng xún yīn wèi hé nán zhǔ bù, qián wéi yǎn liú shǒu xī jīng, tè jiē shǎng zhī, wèi wàng nián jiāo, yǐn yǔ chóu chàng, yī fǔ jǐn qīng. ōu yáng xiū yǔ wèi shī yǒu, zì yǐ wèi bù jí. yáo chén yì kè lì, jīng sī kǔ xué, yáo shì zhī míng yú shí. sòng xìng, yǐ shī míng jiā wèi shì suǒ chuán rú yáo chén zhě, gài shǎo yě. cháng yǔ rén yuē:" fán shī, yì xīn yǔ gōng, dé qián rén suǒ wèi dào zhě, sī wèi shàn yǐ. bì néng zhuàng nán xiě zhī jǐng rú zài mù qián, hán bù jǐn zhī yì jiàn yú yán wài, rán hòu wèi zhì yě." shì yǐ wèi zhī yán. lì dé xìng xiàn lìng, zhī jiàn dé xiāng chéng xiàn, jiān hú zhōu shuì, qiān shū zhōng wǔ zhèn ān pàn guān, jiān yǒng fēng cāng. dà chén lǚ jiàn yí zài guǎn gé, zhào shì, cì jìn shì chū shēn, wèi guó zi jiān zhí jiǎng, lèi qiān shàng shū dōu guān yuán wài láng. yù xiū táng shū, chéng, wèi zòu ér zú, lù qí zi yī rén.
梅堯臣,字聖俞,宣州宣城人,侍讀學士詢從子也。工為詩,以深遠古淡為意,間出奇巧,初未為人所知。用詢陰為河南主簿,錢惟演留守西京,特嗟賞之,為忘年交,引與酬倡,一府盡傾。歐陽修與為詩友,自以為不及。堯臣益刻厲,精思苦學,繇是知名於時。宋興,以詩名家為世所傳如堯臣者,蓋少也。嘗語人曰:"凡詩,意新語工,得前人所未道者,斯為善矣。必能狀難寫之景如在目前,含不盡之意見於言外,然後為至也。"世以為知言。歷德興縣令,知建德、襄城縣,監湖州稅,簽書忠武、鎮安判官,監永豐倉。大臣屢薦宜在館閣,召試,賜進士出身,為國子監直講,累遷尚書都官員外郎。預修《唐書》,成,未奏而卒,錄其子一人。
bǎo yuán jiā yòu zhōng, rén zōng yǒu shì jiāo miào, yáo chén yù jì, zhé xiàn gē shī, yòu cháng shàng shū yán bīng. zhù sūn zi shí sān piān, zhuàn táng zài jì èr shí liù juǎn máo shī xiǎo chuán èr shí juǎn wǎn líng jí sì shí juǎn.
寶元、嘉祐中,仁宗有事郊廟,堯臣預祭,輒獻歌詩,又嘗上書言兵。注《孫子》十三篇,撰《唐載記》二十六卷、《毛詩小傳》二十卷、《宛陵集》四十卷。
yáo chén jiā pín, xǐ yǐn jiǔ, xián shì dài fū duō cóng zhī yóu, shí zài jiǔ guò mén. shàn tán xiào, yǔ wù wú wǔ, huī cháo cì jī tuō yú shī, wǎn yì gōng. yǒu rén dé xī nán yí bù gōng yī, qí zhī wén nǎi yáo chén shī yě, míng zhòng yú shí rú cǐ.
堯臣家貧,喜飲酒,賢士大夫多從之游,時載酒過門。善談笑,與物無忤,詼嘲刺譏托於詩,晚益工。有人得西南夷布弓衣,其織文乃堯臣詩也,名重於時如此。
jiāng xiū fù, zì lín jǐ, kāi fēng chén liú rén. shǎo qiáng xué bó lǎn, wèi wén chún yǎ, yóu shàn yú shī. xǐ qín yì yǐn jiǔ, bù yǐ shēng lì wèi yì. jìn shì qǐ jiā, wèi guì yáng jiān lán shān wèi, qí lǘ zhī guān, měi jù ān dú shū zhì mí shī dào, jiā rén qiú dé zhī. jǔ shū pàn bá cuì, gǎi dà lǐ sì chéng, qiān diàn zhōng chéng. xiàn qí suǒ zhe shū, zhào shì, wèi jí xián xiào lǐ, pàn shàng shū xíng bù. yǔ sū shùn qīn yóu, zuò yù jìn zòu yuàn cí shén huì luò zhí, jiān cài zhōu shāng shuì. jiǔ zhī, zhī fèng fú xiàn, tōng pàn mù zhōu, xǐ lú zhōu, fù jí xián xiào lǐ, pàn lì bù nán cáo dēng wén gǔ yuàn, wèi qún mù pàn guān, chū zhī tóng zhōu, tí diǎn shǎn xī lù xíng yù, rù pàn sān sī yán tiě gōu yuàn, xiū qǐ jū zhù, lèi qiān shàng shū xíng bù láng zhōng, zú.
江休復,字鄰幾,開封陳留人。少強學博覽,為文淳雅,尤善於詩。喜琴、弈、飲酒,不以聲利為意。進士起家,為桂陽監藍山尉,騎驢之官,每據鞍讀書至迷失道,家人求得之。舉書判拔萃,改大理寺丞,遷殿中丞。獻其所著書,召試,為集賢校理,判尚書刑部。與蘇舜欽游,坐預進奏院祠神會落職,監蔡州商稅。久之,知奉符縣,通判睦州,徙廬州,復集賢校理,判吏部南曹、登聞鼓院,為群牧判官,出知同州,提點陝西路刑獄,入判三司鹽鐵勾院,修起居注,累遷尚書刑部郎中,卒。
xiū fù wài jiǎn kuàng ér nèi xíng shén shì, shì shuāng gū rú mǔ, suǒ yǔ yóu jiē yī shí háo jùn. wèi zhèng jiǎn yì. cháng zhe shén gào yī piān, yán huáng sì wèi lì, jiǎ shén gào zǔ zōng zhī yì, jì yǐ gǎn wù. yòu cháng yán zhāo xiàn tài hòu zi sūn duō liú luò mín jiān, yí zhēn lù zhī. zhe táng yí jiàn shí wǔ juǎn chūn qiū shì lùn sān shí juǎn wén jí èr shí juǎn.
休復外簡曠而內行甚飾,事孀姑如母,所與游皆一時豪俊。為政簡易。嘗著《神告》一篇,言皇嗣未立,假神告祖宗之意,冀以感悟。又嘗言昭憲太后子孫多流落民間,宜甄錄之。著《唐宜鑒》十五卷、《春秋世論》三十卷、文集二十卷。
sū xún, zì míng yǔn, méi zhōu méi shān rén. nián èr shí qī shǐ fā fèn wèi xué, suì yú jǔ jìn shì, yòu jǔ mào cái yì děng, jiē bù zhōng. xī fén cháng suǒ wèi wén, bì hù yì dú shū, suì tōng liù jīng bǎi jiā zhī shuō, xià bǐ qǐng kè shù qiān yán. zhì hé jiā yòu jiān, yǔ qí èr zi shì zhé jiē zhì jīng shī, hàn lín xué shì ōu yáng xiū shàng qí suǒ zhe shū èr shí èr piān, jì chū, shì dài fū zhēng chuán zhī, yī shí xué zhě jìng xiào sū shì wèi wén zhāng. suǒ zhe quán shū héng lùn jī cè, wén duō bù kě xī lù, lù qí xīn shù yuǎn lǜ èr piān.
蘇洵,字明允,眉州眉山人。年二十七始發憤為學,歲余舉進士,又舉茂才異等,皆不中。悉焚常所為文,閉戶益讀書,遂通《六經》、百家之說,下筆頃刻數千言。至和、嘉祐間,與其二子軾、轍皆至京師,翰林學士歐陽修上其所著書二十二篇,既出,士大夫爭傳之,一時學者競效蘇氏為文章。所著《權書》、《衡論》、《機策》,文多不可悉錄,錄其《心術》、《遠慮》二篇。
xīn shù yuē:
《心術》曰:
wèi jiāng zhī dào, dāng xiān zhì xīn, tài shān fù yú qián ér sè bù biàn, mí lù xìng yú zuǒ ér mù bù shùn, rán hòu kě yǐ dài dí. fán bīng shàng yì, bù yì suī lì bù dòng. fū wéi yì kě yǐ nù shì, shì yǐ yì nù, kě yǔ bǎi zhàn. fán zhàn zhī dào, wèi zhàn yǎng qí cái, jiāng zhàn yǎng qí lì, jì zhàn yǎng qí qì, jì shèng yǎng qí xīn. jǐn fēng suì, yán chì hòu, shǐ gēng zhě wú suǒ gù jì, suǒ yǐ yǎng qí cái, fēng kào ér yōu yóu zhī, suǒ yǐ yǎng qí lì. xiǎo shèng yì jí, xiǎo cuò yì lì, suǒ yǐ yǎng qí qì. yòng rén bù jǐn qí suǒ wèi, suǒ yǐ yǎng qí xīn. gù shì dāng xù qí nù huái qí yù ér bù jǐn. nù bù jǐn zé yǒu yú yǒng, yù bù jǐn zé yǒu yú tān, gù suī bìng tiān xià ér shì bù yàn bīng, cǐ huáng dì suǒ yǐ qī shí zhàn ér bīng bù dài yě.
為將之道,當先治心,太山覆於前而色不變,麋鹿興於左而目不瞬,然後可以待敵。凡兵上義,不義雖利不動。夫惟義可以怒士,士以義怒,可與百戰。凡戰之道,未戰養其財,將戰養其力,既戰養其氣,既勝養其心。謹烽燧,嚴斥堠,使耕者無所顧忌,所以養其財,豐犒而優遊之,所以養其力。小勝益急,小挫益厲,所以養其氣。用人不盡其所為,所以養其心。故士當蓄其怒、懷其欲而不盡。怒不盡則有餘勇,欲不盡則有餘貪,故雖並天下而士不厭兵,此黃帝所以七十戰而兵不殆也。
fán jiāng yù zhì ér yán, fán shì yù yú. zhì zé bù kě cè, yán zé bù kě fàn, gù shì jiē wěi jǐ ér tīng mìng, fū ān dé bù yú? fū wéi shì yú ér hòu kě yǔ zhī jiē sǐ. fán bīng zhī dòng, zhī dí zhī zhǔ, zhī dí zhī jiāng, ér hòu kě yǐ dòng yú xiǎn. dèng ài zhuì bīng yú xué zhōng, fēi liú chán zhī yōng, zé bǎi wàn zhī shī kě yǐ zuò fù, bǐ gù yǒu suǒ wǔ ér dòng yě. gù gǔ zhī xián jiāng, néng yǐ bīng cháng dí, ér yòu yǐ dí zì cháng, gù qù jiù kě yǐ jué.
凡將欲智而嚴,凡士欲愚。智則不可測,嚴則不可犯,故士皆委己而聽命,夫安得不愚?夫惟士愚而後可與之皆死。凡兵之動,知敵之主,知敵之將,而後可以動於嶮。鄧艾縋兵於穴中,非劉禪之庸,則百萬之師可以坐縛,彼固有所侮而動也。故古之賢將,能以兵嘗敵,而又以敵自嘗,故去就可以決。
fán zhǔ jiāng zhī dào, zhī lǐ ér hòu kě yǐ jǔ bīng, zhī shì ér hòu kě yǐ jiā bīng, zhī jié ér hòu kě yǐ yòng bīng. zhī lǐ zé bù qū, zhī shì zé bù jǔ, zhī jié zé bù qióng. jiàn xiǎo lì bù dòng, jiàn xiǎo huàn bù qiān, xiǎo lì xiǎo huàn bù zú yǐ rǔ wú jì yě, fū rán hòu yǒu yǐ zhī dà lì dà huàn. fū wéi yǎng jì ér zì ài zhě wú dí yú tiān xià, gù yī rěn kě yǐ zhī bǎi yǒng, yī jìng kě yǐ zhì bǎi dòng.
凡主將之道,知理而後可以舉兵,知勢而後可以加兵,知節而後可以用兵。知理則不屈,知勢則不沮,知節則不窮。見小利不動,見小患不遷,小利小患不足以辱吾技也,夫然後有以支大利大患。夫惟養技而自愛者無敵於天下,故一忍可以支百勇,一靜可以制百動。
bīng yǒu zhǎng duǎn, dí wǒ yī yě. gǎn wèn:" wú zhī suǒ zhǎng, wú chū ér yòng zhī, bǐ jiāng bù yǔ wú xiào wú zhī suǒ duǎn, wú liǎn ér zhì zhī, bǐ jiāng qiáng yǔ wú jiǎo. nài hé?" yuē:" wú zhī suǒ duǎn, wú kàng ér bào zhī, shǐ zhī yí ér què wú zhī suǒ zhǎng, wú yīn ér yǎng zhī, shǐ zhī xiá ér duò qí zhōng. cǐ yòng zhǎng duǎn zhī shù yě."
兵有長短,敵我一也。敢問:"吾之所長,吾出而用之,彼將不與吾校;吾之所短,吾斂而置之,彼將強與吾角。奈何?"曰:"吾之所短,吾抗而暴之,使之疑而卻;吾之所長,吾陰而養之,使之狎而墮其中。此用長短之術也。"
shàn yòng bīng zhě shǐ zhī wú suǒ gù, yǒu suǒ shì. wú suǒ gù zé zhī sǐ zhī bù zú xī, yǒu suǒ shì zé zhī bù zhì yú bì bài. chǐ chuí dāng měng hǔ, fèn hū ér cāo jī, tú shǒu yù xī yì, biàn sè ér què bù, rén zhī qíng yě, zhī cǐ zhě kě yǐ jiāng yǐ. tǎn xī ér àn jiàn, zé wū huò bù gǎn bī guān zhòu yì jiǎ jù bīng ér qǐn, zé tóng zǐ wān gōng shā zhī yǐ. gù shàn yòng bīng zhě yǐ xíng gù, fū néng yǐ xíng gù, zé lì yǒu yú yǐ.
善用兵者使之無所顧,有所恃。無所顧則知死之不足惜,有所恃則知不至於必敗。尺箠當猛虎,奮呼而操擊,徒手遇蜥蜴,變色而卻步,人之情也,知此者可以將矣。袒裼而按劍,則烏獲不敢逼;冠胄衣甲據兵而寢,則童子彎弓殺之矣。故善用兵者以形固,夫能以形固,則力有餘矣。
yuǎn lǜ yuē:
《遠慮》曰:
shèng rén zhī dào, yǒu jīng yǒu quán yǒu jī, shì yǐ yǒu mín yǒu qún chén ér yòu yǒu fù xīn zhī chén. yuē jīng zhě, tiān xià zhī mín jǔ zhī zhī kě yě yuē quán zhě, mín bù kě dé ér zhī yǐ, qún chén zhī zhī kě yě yuē jī zhě, suī qún chén yì bù dé ér zhī zhī yǐ, fù xīn zhī chén zhī zhī kě yě. fū shǐ shèng rén wú quán, zé wú yǐ chéng tiān xià zhī wù, wú jī, zé wú yǐ jì wàn shì zhī gōng, rán jiē fēi tiān xià zhī mín suǒ yí zhī ér jī zhě yòu qún chén suǒ bù dé wén, qún chén bù dé wén, zé shuí yǔ yì? bù yì bù jì, rán zé suǒ wèi fù xīn zhī chén zhě, bù kě yī rì wú yě. hòu shì jiàn sān dài qǔ tiān xià yǐ rén yì, ér shǒu zhī yǐ lǐ lè yě, zé yuē" shèng rén wú jī". fū qǔ tiān xià yǔ shǒu tiān xià, wú jī bù néng. gù sān dài shèng rén zhī jī, bù ruò hòu shì zhī zhà, gù hòu shì bù dé jiàn.
聖人之道,有經、有權、有機,是以有民、有群臣而又有腹心之臣。曰經者,天下之民舉知之可也;曰權者,民不可得而知矣,群臣知之可也;曰機者,雖群臣亦不得而知之矣,腹心之臣知之可也。夫使聖人無權,則無以成天下之務,無機,則無以濟萬世之功,然皆非天下之民所宜知;而機者又群臣所不得聞,群臣不得聞,則誰與議?不議不濟,然則所謂腹心之臣者,不可一日無也。後世見三代取天下以仁義,而守之以禮樂也,則曰"聖人無機"。夫取天下與守天下,無機不能。顧三代聖人之機,不若後世之詐,故後世不得見。
qí yǒu jī yě, shì yǐ yǒu fù xīn zhī chén. yǔ yǒu yì, tāng yǒu yī yǐn, wǔ wáng yǒu tài gōng wàng, shì sān chén zhě, wén tiān xià zhī suǒ bù wén, zhī qún chén zhī suǒ bù zhī. yǔ yǔ tāng wǔ chàng qí jī yú shàng, ér sān chén zhě hé zhī yú xià, yǐ chéng wàn shì zhī gōng. xià ér zhì yú huán wén, yǒu guǎn zhòng hú yǎn wèi zhī móu zhǔ, hé lú yǒu wǔ yuán, gōu jiàn yǒu fàn lǐ dài fū zhǒng. gāo zǔ zhī qǐ yě, dà jiāng rèn hán xìn qíng bù péng yuè, bì jiāng rèn cáo cān fán kuài téng gōng guàn yīng, yóu shuō zhū hóu rèn lì shēng lù jiǎ cōng gōng, zhì yú qí jī mì móu, jūn chén suǒ bù yǔ zhě, wéi liú hóu zàn hóu èr rén. táng tài zōng zhī chén duō qí cái, ér wěi zhī shēn rèn zhī mì zhě, yì bù guò yuē fáng dù. fū jūn zǐ wèi shàn zhī xīn yǔ xiǎo rén wèi è zhī xīn yī yě, jūn zǐ yǒu jī yǐ chéng qí shàn, xiǎo rén yǒu jī yǐ chéng qí è. yǒu jī yě, suī è yì huò jì, wú jī yě, suī shàn yì bù kè, shì gù fù xīn zhī chén bù kě yǐ yī rì wú yě. sī mǎ shì, wèi zhī zéi yě, yǒu jiǎ chōng zhī tú wèi zhī fù xīn zhī chén yǐ jì, chén shèng wú guǎng, qín mín zhī tāng wǔ yě, wú fù xīn zhī chén yǐ bù kè. hé zé? wú fù xīn zhī chén, wú jī yě, yǒu jī ér xiè yě. fū wú jī yǔ yǒu jī ér xiè zhě, pì rú hǔ bào shí rén ér bù zhī shè xiàn jǐng, shè xiàn jǐng ér bù zhī yǐ wù fù qí shàng zhě yě.
其有機也,是以有腹心之臣。禹有益,湯有伊尹,武王有太公望,是三臣者,聞天下之所不聞,知群臣之所不知。禹與湯武倡其機於上,而三臣者和之於下,以成萬世之功。下而至於桓、文,有管仲、狐偃為之謀主,闔廬有伍員,勾踐有范蠡、大夫種。高祖之起也,大將任韓信、黥布、彭越,裨將任曹參、樊噲、滕公、灌嬰,遊說諸侯任酈生、陸賈、樅公,至於奇機密謀,君臣所不與者,唯留侯、酇侯二人。唐太宗之臣多奇才,而委之深、任之密者,亦不過曰房、杜。夫君子為善之心與小人為惡之心一也,君子有機以成其善,小人有機以成其惡。有機也,雖惡亦或濟,無機也,雖善亦不克,是故腹心之臣不可以一日無也。司馬氏,魏之賊也,有賈充之徒為之腹心之臣以濟,陳勝、吳廣,秦民之湯、武也,無腹心之臣以不克。何則?無腹心之臣,無機也,有機而泄也。夫無機與有機而泄者,譬如虎豹食人而不知設陷阱,設陷阱而不知以物覆其上者也。
huò yuē:" jī zhě, chuàng yè zhī jūn suǒ jiǎ yǐ jì ěr, shǒu chéng zhī shì, qí xī shì jī ér ān yòng fū fù xīn zhī chén?" wū hū! shǒu chéng zhī shì, néng suì xī rán rú tài gǔ zhī shì yǐ hū? wèi yě, wú wèi jiàn jī zhī kě qù yě. qiě fú tiān xià zhī biàn, cháng fú yú ān, tián wén suǒ wèi" zi shǎo guó wēi, dà chén wèi fù", dāng shì zhī shí, ér wú fù xīn zhī chén, kě wèi hán xīn zāi! xī zhě gāo zǔ zhī mò, tiān xià jì dìng yǐ, ér yòu yǐ zhōu bó yí xiào huì xiào wén wǔ dì zhī mò, tiān xià jì zhì yǐ, ér yòu yǐ huò guāng yí xiào zhāo xiào xuān. gài tiān xià suī yǒu tài shān zhī shì, ér shèng rén cháng yǐ léi luǎn wèi xīn, gù suī shǒu chéng zhī shì, ér fù xīn zhī chén bù kě qù yě.
或曰:"機者,創業之君所假以濟耳,守成之世,其奚事機而安用夫腹心之臣?"嗚呼!守成之世,能遂熙然如太古之世矣乎?未也,吾未見機之可去也。且夫天下之變,常伏於安,田文所謂"子少國危,大臣未附",當是之時,而無腹心之臣,可為寒心哉!昔者高祖之末,天下既定矣,而又以周勃遺孝惠、孝文;武帝之末,天下既治矣,而又以霍光遺孝昭、孝宣。蓋天下雖有泰山之勢,而聖人常以累卵為心,故雖守成之世,而腹心之臣不可去也。
chuán yuē:" bǎi guān zǒng jǐ yǐ tīng yú zhǒng zǎi." bǐ zhǒng zǎi zhě, fēi fù xīn zhī chén, tiān zǐ ān néng jǔ tiān xià zhī shì wěi zhī, sān nián bù zhì yí yú qí jiān xié? yòu yuē:" wǔ zài yī xún shòu." bǐ wú fù xīn zhī chén, wǔ zài yī chū, juān qiān lǐ zhī jī, ér shuí yǔ shǒu xié? jīn fū yī jiā zhī zhōng bì yǒu zōng lǎo, yī jiè zhī shì bì yǒu mì yǒu, yǐ kāi xīn xiōng, yǐ jì huǎn jí, nài hé tiān zǐ ér wú fù xīn zhī chén hū? jìn shì zhī jūn kàng rán yú shàng, ér shǐ zǎi xiàng miǎo rán yú xià, shàng xià bù jiē, ér qí zhì bù tōng yǐ. chén shì jūn rú tiān zhī liáo rán ér bù kě qīn, ér jūn yì rú tiān zhī shì rén, pō rán wú ài zhī zhī xīn yě. shì yǐ shè jì zhī yōu, bǐ bù yǐ wèi yōu, jūn yōu bù rǔ, jūn rǔ bù sǐ. yī rén yù zhī zé yòng zhī, yī rén huǐ zhī zé shě zhī. zǎi xiàng bì xián wèi jī qiě bù xiá, hé xiá jǐn xīn yǐ yōu shè jì? shù qiān shù yì, shì xiāng fǔ rú chuán shě. bǎi guān fàn fàn yú xià, ér tiān zǐ qióng qióng yú shàng, yī dàn yǒu zú rán zhī yōu, wú wèi jiàn qí bù diān pèi ér yǔn yuè yě. shèng rén zhī rèn fù xīn zhī chén yě, zūn zhī rú fù shī, ài zhī rú xiōng dì, zhí shǒu rù wò nèi, tóng qǐ jū qǐn shí, zhī wú bù yán, yán wú bù jǐn. bǎi rén yù zhī bù jiā mì, bǎi rén huǐ zhī bù jiā shū, zūn qí jué, hòu qí lù, zhòng qí quán, ér hòu kě yǔ yì tiān xià zhī jī, lǜ tiān xià zhī biàn.
《傳》曰:"百官總己以聽於冢宰。"彼冢宰者,非腹心之臣,天子安能舉天下之事委之,三年不置疑於其間邪?又曰:"五載一巡狩。"彼無腹心之臣,五載一出,捐千里之畿,而誰與守邪?今夫一家之中必有宗老,一介之士必有密友,以開心胸,以濟緩急,奈何天子而無腹心之臣乎?近世之君抗然於上,而使宰相眇然於下,上下不接,而其志不通矣。臣視君如天之遼然而不可親,而君亦如天之視人,泊然無愛之之心也。是以社稷之憂,彼不以為憂,君憂不辱,君辱不死。一人譽之則用之,一人毀之則舍之。宰相避嫌畏譏且不暇,何暇盡心以憂社稷?數遷數易,視相府如傳舍。百官泛泛於下,而天子惸惸於上,一旦有卒然之憂,吾未見其不顛沛而殞越也。聖人之任腹心之臣也,尊之如父師,愛之如兄弟,執手入臥內,同起居寢食,知無不言,言無不盡。百人譽之不加密,百人毀之不加疏,尊其爵,厚其祿,重其權,而後可與議天下之機,慮天下之變。
zǎi xiàng hán qí jiàn qí shū, shàn zhī, zòu yú cháo, zhào shì shè rén yuàn, cí jí bù zhì, suì chú mì shū shěng xiào shū láng. huì tài cháng xiū zuǎn jiàn lóng yǐ lái lǐ shū, nǎi yǐ wèi bà zhōu wén ān xiàn zhǔ bù, yǔ chén zhōu xiàng chéng lìng yáo pì tóng xiū lǐ shū, wèi tài cháng yīn gé lǐ yī bǎi juǎn. shū chéng, fāng zòu wèi bào, zú. cì qí jiā jiān yín èr bǎi, zi shì cí suǒ cì, qiú zèng guān, tè zèng guāng lù sì chéng, chì yǒu sī jù zhōu zài qí sàng guī shǔ. yǒu wén jí èr shí juǎn shì fǎ sān juǎn.
宰相韓琦見其書,善之,奏於朝,召試舍人院,辭疾不至,遂除秘書省校書郎。會太常修纂建隆以來禮書,乃以為霸州文安縣主簿,與陳州項城令姚辟同修禮書,為《太常因革禮》一百卷。書成,方奏未報,卒。賜其家縑、銀二百,子軾辭所賜,求贈官,特贈光祿寺丞,敕有司具舟載其喪歸蜀。有文集二十卷、《諡法》三卷。
zhāng wàng zhī, zì biǎo mín, jiàn zhōu pǔ chéng rén. shǎo gū, xǐ wèn xué, zhì qì hóng fàng. wèi wén biàn bó, zhǎng yú yì lùn. chū yóu bó fù dé xiàng yīn wèi mì shū shěng xiào shū láng, jiān háng zhōu chá kù. yú nián cí jí qù, qiú jǔ xián yǒu fāng zhèng, dé xiàng zài xiàng wèi, yǐ xián è zhī, nǎi shàng shū lùn shí zhèng fán wàn yú yán, bù bào. dīng mǔ yōu, huǐ jí guò zhì. fú chú, fú yóu jiāng huái jiān, fàn jiān kǔ, jí jí yǐ yíng yī shí, bù zì huǐ, rén quàn zhī shì, bù yīng yě. qí xiōng gǒng zhī zhī jìn jiāng xiàn, wǔ qí shǒu cài xiāng, xiāng nù, wū yǐ zāng, biǎn. wàng zhī hào qì, lì sù yú cháo. shí xiāng fāng guì xiǎn, shì jiǔ bù dé zhí. wàng zhī sù bù yǐ, zhāng shí yú shàng, qǐ yù shù nián, cháo tíng wèi zài hé, zú tuō gǒng zhī yuān, fù guān rú chū, wàng zhī suì bù fù shì. tán ēn qiān tài cháng sì tài zhù dà lǐ píng shì. hàn lín xué shì ōu yáng xiū hán jiàng zhī zhì gào wú kuí liú chǎng fàn zhèn tóng jiàn qí cái, zǎi xiàng yù shāo yòng zhī, chú qiān shū jiàn kāng jūn jié dù pàn guān, bù fù. yòu chú zhī wū chéng xiàn, qù lìng shòu mìng, gù cí, suì yǐ guāng lù sì chéng zhì shì, zú.
章望之,字表民,建州浦城人。少孤,喜問學,志氣宏放。為文辯博,長於議論。初由伯父得象蔭為秘書省校書郎,監杭州茶庫。逾年辭疾去,求舉賢有方正,得象在相位,以嫌扼之,乃上書論時政凡萬餘言,不報。丁母憂,毀瘠過制。服除,浮游江、淮間,犯艱苦,汲汲以營衣食,不自悔,人勸之仕,不應也。其兄拱之知晉江縣,忤其守蔡襄,襄怒,誣以贓,貶。望之號泣,力訴於朝。時襄方貴顯,事久不得直。望之訴不已,章十餘上,起獄數年,朝廷為再劾,卒脫拱之冤,復官如初,望之遂不復仕。覃恩遷太常寺太祝、大理評事。翰林學士歐陽修、韓絳、知制誥吳奎劉敞、范鎮同薦其才,宰相欲稍用之,除簽書建康軍節度判官,不赴。又除知烏程縣,趣令受命,固辭,遂以光祿寺丞致仕,卒。
wàng zhī xǐ yì lùn, zōng mèng kē yán xìng shàn, pái xún qīng yáng xióng hán yù lǐ áo zhī shuō, zhe jiù xìng qī piān. ōu yáng xiū lùn wèi liáng wèi zhèng tǒng, wàng zhī yǐ wèi fēi, zhe míng tǒng sān piān. jiāng nán rén lǐ gòu zhe lǐ lùn, wèi rén yì zhì xìn lè xíng zhèng jiē chū yú lǐ, wàng zhī dìng qí shuō, zhe lǐ lùn yī piān. qí yì lùn duō yǒu guò rén zhě. cháng běi yóu qí zhào, nán fàn hú xiāng, xī zhì qiān lǒng, dōng jí wú huì, shān shuǐ shèng chù, wú suǒ bù lì. yǒu gē shī zá wén shù bǎi piān, jí wèi sān shí juǎn.
望之喜議論,宗孟軻言性善,排荀卿、揚雄、韓愈、李翱之說,著《救性》七篇。歐陽修論魏、梁為正統,望之以為非,著《明統》三篇。江南人李覯著《禮論》,謂仁、義、智、信、樂、刑、政皆出於禮,望之訂其說,著《禮論》一篇。其議論多有過人者。嘗北游齊、趙,南泛湖、湘,西至汧、隴,東極吳會,山水勝處,無所不歷。有歌詩、雜文數百篇,集為三十卷。
wáng féng, zì huì zhī, tài píng zhōu dāng tú rén. qí sì shì zǔ jū yán, shì táng wèi xiāo wèi zhǎng shǐ, zāo luàn qì guān, guī jū qīng shān. yáng xíng mì jù huái nán, shǐ rén yǐ bīng pò qǐ zhī. jū yán sàn qiǎn qí jiā rén, ér yǐ yī shēn guī xíng mì, shòu yǐ hú zhōu bié jià, bù qiǎn. yī rì, xíng mì dà huì, shī jū yán, jí shǐ rén yǎn qí jiā, wú yī rén zài zhě. qí hòu yǒu rén yú sōng shān jiàn kōng shí shì, xún qí páng, huò yún yǒu dào rén wáng jū yán jū cǐ, qù ér mò zhī qí suǒ zhōng. zi sūn shì wú xiǎn zhě, zhì féng, bó xué néng shǔ wén, yóu zhǎng yú jiǎng shuō.
王逢,字會之,太平州當塗人。其四世祖居岩,仕唐為驍衛長史,遭亂棄官,歸居青山。楊行密據淮南,使人以兵迫起之。居岩散遣其家人,而以一身歸行密,授以湖州別駕,不遣。一日,行密大會,失居岩,亟使人掩其家,無一人在者。其後有人於嵩山見空石室,詢其旁,或雲有道人王居岩居此,去而莫知其所終。子孫仕無顯者,至逢,博學能屬文,尤長於講說。
shǎo jǔ jìn shì bù zhōng, qù, jiào shòu sū zhōu, xué zhě cháng shù bǎi rén. wǎn shǐ dēng dì, bǔ nán xióng zhōu jūn shì pàn guān, guī wèi guó zi jiān zhí jiǎng jiān lǒng xī jùn wáng zhái jiào shòu, lǐ wěi cóng xué, shì zhī shén jǐn. qí guó gōng zhǔ jì jiàng, wěi wèi féng qiú qiān guān, qiě yǒu mìng, féng cí bù shòu. jiǔ zhī, yǐ tài cháng bó shì tōng pàn xú zhōu, zú. féng wèi rén lè yì, dǔ yú péng yǒu, yǔ hú yuàn zuì shàn. xǐ zhe shū, yǒu yì chuán shí juǎn qián dé zhǐ shuō yī juàn fù shū qī juǎn. qī chén shì yì yǒu xián xíng, wú zi.
少舉進士不中,去,教授蘇州,學者嘗數百人。晚始登第,補南雄州軍事判官,歸為國子監直講兼隴西郡王宅教授,李瑋從學,事之甚謹。岐國公主既降,瑋為逢求遷官,且有命,逢辭不受。久之,以太常博士通判徐州,卒。逢為人樂易,篤於朋友,與胡瑗最善。喜著書,有《易傳》十卷、《乾德指說》一卷、《復書》七卷。妻陳氏亦有賢行,無子。
sūn táng qīng, zì xī yuán, qīng zhōu rén. shǎo yǒu xué xíng, nián shí qī, yǐ shū yè hán qí, qí shén qì zhī. yǔ huáng xiáng yáng zhì zì jǐng yòu yǐ lái jù yǐ jìn shì wèi jǔ shǒu, yǒu míng yī shí. táng qīng chū zhōng dì, tōng pàn shǎn zhōu, yú lì shì ruò sù xí. mín yǒu mǔ zài shì rén ér sǐ, jí zàng qí fù, hèn mǔ zhī bù dé fù, nǎi dào mǔ zhī sàng ér tóng zàng zhī. yǒu sī lùn yǐ fǎ, táng qīng shí quán fǔ shì, nǎi yuē:" shì zhī yǒu xiào ér bù zhī yǒu fǎ ěr." nǎi shì zhī yǐ wén. wèi jǐ, dīng fù yōu, huǐ jí ǒu xuè ér zú. zhào fù qí jiā.
孫唐卿,字希元,青州人。少有學行,年十七,以書謁韓琦,琦甚器之。與黃庠、楊寘自景祐以來俱以進士為舉首,有名一時。唐卿初中第,通判陝州,於吏事若素習。民有母再適人而死,及葬其父,恨母之不得祔,乃盜母之喪而同葬之。有司論以法,唐卿時權府事,乃曰:"是知有孝而不知有法爾。"乃釋之以聞。未幾,丁父憂,毀瘠嘔血而卒。詔賻其家。
huáng xiáng zì zhǎng shàn, hóng zhōu fēn níng rén. bó xué qiáng jì, chāo mǐn guò rén. chū zhì jīng shī, jiù jǔ guó zi jiān kāi fēng fǔ lǐ bù, jiē wèi dì yī. bǐ yǐn shì chóng zhèng diàn, yǐ jí bù dé rù, tiān zǐ qiǎn nèi shì jí dǐ shě fǔ wèn, cì yǐ yào jì. shì shí xiáng míng shēng dòng jīng shī, suǒ zuò chéng wén, chuán sòng tiān xià, wén yú wài yí, jìn shì bù yī hǎn bǐ yě. guī jiāng nán wǔ nián, yǐ bìng zú.
黃庠字長善,洪州分寧人。博學強記,超敏過人。初至京師,就舉國子監、開封府、禮部,皆為第一。比引試崇政殿,以疾不得入,天子遣內侍即邸舍撫問,賜以藥劑。是時庠名聲動京師,所作程文,傳誦天下,聞於外夷,近世布衣罕比也。歸江南五年,以病卒。
yáng zhì zì shěn xián, chá zhī dì. shǎo yǒu juàn cái, qìng lì èr nián jǔ jìn shì jīng shī, shì guó zi jiān lǐ bù jiē dì yī. jì shì chóng zhèng diàn, dì lín xuān qǐ fēng, jiàn míng, xǐ dòng yú sè, wèi fǔ chén yuē:" yáng zhì yě." suì zhuó dì yī, gōng qīng xiàng hè wèi dé rén. shòu jiāng zuò jiān chéng tōng pàn yǐng zhōu. wèi zhì guān, chí mǔ sàng, bìng léi zú, tè zhào fù xù qí jiā. xiān shì, qí yǒu mèng zhì zuò lóng shǒu shān rén, zhì zì wèi:" lóng shǒu, wǒ sì guān duō shì shān rén, wú lù wèi zhī chēng. wǒ qí zhōng shì hū!" yǐ ér guǒ rán.
楊寘字審賢,察之弟。少有雋才,慶曆二年舉進士京師,試國子監、禮部皆第一。既試崇政殿,帝臨軒啟封,見名,喜動於色,謂輔臣曰:"楊寘也。"遂擢第一,公卿相賀為得人。授將作監丞、通判潁州。未至官,持母喪,病羸卒,特詔賻恤其家。先是,其友夢寘作龍首山人,寘自謂:"龍首,我四冠多士;山人,無祿位之稱。我其終是乎!"已而果然。
táng gēng, zì zi xī, méi zhōu dān léng rén yě. shàn shǔ wén, jǔ jìn shì, shāo wèi zōng zi bó shì, zhāng shāng yīng jiàn qí cái, chú tí jǔ jīng jī cháng píng. shāng yīng bà xiāng, gēng yì zuò biǎn, ān zhì huì zhōu. huì shè, fù guān chéng yì láng, tí jǔ shàng qīng tài píng gōng. guī shǔ, dào bìng zú. nián wǔ shí yī. gēng wèi wén jīng mì, tōng yú shì wù, zuò míng zhì chá yán mǐn sú cún jiù nèi qián xíng zhū piān, shí rén chēng zhī. yǒu wén jí èr shí juǎn. zi wén ruò, zì yǒu chuán.
唐庚,字子西,眉州丹稜人也。善屬文,舉進士,稍為宗子博士,張商英薦其才,除提舉京畿常平。商英罷相,庚亦坐貶,安置惠州。會赦,復官承議郎,提舉上清太平宮。歸蜀,道病卒。年五十一。庚為文精密,通於世務,作《名治》、《察言》、《閔俗》、《存舊》、《內前行》諸篇,時人稱之。有文集二十卷。子文若,自有傳。
gēng xiōng dì wǔ rén, zhǎng xiōng zhān, zì wàng zhī, hòu gǎi míng bó hǔ, zì zhǎng rú. zhì yì chūn qiū, jiē yǒu jiā fǎ. yuán yòu sān nián, qí fù yóu lú nán, bó hǔ xiōng dì jū mǔ sàng yú dān shān, bó hǔ yè bàn cù gēng yuē:" wú mèng shōu fù shū, fā zhī, dé' jí lái' èr zì, wú fù dé wú tā hū? wú xīn dòng yǐ. rǔ fèng mǔ diàn zhāo xī, wú qū lú nán." gēng wèi jí yīng, bó hǔ fèn yuē:" wú jué yǐ!" qǐ guǒ liáng, lí míng zǒu hóng chuān jiù zhōu, yù jiāng zhǎng, shēng yáo shù shí lǐ, kè zhōu jiē yǐ àn bù gǎn dòng, bó hǔ páng huáng dī shàng, yǒu yú zhě chí xiǎo tǐng xì gǎng zhōng, dàn yǐ hòu lì, bù xǔ. bó hǔ chāo rù tǐng zhōng, chì pú fū jiě wéi, yú zhě bù dé yǐ, cóng zhī. èr rì bàn zhì lú nán, fù guǒ bìng shén, jiàn bó hǔ, dà jīng, wèn qí gù, jù gào zhī. fù tàn yuē:" tiān gào rǔ yě!" shì rì, jí shǎo jiān, bó hǔ jù zhōu shì fù yǐ guī. jū shù rì, jí fù zuò, suì zú.
庚兄弟五人,長兄瞻,字望之,後改名伯虎,字長孺。治《易》、《春秋》,皆有家法。元祐三年,其父游瀘南,伯虎兄弟居母喪于丹山,伯虎夜半蹴庚曰:"吾夢收父書,發之,得'亟來'二字,吾父得無他乎?吾心動矣。汝奉母奠朝夕,吾趨瀘南。"庚未及應,伯虎奮曰:"吾決矣!"起裹糧,黎明走洪川僦舟,遇江漲,聲搖數十里,客舟皆艤岸不敢動,伯虎彷徨堤上,有漁者持小艇系港中,啖以厚利,不許。伯虎超入艇中,叱僕夫解維,漁者不得已,從之。二日半至瀘南,父果病甚,見伯虎,大驚,問其故,具告之。父嘆曰:"天告汝也!"是日,疾少間,伯虎具舟侍父以歸。居數日,疾復作,遂卒。
yuán fú èr nián, gēng yǐ gòng jǔ shì xì yù lín qióng, yǔ lián bó hǔ, lín qióng bìng xiè zhī. fán duì lì yú nián, lüè zhì wú wán fū, qí cí què rán, yī bù jí gēng, yǐ gù yù jiǔ bù jù, zú huì shè, chú zhī. bó hǔ xìng zhēn shuài, wú wēi yí, rén duō yì zhī, zhì shì jiē dà fú, yǐ wèi bù kě jí. bó hǔ shì yú sì fāng, měi shù nián yī guī, bù guò xún rì fù qù. hòu zú yú jiā, yǒu zi èr rén.
元符二年,庚以貢舉事系獄臨邛,語連伯虎,臨邛並械之。凡對吏逾年,掠治無完膚,其詞確然,一不及庚,以故獄久不具,卒會赦,除之。伯虎性真率,無威儀,人多易之,至是皆大服,以為不可及。伯虎仕於四方,每數年一歸,不過旬日復去。後卒於家,有子二人。
wén tóng, zì yǔ kě, zǐ zhōu zǐ tóng rén, hàn wén wēng zhī hòu, shǔ rén yóu yǐ" shí shì" míng qí jiā. tóng fāng kǒu xiù méi, yǐ xué míng shì, cāo yùn gāo jié, zì hào xiào xiào xiān shēng. shàn shī wén zhuàn lì xíng cǎo fēi bái. wén yàn bó shǒu chéng dū, qí zhī, zhì shū tóng yuē:" yǔ kě jīn yùn sǎ luò, rú qíng yún qiū yuè, chén āi bú dào." sī mǎ guāng sū shì yóu jìng zhòng zhī. shì, tóng zhī cóng biǎo dì yě. tóng yòu shàn huà zhú, chū bù zì guì zhòng, sì fāng zhī rén chí jiān sù qǐng zhě, zú xiāng niè yú mén. tóng yàn zhī, tóu jiān yú dì, mà yuē:" wú jiāng yǐ wèi wà." hào shì zhě chuán zhī yǐ wèi kǒu shí. chū jǔ jìn shì, shāo qiān tài cháng bó shì jí xián xiào lǐ, zhī líng zhōu, yòu zhī yáng zhōu. yuán fēng chū, zhī hú zhōu, míng nián, zhì chén zhōu wǎn qiū yì, hū liú bù xíng, mù yù yì guān, zhèng zuò ér zú.
文同,字與可,梓州梓潼人,漢文翁之後,蜀人猶以"石室"名其家。同方口秀眉,以學名世,操韻高潔,自號笑笑先生。善詩、文、篆、隸、行、草、飛白。文彥博守成都,奇之,致書同曰:"與可襟韻灑落,如晴雲秋月,塵埃不到。"司馬光、蘇軾尤敬重之。軾,同之從表弟也。同又善畫竹,初不自貴重,四方之人持縑素請者,足相躡於門。同厭之,投縑於地,罵曰:"吾將以為襪。"好事者傳之以為口實。初舉進士,稍遷太常博士、集賢校理,知陵州,又知洋州。元豐初,知湖州,明年,至陳州宛丘驛,忽留不行,沐浴衣冠,正坐而卒。
cuī gōng dù cháng yǔ tóng tóng wèi guǎn zhí, jiàn tóng jīng nán, shū wú yán, jí jiāng bié, dàn yún:" míng rì fù lái hū? yǔ zi huà." gōng dù yì yǐ" huà" wèi" huà", míng rì zài wǎng, tóng yuē:" yǔ gōng huà." zé zuǒ yòu gù, kǒng yǒu tīng zhě. gōng dù fāng zhī tóng jiāng yǒu yán, fēi huà yě. tóng yuē:" wú wén rén bù wàng yǔ zhě, shé kě guò bí." jí tǔ qí shé, sān dié zhī rú bǐng zhuàng, yǐn zhī zhì méi jiān, gōng dù dà jīng. jí jīng zhōng chuán tóng sǐ, gōng dù nǎi wù suǒ jiàn fēi shēng zhě. yǒu dān yuān jí sì shí juǎn xíng yú shì.
崔公度嘗與同同為館職,見同京南,殊無言,及將別,但云:"明日復來乎?與子話。"公度意以"話"為"畫",明日再往,同曰:"與公話。"則左右顧,恐有聽者。公度方知同將有言,非畫也。同曰:"吾聞人不妄語者,舌可過鼻。"即吐其舌,三疊之如餅狀,引之至眉間,公度大驚。及京中傳同死,公度乃悟所見非生者。有《丹淵集》四十卷行於世。
yáng jié, zì cì gōng, wú wèi rén. shǎo yǒu míng yú shí, jǔ jìn shì. yuán fēng zhōng, guān tài cháng zhě shù rèn, yī shí lǐ lè zhī shì, jiē yù tǎo lùn. cháng yì yù dié dì xì zì xī zǔ ér shàng, shì cì mò zhī, zé xī zǔ wèi shǐ zǔ wú yí, yí yǐ xī zǔ pèi gǎn shēng dì. yòu qǐng xiào huì hè hòu shū dé yǐn hòu zhāng huái pān hòu jiē zǔ zōng shǒu nà zhī hòu, xiào zhāng sòng hòu cháng mǔ yí tiān xià, shēng fù zhī lǐ, jiǔ ér wèi jiǎng, yí yīn cí shèng guāng xiàn chóng pèi zhī rì, shēng sì hòu shén zhǔ fù yú zǔ zōng shí shì, duàn tiān xià zhī dà yí, zhèng zōng miào zhī dà fǎ. yóu shì sì hòu shǐ dé shēng fù.
楊傑,字次公,無為人。少有名於時,舉進士。元豐中,官太常者數任,一時禮樂之事,皆預討論。嘗議玉牒帝系自僖祖而上,世次莫知,則僖祖為始祖無疑,宜以僖祖配感生帝。又請孝惠賀後、淑德尹後、章懷潘後皆祖宗首納之後,孝章宋後嘗母儀天下,升祔之禮,久而未講,宜因慈聖光獻崇配之日,升四後神主祔於祖宗祏室,斷天下之大疑,正宗廟之大法。由是四後始得升祔。
shén zōng zhào mì shū jiān liú jǐ lǐ bù shì láng fàn zhèn yì lè, jǐ qǐng mìng jié tóng yì. jié yán dà lè qī shī, bìng tú shàng zhī. shén zōng xià jǐ zhèn cān dìng, zhèn bù yòng jié yì, zì zhì. lè chéng, zhào bāo zhī. yuán fēng mò, jìn zhōu jiào shòu lù zhǎng yù yán:" jìn fēng mèng kē zōu guó gōng, yí chūn qiū shì diàn, yǔ yán zi bìng pèi." xià tài cháng yì, jié yǔ shǎo qīng yè jūn bó shì shèng táo wáng gǔ xīn gōng zuǒ yǐ wèi fán pèi xiǎng cóng sì, jiē kǒng zǐ tóng shí zhī rén, jīn yǐ mèng kē bìng pèi fēi shì. lǐ bù fù yán:" zì táng zhì jīn, yǐ fú shèng gāo táng shēng děng èr shí yī xián cóng sì, qǐ bì tóng shí rén?" zhào cóng lǐ bù yì.
神宗詔秘書監劉幾、禮部侍郎范鎮議樂,幾請命傑同議。傑言大樂七失,並圖上之。神宗下幾、鎮參定,鎮不用傑議,自製。樂成,詔褒之。元豐末,晉州教授陸長愈言:"近封孟軻鄒國公,宜春秋釋奠,與顏子並配。"下太常議,傑與少卿葉均、博士盛陶、王古、辛公佐以謂凡配享從祀,皆孔子同時之人,今以孟軻並配非是。禮部復言:"自唐至今,以伏勝、高堂生等二十一賢從祀,豈必同時人?"詔從禮部議。
zhé zōng jí wèi, yì lè, yòu yòng fàn zhèn shuō. jié fù pò zhèn lè zhāng qū míng gōng jià jiā qìng shí liù zhōng qìng zhī fēi. yòu lùn zhèn yǐ hēi shǔ yòng pī zhì lǜ tóng liàng, kòu zhī bù hé huáng zhōng, yǐ shì wú zhēn shǔ, yòng tài fǔ chǐ wèi lè chǐ, xià jiù lè sān lǜ. xiáng jù lè zhì. jié zài shén zōng shí yǔ zhèn yì yì, zhì shì fù gōng zhī, zhèn zhī lè lǜ zú bù yòng. yuán yòu zhōng, wèi lǐ bù yuán wài láng, chū zhī rùn zhōu, chú liǎng zhè tí diǎn xíng yù, zú, nián qī shí. zì hào wú wèi zi, yǒu wén jí èr shí yú juǎn, lè jì wǔ juǎn.
哲宗即位,議樂,又用范鎮說。傑復破鎮樂章曲名、宮架加磬、十六鐘磬之非。又論鎮以黑黍用秠制律、銅量,叩之不合黃鐘,以世無真黍,用太府尺為樂尺,下舊樂三律。詳具《樂志》。傑在神宗時與鎮異議,至是復攻之,鎮之樂律卒不用。元祐中,為禮部員外郎,出知潤州,除兩浙提點刑獄,卒,年七十。自號無為子,有文集二十餘卷,《樂記》五卷。
hè zhù, zì fāng huí, wèi zhōu rén, xiào huì huáng hòu zhī zú sūn. zhǎng qī chǐ, miàn tiě sè, méi mù sǒng bá. xǐ tán dāng shì shì, kě fǒu bù shǎo jiǎ jiè, suī guì yào quán qīng yī shí, xiǎo bù zhòng yì, jí kǒu dǐ zhī wú yí cí, rén yǐ wèi jìn xiá. bó xué qiáng jì, gōng yǔ yán, shēn wǎn lì mì, rú cì zǔ xiù. yóu zhǎng yú dù qǔ, duō shí rén suǒ qì yí, shǎo jiā yǐn kuò, jiē wèi xīn qí. cháng yán:" wú bǐ duān qū shǐ lǐ shāng yǐn wēn tíng yún cháng bèn mìng bù xiá." zhū gōng guì rén duō kè zhì zhī, zhù huò cóng huò bù cóng, qí suǒ bù yù jiàn, zhōng bù biǎn yě.
賀鑄,字方回,衛州人,孝惠皇后之族孫。長七尺,面鐵色,眉目聳拔。喜談當世事,可否不少假借,雖貴要權傾一時,小不中意,極口詆之無遺辭,人以為近俠。博學強記,工語言,深婉麗密,如次組繡。尤長於度曲,掇拾人所棄遺,少加隱括,皆為新奇。嘗言:"吾筆端驅使李商隱、溫庭筠常奔命不暇。"諸公貴人多客致之,鑄或從或不從,其所不欲見,終不貶也。
chū, qǔ zōng nǚ, lì jí yòu xuǎn, jiān tài yuán gōng zuò, yǒu guì rén zǐ tóng shì, jiāo jù bù xiāng xià. zhù lián dé dào gōng zuò wù, píng shì lì, bì zhī mì shì, yǐ zhàng shù yuē:" lái, ruò mǒu shí dào mǒu wù wèi mǒu yòng, mǒu shí dào mǒu wù rù yú jiā, rán hū?" guì rén zǐ huáng hài xiè" yǒu zhī". zhù yuē:" néng cóng wú zhì, miǎn bái fà." jí qǐ zì tǎn qí fū, zhàng zhī shù xià, guì rén zǐ kòu tóu qí āi, jí dà xiào shì qù. zì shì zhū xié qì lì xié háng zhě, jiē cè mù bù gǎn yǎng shì. shì shí, jiāng huái jiān yǒu mǐ fú yǐ kuí àn qí jué zhī míng, zhù yǐ qì xiá xióng shuǎng shì xiāng xiān hòu, èr rén měi xiāng yù, chēn mù dǐ zhǎng, lùn biàn fēng qǐ, zhōng rì gè bù néng qū, tán zhě zhēng chuán wèi kǒu shí.
初,娶宗女,隸籍右選,監太原工作,有貴人子同事,驕倨不相下。鑄廉得盜工作物,屏侍吏,閉之密室,以杖數曰:"來,若某時盜某物為某用,某時盜某物入於家,然乎?"貴人子惶駭謝"有之"。鑄曰:"能從吾治,免白髮。"即起自袒其膚,杖之數下,貴人子叩頭祈哀,即大笑釋去。自是諸挾氣力頡頏者,皆側目不敢仰視。是時,江、淮間有米芾以魁岸奇譎知名,鑄以氣俠雄爽適相先後,二人每相遇,瞋目抵掌,論辯鋒起,終日各不能屈,談者爭傳為口實。
yuán yòu zhōng, lǐ qīng chén zhí zhèng, zòu huàn tōng zhí láng tōng pàn sì zhōu, yòu cuì tài píng zhōu. jìng yǐ shàng qì shǐ jiǔ, bù dé měi guān, yì yì bù dé zhì, shí gōng cí lù, tuì jū wú xià, shāo wù yǐn yuǎn shì gù, yì wú fù xuān zhì rú píng rì. jiā cáng shū wàn yú juǎn, shǒu zì xiào chóu, wú yī zì wù, yǐ shì dù mén jiāng suì qí lǎo. jiā pín, dài zi qián zì gěi, yǒu fù zhě, zhé zhé quàn yǔ zhī, qiū háo bù yǐ gài rén.
元祐中,李清臣執政,奏換通直郎、通判泗州,又倅太平州。竟以尚氣使酒,不得美官,悒悒不得志,食宮祠祿,退居吳下,稍務引遠世故,亦無復軒輊如平日。家藏書萬餘卷,手自校讎,無一字誤,以是杜門將遂其老。家貧,貸子錢自給,有負者,輒折券與之,秋毫不以丐人。
zhù suǒ wèi cí zhāng, wǎng wǎng chuán bō zài rén kǒu. jiàn zhōng jìng guó shí, huáng tíng jiān zì qián zhōng hái, dé qí" jiāng nán méi zǐ" zhī jù, yǐ wèi shì xiè xuán huī. qí suǒ yǔ jiāo, zhōng shǐ hòu zhě, wéi xìn ān chéng jù. zhù zì póu gē cí, míng dōng shān lè fǔ, jù wèi xù zhī. cháng zì yán táng jiàn yì dài fū zhī zhāng zhī hòu, qiě tuī běn qí chū, chū wáng zǐ qìng jì, yǐ qìng wèi xìng, jū yuè zhī hú zé suǒ wèi jìng hú zhě, běn qìng hú yě, bì hàn ān dì fù qīng hé wáng huì, gǎi wèi hè shì, qìng hú yì zhuǎn wèi jìng. dāng shí bù zhī hé suǒ jù. gù zhù zì hào qìng hú yí lǎo, yǒu qìng hú yí lǎo jí èr shí juǎn.
鑄所為詞章,往往傳播在人口。建中靖國時,黃庭堅自黔中還,得其"江南梅子"之句,以為似謝玄暉。其所與交,終始厚者,惟信安程俱。鑄自裒歌詞,名《東山樂府》,俱為序之。嘗自言唐諫議大夫知章之後,且推本其初,出王子慶忌,以慶為姓,居越之湖澤所謂鏡湖者,本慶湖也,避漢安帝父清河王諱,改為賀氏,慶湖亦轉為鏡。當時不知何所據。故鑄自號慶湖遺老,有《慶湖遺老集》二十卷。
liú jīng, zì jù jì, jiǎn zhōu yáng ān rén. jǔ jìn shì, wáng ān shí jiàn qí cái, zhào jiàn, chú jīng yì suǒ jiǎn tǎo. jiǔ zhī, wèi tài xué bó shì, bà zhī xián yáng xiàn, cháng zhōu jiào shòu, tōng pàn mò zhōu chéng dū fǔ, chú guó zi jiān chéng, zhī chù guó zhēn fāng sì zhōu. yuán fú mò shàng shū, zhào duì, chú zhí fāng láng zhōng. zú, nián wǔ shí bā. jīng wèi wén wù qí guài yǔ, hǎo jìn qǔ, duō wèi rén pái chì, lǚ zhì bù shēn.
劉涇,字巨濟,簡州陽安人。舉進士,王安石薦其才,召見,除經義所檢討。久之,為太學博士,罷知咸陽縣,常州教授,通判莫州、成都府,除國子監丞,知處、虢、真、坊四州。元符末上書,召對,除職方郎中。卒,年五十八。涇為文務奇怪語,好進取,多為人排斥,屢躓不伸。
tóng shí yǒu zhèng shǎo wēi zhě, zì míng jǔ, chéng dū rén yě, yǔ jīng jù yǐ wén zhī míng, ér shì bù ǒu.
同時有鄭少微者,字明舉,成都人也,與涇俱以文知名,而仕不偶。
bào yóu, zì qīn zhǐ, chù zhōu lóng quán rén. jǔ jìn shì. cháng cóng wáng ān shí xué, yòu qīn zhì sū shì, gù qí wén wāng yáng hóng sì, shī yóu gāo miào. huī zōng zhào duì, chú gōng bù yuán wài láng, jū wú hé, yǐ bù hé qù, zé jiān sì zhōu zhuǎn bān cāng. lì hé dōng fú jiàn lù cháng píng guǎng xī huái nán zhuǎn yùn pàn guān, fù zhào wèi láng. yǐ yán zhě bà, tí diǎn yuán fēng guān. qǐ zhī míng zhōu, yòu zhī hǎi zhōu, fù fèng cí. zú, nián wǔ shí liù. cháng zhù dù fǔ shī, yǒu wén jí wǔ shí juǎn.
鮑由,字欽止,處州龍泉人。舉進士。嘗從王安石學,又親炙蘇軾,故其文汪洋閎肆,詩尤高妙。徽宗召對,除工部員外郎,居無何,以不合去,責監泗州轉般倉。歷河東、福建路常平、廣西、淮南轉運判官,復召為郎。以言者罷,提點元封觀。起知明州,又知海州,復奉祠。卒,年五十六。嘗注杜甫詩,有文集五十卷。
huáng bó sī, zì zhǎng ruì, qí yuǎn zǔ zì guāng zhōu gù shǐ xǐ mǐn, wèi shào wǔ rén. zǔ lǚ, zī zhèng diàn dà xué shì. fù yīng qiú, ráo zhōu sī lù. bó sī tǐ ruò, rú bù shèng yī, fēng yùn sǎ luò, piāo piāo yǒu líng yún yì. zì yòu jǐng mǐn, bù hǎo nòng, rì sòng shū qiān yú yán. měi tīng lǚ jiǎng jīng shǐ, tuì yǔ tā ér yán, wú yí wù zhě. cháng mèng kǒng què jí yú tíng, jué ér fù zhī, cí cǎi shén lì. yǐ lǚ rèn wèi jiǎ chéng wù láng. fǔ guān, rù tài xué, xiào yì lǚ zhàn shàng yóu. lǚ jiāng yǐ ēn lì zòu zēng zhì, bó sī gù cí, lǚ yì qí zhī. yuán fú sān nián, jìn shì gāo děng, diào cí zhōu sī fǎ cān jūn, jiǔ bù rèn, gǎi tōng zhōu sī hù. dīng nèi jiān, fú chú, chú hé nán fǔ hù cáo cān jūn, zhì jù bù láo ér bàn. zhì mǎn, liú shǒu dèng xún wǔ pì zhī yòu jūn xún yuàn.
黃伯思,字長睿,其遠祖自光州固始徙閩,為邵武人。祖履,資政殿大學士。父應求,饒州司錄。伯思體弱,如不勝衣,風韻灑落,飄飄有凌雲意。自幼警敏,不好弄,日誦書千餘言。每聽履講經史,退與他兒言,無遺誤者。嘗夢孔雀集於庭,覺而賦之,詞采甚麗。以履任為假承務郎。甫冠,入太學,校藝屢占上游。履將以恩例奏增秩,伯思固辭,履益奇之。元符三年,進士高等,調磁州司法參軍,久不任,改通州司戶。丁內艱,服除,除河南府戶曹參軍,治劇不勞而辦。秩滿,留守鄧洵武辟知右軍巡院。
bó sī hào gǔ wén qí zì, luò xià gōng qīng jiā shāng zhōu qín hàn yí qì kuǎn shí, yán jiū zì huà tǐ zhì, xī néng biàn zhèng shì fēi, dào qí běn mò, suì yǐ gǔ wén míng jiā, fán zì shū tǎo lùn bèi jǐn. chū, chún huà zhōng bó qiú gǔ fǎ shū, mìng dài zhào wáng zhù xù zhèng fǎ tiè, bó sī bìng qí guāi wěi páng zá, kǎo yǐn zài jí, xián yǒu yī jù, zuò kān wù èr juǎn. yóu shì zhuàn lì zhèng xíng cǎo zhāng cǎo fēi bái jiē zhì miào jué, dé qí chǐ dú zhě, duō cáng jǔ.
伯思好古文奇字,洛下公卿家商、周、秦、漢彝器款識,研究字畫體制,悉能辨正是非,道其本末,遂以古文名家,凡字書討論備盡。初,淳化中博求古法書,命待詔王著續正法帖,伯思病其乖偽龐雜,考引載籍,咸有依據,作《刊誤》二卷。由是篆、隸、正、行、草、章草、飛白皆至妙絕,得其尺牘者,多藏弆。
yòu èr nián, chú xiáng dìng jiǔ yù tú zhì suǒ biān xiū guān jiān liù diǎn jiǎn yuè wén zì, gǎi jīng zhì. xún jiān hù chóng ēn tài hòu yuán líng shǐ sī, zhǎng guǎn jiān zòu. yǐ xiū shū ēn, shēng cháo liè, zhuó mì shū shěng xiào shū láng. wèi jǐ, qiān mì shū láng. zòng guān cè fǔ cáng shū, zhì wàng qǐn shí, zì liù jīng jí lì dài shǐ shū zhū zi bǎi jiā tiān guān dì lǐ lǜ lì bǔ shì zhī shuō wú bù jīng yì. fán zhào jiǎng míng qián shì diǎn zhāng wén wù jí gǔ qì kǎo dìng zhēn yàn, yǐ sù xué yǔ wén, yì lùn fā míng jū duō, guǎn gé zhū gōng zì yǐ wèi bù jí yě. yú zài kǎo, dīng wài jiān, sù bào léi zhài, yīn sàng yóu shén. fú chú, fù jiù zhí.
又二年,除詳定《九域圖志》所編修官兼《六典》檢閱文字,改京秩。尋監護崇恩太后園陵使司,掌管箋奏。以修書恩,升朝列,擢秘書省校書郎。未幾,遷秘書郎。縱觀冊府藏書,至忘寢食,自《六經》及歷代史書、諸子百家、天官地理、律歷卜筮之說無不精詣。凡詔講明前世典章文物、集古器考定真贗,以素學與聞,議論發明居多,館閣諸公自以為不及也。逾再考,丁外艱,宿抱羸瘵,因喪尤甚。服除,復舊職。
bó sī pō hǎo dào jiā, zì hào yún lín zi, bié zì xiāo bīn. jí zhì jīng, mèng rén gào yuē:" zi fēi jiǔ rén jiān, shàng dì yǒu mìng diǎn sī wén hàn." jué ér shū zhī. bù yú yuè, yǐ zhèng hé bā nián zú, nián sì shí. bó sī xué wèn mù yáng xióng, shī mù lǐ bái, wén mù liǔ zōng yuán. yǒu wén jí wǔ shí juǎn yì sāo yī juàn.
伯思頗好道家,自號雲林子,別字霄賓。及至京,夢人告曰:"子非久人間,上帝有命典司文翰。"覺而書之。不逾月,以政和八年卒,年四十。伯思學問慕揚雄,詩慕李白,文慕柳宗元。有文集五十卷、《翼騷》一卷。
èr zi: zhào, yòu xuān jiào láng jīng hú nán lù ān fǔ sī shū xiě jī yí wén zì yán nǎi, yòu cóng shì láng fú zhōu huái ān wèi, póu bó sī píng rì yì lùn tí bá wèi dōng guān yú lùn sān juǎn.
二子:詔,右宣教郎、荊湖南路安撫司書寫機宜文字;訁乃,右從事郎、福州懷安尉,裒伯思平日議論題跋為《東觀餘論》三卷。