lǐ èr shí sì jūn lǐ
◎礼二十四(军礼)
mà jì yuè wǔ shòu xiáng xiàn fú tián liè dǎ qiú jiù rì fá gǔ
○祃祭 阅武 受降 献俘 田猎 打球 救日伐鼓
mà, shī jì yě, yí jū jūn lǐ zhī shǒu. jiǎng wǔ cì zhī, shòu xiáng xiàn fú yòu cì zhī. tián liè yǐ xià, yì gè yǐ lèi fù yān.
祃,师祭也,宜居军礼之首。讲武次之,受降、献俘又次之。田猎以下,亦各以类附焉。
jūn qián dà qí yuē yá, shī chū bì jì, wèi zhī mà. hòu wèi chū shī, yòu jiàn dào tóu qí shàng. tài zōng zhēng hé dōng, chū jīng qián yī rì, qiǎn yòu zàn shàn dài fū pān shèn xiū chū jiāo, yòng shǎo láo yī jì chī yóu mà yá qiǎn zhù zuò zuǒ láng lǐ jù yuán jí běi jiāo wàng qì tán yòng xiāng liǔ zhī dēng yóu rǔ zhōu sū mì bǐng guǒ, jì běi fāng tiān wáng.
军前大旗曰牙,师出必祭,谓之祃。后魏出师,又建纛头旗上。太宗征河东,出京前一日,遣右赞善大夫潘慎修出郊,用少牢一祭蚩尤、祃牙;遣著作佐郎李巨源即北郊望气坛用香、柳枝、灯油、乳粥、酥蜜饼、果,祭北方天王。
xián píng zhōng, zhào tài cháng lǐ yuàn dìng mà yí. suǒ sī chú dì wèi tán, liǎng wěi rào yǐ qīng shéng, zhāng wò yì, zhì jūn yá liù dào wèi bǎn. bǎn fāng qī cùn, hòu hé sān fēn. jì yòng gāng rì, jù zhuàn. shēng yòng dà láo, yǐ yáng shǐ dài. qí bì zhǎng yī zhàng bā chǐ, jūn yá yǐ bái, liù dào yǐ zào. dōu bù shǔ chū xiàn, fù dōu bù shǔ yà xiàn, bù shǔ sān xiàn, jiē róng fú, qīng zhāi yī xiǔ. jiàng xiào péi wèi. lǐ bì fén bì, xìn gǔ yǐ yī láo. yòu zé rì jì mǎ zǔ mǎ shè.
咸平中,诏太常礼院定祃仪。所司除地为坛,两壝绕以青绳,张幄帟,置军牙、六纛位版。版方七寸,厚和三分。祭用刚日,具馔。牲用大牢,以羊豕代。其币长一丈八尺,军牙以白,六纛以皂。都部署初献,副都部署亚献,部署三献,皆戎服,清斋一宿。将校陪位。礼毕焚币,衅鼓以一牢。又择日祭马祖、马社。
yuè wǔ, réng qián dài zhì. tài zǔ tài zōng zhēng fá sì fāng, qīn jiǎng wǔ shì, gù bù jìn yòng dìng yí, yì bù cháng qí chù. záo jiǎng wǔ chí zhū míng mén wài yǐ xí shuǐ zhàn. fù zhù jiǎng wǔ tái chéng xī yáng cūn, qiū jiǔ yuè dà yuè, yǔ cóng chén dēng tái guān yān.
阅武,仍前代制。太祖、太宗征伐四方,亲讲武事,故不尽用定仪,亦不常其处。凿讲武池朱明门外以习水战。复筑讲武台城西杨村,秋九月大阅,与从臣登台观焉。
zhēn zōng zhào yǒu sī zé dì hán huī mén wài zhī dōng wǔ cūn wèi guǎng chǎng, féng gāo wèi tái, tái shàng shè wū, gòu xíng gōng. qí yè sān gǔ, diàn qián shì wèi mǎ bù zhū jūn fèn chū zhū mén. jí dàn, dì chéng mǎ, cóng guān bìng róng fú, cì yǐ zhǎi páo. zhì xíng gōng, zhū jūn zhèn tái qián, zuǒ yòu xiāng xiàng, bù qí jiāo shǔ gèn èr shí lǐ, zhū bān wèi shì yì cóng yú hòu. yǒu sī zòu chéng liè, dì shēng tái dōng xiàng, yù róng zhàng, zhào cóng chén zuò guān zhī. diàn qián dōu zhǐ huī shǐ wáng chāo zhí wǔ fāng qí yǐ jié jìn tuì, yòu yú liǎng zhèn zhōng qǐ hòu tái xiāng wàng, shǐ rén zhí qí rú tái shàng zhī shù yǐ xiāng yìng. chū jǔ huáng qí, zhū jūn lǚ bài. jǔ chì qí zé qí jìn, jǔ qīng qí zé bù jìn. měi qí dòng zé gǔ xiè shì zào, shēng zhèn bǎi lǐ wài, jiē sān tiāo nǎi tuì. cì jǔ bái qí, zhū jūn fù zài bài, hū wàn suì. yǒu sī zòu zhèn jiān ér zhěng, shì yǒng ér lì, yù zài jǔ, zhào zhǐ zhī, suì jǔ hēi qí yǐ zhèn lǚ. jūn yú zuǒ zhě lüè yòu zhèn yǐ huán, yóu tái qián chū xī běi yú jūn yú yòu zhě lüè zuǒ zhèn yǐ huán, yóu tái qián chū xī nán yú, bìng kǎi xuán yǐ tuì. nǎi zhào cóng chén yàn, jiào fāng zòu yuè. huí yù dōng huá mén, yuè zhū jūn hái yíng, jūn róng zòu yuè yú lóu xià, fù zhào cóng chén zuò, cì yǐn. míng rì, yòu cì jìn chén yǐn yú zhōng shū, zhū jūn jiàng xiào yǐn yú yíng zhōng, nèi zhí yǐn yú jūn qì kù, zhū bān wèi shì yǐn yú diàn mén wài.
真宗诏有司择地含辉门外之东武村为广场,冯高为台,台上设屋,构行宫。其夜三鼓,殿前、侍卫马步诸军分出诸门。诘旦,帝乘马,从官并戎服,赐以窄袍。至行宫,诸军阵台前,左右相向,步骑交属亘二十里,诸班卫士翼从于后。有司奏成列,帝升台东向,御戎帐,召从臣坐观之。殿前都指挥使王超执五方旗以节进退,又于两阵中起候台相望,使人执旗如台上之数以相应。初举黄旗,诸军旅拜。举赤旗则骑进,举青旗则步进。每旗动则鼓駴士噪,声震百里外,皆三挑乃退。次举白旗,诸军复再拜,呼万岁。有司奏阵坚而整,士勇而厉,欲再举,诏止之,遂举黑旗以振旅。军于左者略右阵以还,由台前出西北隅;军于右者略左阵以还,由台前出西南隅,并凯旋以退。乃召从臣宴,教坊奏乐。回御东华门,阅诸军还营,钧容奏乐于楼下,复召从臣坐,赐饮。明日,又赐近臣饮于中书,诸军将校饮于营中,内职饮于军器库,诸班卫士饮于殿门外。
shén zōng yuè zuǒ cáng kù fù shǐ jiān bīn suǒ jiào pái shǒu yú chóng zhèng diàn, nǎi mìng diàn qián bù jūn sī zé xiāo jiàn zhě yī fǎ jiào xí. zì shì, yíng tún jí gèng shù zhū jūn jī diān sān lù mín bīng jiē suí jì yì zhào jiàn qīn yuè yān. fán yuè shì jìn wèi shù jūn mín bīng, zǒng lǜ dì qí jīng cū, cì yǐ jīn bó ér chāo děng gāo zhě, zhì mìng wèi lì xuǎn guān, qí diǎn lǐng zhě yōu jiā zhí zhì. jīng yuán jīng lüè cài tǐng yì xí zhū jiàng jūn mǎ, diǎn yuè zhōu xī, duì wǔ yǒu fǎ, rù wèi shū mì fù shǐ, yīn yán yú shàng ér yǐn shì zhī. jiù yǐ qī jūn yíng zhèn xiào shì, ér fēn shù bù qí, qián hòu dǐ wǔ. mìng xiào shì guān cǎi duō dìng wèi bā jūn fǎ. jí jūn fǎ chéng, bān xíng zhū lù. jì yòu dìng jiǔ jūn fǎ, yǐ yī jūn yíng zhèn, jí chéng nán hǎo cǎo pī yuè zhī, jiē yǒu shǎng lài. qí àn yuè pào chǎng lián nǔ jí biàn zuò rì yuè zhào mù xīn jūn shí, lìng xí zhàn rú gù shì.
神宗阅左藏库副使幵斌所教牌手于崇政殿,乃命殿前步军司择骁健者依法教习。自是,营屯及更戍诸军、畿甸三路民兵皆随伎艺召见亲阅焉。凡阅试禁卫、戍军、民兵,总率第其精觕,赐以金帛;而超等高者,至命为吏选官,其典领者优加职秩。泾原经略蔡挺肄习诸将军马,点阅周悉,队伍有法,入为枢密副使,因言于上而引试之。旧以七军营阵校试,而分数不齐,前后牴牾。命校试官采掇定为八军法。及军法成,颁行诸路。既又定九军法,以一军营阵,即城南好草披阅之,皆有赏赉。其按阅炮场连弩及便坐日阅召募新军时,令习战如故事。
jiàn yán sān nián liù yuè, gāo zōng yù fǔ chén yuē:" zhèn yù qīn yuè wǔ." zǎi chén lǚ yí hào yuē:" fāng yòu wǔ zhī shí, lǐ dāng rú cǐ. zǔ zōng shí bù wàng wǔ bèi, rú záo jīn míng chí, yì yù xí shuǐ zhàn." zhāng jùn yuē:" zǔ zōng měi shàng sì yóu, bì mìng wèi shì chí shè, yīn ér jī shǎng, yì suǒ yǐ jiǎng wǔ yě." dì yuē:" zhèn fēi jiǔ mìng zhū jiàng gè yuè suǒ bù rén mǎ, dāng zhào qīng děng gòng guān, zú yǐ zhī zhū jiàng néng fǒu." hòu yǐ xún xìng, bù guǒ xíng.
建炎三年六月,高宗谕辅臣曰:"朕欲亲阅武。"宰臣吕颐浩曰:"方右武之时,理当如此。祖宗时不忘武备,如凿金明池,益欲习水战。"张浚曰:"祖宗每上巳游,必命卫士驰射,因而激赏,亦所以讲武也。"帝曰:"朕非久命诸将各阅所部人马,当召卿等共观,足以知诸将能否。"后以巡幸,不果行。
shào xīng wǔ nián zhēng yuè, shǐ yù shè diàn, yuè zhū bān zhí diàn qián sī zhū jūn zhǐ jiào shǐ chén qīn cóng sù wèi qīn bīng bìng tí xiá bù yā qīn bīng shǐ chén shè shè. gòng yī qiān èr bǎi liù shí rén, měi liù shí rén zuò yī bō. suì zhào hù bù zhī jīn qiān liǎng, fù shū mì yuàn jī shǎng kù chōng kào yòng. sān yuè, yù shè diàn, yuè děng zǐ zhào qīng děng wǔ shí rén jué lì, zhuǎn zī, zhī cì qián yín yǒu chà. bā yuè, yù shè diàn, yuè guǎng dōng lù jīng lüè sī jiě fā dào sháo zhōu shì shù zǐ dì chén yù shì shén bì gōng, tè bǔ jìn wǔ xiào wèi, cì zǐ luó zhǎi shān yín shù dài, chà chōng běn lù jīng lüè sī zhǐ shǐ. shí sì nián shí yī yuè, yuè diàn qián mǎ bù jūn jiàng shì yì jīng zhě, shǎng yǒu chà. zì shì, suì yǐ dōng yuè xíng zhī, hào yuē dōng jiào. sān shí nián shí yuè, yù shè diàn, yǐn sān yá tǒng zhì tóng tǒng zhì tǒng lǐng tóng tǒng lǐng rù nèi shè shè, zhào yú hé fù nèi diàn jiào rén, yī nián lì zhī jiàng lì wù, lìng zhú sī zì xíng àn shì děng dì gěi sàn jiù lì, měi suì yǐn sān yá guān bīng jiào. shì rì, zhǐ yǐn tǒng zhì tǒng lǐng, gù yǒu shì zhào. sān shí èr nián sì yuè èr shí wǔ rì, yù shè diàn gé mén tè zuò, yǐn chéng xīn jiù xíng mén shè shè.
绍兴五年正月,始御射殿,阅诸班直殿前司诸军指教使臣、亲从宿卫亲兵并提辖部押亲兵使臣射射。共一千二百六十人,每六十人作一拨。遂诏户部支金千两,付枢密院激赏库充犒用。三月,御射殿,阅等子赵青等五十人角力,转资,支赐钱银有差。八月,御射殿,阅广东路经略司解发到韶州士庶子弟陈裕试神臂弓,特补进武校尉,赐紫罗窄衫、银束带,差充本路经略司指使。十四年十一月,阅殿前马步军将士艺精者,赏有差。自是,岁以冬月行之,号曰冬教。三十年十月,御射殿,引三衙统制、同统制、统领、同统领入内射射,诏余合赴内殿教人,依年例支降例物,令逐司自行按试等第给散(旧例,每岁引三衙官兵教。是日,止引统制、统领,故有是诏)。三十二年四月二十五日,御射殿隔门特坐,引呈新旧行门射射。
qián dào èr nián shí yī yuè, xìng hòu cháo mén wài dà jiào chǎng, cì xìng bái shí jiào chǎng. yìng cóng jià chén liáo, zì xiáng xī diàn bìng róng fú qǐ jū, cóng jià wǎng huí. nèi guǎn jūn yù dài huán wèi guān cóng jià, zǎi zhí yǐ xià miǎn cóng. jiù zhú mù cì cì shí, qí jìn wǎn shàn bì, miǎn zòu wàn fú, bìng miǎn chá, cóng jià hái nèi. èr shí sì rì, xìng hòu cháo mén wài dà jiào chǎng, jìn zǎo shàn, cì xìng bái shí jiào chǎng yuè bīng. sān yá lǜ jiàng zuǒ děng dǎo jià yì bái shí, huáng dì dēng tái, sān yá tǒng zhì tǒng lǐng guān děng qǐ jū bì, jǔ huáng qí, zhū jūn jiē sān hū wàn suì bài qì, sān yá guǎn jūn zòu bào qǔ zhǐ, mǎ jūn shàng mǎ dǎ wéi jiào chǎng. jǔ bái qí, sān sī mǎ jūn shǒu wěi xiāng jiē jǔ hóng qí, xiàng tái hé wéi, tīng yī jīn zhǐ. jūn mǎ gè jiù wéi dì, zuò yuán xíng pái lì. shè shēng guān bīng suí gǔ shēng chū mǎ shè zhāng tù, yī jīn zhǐ. dié jīn, shè shēng guān bīng gè guī zhèn duì. jǔ huáng qí, shè shēng guān bīng jiù yù tái xià xiàn suǒ huò. dì suì wèi láo, cì lài zhū jiàng ān mǎ jīn dài, yǐ jí shì zú. zhū jūn huān téng, gǔ wǔ jiù liè. bǎi xìng guān zhě rú shān. shí jiǔ yīn yì, jì dì chū jiāo, yún wù jiě bó, fēng rì kāi jì. dì qiǎn yù zhǔ guǎn diàn qián sī wáng qí děng yuē:" qián rì zhī jiào, shī lǜ zhěng yán, rén wú huā xiāo, fēn hé yīng dù, zhèn shén yuè zhī, jiē qīng děng lì yě." qí děng yuē:" cǐ bì xià shén wǔ zhī huà, liù jūn gōng jǐn suǒ zhì. chén yuàn dé yǐ cǐ wéi bì xià jiǎo jué jiān guǐ."
乾道二年十一月,幸候潮门外大教场,次幸白石教场。应从驾臣僚,自祥曦殿并戎服起居,从驾往回。内管军、御带、环卫官从驾,宰执以下免从。就逐幕次赐食,俟进晚膳毕,免奏万福,并免茶,从驾还内。二十四日,幸候潮门外大教场,进早膳,次幸白石教场阅兵。三衙率将佐等导驾诣白石,皇帝登台,三衙统制、统领官等起居毕,举黄旗,诸军皆三呼万岁拜讫,三衙管军奏报取旨,马军上马打围教场。举白旗,三司马军首尾相接;举红旗,向台合围,听一金止。军马各就围地,作圆形排立。射生官兵随鼓声出马射獐兔,一金止。叠金,射生官兵各归阵队。举黄旗,射生官兵就御台下献所获。帝遂慰劳,赐赉诸将鞍马金带,以及士卒。诸军欢腾,鼓舞就列。百姓观者如山。时久阴曀,暨帝出郊,云雾解驳,风日开霁。帝遣谕主管殿前司王琪等曰:"前日之教,师律整严,人无哗嚣,分合应度,朕甚悦之,皆卿等力也。"琪等曰:"此陛下神武之化,六军恭谨所致。臣愿得以此为陛下剿绝奸宄。"
sì nián shí yuè, diàn qián sī yán:" xiāng shì lóng wáng táng běi jiāng àn yǐ dōng máo tān yí dài píng dì, kě zuò jiào chǎng. yǐ xiū zhù jiāng tán, jiāng lái sān sī mǎ bù jūn bìng gè quán zhuāng, pī dài yì jiǎ, zhí sè qì xiè, zhì rì, xiān fù jiào chǎng xià fāng yíng pái bàn, qí jià dēng tái, tīng jīn gǔ qǐ jū bì, yī zī cì biàn zhèn jiào yuè. suǒ yǒu shèng jià chū jiāo, chú jìn wèi wài, yù yú běn sī rù zhèn mǎ jūn nèi zhāi chà hù shèng mǎ jūn bā bǎi rén qí gōng jiàn qì xiè, zuò shí liù duì, yú yí wèi qián hòu yǐn cóng, gè fēn bā duì, duì gè wǔ shí rén, wǎng huí yán lù, gè zòu suí jūn gǔ dí dà lè. jí zhāi chà běn sī rù jiào zhèn duì nèi zhū jūn bù qīn suí yī qiān rén, bìng tǒng lǐng jiàng guān sān yuán, zhì rì, xiān fù jiāng tái xià, gè fēn zuǒ yòu, yú hòu bì zhōu wéi liú kòng dì sān shí bù, yǐ róng jìn wèi, wài zuò sān chóng huán lì." shí liù rì. chē jià zhì tān shàng. zhū jūn rén mǎ, qián yī rì yú jiào chǎng dōng liè mù sù yíng. shì rì, sān yá guǎn jūn yǔ gè jūn tǒng lǐng jiàng zuǒ dǎo jià chéng mǎ zhì hù shèng bù jūn dà jiào chǎng tíng, gèng yù jiǎ zhòu zhì tān shàng. huáng dì dēng tái, sān yá qǐ jū bì, quán zhǔ guǎn diàn qián sī wáng kuí zòu sān sī rén mǎ qí, jǔ huáng qí, zhū jūn hū bài zhě sān. kuí zòu qǐng cóng tóu jiào. zhōng jūn míng jiǎo, dào mén jiǎo qí chū yíng, mǎ bù jūn cù duì chéng, shōu gǔ qì. lián sān gǔ, mǎ jūn shàng mǎ, bù rén cuō qǐ qí qiāng. sì gǔ jǔ bái qí, zhōng jūn gǔ shēng qí yīng, biàn fāng zhèn wèi bèi dí zhī xíng. bié gāo yī gǔ, bù jūn sì xiàng zuò yù dí zhī shì, qiě zhàn qiě qián, mǎ jūn chū chén zuò zhàn dòu zhī shì. bié gāo yī gǔ, gè fēn guī dì fēn. wǔ gǔ jǔ huáng qí, biàn yuán zhèn wèi zì huán nèi gù zhī xíng. rú qián jié cì qì. sān gǔ jǔ chì qí, biàn ruì zhèn, zhū jūn xiāng shǔ, yú guàn xié liè, qián lì hòu zhāng, wèi chōng dí zhī xíng. yì yī qián jié cì qì. wáng kuí zòu rén mǎ jiào jué, qǔ zhǐ. jǔ qīng qí, biàn fàng jiào zhí zhèn, shōu gǔ qì, yī jīn zhǐ. zhòng gǔ sān, mǎ jūn xià mǎ, bù rén chuò luò qí qiāng, jiē yīng guī jǔ. dì dà yuè, kào shǎng bèi zhī. shì zú huān hū xiè ēn rú yí. míng jiǎo shēng cù duì qì, fàng jiào zhuāi duì. bù rén fēn dōng xī yǐn zhuāi, mǎ jūn jiāo tóu yú yù tái xià, suí duì chéng shì xiāo ruì dà dāo wǔ yì, jì ér jìn chéng chē pào huǒ pào yān qiāng. jí zhě shān dǎ wéi shè shēng, mǎ bù jūn tǒng zhì guān xiāo zhè bā yǐ suǒ huò zhāng lù děng jiù yù tái xià jìn xiàn, rén mǎ zhuāi jué. huáng dì fù yù cháng fú, chéng mǎ zhì chē zi yuàn, xuān huàn diàn qián sī bō fā guān mǎ dìng yuǎn hóu yàn chāng gè cì mǎ yī pǐ, yàn chāng réng zì zhǔn bèi jiāng tè shēng fù jiāng. jìn yù jiǔ, shàng wèi wáng kuí yuē:" jīn rì jiào yuè, jìn zhǐ fēn hé, jūn lǜ zhěng sù, jiē qīng zhī lì yě." kuí zòu:" bì xià shén wǔ, sì hǎi gòng zhī. liù shī jūn róng, shú gǎn bù sù!" shí cì jiǔ jù yǐ shí fēn, kuí zòu yǐ jūn mǎ shì bù gǎn yǐn, dì yuē:" shǎo yǐn zhī." qīn jiǎn dà bàn. yǐn bì, xiè ēn tuì. yòu xuān wèn zhǔ guǎn shì wèi mǎ jūn sī lǐ shùn jǔ:" jīn rì àn yuè zhī bīng, bǐ xiàng shí suǒ yòng zhī shī hé rú?" shùn jǔ zòu yuē:" jīn rì suǒ zhì zhī bīng, jiē bì xià píng shí gōng qīn xùn liàn, fǔ yǐ shēn ēn, cì zhī zhòng shǎng, zhōng yǒng bǎi bèi, fēi xī rì kě bǐ." qí yí: huáng dì zhì xiáng xī diàn, xíng mén jìn wèi děng bìng róng fú yíng jià cháng qǐ jū. huáng dì zhì, zhī gé mén guān yǐ xià bìng róng fú cháng qǐ jū, qì. huáng dì chéng mǎ chū, cóng jià guān cóng jià zhì hòu cháo mén wài dà jiào chǎng yù wò diàn xià mǎ, rù wò gēng yī qì, huáng dì bèi jīn jiǎ chū wò, xíng mén jìn wèi děng yíng jià, zòu wàn fú. huáng dì chéng mǎ zhì jiào chǎng tái xià mǎ, shēng tái rù wò. cóng jià guān zǎi zhí qīn wáng shǐ xiāng zhèng rèn zhī gé yù dài huán wèi guān shēng tái, yú wò diàn fēn dōng xī xiāng xiàng lì. guǎn jūn bìng lìng quán zhuāng yì jiǎ dài yù qì xiè zhí gū duǒ shēng tái, yú wò diàn zhǐ nán miàn xī lì, qí rù nèi guān hē pái lì. huáng dì chū wò, xíng mén jìn wèi děng yíng jià, zòu wàn fú. huáng dì chū, gé mén fēn yǐn diàn qián mǎ bù sān sī tǒng zhì tǒng lǐng guān cháng qǐ jū qì. cì sān sī jiàng zuǒ yǐ xià, tīng gǔ shēng cháng qǐ jū. cì diàn shuài zhí gū duǒ fù yù zuò qián, zòu jiào zhí zhèn. qí jiào yuè bì, zài fù yù zuò qián zòu jiào yuán zhèn. qí jiào yuè bì, zài fù yù zuò qián zòu jiào ruì zhèn. qí jiào yuè bì, zài fù yù zuò qián zòu jiào yuè bì, guī shì lì. nèi shì chuán zhǐ yǔ diàn qián tài wèi mǒu, zhū jūn xiè ēn chéng zhǐ qì, zhuǎn yǔ bō fā guān yǐn sān sī tǒng zhì tǒng lǐng jiàng zuǒ zài bài xiè ēn qì, gè guī běn jūn. huáng dì qǐ, rù wò gēng yī qì, huáng dì chū wò. huáng dì zuò, shè rén yǐn zǎi zhí dūn hòu lì, qí jìn yù chá chuáng. shè rén zàn jiù zuò, zǎi zhí gōng shēn yīng nuò qì, zhí shēn lì, jiù zuò. jìn dì yī zhǎn jiǔ, qǐ lì dūn hòu, qí huáng dì yǐn jiǔ qì, shè rén zàn jiù zuò, gōng shēn yīng nuò qì, zhí shēn lì. qí zǎi zhí jiǔ zhì, jiē zhǎn yǐn jiǔ qì, zhǎn fù diàn shì. cì shè rén zàn shí, bìng rú yí. zhì dì sì zhǎn, chuán zhǐ xuān quàn qì, yù yào chuán zhǐ bù bài, shè rén chéng zhǐ zàn bù bài, zàn jiù zuò. dì wǔ zhǎn xuān quàn rú dì sì zhǎn yí. jiǔ shí bì, jǔ yù chá chuáng. shè rén fēn yǐn zǎi zhí yú wò diàn chóng xíng lì, yù yào chuán zhǐ bù bài, shè rén chéng zhǐ qì, yī zǎi zhí gōng shēn zàn bù bài, gè zhī hòu zhí shēn lì, jiàng tà dào guī mù cì. huáng dì qǐ, chéng mǎ zhì chē zi yuàn xià mǎ. huáng dì chū wò, zhì chē zi yuàn mén lóu shàng, chū cì qīn wáng jiǔ, zài bài xiè qì cì cì shǐ xiāng zhèng rèn bìng guǎn jūn, zhī gé yù dài huán wèi guān jiǔ qì zhú bān zài bài xiè, qì, yī jiù xiāng xiàng lì. cì qīn wáng zhí zhǎn jìn huáng dì jiǔ, huáng dì yǐn jiǔ qì, yī bān zài bài xiè, qì qí huáng dì guān bì, qǐ, jiàng chē zi yuàn mén lóu guī wò. qīn wáng yǐ xià tuì, huáng dì chéng mǎ chū chē zi yuàn mén, xíng mén jìn wèi děng yíng jià, zòu wàn fú. huáng dì chéng mǎ zhì hòu cháo mén wài dà jiào chǎng, yìng cóng jià guān bìng róng fú chéng mǎ cóng jià huí. huáng dì chéng mǎ rù hé níng mén, zhì xiáng xī diàn shàng xià mǎ hái gōng. yú fǎng cǐ.
四年十月,殿前司言:"相视龙王堂北、江岸以东茅滩一带平地,可作教场。已修筑将坛,将来三司马步军并各全装,披带衣甲,执色器械,至日,先赴教场下方营排办,俟驾登台,听金鼓起居毕,依资次变阵教阅。所有圣驾出郊,除禁卫外,欲于本司入阵马军内摘差护圣马军八百人骑、弓箭、器械,作十六队,于仪卫前后引从,各分八队,队各五十人,往回沿路,各奏随军鼓笛大乐。及摘差本司入教阵队内诸军步亲随一千人,并统领将官三员,至日,先赴将台下,各分左右,于后壁周围留空地三十步,以容禁卫,外作三重环立。"十六日。车驾至滩上。诸军人马,前一日于教场东列幕宿营。是日,三衙管军与各军统领将佐导驾乘马至护圣步军大教场亭,更御甲胄至滩上。皇帝登台,三衙起居毕,权主管殿前司王逵奏三司人马齐,举黄旗,诸军呼拜者三。逵奏请从头教。中军鸣角,倒门角旗出营,马步军簇队成,收鼓讫。连三鼓,马军上马,步人撮起旗枪。四鼓举白旗,中军鼓声旗应,变方阵为备敌之形。别高一鼓,步军四向作御敌之势,且战且前,马军出陈作战斗之势。别高一鼓,各分归地分。五鼓举黄旗,变圆阵为自环内固之形。如前节次讫。三鼓举赤旗,变锐阵,诸军相属,鱼贯斜列,前利后张,为冲敌之形。亦依前节次讫。王逵奏人马教绝,取旨。举青旗,变放教直阵,收鼓讫,一金止。重鼓三,马军下马,步人龊落旗枪,皆应规矩。帝大悦,犒赏倍之。士卒欢呼谢恩如仪。鸣角声簇队讫,放教拽队。步人分东西引拽,马军交头于御台下,随队呈试骁锐大刀武艺,继而进呈车炮、火炮、烟枪。及赭山打围射生,马步军统制官萧鹧巴以所获獐鹿等就御台下进献,人马拽绝。皇帝复御常服,乘马至车子院,宣唤殿前司拨发官马定远、侯彦昌各赐马一匹,彦昌仍自准备将特升副将。进御酒,上谓王逵曰:"今日教阅,进止分合,军律整肃,皆卿之力也。"逵奏:"陛下神武,四海共知。六师军容,孰敢不肃!"时赐酒俱以十分,逵奏以军马事不敢饮,帝曰:"少饮之。"亲减大半。饮毕,谢恩退。又宣问主管侍卫马军司李舜举:"今日按阅之兵,比向时所用之师何如?"舜举奏曰:"今日所治之兵,皆陛下平时躬亲训练,抚以深恩,赐之重赏,忠勇百倍,非昔日可比。"其仪:皇帝至祥曦殿,行门、禁卫等并戎服迎驾常起居。皇帝至,知阁门官以下并戎服常起居,讫。皇帝乘马出,从驾官从驾至候潮门外大教场御幄殿下马,入幄更衣讫,皇帝被金甲出幄,行门、禁卫等迎驾,奏万福。皇帝乘马至教场台下马,升台入幄。从驾官宰执、亲王、使相、正任知阁、御带、环卫官升台,于幄殿分东西相向立。管军并令全装衣甲带御器械执骨朵升台,于幄殿指南面西立,俟入内官喝排立。皇帝出幄,行门、禁卫等迎驾,奏万福。皇帝出,阁门分引殿前马步三司统制、统领官常起居讫。次三司将佐以下,听鼓声常起居。次殿帅执骨朵赴御坐前,奏教直阵。俟教阅毕,再赴御坐前奏教圆阵。俟教阅毕,再赴御坐前奏教锐阵。俟教阅毕,再赴御坐前奏教阅毕,归侍立。内侍传旨与殿前太尉某,诸军谢恩承旨讫,转与拨发官引三司统制、统领、将佐再拜谢恩讫,各归本军。皇帝起,入幄更衣讫,皇帝出幄。皇帝坐,舍人引宰执墪后立,俟进御茶床。舍人赞就坐,宰执躬身应喏讫,直身立,就坐。进第一盏酒,起立墪后,俟皇帝饮酒讫,舍人赞就坐,躬身应喏讫,直身立。俟宰执酒至,接盏饮酒讫,盏付殿侍。次舍人赞食,并如仪。至第四盏,传旨宣劝讫,御药传旨不拜,舍人承旨赞不拜,赞就坐。第五盏宣劝如第四盏仪。酒食毕,举御茶床。舍人分引宰执于幄殿重行立,御药传旨不拜,舍人承旨讫,揖宰执躬身赞不拜,各祗候直身立,降踏道归幕次。皇帝起,乘马至车子院下马。皇帝出幄,至车子院门楼上,出赐亲王酒,再拜谢讫;次赐使相、正任并管军,知阁、御带、环卫官酒讫;逐班再拜谢,讫,依旧相向立。次亲王执盏进皇帝酒,皇帝饮酒讫,一班再拜谢,讫;俟皇帝观毕,起,降车子院门楼归幄。亲王以下退,皇帝乘马出车子院门,行门、禁卫等迎驾,奏万福。皇帝乘马至候潮门外大教场,应从驾官并戎服乘马从驾回。皇帝乘马入和宁门,至祥曦殿上下马还宫。余仿此。
chún xī sì nián shí èr yuè, dà yuè yú máo tān. shí nián shí yī yuè, dà yuè yú lóng shān. shí liù nián shí yuè, dà yuè yú chéng nán dà jiào chǎng. bìng rú shàng yí. qìng yuán yuán nián shí yuè, yǐ zài liàng àn, lìng zǎi zhí yú dà jiào chǎng jiào yuè. èr nián shí yuè, dà yuè yú máo tān. jiā tài èr nián shí èr yuè, xìng hòu cháo mén wài jiào chǎng dà yuè. duān píng èr nián sì yuè dà yuè, yǐ shí shǔ, bù jí xíng.
淳熙四年十二月,大阅于茅滩。十年十一月,大阅于龙山。十六年十月,大阅于城南大教场。并如上仪。庆元元年十月,以在谅闇,令宰执于大教场教阅。二年十月,大阅于茅滩。嘉泰二年十二月,幸候潮门外教场大阅。端平二年四月大阅,以时暑,不及行。
shòu xiáng xiàn fú. tài zǔ píng shǔ, mèng chǎng jiàng, zhào yǒu sī yuē qián dài yí zhì wèi shòu xiáng lǐ. chǎng zhì qián yī rì, shè yù zuò zhàng wèi yú chóng yuán diàn, rú yuán huì yí. zhì rì, dà chén mǎ bù zhū jūn yú tiān jiē zuǒ yòu, shè chǎng jí qí guān shǔ sù àn xí rù yú míng dé mén wài, biǎo àn yú héng jiē běi. tōng shì shè rén yǐn chǎng jí qí guān shǔ sù fú shā mào běi xiàng xù lì. chǎng guì fèng biǎo shòu gé mén shǐ, fù wèi dài mìng. biǎo zhì yù qián, shì chén dú qì, gé mén shǐ chéng zhǐ chū. chǎng děng fǔ fú. tōng shì shè rén yē chǎng qǐ, guān shǔ yì qǐ, xuān zhì shì zuì, chǎng děng zài bài hū wàn suì. yī kù shǐ dǎo suǒ cì xí yì guān dài chén yú qián, chǎng děng yòu zài bài guì shòu, gǎi fú chéng mǎ, zhì shēng lóng mén xià mǎ, guān shǔ zhì qǐ yùn mén xià mǎ, jiù cì. dì cháng fú shēng zuò, bǎi guān xiān rù qǐ jū, bān lì. gé mén shǐ yǐn chǎng děng rù, wǔ dǎo bài xiè. zhào chǎng shēng diàn, gé mén shǐ yǐn zì dōng jiē shēng, xuān fǔ shǐ chéng zhǐ ān fǔ zhī. chǎng zhì yù zuò qián, gōng chéng wèn qì, hái wèi, yǔ guān shǔ wǔ dǎo chū. zhōng shū lǜ bǎi guān chēng hè, suì yàn jìn chén jí chǎng yú dà míng diàn.
受降献俘。太祖平蜀,孟昶降,诏有司约前代仪制为受降礼。昶至前一日,设御坐仗卫于崇元殿,如元会仪。至日,大陈马步诸军于天街左右,设昶及其官属素案席褥于明德门外,表案于横街北。通事舍人引昶及其官属素服纱帽北向序立。昶跪奉表授阁门使,复位待命。表至御前,侍臣读讫,阁门使承旨出。昶等俯伏。通事舍人掖昶起,官属亦起,宣制释罪,昶等再拜呼万岁。衣库使导所赐袭衣、冠带陈于前,昶等又再拜跪受,改服乘马,至升龙门下马,官属至启运门下马,就次。帝常服升坐,百官先入起居,班立。阁门使引昶等入,舞蹈拜谢。召昶升殿,阁门使引自东阶升,宣抚使承旨安抚之。昶至御坐前,躬承问讫,还位,与官属舞蹈出。中书率百官称贺,遂宴近臣及昶于大明殿。
lǐng nán píng, liú chǎng jiù qín, zhào yǒu sī zhuàn xiàn fú lǐ. chǎng zhì, shàng yù míng dé mén, liè zhàng wèi, zhū jūn bǎi guān cháng fú bān lóu qián. bié shè xiàn fú wèi yú dōng xī jiē zhī nán, běi xiàng qí jiàng xiào wèi yú xiàn fú wèi qián, běi shàng xī xiàng. yǒu sī lǜ wǔ shì xì chǎng děng bái liàn, lù bù qián yǐn. zhì tài miào xī nán mén, chǎng děng bìng xià mǎ, rù nán shén mén, běi xiàng xī shàng lì, jiān jiàng xiào guān cì nán lì. qí gào lǐ bì, yú xī nán mén chū, chéng mǎ yā zhì tài shè, rú shàng yí. nǎi yā zhì lóu nán yù lù zhī xī, xià mǎ lì qí. xiàn fú jiàng xiào, róng fú dài dāo. shè shì zhōng bǎn zòu zhōng yán, bǎi guān bān dìng bǎn zòu wài bàn, dì cháng fú yù zuò. bǎi guān wǔ dǎo qǐ jū bì, tōng shì shè rén yǐn chǎng jiù xiàn fú wèi, jiàng xiào děng yì lóu qián wǔ dǎo qì, cì yǐn lù bù àn yì lóu qián běi xiàng, xuān fù zhōng shū mén xià, rú xuān zhì yí. tōng shì shè rén guì shòu lù bù, zhuǎn shòu zhōng shū, mén xià zhuǎn shòu shè bīng bù shàng shū. cì shè xíng bù shàng shū yì lóu qián guì zòu yǐ suǒ xiàn fú fù yǒu sī. shàng zhào chǎng jié zé, chǎng fú dì dài zuì. zhào zhū qí chén gōng chéng shū děng, tè shì chǎng fù yǔ qí dì bǎo xìng děng zuì, réng cì xí yì guān dài xuē hù qì bì ān mǎ, gè fú qí fú liè xiè lóu xià. bǎi guān chēng hè bì, fàng zhàng rú yí.
岭南平,刘鋹就擒,诏有司撰献俘礼。鋹至,上御明德门,列仗卫,诸军、百官常服班楼前。别设献俘位于东西街之南,北向;其将校位于献俘位前,北上西向。有司率武士系鋹等白练,露布前引。至太庙西南门,鋹等并下马,入南神门,北向西上立,监将校官次南立。俟告礼毕,于西南门出,乘马押至太社,如上仪。乃押至楼南御路之西,下马立俟。献俘将校,戎服带刀。摄侍中版奏中严,百官班定;版奏外办,帝常服御坐。百官舞蹈起居毕,通事舍人引鋹就献俘位,将校等诣楼前舞蹈讫,次引露布案诣楼前北向,宣付中书、门下,如宣制仪。通事舍人跪受露布,转授中书,门下转授摄兵部尚书。次摄刑部尚书诣楼前跪奏以所献俘付有司。上召鋹诘责,鋹伏地待罪。诏诛其臣龚澄枢等,特释鋹缚与其弟保兴等罪,仍赐袭衣、冠带、靴笏、器币、鞍马,各服其服列谢楼下。百官称贺毕,放仗如仪。
nán táng píng, dì yù míng dé mén, lù bù yǐn lǐ yù jí qí zǐ dì guān shǔ sù fú dài zuì. chū, yǒu sī qǐng rú xiàn liú chǎng. dì yǐ yù fèng zhēng shuò, fēi ruò chǎng jù mìng, qǐn lù bù fú xuān, qiǎn gé mén shǐ chéng zhì shì zhī.
南唐平,帝御明德门,露布引李煜及其子弟官属素服待罪。初,有司请如献刘鋹。帝以煜奉正朔,非若鋹拒命,寝露布弗宣,遣阁门使承制释之。
tài zōng zhēng tài yuán, liú jì yuán jiàng, dì xìng chéng běi, chén bīng wèi, zhāng lè, yàn cóng chén yú chéng tái. jì yuán shuài guān shǔ sù fú tái xià. qiǎn gé mén shǐ xuān zhì shì zuì, zhào jì yuán qīn láo zhī. cóng chén yì xíng gōng chēng hè. shí yǐ zài jūn zhōng, gù bù bèi lǐ. jì yuán zhì jīng shī, zhào gào xiàn tài miào. qián yī rì, suǒ sī chén shè rú cháng gào miào yí. gào rì lí míng, bó shì yǐn tài wèi jiù wèi, tōng shì shè rén yǐn jì yuán xī jiē xià dōng xiàng lì, qí guān shǔ chóng xíng lì. zàn zhě zàn tài wèi zài bài qì, bó shì yǐn jiù guàn jué rú cháng yí, yì dōng jiē jiě jiàn tuō xì, shēng dì yī shì jìn diàn, zài bài, tài zhù guì dú zhù wén qì, yòu zài bài. tōng shì shè rén yǐn jì yuán jí guān shǔ yì shì qián xī jiē xià běi xiàng lì, shè rén zàn yún:" huáng dì qīn zhēng, shōu fù hé dōng, wěi zhǔ liú jì yuán jí wěi mìng guān jiàn." zàn zhě yuē zài bài, bài qì tuì wèi. cì zhì dì èr dì sān dì sì dì wǔ shì, jiē rú dì yī shì. bó shì yǐn tài wèi jiàng jiē, pèi jiàn nà lǚ fù wèi, zàn zhě yuē zài bài, tài wèi yǔ jì yuán děng jiē zài bài, tuì. fén zhù bǎn yú zhāi fāng. jì yuán jì mìng yǐ guān, gù bù chēng fú yān.
太宗征太原,刘继元降,帝幸城北,陈兵卫,张乐,宴从臣于城台。继元帅官属素服台下。遣阁门使宣制释罪,召继元亲劳之。从臣诣行宫称贺。时以在军中,故不备礼。继元至京师,诏告献太庙。前一日,所司陈设如常告庙仪。告日黎明,博士引太尉就位,通事舍人引继元西阶下东向立,其官属重行立。赞者赞太尉再拜讫,博士引就盥爵如常仪,诣东阶解剑脱舄,升第一室进奠,再拜,太祝跪读祝文讫,又再拜。通事舍人引继元及官属诣室前西阶下北向立,舍人赞云:"皇帝亲征,收复河东,伪主刘继元及伪命官见。"赞者曰再拜,拜讫退位。次至第二、第三、第四、第五室,皆如第一室。博士引太尉降阶,佩剑纳履复位,赞者曰再拜,太尉与继元等皆再拜,退。焚祝版于斋坊。继元既命以官,故不称俘焉。
yuán fú èr nián, xī fān wáng lǒng zā miǎo chuān shǒu lǐng xiā zhēng děng jiàng, zhào jù yí zhù. yǐ shòu xiáng rì yù xuān dé mén, shè zhū bān zhí shàng sì jūn zhàng wèi, zhū jūn sù fú chén liè. jiàng zhě gè fú fān fú yǐ jiàn, shěn wèn qì, yǒu zhǐ fàng zuì, gè děng dì cì shǒu fú páo dài. bǎi guān chēng hè, ér zài yù zǐ chén diàn cì yàn huì. zhé zōng bēng, shū mì yuàn liú lǒng zā děng xī jīng tīng zhǐ. zhào bà yù lóu lì zhàng, dàn yǐn jiàn yú hòu diàn. lǒng zā yī bān, qì dān gōng zhǔ yī bān, xià guó huí hú gōng zhǔ cì zhī, xiā zhēng yī bān, biān sī bō jié bìng zú shǔ cì zhī. yīng zú shǔ shǒu lǐng gè cóng qí zhǎng, yǐ cì qǐ jū. sēng ní gōng zhǔ jiē fān fú fān bài. bìng cì guān fú, xiè qì, cì jiǔ zhuàn héng mén wài.
元符二年,西蕃王拢拶、邈川首领瞎征等降,诏具仪注。以受降日御宣德门,设诸班直、上四军仗卫,诸军素服陈列。降者各服蕃服以见,审问讫,有旨放罪,各等第赐首服袍带。百官称贺,而再御紫宸殿赐宴会。哲宗崩,枢密院留拢拶等西京听旨。诏罢御楼立仗,但引见于后殿。拢拶一班,契丹公主一班,夏国、回鹘公主次之,瞎征一班,边厮波结并族属次之。应族属首领各从其长,以次起居。僧尼公主皆蕃服蕃拜。并赐冠服,谢讫,赐酒馔横门外。
zhèng hé chū, yì lǐ jú shàng shòu xiáng yí. huáng dì shèng yú shēng xuān dé mén lóu, jiàng yú zuò yù wò, bǎi guān yǔ jiàng wáng fān guān gè bān lóu xià, rú dà lǐ sì shè yí. dōng shàng gé mén yǐ hóng tāo dài bān qí pái yǐn shēng lóu, lóu shàng dōng shàng gé mén guān fù nèi shì chéng zhǐ suǒ shàn, shàn hé, dì jí yù zuò, lián juǎn. nèi shì yòu zàn shàn kāi, shì wèi rú cháng yí. zhū bān qīn cóng bìng lǐ wéi jiàng wáng rén děng yíng jià, zì zàn cháng qǐ jū. cì shè rén zàn zhí yí jiàng shì cháng qǐ jū. cì guǎn gàn jiàng wáng shǐ chén bìng suí háng jiù fān guān cháng qǐ jū. cì lǐ zhí guān shè rén yǐn bǎi guān héng xíng běi xiàng, zàn zhě yuē bài, zài wèi guān jiē zài bài wǔ dǎo, sān chēng wàn suì, yòu zài bài. bān shǒu zòu shèng gōng wàn fú, yòu zài bài tuì, bǎi guān gè jiù dōng xī wèi. shè rén yǐn jiàng wáng fú běn guó yì guān yì lóu qián běi xiàng, nǚ fù shǎo xī lì, sēng yòu shǎo xī, ní lì yú hòu. rù nèi xǐng guān yì yù zuò qián chéng zhǐ, chuán lóu shàng dōng shàng gé mén guān chéng zhǐ lù qì, yǐ hóng tiáo dài jiàng zhì lóu xià, dōng shàng gé mén guān chéng zhǐ tuì. jiàng wáng yǐ xià fǔ fú, dōng shàng gé mén guān zhì, lìng tōng shì shè rén yē zhī qǐ, shǒu lǐng yǐ xià jiē qǐ, jū gōng. gé mén xuān yǒu chì, jiàng wáng yǐ xià zài bài, sēng ní zhǐ gōng hū wàn suì. gé mén lù chì zhǐ fù guǎn gàn guān, jiàng wáng děng gōng tīng jié wèn. rú yǒu fù zòu, gé mén lù qì, réng yǐ hóng tāo dài yǐn shēng lóu. rú wú fù zòu, rù nèi xǐng guān yì yù zuò chéng zhǐ, chuán lóu shàng gé mén guān chēng yǒu chì fàng zuì qì, shè rén zàn xiè ēn, jiàng wáng yǐ xià zài bài chēng wàn suì, fù xù lì. rù nèi xǐng guān yì yù zuò chéng zhǐ, chuán lóu shàng gé mén guān chēng yǒu chì gè cì shǒu fú páo dài. lóu xià gé mén guān chéng zhǐ yǐn suǒ cì yán chuáng chén yú xī, shè rén xuān yuē yǒu chì, jiàng wáng yǐ xià zài bài jū gōng, shè rén chēng gè cì mǒu wù, cì wù bì, yòu zài bài chēng wàn suì. ruò cì guān jí zàn xiè zài bài, bìng guī cì yì suǒ cì fú. shè rén xiān yǐn jiàng wáng yǐ xià zhì shòu yáo jùn yǐ shàng dàng lóu qián běi xiàng dōng shàng lì, zàn zài bài, chēng wàn suì, yòu zài bài cì zàn fú guān pèi fù nǚ zài bài. men ní bié xiè, yǐn hái. cì zàn lóu shàng shì lì guān chēng hè zài bài, lǐ zhí guān, shè rén fēn yǐn bǎi guān héng xíng běi xiàng lì, zàn bài qì, bān shǒu shǎo qián, fǔ fú guì, chēng hè, qí cí zhōng shū suí shì zhuàn shù, hè qì, fù wèi. zài wèi zhě yòu zài bài wǔ dǎo, sān chēng wàn suì, yòu zài bài. dōng shàng gé mén guān jìn yì lóu qián chéng zhǐ, jiù bān shǒu xuān yuē yǒu zhì, zàn zhě yuē bài, zài wèi guān jiē zài bài, xuān dá, qí cí xué shì yuàn suí shì zhuàn shù, yòu zàn zài bài, sān chēng wàn suì, yòu zài bài. lóu shàng shū mì yuàn qián guì zòu, chēng mǒu guān chén mǒu yán, lǐ bì, nèi shì suǒ shàn, shàn hé lián chuí, dì jiàng zuò. nèi shì zàn shàn kāi, suǒ sī chéng zhǐ fàng zhàng, lóu xià biān míng, bǎi guān zài bài tuì.
政和初,议礼局上《受降仪》。皇帝乘舆升宣德门楼,降舆坐御幄,百官与降王、蕃官各班楼下,如大礼肆赦仪。东上阁门以红绦袋班齐牌引升楼,楼上东上阁门官附内侍承旨索扇,扇合,帝即御坐,帘卷。内侍又赞扇开,侍卫如常仪。诸班亲从并里围降王人等迎驾,自赞常起居。次舍人赞执仪将士常起居。次管干降王使臣并随行旧蕃官常起居。次礼直官、舍人引百官横行北向,赞者曰拜,在位官皆再拜舞蹈,三称万岁,又再拜。班首奏圣躬万福,又再拜退,百官各就东西位。舍人引降王服本国衣冠诣楼前北向,女妇少西立,僧又少西,尼立于后。入内省官诣御坐前承旨,传楼上东上阁门官承旨录讫,以红条袋降制楼下,东上阁门官承旨退。降王以下俯伏,东上阁门官至,令通事舍人掖之起,首领以下皆起,鞠躬。阁门宣有敕,降王以下再拜,僧尼止躬呼万岁。阁门录敕旨付管干官,降王等躬听诘问。如有复奏,阁门录讫,仍以红绦袋引升楼。如无复奏,入内省官诣御坐承旨,传楼上阁门官称有敕放罪讫,舍人赞谢恩,降王以下再拜称万岁,复序立。入内省官诣御坐承旨,传楼上阁门官称有敕各赐首服袍带。楼下阁门官承旨引所赐檐床陈于西,舍人宣曰有敕,降王以下再拜鞠躬,舍人称各赐某物,赐物毕,又再拜称万岁。若赐官、即赞谢再拜,并归次易所赐服。舍人先引降王以下至授遥郡以上当楼前北向东上立,赞再拜,称万岁,又再拜;次赞服冠帔妇女再拜。们尼别谢,引还。次赞楼上侍立官称贺再拜,礼直官,舍人分引百官横行北向立,赞拜讫,班首少前,俯伏跪,称贺,其词中书随事撰述,贺讫,复位。在位者又再拜舞蹈,三称万岁,又再拜。东上阁门官进诣楼前承旨,就班首宣曰有制,赞者曰拜,在位官皆再拜,宣答,其词学士院随事撰述,又赞再拜,三称万岁,又再拜。楼上枢密院前跪奏,称某官臣某言,礼毕,内侍索扇,扇合帘垂,帝降坐。内侍赞扇开,所司承旨放仗,楼下鞭鸣,百官再拜退。
kāi xǐ sān nián sān yuè, sì chuān xuān fǔ fù shǐ ān bǐng hán nì chén wú xī shǒu bìng wéi zhì chuàng zào fǎ wù suǒ shòu jīn guó jiā fēng shǔ wáng zhào jí jīn yìn lái xiàn. sì yuè sān rì, lǐ bù tài cháng sì tiáo jù xiàn guó diǎn gù, qí nì xī shǒu hán zhì rì, lín ān fǔ chāi rén fáng shǒu, diàn qián sī chà jiǎ shì èr bǎi rén tóng dà lǐ sì guān jiān yǐn fù dōu táng shěn yàn. zòu xiàn tài miào bié miào chà jìn shàng zōng shì nán bān, zòu xiàn tài shè tài jì chà shì cóng guān. gè qián yī rì fù cí suǒ zhì zhāi, zhì rì xíng zòu xiàn zhī lǐ, dà lǐ sì diàn qián sī jì huì xíng lǐ shí kè, jiān yǐn shǒu hán shè zhì yǐ qí. zòu xiàn lǐ bì, xiāo yú shì sān rì, fù dà lǐ sì cáng yú kù.
开禧三年三月,四川宣抚副使安丙函逆臣吴曦首并违制创造法物、所受金国加封蜀王诏及金印来献。四月三日,礼部太常寺条具献馘典故,俟逆曦首函至日,临安府差人防守,殿前司差甲士二百人同大理寺官监引赴都堂审验。奏献太庙、别庙差近上宗室南班,奏献太社、太稷差侍从官。各前一日赴祠所致斋,至日行奏献之礼,大理寺、殿前司计会行礼时刻,监引首函设置以俟。奏献礼毕,枭于市三日,付大理寺藏于库。
duān píng yuán nián, jīn wáng. sì yuè, jīng hú zhì zhì sī yǐ wán yán shǒu xù hán gǔ lái shàng, chà guān zòu gào zōng miào shè jì rú yí.
端平元年,金亡。四月,京湖制置司以完颜守绪函骨来上,差官奏告宗庙社稷如仪。
tián liè. tài zǔ jiàn lóng èr nián, shǐ xiào liè yú jìn jiāo. xiān chū jìn jūn wèi wéi chǎng, wǔ fāng yǐ zhì qín xì quǎn cóng. dì qīn shè zǒu tù sān, cóng guān gòng mǎ chēng hè. qí hòu duō yǐ qiū dōng huò zhēng yuè tián yú sì jiāo, cóng guān huò cì zhǎi páo nuǎn xuē, qīn wáng yǐ xià shè zhòng zhě cì yǐ mǎ.
田猎。太祖建隆二年,始校猎于近郊。先出禁军为围场,五坊以鸷禽细犬从。帝亲射走兔三,从官贡马称贺。其后多以秋冬或正月田于四郊,从官或赐窄袍暖靴,亲王以下射中者赐以马。
tài zōng jiāng běi zhēng, yīn yuè wǔ liè jìn jiāo, yǐ duō dào liè hú tù zhě, mìng jìn zhī. yǒu wèi shì duó rén zhāng, dāng sǐ, dì yuē:" ruò shā zhī, hòu shì bì wèi wǒ zhòng shòu ér qīng rén." tè shì qí zuì. dì cháng yǐ là rì xiào liè, yù cóng chén yuē:" là rì chū shòu, yǐ shùn shí lìng, huǎn pèi cóng qín, shì fēi huāng yě." huí xìng jiǎng wǔ tái, zhāng lè, cì qún chén yǐn. qí hòu, liè xī jiāo, qīn shè zǒu tù wǔ. zhào yǐ gǔ zhě sōu shòu, yǐ suǒ huò zhī qín jiàn xiǎng zōng miào, ér qí lǐ jiǔ fèi, jīn kě fù zhī. suì wèi dìng shì. dì yǎ bù hǎo yì liè, zhào chú yǒu sī xíng lǐ wài, bà jìn diān yóu tián, wǔ fāng suǒ chù yīng quǎn bìng fàng zhī, zhū zhōu bù dé yǐ yīng lái xiàn. yǐ ér dìng nán jūn jié dù shǐ zhào bǎo zhōng xiàn gǔ yī, hào" hǎi dōng qīng", zhào hái cì zhī. là rì, dàn mìng zhū wáng lüè tián jìn jiāo, ér wǔ fāng zhī zhí fèi yǐ.
太宗将北征,因阅武猎近郊,以多盗猎狐兔者,命禁之。有卫士夺人獐,当死,帝曰:"若杀之,后世必谓我重兽而轻人。"特贳其罪。帝常以腊日校猎,谕从臣曰:"腊日出狩,以顺时令,缓辔从禽,是非荒也。"回幸讲武台,张乐,赐群臣饮。其后,猎西郊,亲射走兔五。诏以古者蒐狩,以所获之禽荐享宗庙,而其礼久废,今可复之。遂为定式。帝雅不好弋猎,诏除有司行礼外,罢近甸游畋,五坊所畜鹰犬并放之,诸州不得以鹰来献。已而定难军节度使赵保忠献鹘一,号"海东青",诏还赐之。腊日,但命诸王略畋近郊,而五坊之职废矣。
zhēn zōng fù zhào jiào jùn suǒ yǎng yīng gǔ liàng liú shí yú, yǐ bèi zhū wáng cóng shí zhǎn lǐ. jìn wéi cǎo dì, xǔ mín gēng mù.
真宗复诏教骏所养鹰鹘量留十余,以备诸王从时展礼。禁围草地,许民耕牧。
zhì rén zōng shí, yán zhě yán xiào liè zhī zhì suǒ yǐ shùn shí lìng diào róng shì, qǐng xiū cǐ lǐ. yú shì zhào shū mì yuàn zòu dìng zhì dù. liè rì wǔ gǔ, dì yù nèi dōng mén, cì cóng guān jiǔ sān xíng, zòu jūn róng lè, xìng qióng lín yuàn mén, cì cóng guān shí. suì liè yú yáng cūn, yàn yú wò diàn, zòu jiào fāng lè. qiǎn shǐ yǐ suǒ huò chí jiàn tài miào. jì ér zhào fù lǎo lín wèn, cì yǐ yǐn shí chá juàn, jí wǔ fāng jūn shì yín juàn yǒu chà. zǎi xiàng jiǎ chāng cháo děng yuē:" bì xià zàn xìng jìn jiāo, shùn shí tián liè, qǔ xiān shā ér dēng miào zǔ, suǒ yǐ zhāo xiào dé yě jí gāo yuán ér yuè jūn shí, suǒ yǐ jiǎng wǔ shì yě wèn qí lǎo ér zhì yù, suǒ yǐ yǎng lǎo yě láo tián fū ér cì huì, suǒ yǐ quàn nóng yě. shèng yú yī chū, ér sì měi jiē jù. fú wàng xuān fù shǐ guǎn." cóng zhī. míng nián, fù liè yú chéng nán dōng hán cūn. zì yù jīn yuán qù niǎn chéng mǎ, fēn qí shì shù qiān wèi zuǒ yòu yì, jié yǐ gǔ qí. hé wéi chǎng jìng shí yú lǐ, bù duì xiāng yìng. dì àn pèi zhōng dào, qīn xié gōng shǐ, lǚ huò qín yān. shì shí, dào bàng jū rén huò chù hú tù fú zhì qū chǎng zhōng. dì wèi tián liè yǐ xùn wǔ shì, fēi zhuān suǒ huò yě, xī zòng zhī. miǎn wéi nèi mín tián yī suì zū, réng zhào fù lǎo láo wèn. qí hòu yǐ jiàn zhě duō, bà liè jìn diān. zì shì, zhōng jìng kāng bù fù jiǎng.
至仁宗时,言者言校猎之制所以顺时令、调戎事,请修此礼。于是诏枢密院奏定制度。猎日五鼓,帝御内东门,赐从官酒三行,奏钧容乐,幸琼林苑门,赐从官食。遂猎于杨村,宴于幄殿,奏教坊乐。遣使以所获驰荐太庙。既而召父老临问,赐以饮食茶绢,及五坊军士银绢有差。宰相贾昌朝等曰:"陛下暂幸近郊,顺时田猎,取鲜杀而登庙俎,所以昭孝德也;即高原而阅军实,所以讲武事也;问耆老而秩饫,所以养老也;劳田夫而赐惠,所以劝农也。乘舆一出,而四美皆具。伏望宣付史馆。"从之。明年,复猎于城南东韩村。自玉津园去辇乘马,分骑士数千为左右翼,节以鼓旗。合围场径十余里,部队相应。帝按辔中道,亲挟弓矢,屡获禽焉。是时,道傍居人或畜狐兔凫雉驱场中。帝谓田猎以训武事,非专所获也,悉纵之。免围内民田一岁租,仍召父老劳问。其后以谏者多,罢猎近甸。自是,终靖康不复讲。
dǎ qiú, běn jūn zhōng xì. tài zōng lìng yǒu sī xiáng dìng qí yí. sān yuè, huì jū dà míng diàn. yǒu sī chú dì, shù mù dōng xī wèi qiú mén, gāo zhàng yú, shǒu kè jīn lóng, xià shī shí lián huá zuò, jiā yǐ cǎi huì. zuǒ yòu fēn péng zhǔ zhī, yǐ chéng zhǐ èr rén shǒu mén, wèi shì èr rén chí xiǎo hóng qí chàng chóu, yù lóng guān jǐn xiù yī chí gē shū bàng, zhōu wèi qiú chǎng. diàn jiē xià, dōng xī jiàn rì yuè qí. jiào fāng shè qiū cí bù gǔ yuè yú liǎng láng, gǔ gè wǔ. yòu yú dōng xī qiú mén qí xià gè shè gǔ wǔ. gé mén yù dìng fēn péng zhuàng qǔ cái. qīn wáng jìn chén jié dù guān chá fáng yù tuán liàn shǐ cì shǐ fù mǎ dū wèi zhū sī shǐ fù shǐ gòng fèng guān diàn zhí xī yù. qí liǎng péng guān, zōng shì jié dù yǐ xià fú yì sè xiù yī, zuǒ péng huáng yī lán yòu péng zǐ yī lán dǎ qiú gòng fèng guān zuǒ péng fú zǐ xiù, yòu péng fú fēi xiù, wū pí xuē, guàn yǐ huá chā jiǎo zhé shàng jīn. tiān jiù yuàn gōng xún xí mǎ bìng ān lēi. dì chéng mǎ chū, jiào fāng dà hé liáng zhōu qǔ, zhū sī shǐ yǐ xià qián dǎo, cóng chén fèng yíng. jì yù diàn, qún chén xiè, xuān zhào yǐ cì shàng mǎ, mǎ jiē jié wěi, fēn péng zì liǎng xiāng rù, xù lì yú xī xiāng. dì chéng mǎ dāng tíng xī nán zhù. nèi shì fā jīn hé, chū zhū qī qiú zhì diàn qián. tōng shì shè rén zòu yún: yù péng dǎ dōng mén. dì jī qiú, jiào fāng zuò yuè zòu gǔ. qiú jì dù, zhǎn qí wū zhēng zhǐ gǔ. dì huí mǎ, cóng chén fèng shāng shàng shòu, gòng wù yǐ hè. cì jiǔ, jí liè bài, yǐn bì shàng mǎ. dì zài jī zhī, shǐ mìng zhū wáng dà chén chí mǎ zhēng jī. qí xià léi gǔ. jiāng jí mén, zhú xiāng jí gǔ. qiú dù, shā gǔ sān tòng. qiú mén liǎng páng zhì xiù qí èr shí sì, ér shè xū jià yú diàn dōng xī jiē xià. měi péng dé chóu, jì chā yī qí jià shàng yǐ shí zhī. dì dé chóu, lè shǎo zhǐ, cóng guān hū wàn suì. qún chén dé chóu zé chàng hǎo, dé chóu zhě xià mǎ chēng xiè. fán sān chóu bì, nǎi yù diàn zhào cóng chén yǐn. yòu yǒu bù jī zhě chéng lǘ luó jī zhě, shí lìng gòng fèng zhě péng xì yǐ wéi lè yún.
打球,本军中戏。太宗令有司详定其仪。三月,会鞠大明殿。有司除地,竖木东西为球门,高丈余,首刻金龙,下施石莲华坐,加以采缋。左右分朋主之,以承旨二人守门,卫士二人持小红旗唱筹,御龙官锦绣衣持哥舒棒,周卫球场。殿阶下,东西建日月旗。教坊设龟兹部鼓乐于两廊,鼓各五。又于东西球门旗下各设鼓五。阁门豫定分朋状取裁。亲王、近臣、节度观察防御团练使、刺史、驸马都尉、诸司使副使、供奉官、殿直悉预。其两朋官,宗室、节度以下服异色绣衣,左朋黄衤兰;右朋紫衤兰打球供奉官左朋服紫绣,右朋服绯绣,乌皮靴,冠以华插脚折上巾。天厩院供驯习马并鞍勒。帝乘马出,教坊大合《凉州曲》,诸司使以下前导,从臣奉迎。既御殿,群臣谢,宣召以次上马,马皆结尾,分朋自两厢入,序立于西厢。帝乘马当庭西南驻。内侍发金合,出朱漆球掷殿前。通事舍人奏云:御朋打东门。帝击球,教坊作乐奏鼓。球既度,飐旗、呜钲、止鼓。帝回马,从臣奉觞上寿,贡物以贺。赐酒,即列拜,饮毕上马。帝再击之,始命诸王大臣驰马争击。旗下擂鼓。将及门,逐厢急鼓。球度,杀鼓三通。球门两旁置绣旗二十四,而设虚架于殿东西阶下。每朋得筹,既插一旗架上以识之。帝得筹,乐少止,从官呼万岁。群臣得筹则唱好,得筹者下马称谢。凡三筹毕,乃御殿召从臣饮。又有步击者、乘驴骡击者,时令供奉者朋戏以为乐云。
jiù rì fá gǔ. jiàn lóng yuán nián, sī tiān jiàn yán rì shí wǔ yuè shuò, qǐng yǎn cáng gē bīng kǎi zhòu. shì xià yǒu sī, yǒu sī qǐng huáng dì bì zhèng diàn, sù fú, bǎi guān gè shǒu běn sī, qiǎn guān yòng shēng tài shè rú gù shì. jǐng dé sì nián wǔ yuè shuò, rì shí. shàng bì zhèng diàn bù shì shì.
救日伐鼓。建隆元年,司天监言日食五月朔,请掩藏戈兵铠胄。事下有司,有司请皇帝避正殿,素服,百官各守本司,遣官用牲太社如故事。景德四年五月朔,日食。上避正殿不视事。
zhì hé yuán nián sì yuè shuò, rì shí, jì nèi jiàng dé yīn: gǎi yuán, yì fú, bì zhèng diàn, jiǎn shàn. bǎi guān yì dōng shàng gé mén bài biǎo qǐng yù zhèng diàn, fù cháng shàn. sān biǎo nǎi cóng. zhì rì, qiǎn guān sì tài shè, ér yīn yǔ yǐ léi, zhì shēn, nǎi jiàn shí, jiǔ fēn zhī yú. bǎi guān chēng hè. xiān shì huáng yòu chū, yǐ rì shí sān cháo bù shòu hè, bǎi guān bài biǎo. jiā yòu sì nián, zhào zhēng dàn rì shí wú bài biǎo, zì shí èr yuè èr shí yī rì bù yù qián diàn, jiǎn cháng shàn, yàn liáo shǐ bà zuò yuè. zhì rì, réng qiǎn guān sì tài shè. bǎi guān sān biǎo, nǎi yù zhèng diàn, fù shàn. liù nián liù yuè shuò rì shí, zhào lǐ guān yàn xiáng diǎn gù. huáng dì sù fú, bù yù zhèng diàn, wú shì shì, bǎi guān fèi wù shǒu sī. hé shuò qián èr rì, jiāo shè lìng jí mén pū shǒu sì mén, xún mén jiān chá gǔ chuī lìng lǜ gōng rén rú fāng sè zhí huī yóu, fēn zhì sì mén wū xià. lóng shé gǔ suí shè yú zuǒ dōng mén zhě lì běi shú nán miàn, nán mén zhě lì dōng shú xī miàn, xī mén zhě lì nán shú běi miàn, běi mén zhě lì xī shú dōng miàn. duì zhèng yī rén zhí dāo, lǜ wèi shì wǔ rén zhí wǔ bīng zhī qì, lì gǔ wài. máo chù dōng, jǐ chù nán, fǔ yuè zài xī, shuò zài běi. jiāo shè lìng lì máo zàn yú tán, sì yú yíng zhū sī shéng sān zā. yòu yú běi shè huáng huī, lóng shé gǔ yī cì zhī, gōng yī shǐ sì cì zhī. zhū bīng gǔ jù jìng lì, qí sī tiān jiàn gào rì yǒu biàn, gōng jǔ huī, nǎi fá gǔ jì gào guān xíng shì, tài zhù dú wén, qí cí yǐ zé yīn zhù yáng zhī yì. sī tiān guān chēng zhǐ, nǎi bà gǔ. rú wù huì bú jiàn, jí bù fá gǔ, zì shì, rì yǒu shí zhī, jiē rú qí zhì.
至和元年四月朔,日食,既内降德音:改元,易服,避正殿,减膳。百官诣东上阁门拜表请御正殿,复常膳。三表乃从。至日,遣官祀太社,而阴雨以雷,至申,乃见食,九分之余。百官称贺。先是皇祐初,以日食三朝不受贺,百官拜表。嘉祐四年,诏正旦日食毋拜表,自十二月二十一日不御前殿,减常膳,宴辽使罢作乐。至日,仍遣官祀太社。百官三表,乃御正殿,复膳。六年六月朔日食,诏礼官验详典故。皇帝素服,不御正殿,毋视事,百官废务守司。合朔前二日,郊社令及门仆守四门,巡门监察鼓吹令率工人如方色执麾斿,分置四门屋下。龙蛇鼓随设于左东门者立北塾南面,南门者立东塾西面,西门者立南塾北面,北门者立西塾东面。队正一人执刀,率卫士五人执五兵之器,立鼓外。矛处东,戟处南,斧钺在西,槊在北。郊社令立〈矛赞〉于坛,四隅萦朱丝绳三匝。又于北设黄麾,龙蛇鼓一次之,弓一、矢四次之。诸兵鼓俱静立,俟司天监告日有变,工举麾,乃伐鼓;祭告官行事,太祝读文,其词以责阴助阳之意。司天官称止,乃罢鼓。如雾晦不见,即不伐鼓,自是,日有食之,皆如其制。
zhì píng sì nián, zhào:" gǔ zhě rì shí, bǎi sī shǒu zhí, gài suǒ yǐ zhī tiān jiè ér bèi fēi cháng, jīn dú quē zhī, shén fēi wáng zhě xiǎo xīn yín wèi zhī dào. kě lìng zhōng shū yì jǔ xíng." xī níng liù nián sì yuè shuò, rì shí, zhào yì fú bì diàn jiǎn shàn rú gù shì. jiàng tiān xià sǐ xíng, shì liú yǐ xià zuì.
治平四年,诏:"古者日食,百司守职,盖所以祗天戒而备非常,今独阙之,甚非王者小心寅畏之道。可令中书议举行。"熙宁六年四月朔,日食,诏易服、避殿、减膳如故事。降天下死刑,释流以下罪。
zhèng hé shàng hé shuò fá gǔ yí: yǒu sī chén shè tài shè yù bì biān dòu rú yí. shè zhī sì mén, jí tán xià jìn běi, gè zhì gǔ yī, bìng zhí huī yóu, gè yī qí fāng sè. tán xià lì huáng huī, huī gāng shí chǐ, yóu bā chǐ. jì gào rì, yú shí qián, tài guān lìng shuài qí shǔ shí zhuàn jù bì, guāng lù qīng diǎn shì cì yǐn jiān chá yù shǐ fèng lǐ láng tài zhù tài guān lìng xiān rù jiù wèi, cì yǐn gào guān jiù wèi, jiē zài bài cì yǐn yù shǐ fèng lǐ láng tài zhù shēng, jiù wèi. tài guān lìng jiù zhuó zūn suǒ, gào guān guàn xǐ, yì tài shè sān shàng xiāng, diàn bì yù, zài bài fù wèi. shǎo qǐng, yǐn gào guān zài guàn xǐ, zhí jué sān jì jiǔ, diàn jué, fǔ fú xìng, shǎo lì, yǐn tài zhù yì shén wèi qián guì dú zhù wén. gào guān zài bài tuì, fá gǔ. qí rì shí qián, tài shǐ guān yī yuán lì tán xià shì rì. gǔ chuī lìng lǜ gōng shí rén, rú sè fú fēn lì gǔ zuǒ yòu yǐ qí. tài shǐ chēng rì yǒu biàn, gōng qí fá gǔ. míng fù, tài shǐ chēng zhǐ, nǎi bà gǔ. qí rì fèi wù, ér bǎi sī gè shǒu qí zhí rú jiù yí.
政和上《合朔伐鼓仪》:有司陈设太社玉币笾豆如仪。社之四门,及坛下近北,各置鼓一,并植麾斿,各依其方色。坛下立黄麾,麾杠十尺,斿八尺。祭告日,于时前,太官令帅其属实馔具毕,光禄卿点视;次引监察御史、奉礼郎、太祝、太官令先入就位,次引告官就位,皆再拜;次引御史、奉礼郎、太祝升,就位。太官令就酌尊所,告官盥洗,诣太社三上香,奠币玉,再拜复位。少顷,引告官再盥洗,执爵三祭酒,奠爵,俯伏兴,少立,引太祝诣神位前跪读祝文。告官再拜退,伐鼓。其日时前,太史官一员立坛下视日。鼓吹令率工十人,如色服分立鼓左右以俟。太史称日有变,工齐伐鼓。明复,太史称止,乃罢鼓。其日废务,而百司各守其职如旧仪。