lǐ èr shí sì jūn lǐ
◎禮二十四(軍禮)
mà jì yuè wǔ shòu xiáng xiàn fú tián liè dǎ qiú jiù rì fá gǔ
○禡祭 閱武 受降 獻俘 田獵 打球 救日伐鼓
mà, shī jì yě, yí jū jūn lǐ zhī shǒu. jiǎng wǔ cì zhī, shòu xiáng xiàn fú yòu cì zhī. tián liè yǐ xià, yì gè yǐ lèi fù yān.
禡,師祭也,宜居軍禮之首。講武次之,受降、獻俘又次之。田獵以下,亦各以類附焉。
jūn qián dà qí yuē yá, shī chū bì jì, wèi zhī mà. hòu wèi chū shī, yòu jiàn dào tóu qí shàng. tài zōng zhēng hé dōng, chū jīng qián yī rì, qiǎn yòu zàn shàn dài fū pān shèn xiū chū jiāo, yòng shǎo láo yī jì chī yóu mà yá qiǎn zhù zuò zuǒ láng lǐ jù yuán jí běi jiāo wàng qì tán yòng xiāng liǔ zhī dēng yóu rǔ zhōu sū mì bǐng guǒ, jì běi fāng tiān wáng.
軍前大旗曰牙,師出必祭,謂之禡。後魏出師,又建纛頭旗上。太宗征河東,出京前一日,遣右贊善大夫潘慎修出郊,用少牢一祭蚩尤、禡牙;遣著作佐郎李巨源即北郊望氣壇用香、柳枝、燈油、乳粥、酥蜜餅、果,祭北方天王。
xián píng zhōng, zhào tài cháng lǐ yuàn dìng mà yí. suǒ sī chú dì wèi tán, liǎng wěi rào yǐ qīng shéng, zhāng wò yì, zhì jūn yá liù dào wèi bǎn. bǎn fāng qī cùn, hòu hé sān fēn. jì yòng gāng rì, jù zhuàn. shēng yòng dà láo, yǐ yáng shǐ dài. qí bì zhǎng yī zhàng bā chǐ, jūn yá yǐ bái, liù dào yǐ zào. dōu bù shǔ chū xiàn, fù dōu bù shǔ yà xiàn, bù shǔ sān xiàn, jiē róng fú, qīng zhāi yī xiǔ. jiāng xiào péi wèi. lǐ bì fén bì, xìn gǔ yǐ yī láo. yòu zé rì jì mǎ zǔ mǎ shè.
咸平中,詔太常禮院定禡儀。所司除地為壇,兩壝繞以青繩,張幄帟,置軍牙、六纛位版。版方七寸,厚和三分。祭用剛日,具饌。牲用大牢,以羊豕代。其幣長一丈八尺,軍牙以白,六纛以皂。都部署初獻,副都部署亞獻,部署三獻,皆戎服,清齋一宿。將校陪位。禮畢焚幣,釁鼓以一牢。又擇日祭馬祖、馬社。
yuè wǔ, réng qián dài zhì. tài zǔ tài zōng zhēng fá sì fāng, qīn jiǎng wǔ shì, gù bù jǐn yòng dìng yí, yì bù cháng qí chù. záo jiǎng wǔ chí zhū míng mén wài yǐ xí shuǐ zhàn. fù zhú jiǎng wǔ tái chéng xī yáng cūn, qiū jiǔ yuè dà yuè, yǔ cóng chén dēng tái guān yān.
閱武,仍前代制。太祖、太宗征伐四方,親講武事,故不盡用定儀,亦不常其處。鑿講武池朱明門外以習水戰。復築講武台城西楊村,秋九月大閱,與從臣登台觀焉。
zhēn zōng zhào yǒu sī zé dì hán huī mén wài zhī dōng wǔ cūn wèi guǎng chǎng, féng gāo wèi tái, tái shàng shè wū, gòu xíng gōng. qí yè sān gǔ, diàn qián shì wèi mǎ bù zhū jūn fèn chū zhū mén. jié dàn, dì chéng mǎ, cóng guān bìng róng fú, cì yǐ zhǎi páo. zhì xíng gōng, zhū jūn zhèn tái qián, zuǒ yòu xiāng xiàng, bù qí jiāo shǔ gèn èr shí lǐ, zhū bān wèi shì yì cóng yú hòu. yǒu sī zòu chéng liè, dì shēng tái dōng xiàng, yù róng zhàng, zhào cóng chén zuò guān zhī. diàn qián dōu zhǐ huī shǐ wáng chāo zhí wǔ fāng qí yǐ jié jìn tuì, yòu yú liǎng zhèn zhōng qǐ hòu tái xiāng wàng, shǐ rén zhí qí rú tái shàng zhī shù yǐ xiāng yīng. chū jǔ huáng qí, zhū jūn lǚ bài. jǔ chì qí zé qí jìn, jǔ qīng qí zé bù jìn. měi qí dòng zé gǔ xiè shì zào, shēng zhèn bǎi lǐ wài, jiē sān tiāo nǎi tuì. cì jǔ bái qí, zhū jūn fù zài bài, hū wàn suì. yǒu sī zòu zhèn jiān ér zhěng, shì yǒng ér lì, yù zài jǔ, zhào zhǐ zhī, suì jǔ hēi qí yǐ zhèn lǚ. jūn yú zuǒ zhě lüè yòu zhèn yǐ hái, yóu tái qián chū xī běi yú jūn yú yòu zhě lüè zuǒ zhèn yǐ hái, yóu tái qián chū xī nán yú, bìng kǎi xuán yǐ tuì. nǎi zhào cóng chén yàn, jiào fāng zòu lè. huí yù dōng huá mén, yuè zhū jūn hái yíng, jūn róng zòu lè yú lóu xià, fù zhào cóng chén zuò, cì yǐn. míng rì, yòu cì jìn chén yǐn yú zhōng shū, zhū jūn jiāng xiào yǐn yú yíng zhōng, nèi zhí yǐn yú jūn qì kù, zhū bān wèi shì yǐn yú diàn mén wài.
真宗詔有司擇地含輝門外之東武村為廣場,馮高為台,台上設屋,構行宮。其夜三鼓,殿前、侍衛馬步諸軍分出諸門。詰旦,帝乘馬,從官並戎服,賜以窄袍。至行宮,諸軍陣台前,左右相向,步騎交屬亘二十里,諸班衛士翼從於後。有司奏成列,帝升台東向,御戎帳,召從臣坐觀之。殿前都指揮使王超執五方旗以節進退,又於兩陣中起候台相望,使人執旗如台上之數以相應。初舉黃旗,諸軍旅拜。舉赤旗則騎進,舉青旗則步進。每旗動則鼓駴士噪,聲震百里外,皆三挑乃退。次舉白旗,諸軍復再拜,呼萬歲。有司奏陣堅而整,士勇而厲,欲再舉,詔止之,遂舉黑旗以振旅。軍於左者略右陣以還,由台前出西北隅;軍於右者略左陣以還,由台前出西南隅,並凱旋以退。乃召從臣宴,教坊奏樂。回御東華門,閱諸軍還營,鈞容奏樂於樓下,復召從臣坐,賜飲。明日,又賜近臣飲於中書,諸軍將校飲於營中,內職飲於軍器庫,諸班衛士飲於殿門外。
shén zōng yuè zuǒ cáng kù fù shǐ jiān bīn suǒ jiào pái shǒu yú chóng zhèng diàn, nǎi mìng diàn qián bù jūn sī zé xiāo jiàn zhě yī fǎ jiào xí. zì shì, yíng tún jí gèng shù zhū jūn jī diān sān lù mín bīng jiē suí jì yì zhào jiàn qīn yuè yān. fán yuè shì jìn wèi shù jūn mín bīng, zǒng lǜ dì qí jīng cū, cì yǐ jīn bó ér chāo děng gāo zhě, zhì mìng wèi lì xuǎn guān, qí diǎn lǐng zhě yōu jiā zhí zhì. jīng yuán jīng lüè cài tǐng yì xí zhū jiāng jūn mǎ, diǎn yuè zhōu xī, duì wǔ yǒu fǎ, rù wèi shū mì fù shǐ, yīn yán yú shàng ér yǐn shì zhī. jiù yǐ qī jūn yíng zhèn xiào shì, ér fēn shù bù qí, qián hòu dǐ wǔ. mìng xiào shì guān cǎi duō dìng wèi bā jūn fǎ. jí jūn fǎ chéng, bān xíng zhū lù. jì yòu dìng jiǔ jūn fǎ, yǐ yī jūn yíng zhèn, jí chéng nán hǎo cǎo pī yuè zhī, jiē yǒu shǎng lài. qí àn yuè pào chǎng lián nǔ jí biàn zuò rì yuè zhào mù xīn jūn shí, lìng xí zhàn rú gù shì.
神宗閱左藏庫副使幵斌所教牌手於崇政殿,乃命殿前步軍司擇驍健者依法教習。自是,營屯及更戍諸軍、畿甸三路民兵皆隨伎藝召見親閱焉。凡閱試禁衛、戍軍、民兵,總率第其精觕,賜以金帛;而超等高者,至命為吏選官,其典領者優加職秩。涇原經略蔡挺肄習諸將軍馬,點閱周悉,隊伍有法,入為樞密副使,因言於上而引試之。舊以七軍營陣校試,而分數不齊,前後牴牾。命校試官采掇定為八軍法。及軍法成,頒行諸路。既又定九軍法,以一軍營陣,即城南好草披閱之,皆有賞賚。其按閱炮場連弩及便坐日閱召募新軍時,令習戰如故事。
jiàn yán sān nián liù yuè, gāo zōng yù fǔ chén yuē:" zhèn yù qīn yuè wǔ." zǎi chén lǚ yí hào yuē:" fāng yòu wǔ zhī shí, lǐ dāng rú cǐ. zǔ zōng shí bù wàng wǔ bèi, rú záo jīn míng chí, yì yù xí shuǐ zhàn." zhāng jùn yuē:" zǔ zōng měi shàng sì yóu, bì mìng wèi shì chí shè, yīn ér jī shǎng, yì suǒ yǐ jiǎng wǔ yě." dì yuē:" zhèn fēi jiǔ mìng zhū jiāng gè yuè suǒ bù rén mǎ, dāng zhào qīng děng gòng guān, zú yǐ zhī zhū jiāng néng fǒu." hòu yǐ xún xìng, bù guǒ xíng.
建炎三年六月,高宗諭輔臣曰:"朕欲親閱武。"宰臣呂頤浩曰:"方右武之時,理當如此。祖宗時不忘武備,如鑿金明池,益欲習水戰。"張浚曰:"祖宗每上巳游,必命衛士馳射,因而激賞,亦所以講武也。"帝曰:"朕非久命諸將各閱所部人馬,當召卿等共觀,足以知諸將能否。"後以巡幸,不果行。
shào xìng wǔ nián zhēng yuè, shǐ yù shè diàn, yuè zhū bān zhí diàn qián sī zhū jūn zhǐ jiào shǐ chén qīn cóng sù wèi qīn bīng bìng tí xiá bù yā qīn bīng shǐ chén shè shè. gòng yī qiān èr bǎi liù shí rén, měi liù shí rén zuò yī bō. suì zhào hù bù zhī jīn qiān liǎng, fù shū mì yuàn jī shǎng kù chōng kào yòng. sān yuè, yù shè diàn, yuè děng zǐ zhào qīng děng wǔ shí rén jué lì, zhuǎn zī, zhī cì qián yín yǒu chà. bā yuè, yù shè diàn, yuè guǎng dōng lù jīng lüè sī jiě fā dào sháo zhōu shì shù zǐ dì chén yù shì shén bì gōng, tè bǔ jìn wǔ xiào wèi, cì zǐ luó zhǎi shān yín shù dài, chà chōng běn lù jīng lüè sī zhǐ shǐ. shí sì nián shí yī yuè, yuè diàn qián mǎ bù jūn jiāng shì yì jīng zhě, shǎng yǒu chà. zì shì, suì yǐ dōng yuè xíng zhī, hào yuē dōng jiào. sān shí nián shí yuè, yù shè diàn, yǐn sān yá tǒng zhì tóng tǒng zhì tǒng lǐng tóng tǒng lǐng rù nèi shè shè, zhào yú hé fù nèi diàn jiào rén, yī nián lì zhī jiàng lì wù, lìng zhú sī zì xíng àn shì děng dì gěi sàn jiù lì, měi suì yǐn sān yá guān bīng jiào. shì rì, zhǐ yǐn tǒng zhì tǒng lǐng, gù yǒu shì zhào. sān shí èr nián sì yuè èr shí wǔ rì, yù shè diàn gé mén tè zuò, yǐn chéng xīn jiù xíng mén shè shè.
紹興五年正月,始御射殿,閱諸班直殿前司諸軍指教使臣、親從宿衛親兵並提轄部押親兵使臣射射。共一千二百六十人,每六十人作一撥。遂詔戶部支金千兩,付樞密院激賞庫充犒用。三月,御射殿,閱等子趙青等五十人角力,轉資,支賜錢銀有差。八月,御射殿,閱廣東路經略司解發到韶州士庶子弟陳裕試神臂弓,特補進武校尉,賜紫羅窄衫、銀束帶,差充本路經略司指使。十四年十一月,閱殿前馬步軍將士藝精者,賞有差。自是,歲以冬月行之,號曰冬教。三十年十月,御射殿,引三衙統制、同統制、統領、同統領入內射射,詔余合赴內殿教人,依年例支降例物,令逐司自行按試等第給散(舊例,每歲引三衙官兵教。是日,止引統制、統領,故有是詔)。三十二年四月二十五日,御射殿隔門特坐,引呈新舊行門射射。
qián dào èr nián shí yī yuè, xìng hòu cháo mén wài dà jiào chǎng, cì xìng bái shí jiào chǎng. yīng cóng jià chén liáo, zì xiáng xī diàn bìng róng fú qǐ jū, cóng jià wǎng huí. nèi guǎn jūn yù dài huán wèi guān cóng jià, zǎi zhí yǐ xià miǎn cóng. jiù zhú mù cì cì shí, qí jìn wǎn shàn bì, miǎn zòu wàn fú, bìng miǎn chá, cóng jià hái nèi. èr shí sì rì, xìng hòu cháo mén wài dà jiào chǎng, jìn zǎo shàn, cì xìng bái shí jiào chǎng yuè bīng. sān yá lǜ jiāng zuǒ děng dǎo jià yì bái shí, huáng dì dēng tái, sān yá tǒng zhì tǒng lǐng guān děng qǐ jū bì, jǔ huáng qí, zhū jūn jiē sān hū wàn suì bài qì, sān yá guǎn jūn zòu bào qǔ zhǐ, mǎ jūn shàng mǎ dǎ wéi jiào chǎng. jǔ bái qí, sān sī mǎ jūn shǒu wěi xiāng jiē jǔ hóng qí, xiàng tái hé wéi, tīng yī jīn zhǐ. jūn mǎ gè jiù wéi dì, zuò yuán xíng pái lì. shè shēng guān bīng suí gǔ shēng chū mǎ shè zhāng tù, yī jīn zhǐ. dié jīn, shè shēng guān bīng gè guī zhèn duì. jǔ huáng qí, shè shēng guān bīng jiù yù tái xià xiàn suǒ huò. dì suì wèi láo, cì lài zhū jiāng ān mǎ jīn dài, yǐ jí shì zú. zhū jūn huān téng, gǔ wǔ jiù liè. bǎi xìng guān zhě rú shān. shí jiǔ yīn yì, jì dì chū jiāo, yún wù jiě bó, fēng rì kāi jì. dì qiǎn yù zhǔ guǎn diàn qián sī wáng qí děng yuē:" qián rì zhī jiào, shī lǜ zhěng yán, rén wú huá xiāo, fēn hé yīng dù, zhèn shén yuè zhī, jiē qīng děng lì yě." qí děng yuē:" cǐ bì xià shén wǔ zhī huà, liù jūn gōng jǐn suǒ zhì. chén yuàn dé yǐ cǐ wèi bì xià jiǎo jué jiān guǐ."
乾道二年十一月,幸候潮門外大教場,次幸白石教場。應從駕臣僚,自祥曦殿並戎服起居,從駕往回。內管軍、御帶、環衛官從駕,宰執以下免從。就逐幕次賜食,俟進晚膳畢,免奏萬福,並免茶,從駕還內。二十四日,幸候潮門外大教場,進早膳,次幸白石教場閱兵。三衙率將佐等導駕詣白石,皇帝登台,三衙統制、統領官等起居畢,舉黃旗,諸軍皆三呼萬歲拜訖,三衙管軍奏報取旨,馬軍上馬打圍教場。舉白旗,三司馬軍首尾相接;舉紅旗,向台合圍,聽一金止。軍馬各就圍地,作圓形排立。射生官兵隨鼓聲出馬射獐兔,一金止。疊金,射生官兵各歸陣隊。舉黃旗,射生官兵就御台下獻所獲。帝遂慰勞,賜賚諸將鞍馬金帶,以及士卒。諸軍歡騰,鼓舞就列。百姓觀者如山。時久陰曀,暨帝出郊,雲霧解駁,風日開霽。帝遣諭主管殿前司王琪等曰:"前日之教,師律整嚴,人無譁囂,分合應度,朕甚悅之,皆卿等力也。"琪等曰:"此陛下神武之化,六軍恭謹所致。臣願得以此為陛下剿絕奸宄。"
sì nián shí yuè, diàn qián sī yán:" xiāng shì lóng wáng táng běi jiāng àn yǐ dōng máo tān yī dài píng dì, kě zuò jiào chǎng. yǐ xiū zhú jiāng tán, jiāng lái sān sī mǎ bù jūn bìng gè quán zhuāng, pī dài yì jiǎ, zhí sè qì xiè, zhì rì, xiān fù jiào chǎng xià fāng yíng pái bàn, qí jià dēng tái, tīng jīn gǔ qǐ jū bì, yī zī cì biàn zhèn jiào yuè. suǒ yǒu shèng jià chū jiāo, chú jìn wèi wài, yù yú běn sī rù zhèn mǎ jūn nèi zhāi chà hù shèng mǎ jūn bā bǎi rén qí gōng jiàn qì xiè, zuò shí liù duì, yú yí wèi qián hòu yǐn cóng, gè fēn bā duì, duì gè wǔ shí rén, wǎng huí yán lù, gè zòu suí jūn gǔ dí dà lè. jí zhāi chà běn sī rù jiào zhèn duì nèi zhū jūn bù qīn suí yī qiān rén, bìng tǒng lǐng jiāng guān sān yuán, zhì rì, xiān fù jiāng tái xià, gè fēn zuǒ yòu, yú hòu bì zhōu wéi liú kòng dì sān shí bù, yǐ róng jìn wèi, wài zuò sān chóng huán lì." shí liù rì. chē jià zhì tān shàng. zhū jūn rén mǎ, qián yī rì yú jiào chǎng dōng liè mù sù yíng. shì rì, sān yá guǎn jūn yǔ gè jūn tǒng lǐng jiāng zuǒ dǎo jià chéng mǎ zhì hù shèng bù jūn dà jiào chǎng tíng, gèng yù jiǎ zhòu zhì tān shàng. huáng dì dēng tái, sān yá qǐ jū bì, quán zhǔ guǎn diàn qián sī wáng kuí zòu sān sī rén mǎ qí, jǔ huáng qí, zhū jūn hū bài zhě sān. kuí zòu qǐng cóng tóu jiào. zhōng jūn míng jiǎo, dào mén jiǎo qí chū yíng, mǎ bù jūn cù duì chéng, shōu gǔ qì. lián sān gǔ, mǎ jūn shàng mǎ, bù rén cuō qǐ qí qiāng. sì gǔ jǔ bái qí, zhōng jūn gǔ shēng qí yīng, biàn fāng zhèn wèi bèi dí zhī xíng. bié gāo yī gǔ, bù jūn sì xiàng zuò yù dí zhī shì, qiě zhàn qiě qián, mǎ jūn chū chén zuò zhàn dòu zhī shì. bié gāo yī gǔ, gè fēn guī dì fēn. wǔ gǔ jǔ huáng qí, biàn yuán zhèn wèi zì huán nèi gù zhī xíng. rú qián jié cì qì. sān gǔ jǔ chì qí, biàn ruì zhèn, zhū jūn xiāng shǔ, yú guàn xié liè, qián lì hòu zhāng, wèi chōng dí zhī xíng. yì yī qián jié cì qì. wáng kuí zòu rén mǎ jiào jué, qǔ zhǐ. jǔ qīng qí, biàn fàng jiào zhí zhèn, shōu gǔ qì, yī jīn zhǐ. zhòng gǔ sān, mǎ jūn xià mǎ, bù rén chuò luò qí qiāng, jiē yīng guī jǔ. dì dà yuè, kào shǎng bèi zhī. shì zú huān hū xiè ēn rú yí. míng jiǎo shēng cù duì qì, fàng jiào zhuāi duì. bù rén fēn dōng xī yǐn zhuāi, mǎ jūn jiāo tóu yú yù tái xià, suí duì chéng shì xiāo ruì dà dāo wǔ yì, jì ér jìn chéng chē pào huǒ pào yān qiāng. jí zhě shān dǎ wéi shè shēng, mǎ bù jūn tǒng zhì guān xiāo zhè bā yǐ suǒ huò zhāng lù děng jiù yù tái xià jìn xiàn, rén mǎ zhuāi jué. huáng dì fù yù cháng fú, chéng mǎ zhì chē zi yuàn, xuān huàn diàn qián sī bō fā guān mǎ dìng yuǎn hóu yàn chāng gè cì mǎ yī pǐ, yàn chāng réng zì zhǔn bèi jiāng tè shēng fù jiāng. jìn yù jiǔ, shàng wèi wáng kuí yuē:" jīn rì jiào yuè, jìn zhǐ fēn hé, jūn lǜ zhěng sù, jiē qīng zhī lì yě." kuí zòu:" bì xià shén wǔ, sì hǎi gòng zhī. liù shī jūn róng, shú gǎn bù sù!" shí cì jiǔ jù yǐ shí fēn, kuí zòu yǐ jūn mǎ shì bù gǎn yǐn, dì yuē:" shǎo yǐn zhī." qīn jiǎn dà bàn. yǐn bì, xiè ēn tuì. yòu xuān wèn zhǔ guǎn shì wèi mǎ jūn sī lǐ shùn jǔ:" jīn rì àn yuè zhī bīng, bǐ xiàng shí suǒ yòng zhī shī hé rú?" shùn jǔ zòu yuē:" jīn rì suǒ zhì zhī bīng, jiē bì xià píng shí gōng qīn xùn liàn, fǔ yǐ shēn ēn, cì zhī zhòng shǎng, zhōng yǒng bǎi bèi, fēi xī rì kě bǐ." qí yí: huáng dì zhì xiáng xī diàn, xíng mén jìn wèi děng bìng róng fú yíng jià cháng qǐ jū. huáng dì zhì, zhī gé mén guān yǐ xià bìng róng fú cháng qǐ jū, qì. huáng dì chéng mǎ chū, cóng jià guān cóng jià zhì hòu cháo mén wài dà jiào chǎng yù wò diàn xià mǎ, rù wò gēng yī qì, huáng dì bèi jīn jiǎ chū wò, xíng mén jìn wèi děng yíng jià, zòu wàn fú. huáng dì chéng mǎ zhì jiào chǎng tái xià mǎ, shēng tái rù wò. cóng jià guān zǎi zhí qīn wáng shǐ xiāng zhèng rèn zhī gé yù dài huán wèi guān shēng tái, yú wò diàn fēn dōng xī xiāng xiàng lì. guǎn jūn bìng lìng quán zhuāng yì jiǎ dài yù qì xiè zhí gū duǒ shēng tái, yú wò diàn zhǐ nán miàn xī lì, qí rù nèi guān hē pái lì. huáng dì chū wò, xíng mén jìn wèi děng yíng jià, zòu wàn fú. huáng dì chū, gé mén fēn yǐn diàn qián mǎ bù sān sī tǒng zhì tǒng lǐng guān cháng qǐ jū qì. cì sān sī jiāng zuǒ yǐ xià, tīng gǔ shēng cháng qǐ jū. cì diàn shuài zhí gū duǒ fù yù zuò qián, zòu jiào zhí zhèn. qí jiào yuè bì, zài fù yù zuò qián zòu jiào yuán zhèn. qí jiào yuè bì, zài fù yù zuò qián zòu jiào ruì zhèn. qí jiào yuè bì, zài fù yù zuò qián zòu jiào yuè bì, guī shì lì. nèi shì chuán zhǐ yǔ diàn qián tài wèi mǒu, zhū jūn xiè ēn chéng zhǐ qì, zhuǎn yǔ bō fā guān yǐn sān sī tǒng zhì tǒng lǐng jiāng zuǒ zài bài xiè ēn qì, gè guī běn jūn. huáng dì qǐ, rù wò gēng yī qì, huáng dì chū wò. huáng dì zuò, shè rén yǐn zǎi zhí dūn hòu lì, qí jìn yù chá chuáng. shè rén zàn jiù zuò, zǎi zhí gōng shēn yīng nuò qì, zhí shēn lì, jiù zuò. jìn dì yī zhǎn jiǔ, qǐ lì dūn hòu, qí huáng dì yǐn jiǔ qì, shè rén zàn jiù zuò, gōng shēn yīng nuò qì, zhí shēn lì. qí zǎi zhí jiǔ zhì, jiē zhǎn yǐn jiǔ qì, zhǎn fù diàn shì. cì shè rén zàn shí, bìng rú yí. zhì dì sì zhǎn, chuán zhǐ xuān quàn qì, yù yào chuán zhǐ bù bài, shè rén chéng zhǐ zàn bù bài, zàn jiù zuò. dì wǔ zhǎn xuān quàn rú dì sì zhǎn yí. jiǔ shí bì, jǔ yù chá chuáng. shè rén fēn yǐn zǎi zhí yú wò diàn chóng xíng lì, yù yào chuán zhǐ bù bài, shè rén chéng zhǐ qì, yī zǎi zhí gōng shēn zàn bù bài, gè zhī hòu zhí shēn lì, jiàng tà dào guī mù cì. huáng dì qǐ, chéng mǎ zhì chē zi yuàn xià mǎ. huáng dì chū wò, zhì chē zi yuàn mén lóu shàng, chū cì qīn wáng jiǔ, zài bài xiè qì cì cì shǐ xiāng zhèng rèn bìng guǎn jūn, zhī gé yù dài huán wèi guān jiǔ qì zhú bān zài bài xiè, qì, yī jiù xiāng xiàng lì. cì qīn wáng zhí zhǎn jìn huáng dì jiǔ, huáng dì yǐn jiǔ qì, yī bān zài bài xiè, qì qí huáng dì guān bì, qǐ, jiàng chē zi yuàn mén lóu guī wò. qīn wáng yǐ xià tuì, huáng dì chéng mǎ chū chē zi yuàn mén, xíng mén jìn wèi děng yíng jià, zòu wàn fú. huáng dì chéng mǎ zhì hòu cháo mén wài dà jiào chǎng, yīng cóng jià guān bìng róng fú chéng mǎ cóng jià huí. huáng dì chéng mǎ rù hé níng mén, zhì xiáng xī diàn shàng xià mǎ hái gōng. yú fǎng cǐ.
四年十月,殿前司言:"相視龍王堂北、江岸以東茅灘一帶平地,可作教場。已修築將壇,將來三司馬步軍並各全裝,披帶衣甲,執色器械,至日,先赴教場下方營排辦,俟駕登台,聽金鼓起居畢,依資次變陣教閱。所有聖駕出郊,除禁衛外,欲於本司入陣馬軍內摘差護聖馬軍八百人騎、弓箭、器械,作十六隊,於儀衛前後引從,各分八隊,隊各五十人,往回沿路,各奏隨軍鼓笛大樂。及摘差本司入教陣隊內諸軍步親隨一千人,並統領將官三員,至日,先赴將台下,各分左右,於後壁周圍留空地三十步,以容禁衛,外作三重環立。"十六日。車駕至灘上。諸軍人馬,前一日於教場東列幕宿營。是日,三衙管軍與各軍統領將佐導駕乘馬至護聖步軍大教場亭,更御甲冑至灘上。皇帝登台,三衙起居畢,權主管殿前司王逵奏三司人馬齊,舉黃旗,諸軍呼拜者三。逵奏請從頭教。中軍鳴角,倒門角旗出營,馬步軍簇隊成,收鼓訖。連三鼓,馬軍上馬,步人撮起旗槍。四鼓舉白旗,中軍鼓聲旗應,變方陣為備敵之形。別高一鼓,步軍四向作禦敵之勢,且戰且前,馬軍出陳作戰鬥之勢。別高一鼓,各分歸地分。五鼓舉黃旗,變圓陣為自環內固之形。如前節次訖。三鼓舉赤旗,變銳陣,諸軍相屬,魚貫斜列,前利後張,為沖敵之形。亦依前節次訖。王逵奏人馬教絕,取旨。舉青旗,變放教直陣,收鼓訖,一金止。重鼓三,馬軍下馬,步人齪落旗槍,皆應規矩。帝大悅,犒賞倍之。士卒歡呼謝恩如儀。鳴角聲簇隊訖,放教拽隊。步人分東西引拽,馬軍交頭於御台下,隨隊呈試驍銳大刀武藝,繼而進呈車炮、火炮、煙槍。及赭山打圍射生,馬步軍統制官蕭鷓巴以所獲獐鹿等就御台下進獻,人馬拽絕。皇帝復御常服,乘馬至車子院,宣喚殿前司撥發官馬定遠、侯彥昌各賜馬一匹,彥昌仍自準備將特升副將。進御酒,上謂王逵曰:"今日教閱,進止分合,軍律整肅,皆卿之力也。"逵奏:"陛下神武,四海共知。六師軍容,孰敢不肅!"時賜酒俱以十分,逵奏以軍馬事不敢飲,帝曰:"少飲之。"親減大半。飲畢,謝恩退。又宣問主管侍衛馬軍司李舜舉:"今日按閱之兵,比向時所用之師何如?"舜舉奏曰:"今日所治之兵,皆陛下平時躬親訓練,撫以深恩,賜之重賞,忠勇百倍,非昔日可比。"其儀:皇帝至祥曦殿,行門、禁衛等並戎服迎駕常起居。皇帝至,知閣門官以下並戎服常起居,訖。皇帝乘馬出,從駕官從駕至候潮門外大教場御幄殿下馬,入幄更衣訖,皇帝被金甲出幄,行門、禁衛等迎駕,奏萬福。皇帝乘馬至教場台下馬,升台入幄。從駕官宰執、親王、使相、正任知閣、御帶、環衛官升台,於幄殿分東西相向立。管軍並令全裝衣甲帶御器械執骨朵升台,於幄殿指南面西立,俟入內官喝排立。皇帝出幄,行門、禁衛等迎駕,奏萬福。皇帝出,閣門分引殿前馬步三司統制、統領官常起居訖。次三司將佐以下,聽鼓聲常起居。次殿帥執骨朵赴御坐前,奏教直陣。俟教閱畢,再赴御坐前奏教圓陣。俟教閱畢,再赴御坐前奏教銳陣。俟教閱畢,再赴御坐前奏教閱畢,歸侍立。內侍傳旨與殿前太尉某,諸軍謝恩承旨訖,轉與撥發官引三司統制、統領、將佐再拜謝恩訖,各歸本軍。皇帝起,入幄更衣訖,皇帝出幄。皇帝坐,舍人引宰執墪後立,俟進御茶床。舍人贊就坐,宰執躬身應喏訖,直身立,就坐。進第一盞酒,起立墪後,俟皇帝飲酒訖,舍人贊就坐,躬身應喏訖,直身立。俟宰執酒至,接盞飲酒訖,盞付殿侍。次舍人贊食,並如儀。至第四盞,傳旨宣勸訖,御藥傳旨不拜,舍人承旨贊不拜,贊就坐。第五盞宣勸如第四盞儀。酒食畢,舉御茶床。舍人分引宰執於幄殿重行立,御藥傳旨不拜,舍人承旨訖,揖宰執躬身贊不拜,各祗候直身立,降踏道歸幕次。皇帝起,乘馬至車子院下馬。皇帝出幄,至車子院門樓上,出賜親王酒,再拜謝訖;次賜使相、正任並管軍,知閣、御帶、環衛官酒訖;逐班再拜謝,訖,依舊相向立。次親王執盞進皇帝酒,皇帝飲酒訖,一班再拜謝,訖;俟皇帝觀畢,起,降車子院門樓歸幄。親王以下退,皇帝乘馬出車子院門,行門、禁衛等迎駕,奏萬福。皇帝乘馬至候潮門外大教場,應從駕官並戎服乘馬從駕回。皇帝乘馬入和寧門,至祥曦殿上下馬還宮。余仿此。
chún xī sì nián shí èr yuè, dà yuè yú máo tān. shí nián shí yī yuè, dà yuè yú lóng shān. shí liù nián shí yuè, dà yuè yú chéng nán dà jiào chǎng. bìng rú shàng yí. qìng yuán yuán nián shí yuè, yǐ zài liàng àn, lìng zǎi zhí yú dà jiào chǎng jiào yuè. èr nián shí yuè, dà yuè yú máo tān. jiā tài èr nián shí èr yuè, xìng hòu cháo mén wài jiào chǎng dà yuè. duān píng èr nián sì yuè dà yuè, yǐ shí shǔ, bù jí xíng.
淳熙四年十二月,大閱於茅灘。十年十一月,大閱於龍山。十六年十月,大閱於城南大教場。並如上儀。慶元元年十月,以在諒闇,令宰執於大教場教閱。二年十月,大閱於茅灘。嘉泰二年十二月,幸候潮門外教場大閱。端平二年四月大閱,以時暑,不及行。
shòu xiáng xiàn fú. tài zǔ píng shǔ, mèng chǎng jiàng, zhào yǒu sī yuē qián dài yí zhì wèi shòu xiáng lǐ. chǎng zhì qián yī rì, shè yù zuò zhàng wèi yú chóng yuán diàn, rú yuán huì yí. zhì rì, dà chén mǎ bù zhū jūn yú tiān jiē zuǒ yòu, shè chǎng jí qí guān shǔ sù àn xí rù yú míng dé mén wài, biǎo àn yú héng jiē běi. tōng shì shè rén yǐn chǎng jí qí guān shǔ sù fú shā mào běi xiàng xù lì. chǎng guì fèng biǎo shòu gé mén shǐ, fù wèi dài mìng. biǎo zhì yù qián, shì chén dú qì, gé mén shǐ chéng zhǐ chū. chǎng děng fǔ fú. tōng shì shè rén yē chǎng qǐ, guān shǔ yì qǐ, xuān zhì shì zuì, chǎng děng zài bài hū wàn suì. yī kù shǐ dǎo suǒ cì xí yì guān dài chén yú qián, chǎng děng yòu zài bài guì shòu, gǎi fú chéng mǎ, zhì shēng lóng mén xià mǎ, guān shǔ zhì qǐ yùn mén xià mǎ, jiù cì. dì cháng fú shēng zuò, bǎi guān xiān rù qǐ jū, bān lì. gé mén shǐ yǐn chǎng děng rù, wǔ dǎo bài xiè. zhào chǎng shēng diàn, gé mén shǐ yǐn zì dōng jiē shēng, xuān fǔ shǐ chéng zhǐ ān fǔ zhī. chǎng zhì yù zuò qián, gōng chéng wèn qì, hái wèi, yǔ guān shǔ wǔ dǎo chū. zhōng shū lǜ bǎi guān chēng hè, suì yàn jìn chén jí chǎng yú dà míng diàn.
受降獻俘。太祖平蜀,孟昶降,詔有司約前代儀制為受降禮。昶至前一日,設御坐仗衛於崇元殿,如元會儀。至日,大陳馬步諸軍於天街左右,設昶及其官屬素案席褥於明德門外,表案於橫街北。通事舍人引昶及其官屬素服紗帽北向序立。昶跪奉表授閣門使,復位待命。表至御前,侍臣讀訖,閣門使承旨出。昶等俯伏。通事舍人掖昶起,官屬亦起,宣制釋罪,昶等再拜呼萬歲。衣庫使導所賜襲衣、冠帶陳於前,昶等又再拜跪受,改服乘馬,至升龍門下馬,官屬至啟運門下馬,就次。帝常服升坐,百官先入起居,班立。閣門使引昶等入,舞蹈拜謝。召昶升殿,閣門使引自東階升,宣撫使承旨安撫之。昶至御坐前,躬承問訖,還位,與官屬舞蹈出。中書率百官稱賀,遂宴近臣及昶於大明殿。
lǐng nán píng, liú chǎng jiù qín, zhào yǒu sī zhuàn xiàn fú lǐ. chǎng zhì, shàng yù míng dé mén, liè zhàng wèi, zhū jūn bǎi guān cháng fú bān lóu qián. bié shè xiàn fú wèi yú dōng xī jiē zhī nán, běi xiàng qí jiāng xiào wèi yú xiàn fú wèi qián, běi shàng xī xiàng. yǒu sī lǜ wǔ shì xì chǎng děng bái liàn, lù bù qián yǐn. zhì tài miào xī nán mén, chǎng děng bìng xià mǎ, rù nán shén mén, běi xiàng xī shàng lì, jiān jiāng xiào guān cì nán lì. qí gào lǐ bì, yú xī nán mén chū, chéng mǎ yā zhì tài shè, rú shàng yí. nǎi yā zhì lóu nán yù lù zhī xī, xià mǎ lì qí. xiàn fú jiāng xiào, róng fú dài dāo. shè shì zhōng bǎn zòu zhōng yán, bǎi guān bān dìng bǎn zòu wài bàn, dì cháng fú yù zuò. bǎi guān wǔ dǎo qǐ jū bì, tōng shì shè rén yǐn chǎng jiù xiàn fú wèi, jiāng xiào děng yì lóu qián wǔ dǎo qì, cì yǐn lù bù àn yì lóu qián běi xiàng, xuān fù zhōng shū mén xià, rú xuān zhì yí. tōng shì shè rén guì shòu lù bù, zhuǎn shòu zhōng shū, mén xià zhuǎn shòu shè bīng bù shàng shū. cì shè xíng bù shàng shū yì lóu qián guì zòu yǐ suǒ xiàn fú fù yǒu sī. shàng zhào chǎng jié zé, chǎng fú dì dài zuì. zhào zhū qí chén gōng chéng shū děng, tè shì chǎng fù yǔ qí dì bǎo xìng děng zuì, réng cì xí yì guān dài xuē hù qì bì ān mǎ, gè fú qí fú liè xiè lóu xià. bǎi guān chēng hè bì, fàng zhàng rú yí.
嶺南平,劉鋹就擒,詔有司撰獻俘禮。鋹至,上御明德門,列仗衛,諸軍、百官常服班樓前。別設獻俘位於東西街之南,北向;其將校位於獻俘位前,北上西向。有司率武士系鋹等白練,露布前引。至太廟西南門,鋹等並下馬,入南神門,北向西上立,監將校官次南立。俟告禮畢,於西南門出,乘馬押至太社,如上儀。乃押至樓南御路之西,下馬立俟。獻俘將校,戎服帶刀。攝侍中版奏中嚴,百官班定;版奏外辦,帝常服御坐。百官舞蹈起居畢,通事舍人引鋹就獻俘位,將校等詣樓前舞蹈訖,次引露布案詣樓前北向,宣付中書、門下,如宣制儀。通事舍人跪受露布,轉授中書,門下轉授攝兵部尚書。次攝刑部尚書詣樓前跪奏以所獻俘付有司。上召鋹詰責,鋹伏地待罪。詔誅其臣龔澄樞等,特釋鋹縛與其弟保興等罪,仍賜襲衣、冠帶、靴笏、器幣、鞍馬,各服其服列謝樓下。百官稱賀畢,放仗如儀。
nán táng píng, dì yù míng dé mén, lù bù yǐn lǐ yù jí qí zǐ dì guān shǔ sù fú dài zuì. chū, yǒu sī qǐng rú xiàn liú chǎng. dì yǐ yù fèng zhēng shuò, fēi ruò chǎng jù mìng, qǐn lù bù fú xuān, qiǎn gé mén shǐ chéng zhì shì zhī.
南唐平,帝御明德門,露布引李煜及其子弟官屬素服待罪。初,有司請如獻劉鋹。帝以煜奉正朔,非若鋹拒命,寢露布弗宣,遣閣門使承制釋之。
tài zōng zhēng tài yuán, liú jì yuán jiàng, dì xìng chéng běi, chén bīng wèi, zhāng lè, yàn cóng chén yú chéng tái. jì yuán shuài guān shǔ sù fú tái xià. qiǎn gé mén shǐ xuān zhì shì zuì, zhào jì yuán qīn láo zhī. cóng chén yì xíng gōng chēng hè. shí yǐ zài jūn zhōng, gù bù bèi lǐ. jì yuán zhì jīng shī, zhào gào xiàn tài miào. qián yī rì, suǒ sī chén shè rú cháng gào miào yí. gào rì lí míng, bó shì yǐn tài wèi jiù wèi, tōng shì shè rén yǐn jì yuán xī jiē xià dōng xiàng lì, qí guān shǔ chóng xíng lì. zàn zhě zàn tài wèi zài bài qì, bó shì yǐn jiù guàn jué rú cháng yí, yì dōng jiē jiě jiàn tuō xì, shēng dì yī shì jìn diàn, zài bài, tài zhù guì dú zhù wén qì, yòu zài bài. tōng shì shè rén yǐn jì yuán jí guān shǔ yì shì qián xī jiē xià běi xiàng lì, shè rén zàn yún:" huáng dì qīn zhēng, shōu fù hé dōng, wěi zhǔ liú jì yuán jí wěi mìng guān jiàn." zàn zhě yuē zài bài, bài qì tuì wèi. cì zhì dì èr dì sān dì sì dì wǔ shì, jiē rú dì yī shì. bó shì yǐn tài wèi jiàng jiē, pèi jiàn nà lǚ fù wèi, zàn zhě yuē zài bài, tài wèi yǔ jì yuán děng jiē zài bài, tuì. fén zhù bǎn yú zhāi fāng. jì yuán jì mìng yǐ guān, gù bù chēng fú yān.
太宗征太原,劉繼元降,帝幸城北,陳兵衛,張樂,宴從臣於城台。繼元帥官屬素服台下。遣閣門使宣制釋罪,召繼元親勞之。從臣詣行宮稱賀。時以在軍中,故不備禮。繼元至京師,詔告獻太廟。前一日,所司陳設如常告廟儀。告日黎明,博士引太尉就位,通事舍人引繼元西階下東向立,其官屬重行立。贊者贊太尉再拜訖,博士引就盥爵如常儀,詣東階解劍脫舄,升第一室進奠,再拜,太祝跪讀祝文訖,又再拜。通事舍人引繼元及官屬詣室前西階下北向立,舍人贊云:"皇帝親征,收復河東,偽主劉繼元及偽命官見。"贊者曰再拜,拜訖退位。次至第二、第三、第四、第五室,皆如第一室。博士引太尉降階,佩劍納履復位,贊者曰再拜,太尉與繼元等皆再拜,退。焚祝版於齋坊。繼元既命以官,故不稱俘焉。
yuán fú èr nián, xī fān wáng lǒng zā miǎo chuān shǒu lǐng xiā zhēng děng jiàng, zhào jù yí zhù. yǐ shòu xiáng rì yù xuān dé mén, shè zhū bān zhí shàng sì jūn zhàng wèi, zhū jūn sù fú chén liè. jiàng zhě gè fú fān fú yǐ jiàn, shěn wèn qì, yǒu zhǐ fàng zuì, gè děng dì cì shǒu fú páo dài. bǎi guān chēng hè, ér zài yù zǐ chén diàn cì yàn huì. zhé zōng bēng, shū mì yuàn liú lǒng zā děng xī jīng tīng zhǐ. zhào bà yù lóu lì zhàng, dàn yǐn jiàn yú hòu diàn. lǒng zā yī bān, qì dān gōng zhǔ yī bān, xià guó huí gú gōng zhǔ cì zhī, xiā zhēng yī bān, biān sī bō jié bìng zú shǔ cì zhī. yīng zú shǔ shǒu lǐng gè cóng qí zhǎng, yǐ cì qǐ jū. sēng ní gōng zhǔ jiē fān fú fān bài. bìng cì guān fú, xiè qì, cì jiǔ zhuàn héng mén wài.
元符二年,西蕃王攏拶、邈川首領瞎征等降,詔具儀注。以受降日御宣德門,設諸班直、上四軍仗衛,諸軍素服陳列。降者各服蕃服以見,審問訖,有旨放罪,各等第賜首服袍帶。百官稱賀,而再御紫宸殿賜宴會。哲宗崩,樞密院留攏拶等西京聽旨。詔罷御樓立仗,但引見於後殿。攏拶一班,契丹公主一班,夏國、回鶻公主次之,瞎征一班,邊廝波結並族屬次之。應族屬首領各從其長,以次起居。僧尼公主皆蕃服蕃拜。並賜冠服,謝訖,賜酒饌橫門外。
zhèng hé chū, yì lǐ jú shàng shòu xiáng yí. huáng dì chéng yú shēng xuān dé mén lóu, jiàng yú zuò yù wò, bǎi guān yǔ jiàng wáng fān guān gè bān lóu xià, rú dà lǐ sì shè yí. dōng shàng gé mén yǐ hóng tāo dài bān qí pái yǐn shēng lóu, lóu shàng dōng shàng gé mén guān fù nèi shì chéng zhǐ suǒ shàn, shàn hé, dì jí yù zuò, lián juǎn. nèi shì yòu zàn shàn kāi, shì wèi rú cháng yí. zhū bān qīn cóng bìng lǐ wéi jiàng wáng rén děng yíng jià, zì zàn cháng qǐ jū. cì shè rén zàn zhí yí jiāng shì cháng qǐ jū. cì guǎn gàn jiàng wáng shǐ chén bìng suí xíng jiù fān guān cháng qǐ jū. cì lǐ zhí guān shè rén yǐn bǎi guān héng xíng běi xiàng, zàn zhě yuē bài, zài wèi guān jiē zài bài wǔ dǎo, sān chēng wàn suì, yòu zài bài. bān shǒu zòu shèng gōng wàn fú, yòu zài bài tuì, bǎi guān gè jiù dōng xī wèi. shè rén yǐn jiàng wáng fú běn guó yì guān yì lóu qián běi xiàng, nǚ fù shǎo xī lì, sēng yòu shǎo xī, ní lì yú hòu. rù nèi shěng guān yì yù zuò qián chéng zhǐ, chuán lóu shàng dōng shàng gé mén guān chéng zhǐ lù qì, yǐ hóng tiáo dài jiàng zhì lóu xià, dōng shàng gé mén guān chéng zhǐ tuì. jiàng wáng yǐ xià fǔ fú, dōng shàng gé mén guān zhì, lìng tōng shì shè rén yē zhī qǐ, shǒu lǐng yǐ xià jiē qǐ, jū gōng. gé mén xuān yǒu chì, jiàng wáng yǐ xià zài bài, sēng ní zhǐ gōng hū wàn suì. gé mén lù chì zhǐ fù guǎn gàn guān, jiàng wáng děng gōng tīng jié wèn. rú yǒu fù zòu, gé mén lù qì, réng yǐ hóng tāo dài yǐn shēng lóu. rú wú fù zòu, rù nèi shěng guān yì yù zuò chéng zhǐ, chuán lóu shàng gé mén guān chēng yǒu chì fàng zuì qì, shè rén zàn xiè ēn, jiàng wáng yǐ xià zài bài chēng wàn suì, fù xù lì. rù nèi shěng guān yì yù zuò chéng zhǐ, chuán lóu shàng gé mén guān chēng yǒu chì gè cì shǒu fú páo dài. lóu xià gé mén guān chéng zhǐ yǐn suǒ cì yán chuáng chén yú xī, shè rén xuān yuē yǒu chì, jiàng wáng yǐ xià zài bài jū gōng, shè rén chēng gè cì mǒu wù, cì wù bì, yòu zài bài chēng wàn suì. ruò cì guān jí zàn xiè zài bài, bìng guī cì yì suǒ cì fú. shè rén xiān yǐn jiàng wáng yǐ xià zhì shòu yáo jùn yǐ shàng dāng lóu qián běi xiàng dōng shàng lì, zàn zài bài, chēng wàn suì, yòu zài bài cì zàn fú guān pèi fù nǚ zài bài. men ní bié xiè, yǐn hái. cì zàn lóu shàng shì lì guān chēng hè zài bài, lǐ zhí guān, shè rén fēn yǐn bǎi guān héng xíng běi xiàng lì, zàn bài qì, bān shǒu shǎo qián, fǔ fú guì, chēng hè, qí cí zhōng shū suí shì zhuàn shù, hè qì, fù wèi. zài wèi zhě yòu zài bài wǔ dǎo, sān chēng wàn suì, yòu zài bài. dōng shàng gé mén guān jìn yì lóu qián chéng zhǐ, jiù bān shǒu xuān yuē yǒu zhì, zàn zhě yuē bài, zài wèi guān jiē zài bài, xuān dá, qí cí xué shì yuàn suí shì zhuàn shù, yòu zàn zài bài, sān chēng wàn suì, yòu zài bài. lóu shàng shū mì yuàn qián guì zòu, chēng mǒu guān chén mǒu yán, lǐ bì, nèi shì suǒ shàn, shàn hé lián chuí, dì jiàng zuò. nèi shì zàn shàn kāi, suǒ sī chéng zhǐ fàng zhàng, lóu xià biān míng, bǎi guān zài bài tuì.
政和初,議禮局上《受降儀》。皇帝乘輿升宣德門樓,降輿坐御幄,百官與降王、蕃官各班樓下,如大禮肆赦儀。東上閣門以紅絛袋班齊牌引升樓,樓上東上閣門官附內侍承旨索扇,扇合,帝即御坐,簾卷。內侍又贊扇開,侍衛如常儀。諸班親從並里圍降王人等迎駕,自贊常起居。次舍人贊執儀將士常起居。次管幹降王使臣並隨行舊蕃官常起居。次禮直官、舍人引百官橫行北向,贊者曰拜,在位官皆再拜舞蹈,三稱萬歲,又再拜。班首奏聖躬萬福,又再拜退,百官各就東西位。舍人引降王服本國衣冠詣樓前北向,女婦少西立,僧又少西,尼立於後。入內省官詣御坐前承旨,傳樓上東上閣門官承旨錄訖,以紅條袋降制樓下,東上閣門官承旨退。降王以下俯伏,東上閣門官至,令通事舍人掖之起,首領以下皆起,鞠躬。閣門宣有敕,降王以下再拜,僧尼止躬呼萬歲。閣門錄敕旨付管幹官,降王等躬聽詰問。如有復奏,閣門錄訖,仍以紅絛袋引升樓。如無復奏,入內省官詣御坐承旨,傳樓上閣門官稱有敕放罪訖,舍人贊謝恩,降王以下再拜稱萬歲,復序立。入內省官詣御坐承旨,傳樓上閣門官稱有敕各賜首服袍帶。樓下閣門官承旨引所賜檐床陳於西,舍人宣曰有敕,降王以下再拜鞠躬,舍人稱各賜某物,賜物畢,又再拜稱萬歲。若賜官、即贊謝再拜,並歸次易所賜服。舍人先引降王以下至授遙郡以上當樓前北向東上立,贊再拜,稱萬歲,又再拜;次贊服冠帔婦女再拜。們尼別謝,引還。次贊樓上侍立官稱賀再拜,禮直官,舍人分引百官橫行北向立,贊拜訖,班首少前,俯伏跪,稱賀,其詞中書隨事撰述,賀訖,復位。在位者又再拜舞蹈,三稱萬歲,又再拜。東上閣門官進詣樓前承旨,就班首宣曰有制,贊者曰拜,在位官皆再拜,宣答,其詞學士院隨事撰述,又贊再拜,三稱萬歲,又再拜。樓上樞密院前跪奏,稱某官臣某言,禮畢,內侍索扇,扇合簾垂,帝降坐。內侍贊扇開,所司承旨放仗,樓下鞭鳴,百官再拜退。
kāi xǐ sān nián sān yuè, sì chuān xuān fǔ fù shǐ ān bǐng hán nì chén wú xī shǒu bìng wéi zhì chuàng zào fǎ wù suǒ shòu jīn guó jiā fēng shǔ wáng zhào jí jīn yìn lái xiàn. sì yuè sān rì, lǐ bù tài cháng sì tiáo jù xiàn guó diǎn gù, qí nì xī shǒu hán zhì rì, lín ān fǔ chāi rén fáng shǒu, diàn qián sī chà jiǎ shì èr bǎi rén tóng dà lǐ sì guān jiān yǐn fù dōu táng shěn yàn. zòu xiàn tài miào bié miào chà jìn shàng zōng shì nán bān, zòu xiàn tài shè tài jì chà shì cóng guān. gè qián yī rì fù cí suǒ zhì zhāi, zhì rì xíng zòu xiàn zhī lǐ, dà lǐ sì diàn qián sī jì huì xíng lǐ shí kè, jiān yǐn shǒu hán shè zhì yǐ qí. zòu xiàn lǐ bì, xiāo yú shì sān rì, fù dà lǐ sì cáng yú kù.
開禧三年三月,四川宣撫副使安丙函逆臣吳曦首並違制創造法物、所受金國加封蜀王詔及金印來獻。四月三日,禮部太常寺條具獻馘典故,俟逆曦首函至日,臨安府差人防守,殿前司差甲士二百人同大理寺官監引赴都堂審驗。奏獻太廟、別廟差近上宗室南班,奏獻太社、太稷差侍從官。各前一日赴祠所致齋,至日行奏獻之禮,大理寺、殿前司計會行禮時刻,監引首函設置以俟。奏獻禮畢,梟於市三日,付大理寺藏於庫。
duān píng yuán nián, jīn wáng. sì yuè, jīng hú zhì zhì sī yǐ wán yán shǒu xù hán gǔ lái shàng, chà guān zòu gào zōng miào shè jì rú yí.
端平元年,金亡。四月,京湖制置司以完顏守緒函骨來上,差官奏告宗廟社稷如儀。
tián liè. tài zǔ jiàn lóng èr nián, shǐ xiào liè yú jìn jiāo. xiān chū jìn jūn wèi wéi chǎng, wǔ fāng yǐ zhì qín xì quǎn cóng. dì qīn shè zǒu tù sān, cóng guān gòng mǎ chēng hè. qí hòu duō yǐ qiū dōng huò zhēng yuè tián yú sì jiāo, cóng guān huò cì zhǎi páo nuǎn xuē, qīn wáng yǐ xià shè zhòng zhě cì yǐ mǎ.
田獵。太祖建隆二年,始校獵於近郊。先出禁軍為圍場,五坊以鷙禽細犬從。帝親射走兔三,從官貢馬稱賀。其後多以秋冬或正月田於四郊,從官或賜窄袍暖靴,親王以下射中者賜以馬。
tài zōng jiāng běi zhēng, yīn yuè wǔ liè jìn jiāo, yǐ duō dào liè hú tù zhě, mìng jìn zhī. yǒu wèi shì duó rén zhāng, dāng sǐ, dì yuē:" ruò shā zhī, hòu shì bì wèi wǒ zhòng shòu ér qīng rén." tè shì qí zuì. dì cháng yǐ là rì xiào liè, yù cóng chén yuē:" là rì chū shòu, yǐ shùn shí lìng, huǎn pèi cóng qín, shì fēi huāng yě." huí xìng jiǎng wǔ tái, zhāng lè, cì qún chén yǐn. qí hòu, liè xī jiāo, qīn shè zǒu tù wǔ. zhào yǐ gǔ zhě sōu shòu, yǐ suǒ huò zhī qín jiàn xiǎng zōng miào, ér qí lǐ jiǔ fèi, jīn kě fù zhī. suì wèi dìng shì. dì yǎ bù hǎo yì liè, zhào chú yǒu sī xíng lǐ wài, bà jìn diān yóu tián, wǔ fāng suǒ chù yīng quǎn bìng fàng zhī, zhū zhōu bù dé yǐ yīng lái xiàn. yǐ ér dìng nán jūn jié dù shǐ zhào bǎo zhōng xiàn gú yī, hào" hǎi dōng qīng", zhào hái cì zhī. là rì, dàn mìng zhū wáng lüè tián jìn jiāo, ér wǔ fāng zhī zhí fèi yǐ.
太宗將北征,因閱武獵近郊,以多盜獵狐兔者,命禁之。有衛士奪人獐,當死,帝曰:"若殺之,後世必謂我重獸而輕人。"特貰其罪。帝常以臘日校獵,諭從臣曰:"臘日出狩,以順時令,緩轡從禽,是非荒也。"回幸講武台,張樂,賜群臣飲。其後,獵西郊,親射走兔五。詔以古者蒐狩,以所獲之禽薦享宗廟,而其禮久廢,今可復之。遂為定式。帝雅不好弋獵,詔除有司行禮外,罷近甸游畋,五坊所畜鷹犬並放之,諸州不得以鷹來獻。已而定難軍節度使趙保忠獻鶻一,號"海東青",詔還賜之。臘日,但命諸王略畋近郊,而五坊之職廢矣。
zhēn zōng fù zhào jiào jùn suǒ yǎng yīng gú liàng liú shí yú, yǐ bèi zhū wáng cóng shí zhǎn lǐ. jìn wéi cǎo dì, xǔ mín gēng mù.
真宗復詔教駿所養鷹鶻量留十餘,以備諸王從時展禮。禁圍草地,許民耕牧。
zhì rén zōng shí, yán zhě yán xiào liè zhī zhì suǒ yǐ shùn shí lìng diào róng shì, qǐng xiū cǐ lǐ. yú shì zhào shū mì yuàn zòu dìng zhì dù. liè rì wǔ gǔ, dì yù nèi dōng mén, cì cóng guān jiǔ sān xíng, zòu jūn róng lè, xìng qióng lín yuàn mén, cì cóng guān shí. suì liè yú yáng cūn, yàn yú wò diàn, zòu jiào fāng lè. qiǎn shǐ yǐ suǒ huò chí jiàn tài miào. jì ér zhào fù lǎo lín wèn, cì yǐ yǐn shí chá juàn, jí wǔ fāng jūn shì yín juàn yǒu chà. zǎi xiàng jiǎ chāng cháo děng yuē:" bì xià zàn xìng jìn jiāo, shùn shí tián liè, qǔ xiān shā ér dēng miào zǔ, suǒ yǐ zhāo xiào dé yě jí gāo yuán ér yuè jūn shí, suǒ yǐ jiǎng wǔ shì yě wèn qí lǎo ér zhì yù, suǒ yǐ yǎng lǎo yě láo tián fū ér cì huì, suǒ yǐ quàn nóng yě. chéng yú yī chū, ér sì měi jiē jù. fú wàng xuān fù shǐ guǎn." cóng zhī. míng nián, fù liè yú chéng nán dōng hán cūn. zì yù jīn yuán qù niǎn chéng mǎ, fēn qí shì shù qiān wèi zuǒ yòu yì, jié yǐ gǔ qí. hé wéi chǎng jìng shí yú lǐ, bù duì xiāng yīng. dì àn pèi zhōng dào, qīn xié gōng shǐ, lǚ huò qín yān. shì shí, dào bàng jū rén huò chù hú tù fú zhì qū chǎng zhōng. dì wèi tián liè yǐ xùn wǔ shì, fēi zhuān suǒ huò yě, xī zòng zhī. miǎn wéi nèi mín tián yī suì zū, réng zhào fù lǎo láo wèn. qí hòu yǐ jiàn zhě duō, bà liè jìn diān. zì shì, zhōng jìng kāng bù fù jiǎng.
至仁宗時,言者言校獵之制所以順時令、調戎事,請修此禮。於是詔樞密院奏定製度。獵日五鼓,帝御內東門,賜從官酒三行,奏鈞容樂,幸瓊林苑門,賜從官食。遂獵於楊村,宴於幄殿,奏教坊樂。遣使以所獲馳薦太廟。既而召父老臨問,賜以飲食茶絹,及五坊軍士銀絹有差。宰相賈昌朝等曰:"陛下暫幸近郊,順時田獵,取鮮殺而登廟俎,所以昭孝德也;即高原而閱軍實,所以講武事也;問耆老而秩飫,所以養老也;勞田夫而賜惠,所以勸農也。乘輿一出,而四美皆具。伏望宣付史館。"從之。明年,復獵於城南東韓村。自玉津園去輦乘馬,分騎士數千為左右翼,節以鼓旗。合圍場徑十餘里,部隊相應。帝按轡中道,親挾弓矢,屢獲禽焉。是時,道傍居人或畜狐兔鳧雉驅場中。帝謂田獵以訓武事,非專所獲也,悉縱之。免圍內民田一歲租,仍召父老勞問。其後以諫者多,罷獵近甸。自是,終靖康不復講。
dǎ qiú, běn jūn zhōng xì. tài zōng lìng yǒu sī xiáng dìng qí yí. sān yuè, huì jū dà míng diàn. yǒu sī chú dì, shù mù dōng xī wèi qiú mén, gāo zhàng yú, shǒu kè jīn lóng, xià shī shí lián huá zuò, jiā yǐ cǎi huì. zuǒ yòu fēn péng zhǔ zhī, yǐ chéng zhǐ èr rén shǒu mén, wèi shì èr rén chí xiǎo hóng qí chàng chóu, yù lóng guān jǐn xiù yī chí gē shū bàng, zhōu wèi qiú chǎng. diàn jiē xià, dōng xī jiàn rì yuè qí. jiào fāng shè guī zī bù gǔ lè yú liǎng láng, gǔ gè wǔ. yòu yú dōng xī qiú mén qí xià gè shè gǔ wǔ. gé mén yù dìng fēn péng zhuàng qǔ cái. qīn wáng jìn chén jié dù guān chá fáng yù tuán liàn shǐ cì shǐ fù mǎ dū wèi zhū sī shǐ fù shǐ gòng fèng guān diàn zhí xī yù. qí liǎng péng guān, zōng shì jié dù yǐ xià fú yì sè xiù yī, zuǒ péng huáng yī lán yòu péng zǐ yī lán dǎ qiú gòng fèng guān zuǒ péng fú zǐ xiù, yòu péng fú fēi xiù, wū pí xuē, guàn yǐ huá chā jiǎo zhé shàng jīn. tiān jiù yuàn gōng xún xí mǎ bìng ān lēi. dì chéng mǎ chū, jiào fāng dà hé liáng zhōu qū, zhū sī shǐ yǐ xià qián dǎo, cóng chén fèng yíng. jì yù diàn, qún chén xiè, xuān zhào yǐ cì shàng mǎ, mǎ jiē jié wěi, fēn péng zì liǎng xiāng rù, xù lì yú xī xiāng. dì chéng mǎ dāng tíng xī nán zhù. nèi shì fā jīn hé, chū zhū qī qiú zhì diàn qián. tōng shì shè rén zòu yún: yù péng dǎ dōng mén. dì jī qiú, jiào fāng zuò lè zòu gǔ. qiú jì dù, zhǎn qí wū zhēng zhǐ gǔ. dì huí mǎ, cóng chén fèng shāng shàng shòu, gòng wù yǐ hè. cì jiǔ, jí liè bài, yǐn bì shàng mǎ. dì zài jī zhī, shǐ mìng zhū wáng dà chén chí mǎ zhēng jī. qí xià léi gǔ. jiāng jí mén, zhú xiāng jí gǔ. qiú dù, shā gǔ sān tòng. qiú mén liǎng páng zhì xiù qí èr shí sì, ér shè xū jià yú diàn dōng xī jiē xià. měi péng dé chóu, jì chā yī qí jià shàng yǐ shí zhī. dì dé chóu, lè shǎo zhǐ, cóng guān hū wàn suì. qún chén dé chóu zé chàng hǎo, dé chóu zhě xià mǎ chēng xiè. fán sān chóu bì, nǎi yù diàn zhào cóng chén yǐn. yòu yǒu bù jī zhě chéng lǘ luó jī zhě, shí lìng gòng fèng zhě péng xì yǐ wèi lè yún.
打球,本軍中戲。太宗令有司詳定其儀。三月,會鞠大明殿。有司除地,豎木東西為球門,高丈余,首刻金龍,下施石蓮華坐,加以采繢。左右分朋主之,以承旨二人守門,衛士二人持小紅旗唱籌,御龍官錦繡衣持哥舒棒,周衛球場。殿階下,東西建日月旗。教坊設龜茲部鼓樂於兩廊,鼓各五。又於東西球門旗下各設鼓五。閣門豫定分朋狀取裁。親王、近臣、節度觀察防禦團練使、刺史、駙馬都尉、諸司使副使、供奉官、殿直悉預。其兩朋官,宗室、節度以下服異色繡衣,左朋黃衤蘭;右朋紫衤蘭打球供奉官左朋服紫繡,右朋服緋繡,烏皮靴,冠以華插腳折上巾。天廄院供馴習馬並鞍勒。帝乘馬出,教坊大合《涼州曲》,諸司使以下前導,從臣奉迎。既御殿,群臣謝,宣召以次上馬,馬皆結尾,分朋自兩廂入,序立於西廂。帝乘馬當庭西南駐。內侍發金合,出朱漆球擲殿前。通事舍人奏云:御朋打東門。帝擊球,教坊作樂奏鼓。球既度,颭旗、嗚鉦、止鼓。帝回馬,從臣奉觴上壽,貢物以賀。賜酒,即列拜,飲畢上馬。帝再擊之,始命諸王大臣馳馬爭擊。旗下擂鼓。將及門,逐廂急鼓。球度,殺鼓三通。球門兩旁置繡旗二十四,而設虛架於殿東西階下。每朋得籌,既插一旗架上以識之。帝得籌,樂少止,從官呼萬歲。群臣得籌則唱好,得籌者下馬稱謝。凡三籌畢,乃御殿召從臣飲。又有步擊者、乘驢騾擊者,時令供奉者朋戲以為樂雲。
jiù rì fá gǔ. jiàn lóng yuán nián, sī tiān jiān yán rì shí wǔ yuè shuò, qǐng yǎn cáng gē bīng kǎi zhòu. shì xià yǒu sī, yǒu sī qǐng huáng dì bì zhèng diàn, sù fú, bǎi guān gè shǒu běn sī, qiǎn guān yòng shēng tài shè rú gù shì. jǐng dé sì nián wǔ yuè shuò, rì shí. shàng bì zhèng diàn bù shì shì.
救日伐鼓。建隆元年,司天監言日食五月朔,請掩藏戈兵鎧胄。事下有司,有司請皇帝避正殿,素服,百官各守本司,遣官用牲太社如故事。景德四年五月朔,日食。上避正殿不視事。
zhì hé yuán nián sì yuè shuò, rì shí, jì nèi jiàng dé yīn: gǎi yuán, yì fú, bì zhèng diàn, jiǎn shàn. bǎi guān yì dōng shàng gé mén bài biǎo qǐng yù zhèng diàn, fù cháng shàn. sān biǎo nǎi cóng. zhì rì, qiǎn guān sì tài shè, ér yīn yǔ yǐ léi, zhì shēn, nǎi jiàn shí, jiǔ fēn zhī yú. bǎi guān chēng hè. xiān shì huáng yòu chū, yǐ rì shí sān cháo bù shòu hè, bǎi guān bài biǎo. jiā yòu sì nián, zhào zhēng dàn rì shí wú bài biǎo, zì shí èr yuè èr shí yī rì bù yù qián diàn, jiǎn cháng shàn, yàn liáo shǐ bà zuò lè. zhì rì, réng qiǎn guān sì tài shè. bǎi guān sān biǎo, nǎi yù zhèng diàn, fù shàn. liù nián liù yuè shuò rì shí, zhào lǐ guān yàn xiáng diǎn gù. huáng dì sù fú, bù yù zhèng diàn, wú shì shì, bǎi guān fèi wù shǒu sī. hé shuò qián èr rì, jiāo shè lìng jí mén pū shǒu sì mén, xún mén jiān chá gǔ chuī lìng lǜ gōng rén rú fāng sè zhí huī yóu, fēn zhì sì mén wū xià. lóng shé gǔ suí shè yú zuǒ dōng mén zhě lì běi shú nán miàn, nán mén zhě lì dōng shú xī miàn, xī mén zhě lì nán shú běi miàn, běi mén zhě lì xī shú dōng miàn. duì zhèng yī rén zhí dāo, lǜ wèi shì wǔ rén zhí wǔ bīng zhī qì, lì gǔ wài. máo chù dōng, jǐ chù nán, fǔ yuè zài xī, shuò zài běi. jiāo shè lìng lì máo zàn yú tán, sì yú yíng zhū sī shéng sān zā. yòu yú běi shè huáng huī, lóng shé gǔ yī cì zhī, gōng yī shǐ sì cì zhī. zhū bīng gǔ jù jìng lì, qí sī tiān jiān gào rì yǒu biàn, gōng jǔ huī, nǎi fá gǔ jì gào guān xíng shì, tài zhù dú wén, qí cí yǐ zé yīn zhù yáng zhī yì. sī tiān guān chēng zhǐ, nǎi bà gǔ. rú wù huì bù jiàn, jí bù fá gǔ, zì shì, rì yǒu shí zhī, jiē rú qí zhì.
至和元年四月朔,日食,既內降德音:改元,易服,避正殿,減膳。百官詣東上閣門拜表請御正殿,復常膳。三表乃從。至日,遣官祀太社,而陰雨以雷,至申,乃見食,九分之餘。百官稱賀。先是皇祐初,以日食三朝不受賀,百官拜表。嘉祐四年,詔正旦日食毋拜表,自十二月二十一日不御前殿,減常膳,宴遼使罷作樂。至日,仍遣官祀太社。百官三表,乃御正殿,復膳。六年六月朔日食,詔禮官驗詳典故。皇帝素服,不御正殿,毋視事,百官廢務守司。合朔前二日,郊社令及門仆守四門,巡門監察鼓吹令率工人如方色執麾斿,分置四門屋下。龍蛇鼓隨設於左東門者立北塾南面,南門者立東塾西面,西門者立南塾北面,北門者立西塾東面。隊正一人執刀,率衛士五人執五兵之器,立鼓外。矛處東,戟處南,斧鉞在西,槊在北。郊社令立〈矛贊〉於壇,四隅縈朱絲繩三匝。又於北設黃麾,龍蛇鼓一次之,弓一、矢四次之。諸兵鼓俱靜立,俟司天監告日有變,工舉麾,乃伐鼓;祭告官行事,太祝讀文,其詞以責陰助陽之意。司天官稱止,乃罷鼓。如霧晦不見,即不伐鼓,自是,日有食之,皆如其制。
zhì píng sì nián, zhào:" gǔ zhě rì shí, bǎi sī shǒu zhí, gài suǒ yǐ zhī tiān jiè ér bèi fēi cháng, jīn dú què zhī, shén fēi wáng zhě xiǎo xīn yín wèi zhī dào. kě lìng zhōng shū yì jǔ xíng." xī níng liù nián sì yuè shuò, rì shí, zhào yì fú bì diàn jiǎn shàn rú gù shì. jiàng tiān xià sǐ xíng, shì liú yǐ xià zuì.
治平四年,詔:"古者日食,百司守職,蓋所以祗天戒而備非常,今獨闕之,甚非王者小心寅畏之道。可令中書議舉行。"熙寧六年四月朔,日食,詔易服、避殿、減膳如故事。降天下死刑,釋流以下罪。
zhèng hé shàng hé shuò fá gǔ yí: yǒu sī chén shè tài shè yù bì biān dòu rú yí. shè zhī sì mén, jí tán xià jìn běi, gè zhì gǔ yī, bìng zhí huī yóu, gè yī qí fāng sè. tán xià lì huáng huī, huī gàng shí chǐ, yóu bā chǐ. jì gào rì, yú shí qián, tài guān lìng shuài qí shǔ shí zhuàn jù bì, guāng lù qīng diǎn shì cì yǐn jiān chá yù shǐ fèng lǐ láng tài zhù tài guān lìng xiān rù jiù wèi, cì yǐn gào guān jiù wèi, jiē zài bài cì yǐn yù shǐ fèng lǐ láng tài zhù shēng, jiù wèi. tài guān lìng jiù zhuó zūn suǒ, gào guān guàn xǐ, yì tài shè sān shàng xiāng, diàn bì yù, zài bài fù wèi. shǎo qǐng, yǐn gào guān zài guàn xǐ, zhí jué sān jì jiǔ, diàn jué, fǔ fú xìng, shǎo lì, yǐn tài zhù yì shén wèi qián guì dú zhù wén. gào guān zài bài tuì, fá gǔ. qí rì shí qián, tài shǐ guān yī yuán lì tán xià shì rì. gǔ chuī lìng lǜ gōng shí rén, rú sè fú fēn lì gǔ zuǒ yòu yǐ qí. tài shǐ chēng rì yǒu biàn, gōng qí fá gǔ. míng fù, tài shǐ chēng zhǐ, nǎi bà gǔ. qí rì fèi wù, ér bǎi sī gè shǒu qí zhí rú jiù yí.
政和上《合朔伐鼓儀》:有司陳設太社玉幣籩豆如儀。社之四門,及壇下近北,各置鼓一,並植麾斿,各依其方色。壇下立黃麾,麾槓十尺,斿八尺。祭告日,於時前,太官令帥其屬實饌具畢,光祿卿點視;次引監察御史、奉禮郎、太祝、太官令先入就位,次引告官就位,皆再拜;次引御史、奉禮郎、太祝升,就位。太官令就酌尊所,告官盥洗,詣太社三上香,奠幣玉,再拜復位。少頃,引告官再盥洗,執爵三祭酒,奠爵,俯伏興,少立,引太祝詣神位前跪讀祝文。告官再拜退,伐鼓。其日時前,太史官一員立壇下視日。鼓吹令率工十人,如色服分立鼓左右以俟。太史稱日有變,工齊伐鼓。明復,太史稱止,乃罷鼓。其日廢務,而百司各守其職如舊儀。