lǐ shí sān jiā lǐ yī
◎禮十三(嘉禮一)
shàng zūn hào yí gāo zōng nèi chán yí shàng huáng tài hòu huáng tài fēi cè bǎo yí
○上尊號儀 高宗內禪儀 上皇太后皇太妃冊寶儀
jiù shǐ yǐ yǐn shí hūn guān bīn shè xiǎng yàn shèn fán qìng hè zhī lǐ wèi jiā lǐ, yòu yǐ suì shí cháo huì yǎng lǎo xuān shè bài biǎo lín xuān mìng guān fù zhī, jīn yī zhèng hé lǐ, fēn cháo huì wèi bīn lǐ, yú rú qí jiù yún.
舊史以飲食、婚冠、賓射、饗宴、脤膰、慶賀之禮為嘉禮,又以歲時朝會、養老、宣赦、拜表、臨軒命官附之,今依《政和禮》,分朝會為賓禮,余如其舊雲。
zūn hào zhī diǎn, táng shǐ zài yú lǐ guān. sòng měi dà sì, qún chén yì dōng shàng gé mén, bài biǎo qǐng shàng zūn hào, huò sān shàng, huò wǔ shàng, duō qiān yì fú xǔ. rú yǔn suǒ qǐng, jí zòu mìng dà chén zhuàn cè wén jí shū cè bǎo. qí shòu cè duō yòng sì lǐ bì rì, yù zhèng diàn xíng lǐ, lǐ bì, yǒu sī yǐ cè bǎo yì gé mén fèng jìn rù nèi. jiàn lóng sì nián, qún chén sān shàng biǎo shàng zūn hào, zhào qí jiāo bì shòu cè. qián sān rì, qiǎn guān fèng gào tiān dì zōng miào shè jì, suì wèi dìng zhì.
尊號之典,唐始載於禮官。宋每大祀,群臣詣東上閣門,拜表請上尊號,或三上,或五上,多謙抑弗許。如允所請,即奏命大臣撰冊文及書冊寶。其受冊多用祀禮畢日,御正殿行禮,禮畢,有司以冊寶詣閣門奉進入內。建隆四年,群臣三上表上尊號,詔俟郊畢受冊。前三日,遣官奉告天地、宗廟、社稷,遂為定製。
qí yí: yǒu sī sù shè chóng yuán diàn zhàng wèi, wén wǔ bǎi guān bìng jí cháo táng zhī cì, shè tài wèi fèng cè yú àn, lì bù shì láng yī yuán yā, sī tú fèng bǎo yú àn, lǐ bù shì láng yī yuán yā, yǐ wǔ pǐn liù pǐn qīng zī guān chōng jǔ cè jǔ bǎo guān, jiē chéng zhī yǐ xiá, fù zhī yǐ pà, jù yì diàn mén wài zhī dōng tài wèi zhī qián. dà lè lìng shuài gōng rén rù jiù wèi, zhū shì wèi guān jí zǎi zhí liǎng zhì gòng fèng guān děng lì yú diàn jiē xià xiāng àn qián zuǒ yòu, rú cháng rù gé yí. shì zhōng zòu zhōng yán wài bàn, suǒ sī chéng zhǐ suǒ shàn, shàn shàng, huáng dì gǔn miǎn, yù yú chū zì xī fáng, lè zuò, jí yù zuò, shàn kāi, lè zhǐ. fú bǎo láng fèng bǎo rú cháng yí, lǐ zhí guān tōng shì shè rén fēn yǐn tài wèi yǐ xià wén wǔ qún guān yīng běi miàn wèi zhě, gè jiù héng xíng wèi, tài cháng qīng yú cè àn qián dǎo zhì dan chi xī jiē shàng shǎo dōng, běi miàn zhì qì. tài wèi sī tú lì bù lǐ bù shì láng gè rù běn bān lì dìng, diǎn yí zàn bǎi guān zài bài wǔ dǎo, sān chēng wàn suì, yòu zài bài qǐ jū qì, yòu zài bài, fēn bān xù lì. lǐ zhí guān yǐn tài cháng qīng suí xíng, lì bù shì láng yā cè àn yǐ cì xù xíng, tài wèi cóng zhī, lǐ bù shì láng cì yā bǎo àn xíng, sī tú cóng zhī, yì xī jiē, zhì jiě jiàn rù wèi. qí dú cè zhōng shū lìng dú bǎo shì zhōng, hòu cè àn jiāng zhì, xiān shēng yú qián yíng jiān dì yī zhù běi duì lì. tài wèi jiě jiàn tuō xì qì, lì bù shì láng yā cè àn xiān shēng, tài wèi cóng shēng, dāng yù zuò qián. tài wèi jìn hù, běi miàn fèng cè àn shāo qián guì zhì qì, fǔ fú, xìng, shǎo tuì, dōng xiàng lì zhōng shū lìng jìn dāng cè àn qián, dú cè qì, fǔ fú, xìng, yòu jìn hù, fèng cè yú rù, dōng xiàng cè hán, běi xiàng jìn guì zhì yù zuò qián, yǔ jǔ cè guān jiàng hái shì lì wèi, tài wèi yì jiàng, nà xì dài jiàn. lǐ bù shì láng yā bǎo àn shēng, sī tú suí shēng, běi miàn guì zhì, shì zhōng dú bǎo qì, zhì cè zhī nán, jù fù wèi, qí nà xì dài jiàn fǔ fú, yī rú shàng yí. diǎn yí zàn zài wèi guān jiē zài bài, lǐ zhí guān tōng shì shè rén yǐn tài wèi zhì xī jiē xià, jiě jiàn xì shēng, dāng yù zuò qián guì hè, qí cí zhōng shū mén xià zhuàn. hè qì fù wèi, jiē zài bài, rú dú cè bǎo yí. shì zhōng shēng zhì yù zuò qián chéng zhǐ, tuì, lín jiē xī xiàng chēng" yǒu zhì", diǎn yí zàn zài bài qì, xuān yuē:" zhèn yǐ hóng yí zhāo jǔ, bǎo mìng huì chāng, pò yú qún qíng, zhī yīng xiǎn hào. tuì xún guǎ mèi, tì jù zēng shēn. suǒ hè zhī." xuān qì fù wèi, diǎn yí zàn zài bài wǔ dǎo, sān chēng wàn suì, yòu zài bài qì. shì zhōng shēng jiē zòu lǐ bì, jiàng fù wèi, shàn shàng, lè zuò, dì jiàng zuò, yù yú rù zì dōng fáng, shàn kāi, lè zhǐ. shì zhōng bǎn zòu jiě yán, zhōng shū shì láng shuài fèng àn guān shēng diàn, guì fèng cè zhì yú àn, cì mén xià shì láng fèng bǎo rú fèng cè lǐ, tōng shì shè rén zàn yǐn yì dōng shàng gé mén zhuàng jìn, suǒ sī chéng zhǐ fàng zhàng, bǎi guān zài bài qì, tuì rú cháng yí. zì hòu shòu cè jiē rú zhī. lǐ bì, cì bǎi guān shí yú cháo táng.
其儀:有司宿設崇元殿仗衛,文武百官並集朝堂之次,攝太尉奉冊於案,吏部侍郎一員押,司徒奉寶於案,禮部侍郎一員押,以五品、六品清資官充舉冊、舉寶官,皆承之以匣,覆之以帕,俱詣殿門外之東、太尉之前。大樂令帥工人入就位,諸侍衛官及宰執、兩制、供奉官等立於殿階下香案前左右,如常入閣儀。侍中奏中嚴外辦,所司承旨索扇,扇上,皇帝袞冕,御輿出自西房,樂作,即御坐,扇開,樂止。符寶郎奉寶如常儀,禮直官、通事舍人分引太尉以下文武群官應北面位者,各就橫行位,太常卿於冊案前導至丹墀西階上少東,北面置訖。太尉、司徒、吏部禮部侍郎各入本班立定,典儀贊百官再拜舞蹈,三稱萬歲,又再拜起居訖,又再拜,分班序立。禮直官引太常卿隨行,吏部侍郎押冊案以次序行,太尉從之,禮部侍郎次押寶案行,司徒從之,詣西階,至解劍褥位。其讀冊中書令、讀寶侍中,候冊案將至,先升於前楹間第一柱北對立。太尉解劍、脫舄訖,吏部侍郎押冊案先升,太尉從升,當御坐前。太尉搢笏,北面奉冊案稍前跪置訖,俯伏,興,少退,東向立;中書令進當冊案前,讀冊訖,俯伏,興,又搢笏,奉冊於褥,東向冊函,北向進跪置御坐前,與舉冊官降還侍立位,太尉亦降,納舄、帶劍。禮部侍郎押寶案升,司徒隨升,北面跪置,侍中讀寶訖,置冊之南,俱復位,其納舄、帶劍、俯伏,一如上儀。典儀贊在位官皆再拜,禮直官、通事舍人引太尉至西階下,解劍、舄升,當御坐前跪賀,(其詞中書門下撰。)賀訖復位,皆再拜,如讀冊寶儀。侍中升至御坐前承旨,退,臨階西向稱"有制",典儀贊再拜訖,宣曰:"朕以鴻儀昭舉,保命會昌,迫於群情,祗膺顯號。退循寡昧,惕懼增深。所賀知。"宣訖復位,典儀贊再拜舞蹈,三稱萬歲,又再拜訖。侍中升階奏禮畢,降復位,扇上,樂作,帝降坐,御輿入自東房,扇開,樂止。侍中版奏解嚴,中書侍郎帥奉案官升殿,跪奉冊置於案,次門下侍郎奉寶如奉冊禮,通事舍人贊引詣東上閣門狀進,所司承旨放仗,百官再拜訖,退如常儀。自後受冊皆如之。禮畢,賜百官食於朝堂。
xī níng yuán nián, zǎi chén céng gōng liàng děng shàng biǎo qǐng jiā zūn hào, zhào bù yǔn. xiān shì, hàn lín xué shì sī mǎ guāng yán:" zūn hào qǐ táng wǔ hòu zhōng zōng zhī shì, suì wèi gù shì. xiān dì zhì píng èr nián, cí zūn hào bù shòu, tiān xià mò bù chēng sòng shèng dé. qí hòu nìng chén jiàn yán, guó jiā yǔ qì dān cháng yǒu wǎng lái shū, bǐ yǒu zūn hào ér zhōng guó dú wú, zú wèi shēn chǐ. yú shì qún chén fù yǐ fēi shí shàng zūn hào, lùn zhě shén wèi cháo tíng xī zhī. jīn qún chén yǐ gù shì shàng zūn hào, chén yú yǐ wèi bì xià cōng míng ruì zhī, suī yí xiǎng yǒu hóng míng, rán jiàn zuò wèi jiǔ, yòu zài liàng yīn zhī zhōng, kǎo zhī shì tǐ, shì wèi yí shòu. bì xià chéng néng duàn yǐ shèng yì, tuī ér bù jū, réng lìng gèng bù dé shàng biǎo qǐng, zé sòng tàn zhī shēng jiāng yáng yì sì hǎi yǐ." zhào cì guāng yuē:" lǎn qīng lái zòu, shēn liàng zhōng chéng. zhèn fāng yǐ pín rì yín yǔ, jiǎ shēn dì zhèn, tiān wēi zhāng zhe, rì yú qīng huò. bèi cǐ hóng míng, yǒu cán miàn mù, kuàng zài liàng yīn, yì nán dāng shì shèng diǎn. jīn yǐ pī jiàng zhǐ huī, kě shàn wèi dá cí, shǐ zhōng wài zhī zhèn zhì chéng cán jù, fēi qī zhòng yāo míng." qí hòu, zǎi chén shù shàng biǎo qǐng, zhōng bù yǔn.
熙寧元年,宰臣曾公亮等上表請加尊號,詔不允。先是,翰林學士司馬光言:"尊號起唐武后、中宗之世,遂為故事。先帝治平二年,辭尊號不受,天下莫不稱頌聖德。其後佞臣建言,國家與契丹常有往來書,彼有尊號而中國獨無,足為深恥。於是群臣復以非時上尊號,論者甚為朝廷惜之。今群臣以故事上尊號,臣愚以為陛下聰明睿知,雖宜享有鴻名,然踐祚未久,又在亮陰之中,考之事體,似未宜受。陛下誠能斷以聖意,推而不居,仍令更不得上表請,則頌嘆之聲將洋溢四海矣。"詔賜光曰:"覽卿來奏,深諒忠誠。朕方以頻日淫雨,甲申地震,天威彰著,日虞傾禍。被此鴻名,有慚面目,況在亮陰,亦難當是盛典。今已批降指揮,可善為答辭,使中外知朕至誠慚懼,非欺眾邀名。"其後,宰臣數上表請,終不允。
huī zōng nèi chán, qīn zōng shàng zūn hào yuē jiào zhǔ dào jūn tài shàng huáng dì, jū lóng dé gōng. jìng kāng yuán nián zhēng yuè shuò, cháo hè bì, chē jià yì lóng dé gōng hè, bǎi guān bān mén wài, zǎi zhí jìn jiàn rú yí.
徽宗內禪,欽宗上尊號曰教主道君太上皇帝,居龍德宮。靖康元年正月朔,朝賀畢,車駕詣龍德宮賀,百官班門外,宰執進見如儀。
gāo zōng nèi chán. shào xìng sān shí èr nián liù yuè shí rì yù zhá:" huáng tài zǐ kě jí huáng dì wèi, zhèn chēng tài shàng huáng dì, tuì chù dé shòu gōng, huáng hòu chēng tài shàng huáng hòu. yīng jūn guó shì bìng tīng sì jūn chù fēn."
高宗內禪。紹興三十二年六月十日御札:"皇太子可即皇帝位,朕稱太上皇帝,退處德壽宮,皇后稱太上皇后。應軍國事並聽嗣君處分。"
shí yī rì, xíng nèi chán zhī lǐ. yǒu sī shè zhàng zǐ chén diàn, zǎi chén wén wǔ bǎi liáo lì bān, huáng dì chū gōng, míng biān, jìn wèi zhū bān zhí qīn cóng yí zhàng bìng nèi shì shěng zhí gū duǒ shǐ chén děng bìng yíng jià, zì zàn cháng qǐ jū. huáng dì shēng yù zuò, zhī gé mén guān yǐ xià bìng nèi shì dōu zhī yù dài yǐ xià yī bān qǐ jū, cì guǎn jūn yī bān qǐ jū, cì zǎi zhí yǐ xià cháng qǐ jū qì, zuǒ pú shè chén kāng bó zhī shū mì yuàn shì yè yì wèn cān zhī zhèng shì wāng chè tóng zhī shū mì yuàn shì huáng zǔ shùn shēng diàn zòu yuē:" chén děng bù cái, fǔ zhèng lěi nián, zuì lì shān jī, nǎi méng róng dài, bù cì zhū zé. jīn bì xià chāo rán dú duàn, gāo dǎo yáo shùn zhī jǔ, chén děng xīn shí qīn yǎng. dàn zì cǐ bù huò rì wàng qīng guāng, quǎn mǎ zhī qíng, bù shèng yī liàn." yīn zài bài cí, xiāng yǔ qì xià, jǐ zhì hào tòng. dì yì wèi zhī liú tì yuē:" zhèn zài wèi sān shí liù nián, jīn lǎo qiě bìng, jiǔ yù xián tuì, cǐ shì duàn zì zhèn xīn, fēi yóu chén xià kāi chén, qīng děng dāng xī lì yǐ fǔ sì jūn." kāng bó děng fù zòu yuē:" huáng tài zǐ rén shèng, tiān xià suǒ gòng zhī, shì wén qiān xùn tài guò, wèi kěn biàn yù zhèng diàn." dì yuē:" zhèn qián cǐ gù cháng yǔ zhī yán, zǎo lái jìn zhōng yòu miàn yù zhī, jí bù xíng jìng qū cè diàn mén, yù hái dōng gōng, yǐ zài sān dūn miǎn yāo liú, jīn zài diàn hòu yǐ." zǎi zhí jiàng jiē, huáng dì jiàng zuò, míng biān hái nèi. zǎi chén wén wǔ bǎi liáo bìng tuì, lì bān, tīng xuān zhào qì, zài bài wǔ dǎo, sān chēng wàn suì, zài bài qì, bān quán tuì, fù zhuī bān rù, yì diàn xià lì bān.
十一日,行內禪之禮。有司設仗紫宸殿,宰臣、文武百僚立班,皇帝出宮,鳴鞭,禁衛諸班直、親從儀仗並內侍省執骨朵使臣等並迎駕,自贊常起居。皇帝升御坐,知閣門官以下並內侍都知、御帶以下一班起居,次管軍一班起居,次宰執以下常起居訖,左僕射陳康伯、知樞密院事葉義問、參知政事汪澈、同知樞密院事黃祖舜升殿奏曰:"臣等不才,輔政累年,罪戾山積,乃蒙容貸,不賜誅責。今陛下超然獨斷,高蹈堯、舜之舉,臣等心實欽仰。但自此不獲日望清光,犬馬之情,不勝依戀。"因再拜辭,相與泣下,幾至號慟。帝亦為之流涕曰:"朕在位三十六年,今老且病,久欲閒退,此事斷自朕心,非由臣下開陳,卿等當悉力以輔嗣君。"康伯等復奏曰:"皇太子仁聖,天下所共知,似聞謙遜太過,未肯便御正殿。"帝曰:"朕前此固嘗與之言,早來禁中又面諭之,即步行徑趨側殿門,欲還東宮,已再三敦勉邀留,今在殿後矣。"宰執降階,皇帝降坐,鳴鞭還內。宰臣文武百僚並退,立班,聽宣詔訖,再拜舞蹈,三稱萬歲,再拜訖,班權退,復追班入,詣殿下立班。
shǎo qǐng, xīn huáng dì fú lǚ páo, tì qì chū gōng. jìn wèi zhū bān zhí qīn cóng yí zhàng děng yíng jià, qǐ jū, míng biān. nèi shì fú yè huáng dì zhì yù tà, tì qì zài sān, bù zuò, nèi shì chuán tài shàng huáng dì shèng zhǐ, qǐng huáng dì shēng yù zuò, huáng dì shēng yù zuò dōng cè zuò. zhī gé mén guān yǐ xià yī bān qǐ jū chēng hè, cì guǎn jūn guān yī bān qǐ jū chēng hè, cì wén wǔ bǎi liáo héng xíng běi xiàng lì, shè rén dāng diàn chēng wén wǔ bǎi liáo zǎi chén chén kāng bó yǐ xià qǐ jū chēng hè, huáng dì jiàng yù zuò, cè shēn xī xiàng bù zuò. qí zǎi chén yǐ xià zài bài wǔ dǎo sān chēng wàn suì qǐ jū chēng hè bì, kāng bó děng shēng diàn zòu:" chén děng yán: yuàn bì xià jí yù zuò, yǐ zhèng nán miàn, shàng fù tài shàng huáng dì chuán shòu zhī yì." dì qiǎo rán yuē:" jūn fù zhī mìng chū yú dú duàn, cǐ dà wèi, jù bù gǎn dāng, shàng róng cí bì." kāng bó děng zài zòu:" zī zhě fú yù huáng dì bì xià yīng tiān shùn rén, lóng fēi bǎo wèi, dì yǐ nú xià zhī cái, kǒng bù zú yǐ yǎng fǔ xīn zhèng, rán yī chéng fēng yún qiān zài zhī yù, shí yǔ sì hǎi cāng shēng bù shèng xìng qìng." zài bài hè bì, zòu shì ér tuì. zǎi zhí xià diàn, huáng dì hái nèi, míng biān. zǎi zhí wén wǔ bǎi liáo fù xiáng xī diàn, hòu tài shàng huáng dì dēng niǎn, hù cóng zhì dé shòu gōng ér tuì.
少頃,新皇帝服履袍,涕泣出宮。禁衛諸班直、親從儀仗等迎駕,起居,鳴鞭。內侍扶掖皇帝至御榻,涕泣再三,不坐,內侍傳太上皇帝聖旨,請皇帝升御坐,皇帝升御坐東側坐。知閣門官以下一班起居、稱賀,次管軍官一班起居、稱賀,次文武百僚橫行北向立,舍人當殿稱文武百僚宰臣陳康伯以下起居、稱賀,皇帝降御坐,側身西向不坐。俟宰臣以下再拜舞蹈、三稱萬歲、起居、稱賀畢,康伯等升殿奏:"臣等言:願陛下即御坐,以正南面,上副太上皇帝傳授之意。"帝愀然曰:"君父之命出於獨斷,此大位,懼不敢當,尚容辭避。"康伯等再奏:"茲者伏遇皇帝陛下應天順人,龍飛寶位,第以駑下之材,恐不足以仰輔新政,然依乘風雲千載之遇,實與四海蒼生不勝幸慶。"再拜賀畢,奏事而退。宰執下殿,皇帝還內,鳴鞭。宰執文武百僚赴祥曦殿,候太上皇帝登輦,扈從至德壽宮而退。
yì rì, yì dé shòu gōng cháo jiàn. qián qī, yí luán sī shè dà cì yú dé shòu gōng mén nèi, xiǎo cì yú diàn dōng láng xī xiàng. qí rì, qí huáng dì chū jí yù zuò, cóng jià chén liáo jìn wèi děng qǐ jū rú cháng yí. huáng dì jiàng yù zuò, chéng niǎn zhì dé shòu gōng, wén wǔ bǎi liáo yì gōng mén wài yíng jià, qǐ jū qì, qián dǎo guān tài cháng qīng gé mén guān tài cháng bó shì lǐ zhí guān xiān rù, yì dà cì qián, fēn zuǒ yòu lì dìng, qí huáng dì jiàng niǎn rù, cì yù shǐ tái gé mén tài cháng sì bào wén wǔ bǎi liáo rù, yì diàn tíng běi xiàng lì dìng. qián dǎo guān dǎo huáng dì rù xiǎo cì, lián jiàng, qí tài shàng huáng dì jí yù zuò, xiǎo cì lián juǎn, qián dǎo guān dǎo huáng dì shēng diàn dōng jiē, yì diàn shàng zhé kǎn qián, zòu qǐng bài, huáng dì zài bài qì, qián dǎo guān dǎo huáng dì shāo qián, gōng zòu shèng gōng wàn fú qì, fù wèi, zài bài qì, dǎo huáng dì yì tài shàng huáng dì yù zuò zhī dōng, xī xiàng lì. diàn xià zài wèi guān jiē zài bài, jìn hù, sān wǔ dǎo, sān kòu tóu, chū hù jiù bài, yòu zài bài, bān shǒu bù lí wèi, zòu shèng gōng wàn fú, yòu zài bài, bān tuì, qián dǎo guān yǐ cì tuì, cóng jià guān guī mù cì, yǐ qí cóng jià. tài shàng huáng dì jià xìng, huáng dì cóng, rù jiàn tài shàng huáng hòu, rú gōng zhōng zhī yí. huáng dì hái nèi, rú lái yí. měi yù zhēng dàn dōng zhì jí shuò wàng, bìng yī shàng yí.
翌日,詣德壽宮朝見。前期,儀鸞司設大次於德壽宮門內,小次於殿東廊西向。其日,俟皇帝出即御坐,從駕臣僚、禁衛等起居如常儀。皇帝降御坐,乘輦至德壽宮,文武百僚詣宮門外迎駕,起居訖,前導官、太常卿、閣門官、太常博士、禮直官先入,詣大次前,分左右立定,俟皇帝降輦入,次御史台、閣門、太常寺報文武百僚入,詣殿庭北向立定。前導官導皇帝入小次,簾降,俟太上皇帝即御坐,小次簾卷,前導官導皇帝升殿東階,詣殿上折檻前,奏請拜,皇帝再拜訖,前導官導皇帝稍前,躬奏聖躬萬福訖,復位,再拜訖,導皇帝詣太上皇帝御坐之東,西向立。殿下在位官皆再拜,搢笏,三舞蹈,三叩頭,出笏就拜,又再拜,班首不離位,奏聖躬萬福,又再拜,班退,前導官以次退,從駕官歸幕次,以俟從駕。太上皇帝駕興,皇帝從,入見太上皇后,如宮中之儀。皇帝還內,如來儀。每遇正旦、冬至及朔望,並依上儀。
shí èr rì, dì yì dé shòu gōng, yǐ yǔ, bǎi liáo miǎn rù jiàn, shàng jiù gōng zhōng xíng lǐ. zì hòu yì gōng, ruò xíng gōng zhōng lǐ, jí bù jí bǎi guān péi wèi. shí sān rì, zhào lìng zǎi chén lǜ bǎi guān yú chū èr rì shí liù rì yì dé shòu gōng qǐ jū. yòu zhào:" zhèn yù měi rì yī zhāo dé shòu gōng, xiū chén hūn zhī lǐ. miàn fèng cí xùn, kǒng fèi wàn jī, láo fán qún xià, bù méng cì xǔ. lǐ guān yí zhòng dìng qí qī, rú qián dài cháo shuò wàng, shén wèi shū kuò, zhèn bù gǎn qǔ." yú shì lǐ bù tài cháng sì yán:" hàn shū gāo huáng dì wǔ rì yī zhāo tài shàng huáng, qǐ yī cǐ gù shì, měi wǔ rì yī cì yì dé shòu gōng cháo jiàn, rú gōng zhōng lǐ."
十二日,帝詣德壽宮,以雨,百僚免入見,上就宮中行禮。自後詣宮,若行宮中禮,即不集百官陪位。十三日,詔令宰臣率百官於初二日、十六日詣德壽宮起居。又詔:"朕欲每日一朝德壽宮,修晨昏之禮。面奉慈訓,恐廢萬機,勞煩群下,不蒙賜許。禮官宜重定其期,如前代朝朔望,甚為疏闊,朕不敢取。"於是禮部、太常寺言:"《漢書》高皇帝五日一朝太上皇,乞依此故事,每五日一次詣德壽宮朝見,如宮中禮。"
dì shǐ yù hòu diàn, zǎi chén chén kāng bó děng zòu:" chén děng cháo dé shòu gōng, tài shàng huáng xuān yù, chē jià měi zhì gōng, bì yú mén wài jiàng niǎn, yǐ zài sān miǎn yù, jì háng jiā rén zhī lǐ, zì yí zhì diàn shàng jiàng niǎn." dì yuē:" tài shàng yǒu zhǐ bù xū wǔ rì yī zhāo, zhǐ cháo shuò wàng, zhèn xīn wèi ān, yí lìng yǒu sī xiáng yì. rú gōng mén jiàng niǎn, chén zǐ lǐ suǒ dāng rán." yú shì lǐ bù tài cháng yán:" chú cháo shuò wàng wài, qǐ yú měi yuè chū bā èr shí sān rì yì dé shòu gōng qǐ jū, rú gōng zhōng yí." zì hòu jiē zūn cǐ zhì, rú zhí yǔ shèng shǔ qí hán, lín qī chéng tài shàng tè zhǐ nǎi miǎn.
帝始御後殿,宰臣陳康伯等奏:"臣等朝德壽宮,太上皇宣諭,車駕每至宮,必於門外降輦,已再三勉諭,既行家人之禮,自宜至殿上降輦。"帝曰:"太上有旨不須五日一朝,只朝朔望,朕心未安,宜令有司詳議。如宮門降輦,臣子禮所當然。"於是禮部、太常言:"除朝朔望外,乞於每月初八、二十三日詣德壽宮起居,如宮中儀。"自後皆遵此制,如值雨、盛暑、祁寒,臨期承太上特旨乃免。
shí yī yuè dōng zhì, shàng yì dé shòu gōng chēng hè shàng shòu, lǐ bì, rù jiàn tài hòu, rú gōng zhōng lǐ. zì hòu dōng zhì bìng tóng. lóng xìng yuán nián zhēng yuè shuò, dì lǜ bǎi guān yì dé shòu gōng, rú dōng zhì yí. zì hòu zhēng dàn bìng tóng.
十一月冬至,上詣德壽宮稱賀上壽,禮畢,入見太后,如宮中禮。自後冬至並同。隆興元年正月朔,帝率百官詣德壽宮,如冬至儀。自後正旦並同。
qián dào yuán nián èr yuè shuò, dì yì dé shòu gōng, gōng qǐng tài shàng tài hòu zhì yán xiáng guān shāo xiāng, tài shàng yǔ dì chéng mǎ, tài hòu yú hòu chéng yú cì xìng jù jǐng yuán, cì xìng yù jīn yuán. zì hòu dì yì dé shòu gōng gōng qǐng tài shàng tài hòu zhì nán nèi, huò xìng yán xiáng guān líng yǐn sì tiān zhú sì gōng jìn tài shàng shèng zhèng cè mìng huáng tài zǐ, qǐ jū chēng xiè. yù yóu xìng, zé zǎi zhí yǐ xià cóng jià zhì yóu xìng suǒ, chú guǎn jūn huán wèi guān děng qí jià hái hù cóng hái nèi, zǎi zhí yǐ xià bìng miǎn hù cóng, xiān tuì.
乾道元年二月朔,帝詣德壽宮,恭請太上、太后至延祥觀燒香,太上與帝乘馬,太后於後乘輿;次幸聚景園,次幸玉津園。自後帝詣德壽宮恭請太上、太后至南內,或幸延祥觀靈隱寺天竺寺、恭進太上聖政、冊命皇太子,起居稱謝。遇游幸,則宰執以下從駕至游幸所,除管軍、環衛官等俟駕還護從還內,宰執以下並免護從,先退。
chún xī shí liù nián, xiào zōng nèi chán, huáng tài zǐ jí huáng dì wèi shào xī wǔ nián, guāng zōng nèi chán, huáng zǐ jiā wáng jí huáng dì wèi, bìng rú shào xìng sān shí èr nián gù shì.
淳熙十六年,孝宗內禪,皇太子即皇帝位;紹熙五年,光宗內禪,皇子嘉王即皇帝位,並如紹興三十二年故事。
tài huáng tài hòu huáng tài hòu huáng tài fēi cè lǐ. jiàn lóng yuán nián, zhào zūn mǔ nán yáng jùn tài fū rén wèi huáng tài hòu, réng lìng suǒ sī zhuī cè sì qīn miào. hòu bù guǒ xíng. zhì dào sān nián sì yuè, zūn tài zōng huáng hòu lǐ shì wèi huáng tài hòu, zǎi chén děng yì chóng zhèng diàn mén biǎo hè huáng dì, yòu yì nèi dōng mén biǎo hè huáng tài hòu. gān xìng yuán nián, zhēn zōng yí zhì zūn huáng hòu liú shì wèi huáng tài hòu, shū fēi yáng shì wèi huáng tài fēi, yì bù guǒ xíng cè lǐ.
太皇太后、皇太后、皇太妃冊禮。建隆元年,詔尊母南陽郡太夫人為皇太后,仍令所司追冊四親廟。後不果行。至道三年四月,尊太宗皇后李氏為皇太后,宰臣等詣崇政殿門表賀皇帝,又詣內東門表賀皇太后。乾興元年,真宗遺制尊皇后劉氏為皇太后,淑妃楊氏為皇太妃,亦不果行冊禮。
tiān shèng èr nián, zǎi chén wáng qīn ruò děng wǔ biǎo qǐng shàng huáng tài hòu zūn hào. shí yī yuè, jiāo sì bì, dì yù tiān ān diàn shòu cè, bǎi guān chēng hè bì, zài xù bān. shì zhōng zòu zhōng yán wài bàn, lǐ yí shǐ zòu fā cè bǎo, dì fú tōng tiān guān jiàng shā páo, bǐng guī yǐ chū. lǐ yí shǐ gé mén shǐ dǎo dì suí cè bǎo jiàng zì xī jiē, nèi chén fèng zhì diàn tíng, zhì héng jiē nán dōng xiàng rù wèi, cè zài běi, bǎo zài nán, dì lì diàn tíng běi xiàng rù wèi, fèng cè bǎo guān fèng cè bǎo àn, tài cháng qīng lì bù lǐ bù shì láng yǐn zhì dāng zhōng rù wèi. lǐ yí shǐ zòu qǐng huáng dì zài bài, zài wèi guān jiē zài bài. tài wèi sī tú jiù cè bǎo wèi, dì jìn guī guì, fèng cè shòu tài wèi, yòu fèng bǎo shòu sī tú, jiē jìn hù dōng xiàng guì shòu, xìng, fèng cè bǎo àn zhì yú jìn dōng xī xiàng rù wèi. lǐ yí shǐ zòu qǐng huáng dì guī yù wò, yì cháng fú, chéng yú fù wén dé diàn hòu wò, bǎi guān bān tuì fù cháo táng, tài wèi sī tú fèng cè bǎo zhì wén dé diàn wài wò, tài wèi yǐ xià gè jiù cì yǐ qí.
天聖二年,宰臣王欽若等五表請上皇太后尊號。十一月,郊祀畢,帝御天安殿受冊,百官稱賀畢,再序班。侍中奏中嚴外辦,禮儀使奏發冊寶,帝服通天冠、絳紗袍,秉珪以出。禮儀使、閣門使導帝隨冊寶降自西階,內臣奉至殿庭,置橫街南東向褥位,冊在北,寶在南,帝立殿庭北向褥位,奉冊寶官奉冊寶案,太常卿、吏部、禮部侍郎引置當中褥位。禮儀使奏請皇帝再拜,在位官皆再拜。太尉、司徒就冊寶位,帝搢珪跪,奉冊授太尉,又奉寶授司徒,皆搢笏東向跪受,興,奉冊寶案置於近東西向褥位。禮儀使奏請皇帝歸御幄,易常服,乘輿赴文德殿後幄,百官班退赴朝堂,太尉、司徒奉冊寶至文德殿外幄,太尉以下各就次以俟。
shì zhōng zòu zhōng yán wài bàn, tài hòu fú yí tiān guān gǔn yī yǐ chū, zòu lóng ān zhī lè, xíng zhàng bù zhàng fāng tuán shàn, shì wèi chuí lián, jí yù zuò, nán xiàng, lè zhǐ. tài cháng qīng dǎo cè àn zhì diàn xī jiē xià, gè guī bān, zài wèi zhě jiē zài bài. tài wèi yā cè àn, sī tú fèng cè, zhōng shū lìng dú cè qì, shì zhōng yā bǎo àn, sī tú fèng bǎo, shì zhōng dú bǎo bì, tài wèi sī tú yì xiāng àn qián, fēn bān dōng xī xù lì. shàng gōng zàn yǐn huáng dì yì huáng tài hòu zuò qián, dì fú xuē páo, lián nèi xíng chēng hè lǐ, guì yuē:" sì huáng dì chén mǒu yán: huáng tài hòu bì xià xiǎn chóng huī hào, zhāo huàn huán yíng, fú wéi yǔ tiān tóng shòu, lǜ tǔ bù shèng xīn biàn." fǔ fú, xìng, yòu zài bài, shàng gōng yì yù zuò chéng zhǐ, tuì, xī xiàng chēng:" huáng tài hòu dá yuē: huáng dì xiào sī zhì chéng, guàn yú tiān dì, shòu zī huī hào, gǎn wèi liáng shēn." dì zài bài, shàng gōng yǐn guī yù wò, tài wèi lǜ bǎi guān chēng hè, zòu lóng ān zhī lè, tài hòu jiàng zuò hái wò, lè zhǐ. shì zhōng zòu jiě yán, suǒ sī fàng zhàng, bǎi guān zài bài tuì. tài hòu hái nèi, nèi wài mìng fù chēng hè tài hòu huáng dì yú nèi diàn, zài wài mìng fù jí liǎng jīng liú sī guān bìng fèng biǎo chēng hè. zì shì, shàng huáng tài hòu zūn hào lǐ jiē rú zhī.
侍中奏中嚴外辦,太后服儀天冠、袞衣以出,奏《隆安》之樂,行障、步障、方團扇,侍衛垂簾,即御坐,南向,樂止。太常卿導冊案至殿西階下,各歸班,在位者皆再拜。太尉押冊案,司徒奉冊,中書令讀冊訖,侍中押寶案,司徒奉寶,侍中讀寶畢,太尉、司徒詣香案前,分班東西序立。尚宮贊引皇帝詣皇太后坐前,帝服靴袍,簾內行稱賀禮,跪曰:"嗣皇帝臣某言:皇太后陛下顯崇徽號,昭煥寰瀛,伏惟與天同壽,率土不勝欣抃。"俯伏,興,又再拜,尚宮詣御坐承旨,退,西向稱:"皇太后答曰:皇帝孝思至誠,貫於天地,受茲徽號,感慰良深。"帝再拜,尚宮引歸御幄,太尉率百官稱賀,奏《隆安》之樂,太后降坐還幄,樂止。侍中奏解嚴,所司放仗,百官再拜退。太后還內,內外命婦稱賀太后、皇帝於內殿,在外命婦及兩京留司官並奉表稱賀。自是,上皇太后尊號禮皆如之。
xī níng èr nián, shén zōng zūn huáng tài hòu cáo shì wèi tài huáng tài hòu, yì wén dé diàn guì fèng yù cè shòu shè tài wèi céng gōng liàng jīn bǎo shòu shè sī tú hán jiàng, yòu guì fèng huáng tài hòu gāo shì yù cè shòu shè tài wèi wén yàn bó jīn bǎo shòu shè sī tú zhào biàn, lǐ bì, bǎi guān chēng hè.
熙寧二年,神宗尊皇太后曹氏為太皇太后,詣文德殿跪奉玉冊授攝太尉曾公亮、金寶授攝司徒韓絳,又跪奉皇太后高氏玉冊授攝太尉文彥博、金寶授攝司徒趙抃,禮畢,百官稱賀。
zhé zōng jí wèi, zhào zūn tài hòu gāo shì wèi tài huáng tài hòu, huáng hòu xiàng shì wèi huáng tài hòu, dé fēi zhū shì wèi huáng tài fēi. lǐ bù yì:" huáng tài fēi shēng rì jié xù wù sè, qí guān fú zhī shǔ rú huáng hòu lì, chēng cí zhǐ, qìng hè yòng jiān. tài huáng tài hòu huáng tài hòu yú huáng tài fēi chēng cì, huáng dì chēng fèng, bǎi guān bù chēng chén. huáng dì wèn huáng tài fēi qǐ jū yòng jiān, huáng tài fēi dá huáng dì yòng shū." zǎi chén qǐng tè jiàn tài huáng tài hòu gōng yuē chóng qìng, diàn yuē chóng qìng yuē shòu kāng huáng tài hòu gōng yuē lóng yòu, diàn yuē lóng yòu yuē cí huī.
哲宗即位,詔尊太后高氏為太皇太后,皇后向氏為皇太后,德妃朱氏為皇太妃。禮部議:"皇太妃生日節序物色,其冠服之屬如皇后例,稱慈旨,慶賀用箋。太皇太后、皇太后於皇太妃稱賜,皇帝稱奉,百官不稱臣。皇帝問皇太妃起居用箋,皇太妃答皇帝用書。"宰臣請特建太皇太后宮曰崇慶,殿曰崇慶、曰壽康;皇太后宮曰隆祐,殿曰隆祐、曰慈徽。
yuán yòu èr nián, zhào tài huáng tài hòu shòu cè yī zhāng xiàn míng sù huáng hòu gù shì, huáng tài hòu shòu cè yī xī níng èr nián gù shì, huáng tài fēi yǔ huáng tài hòu tóng rì shòu cè, lìng tài cháng lǐ guān xiáng dìng yí zhù. yòu jiàn yì dài fū liáng dào qǐng duì wén dé diàn, tài huáng tài hòu yuē:" dà chén yù xíng cǐ lǐ, yǔ yì wèi bì nán xíng." dào duì yuē:" chéng rú shèng lǜ, yuàn jiān zhí wù xǔ. qiě mǔ hòu quán tóng tīng zhèng, gài chū yī shí bù dé yǐ zhī shì, qǐ sù bà zhī." zhōng shū shè rén céng zhào yì yán:" tài huáng tài hòu tīng zhèng yǐ lái, zhǐ yú yán hé diàn, shòu liáo shǐ cháo jiàn, yì zhǐ yú yù chóng zhèng diàn, wèi cháng jiàn wài cháo. jīn huáng dì shù rén zǔ gù shì, yǐ jí chóng fèng zhī lǐ, tài huáng tài hòu tǎng yǐ cǐ shí tè xià míng zhào, fā yáng huáng dì xiào jìng zhī chéng, ér gù zhí qiān dé, zhǐ yú chóng zhèng diàn shòu cè, zé huáng dì zhī xiào yù xiǎn, tài huáng tài hòu zhī dé yù zūn, liǎng yì jù dé, gù bù měi yú?" tài huáng tài hòu xīn rán nà zhī, nǎi zhào jiāng lái shòu cè zhǐ yú chóng zhèng diàn. xún yǐ tiān hàn quán bà. wèi jǐ, tài shī wén yàn bó děng yǐ shí yǔ pǔ shù, qiū jià yǒu wàng, qǐng jǔ xíng cè lǐ, fán sān qǐng nǎi cóng. jiǔ yuè liù rì, fā tài huáng tài hòu cè bǎo yú dà qìng diàn, fā huáng tài hòu tài fēi cè bǎo yú wén dé diàn, xíng lǐ rú yí.
元祐二年,詔太皇太后受冊依章獻明肅皇后故事,皇太后受冊依熙寧二年故事,皇太妃與皇太后同日受冊,令太常禮官詳定儀注。右諫議大夫梁燾請對文德殿,太皇太后曰:"大臣欲行此禮,予意謂必難行。"燾對曰:"誠如聖慮,願堅執勿許。且母后權同聽政,蓋出一時不得已之事,乞速罷之。"中書舍人曾肇亦言:"太皇太后聽政以來,止於延和殿,受遼使朝見,亦止於御崇政殿,未嘗踐外朝。今皇帝述仁祖故事,以極崇奉之禮,太皇太后儻以此時特下明詔,發揚皇帝孝敬之誠,而固執謙德,止於崇政殿受冊,則皇帝之孝愈顯,太皇太后之德愈尊,兩義俱得,顧不美歟?"太皇太后欣然納之,乃詔將來受冊止於崇政殿。尋以天旱權罷。未幾,太師文彥博等以時雨溥澍,秋稼有望,請舉行冊禮,凡三請乃從。九月六日,發太皇太后冊寶於大慶殿,發皇太后、太妃冊寶於文德殿,行禮如儀。
shào shèng yuán nián, zhào:" fèng tài huáng tài hòu zhǐ, huáng tài fēi tè yǔ lì gōng diàn míng, zuò liù lóng yú, zhāng sǎn, chū rù yóu xuān dé zhèng mén." yǒu sī qǐng yīng gōng zhōng bìng yī chēng chén qiè, wài mìng fù rù nèi zhǔn cǐ bǎi guān bài jiān chēng hè, chēng diàn xià.
紹聖元年,詔:"奉太皇太后旨,皇太妃特與立宮殿名,坐六龍輿,張繖,出入由宣德正門。"有司請應宮中並依稱臣妾,外命婦入內准此;百官拜箋稱賀,稱殿下。
huī zōng jí wèi, jiā zhé zōng tài fēi hào yuē shèng ruì, jì yòu yù wén dé diàn, cè mìng yuán fú huáng hòu liú shì wèi tài hòu, bìng yī huáng hòu lǐ zhì.
徽宗即位,加哲宗太妃號曰聖瑞,既又御文德殿,冊命元符皇后劉氏為太后,並依皇后禮制。
jiàn yán yuán nián wǔ yuè, cè yuán yòu huáng hòu wèi lóng yòu tài hòu, lìng suǒ sī zé rì fèng shàng cè bǎo, shí fāng xún xìng, bù kè xíng lǐ yáo zūn wéi xián fēi wèi xuān hé huáng hòu. shào xìng qī nián sān yuè, zhào lüè yuē:" xuān hé huáng hòu sù yōng qìng xiàn, shì shēng miǎo chōng, nǎi gǔ ròu zhī zhì qīn, xié fù xiōng ér shí mài. shí nián dì zǔ, huái zhì hù kǎi fēng zhī sī wàn lǐ shǐ hái, fèng shàng huáng níng dé zhī huì. yí zūn wèi huáng tài hòu, lìng suǒ sī zé rì fèng shàng cè bǎo." tài cháng sì yán:" qǐng yī zǔ zōng gù shì, qí sān nián zhī sàng zhōng zhì, rán hòu xíng lǐ." shí hàn lín xué shì zhū zhèn yán:" táng dé zōng jiàn zhōng shàng tài hòu shěn shì zūn hào shí, shěn tài hòu mò zhī suǒ zài, yóu gōng zhāng hán yuán diàn, jù gǔn miǎn, chū zuǒ xù, lì dōng fāng, zài bài fèng cè. jīn tài hòu shèng tǐ wú yàng, xìn shǐ xiāng wàng, qǐ kě bù jǔ yáng qián xiàn? chén yòu wén, sān nián zhī zhì, wéi tiān dì shè jì yuè fú xíng shì. dé zōng yǐ dà lì shí sì nián jí wèi, míng nián gǎi yuán jiàn zhōng, shí xíng yì yuè zhī zhì, gù yǐ miǎn fú xíng shì. jīn bì xià tuì cháo zhī fú, jǐn rú lǐ zhì, wèi dāng gōng zhāng bié diàn, qiǎn sān gōng fèng cè, cáng yú yǒu sī, gōng qí lái guī. yuàn xià lǐ guān jiǎng míng." zhào cóng zhī. lǐ bù tài cháng yán:" bǎo wén yù qǐ yǐ' huáng tài hòu bǎo' sì zì wèi wén, hé chà zhuàn cè wén guān yī yuán, shū cè wén guān yī yuán, shū zhuàn bǎo wén guān yī yuán, bìng chà zhí zhèng." shí nián, yíng jiàn huáng tài hòu gōng, yǐ cí níng wèi míng. shí èr yuè, dì zì cháng yù diàn yì cí níng diàn yáo hè huáng tài hòu, fèng shàng cè bǎo.
建炎元年五月,冊元祐皇后為隆祐太后,令所司擇日奉上冊寶,時方巡幸,不克行禮;遙尊韋賢妃為宣和皇后。紹興七年三月,詔略曰:"宣和皇后夙擁慶羨,是生眇沖,乃骨肉之至親,偕父兄而時邁。十年地阻,懷《陟岵》、《凱風》之思;萬里使還,奉上皇、寧德之諱。宜尊為皇太后,令所司擇日奉上冊寶。"太常寺言:"請依祖宗故事,俟三年之喪終制,然後行禮。"時翰林學士朱震言:"唐德宗建中上太后沈氏尊號時,沈太后莫知所在,猶供張含元殿,具袞冕,出左序,立東方,再拜奉冊。今太后聖體無恙,信使相望,豈可不舉揚前憲?臣又聞,三年之制,惟天地、社稷越紼行事。德宗以大曆十四年即位,明年改元建中,時行易月之制,故以冕服行事。今陛下退朝之服,盡如禮制,謂當供張別殿,遣三公奉冊,藏於有司,恭俟來歸。願下禮官講明。"詔從之。禮部、太常言:"寶文欲乞以'皇太后寶'四字為文,合差撰冊文官一員,書冊文官一員,書篆寶文官一員,並差執政。"十年,營建皇太后宮,以慈寧為名。十二月,帝自常御殿詣慈寧殿遙賀皇太后,奉上冊寶。
shí èr nián bā yuè, huáng tài hòu hái cí níng gōng, shí yuè shí bā rì, fèng jìn cè bǎo. qí rì zhāng shè cí níng diàn, shè zuò diàn zhōng, huáng tài hòu fú yī yī jí yù zuò, běn diàn guān shè cè bǎo yú diàn xià, cí níng gōng shì wù guān bìng běn diàn guān bìng cháo fú yì diàn xià, zài bài, jìn hù, jǔ cè bǎo fèng jìn xiān jìn cè, cì jìn bǎo, jìn bì, jiàng zuò, yì yī yī, fú cháng fú. huáng dì yì cí níng diàn hè, rú gōng zhōng yí, cì zǎi chén lǜ bǎi liáo bài biǎo chēng hè.
十二年八月,皇太后還慈寧宮,十月十八日,奉進冊寶。其日張設慈寧殿,設坐殿中,皇太后服禕衣即御坐,本殿官設冊寶於殿下,慈寧宮事務官並本殿官並朝服詣殿下,再拜,搢笏,舉冊寶奉進;先進冊,次進寶,進畢,降坐,易禕衣,服常服。皇帝詣慈寧殿賀,如宮中儀,次宰臣率百僚拜表稱賀。
sān shí èr nián liù yuè, zhào shàng tài shàng huáng dì tài shàng huáng hòu zūn hào, jí yì yǐ wén. zuǒ pú shè chén kāng bó děng yán:" wǔ dì zhī shòu, wéi yáo zuì gāo, bǎi wáng zhī shèng, wéi yáo dú guān. jīn zī gāo shì zhī jǔ, shì yáo yǒu guāng, gōng qǐng shàng tài shàng huáng dì zūn hào yuē guāng yáo shòu shèng tài shàng huáng dì, tài shàng huáng hòu zūn hào yuē shòu shèng tài shàng huáng hòu." zhào gōng yī, réng lìng lǐ bù tài cháng tǎo lùn lǐ yí yǐ wén. zuǒ pú shè chén kāng bó zhuàn tài shàng huáng dì cè wén, jiān lǐ yí shǐ cān zhèng wāng chè shū cè wén bìng zhuàn bǎo, zhī shū mì yuàn yè yì wèn zhuàn tài shàng huáng hòu cè wén, tóng zhī shū mì yuàn shì huáng zǔ shùn shū cè wén.
三十二年六月,詔上太上皇帝、太上皇后尊號,集議以聞。左僕射陳康伯等言:"五帝之壽,惟堯最高,百王之聖,惟堯獨冠。今茲高世之舉,視堯有光,恭請上太上皇帝尊號曰光堯壽聖太上皇帝,太上皇后尊號曰壽聖太上皇后。"詔恭依,仍令禮部、太常討論禮儀以聞。左僕射陳康伯撰太上皇帝冊文,兼禮儀使、參政汪澈書冊文並篆寶,知樞密院葉義問撰太上皇后冊文,同知樞密院事黃祖舜書冊文。
bā yuè shí sì rì, fèng shàng cè bǎo. shì rì, péi wèi wén wǔ bǎi liáo tài fù yǐ xià xíng shì guān, bìng cháo fú rù yì dà qìng diàn xià lì bān. huáng dì zì nèi fú lǚ páo rù yù wò, fú tōng tiān guān jiàng shā páo chū zhì dà qìng diàn, yì cè bǎo rù wèi qián zài bài, zài wèi guān jiē zài bài qì, huáng dì xíng fā cè bǎo shòu tài fù zhī lǐ rú yí. lǐ bì, huáng dì hái wò, fú lǚ páo hái nèi, wén wǔ bǎi liáo tuì.
八月十四日,奉上冊寶。是日,陪位文武百僚、太傅以下行事官,並朝服入詣大慶殿下立班。皇帝自內服履袍入御幄,服通天冠、絳紗袍出至大慶殿,詣冊寶褥位前再拜,在位官皆再拜訖,皇帝行發冊寶授太傅之禮如儀。禮畢,皇帝還幄,服履袍還內,文武百僚退。
yí zhàng gǔ chuī, bèi ér bù zuò. hù wèi cè bǎo, tài fù yǐ xià xíng shì guān dǎo cóng cè bǎo zhì dé shòu gōng. huáng dì zì xiáng xī diàn fú lǚ páo chéng niǎn, zhì dé shòu gōng dà cì jiàng niǎn, péi wèi wén wǔ guān rù diàn tíng lì bān dìng, tài fù yǐ xià xíng shì guān cóng cè bǎo rù diàn, huáng dì fú tōng tiān guān jiàng shā páo shēng diàn, yì xī xiàng rù wèi lì, tài shàng huáng dì zì gōng fú lǚ páo jí zuò, huáng dì běi xiàng sì bài qǐ jū qì, cì tài fù yǐ xià jiē sì bài qǐ jū.
儀仗鼓吹,(備而不作。)護衛冊寶,太傅以下行事官導從冊寶至德壽宮。皇帝自祥曦殿服履袍乘輦,至德壽宮大次降輦,陪位文武官入殿庭立班定,太傅以下行事官從冊寶入殿,皇帝服通天冠、絳紗袍升殿,詣西向褥位立,太上皇帝自宮服履袍即坐,皇帝北向四拜起居訖,次太傅以下皆四拜起居。
cì xíng fèng cè zhī lǐ, zhōng shū lìng cān zhī zhèng shì shǐ hào dú cè, shè shì zhōng yè yì wèn dú bǎo, dú qì, tuì fù wèi. huáng dì zài bài chēng hè yuē:" huáng dì chén mǒu qǐ shǒu yán: fú wéi guāng yáo shòu shèng tài shàng huáng dì bì xià cè bǎo gào chéng, hóng míng zhào zhèng, yǔ tiān tóng shòu, lǜ tǔ jūn huān." huáng dì zài bài, cì shì zhōng chéng zhǐ xuān dá yuē:" huáng dì xiào tōng tiān dì, lǐ bèi gǔ jīn, miǎn shòu hóng míng, liáng shēn gǎn wèi." huáng dì zài bài qì, xī xiàng lì, cì tài fù yǐ xià zài bài chēng hè zhì cí yuē:" shè tài fù shàng shū zuǒ pú shè chén kāng bó děng qǐ shǒu yán: fú wéi guāng yáo shòu shèng tài shàng huáng dì bì xià sù lín bǎo wèi, dàn shòu pī chēng, dú tuī tiān fù zhī zūn, pǔ wèi dì chén zhī yuàn." zòu qì, zài bài wǔ dǎo. cì shì zhōng chéng zhǐ xuān dá yuē:" guāng yáo shòu shèng tài shàng huáng dì shèng zhǐ: juàn qín zī jiǔ, yì lǎo shì tú, miǎn shòu jiā míng, dàn zēng gǎn wèi." yòu zài bài wǔ dǎo. cì tài shàng huáng dì jiàng zuò rù gōng, huáng dì hòu cóng shòu shèng tài shàng huáng hòu cè bǎo rù gōng.
次行奉冊之禮,中書令、參知政事史浩讀冊,攝侍中葉義問讀寶,讀訖,退復位。皇帝再拜稱賀曰:"皇帝臣某稽首言:伏惟光堯壽聖太上皇帝陛下冊寶告成,鴻名肇正,與天同壽,率土均歡。"皇帝再拜,次侍中承旨宣答曰:"皇帝孝通天地,禮備古今,勉受鴻名,良深感慰。"皇帝再拜訖,西向立,次太傅以下再拜稱賀致詞曰:"攝太傅、尚書左僕射臣康伯等稽首言:伏惟光堯壽聖太上皇帝陛下肅臨寶位,誕受丕稱,獨推天父之尊,普慰帝臣之願。"奏訖,再拜舞蹈。次侍中承旨宣答曰:"光堯壽聖太上皇帝聖旨:倦勤滋久,佚老是圖,勉受嘉名,但增感慰。"又再拜舞蹈。次太上皇帝降坐入宮,皇帝後從壽聖太上皇后冊寶入宮。
huáng dì yì tài shàng huáng hòu zuò qián běi xiàng lì, tài shàng huáng hòu shēng zuò, huáng dì sì bài qǐ jū, xíng fèng shàng cè bǎo zhī lǐ, dú cè guān chén zi cháng dú cè, dú bǎo guān liáng kāng mín dú bǎo, dú qì fù wèi, huáng dì zài bài chēng hè zhì cí yuē:" huáng dì chén mǒu qǐ shǒu yán: fú wéi shòu shèng tài shàng huáng hòu diàn xià dé mào kūn yuán, lǐ chóng dà hào, bǎo shū xī shòu, huān biàn wú jiāng." huáng dì zài bài, cì xuān dá guān chéng zhǐ xuān dá yuē:" shòu shèng tài shàng huáng hòu jiào zhǐ: huáng dì jìn róng zài chǎn, xiǎn hào lái yīng, chéng xiào tōng tiān, dàn shēn gǎn tì." huáng dì zài bài qì, tài shàng huáng hòu jiàng zuò rù gōng. cì tài fù yǐ xià wén wǔ bǎi liáo jiù dé shòu diàn xià bài jiān chēng hè yǐ qí, huáng dì fú lǚ páo chéng niǎn hái nèi. shí liù rì, zǎi chén lǜ wén wǔ bǎi liáo yì wén dé diàn bài biǎo chēng hè.
皇帝詣太上皇后坐前北向立,太上皇后升坐,皇帝四拜起居,行奉上冊寶之禮,讀冊官陳子常讀冊,讀寶官梁康民讀寶,讀訖復位,皇帝再拜稱賀致詞曰:"皇帝臣某稽首言:伏惟壽聖太上皇后殿下德茂坤元,禮崇大號,寶書翕受,歡抃無疆。"皇帝再拜,次宣答官承旨宣答曰:"壽聖太上皇后教旨:皇帝祲容載蕆,顯號來膺,誠孝通天,但深感惕。"皇帝再拜訖,太上皇后降坐入宮。次太傅以下文武百僚就德壽殿下拜箋稱賀以俟,皇帝服履袍乘輦還內。十六日,宰臣率文武百僚詣文德殿拜表稱賀。