zhōng yì liù
◎忠義六
zhào liáng chún xú dào lóng jiāng cái mǎ jì mì yòu zhāng shì jié lù xiù fū xú yīng biāo chén wén lóng dèng dé yù zhāng jué
○趙良淳(徐道隆) 姜才 馬塈 密佑 張世傑 陸秀夫 徐應鑣 陳文龍 鄧得遇 張珏
zhào liáng chún, zì jǐng chéng, jū ráo zhī yú gàn, tài zōng zi gōng xiàn wáng zhī hòu, chéng xiàng rǔ yú céng sūn yě. lěi shì yǐ xué xíng míng, hào xián zōng zi. liáng chún shǎo xué yú qí xiāng xiān shēng ráo lǔ, zhī lì shēn dà jié. jí shì, suǒ zhì yǐ gàn zhì chēng, ér wèi cháng gān rén jiàn jǔ. chū yǐ yīn wèi tài níng zhǔ bù, sān qiān zhì huái xī yùn xiá, fú zhàn rǒng guān èr shí yú nián. mǎ guāng zǔ lǐ bó yù fàn dīng sūn jiāo jiàn pì zhī, zú bù zhèn bá. kǎo jǔ jí gé, gǎi zhī fēn níng xiàn. fēn níng, jiāng xī jù yì, sú shàng huā jié, liáng chún zhì zhī, bù yòng xíng lù, bù rèn lì xū, qǔ mín zhī dūn xiào zhě, shēn qīn zūn lǐ zhī, zhì shén jié ào zhě, nǎi shéng yǐ fǎ, sú wèi shǎo gé. zhì mǎn, tè chà quán jiāng xī ān fǔ sī jī yí wén zì, zhào chú zhū sī shěn jì yuàn, dū xiǎng jiāng xī, shēng dà lǐ sī zhí.
趙良淳,字景程,居饒之餘干,太宗子恭憲王之後,丞相汝愚曾孫也。累世以學行名,號賢宗子。良淳少學於其鄉先生饒魯,知立身大節。及仕,所至以干治稱,而未嘗干人薦舉。初以蔭為泰寧主簿,三遷至淮西運轄,浮湛冗官二十餘年。馬光祖、李伯玉、范丁孫交薦辟之,卒不振拔。考舉及格,改知分寧縣。分寧,江西劇邑,俗尚嘩訐,良淳治之,不用刑戮,不任吏胥,取民之敦孝者,身親尊禮之,至甚傑驁者,乃繩以法,俗為少革。秩滿,特差權江西安撫司機宜文字,詔除諸司審計院,督餉江西,升大理司直。
xián chún mò, tíng chén yì zhòng jiàn zōng shì yú nèi jùn, yǐ wèi píng hàn, suì chú liáng chún zhī ān jí zhōu. xiān shì, zhī zhōu lǐ gēng dùn, bǎi shì huī fèi. liáng chún zhì, rì yǔ liáo lì lùn suǒ yǐ shǒu yù zhī bèi, xī jǔ xíng zhī. shí suì jī, mín xiāng jù wèi dào, suǒ zài fēng qǐ. huò qǐng yǐ bīng jī zhī, liáng chún yuē:" mín qǐ lè wèi dào zāi? shí jiān suì hàn, gù xiāng shuài piāo lüè gǒu huó ěr." mìng liáo shǔ yǐ yì yù zhī, zhòng jiē tóu bīng sàn guī, qí bù guī zhě zhòng fù yǐ xiàn. yǒu lüè rén huò cái yì qí zhǔ xiè guò ér hái zhī zhě. liáng chún quàn fù rén chū sù zhèn zhī, cháng yǔ rén yuē:" shǐ tài shǒu shēn kě yǐ jì mín, yì suǒ bù xī yě." qí yán kěn kěn, zú yǐ dòng rén, rén jiē dào qūn yǐ yīng zhī. cháo yì xún yǐ xú dào lóng wèi zhè xī tí xíng, yǐ fǔ liáng chún, jiā liáng chún zhí mì gé.
咸淳末,廷臣議眾建宗室於內郡,以為屏翰,遂除良淳知安吉州。先是,知州李庚遁,百事隳廢。良淳至,日與僚吏論所以守御之備,悉舉行之。時歲飢,民相聚為盜,所在蜂起。或請以兵擊之,良淳曰:"民豈樂為盜哉?時艱歲旱,故相率剽掠苟活耳。"命僚屬以義諭之,眾皆投兵散歸,其不歸者眾縛以獻。有掠人貨財詣其主謝過而還之者。良淳勸富人出粟振之,嘗語人曰:"使太守身可以濟民,亦所不惜也。"其言懇懇,足以動人,人皆倒囷以應之。朝議尋以徐道隆為浙西提刑,以輔良淳,加良淳直秘閣。
wén tiān xiáng qù píng jiāng, kuì bīng sì chū piāo lüè, liáng chún bǔ zhǎn shù rén, xiāo shǒu shì zhōng, bīng shāo jí. yǐ ér fàn wén hǔ qiǎn shǐ chí shū zhāo xiáng, liáng chún fén shū zhǎn qí shǐ. dà bīng pò dú sōng guān, yǒu zhǐ qù dào lóng rù wèi. dào lóng jì qù, dà bīng zhì, jūn qí dōng xī mén. liáng chún lǜ zhòng chéng shǒu, yè jiù bá shě pí shàng, bù guī.
文天祥去平江,潰兵四出剽掠,良淳捕斬數人,梟首市中,兵稍戢。已而范文虎遣使持書招降,良淳焚書斬其使。大兵迫獨松關,有旨趣道隆入衛。道隆既去,大兵至,軍其東西門。良淳率眾城守,夜就茇舍陴上,不歸。
xiān shì, cháo tíng qiǎn jiāng wú guó dìng yuán yí xìng, yí xìng yǐ wēi, bù gǎn wǎng, nǎi rú ān jí jiàn liáng chún, yuàn liú yǐ wèi fǔ. liáng chún jiàn guó dìng kāng kǎi dà yán, yì qí kě yòng yě, qǐng yú cháo, liú shù ān jí. yǐ ér guó dìng kāi nán mén nà wài bīng, bīng rù chéng hū yuē:" zhòng sàn, yuán shuài bù shā rǔ." yú shì zhòng hào qì sàn qù. liáng chún mìng chē guī fǔ, bīng shì zhǐ zhī yuē:" shì zhì cǐ, shì láng dāng wèi zì quán jì." liáng chún chì qù zhī. mìng jiā rén chū bì, nǎi bì gé zì jīng. yǒu bīng shì jiě jiù zhī, fù sū, zhòng luó bài qì yuē:" shì láng hé zì kǔ? táo zhī yóu kě qiú shēng." liáng chún chì yuē:" wǒ qǐ táo shēng zhě xié?" zhòng yóu huán shǒu bù qù, liáng chún dà hū yuē:" ěr bèi yù wèi luàn xié?" zhòng tì qì chū, fù tóu huán ér sǐ.
先是,朝廷遣將吳國定援宜興,宜興已危,不敢往,乃如安吉見良淳,願留以為輔。良淳見國定慷慨大言,意其可用也,請於朝,留戍安吉。已而國定開南門納外兵,兵入城呼曰:"眾散,元帥不殺汝。"於是眾號泣散去。良淳命車歸府,兵士止之曰:"事至此,侍郎當為自全計。"良淳叱去之。命家人出避,乃閉閣自經。有兵士解救之,復甦,眾羅拜泣曰:"侍郎何自苦?逃之猶可求生。"良淳叱曰:"我豈逃生者邪?"眾猶環守不去,良淳大呼曰:"爾輩欲為亂邪?"眾涕泣出,復投繯而死。
xú dào lóng zì bó qiān, wù zhōu wǔ yì rén. fù huàn, zhī nán xióng. dào lóng yǐ rèn rù guān, lèi guān tán zhōu pàn guān quán zhī quán zhōu. jīng hú zhì zhì shǐ wāng lì xìn zòu pì dào lóng wèi cān yì guān. lì xìn qiān bīng bù shàng shū, dào lóng yǔ bīn kè shí xǔ rén jù qù jiāng líng. zhào mèng chuán wèi zhì zhì shǐ, yǐ dào lóng cān qí jūn shì, suì wèi tí diǎn xíng yù.
徐道隆字伯謙,婺州武義人。父煥,知南雄。道隆以任入官,累官潭州判官、權知全州。荊湖制置使汪立信奏辟道隆為參議官。立信遷兵部尚書,道隆與賓客十許人俱去江陵。趙孟傳為制置使,以道隆參其軍事,遂為提點刑獄。
shí wén tiān xiáng jì qù píng jiāng, kuì zú sì chū, wèi zhè xī huàn kǔ, ān jí yóu shén. yǒu zhǐ lìng dào lóng cuò zhì, nǎi xiāo qí shǒu luàn zhě yú shì. niú jiān jūn dùn, fàn wén hǔ chéng péng fēi guǎn jǐng mó jù yí shū yòu jiàng, dào lóng fén shū zhǎn shǐ.
時文天祥既去平江,潰卒四出,為浙西患苦,安吉尤甚。有旨令道隆措置,乃梟其首亂者於市。牛監軍遁,范文虎、程鵬飛、管景模俱遺書誘降,道隆焚書斬使。
dà bīng zhì lín píng gāo tíng shān, lìng jiān dào rù yuán, shí shuǐ lù jiē yǒu tún jūn, dào jué bù tōng, yì yóu tài hú jīng wǔ kāng lín ān xiàn jìng qín wáng. jí rì chéng zhōu chū lín hú mén, pō sòng cūn. jùn shǒu zhào liáng chún jì yì sǐ. dé yòu èr nián zhēng yuè shuò dàn, zhuī bīng jí dào lóng, jiāng líng qīn cóng jūn sān bǎi rén shū sǐ zhàn, shǐ jǐn qiāng shuò zhé, yī jūn jǐn méi. dào lóng jiàn zhí jiàn nèi, jiān shǒu zhě shǎo dài, fù shuǐ sǐ, zhǎng zi zài sūn yì fù shuǐ sǐ. yú bīng yǒu tuō guī zhě yán yú cháo, mìng zèng guān cì shì, hòu xù qí jiā, lì miào ān jí, guān qí zi sūn. yuè sān rì sòng wáng.
大兵至臨平皋亭山,令間道入援,時水陸皆有屯軍,道絕不通,議由太湖經武康、臨安縣境勤王。即日乘舟出臨湖門,泊宋村。郡守趙良淳既縊死。德祐二年正月朔旦,追兵及道隆,江陵親從軍三百人殊死戰,矢盡槍槊折,一軍盡沒。道隆見執艦內,間守者少怠,赴水死,長子載孫亦赴水死。余兵有脫歸者言於朝,命贈官賜諡,厚恤其家,立廟安吉,官其子孫。越三日宋亡。
jiāng cái, háo zhōu rén. mào duǎn hàn. shǎo bèi lüè rù hé shuò, shāo zhǎng wáng guī, lì huái nán bīng zhōng, yǐ shàn zhàn míng, rán yǐ lái guī rén bù dé dà guān, wèi tōng zhōu fù dōu tǒng. shí huái duō jiàn jiāng, rán xiāo xióng wú yú cái. cái zhī bīng, shàn qí shè, fǔ shì zú yǒu ēn, zhì lín zhèn, jūn lǜ lǐn lǐn. qí zi dāng zhàn, huí bái shì, cái wàng jiàn yǐ wèi bài yě, bá jiàn chí zhú, jǐ shā zhī.
姜才,濠州人。貌短悍。少被掠入河朔,稍長亡歸,隸淮南兵中,以善戰名,然以來歸人不得大官,為通州副都統。時淮多健將,然驍雄無逾才。才知兵,善騎射,撫士卒有恩,至臨陣,軍律凜凜。其子當戰,回白事,才望見以為敗也,拔劍馳逐,幾殺之。
jiǎ shì dào chū shī, cái yǐ bīng shǔ sūn hǔ chén wèi xiān fēng, xiāng jù yú dīng jiā zhōu. dà jūn shè pào jià gòu chē nǔ jiāng bīn, zhōng liú shù qiān sōu, jīng qí lián gèn, gǔ xíng ér xià. cái fèn bīng qián jiē zhàn, fēng yǐ jiāo, hǔ chén jù guò qí qiè suǒ chéng zhōu, zhòng jiàn zhī, huān yuē:" bù shuài dùn yǐ." yú shì zhū jūn jiē kuì, cái yì shōu bīng rù yáng zhōu. dà bīng chéng shèng gōng yáng zhōu, cái wèi sān dié zhèn nì zhī sān lǐ gōu, zhàn yǒu gōng. yòu yǔ yuán shuài zhàn yáng zi qiáo, rì mù bīng luàn, liú shǐ guàn cái jiān, cái bá shǐ huī dāo ér qián, suǒ xiàng pì yì. yǐ ér dà jūn zhú zhǎng wéi, zì yáng zi qiáo jìng guā zhōu, dōng běi kuà wān tóu zhì huáng táng, xī běi zhì dīng cūn, wù yù yǐ jiǔ kùn zhī, shí dé yòu yuán nián yě.
賈似道出師,才以兵屬孫虎臣為先鋒,相拒於丁家洲。大軍設炮架彀車弩江濱,中流數千艘,旌旗聯亘,鼓行而下。才奮兵前接戰,鋒已交,虎臣遽過其妾所乘舟,眾見之,歡曰:"步帥遁矣。"於是諸軍皆潰,才亦收兵入揚州。大兵乘勝攻揚州,才為三疊陣逆之三里溝,戰有功。又與元帥戰揚子橋,日暮兵亂,流矢貫才肩,才拔矢揮刀而前,所向辟易。已而大軍築長圍,自揚子橋竟瓜洲,東北跨灣頭至黃塘,西北至丁村,務欲以久困之,時德祐元年也。
míng nián zhēng yuè, sòng wáng. èr yuè, wǔ fèng shǐ jí yī gé mén xuān zàn shè rén chí xiè tài hòu zhào lái yù jiàng, cái fā nǔ shè què zhī, fù yǐ bīng jī wǔ fèng shǐ yú zhào bó bǎo, dà zhàn ér tuì. wèi jǐ, yíng guó gōng zhì guā zhōu, cái yǔ tíng zhī qì tì shì jiāng shì chū duó zhī. jiāng shì jiē gǎn qì. nǎi jǐn sàn jīn bó kào bīng, yǐ sì wàn rén yè dǎo guā zhōu, zhàn sān shí, zhòng yōng yíng guó gōng bì qù. cái zhuī zhàn zhì pǔ zi shì, yè yóu bù tuì. ā shù shǐ rén zhāo zhī, cái yuē:" wú níng sǐ, qǐ zuò jiàng jiāng jūn xié!" sì yuè, cái yǐ bīng gōng wān tóu shān. wǔ yuè, fù gōng zhī, qí xuán nìng ér zhǐ, nǎi shě qí bù zhàn, zhì sì gǔ, quán shī yǐ guī. yáng shí jǐn, cái shí chū yùn mǐ zhēn zhōu gāo yóu yǐ gěi bīng. liù yuè, hù xiǎng zhì mǎ jiā dù, wàn hù shǐ bì jiāng bīng jī duó zhī, cái yǔ zhàn dá dàn, bì jǐ dài, ā shù chí bīng lái yuán, nǎi dé miǎn qù.
明年正月,宋亡。二月,五奉使及一閣門宣贊舍人持謝太后詔來諭降,才發弩射卻之,復以兵擊五奉使於召伯堡,大戰而退。未幾,瀛國公至瓜洲,才與庭芝泣涕誓將士出奪之。將士皆感泣。乃盡散金帛犒兵,以四萬人夜搗瓜洲,戰三時,眾擁瀛國公避去。才追戰至浦子市,夜猶不退。阿術使人招之,才曰:"吾寧死,豈作降將軍邪!"四月,才以兵攻灣頭柵。五月,復攻之,騎旋濘而止,乃舍騎步戰,至四鼓,全師以歸。揚食盡,才時出運米真州、高郵以給兵。六月,護餉至馬家渡,萬戶史弼將兵擊奪之,才與戰達旦,弼幾殆,阿術馳兵來援,乃得免去。
tíng zhī yǐ zài wéi jiǔ. zhào cái jì shì, píng zuǒ yòu, yǔ jiǔ zhī, dì wén cái lì shēng yún:" xiàng gōng bù guò rěn piàn shí tòng ěr." zuǒ yòu wén zhī jù hàn xià. cái zì shì yǐ bīng hù tíng zhī dì, qī yǔ jù sǐ.
庭芝以在圍久。召才計事,屏左右,語久之,第聞才厲聲云:"相公不過忍片時痛耳。"左右聞之俱汗下。才自是以兵護庭芝第,期與俱死。
qī yuè, yì wáng zài fú zhōu, yǐ lóng shén sì xiāng dōu zhǐ huī shǐ bǎo kāng jūn chéng xuān shǐ zhào cái, cái yǔ tíng zhī dōng zhì tài zhōu, jiāng rù hǎi. ā shù yǐ bīng zhuī jí, wéi tài zhōu, shǐ shǐ zhě zhāo zhī jiàng, cái bù tīng. ā shù qū yáng bīng shì qī zǐ zhì chéng xià, huì cái jū fā xié bù néng zhàn, zhū jiāng suì kāi mén jiàng. dōu tǒng cáo ān guó rù cái wò nèi, zhí zhī yǐ xiàn. ā shù ài qí zhōng yǒng, yù jiàng ér yòng zhī, cái sì wèi màn yán ā shù zé tíng zhī bù jiàng, cái yuē:" bù jiàng zhě cái yě." fù fèn fèn bù yǐ, ā shù nù, guǎ zhī yáng zhōu. cái lín xíng, xià guì chū qí bàng, cái qiè chǐ yuē:" ruò jiàn wǒ níng bù kuì sǐ xié?"
七月,益王在福州,以龍神四廂都指揮使、保康軍承宣使召才,才與庭芝東至泰州,將入海。阿術以兵追及,圍泰州,使使者招之降,才不聽。阿術驅揚兵士妻子至城下,會才疽發脅不能戰,諸將遂開門降。都統曹安國入才臥內,執之以獻。阿術愛其忠勇,欲降而用之,才肆為慢言;阿術責庭芝不降,才曰:"不降者才也。"復憤憤不已,阿術怒,剮之揚州。才臨刑,夏貴出其傍,才切齒曰:"若見我寧不愧死邪?"
yǒu hóng fú zhě, xià guì jiā tóng yě, cóng guì jī láo wèi zhèn cháo xióng jiāng zuǒ jūn tǒng zhì, zhèn jiāng běi. guì jiàng, fú yǔ zi dà yuān dà yuán xià bān zhī hòu péng yuán liàng jié guì jūn fù zhī, jiā yòu wǔ dài fū zhī zhèn cháo. guì jì chén fù, zhāo fú, bù tīng, shǐ qí cóng zi wǎng, fú zhǎn zhī. dà bīng gōng chéng, jiǔ bù bá, qiǎn guì zhì chéng xià, hǎo yǔ yǔ fú, qǐng dān qí rù chéng. fú xìn zhī, mén fā ér fú bīng qǐ, zhí fú fù zǐ, tú chéng zhōng. guì lì shā, dà yuán dà yuān xuè yuē:" fǎ zhǐ zhū shǒu móu, hé zhì jǔ jiā wèi lù?" fú chì yuē:" yǐ yī mìng bào sòng cháo, hé zhì gào rén qiú huó xié?" cì jí fú, fú dà mà shù guì bù zhōng, qǐng shēn nán xiàng sǐ, yǐ míng bù bèi guó yě. wén zhě liú tì.
有洪福者,夏貴家僮也,從貴積勞為鎮巢雄江左軍統制,鎮江北。貴降,福與子大淵、大源、下班祗候彭元亮結貴軍復之,加右武大夫、知鎮巢。貴既臣附,招福,不聽,使其從子往,福斬之。大兵攻城,久不拔,遣貴至城下,好語語福,請單騎入城。福信之,門發而伏兵起,執福父子,屠城中。貴涖殺,大源、大淵謔曰:"法止誅首謀,何至舉家為戮?"福叱曰:"以一命報宋朝,何至告人求活邪?"次及福,福大罵數貴不忠,請身南向死,以明不背國也。聞者流涕。
mǎ jì, dàng chāng rén yě. yī jiā fù shū xiōng dì jiē yǐ zhōng yǒng wèi míng jiāng, ér jì yǔ qí xiōng kūn tè xiǎn. xián chún zhōng, jì zhī qīn zhōu, xǐ zhī yōng. yōng dì jiē liù zhào ān nán, bàng tōng zhū xī dòng, fǔ yù shǎo shī yí, wǎng wǎng zhào luàn. jì zhèn fǔ zhū mán jí zhì guān ài, jiē yǒu tiáo lǐ, dà lǐ bù gǎn yuè shàn chǎn, ān nán bù gǎn rù yǒng píng, zhū dòng jiē shàng zhàng cè, biān chuí yàn rán. guǎng xī jīng lüè lǐ xìng shàng qí gōng, jiā gé mén xuān zàn shè rén. wèi jǐ, yǐ zuǒ wǔ wèi jiāng jūn zhēng rù cháo. yǐ ér sòng wáng, jì yīn liú jìng jiāng, zǒng tún shù zhū jūn, hù jīng lüè sī yìn shǒu chéng.
馬塈,宕昌人也。一家父叔兄弟皆以忠勇為名將,而塈與其兄堃特顯。咸淳中,塈知欽州,徙知邕。邕地接六詔、安南,傍通諸溪峒,撫御少失宜,往往召亂。塈鎮撫諸蠻及治關隘,皆有條理,大理不敢越善闡,安南不敢入永平,諸峒皆上帳冊,邊陲晏然。廣西經略李興上其功,加閣門宣贊舍人。未幾,以左武衛將軍征入朝。已而宋亡,塈因留靜江,總屯戍諸軍,護經略司印守城。
zhì yuán shí sì nián, píng zhāng a lǐ hǎi yá gōng guǎng xī. jì fā suǒ bù jí zhū dòng bīng shǒu jìng jiāng, ér zì jiāng sān qiān rén shǒu yán guān, záo mǎ kēng, duàn lǐng dào. dà bīng gōng yán guān bù kè, nǎi yǐ piān shī rù píng lè, guò lín guì, jiā gōng jì. jì bīng bài, tuì bǎo jìng jiāng. píng zhāng shǐ rén zhāo xiáng, jì fā nǔ shè zhī. gōng sān yuè, jì yè bù jiě jiǎ, qián hòu bǎi yú zhàn, chéng zhōng sǐ shāng xiāng jí, qì wú jiàng yì. chéng dōng yú shāo bēi, dà jūn yáng gōng xī mén, yǐ jīng bīng yè jué shuǐ zhá, gōng dōng mén, pò qí wài chéng jì bì nèi chéng chéng shǒu, yòu pò zhī. jì lǜ sǐ shì xiàng zhàn, dāo shāng bì bèi zhí, shā zhī duàn qí shǒu, yóu wò quán fèn qǐ, lì yú shí shǐ pū. jìng jiāng pò, yōng shǒu mǎ chéng wàng jí qí zǐ dōu tǒng yīng qí yǐ chéng jiàng, dú jì bù jiāng lóu líng xiá yóu yǐ èr bǎi wǔ shí rén shǒu yuè chéng bù xià. a lǐ hǎi yá xiào yuē:" shì hé zú gōng." wéi zhī shí yú rì, lóu cóng bì shàng hū yuē:" wú shǔ jī, bù néng chū jiàng, gǒu cì zhī shí, dāng tīng mìng." nǎi yí zhī niú shù tóu, mǐ shù hú. yī bù jiāng kāi mén qǔ guī, fù bì bì. dà jūn chéng gāo shì zhī, bīng jiē fēn mǐ, chuī wèi shú, shēng luán niú, dàn lì jǐn. míng jiǎo fá gǔ, zhū jiāng yǐ wèi chū zhàn yě, jiǎ yǐ dài. lóu nǎi lìng suǒ bù rù yōng yī huǒ pào rán zhī, shēng rú léi tíng, zhèn chéng tǔ jiē bēng, yān qì zhǎng tiān wài, bīng duō jīng sǐ zhě. huǒ xī rù shì zhī, huī jìn wú yí yǐ.
至元十四年,平章阿里海牙攻廣西。塈發所部及諸峒兵守靜江,而自將三千人守嚴關,鑿馬坑,斷嶺道。大兵攻嚴關不克,乃以偏師入平樂,過臨桂,夾攻塈。塈兵敗,退保靜江。平章使人招降,塈發弩射之。攻三月,塈夜不解甲,前後百餘戰,城中死傷相籍,訖無降意。城東隅稍卑,大軍陽攻西門,以精兵夜決水閘,攻東門,破其外城;塈閉內城城守,又破之。塈率死士巷戰,刀傷臂被執,殺之斷其首,猶握拳奮起,立逾時始仆。靜江破,邕守馬成旺及其子都統應麒以城降,獨塈部將婁鈴轄猶以二百五十人守月城不下。阿里海牙笑曰:"是何足攻。"圍之十餘日,婁從壁上呼曰:"吾屬飢,不能出降,苟賜之食,當聽命。"乃遺之牛數頭,米數斛。一部將開門取歸,復閉壁。大軍乘高視之,兵皆分米,炊未熟,生臠牛,啖立盡。鳴角伐鼓,諸將以為出戰也,甲以待。婁乃令所部入擁一火炮然之,聲如雷霆,震城土皆崩,煙氣漲天外,兵多驚死者。火熄入視之,灰燼無遺矣。
mì yòu, qí xiān mì zhōu rén, hòu dù huái jū lú zhōu. yòu wèi rén gāng yì zhì zhí, lèi guān zhì lú zhōu zhù zhá yù qián yóu jī zhōng jūn tǒng lǐng, gǎi quán jiāng xī lù fù zǒng guǎn.
密佑,其先密州人,後渡淮居廬州。佑為人剛毅質直,累官至廬州駐札、御前游擊中軍統領,改權江西路副總管。
xián chún shí nián, yǐ gé mén xuān zàn shè rén wèi jiāng xī dōu tǒng. shì dōng, dà yuán chéng xiàng bó yán xià è zhōu, liú yòu chéng a lǐ hǎi yá shǒu zhī, ér jiāng dà bīng dōng xià. míng nián èr yuè, zhū sì sūn qiǎn gāo shì jié qǔ è zhōu, a lǐ hǎi yá yǐ bīng nì jī, zhí shì jié jīng jiāng kǒu, bīng jǐn kuì, bàn rù jiāng xī. jiāng xī zhì zhì huáng wàn shí zhāo jí zhī, qiě mù níng dōu guǎng chāng nán jiàn yì bīng qiān yú rén, jǐn yǐ shǔ yòu. shí yī yuè, dà bīng zhì lóng xìng, liú pán bīng bài, nǎi yīng chéng zì shǒu. wàn shí shí yí zhì fǔ zhōu, jiāng dùn, jù yòu bù cóng, nǎi diào yòu bīng yuán pán, qiě jiè yǐ wù zhàn. wèi zhì lóng xìng, pán yǐ jiàng, dōu tǒng xià jì lǜ suǒ bù bīng kuì wéi chū.
咸淳十年,以閣門宣贊舍人為江西都統。是冬,大元丞相伯顏下鄂州,留右丞阿里海牙守之,而將大兵東下。明年二月,朱祀孫遣高世傑取鄂州,阿里海牙以兵逆擊,執世傑荊江口,兵盡潰,半入江西。江西制置黃萬石招集之,且募寧都、廣昌、南劍義兵千餘人,盡以屬佑。十一月,大兵至隆興,劉槃兵敗,乃嬰城自守。萬石時移治撫州,將遁,懼佑不從,乃調佑兵援槃,且戒以勿戰。未至隆興,槃已降,都統夏驥率所部兵潰圍出。
yǐ ér yuán shuài zhāng róng shí lǚ shī kuí tí bīng bī fǔ zhōu, yòu lǜ zhòng nì zhī jìn xián píng, bīng lái hū yuē:" jiàng zhě hū? dòu zhě hū?" yòu yuē:" dòu zhě yě." huī qí bīng tū zhàn, jìn zhì lóng mǎ píng, dà bīng wéi zhī shù zhòng, shǐ xià rú yǔ. yòu gào qí bù yuē:" jīn rì sǐ rì yě, ruò lì zhàn, huò yǒu shēng lǐ." zhòng xián fèn lì. zì chén zhàn zhì rì zè, yòu miàn zhōng shǐ, bá zhī fù zhàn, yòu shēn bèi sì shǐ sān qiāng, zhòng jiē sǐ, jǐn yú shù shí rén. yòu nǎi huī shuāng dāo zhuó wéi nán zǒu, qián dù qiáo, mǎ tà bǎn duàn, suì bèi zhí. zhòng jiàn qí yǒng, jiè wù shā, yú guī lóng xìng. yuán shuài sòng dōu yuē:" zhuàng shì yě." yù jiàng zhī, xì zhī yuè yú, zhōng bù qū. cháng mà wàn shí wèi mài guó xiǎo rén, shǐ wǒ zhì bù dé shēn. sòng dōu mìng liú pán lǚ shī kuí zuò chéng lóu, yǐn yòu lóu xià, yǐ jīn fú yí zhī, xǔ yǐ guān, yòu bù shòu, yǔ qīn bān shī kuí, yì bù xùn. yòu lìng yòu zi shuō zhī yuē:" fù sǐ, zǐ ān zhī?" yòu chì yuē:" rǔ xíng qǐ yú shì, dì yún mì dōu tǒng zi, shuí bù lián rǔ yě." yí rán zì jiě qí yī qǐng xíng, suì sǐ. guān zhě jiē qì xià.
已而元帥張榮實、呂師夔提兵逼撫州,佑率眾逆之進賢坪,兵來呼曰:"降者乎?斗者乎?"佑曰:"斗者也。"麾其兵突戰,進至龍馬坪,大兵圍之數重,矢下如雨。佑告其部曰:"今日死日也,若力戰,或有生理。"眾咸憤厲。自辰戰至日昃,佑面中矢,拔之復戰,又身被四矢三槍,眾皆死,僅餘數十人。佑乃揮雙刀斫圍南走,前渡橋,馬踏板斷,遂被執。眾見其勇,戒勿殺,輿歸隆興。元帥宋都曰:"壯士也。"欲降之,系之月余,終不屈。嘗罵萬石為賣國小人,使我志不得伸。宋都命劉槃、呂師夔坐城樓,引佑樓下,以金符遺之,許以官,佑不受,語侵般、師夔,益不遜。又令佑子說之曰:"父死,子安之?"佑斥曰:"汝行乞於市,第雲密都統子,誰不憐汝也。"怡然自解其衣請刑,遂死。觀者皆泣下。
zhāng shì jié, fàn yáng rén. shǎo cóng zhāng róu shù qǐ, yǒu zuì, suì bēn sòng, lì huái bīng zhōng, wú suǒ zhī míng. ruǎn sī cōng jiàn ér qí zhī, yán zhī lǚ wén dé, wén dé zhào wèi xiǎo xiào. lèi gōng zhì huáng zhōu wǔ dìng zhū jūn dōu tǒng zhì. gōng ān dōng zhōu, zhàn jí lì, yǔ gāo dá yuán è zhōu yǒu gōng, zhuǎn shí guān. xún cóng jiǎ shì dào rù huáng zhōu, zhàn píng cǎo píng, duó hái suǒ fú, jiā huán wèi guān, lì zhī gāo yóu jūn ān dōng zhōu.
張世傑,范陽人。少從張柔戍杞,有罪,遂奔宋,隸淮兵中,無所知名。阮思聰見而奇之,言之呂文德,文德召為小校。累功至黃州武定諸軍都統制。攻安東州,戰疾力,與高達援鄂州有功,轉十官。尋從賈似道入黃州,戰萍草坪,奪還所俘,加環衛官,歷知高郵軍、安東州。
xián chún sì nián, dà jūn zhú lù mén bǎo, lǚ wén dé qǐng yì bīng yú cháo, diào shì jié yǔ xià guì fù zhī. jí lǚ wén huàn yǐ xiāng yáng jiàng, mìng shì jié jiāng wǔ qiān rén shǒu è zhōu. shì jié yǐ tiě gēng suǒ liǎng chéng, jiā yǐ pào nǔ, qí yào jīn jiē shī yì, shè gōng jù. dà jūn pò xīn chéng, zhǎng qū ér xià, shì jié lì zhàn, bù dé qián, qiǎn rén zhāo zhī, bù tīng. chéng xiàng bó yán yáng gōng yán shān ài, qián zì táng gǎng dàng zhōu rù hàn, dōng gōng è, è jiàng.
咸淳四年,大軍築鹿門堡,呂文德請益兵於朝,調世傑與夏貴赴之。及呂文煥以襄陽降,命世傑將五千人守鄂州。世傑以鐵縆鎖兩城,夾以炮弩,其要津皆施杙,設攻具。大軍破新城,長驅而下,世傑力戰,不得前,遣人招之,不聽。丞相伯顏陽攻嚴山隘,潛自唐港蕩舟入漢,東攻鄂,鄂降。
shì jié tí suǒ bù bīng rù wèi, dào fù ráo zhōu, nǎi rù cháo. shí fāng wēi jí, zhēng zhū jiāng qín wáng duō bù zhì, dú shì jié lái, shàng xià tàn yì. zì hé zhōu fáng yù shǐ bù shù yuè lěi jiā zhì bǎo kāng jūn chéng xuān shǐ, zǒng dū du fǔ bīng. qiǎn jiāng sì chū, qǔ zhè xī zhū jùn, fù píng jiāng ān jí guǎng dé lì yáng zhū chéng, bīng shì pō zhèn. qī yuè, yǔ liú shī yǒng zhū jiāng dà chū shī jiāo shān, lìng yǐ shí zhōu wèi fāng, dìng jiāng zhōng, fēi yǒu hào lìng wú fā dìng, shì yǐ bì sǐ. yuán shuài ā shù zài gòu shì yǐ huǒ shǐ gōng zhī, shì jié bīng luàn, wú gǎn fā dìng, fù jiāng sǐ zhě wàn yú rén. dà bài, bēn chuán shān. shàng shū qǐng jì shī, bù bào. xún zhuó lóng shén wèi sì xiāng dōu zhǐ huī shǐ. shí yuè, jìn yán jiāng zhāo tǎo shǐ, gǎi zhì zhì fù shǐ jiān zhī jiāng yīn jūn. yǐ ér dà jūn zhì dú sōng guān, zhào wén tiān xiáng rù wèi, yǐ shì jié wèi bǎo kāng jūn jié dù shǐ zhī píng jiāng. xún yì zhào rù wèi, jiā jiǎn xiào shǎo bǎo.
世傑提所部兵入衛,道復饒州,乃入朝。時方危急,征諸將勤王多不至,獨世傑來,上下嘆異。自和州防禦使不數月累加至保康軍承宣使,總都督府兵。遣將四出,取浙西諸郡,復平江、安吉、廣德、溧陽諸城,兵勢頗振。七月,與劉師勇諸將大出師焦山,令以十舟為方,碇江中,非有號令毋發碇,示以必死。元帥阿術載彀士以火矢攻之,世傑兵亂,無敢發碇,赴江死者萬餘人。大敗,奔圌山。上疏請濟師,不報。尋擢龍、神衛四廂都指揮使。十月,進沿江招討使,改制置副使、兼知江陰軍。已而大軍至獨松關,召文天祥入衛,以世傑為保康軍節度使、知平江。尋亦召入衛,加檢校少保。
èr nián zhēng yuè, dà jūn pò lín ān, shì jié qǐng yí sān gōng rù hǎi, ér yǔ tiān xiáng hé bīng bèi chéng yī zhàn. chéng xiàng chén yí zhōng fāng qiǎn rén qǐng hé, bù kě, bái tài huáng tài hòu zhǐ zhī. wèi jǐ, hé yì yì jǔ. bīng zhì gāo tíng shān, shì jié nǎi tí bīng rù dìng hǎi. shí guó yīng qiǎn dōu tǒng biàn biāo shuō zhī shǐ jiàng, shì jié yǐ wèi biāo lái cóng jǐ jù nán yě, chuí niú xiǎng zhī, jiǔ bàn, biāo cóng róng wèi yán, shì jié dà nù, duàn qí shé, zhé zhī jīn zi shān.
二年正月,大軍迫臨安,世傑請移三宮入海,而與天祥合兵背城一戰。丞相陳宜中方遣人請和,不可,白太皇太后止之。未幾,和議亦沮。兵至皋亭山,世傑乃提兵入定海。石國英遣都統卞彪說之使降,世傑以為彪來從己俱南也,椎牛享之,酒半,彪從容為言,世傑大怒,斷其舌,磔之巾子山。
sì yuè, cóng èr wáng rù fú zhōu. wǔ yuè, yǔ yí zhōng fèng shì wèi zhǔ, bài qiān shū shū mì yuàn shì. wáng shì qiáng dǎo dà jūn gōng zhī, shì jié nǎi fèng yì wáng rù hǎi, ér zì jiāng chén diào yǎn xǔ fū rén zhū shē bīng gōng pú shòu gēng, bù xià. shí yuè, yuán shuài suō dōu jiāng bīng lái yuán quán, suì jiě qù. jì ér suō dōu qiǎn rén zhāo yì wáng, yòu qiǎn jīng lì sūn ān fǔ shuō shì jié, shì jié jū ān fǔ jūn zhōng bù qiǎn. zhāo tǎo liú shēn gōng qiǎn wān, shì jié bīng bài, yí wáng jū jǐng ào, shēn fù lái gōng jǐng ào, shì jié zhàn què zhī, yīn tú shí náo zhōu.
四月,從二王入福州。五月,與宜中奉昰為主,拜簽書樞密院事。王世強導大軍攻之,世傑乃奉益王入海,而自將陳吊眼、許夫人諸畬兵攻蒲壽庚,不下。十月,元帥唆都將兵來援泉,遂解去。既而唆都遣人招益王,又遣經歷孫安甫說世傑,世傑拘安甫軍中不遣。招討劉深攻淺灣,世傑兵敗,移王居井澳,深復來攻井澳,世傑戰卻之,因徒石碙洲。
zhì yuán shí wǔ nián zhēng yuè, qiǎn jiāng wáng yòng gōng léi zhōu, yòng bài jī. sì yuè, yì wáng cú, wèi wáng bǐng lì, bài shì jié shǎo fù shū mì fù shǐ. wǔ yuè, qiǎn qióng zhōu ān fǔ zhāng yīng kē gōng léi zhōu, sān zhàn jiē bù lì. liù yuè, zài jué zhàn léi chéng xià, yīng kē sǐ zhī. shì jié yǐ náo zhōu bù kě jū, xǐ wáng xīn huì zhī yá shān. bā yuè, fēng yuè guó gōng. fā qióng zhōu sù yǐ gěi jūn. shí yuè, qiǎn líng zhèn wáng dào fū xí guǎng zhōu, zhèn bài jī.
至元十五年正月,遣將王用攻雷州,用敗績。四月,益王殂,衛王昺立,拜世傑少傅、樞密副使。五月,遣瓊州安撫張應科攻雷州,三戰皆不利。六月,再決戰雷城下,應科死之。世傑以碙洲不可居,徙王新會之崖山。八月,封越國公。發瓊州粟以給軍。十月,遣凌震、王道夫襲廣州,震敗績。
míng nián, yuán shuài zhāng hóng fàn děng bīng zhì yá shān, huò wèi shì jié yuē:" běi bīng yǐ zhōu shī sāi hǎi kǒu, zé wǒ bù néng jìn tuì, hé xiān jù hǎi kǒu. xìng ér shèng, guó zhī fú yě bù shèng, yóu kě xī zǒu." shì jié kǒng jiǔ zài hǎi shàng yǒu lí xīn, dòng zé bì sàn, nǎi yuē:" pín nián háng hǎi, hé shí yǐ hū? jīn xū yǔ jué shèng fù." xī fén xíng cháo cǎo shì, jié dà bó qiān yú zuò shuǐ zhài, wèi sǐ shǒu jì, rén jiē wēi zhī. yǐ ér hóng fàn bīng zhì, jù hǎi kǒu, qiáo jí dào jué, bīng rú gān liáng shí yú rì, kě shén, xià jū hǎi shuǐ yǐn zhī, hǎi xián, yǐn jí ǒu xiè, bīng dà kùn. shì jié lǜ sū liú yì fāng xìng rì dà zhàn. hóng fàn dé shì jié shēng hán, mìng yǐ guān, shǐ sān zhì zhāo zhī, shì jié lì shù gǔ zhōng chén yuē:" wú zhī jiàng, shēng qiě fù guì, dàn wèi zhǔ sǐ bù yí ěr." èr yuè guǐ wèi, hóng fàn děng gōng yá shān, shì jié bài, zǒu wèi wáng zhōu. dà jūn báo zhōng jūn, shì jié nǎi duàn wéi, yǐ shí yú jiàn duó gǎng qù. hòu hái shōu bīng yá shān, liú zì lì jī bài zhī, jiàng qí jiāng fāng yù lóng yè xiù róng zhāng wén xiù děng sì shí yú rén. shì jié fù yù fèng yáng tài fēi qiú zhào shì hòu ér lì zhī, é jù fēng huài zhōu, nì sǐ píng zhāng shān xià.
明年,元帥張弘范等兵至崖山,或謂世傑曰:"北兵以舟師塞海口,則我不能進退,盍先據海口。幸而勝,國之福也;不勝,猶可西走。"世傑恐久在海上有離心,動則必散,乃曰:"頻年航海,何時已乎?今須與決勝負。"悉焚行朝草市,結大舶千餘作水砦,為死守計,人皆危之。已而弘范兵至,據海口,樵汲道絕,兵茹乾糧十餘日,渴甚,下掬海水飲之,海咸,飲即嘔泄,兵大困。世傑率蘇劉義、方興日大戰。弘范得世傑甥韓,命以官,使三至招之,世傑歷數古忠臣曰:"吾知降,生且富貴,但為主死不移耳。"二月癸未,弘范等攻崖山,世傑敗,走衛王舟。大軍薄中軍,世傑乃斷維,以十餘艦奪港去。後還收兵崖山,劉自立擊敗之,降其將方遇龍、葉秀榮、章文秀等四十餘人。世傑復欲奉楊太妃求趙氏後而立之,俄颶風壞舟,溺死平章山下。
liú shī yǒng zhě, lú zhōu rén. yǐ zhàn gōng lì huán wèi guān. lǔ gǎng shī kuì, jiǎ shì dào yù dōng rù hǎi, shī yǒng zàn zhī rù yáng zhōu tú zài jǔ, shì dào rán zhī. shí yáo yín fù cháng zhōu, shì dào mìng shī yǒng yǐ huái bīng qǔ lǚ chéng, cháo tíng jiā shī yǒng hé zhōu fáng yù shǐ, zhù yín shǒu cháng, ér yǐ zhāng yàn shǒu lǚ chéng, hé bīng jù dà jūn. zhàn shī lì, yàn mǎ ruò, xiàn nào zhōng jiàn zhí, lǚ chéng shī shǒu, cháng zhōu shì yì gū. dà jūn zhì yàn chéng xià zhāo xiáng, shī yǒng yǐ dà yì chì yàn, yàn cán ér tuì. yòu qiǎn fàn wén hǔ lái yù, shī yǒng fú nǔ shè zǒu zhī. cháng shòu wéi shù yuè, yuán bīng jué, yǒu qún chī fēi míng rào chéng, zhòng è wèi bù xiáng, é ér chéng xiàn. shī yǒng bá shān, zhàn qiě xíng, qí dì mǎ duò qiàn, yuè bù néng chū, shī yǒng jǔ shǒu yǔ jué ér qù. huái jūn shù qiān rén jiē dòu sǐ. yǒu fù rén fú jī shī xià, kuī huái bīng liù rén fǎn bèi xiāng zhǔ, shā dí shí bǎi rén nǎi yì. shī yǒng cóng èr wáng zhì hǎi shàng, jiàn shí shì bù kě wèi, yōu fèn zòng jiǔ zú, zàng yú gǔ shān.
劉師勇者,廬州人。以戰功歷環衛官。魯港師潰,賈似道欲東入海,師勇贊之入揚州圖再舉,似道然之。時姚訔復常州,似道命師勇以淮兵取呂城,朝廷加師勇和州防禦使,助訔守常,而以張彥守呂城,合兵拒大軍。戰失利,彥馬弱,陷淖中見執,呂城失守,常州勢益孤。大軍置彥城下招降,師勇以大義斥彥,彥慚而退。又遣范文虎來諭,師勇伏弩射走之。常受圍數月,援兵絕,有群鴟飛鳴繞城,眾惡為不祥,俄而城陷。師勇拔柵,戰且行,其弟馬墮塹,躍不能出,師勇舉手與訣而去。淮軍數千人皆斗死。有婦人伏積屍下,窺淮兵六人反背相拄,殺敵十百人乃殪。師勇從二王至海上,見時事不可為,憂憤縱酒卒,葬於鼓山。
lù xiù fū, zì jūn shí, chǔ zhōu yán chéng rén. shēng sān suì, qí fù xǐ jiā zhèn jiāng. shāo zhǎng, cóng qí xiāng rén mèng xiān shēng xué, mèng zhī tú héng bǎi yú, dú zhǐ xiù fū yuē:" cǐ fēi fán ér yě." jǐng dìng yuán nián, dēng jìn shì dì. lǐ tíng zhī zhèn huái nán, wén qí míng, pì zhì mù zhōng. shí tiān xià chēng dé shì duō zhě, yǐ huái nán wèi dì yī, hào" xiǎo cháo tíng".
陸秀夫,字君實,楚州鹽城人。生三歲,其父徙家鎮江。稍長,從其鄉人孟先生學,孟之徒恆百餘,獨指秀夫曰:"此非凡兒也。"景定元年,登進士第。李庭芝鎮淮南,聞其名,辟置幕中。時天下稱得士多者,以淮南為第一,號"小朝廷"。
xiù fū cái sī qīng lì, yī shí wén rén shǎo néng jí zhī. xìng chén jìng, bù gǒu qiú rén zhī, měi liáo lì zhì gé, bīn zhǔ jiāo huān, xiù fū dú liǎn yān wú yī yǔ. huò shí yàn jí fǔ zhōng, zuò zūn zǔ jiān, jīn zhuāng zhōng rì, wèi cháng shǎo yǒu xī hé. zhì chá qí shì, jiē zhì, tíng zhī yì qì zhī, suī gǎi guān bù shǐ qù jǐ, jiù mù sān qiān zhì zhǔ guǎn jī yí wén zì. xián chún shí nián, tíng zhī zhì zhì huái dōng, zhuó cān yì guān. dé yòu yuán nián, biān shì jí, zhū liáo shǔ duō wáng zhě, wéi xiù fū shù rén bù qù. tíng zhī shàng qí míng, chú sī nóng sì chéng, lèi zhuó zhì zōng zhèng shǎo qīng jiān quán qǐ jū shè rén.
秀夫才思清麗,一時文人少能及之。性沉靜,不苟求人知,每僚吏至閣,賓主交歡,秀夫獨斂焉無一語。或時宴集府中,坐尊俎間,矜莊終日,未嘗少有希合。至察其事,皆治,庭芝益器之,雖改官不使去己,就幕三遷至主管機宜文字。咸淳十年,庭芝制置淮東,擢參議官。德祐元年,邊事急,諸僚屬多亡者,惟秀夫數人不去。庭芝上其名,除司農寺丞,累擢至宗正少卿兼權起居舍人。
èr nián zhēng yuè, yǐ lǐ bù shì láng shǐ jūn qián qǐng hé, bù jiù ér fǎn. èr wáng zǒu wēn zhōu, xiù fū yǔ sū liú yì zhuī cóng zhī, shǐ rén zhào chén yí zhōng zhāng shì jié děng jiē zhì, suì xiāng yǔ lì yì wáng yú fú zhōu. jìn duān míng diàn xué shì qiān shū shū mì yuàn shì. yí zhōng yǐ xiù fū jiǔ zài bīng jiān, zhī jūn wù, měi shì zī fǎng shǐ xíng, xiù fū yì xī xīn zàn zhī, wú bù zì jǐn. xuán yǔ yì yí zhōng bù hé, yí zhōng shǐ yán zhě hé bà zhī. zhāng shì jié ràng yí zhōng yuē:" cǐ hé rú shí, dòng yǐ tái jiàn lùn rén?" yí zhōng huáng kǒng, jí zhào xiù fū hái.
二年正月,以禮部侍郎使軍前請和,不就而反。二王走溫州,秀夫與蘇劉義追從之,使人召陳宜中、張世傑等皆至,遂相與立益王於福州。進端明殿學士、簽書樞密院事。宜中以秀夫久在兵間,知軍務,每事咨訪始行,秀夫亦悉心贊之,無不自盡。旋與議宜中不合,宜中使言者劾罷之。張世傑讓宜中曰:"此何如時,動以台諫論人?"宜中皇恐,亟召秀夫還。
shí jūn chén bō yuè hǎi bīn, shù shì shū lüè, yáng tài fēi chuí lián, yǔ qún chén yǔ yóu zì chēng nú. měi shí jié cháo huì, xiù fū yǎn rán zhèng hù lì, rú zhì cháo, huò shí zài háng zhōng, qī rán qì xià, yǐ cháo yī shì lèi, yī jǐn yì, zuǒ yòu wú bù bēi dòng zhě. shǔ jǐng ào fēng, wáng yǐ jīng jí cú, qún chén jiē yù sàn qù. xiù fū yuē:" dù zōng huáng dì yī zi shàng zài, jiāng yān zhì zhī? gǔ rén yǒu yǐ yī lǚ yī chéng zhōng xìng zhě, jīn bǎi guān yǒu sī jiē jù, shì zú shù wàn, tiān ruò wèi yù jué sòng, cǐ qǐ bù kě wèi guó xié?" nǎi yǔ zhòng gòng lì wèi wáng. shí chén yí zhōng wǎng zhàn chéng, yǐ yǔ shì jié bù xié, lǚ zhào bù zhì. nǎi yǐ xiù fū wèi zuǒ chéng xiàng, yǔ shì jié gòng bǐng zhèng. shí shì jié zhù bīng yá shān, xiù fū wài chóu jūn lǚ, nèi diào gōng yì, fán yǒu suǒ shù zuò, yòu jǐn chū qí shǒu. suī cōng jù liú lí zhōng, yóu rì shū dà xué zhāng jù yǐ quàn jiǎng.
時君臣播越海濱,庶事疏略,楊太妃垂簾,與群臣語猶自稱奴。每時節朝會,秀夫儼然正笏立,如治朝,或時在行中,悽然泣下,以朝衣拭淚,衣盡浥,左右無不悲動者。屬井澳風,王以驚疾殂,群臣皆欲散去。秀夫曰:"度宗皇帝一子尚在,將焉置之?古人有以一旅一成中興者,今百官有司皆具,士卒數萬,天若未欲絕宋,此豈不可為國邪?"乃與眾共立衛王。時陳宜中往占城,以與世傑不協,屢召不至。乃以秀夫為左丞相,與世傑共秉政。時世傑駐兵崖山,秀夫外籌軍旅,內調工役,凡有所述作,又盡出其手。雖匆遽流離中,猶日書《大學章句》以勸講。
zhì yuán shí liù nián èr yuè, yá shān pò, xiù fū zǒu wèi wáng zhōu, ér shì jié liú yì gè duàn wéi qù, xiù fū dù bù kě tuō, nǎi zhàng jiàn qū qī zǐ rù hǎi, jí fù wáng fù hǎi sǐ, nián sì shí sì.
至元十六年二月,崖山破,秀夫走衛王舟,而世傑、劉義各斷維去,秀夫度不可脫,乃杖劍驅妻子入海,即負王赴海死,年四十四。
hàn lín xué shì liú dǐng sūn yì qū jiā shǔ bìng zī zhòng chén hǎi, bù sǐ bèi zhí, bàng lüè wú wán fū, yī xī dé tuō, zú dǎo hǎi. dǐng sūn zì bó zhèn, jiāng líng rén, jìn shì yě.
翰林學士劉鼎孫亦驅家屬並輜重沉海,不死被執,搒掠無完膚,一夕得脫,卒蹈海。鼎孫字伯鎮,江陵人,進士也。
fāng xiù fū hǎi shàng shí, jì èr wáng shì wèi yī shū shén xī, yǐ shòu lǐ bù shì láng dèng guāng jiàn yuē:" jūn hòu sǐ, xìng chuán zhī." qí hòu yá shān píng, guāng jiàn yǐ qí shū hái lú líng. dà dé chū, guāng jiàn zú, qí shū cún wáng wú cóng zhī, gù hǎi shàng zhī shì, shì mò de qí xiáng yún.
方秀夫海上時,記二王事為一書甚悉,以授禮部侍郎鄧光薦曰:"君後死,幸傳之。"其後崖山平,光薦以其書還廬陵。大德初,光薦卒,其書存亡無從知,故海上之事,世莫得其詳雲。
xú yīng biāo, zì jù wēng, qú zhī jiāng shān rén, shì wèi qú wàng zú. xián chún mò, shì bǔ tài xué shēng. dé yòu èr nián, sòng wáng, yíng guó gōng rù yàn, sān xué shēng bǎi yú rén jiē cóng xíng. yīng biāo bù yù cóng, nǎi yǔ qí zi qí sōng nǚ yuán niáng shì gòng fén, zǐ nǚ jiē xǐ cóng zhī.
徐應鑣,字巨翁,衢之江山人,世為衢望族。咸淳末,試補太學生。德祐二年,宋亡,瀛國公入燕,三學生百餘人皆從行。應鑣不欲從,乃與其子琦、崧、女元娘誓共焚,子女皆喜從之。
tài xué gù yuè fēi dì, yǒu fēi cí, yīng biāo jù jiǔ ròu sì fēi yuē:" tiān bù yòu sòng, shè jì wèi xū, yīng biāo sǐ yǐ bào guó, shì bù yǔ zhū shēng jù běi. sǐ yǐ, jiāng hún pò lèi wáng, zuò pèi shén zhǔ, yǔ wáng yīng líng, yǒng yǒng wú yì." qí yì fù shī yǐ zì shì. jì bì, yǐ jiǔ ròu xiǎng zhū pū, zhū pū zuì wò, yīng biāo nǎi yǔ qí zǐ nǚ rù tī yún lóu, jī zhū fáng shū jí xiāng sì sì zhōu, zòng huǒ zì fén. yī xiǎo pú wèi mèi, wén huǒ shēng, qǐ zhì lóu xià xué yǒu shì zhī, yīng biāo fù zǐ yǎn rán zuò lì, rú miào sù xiàng. zǒu bào zhū pū, huài bì rù, pū miè huǒ. yīng biāo bù de sǐ, yǔ qí zǐ nǚ yàng yàng chū hù qù, cāng zú mò zhī suǒ zhī, yì rì dé qí shī cí qián jǐng zhōng, jiē jiāng lì chēng mù, miàn rú shēng. zhū pū wèi jù guān liǎn, bìn zhī xī hú jīn niú sēng shè. yì wáng lì fú zhōu, bāo qí jié, zèng cháo fèng láng mì gé xiū zhuàn. hòu shí nián, qí tóng shě shēng liú rǔ jūn lǜ rú zhě wǔ shí yú rén shōu ér zàng zhī fāng jiā yù, sī shì yuē zhèng jié xiān shēng.
太學故岳飛第,有飛祠,應鑣具酒肉祀飛曰:"天不祐宋,社稷為墟,應鑣死以報國,誓不與諸生俱北。死已,將魂魄累王,作配神主,與王英靈,永永無斁。"琦亦賦詩以自誓。祭畢,以酒肉餉諸仆,諸仆醉臥,應鑣乃與其子女入梯雲樓,積諸房書籍箱笥四周,縱火自焚。一小僕未寐,聞火聲,起至樓下穴牖視之,應鑣父子儼然坐立,如廟塑像。走報諸仆,壞壁入,撲滅火。應鑣不得死,與其子女怏怏出戶去,倉卒莫知所之,翌日得其屍祠前井中,皆僵立瞠目,面如生。諸仆為具棺斂,殯之西湖金牛僧舍。益王立福州,褒其節,贈朝奉郎、秘閣修撰。後十年,其同捨生劉汝鈞率儒者五十餘人收而葬之方家峪,私諡曰正節先生。
chén wén lóng zì jūn bì, fú zhōu xìng huà rén. chéng xiàng jùn qīng zhī hòu yě. néng wén zhāng, fù qì jié. chū míng zǐ lóng, xián chún wǔ nián tíng duì dì yī, dù zōng yì qí míng wén lóng.
陳文龍字君賁,福州興化人。丞相俊卿之後也。能文章,負氣節。初名子龍,咸淳五年廷對第一,度宗易其名文龍。
chéng xiàng jiǎ shì dào ài qí wén, yǎ lǐ zhòng zhī. yóu zhèn dōng jūn jié dù pàn guān lì chóng zhèng diàn shuō shū mì shū shěng xiào shū láng. shù nián, bài jiān chá yù shǐ, jiē chū shì dào lì. rán zì shí shù nián, shì dào suǒ zhì tái jiàn jiē tà rōng, tái zhōng xiāng chéng, fán yǒu suǒ jiàn bái, jiē chéng gǎo shì dào shǐ xíng. zhì wén lóng wèi zhī, dú bù chéng gǎo, yǐ wǔ shì dào. zhī lín ān fǔ hóng qǐ wèi qǐng xíng lèi tián, shì dào zhǔ qí shuō, wén lóng shàng shū yǐ wèi bù kě, shì dào nù, qǐn qí shū. xiāng yáng jiǔ bèi wéi, shì dào rì zì yín lè, bù shǎo jiā yì, shí yáng qǐng dū shī, ér yīn shǐ qí dǎng liú jǐ, jìng shī xiāng yáng. wén lóng shàng shū jí yán qí shī. fàn wén hǔ zǒng shī wú gōng, shì dào pí zhī, yǐ zhī ān qìng, yòu chú zhào jìn zhī jiàn kāng, huáng wàn shí zhī lín ān. wén lóng yán:" wén hǔ shī xiāng yáng, jīn fǎn jiàn zhuó yòng, shì dāng fá ér shǎng yě. jìn rǔ xiù xiǎo zi, hé yǐ rèn dà kǔn zhī jì? wàn shí zhèng shì dài huāng, yǐ wèi jīng yǐn, hé yǐ néng zhì? qǐng jiē bà zhī." shì dào dà nù, chù wén lóng zhī fǔ zhōu, xuán yòu shǐ tái chén lǐ kě hé bà zhī. wèi jǐ, lǚ wén huàn dǎo dà jūn dōng xià, fàn wén hǔ shǒu yíng jiàng, yǔ wén huàn jù dōng. shì dào bīng kuì lǔ gǎng, jìn zuì xiān dùn, yǐ gù liè chéng cóng zhī jiē dùn, shǐ huǐ bù yòng wén lóng zhī yán. qǐ wèi zuǒ sī jiàn, xún qiān shì yù shǐ.
丞相賈似道愛其文,雅禮重之。由鎮東軍節度判官、歷崇政殿說書、秘書省校書郎。數年,拜監察御史,皆出似道力。然自十數年,似道所置台諫皆闒茸,台中相承,凡有所建白,皆呈稿似道始行。至文龍為之,獨不呈稿,已忤似道。知臨安府洪起畏請行類田,似道主其說,文龍上疏以為不可,似道怒,寢其疏。襄陽久被圍,似道日恣淫樂,不少加意,時陽請督師,而陰使其黨留己,竟失襄陽。文龍上疏極言其失。范文虎總師無功,似道芘之,以知安慶,又除趙溍知建康,黃萬石知臨安。文龍言:"文虎失襄陽,今反見擢用,是當罰而賞也。溍乳臭小子,何以任大閫之寄?萬石政事怠荒,以為京尹,何以能治?請皆罷之。"似道大怒,黜文龍知撫州,旋又使台臣李可劾罷之。未幾,呂文煥導大軍東下,范文虎首迎降,與文煥俱東。似道兵潰魯港,溍最先遁,以故列城從之皆遁,始悔不用文龍之言。起為左司諫,尋遷侍御史。
shí biān shì shén jí, wáng yuè yǔ chén yí zhōng bù néng huà yī cè, ér rì zuò cháo táng zhēng sī yì. qián shuō yǒu yǐ píng jiāng jiàng, tái chén qǐng jí qí jiā, yuè yǐ wèi kě, yí zhōng yǐ wèi bù kě. zhāng shì jié zhū jiāng fēn sì dào chū shī, ér dà chén bù jiān hù, tái jiàn lùn zhī, yuè qǐng xíng biān, xià gōng qīng zá yì, yí zhōng qǐng chū dū shī, yòu xià gōng qīng zá yì. wén lóng shàng shū yuē:" shū yán' sān hòu xié xīn, tóng dǐ yú dào.' běi bīng jīn rì qǔ mǒu chéng, míng rì zhú mǒu bǎo, ér wǒ yǐ wén xiāng xùn, yǐ jī xiāng yí, pì yóu zhěng nì jiù fén, ér wèi ān bù xú xíng zhī yí yě. qǐng zhào dà chén tóng xīn tú zhì, wú zī xū yì." qí hòu yí zhōng yǔ yuè zhōng bù xiāng néng ér qù, zhì shí yuè shǐ lái, shì yǐ bù kě wèi yǐ.
時邊事甚急,王爚與陳宜中不能畫一策,而日坐朝堂爭私意。潛說友以平江降,台臣請籍其家,爚以為可,宜中以為不可。張世傑諸將分四道出師,而大臣不監護,台諫論之,爚請行邊,下公卿雜議,宜中請出督師,又下公卿雜議。文龍上疏曰:"《書》言'三後協心,同底於道。'北兵今日取某城,明日築某堡,而我以文相遜,以跡相疑,譬猶拯溺救焚,而為安步徐行之儀也。請詔大臣同心圖治,無滋虛議。"其後宜中與爚終不相能而去,至十月始來,事已不可為矣。
shì dōng, lèi qiān wén lóng zhì cān zhī zhèng shì. wèi jǐ yì jiàng, wén lóng nǎi shàng zhāng qǐ guī yǎng, jì chū guó mén ér huǐ zhī, fù shàng shū qiú hái, bù bào, nǎi guī. wǔ yuè, yì wáng chēng zhì yú fú zhōu, fù yǐ wén lóng cān zhī zhèng shì. zhāng zhōu pàn, yǐ wén lóng wèi mǐn guǎng xuān fǔ shǐ tǎo zhī. wén lóng yǐ huáng quān qián shǒu zhāng yǒu ēn xìn, pì wèi cān móu guān. àn bīng quán zhōu, shǐ quān rù zhāo fǔ zhī, quān zhì, mín jiē dùn shǒu xiè zuì. xìng huà yǒu shí shǒu jūn zhě, néng zhì shí zhōng rén, yì zhě yǐ qí bù zú yòng bà zhī, shí shǒu jūn yì pàn, fù mìng wén lóng wèi zhī jūn, píng zhī.
是冬,累遷文龍至參知政事。未幾議降,文龍乃上章乞歸養,既出國門而悔之,復上疏求還,不報,乃歸。五月,益王稱制於福州,復以文龍參知政事。漳州叛,以文龍為閩、廣宣撫使討之。文龍以黃恮前守漳有恩信,闢為參謀官。按兵泉州,使恮入招撫之,恮至,民皆頓首謝罪。興化有石手軍者,能擲石中人,議者以其不足用罷之,石手軍亦叛,復命文龍為知軍,平之。
yǐ ér jiàng jiāng wáng shì qiáng fù dǎo dà jūn rù guǎng, jiàn níng quán fú jiē jiàng. zhī fú zhōu wáng gāng zhōng qiǎn shǐ xùn xìng huà, wén lóng zhǎn zhī ér zòng qí fù yǐ hái, shǐ chí shū zé shì qiáng gāng zhōng fù guó. suì fā mín bīng zì shǒu, chéng zhōng bīng bù mǎn qiān, dà bīng lái gōng bù kè, shǐ qí yīn jiā chí shū zhāo xiáng zhī, wén lóng fén shū zhǎn qí shǐ. yǒu fēng qí nà kuǎn zhě, wén lóng yuē:" zhū jūn tè wèi sǐ ěr, wèi zhī cǐ shēng néng bù sǐ hū?" nǎi shǐ qí jiāng lín huá zhēn cì jìng shàng. huá jí jiàng, qiě dǎo bīng zhì chéng xià, tōng pàn cáo chéng sūn kāi mén jiàng, zhí wén lóng yǔ qí jiā rén zhì jūn zhōng, yù jiàng zhī, bù qū, zuǒ yòu líng cuò zhī, wén lóng zhǐ qí fù yuē:" cǐ jiē jié yì wén zhāng yě, kě xiāng bī xié?" qiáng zhī, zú bù qū, nǎi xiè xì sòng háng zhōu. wén lóng qù xìng huà jí bù shí, zhì háng è sǐ. qí mǔ xì fú zhōu ní sì zhōng, bìng shén, wú yī yào, zuǒ yòu shì zhī qì xià. mǔ yuē:" wú yǔ wú ér tóng sǐ, yòu hé hèn zāi?" yì sǐ. zhòng tàn yuē:" yǒu sī mǔ, yí yǒu shì ér." wèi shōu zàng zhī.
已而降將王世強復導大軍入廣,建寧、泉、福皆降。知福州王剛中遣使徇興化,文龍斬之而縱其副以還,使持書責世強、剛中負國。遂發民兵自守,城中兵不滿千,大兵來攻不克,使其姻家持書招降之,文龍焚書斬其使。有風其納款者,文龍曰:"諸君特畏死耳,未知此生能不死乎?"乃使其將林華偵伺境上。華即降,且導兵至城下,通判曹澄孫開門降,執文龍與其家人至軍中,欲降之,不屈,左右凌挫之,文龍指其腹曰:"此皆節義文章也,可相逼邪?"強之,卒不屈,乃械繫送杭州。文龍去興化即不食,至杭餓死。其母系福州尼寺中,病甚,無醫藥,左右視之泣下。母曰:"吾與吾兒同死,又何恨哉?"亦死。眾嘆曰:"有斯母,宜有是兒。"為收葬之。
pú shòu gēng yǐ quán zhōu jiàng, gào qí mín yuē:" chén wén lóng fēi bù zhōng yì, rú mín hé?" wén zhě xiào zhī. dà bīng jì guī, wén lóng zhī zhí zàn fù jǔ bīng shā lín huá, jù xìng huà, wèi jǐ fù pò, zàn sǐ zhī.
蒲壽庚以泉州降,告其民曰:"陳文龍非不忠義,如民何?"聞者笑之。大兵既歸,文龍之侄瓚復舉兵殺林華,據興化,未幾復破,瓚死之。
dèng dé yù, zì dá fū, qióng zhōu rén. chún yòu shí nián jìn shì. diào níng yuǎn zhǔ bù, gǎi zhī nán chāng xiàn, tōng pàn lóng xìng fǔ, jiān xíng zài zuǒ cáng kù, chū zhī zhāo zhōu, qiān guǎng xī tí diǎn xíng yù, yú nián shè jīng lüè shì jiān zhī jìng jiāng fǔ.
鄧得遇,字達夫,邛州人。淳祐十年進士。調寧遠主簿,改知南昌縣,通判隆興府,監行在左藏庫,出知昭州,遷廣西提點刑獄,逾年攝經略事兼知靜江府。
dé yòu yuán nián, zhǎng shā bèi bīng, dé yù qiǎn dōu tǒng mǎ jì mǎ yīng qí fù yuán. jì qián pàn ér hái, dé yù zhǎn zhī, jūn shì xī wěi zhī yīng qí. wèi jǐ, mǎ jì dài kǔn, yì shì bù hé. èr nián, yí zhì cāng wú.
德祐元年,長沙被兵,得遇遣都統馬驥、馬應麒赴援。驥潛叛而還,得遇斬之,軍事悉委之應麒。未幾,馬塈代閫,議事不合。二年,移治蒼梧。
jìng jiāng pò, dé yù cháo fú nán wàng bài cí, shū fú zhǐ yún:" sòng shì zhōng chén, dèng shì xiào zǐ. bù rěn tōu shēng, níng gān nì sǐ. péng xián gù jū, nǎi wú tán fǔ. qū gōng zǐ píng, nǎi wú bàn lǚ. yōu zāi yōu zāi, wú dé qí suǒ!" suì tóu nán liú jiāng ér sǐ.
靜江破,得遇朝服南望拜辭,書幅紙云:"宋室忠臣,鄧氏孝子。不忍偷生,寧甘溺死。彭咸故居,乃吾潭府。屈公子平,乃吾伴侶。優哉悠哉,吾得其所!"遂投南流江而死。
zhāng jué, zì jūn yù, lǒng xī fèng zhōu rén. nián shí bā, cóng jūn diào yú shān, yǐ zhàn gōng lèi guān zhōng jūn dōu tǒng zhì, rén hào wèi" sì chuān xiāo jiāng".
張珏,字君玉,隴西鳳州人。年十八,從軍釣魚山,以戰功累官中軍都統制,人號為"四川虓將"。
bǎo yòu mò, dà bīng gōng shǔ, pò jí píng ài, bá zhǎng níng, shā shǒu jiāng wáng zuǒ fù zǐ. zhì làng zhōu, jiàng ān fǔ yáng yūn, tuī guān zhào guǎng sǐ zhī. zhì péng zhōu, jiàng shǒu jiāng zhāng dà yuè, yùn shǐ shī zé shàn sǐ zhī. shùn qìng guǎng ān zhū jùn, pò zhú ér xià. míng nián, hé zhū dào bīng wéi hé zhōu, fán gōng chéng zhī jù wú bù jīng bèi. jué yǔ wáng jiān xié lì zhàn shǒu, gōng zhī jiǔ yuè bù néng xià. jǐng dìng chū, hé shǒu wáng jiān zhēng rù cháo, yǐ mǎ qiān dài shǒu hé. sì nián, qiān zi kuì xiǎng zhì hǔ xiāng shān, wèi dōng chuān bīng suǒ de, lǚ yǐ shū quàn qiān jiàng, cháo tíng nǎi yǐ jué dài qiān. jué kuí xióng yǒu móu, shàn yòng bīng, chū qí shè fú, suàn wú yí cè. qí zhì hé zhōu, shì zú bì liàn, qì xiè bì jīng, yù bù qǔ yǒu fǎ, suī nú lì yǒu gōng bì yōu shǎng zhī, yǒu guò suī zhì qīn bì fá bù dài, gù rén rén yòng mìng.
寶祐末,大兵攻蜀,破吉平隘,拔長寧,殺守將王佐父子。至閬州,降安撫楊奫,推官趙廣死之。至蓬州,降守將張大悅,運使施擇善死之。順慶、廣安諸郡,破竹而下。明年,合諸道兵圍合州,凡攻城之具無不精備。珏與王堅協力戰守,攻之九月不能下。景定初,合守王堅征入朝,以馬千代守合。四年,千子饋餉至虎相山,為東川兵所得,屢以書勸千降,朝廷乃以珏代千。珏魁雄有謀,善用兵,出奇設伏,算無遺策。其治合州,士卒必練,器械必精,御部曲有法,雖奴隸有功必優賞之,有過雖至親必罰不貸,故人人用命。
zì quán rǔ jí shī dà liáng píng, dà bīng zhú hǔ xiāng shān, zhù bīng liǎng chéng, shí chū gōng liáng shān zhōng wàn kāi dá, mín bù dé gēng, bīng bù dé jiě jiǎ ér wò, měi xiǎng qú, jié shù jùn bīng hù sòng, sǐ zhàn liǎng chéng zhī xià shǐ kè rù. xián chún èr nián shí èr yuè, jué qiǎn qí jiāng shǐ zhào wáng lì yǐ sǐ shì wǔ shí fǔ xī mén rù, dà zhàn chéng zhōng, fù qí chéng. sān nián sì yuè, píng zhāng sài diǎn chì tí bīng rù, huài zhòng qìng mài, dào chū hé chéng xià, jué dìng zhōu duàn jiāng zhōng wèi shuǐ chéng, dà bīng shù wàn gōng zhī bù kè, suì yǐn qù.
自全汝楫失大良平,大兵築虎相山,駐兵兩城,時出攻梁山、忠萬開達,民不得耕,兵不得解甲而臥,每餉渠,竭數郡兵護送,死戰兩城之下始克入。咸淳二年十二月,珏遣其將史炤、王立以死士五十斧西門入,大戰城中,復其城。三年四月,平章賽典赤提兵入,壞重慶麥,道出合城下,珏碇舟斷江中為水城,大兵數萬攻之不克,遂引去。
hé zhōu zì yú jiè yòng èr rǎn shēng cè, xǐ jūn diào yú shān, chéng bì shén gù. rán kāi qìng shòu bīng, mín diāo bì shén, jué wài yǐ bīng hù gēng, nèi jiào mín kěn tián jī sù, wèi zài qī, gōng sī jiān zú. jiǔ nián, pàn jiāng liú zhěng fù xiàn jì, yù zì qīng jū jìn zhú mǎ zōng hǔ dǐng shān, è sān jiāng kǒu yǐ tú hé, xiá cì tǒng jūn lǜ zhū yì bīng yǐ zhú zhī. zuǒ yòu yù chū bīng yǔ zhī zhēng, jué bù kě, yuē:" wú jīng píng mǔ dé zhāng chéng, wāng shuài jìn bīng zhī suǒ jù yě, wú chū bù yì ér gōng zhī, mǎ zōng bì gù qí hòu, bù xiá chéng yǐ." nǎi zhāng yí bīng jiā qú kǒu, qián shī dù píng yáng tān gōng èr chéng, huǒ qí zī liáng qì xiè, yuè zhài qī shí lǐ, fén chuán chǎng, tǒng zhì zhōu hǔ zhàn sǐ, mǎ zōng chéng zú bù jiù.
合州自余玠用二冉生策,徙軍釣魚山,城壁甚固。然開、慶受兵,民凋弊甚,珏外以兵護耕,內教民墾田積粟,未再期,公私兼足。九年,叛將劉整復獻計,欲自青居進築馬鬃、虎頂山,扼三江口以圖合,匣刺統軍率諸翼兵以築之。左右欲出兵與之爭,珏不可,曰:"蕪菁平母德、彰城,汪帥勁兵之所聚也,吾出不意而攻之,馬鬃必顧其後,不暇城矣。"乃張疑兵嘉渠口,潛師渡平陽灘攻二城,火其資糧器械,越砦七十里,焚船場,統制周虎戰死,馬鬃城卒不就。
shí nián, jiā níng jiāng jūn chéng xuān shǐ. dé yòu yuán nián, shēng sì chuān zhì zhì fù shǐ zhī zhòng qìng fǔ. wǔ yuè, jiā jiǎn xiào shǎo bǎo. zhēng qí bīng rù wèi, shǔ dào duàn, bù dé dá. liù yuè, zǎn wàn shòu yǐ jiā dìng jí sān guī jiǔ dǐng jiàng, shǒu jiāng hóu dōu tǒng zhàn sǐ. yǐ ér lú xù zhǎng níng fù shùn kāi dá bā qú zhū jùn bù yī yuè jiē xià, hé bīng wéi zhòng qìng, zuò fú liáng sān jiāng zhōng, duàn yuán bīng. zì qiū cú dōng, yuán jué liáng jǐn, jué lǚ yǐ sǐ shì jiān rù chéng, xǔ yǐ fù yuán, qiě wèi zhī huà shǒu yù jì. èr nián zhēng yuè, qiǎn qí jiāng zhào ān xí qīng jū, zhí ān fǔ liú cái cān yì mǎ sōng guī. èr yuè, qiǎn zhāng wàn yǐ jù jiàn zài jīng bīng, duàn nèi shuǐ qiáo, rù zhòng qìng. sì yuè, hé zhòng qìng bīng chū gōng fèng dǐng zhū zhài. jué jié lú shì liú lín xiān kūn péng wèi nèi yīng. liù yuè, qiǎn zhào ān pò shén bì mén, zhí méi yīng chūn shā zhī, fù lú zhōu. zhòng qìng bīng jiàn jiě qù, wéi lú zhōu. shí èr yuè, zhào dìng yīng yíng jué rù zhòng qìng wèi zhì zhì.
十年,加寧江軍承宣使。德祐元年,升四川制置副使、知重慶府。五月,加檢校少保。征其兵入衛,蜀道斷,不得達。六月,昝萬壽以嘉定及三龜、九頂降,守將侯都統戰死。已而瀘、敘、長寧、富順、開、達、巴、渠諸郡不一月皆下,合兵圍重慶,作浮梁三江中,斷援兵。自秋徂冬,援絕糧盡,珏屢以死士間入城,許以赴援,且為之畫守御計。二年正月,遣其將趙安襲青居,執安撫劉才、參議馬嵩歸。二月,遣張萬以巨艦載精兵,斷內水橋,入重慶。四月,合重慶兵出攻鳳頂諸砦。珏結瀘士劉霖、先坤朋為內應。六月,遣趙安破神臂門,執梅應春殺之,復瀘州。重慶兵漸解去,圍瀘州。十二月,趙定應迎珏入重慶為制置。
shí yáng lì yǐ fú zhōu jiàng, jué qiǎn zhāng wàn gōng zǒu lì, fú qí liáo shǔ féng xùn wǔ děng. lì fù hé bīng lái jué zhàn, shǐ jìn zhāng shì jié zhàn sǐ, wàn bù zhī, fú lì qī zǐ jí ān fǔ lǐ duān yǐ guī. jué yǐ dōu tǒng chéng cōng shǒu fú. zhòng qìng bīng jǐn tuì. jué wén èr wáng lì guǎng zhōng, qiǎn bīng shù bǎi rén qiú wáng suǒ. diào shǐ xùn zhōng zhào ān děng yuán lú zhōu. zhāng wàn rù kuí, lián zhōng fú bīng bá shí mén jí bā wū zhài, huò jiāng shì bǎi yú rén, jiě dà níng wéi, gōng pò shí bā zhài. míng nián liù yuè, zhāng dé rùn fù pò fú zhōu, zhí shǒu jiāng chéng cōng. xiān shì, cōng zài zhòng qìng lì zhǔ shǒu chéng zhī yì, jué rù, bù zhī yě, shǐ chū shǒu fú. cōng zhì jùn yàng yàng, bù shè bèi, zhì shì bèi zhí. dé rùn yǐ jiān yú zài cōng guī, yǔ zhī yuē:" ruò zi péng fēi wèi cān zhèng yǐ, dàn wǎn kě huì jù yě." cōng yuē:" wǒ zhí bǐ jiàng, fēi wú zi yě."
時陽立以涪州降,珏遣張萬攻走立,俘其僚屬馮巽午等。立複合兵來決戰,史進、張世傑戰死,萬不支,俘立妻子及安撫李端以歸。珏以都統程聰守涪。重慶兵盡退。珏聞二王立廣中,遣兵數百人求王所。調史訓忠、趙安等援瀘州。張萬入夔,連忠、涪兵拔石門及巴巫砦,獲將士百餘人,解大寧圍,攻破十八砦。明年六月,張德潤復破涪州,執守將程聰。先是,聰在重慶力主守城之議,珏入,不知也,使出守涪。聰至郡怏怏,不設備,至是被執。德潤以肩輿載聰歸,語之曰:"若子鵬飛為參政矣,旦晚可會聚也。"聰曰:"我執彼降,非吾子也。"
shì yuè, liáng shān jūn yuán shì ān jiàng. shí yuè, wàn zhōu pò, shā shǒu jiāng shàng guān kuí. shí yī yuè, lú zhōu shí jǐn, rén xiāng shí, suì pò zhī, ān fǔ wáng shì chāng zì jīng sǐ.
是月,梁山軍袁世安降。十月,萬州破,殺守將上官夔。十一月,瀘州食盡,人相食,遂破之,安撫王世昌自經死。
dà bīng huì zhòng qìng, zhù fú tú guān, yǐ yī jūn zhù nán chéng, yī jūn zhù zhū cūn píng, yī jūn zhù jiāng shàng. qiǎn lú zhōu jiàng jiāng lǐ cóng zhāo xiáng, jué bù cóng. shí èr yuè, dá zhōu jiàng jiāng xiān rǔ zhōng pò xián chún huáng huá chéng, zhí shǒu jiāng mǎ kūn, jūn shǐ bāo shēn xiàng zhàn sǐ. zhì yuán shí wǔ nián chūn, jué qiǎn zǒng guǎn lǐ yì jiāng bīng yóu guǎng yáng, yī jūn jiē méi. èr yuè, dà bīng pò shào qìng fǔ, zhí shǒu jiāng xiān lóng, hú běi tí xíng zhào lì yǔ zhì sī mù guān zhào yǒu tài jiē zì shā. jué lǜ bīng chū xūn fēng mén, yǔ dà jiāng yě sù ér zhàn fú sāng bà, zhū jiāng cóng qí hòu hé jī zhī, jué bīng dà kuì. chéng zhōng liáng jǐn, zhào ān yǐ shū shuō jué jiàng, bù tīng. ān nǎi yǔ zhàng xià hán zhōng xiǎn yè kāi zhèn xī mén jiàng. jué lǜ bīng xiàng zhàn bù zhī, guī suǒ zhèn yǐn, zuǒ yòu nì zhèn, nǎi yǐ xiǎo zhōu zài qī zǐ dōng zǒu fú. zhōng dào dà hàn, fǔ qí zhōu yù zì chén, zhōu rén duó fǔ zhì jiāng zhōng, jué yǒng yuè yù fù shuǐ, jiā rén wǎn chí bù de sǐ. míng rì, wàn hù tiě mù ér zhuī jí yú fú, zhí zhī sòng jīng shī. zhòng qìng jiàng, zhì jī cáo qí zì jīng sǐ, zhāng wàn zhāng qǐ yán chū jiàng. jìn gōng hé zhōu, pò wài chéng. sān yuè, wáng lì yì jiàng.
大兵會重慶,駐佛圖關,以一軍駐南城,一軍駐朱村坪,一軍駐江上。遣瀘州降將李從招降,珏不從。十二月,達州降將鮮汝忠破咸淳皇華城,執守將馬堃,軍使包申巷戰死。至元十五年春,珏遣總管李義將兵由廣陽,一軍皆沒。二月,大兵破紹慶府,執守將鮮龍,湖北提刑趙立與制司幕官趙酉泰皆自殺。珏率兵出薰風門,與大將也速兒戰扶桑壩,諸將從其後合擊之,珏兵大潰。城中糧盡,趙安以書說珏降,不聽。安乃與帳下韓忠顯夜開鎮西門降。珏率兵巷戰不支,歸索鴆飲,左右匿鴆,乃以小舟載妻子東走涪。中道大憾,斧其舟欲自沉,舟人奪斧擲江中,珏踴躍欲赴水,家人挽持不得死。明日,萬戶鐵木兒追及於涪,執之送京師。重慶降,制機曹琦自經死,張萬、張起岩出降。進攻合州,破外城。三月,王立亦降。
jué zhì ān xī zhào lǎo ān, qí yǒu wèi zhī yuē:" gōng jǐn zhōng yī shì, yǐ bào suǒ shì, jīn zhì cǐ, zòng dé bù sǐ, yì hé yǐ zāi?" jué nǎi jiě gōng xián zì jīng cè zhōng, cóng zhě fén qí gǔ, yǐ wǎ fǒu zàng zhī sǐ suǒ.
珏至安西趙老庵,其友謂之曰:"公盡忠一世,以報所事,今至此,縱得不死,亦何以哉?"珏乃解弓弦自經廁中,從者焚其骨,以瓦缶葬之死所。
zhào lì zhě, zì dé xiū, zhòng qìng rén. dì jìn shì, yǐ shàng shū wù jiǎ shì dào bèi zhé. dé yòu chū, qǐ wèi tài shè lìng hú běi tí xíng. shǐ shǔ qù zhū jiāng rù wèi, zhì zhòng qìng zé zǎn wàn shòu yǐ jiàng, jué fāng chéng shǒu wèi hòu tú. lì wú yǐ fù mìng, hái zhì fú, chén shuǐ sǐ.
趙立者,字德修,重慶人。第進士,以上書迕賈似道被謫。德祐初,起為太社令、湖北提刑。使蜀趣諸將入衛,至重慶則昝萬壽已降,珏方城守為後圖。立無以復命,還至涪,沉水死。