rú lín wǔ
◎儒林五
fàn chōng zhū zhèn hú ān guó zi yín hóng níng
○范沖 朱震 胡安國(子寅 宏 寧)
fàn chōng, zì yuán zhǎng, dēng shào shèng jìn shì dì. gāo zōng jí wèi, zhào wèi yú bù yuán wài láng, é chū wèi liǎng huái zhuǎn yùn fù shǐ.
范沖,字元長,登紹聖進士第。高宗即位,召為虞部員外郎,俄出為兩淮轉運副使。
shào xìng zhōng, lóng yòu huáng hòu dàn rì, shàng zhì jiǔ gōng zhōng, cóng róng yǔ jí qián cháo shì, hòu yuē:" wú lǎo yǐ, yǒu suǒ huái wèi guān jiā yán zhī. wú dǎi shì xuān rén shèng liè huáng hòu, cōng míng mǔ yí, gǔ jīn wèi jiàn qí bǐ. nǎng yīn jiān chén wū bàng, yǒu diàn shèng dé, jiàn yán chū suī xià zhào biàn míng, ér shǐ lù wèi jīng shān dìng, wú yǐ chuán xìn hòu shì, ér wèi zài tiān zhī líng yě." shàng sǒng rán, jí zhào chóng xiū shén zhé liǎng cháo shí lù, zhào chōng wèi zōng zhèng shǎo qīng jiān zhí shǐ guǎn. chōng fù zǔ yǔ, yuán yòu zhōng cháng xiū shén zōng shí lù, jǐn shū wáng ān shí zhī guò, yǐ míng shén zōng zhī shèng. qí hòu ān shí xù cài biàn è zhī, zǔ yǔ zuò zhé sǐ lǐng biǎo. zhì shì fù yǐ mìng chōng, shàng wèi zhī yuē:" liǎng cháo dà diǎn, jiē wèi jiān chén suǒ huài, gù yǐ shǔ qīng." chōng yīn lùn xī níng chuàng zhì, yuán yòu fù gǔ, shào shèng yǐ jiàng chí zhāng bù yī, běn mò xiān hòu, gè yǒu suǒ yīn. yòu jí yán wáng ān shí biàn fǎ dù zhī fēi, cài jīng wù guó zhī zuì. shàng jiā nà zhī, qiān qǐ jū láng.
紹興中,隆祐皇后誕日,上置酒宮中,從容語及前朝事,後曰:"吾老矣,有所懷為官家言之。吾逮事宣仁聖烈皇后,聰明母儀,古今未見其比。曩因奸臣誣謗,有玷聖德,建炎初雖下詔辨明,而史錄未經刪定,無以傳信後世,而慰在天之靈也。"上悚然,亟詔重修神、哲兩朝《實錄》,召沖為宗正少卿兼直史館。沖父祖禹,元祐中嘗修《神宗實錄》,盡書王安石之過,以明神宗之聖。其後安石婿蔡卞惡之,祖禹坐謫死嶺表。至是復以命沖,上謂之曰:"兩朝大典,皆為奸臣所壞,故以屬卿。"沖因論熙寧創置,元祐復古,紹聖以降弛張不一,本末先後,各有所因。又極言王安石變法度之非,蔡京誤國之罪。上嘉納之,遷起居郎。
é kāi jiǎng yán, shēng jiān shì dú. shàng yǎ hǎo zuǒ shì chūn qiū, mìng chōng yǔ zhū zhèn zhuān jiǎng. chōng fū yǎn jīng zhǐ, yīn yǐ guī fěng, shàng wèi cháng bù chēng shàn. huì huáng zǐ jiàn guó gōng yuàn chū jiù fù, shǒu mìng chōng yǐ huī yóu gé dài zhì tí jǔ jiàn lóng guān, wèi zī shàn táng yì shàn, ér zhū zhèn jiān zàn dú. zhào yuē:" zhèn wèi zōng miào shè jì dà jì, bù gǎn sī yú yī shēn, xuǎn yú shǔ jí, dé yì zǔ qī shì sūn jū zhī gōng zhōng. zī zé gāng chén, chū jiù wài fù, yí yǒu duān liáng zhī shì yǐ chōng fǔ dǎo zhī guān, bó guān zài tíng, wú yǐ yì rǔ chōng, dé xíng wén xué, wèi shí zhèng rén. nǎi zǔ fā yì jiā yòu zhī chū, nǎi fù nà zhōng yuán yòu zhī jì, fū qiú shì shì, shàng yǒu diǎn xíng. gù zī shàn zhī kāi, shǐ guǎn jīng yán, gū réng jué jiù. zhèn fāng qiú duō wén zhī yì, ěr shí jiān shù qì zhī zhǎng, shī jí tóng méng, chuò yǒu yú yù. bì zì zhèn zhì, yí jí ān zhī." shí zhāng jùn zài zhǎng shā, yì jiàn chōng zhèn kě bèi xùn dǎo. chōng zhèn jiē yī shí míng dé lǎo chéng, jí tiān xià zhī xuǎn, shàng mìng jiàn guó gōng jiàn yì shàn zàn dú, jiē nà bài. é qiān hàn lín xué shì jiān shì dú, chōng lì cí, gǎi hàn lín shì dú xué shì, yòng qí fù gù shì yě. xún yǐ lóng tú gé zhí xué shì fèng cí. zú, nián qī shí wǔ.
俄開講筵,升兼侍讀。上雅好《左氏春秋》,命沖與朱震專講。沖敷衍經旨,因以規諷,上未嘗不稱善。會皇子建國公瑗出就傅,首命沖以徽猷閣待制提舉建隆觀,為資善堂翊善,而朱震兼贊讀。詔曰:"朕為宗廟社稷大計,不敢私於一身,選於屬籍,得藝祖七世孫鞠之宮中。茲擇剛辰,出就外傅,宜有端良之士以充輔導之官,博觀在廷,無以易汝沖,德行文學,為時正人。乃祖發議嘉祐之初,乃父納忠元祐之際,敷求是似,尚有典刑。顧資善之開,史館經筵,姑仍厥舊。朕方求多聞之益,爾實兼數器之長,施及童蒙,綽有餘裕。蔽自朕志,宜即安之。"時張浚在長沙,亦薦沖、震可備訓導。沖、震皆一時名德老成,極天下之選,上命建國公見翊善、贊讀,皆納拜。俄遷翰林學士兼侍讀,衝力辭,改翰林侍讀學士,用其父故事也。尋以龍圖閣直學士奉祠。卒,年七十五。
chōng zhī xiū shén zōng shí lù yě, wèi kǎo yì yī shū, míng shì qù qǔ, jiù wén yǐ mò shū, shān qù zhě yǐ huáng shū, xīn xiū zhě yǐ zhū shū, shì hào" zhū mò shǐ". jí xiū zhé zōng shí lù, bié wèi yī shū, míng biàn wū lù. chōng xìng hǎo yì lè shàn, sī mǎ guāng jiā shǔ jiē yī chōng suǒ, chōng fǔ yù zhī. wèi guāng biān lèi jì wén shí juǎn zòu yù, qǐng yǐ guāng zhī zú céng sūn zōng zhào zhǔ guāng sì. yòu cháng jiàn yǐn tūn zì dài yún.
沖之修《神宗實錄》也,為《考異》一書,明示去取,舊文以墨書,刪去者以黃書,新修者以朱書,世號"朱墨史"。及修《哲宗實錄》,別為一書,名《辨誣錄》。沖性好義樂善,司馬光家屬皆依沖所,沖撫育之。為光編類《記聞》十卷奏御,請以光之族曾孫宗召主光祀。又嘗薦尹焞自代雲。
zhū zhèn, zì zi fā, jīng mén jūn rén. dēng zhèng hé jìn shì dì, shì zhōu xiàn yǐ lián chēng. hú ān guó yī jiàn dà qì zhī, jiàn yú gāo zōng, zhào wèi sī xūn yuán wài láng, zhèn chēng jí bù zhì. huì jiāng xī zhì zhì shǐ zhào dǐng rù wèi cān zhī zhèng shì, shàng zī yǐ dāng shì rén cái, dǐng yuē:" chén suǒ zhī zhū zhèn, xué shù shēn bó, lián zhèng shǒu dào, shì zhī guān miǎn, shǐ wèi jiǎng dú, bì yǒu yì yú bì xià." shàng nǎi zhào zhī. jì zhì, shàng wèn yǐ yì chūn qiū zhī zhǐ, zhèn jù yǐ suǒ xué duì. shàng shuō, zhuó wèi cí bù yuán wài láng, jiān chuān shǎn jīng xiāng dū du fǔ xiáng yì guān. zhèn yīn yán:" jīng xiāng zhī jiān, yán hàn shàng xià, gāo yú zhī tián qī bǎi yú lǐ, ruò xuǎn liáng jiāng lǐng bù qǔ zhèn zhī, zhāo jí liú wáng, wù nóng zhǒng gǔ, kòu lái zé yù, kòu qù zé gēng, bù guò sān nián, bīng shí zì zú. yòu gěi chá yán chāo yú jūn zhōng, mù rén zhōng dí, kě yǐ xià jiāng xī zhī zhōu, tōng xiāng zhōng zhī sù. guān xìn ér dòng, xí juǎn hé nán, cǐ yǐ yì dài láo, wàn quán jì yě."
朱震,字子發,荊門軍人。登政和進士第,仕州縣以廉稱。胡安國一見大器之,薦於高宗,召為司勛員外郎,震稱疾不至。會江西制置使趙鼎入為參知政事,上諮以當世人才,鼎曰:"臣所知朱震,學術深博,廉正守道,士之冠冕,使位講讀,必有益於陛下。"上乃召之。既至,上問以《易》、《春秋》之旨,震具以所學對。上說,擢為祠部員外郎,兼川、陝、荊、襄都督府詳議官。震因言:"荊、襄之間,沿漢上下,膏腴之田七百餘里,若選良將領部曲鎮之,招集流亡,務農種穀,寇來則御,寇去則耕,不過三年,兵食自足。又給茶鹽鈔於軍中,募人中糴,可以下江西之舟,通湘中之粟。觀釁而動,席捲河南,此以逸待勞,萬全計也。"
qiān mì shū shǎo jiān jiān shì jīng yán, zhuǎn qǐ jū láng. jiàn guó gōng chū jiù fù, yǐ zhèn wèi zàn dú, réng cì wǔ pǐn fú. qiān zhōng shū shè rén jiān yì shàn. shí guō qiān lǐ chú jiāng zuò jiān chéng, zhèn yán:" qiān lǐ qīn duó mín tián, céng jīng àn zhì, yuàn qǐn xīn mìng." cóng zhī. zhuǎn gěi shì zhōng jiān zhí xué shì yuàn, qiān hàn lín xué shì. shì shí, qián zhōu mín wèi dào, tiān zǐ yǐ wèi yōu, xuǎn liáng tài shǒu wǎng wèi fǔ zhī. jiāng xíng, zhèn yuē:" shǐ jū guān zhě lián ér bù rǎo, zé bǎi xìng zì ān, suī yòu zhī wèi dào, yì bù wèi yǐ. yuàn zhào xīn tài shǒu dào guān zhī rì, tiáo jù běn jùn jí shǔ xiàn guān lì yǒu tān mò wú zhuàng zhě, yī qiè bà qù, tīng qí zì zé cí xiáng rén huì zhī rén, yǒu zhì xiào zhě yōu jiā jiǎng quàn." shàng cóng qí yán. gù shì, dāng sàng wú xiǎng miào zhī lǐ. shí huī zōng wèi fù miào, tài cháng shǎo qīng wú biǎo chén zòu xíng míng táng zhī jì. zhèn yīn yán:" wáng zhì:' sàng sān nián bù jì, wéi tiān dì shè jì wèi yuè fú ér xíng shì.' chūn qiū shū' xià wǔ yuè yǐ yǒu, jí, dì yú zhuāng gōng', gōng yáng chuán yuē:' jī shǐ bù sān nián yě.' guó cháo jǐng dé èr nián, zhēn zōng jū míng dé huáng hòu sàng, jì yì yuè ér chú fú, míng nián suì xiǎng tài miào, hé sì tiān dì yú yuán qiū. dāng shí wèi xíng sān nián zhī sàng, zhuān xíng yǐ rì yì yuè zhī zhì kě yě, zài jīn rì xíng zhī zé fēi yě." zhào shì cóng tái jiàn lǐ guān cān yì, zú yòng yù shǐ zhào huàn lǐ bù shì láng chén gōng fǔ yán, dà xiǎng míng táng. qī nián, zhèn xiè bìng gài cí, xuán zhī lǐ bù gòng jǔ, huì jí zú.
遷秘書少監兼侍經筵,轉起居郎。建國公出就傅,以震為贊讀,仍賜五品服。遷中書舍人兼翊善。時郭千里除將作監丞,震言:"千里侵奪民田,曾經按治,願寢新命。"從之。轉給事中兼直學士院,遷翰林學士。是時,虔州民為盜,天子以為憂,選良太守往慰撫之。將行,震曰:"使居官者廉而不擾,則百姓自安,雖誘之為盜,亦不為矣。願詔新太守到官之日,條具本郡及屬縣官吏有貪墨無狀者,一切罷去,聽其自擇慈祥仁惠之人,有治效者優加獎勸。"上從其言。故事,當喪無享廟之禮。時徽宗未祔廟,太常少卿吳表臣奏行明堂之祭。震因言:"《王制》:'喪三年不祭,惟天地社稷為越紼而行事。'《春秋》書'夏五月乙酉,吉,禘於莊公',《公羊傳》曰:'譏始不三年也。'國朝景德二年,真宗居明德皇后喪,既易月而除服,明年遂享太廟,合祀天地於圜丘。當時未行三年之喪,專行以日易月之制可也,在今日行之則非也。"詔侍從、台諫、禮官參議,卒用御史趙渙、禮部侍郎陳公輔言,大饗明堂。七年,震謝病丐祠,旋知禮部貢舉,會疾卒。
zhèn jīng xué shēn chún, yǒu hàn shàng yì jiě yún:" chén tuán yǐ xiān tiān tú chuán zhǒng fàng, fàng chuán mù xiū, mù xiū chuán lǐ zhī cái, zhī cái chuán shào yōng. fàng yǐ hé tú luò shū chuán lǐ gài, gài chuán xǔ jiān, xǔ jiān chuán fàn è chāng, è chāng chuán liú mù. mù xiū yǐ tài jí tú chuán zhōu dūn yí, dūn yí chuán chéng hào chéng yí. shì shí, zhāng zài jiǎng xué yú èr chéng shào yōng zhī jiān. gù yōng zhe huáng jí jīng shì shū, mù chén tiān dì wǔ shí yǒu wǔ zhī shù, dūn yí zuò tōng shū, chéng yí zhe yì chuán, zài zào tài hé cān liǎng piān. chén jīn yǐ yì chuán wèi zōng, hé huì yōng zài zhī lùn, shàng cǎi hàn wèi wú jìn, xià dǎi yǒu táng jí jīn, bāo kuò yì tóng, shù jǐ dào lí ér fù hé." gài qí xué yǐ wáng bì jǐn qù jiù shuō, zá yǐ zhuāng lǎo, zhuān shàng wén cí wèi fēi shì, gù qí yú xiàng shù jiā xiáng yān. qí lùn tú shū shòu shòu yuán wěi rú cǐ, gài mò zhī qí suǒ zì yún.
震經學深醇,有《漢上易解》云:"陳摶以《先天圖》傳种放,放傳穆修,穆修傳李之才,之才傳邵雍。放以《河圖》、《洛書》傳李溉,溉傳許堅,許堅傳范諤昌,諤昌傳劉牧。穆修以《太極圖》傳周惇頤,惇頤傳程顥、程頤。是時,張載講學於二程、邵雍之間。故雍著《皇極經世書》,牧陳天地五十有五之數,惇頤作《通書》,程頤著《易傳》,載造《太和》、《參兩》篇。臣今以《易傳》為宗,和會雍、載之論,上采漢、魏、吳、晉,下逮有唐及今,包括異同,庶幾道離而複合。"蓋其學以王弼盡去舊說,雜以莊、老,專尚文辭為非是,故其於象數加詳焉。其論《圖》、《書》授受源委如此,蓋莫知其所自雲。
hú ān guó, zì kāng hóu, jiàn níng chóng ān rén. rù tài xué, yǐ chéng yí zhī yǒu zhū zhǎng wén jí yǐng chuān jìn cái zhī wèi shī. cái zhī yǔ lùn jīng shǐ dà yì, shēn qí zhòng zhī. sān shì yú lǐ bù, zhōng shào shèng sì nián jìn shì dì. chū, tíng shì kǎo guān dìng qí cè dì yī, zǎi zhí yǐ wú dǐ yuán yòu yǔ, suì yǐ hé chāng yán guān, fāng tiān ruò cì zhī, yòu yù yǐ zǎi xiàng zhāng dūn zi cì tiān ruò. shí fā cè dà yào chóng fù xī níng yuán fēng zhī zhì, ān guó tuī míng dà xué, yǐ jiàn fù sān dài wèi duì. zhé zōng mìng zài dú zhī, zhù tīng chēng shàn zhě shù sì, qīn zhuó wèi dì sān. wèi tài xué bó shì, zú bù niè quán mén.
胡安國,字康侯,建寧崇安人。入太學,以程頤之友朱長文及潁川靳裁之為師。裁之與論經史大義,深奇重之。三試於禮部,中紹聖四年進士第。初,廷試考官定其策第一,宰職以無詆元祐語,遂以何昌言冠,方天若次之,又欲以宰相章惇子次天若。時發策大要崇復熙寧、元豐之制,安國推明《大學》,以漸復三代為對。哲宗命再讀之,注聽稱善者數四,親擢為第三。為太學博士,足不躡權門。
tí jǔ hú nán xué shì, yǒu zhào jǔ yí yì, ān guó yǐ yǒng zhōu bù yī wáng huì dèng zhāng yīng zhào. èr rén lǎo bù xíng, ān guó qǐng mìng zhī guān, yǐ quàn wèi xué zhě. líng líng bù chēng èr rén dǎng rén fàn chún rén kè, ér liú rén zōu hào suǒ qǐng tuō yě. cài jīng sù è ān guó yǔ jǐ yì, dé bù yán, dà xǐ, mìng hú nán tí xíng zhì yù tuī zhì, yòu yí hú běi zài jū, zú wú yàn, ān guó jìng chú míng. wèi jǐ, bù yǐ tā zuì dǐ fǎ, tái chén zhí qián shì, fù ān guó yuán guān.
提舉湖南學事,有詔舉遺逸,安國以永州布衣王繪、鄧璋應詔。二人老不行,安國請命之官,以勸為學者。零陵簿稱二人黨人范純仁客,而流人鄒浩所請託也。蔡京素惡安國與己異,得簿言,大喜,命湖南提刑置獄推治,又移湖北再鞫,卒無驗,安國竟除名。未幾,簿以他罪抵法,台臣直前事,復安國元官。
zhèng hé yuán nián, zhāng shāng yīng xiāng, chú tí jǔ chéng dū xué shì. èr nián, dīng nèi jiān, yí jiāng dōng. fù méi zhōng sàng, wèi zǐ dì yuē:" wú xī wèi qīn ér shì, jīn suī yǒu lù wàn zhōng, jiāng hé suǒ shī?" suì chēng jí bù shì, zhú shì mù bàng, gēng zhǒng qǔ gěi, gài jiāng zhōng shēn yān. xuān hé mò, lǐ mí dà wú mǐn tán shì jī hé jiàn, chú tún tián láng, cí.
政和元年,張商英相,除提舉成都學事。二年,丁內艱,移江東。父沒終喪,謂子弟曰:"吾昔為親而仕,今雖有祿萬鍾,將何所施?"遂稱疾不仕,築室墓傍,耕種取給,蓋將終身焉。宣和末,李彌大、吳敏、譚世勣合薦,除屯田郎,辭。
jìng kāng yuán nián, chú tài cháng shǎo qīng, cí chú qǐ jū láng, yòu cí. cháo zhǐ lǚ qù xíng, zhì jīng shī, yǐ jí zài gào. yī rì fāng wǔ, qīn zōng jí zhào jiàn, ān guó zòu yuē:" míng jūn yǐ wù xué wèi jí, shèng xué yǐ zhèng xīn wèi yào. xīn zhě wàn shì zhī zōng, zhèng xīn zhě kuí shì zǎi wù zhī quán. yuàn zhuó míng rú míng yú zhì guó píng tiān xià zhī běn zhě, xū huái fǎng wèn, shēn fā dú zhì." yòu yán:" wèi tiān xià guó jiā bì yǒu yí dìng bù kě yì zhī jì, móu yì jì dìng, jūn chén gù shǒu, gù yǒu zhì bì chéng, zhì gōng kě lì. jīn nán xiàng shì cháo bàn nián yǐ, ér jì gāng shàng wěn, fēng sú yì shuāi, shī zhì guāi fāng, jǔ dòng fán rǎo. dà chén zhēng jìng, ér péng dǎng zhī huàn méng bǎi zhí kuī yú, ér jìn rùn zhī jiān zuò. yòng rén shī dāng, ér míng qì yù qīng chū lìng shù gèng, ér shì mín bù xìn. ruò bù sǎo chú jiù jī, chéng shì gèng zhāng, qiè kǒng dà shì yī qīng, bù kě fù zhèng. qǐ fǎng dà chén, gè lìng zhǎn jǐn dǐ yùn, huà yī jù jìn. xiān xuān shì tái jiàn, shǐ suí shì shū bó. ruò dà chén yì chù, zé cān yòng tái jiàn zhī yán ruò shū bó bù dāng, zé zhuān shǒu dà chén zhī cè. réng jí yì yú cháo, duàn zì chén zhōng, àn wèi guó lùn, yǐ cì shī xíng. gǎn yǒu dòng yáo, bì fá wú shè. shù jǐ xīn zhèng yǒu jīng, kě jì zhōng xìng." qīn zōng yuē:" bǐ liú cí yē xiāng dài, yǐ mìng zhào qīng shì yǐ." yǔ wèi jìng, rì zè shǔ shén, hàn qià shàng yī, suì tuì.
靖康元年,除太常少卿,辭;除起居郎,又辭。朝旨屢趣行,至京師,以疾在告。一日方午,欽宗亟召見,安國奏曰:"明君以務學為急,聖學以正心為要。心者萬事之宗,正心者揆事宰物之權。願擢名儒明於治國平天下之本者,虛懷訪問,深發獨智。"又言:"為天下國家必有一定不可易之計,謀議既定,君臣固守,故有志必成,治功可立。今南向視朝半年矣,而紀綱尚紊,風俗益衰,施置乖方,舉動煩擾。大臣爭競,而朋黨之患萌;百執窺覦,而浸潤之奸作。用人失當,而名器愈輕;出令數更,而士民不信。若不掃除舊跡,乘勢更張,竊恐大勢一傾,不可復正。乞訪大臣,各令展盡底蘊,畫一具進。先宣示台諫,使隨事疏駁。若大臣議絀,則參用台諫之言;若疏駁不當,則專守大臣之策。仍集議於朝,斷自宸衷,按為國論,以次施行。敢有動搖,必罰無赦。庶幾新政有經,可冀中興。"欽宗曰:"比留詞掖相待,已命召卿試矣。"語未竟,日昃暑甚,汗洽上衣,遂退。
shí mén xià shì láng gěng nán zhòng yǐ pān fù ēn, fán yǔ jǐ bù hé zhě, jí zhǐ wèi péng dǎng. jiàn ān guó lùn zòu, yùn yuē:" zhōng xìng rú cǐ, ér yuē jī xiào wèi jiàn, shì bàng shèng dé yě." nǎi yán ān guó yì kuī jīng yán, bù yí zhào shì. qīn zōng bù dá. ān guó lǚ cí, nán zhòng yòu yán ān guó bù chén. qīn zōng wèn qí zhuàng, nán zhòng yuē:" wǎng bù shì shàng huáng, jīn yòu bù shì bì xià." qīn zōng yuē:" qú zì yǐ bìng cí, chū fēi yǒu xiàng bèi yě." měi chén liáo dēng duì, qīn zōng jí wèn shí hú ān guó fǒu, zhōng chéng xǔ hàn yuē:" zì cài jīng dé zhèng, shì dài fū wú bù shòu qí lóng luò, chāo rán yuǎn jī bù wèi suǒ wū rú ān guó zhě shí xiān." qīn zōng tàn xī, qiǎn zhōng shū shè rén cháo shuō zhī xuān zhǐ, lìng miǎn shòu mìng, qiě yuē:" tā rì yù qù, jí bù qiáng liú." jì shì, chú zhōng shū shè rén, cì sān pǐn fú. nán zhòng fěng tái jiàn lùn qí jī mìng bù gōng, yí cóng chù xuē. shū zòu bù xià, ān guó nǎi jiù zhí.
時門下侍郎耿南仲倚攀附恩,凡與己不合者,即指為朋黨。見安國論奏,慍曰:"中興如此,而曰績效未見,是謗聖德也。"乃言安國意窺經筵,不宜召試。欽宗不答。安國屢辭,南仲又言安國不臣。欽宗問其狀,南仲曰:"往不事上皇,今又不事陛下。"欽宗曰:"渠自以病辭,初非有向背也。"每臣僚登對,欽宗即問識胡安國否,中丞許翰曰:"自蔡京得政,士大夫無不受其籠絡,超然遠跡不為所污如安國者實鮮。"欽宗嘆息,遣中書舍人晁說之宣旨,令勉受命,且曰:"他日欲去,即不強留。"既試,除中書舍人,賜三品服。南仲諷台諫論其稽命不恭,宜從黜削。疏奏不下,安國乃就職。
nán zhòng jì qīng zǎi xiàng wú mǐn shū mì shǐ lǐ gāng, yòu wèi xǔ jǐng héng cháo shuō zhī shì dà chén shēng chù wèi qù jiù, huái jiān xùn sī, bìng chù zhī. ān guó yán:" èr rén wèi qù jiù, bì yǒu chén lùn. huái jiān xùn sī, bì yǒu shí jī. qǐ xiáng fù běn shěng, zài zhū cí mìng." bù bào.
南仲既傾宰相吳敏、樞密使李綱,又謂許景衡、晁說之視大臣升黜為去就,懷奸徇私,並黜之。安國言:"二人為去就,必有陳論。懷奸徇私,必有實跡。乞降付本省,載諸詞命。"不報。
yè mèng dé zhī yīng tiān fǔ, zuò wèi cài jīng suǒ zhī, luò zhí fèng cí. ān guó yán:" jīng zuì yǐ zhèng, zi sūn biān zhì, jiā cái méi rù, yǐ wú cài shì yǐ. zé xiàng wèi jīng suǒ yǐn zhě, jīn jiē cháo tíng zhī rén, ruò gèng zhǐ wèi jīng dǎng, zé rén cái jiàn qì zhě zhòng, dǎng lùn hé shí ér mǐ!" nǎi chú mèng dé xiǎo jùn.
葉夢得知應天府,坐為蔡京所知,落職奉祠。安國言:"京罪已正,子孫編置,家財沒入,已無蔡氏矣。則向為京所引者,今皆朝廷之人,若更指為京黨,則人才見棄者眾,黨論何時而弭!"乃除夢得小郡。
zhōng shū shì láng hé lǔ mù jiàn yì fēn tiān xià wèi sì dào, zhì sì dōu zǒng guǎn, gè fù yī miàn, yǐ wèi wáng shì hàn qiáng dí. ān guó yán:" nèi wài zhī shì, shì píng zé ān, piān zhòng zé wēi. jīn zhōu jùn tài qīng, lǐ yí tōng biàn. yī dàn yǐ èr shí sān lù zhī guǎng, fēn wèi sì dào, shì dé zhuān jué, cái dé zhuān yòng, guān dé pì zhì, bīng dé zhū shǎng, quán kǒng tài zhòng. wàn yī kàng héng bá hù, hé yǐ dài zhī? qǐ jù jiàn jīn èr shí sān lù shuài fǔ, xuǎn zé zhòng chén, fù yǐ dōu zǒng guǎn zhī quán, zhuān zhì jūn lǚ. huò yǒu jǐng jí, jí gè lǜ suǒ shǔ shǒu jiāng yīng yuán, zé yī jǔ liǎng dé yǐ." xún yǐ zhào yě zǒng běi dào, ān guó yán wèi dū dì zhòng, yě bì wù wěi jì. shì dōng, jīn rén dà rù, yě dùn, wèi qún dào suǒ shā, xī dào wáng xiāng yōng zhòng bù fù běi gù, rú ān guó yán.
中書侍郎何{鹵木}建議分天下為四道,置四都總管,各付一面,以衛王室、捍強敵。安國言:"內外之勢,適平則安,偏重則危。今州郡太輕,理宜通變。一旦以二十三路之廣,分為四道,事得專決,財得專用,官得辟置,兵得誅賞,權恐太重。萬一抗衡跋扈,何以待之?乞據見今二十三路帥府,選擇重臣,付以都總管之權,專治軍旅。或有警急,即各率所屬守將應援,則一舉兩得矣。"尋以趙野總北道,安國言魏都地重,野必誤委寄。是冬,金人大入,野遁,為群盜所殺,西道王襄擁眾不復北顧,如安國言。
lǐ gāng bà, zhōng shū shè rén liú jué xíng cí, wèi gāng yǒng yú bào guó, shù zhì bài nǜ. lì bù shì láng féng xiè yán jué wèi gāng yóu shuō, jué zuò biǎn. ān guó fēng hái cí tóu, yǐ wèi" shì cóng suī dāng xiàn nà, zhì yú dàn jī guān xié bì guī fēng xiàn. jīn tái jiàn wèi yǒu jiān mò bù yán zhī jiù, ér xiè yuè zhí, cǐ lù ruò kāi, chén kǒng lì yú cháo zhě gè yǐ hǎo è xié chí qīng xiàn, fēi suǒ yǐ jìng cháo zhe." nán zhòng dà nù, hé lǔ mù cóng ér jǐ zhī, zhào yǔ jùn. lǔ mù yǐ ān guó sù kǔ zú jí, ér hǎi mén dì bēi shī, nǎi chú ān guó yòu wén diàn xiū zhuàn zhī tōng zhōu.
李綱罷,中書舍人劉珏行詞,謂綱勇於報國,數至敗衄。吏部侍郎馮澥言珏為綱遊說,珏坐貶。安國封還詞頭,以為"侍從雖當獻納,至於彈擊官邪必歸風憲。今台諫未有緘默不言之咎,而澥越職,此路若開,臣恐立於朝者各以好惡脅持傾陷,非所以靖朝著。"南仲大怒,何{鹵木}從而擠之,詔與郡。{鹵木}以安國素苦足疾,而海門地卑濕,乃除安國右文殿修撰、知通州。
ān guó zài shěng yī yuè, duō zài gào zhī rì, jí chū bì yǒu suǒ lùn liè. huò yuē:" shì zhī xiǎo zhě, hé gū zhì zhī?" ān guó yuē:" shì zhī dà zhě wú bù qǐ yú xì wēi, jīn yǐ xiǎo shì wèi bù bì yán, zhì yú dà shì yòu bù gǎn yán, shì wú shí ér kě yán yě!"
安國在省一月,多在告之日,及出必有所論列。或曰:"事之小者,盍姑置之?"安國曰:"事之大者無不起於細微,今以小事為不必言,至於大事又不敢言,是無時而可言也!"
ān guó jì qù yú xún, jīn rén báo dū chéng. zi yín wèi láng, zài chéng zhōng, kè huò yōu zhī, ān guó qiǎo rán yuē:" zhǔ shàng zài zhòng wéi zhōng, hào lìng bù chū, qīng dài fū hèn xiào zhōng wú lù, gǎn niàn zi hū!" dí wéi yì jí, qīn zōng jí zhào ān guó jí xǔ jǐng héng, zhào jìng bù dá.
安國既去逾旬,金人薄都城。子寅為郎,在城中,客或憂之,安國愀然曰:"主上在重圍中,號令不出,卿大夫恨效忠無路,敢念子乎!"敵圍益急,欽宗亟召安國及許景衡,詔竟不達。
gāo zōng jí wèi, yǐ gěi shì zhōng zhào. ān guó yán:" zuó yīn jiǎo zòu, biàn chù quán guì, jīn bì xià jiāng jiàn zhōng xìng, ér zhèng shì chí zhāng, rén cái shēng chù, shàng wèi hé yí, chén ruò yī yī xíng qí zhí shǒu, bì yǐ wàng fā, gān fàn diǎn xíng." huáng qián shàn fěng gěi shì zhōng kāng zhí quán lùn qí tuō jí, bà zhī. sān nián, shū mì zhāng jùn jiàn ān guó kě dà yòng, zài chú gěi shì zhōng. cì qí zi qǐ jū láng yín shǒu zhá, lìng yǐ shàng yì cuī cù. jì cì chí zhōu, wén jià xìng wú yuè, yǐn jí hái.
高宗即位,以給事中召。安國言:"昨因繳奏,遍觸權貴,今陛下將建中興,而政事弛張,人才升黜,尚未合宜,臣若一一行其職守,必以妄發,干犯典刑。"黃潛善諷給事中康執權論其託疾,罷之。三年,樞密張浚薦安國可大用,再除給事中。賜其子起居郎寅手札,令以上意催促。既次池州,聞駕幸吳、越,引疾還。
shào xìng yuán nián, chú zhōng shū shè rén jiān shì jiǎng, qiǎn shǐ qù zhào, ān guó yǐ shí zhèng lùn èr shí yī piān xiān xiàn zhī. lùn rù, fù chú gěi shì zhōng. èr nián qī yuè rù duì, gāo zōng yuē:" wén qīng dà míng, kě yú xiāng jiàn, hé wèi lèi zhào bù zhì?" ān guó cí xiè, qǐ yǐ suǒ jìn èr shí yī piān zhě shī xíng. qí lùn zhī mù, yuē dìng jì jiàn dū shè xiǎn zhì guó xù mín lì zhèng hé shí shàng zhì zhèng xīn yǎng qì hóng dù kuān yǐn. lùn dìng jì lüè yuē:" bì xià lǚ jí liù nián, yǐ jiàn dū, zé wèi yǒu bì shǒu bù yí zhī jū yǐ tǎo zéi, zé wèi yǒu bì cāo bù biàn zhī shù yǐ lì zhèng, zé wèi yǒu bì xíng bù fǎn zhī lìng yǐ rèn guān, zé wèi yǒu bì xìn bù yí zhī chén. shě jīn bù tú, hòu huǐ hé jí!" lùn jiàn dū wèi:" yí dìng dū jiàn kāng yǐ bǐ guān zhōng hé nèi, wèi xìng fù zhī jī." lùn shè xiǎn wèi:" yù gù shàng liú, bì bǎo hàn miǎn yù gù xià liú, bì shǒu huái sì yù gù zhōng liú, bì yǐ zhòng bīng zhèn ān lù." lùn shàng zhì wèi:" dāng bì zhì yú huī fù zhōng yuán, zhī fèng líng qǐn bì zhì yú sǎo píng chóu dí, yíng fù liǎng gōng." lùn zhèng xīn wèi:" kān dìng huò luàn, suī jí yú róng wù, ér cái jué róng wù, bì běn yú fāng cùn. yuàn xuǎn zhèng chén duō wén shí yǒu zhì lǜ gǎn zhí yán zhě zhì zhū zuǒ yòu, rì xī tǎo lùn, yǐ zhái jué xīn." lùn yǎng qì wèi:" yòng bīng zhī shèng fù, jūn lǚ zhī qiáng ruò, jiāng shuài zhī yǒng qiè, xì rén jūn suǒ yǎng zhī qì qū zhí hé rú. yuàn qiáng yú wèi shàn, yì xīn jué dé, shǐ xìn yú zhū xià wén yú yí dí zhě, wú qū kě yì, zé zhì gāng kě yǐ sāi liǎng jiān, yī nù kě yǐ ān tiān xià yǐ." ān guó cháng wèi:" suī zhū gé fù shēng, wèi jīn rì jì, bù néng yì cǐ lùn yě."
紹興元年,除中書舍人兼侍講,遣使趣召,安國以《時政論》二十一篇先獻之。論入,復除給事中。二年七月入對,高宗曰:"聞卿大名,渴於相見,何為累詔不至?"安國辭謝,乞以所進二十一篇者施行。其論之目,曰《定計》、《建都》、《設險》、《制國》、《恤民》、《立政》、《核實》、《尚志》、《正心》、《養氣》、《宏度》、《寬隱》。論《定計》略曰:"陛下履極六年,以建都,則未有必守不移之居;以討賊,則未有必操不變之術;以立政,則未有必行不反之令;以任官,則未有必信不疑之臣。舍今不圖,後悔何及!"論《建都》謂:"宜定都建康以比關中、河內,為興復之基。"論《設險》謂:"欲固上流,必保漢、沔;欲固下流,必守淮、泗;欲固中流,必以重兵鎮安陸。"論《尚志》謂:"當必志於恢復中原,祗奉陵寢;必志於掃平仇敵,迎復兩宮。"論《正心》謂:"戡定禍亂,雖急於戎務,而裁決戎務,必本於方寸。願選正臣多聞識、有志慮、敢直言者置諸左右,日夕討論,以宅厥心。"論《養氣》謂:"用兵之勝負,軍旅之強弱,將帥之勇怯,系人君所養之氣曲直何如。願強於為善,益新厥德,使信於諸夏、聞於夷狄者,無曲可議,則至剛可以塞兩間,一怒可以安天下矣。"安國嘗謂:"雖諸葛復生,為今日計,不能易此論也。"
jū xún rì, zài jiàn, yǐ jí kěn qiú qù. gāo zōng yuē:" wén qīng shēn yú chūn qiū, fāng yù jiǎng lùn." suì yǐ zuǒ shì chuán fù ān guó diǎn jù zhèng yīn. ān guó zòu:" chūn qiū jīng shì dà diǎn, jiàn zhū xíng shì, fēi kōng yán bǐ. jīn fāng sī jì jiān nán, zuǒ shì fán suì, bù yí xū fèi guāng yīn, dān wán wén cǎi, mò ruò qián xīn shèng jīng." gāo zōng chēng shàn. xún chú ān guó jiān shì dú, zhuān jiǎng chūn qiū. shí jiǎng guān sì rén, yuán lì qǐ gè zhuān yī jīng. gāo zōng yuē:" tā rén tōng jīng, qǐ hú ān guó bǐ." bù xǔ.
居旬日,再見,以疾懇求去。高宗曰:"聞卿深於《春秋》,方欲講論。"遂以《左氏傳》付安國點句正音。安國奏:"《春秋》經世大典,見諸行事,非空言比。今方思濟艱難,《左氏》繁碎,不宜虛費光陰,耽玩文采,莫若潛心聖經。"高宗稱善。尋除安國兼侍讀,專講《春秋》。時講官四人,援例乞各專一經。高宗曰:"他人通經,豈胡安國比。"不許。
huì chú gù xiāng zhū shèng fēi tóng dū du jiāng huái jīng zhè zhū jūn shì, ān guó zòu:" shèng fēi yǔ huáng qián shàn wāng bó yàn tóng zài zhèng fǔ, jiān mò fù huì, xún zhì dù jiāng. zūn yòng zhāng bāng chāng jié hǎo jīn guó, lún miè sān gāng, tiān xià fèn yù. jí zhèng wèi zhǒng sī, miáo liú sì nì, tān shēng gǒu róng, rǔ dǎi jūn fù. jīn qiáng dí píng líng, pàn chén bù jì, yòng rén dé shī, xì guó ān wēi, shēn kǒng shèng fēi shàng wù dà jì." shèng fēi gǎi chú shì dú, ān guó chí lù huáng bù xià, zuǒ xiāng lǚ yí hào tè lìng jiǎn zhèng huáng guī nián shū xíng. ān guó yán:"' yǒu guān shǒu zhě, bù dé qí zhí zé qù'. chén jīn dài zuì wú bǔ, jì shī qí zhí, dāng qù shén míng. kuàng shèng fēi xì chén lùn liè zhī rén, jīn zhāo tíng nǎi chēng shèng fēi chù miáo liú zhī biàn, néng diào hù shèng gōng. xī gōng yáng shì yán jì zhòng fèi jūn wèi xíng quán, xiān rú lì pái qí shuō. gài quán yí fèi zhì fēi suǒ shī yú jūn fù, chūn qiū dà fǎ, yóu jǐn yú cǐ. jiàn yán zhī shī jié zhě, jīn suī tè shì ér bù wèn, yòu jiā xuǎn zhuó, xí sú jì chéng, dà fēi jūn fù zhī lì. chén yǐ chūn qiū rù shì, ér yǔ shèng fēi wèi liè, yǒu wéi jīng xùn." suì wò jiā bù chū.
會除故相朱勝非同都督江、淮、荊、浙諸軍事,安國奏:"勝非與黃潛善、汪伯彥同在政府,緘默附會,循致渡江。尊用張邦昌結好金國,淪滅三綱,天下憤郁。及正位冢司,苗、劉肆逆,貪生苟容,辱逮君父。今強敵憑陵,叛臣不忌,用人得失,系國安危,深恐勝非上誤大計。"勝非改除侍讀,安國持錄黃不下,左相呂頤浩特令檢正黃龜年書行。安國言:"'有官守者,不得其職則去'。臣今待罪無補,既失其職,當去甚明。況勝非系臣論列之人,今朝廷乃稱勝非處苗、劉之變,能調護聖躬。昔公羊氏言祭仲廢君為行權,先儒力排其說。蓋權宜廢置非所施於君父,《春秋》大法,尤謹於此。建炎之失節者,今雖特釋而不問,又加選擢,習俗既成,大非君父之利。臣以《春秋》入侍,而與勝非為列,有違經訓。"遂臥家不出。
chū, yí hào dū du jiāng shàng hái cháo, yù qù yì jǐ zhě, wèi dé qí cè. huò jiào zhī zhǐ wèi péng dǎng, qiě yuē:" dǎng kuí zài suǒ wéi, dāng xiān qù zhī." yí hào dà xǐ, jí yǐn shèng fēi wèi zhù, ér jiàng zhǐ yuē:" hú ān guó lǚ zhào, yǎn jiǎn bù zhì, jīn shǐ zào cháo, yòu shù yǒu qǐng. chū yán shèng fēi bù kě tóng dū du, jí gǎi mìng jīng yán, yòu yǐ wèi fēi, qǐ bù yǐ shí jiān bù kěn jǐn cuì, nǎi yù qiú wēi zuì ér qù, qí zì wèi móu zé shàn, rú guó jì hé?" luò zhí, tí jǔ xiān dōu guān. shì xī, huì chū dōng nán. yòu xiāng qín guì sān shàng zhāng qǐ liú zhī, bù bào, jí jiě xiāng yìn qù. shì yù shǐ jiāng jī shàng shū, jí yán shèng fēi bù kě yòng, ān guó bù dāng zé. yòu sī jiàn wú biǎo chén yì yán ān guó fú bìng jiàn jūn, yù xíng suǒ xué, jīn wú gù zuì qù, kǒng fēi suǒ yǐ shì tiān xià. bù bào. yí hào jí chù gěi shì zhōng chéng yǔ qǐ jū shè rén zhāng dào jí jī děng èr shí yú rén, yún yīng tiān biàn chú jiù bù xīn zhī xiàng. tái shěng yī kōng, shèng fēi suì xiāng, ān guó jìng guī.
初,頤浩都督江上還朝,欲去異己者,未得其策。或教之指為朋黨,且曰:"黨魁在瑣闈,當先去之。"頤浩大喜,即引勝非為助,而降旨曰:"胡安國屢召,偃蹇不至,今始造朝,又數有請。初言勝非不可同都督,及改命經筵,又以為非,豈不以時艱不肯盡瘁,乃欲求微罪而去,其自為謀則善,如國計何?"落職,提舉仙都觀。是夕,彗出東南。右相秦檜三上章乞留之,不報,即解相印去。侍御史江躋上疏,極言勝非不可用,安國不當責。右司諫吳表臣亦言安國扶病見君,欲行所學,今無故罪去,恐非所以示天下。不報。頤浩即黜給事中程瑀、起居舍人張燾及躋等二十餘人,雲應天變除舊布新之象。台省一空,勝非遂相,安國竟歸。
wǔ nián, chú huī yóu gé dài zhì zhī yǒng zhōu, ān guó cí. zhào yǐ jīng yán jiù chén, zhòng mǐn láo zhī, tè cóng qí qǐng, tí jǔ jiāng zhōu tài píng guān, lìng zuǎn xiū suǒ zhe chūn qiū chuán. shū chéng, gāo zōng wèi shēn dé shèng rén zhī zhǐ, chú tí jǔ wàn shòu guān jiān shì dú. wèi xíng, jiàn guān chén gōng fǔ shàng shū dǐ jiǎ tuō chéng yí zhī xué zhě. ān guó zòu yuē:" kǒng mèng zhī dào bù chuán jiǔ yǐ, zì yí xiōng dì shǐ fā míng zhī, rán hòu zhī qí kě xué ér zhì. jīn shǐ xué zhě shī kǒng mèng, ér jìn bù dé cóng yí xué, shì rù shì ér bù yóu hù. běn cháo zì jiā yòu yǐ lái, xī dōu yǒu shào yōng chéng hào jí qí dì yí, guān zhōng yǒu zhāng zài, jiē yǐ dào dé míng shì, gōng qīng dài fū suǒ qīn mù ér shī zūn zhī. huì wáng ān shí cài jīng děng qū jiā pái yì, gù qí dào bù xíng. wàng xià lǐ guān tǎo lùn gù shì, jiā zhī fēng jué, zài zài sì diǎn, bǐ yú xún yáng hán shì, réng zhào guǎn gé póu qí yí shū, jiào zhèng bān xíng, shǐ xié shuō zhě bù dé zuò." zòu rù, gōng fǔ yǔ zhōng chéng zhōu mì shì yù shǐ shí gōng kuí chéng wàng zǎi xiàng fēng zhǐ, jiāo zhāng lùn ān guó xué shù pō pì. chú zhī yǒng zhōu, cí, fù tí jǔ tài píng guān, jìn bǎo wén gé zhí xué shì, zú, nián liù shí wǔ. zhào zèng sì guān, yòu jiàng zhào jiā fù, cì tián shí qǐng xù qí gū, shì yuē wén dìng, gài fēi cháng gé yě.
五年,除徽猷閣待制、知永州,安國辭。詔以經筵舊臣,重閔勞之,特從其請,提舉江州太平觀,令纂修所著《春秋傳》。書成,高宗謂深得聖人之旨,除提舉萬壽觀兼侍讀。未行,諫官陳公輔上疏詆假託程頤之學者。安國奏曰:"孔、孟之道不傳久矣,自頤兄弟始發明之,然後知其可學而至。今使學者師孔、孟,而禁不得從頤學,是入室而不由戶。本朝自嘉祐以來,西都有邵雍、程顥及其弟頤,關中有張載,皆以道德名世,公卿大夫所欽慕而師尊之。會王安石、蔡京等曲加排抑,故其道不行。望下禮官討論故事,加之封爵,載在祀典,比於荀、楊、韓氏,仍詔館閣裒其遺書,校正頒行,使邪說者不得作。"奏入,公輔與中丞周秘、侍御史石公揆承望宰相風旨,交章論安國學術頗僻。除知永州,辭,復提舉太平觀,進寶文閣直學士,卒,年六十五。詔贈四官,又降詔加賻,賜田十頃恤其孤,諡曰文定,蓋非常格也。
ān guó qiáng xué lì xíng, yǐ shèng rén wèi biāo de, zhì yú kāng jì shí jiān, jiàn zhōng yuán lún méi, yí lí tú tàn, cháng ruò tòng qiè yú qí shēn. suī shù yǐ zuì qù, qí ài jūn yōu guó zhī xīn yuǎn ér mí dǔ, měi yǒu jūn mìng, jí zhì jiā shì bù wèn. rán fēng dù níng yuǎn, xiāo rán chén biǎo, shì tiān xià wàn wù wú yī zú yǐ yīng qí xīn. zì dēng dì qì xiè shì, sì shí nián zài guān, shí lì bù jí liù zài.
安國強學力行,以聖人為標的,志於康濟時艱,見中原淪沒,遺黎塗炭,常若痛切於其身。雖數以罪去,其愛君憂國之心遠而彌篤,每有君命,即置家事不問。然風度凝遠,蕭然塵表,視天下萬物無一足以嬰其心。自登第迄謝事,四十年在官,實歷不及六載。
zhū zhèn bèi zhào, wèn chū chù zhī yí, ān guó yuē:" zi fā xué yì èr shí nián, cǐ shì dāng sù dìng yǐ. shì jiān wéi jiǎng xué lùn zhèng, bù kě bù qiē qiē xún jiū, zhì yú xíng jǐ dà zhì, qù jiù yǔ mò zhī jǐ, rú rén yǐn shí, qí jī bǎo hán wēn, bì zì zhēn zhuó, bù kě jué zhū rén, yì fēi rén suǒ néng jué yě. wú píng shēng chū chù jiē nèi duàn yú xīn, fú shì lì míng rú miè měng guò qián, hé zú dào zāi!" gù dù jiāng yǐ lái, rú zhě jìn tuì hé yì, yǐ ān guó yǐn tūn wèi chēng shǒu. hóu zhòng liáng yán bì chēng èr chéng xiān shēng, tā wú suǒ xǔ kě. hòu jiàn ān guó, tàn yuē:" wú yǐ wèi zhì zài tiān xià, shì bù yì fù guì zhēn rú fú yún zhě, èr chéng xiān shēng ér yǐ, bù yì fù yǒu sī rén yě."
朱震被召,問出處之宜,安國曰:"子發學《易》二十年,此事當素定矣。世間惟講學論政,不可不切切詢究,至於行己大致,去就語默之幾,如人飲食,其饑飽寒溫,必自斟酌,不可決諸人,亦非人所能決也。吾平生出處皆內斷於心,浮世利名如蠛蠓過前,何足道哉!"故渡江以來,儒者進退合義,以安國、尹焞為稱首。侯仲良言必稱二程先生,他無所許可。後見安國,嘆曰:"吾以為志在天下,視不義富貴真如浮雲者,二程先生而已,不意復有斯人也。"
ān guó suǒ yǔ yóu zhě, yóu cù xiè liáng zuǒ yáng shí jiē chéng mén gāo dì. liáng zuǒ cháng yǔ rén yuē:" hú kāng hóu rú dà dōng yán xuě, bǎi cǎo wēi sǐ, ér sōng bǎi tǐng rán dú xiù zhě yě." ān guó zhī shǐ hú běi yě, shí fāng wèi fǔ jiào shòu, liáng zuǒ wèi yīng chéng zǎi, ān guó zhì yí fǎng dào, lǐ zhī shén gōng, měi lái yè ér qù, bì duān hù zhèng lì mù sòng zhī.
安國所與游者,游酢、謝良佐、楊時皆程門高弟。良佐嘗語人曰:"胡康侯如大冬嚴雪,百草萎死,而松柏挺然獨秀者也。"安國之使湖北也,時方為府教授,良佐為應城宰,安國質疑訪道,禮之甚恭,每來謁而去,必端笏正立目送之。
zì wáng ān shí fèi chūn qiū bù liè yú xué guān, ān guó wèi:" xiān shèng shǒu suǒ bǐ xuē zhī shū, nǎi shǐ rén zhǔ bù dé wén jiǎng shuō, xué shì bù dé xiāng chuán xí, luàn lún miè lǐ, yòng xià biàn yí, dài yóu hū cǐ." gù qián xīn shì shū èr shí yú nián, yǐ wèi tiān xià shì wù wú bù bèi yú cǐ. měi tàn yuē:" cǐ chuán xīn yào diǎn yě."
自王安石廢《春秋》不列於學官,安國謂:"先聖手所筆削之書,乃使人主不得聞講說,學士不得相傳習,亂倫滅理,用夏變夷,殆由乎此。"故潛心是書二十餘年,以為天下事物無不備於此。每嘆曰:"此傳心要典也。"
ān guó shǎo yù yǐ wén zhāng míng shì, jì xué dào, nǎi bù fù cuò yì. yǒu wén jí shí wǔ juǎn zī zhì tōng jiàn jǔ yào bǔ yí yī bǎi juǎn. sān zi, yín hóng níng.
安國少欲以文章名世,既學道,乃不復措意。有文集十五卷、《資治通鑑舉要補遺》一百卷。三子,寅、宏、寧。
yín zì míng zhòng, ān guó dì zhī zǐ yě. yín jiāng shēng, dì fù yǐ duō nán yù bù jǔ, ān guó qī mèng dà yú yuè pén shuǐ zhōng, jí wǎng qǔ ér zi zhī. shǎo jié xiá nán zhì, fù bì zhī kōng gé, qí shàng yǒu zá mù, yín jǐn kè wèi rén xíng. ān guó yuē:" dāng yǒu yǐ yí qí xīn." bié zhì shū shù qiān juǎn yú qí shàng, nián yú, yín xī chéng sòng, bù yí yī juàn. yóu bì yōng, zhōng xuān hé jìn shì jiǎ kē.
寅字明仲,安國弟之子也。寅將生,弟婦以多男欲不舉,安國妻夢大魚躍盆水中,急往取而子之。少桀黠難制,父閉之空閣,其上有雜木,寅盡刻為人形。安國曰:"當有以移其心。"別置書數千卷於其上,年余,寅悉成誦,不遺一卷。游辟雍,中宣和進士甲科。
jìng kāng chū, yǐ yù shǐ zhōng chéng hé lǔ mù jiàn, zhào chú mì shū shěng xiào shū láng. yáng shí wèi jì jiǔ, yín cóng zhī shòu xué. qiān sī mén yuán wài láng. jīn rén xiàn jīng shī, yì lì yì xìng, yín yǔ zhāng jùn zhào dǐng táo tài xué zhōng, bù shū yì zhuàng. zhāng bāng chāng wěi lì, yín qì guān guī, yán zhě hé qí lí cì, jiàng yī guān.
靖康初,以御史中丞何{鹵木}薦,召除秘書省校書郎。楊時為祭酒,寅從之受學。遷司門員外郎。金人陷京師,議立異姓,寅與張浚、趙鼎逃太學中,不書議狀。張邦昌偽立,寅棄官歸,言者劾其離次,降一官。
jiàn yán sān nián, gāo zōng xìng jīn líng, shū mì shǐ zhāng jùn jiàn wèi jià bù láng guān, xún zhuó qǐ jū láng. jīn rén nán qīn, zhào yì yí bì zhī suǒ, yín shàng shū yuē:
建炎三年,高宗幸金陵,樞密使張浚薦為駕部郎官,尋擢起居郎。金人南侵,詔議移蹕之所,寅上書曰:
zuó bì xià yǐ qīn wáng jiè dì chū shī hé běi, èr shèng jì qiān, zé dāng jiū hé yì shī, běi xiàng yíng qǐng. ér jù yīng yì dài, jí jū zūn wèi, zhǎn lù zhí chén, yǐ dù yán lù. nán xún huái hǎi, tōu ān suì yuè, dí rù guān shǎn, màn bù hàn yù. dào zéi héng kuì, mò gǎn shuí hé, yuán yuán wú gū, bǎi wàn tú dì. fāng qiě zhì zào wén wù, jiǎng xíng jiāo bào, zì wèi zhōng xìng. jīn rén chéng xū zhí dǎo xíng zài, pǐ mǎ nán dù, huái diān liú xiě. dài jí fǎn zhèng bǎo wèi, yí bì jiàn kāng, bù wèi jiǔ tú, yī xiàng wèi suō yuǎn bì. cǐ jiē shī rén xīn zhī dà zhě yě.
昨陛下以親王、介弟出師河北,二聖既遷,則當糾合義師,北向迎請。而遽膺翊戴,亟居尊位,斬戮直臣,以杜言路。南巡淮海,偷安歲月,敵入關陝,漫不捍禦。盜賊橫潰,莫敢誰何,元元無辜,百萬塗地。方且製造文物,講行郊報,自謂中興。金人乘虛直搗行在,匹馬南渡,淮甸流血。迨及返正寶位,移蹕建康,不為久圖,一向畏縮遠避。此皆失人心之大者也。
zì gǔ zhōng xìng zhī zhǔ suǒ yǐ néng kè fù jiù wù zhě, mò bù běn yú fèn chǐ hèn nù, bù néng bào yuàn, zhōng bù gǒu yǐ. wèi yǒu chéng shuāi wēi què jué zhī hòu, gù lòu yǐ wèi róng, gǒu qiě yǐ wèi ān, ér néng jiǔ zhǎng wú huò zhě yě. huáng qián shàn yǔ wāng bó yàn fāng yǐ rǔ yù hù chì zǐ zhī shù dài bì xià, yuē:" shàng huáng zhī zǐ sān shí rén, jīn suǒ cún wéi shèng tǐ, bù kě bù zì zhòng ài." céng bù sī zōng miào zé cǎo mǎng yān zhī, líng què zé běn chā jīng zhī, táng táng zhōng huá róng mǎ shēng zhī, qián shàn bó yàn suǒ yǐ wù bì xià xiàn líng miào cù tǔ yǔ sàng shēng líng zhě, kě shèng zuì hū! běn chū sì fú, jì bù wèi yíng èr shèng zhī cè, yīn xún yuǎn shòu, yòu bù wèi shǒu zhōng guó zhī móu. yǐ zhì yú jīn dé yì bù fú, hào lìng bù xíng, xíng fá bù wēi, jué shǎng bù quàn. ruò bù gēng zhé yǐ jiù chuí wáng, zé bì xià yǒng fù xiào tì zhī qiān, cháng yǒu fù xiōng zhī zé. rén xīn yī qù, tiān mìng nán shì, suī yù jī qī shān hǎi, kǒng fēi wèi zì quán zhī jì.
自古中興之主所以能克復舊物者,莫不本於憤恥恨怒,不能報怨,終不苟已。未有乘衰微闕絕之後,固陋以為榮,苟且以為安,而能久長無禍者也。黃潛善與汪伯彥方以乳嫗護赤子之術待陛下,曰:"上皇之子三十人,今所存惟聖體,不可不自重愛。"曾不思宗廟則草莽湮之,陵闕則畚鍤驚之,堂堂中華戎馬生之,潛善、伯彥所以誤陛下、陷陵廟、蹙土宇、喪生靈者,可勝罪乎!本初嗣服,既不為迎二聖之策,因循遠狩,又不為守中國之謀。以致於今德義不孚,號令不行,刑罰不威,爵賞不勸。若不更轍以救垂亡,則陛下永負孝悌之愆,常有父兄之責。人心一去,天命難恃,雖欲羈棲山海,恐非為自全之計。
yuàn xià zhào yuē:" jì shào dà tǒng, chū yú chén shù zhī chǎn, ér bù wù qí fēi xún shòu dōng nán, chū yú jiǎo xìng zhī xīn, ér bù yú qí huò. jīn rén nì tiān luàn lún, zhèn yì bù gòng tiān, zhì sī xuě chǐ. fù xiōng lǚ pō, líng qǐn huāng cán, zuì nǎi zài yǔ, wú suǒ táo zé." yǐ cǐ hào zhào sì hǎi, sǒng dòng rén xīn, jué yì jiǎng wǔ, róng yī lín zhèn. àn xíng huái xiāng, shōu qí háo yīng, shì yǐ zhàn fá. tiān xià zhōng yì wǔ yǒng, bì yún hé xiǎng yīng. bì xià fán suǒ yù wèi, shú bù rú zhì? qí yǔ tuì bǎo wú yuè, qǐ kě tóng nián ér yǔ zāi!
願下詔曰:"繼紹大統,出於臣庶之諂,而不悟其非;巡狩東南,出於僥倖之心,而不虞其禍。金人逆天亂倫,朕義不共天,志思雪恥。父兄旅泊,陵寢荒殘,罪乃在予,無所逃責。"以此號召四海,聳動人心,決意講武,戎衣臨陣。按行淮、襄,收其豪英,誓以戰伐。天下忠義武勇,必雲合響應。陛下凡所欲為,孰不如志?其與退保吳、越,豈可同年而語哉!
zì gǔ zhōng guó qiáng shèng rú hàn wǔ dì táng tài zōng, qí dé zhì sì yí, bì bìng tūn sǎo miè, jí qí bīng lì ér hòu yǐ. zhōng guó lǐ yì suǒ zì chū yě, shì qiáng líng ruò qiě rú cǐ. jīn nǎi yǐ rén cí zhī dào jūn zǐ zhǎng zhě zhī shì, wàng yú xiōng wán zhī zhān hǎn, qǐ yǒu shì lǐ zāi! jīn rì tú fù zhōng xìng zhī cè, mò dà yú bà jué hé yì, yǐ shǐ mìng zhī bì, wèi yǎng bīng zhī zī. bù rán, zé pì chù dōng nán, wàn shì bù jìng. nà lù zé shú fù yú jīng shì? nà zhì zé shú zhòng yú èr shèng? fǎn fù jì zhī, suǒ wèi qǐ hé, jué wú kě chéng zhī lǐ.
自古中國強盛如漢武帝、唐太宗,其得志四夷,必併吞掃滅,極其兵力而後已。中國禮義所自出也,恃強凌弱且如此。今乃以仁慈之道、君子長者之事,望於凶頑之粘罕,豈有是理哉!今日圖復中興之策,莫大於罷絕和議,以使命之幣,為養兵之資。不然,則僻處東南,萬事不競。納賂則孰富於京室?納質則孰重於二聖?反覆計之,所謂乞和,決無可成之理。
fū dà luàn zhī hòu, fēng sú mí rán, yù pī biàn zhī, zài yú wù shí xiào, qù xū wén. zhì bīng zé jiāng, shì kān dà duì zhě, xiào dì zhī shí yě qiǎn shǐ qǐ hé, jì xìng wàn yī zhě, xū wén yě. qū jǐ qiú xián, xìn yòng qún cè zhě, qiú xián zhī shí yě wài shì lǐ mào, bù yòng qí yán zhě, xū wén yě. bù wéi miàn cóng, bì jiāng xīn gǎi, gǒu lì yú guó, jí rì xíng zhī zhě, nà jiàn zhī shí yě hé yán fàn shòu, nèi è qiè zhí zhě, xū wén yě. zhuó zhì yǒng zhōng zhí zhī rén, dài yù yǐ ēn wēi, jié yuē yǐ chéng xìn zhě, rèn jiāng zhī shí yě qīn hòu yōng nú, děng wēi bù lì zhě, xū wén yě. tài pí ruò, zé zhuàng yǒng, zú qí yī shí, shēn míng jiē jí, yǐ biàn qí jiāo hàn zhī xí zhě, zhì jūn zhī shí yě jiào xí ér xì, jì lǜ dàng rán zhě, xū wén yě. lín xuǎn shǒu cì, jiǔ yú qí guān, tòng yì jiān zāng, guǎng xíng kuān xù zhě, ài mín zhī shí yě jūn xū róng jù, zhēng qiú qǔ bàn, juān zū shè lìng, gǒu yǐ qī zhī zhě, xū wén yě. ruò fú bǎo zōng miào líng qǐn tǔ dì rén mín, yǐ cǐ liù shí zhě xíng hū qí jiān, zé wèi zhōng xìng zhī shí zhèng yě. líng miào huāng pǐ, tǔ yǔ rì cù, yì guān qián shǒu, wèi xuè wèi ròu, yǐ cǐ liù xū zhě xíng hū qí jiān, zé wèi jīn rì xū wén. bì xià dài huáng wū, jiàn wò diàn, zhì míng niǎn chū fáng, zhì shàn jīn lú jiā shì liǎng bì, zhàng mǎ wèi bīng yǎn fēn yí shì, zàn zhě yǐn bǎi guān rù fèng qǐ jū, yǐ cǐ dù rì. bǐ zhān hǎn zhě, zhòu yè lì bīng, kuà hé yuè dài, diàn sǎo zhōng tǔ, suì yǒu tūn xī jiāng hú, róu jiàn héng huò zhī yì. wú fāng yōng xū qì, máng rán wèi zhī suǒ zhī.
夫大亂之後,風俗靡然,欲丕變之,在於務實效,去虛文。治兵擇將,誓戡大憝者,孝弟之實也;遣使乞和,冀幸萬一者,虛文也。屈己求賢,信用群策者,求賢之實也;外示禮貌,不用其言者,虛文也。不惟面從,必將心改,苟利於國,即日行之者,納諫之實也;和顏泛受,內惡切直者,虛文也。擢智勇忠直之人,待御以恩威,結約以誠信者,任將之實也;親厚庸奴,等威不立者,虛文也。汰疲弱,擇壯勇,足其衣食,申明階級,以變其驕悍之習者,治軍之實也;教習兒戲,紀律蕩然者,虛文也。遴選守刺,久於其官,痛刈奸贓,廣行寬恤者,愛民之實也;軍須戎具,徵求取辦,蠲租赦令,苟以欺之者,虛文也。若夫保宗廟、陵寢、土地、人民,以此六實者行乎其間,則為中興之實政也。陵廟荒圮,土宇日蹙,衣冠黔首,為血為肉,以此六虛者行乎其間,則為今日虛文。陛下戴黃屋,建幄殿,質明輦出房,雉扇金爐夾侍兩陛,仗馬衛兵儼分儀式,贊者引百官入奉起居,以此度日。彼粘罕者,晝夜厲兵,跨河越岱,電掃中土,遂有吞吸江湖,蹂踐衡霍之意。吾方擁虛器,茫然未知所之。
jūn zǐ xiǎo rén, shì bù liǎng lì. rén zōng huáng dì zài wèi, dé jūn zǐ zuì duō. xiǎo rén yì shí jiàn yòng, rán zuì zhě zé chì jūn zǐ yì huò jiàn fèi, rán zhōng xiǎn zé shōu. gù qí chéng dāng shì zhī gōng, yí hòu rén zhī fǔ zhě, jiē jūn zǐ yě. zhì wáng ān shí zé bù rán, chì jué jūn zǐ, yī qù ér bù hái chóng xìn xiǎo rén, yī rèn zé bù gǎi. gù qí bài dāng shí zhī zhèng, wèi hòu shì zhī hài zhě, jiē xiǎo rén yě. rén zōng huáng dì suǒ yǎng zhī jūn zǐ, jì rì yuǎn ér xiāo wáng yǐ. ān shí suǒ zhì zhī xiǎo rén, fāng fān xī ér wèi ài yě. suǒ yǐ wù guó pò jiā, zhì dú zhì liè, yǐ zhì èr shèng qū rǔ, yì mǎng shàn cháo, fú jié sǐ nán zhě bù guò yī èr rén. cǐ fú huá qīng báo zhī hài, míng zhǔ zhī suǒ wèi ér shēn jiè zhě yě.
君子小人,勢不兩立。仁宗皇帝在位,得君子最多。小人亦時見用,然罪者則斥;君子亦或見廢,然忠顯則收。故其成當世之功,貽後人之輔者,皆君子也。至王安石則不然,斥絕君子,一去而不還;崇信小人,一任則不改。故其敗當時之政,為後世之害者,皆小人也。仁宗皇帝所養之君子,既日遠而銷亡矣。安石所致之小人,方蕃息而未艾也。所以誤國破家,至毒至烈,以致二聖屈辱,羿、莽擅朝,伏節死難者不過一二人。此浮華輕薄之害,明主之所畏而深戒者也。
gǔ zhī chēng zhōng xìng zhě yuē:" bō luàn shì, fǎn zhī zhèng." jīn zhī luàn yì yún shén yǐ, qí fǎn zhèng ér xìng zhī, zài bì xià qí suì líng chí bù zhèn, yì zài bì xià. xī zōng zé yī lǎo cóng guān ěr, yóu néng tuī chéng gǎn dòng qún zéi, běi lián huái wèi, tóng yíng èr shèng, kè qī mì yīng zhě, wú lǜ shù shí wàn rén. hé kuàng bì xià shēn wèi zǐ dì, yù běi xiàng ér yǒu wèi, jiāng jiàn jǔ sì hǎi wèi bì xià yòng, qī yǐ shí nián, bì néng sǎo chú yāo lì, yuǎn yà fù xiōng, chēng sòng zhōng xìng. qí yǔ tì xī dùn cáng, dǎo wēi fù chǐ rú jīn rì, qǐ bù tiān dì xiāng jué zāi!
古之稱中興者曰:"撥亂世,反之正。"今之亂亦云甚矣,其反正而興之,在陛下;其遂陵遲不振,亦在陛下。昔宗澤一老從官耳,猶能推誠感動群賊,北連懷、衛,同迎二聖,剋期密應者,無慮數十萬人。何況陛下身為子弟,欲北向而有為,將見舉四海為陛下用,期以十年,必能掃除妖沴,遠迓父兄,稱宋中興。其與惕息遁藏,蹈危負恥如今日,豈不天地相絕哉!
shū rù, zǎi xiàng lǚ yí hào è qí qiè zhí, chú zhí lóng tú gé zhǔ guǎn jiāng zhōu tài píng guān.
疏入,宰相呂頤浩惡其切直,除直龍圖閣、主管江州太平觀。
èr nián wǔ yuè, zhào nèi wài guān gè yán shěng fèi yù guó qiáng bīng xī mín zhī cè, yín yǐ shí shì yīng zhào, yuē xiū zhèng shì bèi biān chuí zhì jūn lǚ yòng rén cái chú dào zéi xìn shǎng fá lǐ cái yòng hé míng shí píng yú nìng qù jiān tè. shū shàng bù bào, xún mìng zhī yǒng zhōu.
二年五月,詔內外官各言省費、裕國、強兵、息民之策,寅以十事應詔,曰修政事、備邊陲、治軍旅、用人才、除盜賊、信賞罰、理財用、核名實、屏諛佞、去奸慝。疏上不報,尋命知永州。
shào xìng sì nián shí èr yuè, fù zhào wèi qǐ jū láng, qiān zhōng shū shè rén, cì sān pǐn fú. shí yì qiǎn shǐ rù yún zhōng, yín shàng shū yán:
紹興四年十二月,復召為起居郎,遷中書舍人,賜三品服。時議遣使入雲中,寅上疏言:
nǚ zhēn jīng dòng líng qǐn, cán huǐ zōng miào, jié zhì èr shèng, nǎi wú guó zhī dà chóu yě. qǐng zhě, wù guó zhī chén qiǎn shǐ qiú hé, yǐ gǒu suì yuè, jiǔ nián yú zī, qí xiào rú hé? xìng bì xià zhuó jiàn xié yán, jiàn tú huī fù, zhōng chén yì shì wén fēng xìng qǐ, gè sī zì xiào. jīn wú gù dǎo yōng chén zhī zhé, wàng fù chóu zhī yì, chén zì rǔ zhī cí, chén qiè wèi bì xià bù qǔ yě.
女真驚動陵寢,殘毀宗廟,劫質二聖,乃吾國之大仇也。頃者,誤國之臣遣使求和,以苟歲月,九年於茲,其效如何?幸陛下灼見邪言,漸圖恢復,忠臣義士聞風興起,各思自效。今無故蹈庸臣之轍,忘復仇之義,陳自辱之辭,臣切為陛下不取也。
ruò wèi bù shǎo biǎn qū, rú èr shèng hé? zé zì dīng wèi yǐ zhì jiǎ yín, suǒ wèi bēi cí hòu lǐ yǐ wèn ān yíng qǐng wèi míng ér qiǎn shǐ zhě, bù zhī jǐ rén yǐ, zhī èr shèng zhī suǒ zài zhě shuí yú? wén èr shèng zhī shēng yīn zhě shuí yú? dé nǚ zhēn zhī yào lǐng ér xī bīng zhě shuí yú? chén dàn jiàn bǐng wǔ ér hòu, tōng hé zhī shǐ guī wèi xī jiān, ér huáng hé zhǎng huái dà jiāng xiāng jì shī xiǎn yǐ. fū nǚ zhēn zhī zhōng guó suǒ zhòng zài èr shèng, suǒ jù zài jié zhì, suǒ wèi zài yòng bīng, ér zhōng guó zuò shòu cǐ ěr, jì jiǔ ér bù wù yě. tiān xià wèi zì shì bì gǎi tú yǐ, hé wèi fù chū cǐ miù jì xié?
若謂不少貶屈,如二聖何?則自丁未以至甲寅,所為卑辭厚禮以問安迎請為名而遣使者,不知幾人矣,知二聖之所在者誰歟?聞二聖之聲音者誰歟?得女真之要領而息兵者誰歟?臣但見丙午而後,通和之使歸未息肩,而黃河、長淮、大江相繼失險矣。夫女真知中國所重在二聖,所懼在劫質,所畏在用兵,而中國坐受此餌,既久而不悟也。天下謂自是必改圖矣,何為復出此謬計邪?
dāng jīn zhī shì, mò dà yú jīn rén zhī yuàn. yù bào cǐ yuàn, bì tiǎn cǐ chóu. yòng fù chóu zhī yì, ér bù yòng jiǎng hé zhī zhèng, shǐ tiān xià jiē zhī nǚ zhēn wèi bù gòng dài tiān zhī chóu, rén rén yǒu zhì sǐ zhī xīn, rán hòu èr shèng zhī yuàn kě píng, bì xià rén zǐ zhī zhí jǔ yǐ. gǒu wèi bù rán, bǐ huò yuàn yǔ bì xià shà méng sì shuǐ zhī shàng, bù zhī hé yǐ dài zhī? wàng shèng yì zhí yǐ shì chóu wú kě tōng zhī yì, qǐn bà shǐ mìng.
當今之事,莫大於金人之怨。欲報此怨,必殄此仇。用復仇之議,而不用講和之政,使天下皆知女真為不共戴天之仇,人人有致死之心,然後二聖之怨可平,陛下人子之職舉矣。苟為不然,彼或願與陛下歃盟泗水之上,不知何以待之?望聖意直以世仇無可通之義,寢罷使命。
gāo zōng jiā nà, yún:" hú yín lùn shǐ shì, cí zhǐ kǎi qiè, shēn dé xiàn nà lùn sī zhī tǐ." zhào zhì dōu táng yù zhǐ, réng jiàng zhào jiǎng yù. jì ér yòu pú shè zhāng jùn zì jiāng shàng hái, zòu qiǎn shǐ wèi bīng jiā jī quán, jìng fǎn qián zhǐ. yín fù zòu shū yán:" jīn rì dà jì, zhǐ hé míng fù chóu zhī yì, yòng xián xiū dé, xī bīng xùn mín, yǐ tú běi xiàng. tǎng huò wèi kě, zé jiān shǒu dài shí. ruò fú èr sān qí dé, wú yí dìng zhī lùn, bì bù néng yǒu suǒ lì." yín jì yǔ jùn yì, suì qǐ biàn jùn jiù yǎng.
高宗嘉納,云:"胡寅論使事,詞旨剴切,深得獻納論思之體。"召至都堂諭旨,仍降詔獎諭。既而右僕射張浚自江上還,奏遣使為兵家機權,竟反前旨。寅復奏疏言:"今日大計,只合明復仇之義,用賢修德,息兵訓民,以圖北向。儻或未可,則堅守待時。若夫二三其德,無一定之論,必不能有所立。"寅既與浚異,遂乞便郡就養。
shǐ, yín shàng yán:" jìn nián shū mìng duō chū cí chén hǎo è zhī sī, shǐ rén zhǔ mìng dé tǎo zuì zhī cí, wèi miǎn wán rén sàng dé zhī shī, qǐ mìng cí chén yǐ shì qíng xiāng yuè hán nù xiāng zī wèi jiè." gù yín suǒ zhuàn cí duō gào jiè, yú shì jì jí zhě zhòng. cháo tíng biàn xuān rén shèng liè zhī wū, xíng qiǎn zhāng dūn cài biàn, jiē zǎi chén miàn shòu shàng zhǐ, lìng yín zhuàn jìn. chú huī yóu gé dài zhì zhī shào zhōu, cí. gǎi jí yīng diàn xiū zhuàn, fù yǐ dài zhì gǎi zhī yán zhōu, yòu gǎi zhī yǒng zhōu.
始,寅上言:"近年書命多出詞臣好惡之私,使人主命德討罪之詞,未免玩人喪德之失,乞命詞臣以飾情相悅、含怒相訾為戒。"故寅所撰詞多誥誡,於是忌嫉者眾。朝廷辨宣仁聖烈之誣,行遣章惇、蔡卞,皆宰臣面授上旨,令寅撰進。除徽猷閣待制、知邵州,辭。改集英殿修撰,復以待制改知嚴州,又改知永州。
huī zōng huáng dì níng dé huáng hòu fù zhì, cháo tíng yòng gù shì yǐ rì yì yuè, yín shàng shū yán:" lǐ: chóu bù fù zé fú bù chú. yuàn jiàng zhào zhǐ, yòng sàng sān nián, yī mò lín róng, yǐ huà tiān xià." xún chú lǐ bù shì láng jiān shì jiǎng jiān zhí xué shì yuàn. dīng fù yōu, miǎn sàng, shí qín guì dāng guó, chú huī yóu gé zhí xué shì tí jǔ jiāng zhōu tài píng guān. é qǐ zhì shì, suì guī héng zhōu.
徽宗皇帝、寧德皇后訃至,朝廷用故事以日易月,寅上疏言:"禮:仇不復則服不除。願降詔旨,用喪三年,衣墨臨戎,以化天下。"尋除禮部侍郎、兼侍講兼直學士院。丁父憂,免喪,時秦檜當國,除徽猷閣直學士、提舉江州太平觀。俄乞致仕,遂歸衡州。
guì jì jì yín, suī gào lǎo, yóu fèn zhī, zuò yǔ lǐ guāng shū jī shàn cháo zhèng luò zhí. yòu zhèng yán zhāng fù hé yín bù chí běn shēng mǔ fú bù xiào, jiàn tōng lín hǎo bù zhōng, zé shòu guǒ zhōu tuán liàn fù shǐ xīn zhōu ān zhì. guì sǐ, zhào zì biàn, xún fù qí guān. shào xìng èr shí yī nián zú, nián wǔ shí jiǔ.
檜既忌寅,雖告老,猶憤之,坐與李光書譏訕朝政落職。右正言章復劾寅不持本生母服不孝,諫通鄰好不忠,責授果州團練副使、新州安置。檜死,詔自便,尋復其官。紹興二十一年卒,年五十九。
yín zhì jié háo mài, chū zhuó dì, zhōng shū shì láng zhāng bāng chāng yù yǐ nǚ qī zhī, bù xǔ. shǐ, ān guó pō zhòng qín guì zhī dà jié, jí guì shàn guó, yín suì yǔ zhī jué. xīn zhōu zhé mìng xià, jí rì jiù dào. zài zhé suǒ zhe dú shǐ guǎn jiàn shù shí wàn yán, jí lùn yǔ xiáng shuō, jiē xíng yú shì. qí wèi wén gēn zhe yì lǐ, yǒu fěi rán jí sān shí juǎn.
寅志節豪邁,初擢第,中書侍郎張邦昌欲以女妻之,不許。始,安國頗重秦檜之大節,及檜擅國,寅遂與之絕。新州謫命下,即日就道。在謫所著《讀史管見》數十萬言,及《論語詳說》,皆行於世。其為文根著義理,有《斐然集》三十卷。
hóng zì rén zhòng, yòu shì yáng shí hóu zhòng liáng, ér zú chuán qí fù zhī xué. yōu yóu héng shān xià yú èr shí nián, wán xīn shén míng, bù shě zhòu yè. zhāng shì shī shì zhī.
宏字仁仲,幼事楊時、侯仲良,而卒傳其父之學。優遊衡山下餘二十年,玩心神明,不舍晝夜。張栻師事之。
shào xìng jiān shàng shū, qí lüè yuē:
紹興間上書,其略曰:
zhì tiān xià yǒu běn, rén yě. hé wèi rén? xīn yě. xīn guān máng máng, mò zhī qí xiāng, ruò wèi zhī qí tǐ hū? yǒu suǒ bù chá zé bù zhī yǐ. yǒu suǒ gù lǜ, yǒu suǒ wèi jù, zé suī yǒu néng zhī néng chá zhī liáng xīn, yì jìn xiāo wáng ér bù zì zhī, cǐ chén zhī suǒ dà yōu yě. fū dí guó jù xíng shèng zhī dì, nì chén tiě wèi yú zhōng yuán, mù mǎ qīn qīn, yù zhēng tiān xià. chén bú shì jù, ér yǐ liáng xīn wèi dà yōu zhě, gài liáng xīn chōng yú yī shēn, tōng yú tiān dì, zǎi zhì wàn shì, tǒng shè yì zhào zhī běn yě. chá tiān lǐ mò rú píng yù, cún liáng xīn mò rú lì zhì. bì xià yì yǒu zhāo tíng zhèng shì bù gàn yú lǜ, biàn bì zhì qiǎo bù chén yú qián, fēi pín jiā lì bù xìng yú zuǒ yòu shí yǐ. bì xià shì yú cǐ shí chén sī jìng lǜ, fāng jīn zhī shì, dāng bì xià zhī shēn, shì shú wèi dà hū? shú wèi jí hū? bì yǒu qiàn rán ér něi, cè rán ér tòng, zuò qǐ páng huáng bù néng zì ān zhě, zé liáng xīn kě chá, ér chén yán kě xìn yǐ.
治天下有本,仁也。何謂仁?心也。心官茫茫,莫知其鄉,若為知其體乎?有所不察則不知矣。有所顧慮,有所畏懼,則雖有能知能察之良心,亦浸消亡而不自知,此臣之所大憂也。夫敵國據形勝之地,逆臣僣位於中原,牧馬駸駸,欲爭天下。臣不是懼,而以良心為大憂者,蓋良心充於一身,通於天地,宰制萬事,統攝億兆之本也。察天理莫如屏欲,存良心莫如立志。陛下亦有朝廷政事不干於慮,便嬖智巧不陳於前,妃嬪佳麗不幸於左右時矣。陛下試於此時沉思靜慮,方今之世,當陛下之身,事孰為大乎?孰為急乎?必有歉然而餒,惻然而痛,坐起彷徨不能自安者,則良心可察,而臣言可信矣。
xī shùn yǐ pǐ fū wèi tiān zǐ, gǔ sǒu yǐ pǐ fū wèi tiān zǐ fù, shòu tiān xià zhī yǎng, qǐ bù zú yú qióng yuē zāi? ér gǔ sǒu yóu bù yuè. zì cháng qíng guān zhī, shùn kě yǐ miǎn yǐ, ér shùn cù rán yǒu yōu zhī, jǔ tiān xià zhī dà wú zú yǐ jiě yōu zhě. huī zōng huáng dì shēn xiǎng tiān xià zhī fèng jǐ sān shí nián. qīn zōng huáng dì shēng yú shēn gōng, xiǎng chéng yú zhī cì, yǐ zhì wèi dì. yī dàn jié yú chóu dí, yuǎn shì qióng huāng, yī qiú shī sī fú zhī zhì, yǐn shí shī shàn fū zhī wèi, jū chù shī gōng diàn zhī ān fēi pín zhī hǎo, dòng wú wēi yán, xīn kǔ diàn ài. qí yuàn bì xià jiā bīng dí guó, xīn mù kuí kuí, yóu jī kě zhī yú yǐn shí. shù jǐ yī de shēng hái, fù zǐ xiōng dì xiāng chí ér qì, huān ruò píng shēng. yǐn lǐng dōng wàng, jiǔ nián yú cǐ yǐ. fū yǐ shū jiàn, niàn cǐ tòng xīn, dāng shí zé ài, wèi cháng bù tóu zhù ér qǐ, sī yù yǒu wèi, kuàng bì xià dāng qí rèn hū? ér zài tíng zhī chén, bù néng duì yáng tiān xīn, chōng bì xià rén xiào zhī zhì, fǎn yǐ tiān zǐ zhī zūn, běi miàn chóu dí. bì xià zì niàn, yǐ cǐ shì qīn, yú shùn hé rú yě?
昔舜以匹夫為天子,瞽叟以匹夫為天子父,受天下之養,豈不足於窮約哉?而瞽叟猶不悅。自常情觀之,舜可以免矣,而舜蹙然有憂之,舉天下之大無足以解憂者。徽宗皇帝身享天下之奉幾三十年。欽宗皇帝生於深宮,享乘輿之次,以至為帝。一旦劫於仇敵,遠適窮荒,衣裘失司服之制,飲食失膳夫之味,居處失宮殿之安、妃嬪之好,動無威嚴,辛苦墊隘。其願陛下加兵敵國,心目睽睽,猶饑渴之於飲食。庶幾一得生還,父子兄弟相持而泣,歡若平生。引領東望,九年於此矣。夫以疏賤,念此痛心,當食則嗌,未嘗不投箸而起,思欲有為,況陛下當其任乎?而在廷之臣,不能對揚天心,充陛下仁孝之志,反以天子之尊,北面仇敵。陛下自念,以此事親,於舜何如也?
qiě qún chén zhì móu qiǎn duǎn, zì dù bù zú yǐ rèn dà shì, gù yù tōu ān jiāng zuǒ, tān tú chǒng róng, jiē wèi shēn móu ěr. bì xià nǎi xìn zhī, yǐ wèi bì chí shì kě yǐ jìn fǔ zhōng yuán, zhǎn shěng líng miào, lái guī liǎng gōng, yì hé wù yé!
且群臣智謀淺短,自度不足以任大事,故欲偷安江左,貪圖寵榮,皆為身謀爾。陛下乃信之,以為必持是可以進撫中原,展省陵廟,來歸兩宮,亦何誤耶!
wàn shì bù mó zhī rǔ, chén zǐ bì bào zhī chóu, zi sūn zhī suǒ yǐ qǐn shān zhěn gē, fú yǔ gòng tiān xià zhě yě ér bì xià gù lǜ wèi jù, wàng zhī bù gǎn yǐ wèi chóu. chén xià tiě nì, yǒu míng mù zhāng dǎn xiǎn wèi fù pàn zhě, yǒu xié zàn luàn zéi wèi zhī yǔ hàn zhě, yǒu yī suí liǎng duān yù yǐ zhōng lì zì miǎn zhě, ér bì xià gù lǜ wèi jù, kuān zhī bù gǎn yǐ wèi tǎo. shǒu cǐ bù gǎi, shì zǔ zōng zhī líng, zhōng tiān bào lù, wú yǔ fù cún yě fù xiōng zhī shēn, zhōng tiān kùn rǔ, ér qiú guī zhī wàng jué yě zhōng yuán shì mín, méi shēn tú tàn, wú suǒ fù sù yě. bì xià niàn yì jí cǐ hū?
萬世不磨之辱,臣子必報之仇,子孫之所以寢苫枕戈,弗與共天下者也;而陛下顧慮畏懼,忘之不敢以為仇。臣下僣逆,有明目張胆顯為負叛者,有協贊亂賊為之羽翰者,有依隨兩端欲以中立自免者,而陛下顧慮畏懼,寬之不敢以為討。守此不改,是祖宗之靈,終天暴露,無與復存也;父兄之身,終天困辱,而求歸之望絕也;中原士民,沒身塗炭,無所赴訴也。陛下念亦及此乎?
wǔ ān shí qīng yòng jǐ sī, fēn gèng fǎ lìng, qì chéng ér huái zhà, xìng lì ér wàng yì, shàng gōng ér bèi dào, rén jiē zhī ān shí fèi zǔ zōng fǎ lìng, bù zhī qí bìng yǔ zǔ zōng zhī dào fèi zhī yě. xié shuō jì xíng, zhèng lùn píng qì, gù jiān yú gǎn xié shào shù zhī yì yǐ chěng qí sī, xià wū jūn fù, shàng qī zǔ zōng, wū bàng xuān rén, fèi qiān lóng yòu. shǐ wǒ guó jiā jūn chén fù zǐ zhī jiān, dùn shēng cī lì, sān gāng fèi huài, shén huà zhī dào mǐn rán jiāng miè. suì shǐ dí guó wài héng, dào zéi nèi hòng, wáng shī shāng bài, zhōng yuán xiàn méi, èr shèng yuǎn qī yú shā mò, huáng yú pì jì yú dōng wú, xiāo xiāo wàn xìng, wèi zhī yōu dǐ, huò zhì kù yě.
五安石輕用己私,紛更法令,棄誠而懷詐,興利而忘義,尚功而悖道,人皆知安石廢祖宗法令,不知其並與祖宗之道廢之也。邪說既行,正論屏棄,故奸諛敢挾紹述之義以逞其私,下誣君父,上欺祖宗,誣謗宣仁,廢遷隆祐。使我國家君臣父子之間,頓生疵癘,三綱廢壞,神化之道泯然將滅。遂使敵國外橫,盜賊內訌,王師傷敗,中原陷沒,二聖遠棲於沙漠,皇輿僻寄於東吳,囂囂萬姓,未知攸底,禍至酷也。
ruò yóu xí yú yīn xún, dàn yú gèng biàn, wáng sān gāng zhī běn xìng, mèi shén huà zhī liáng néng, shàng yǐ lì shì yòu xià, xià yǐ zhì shù gàn shàng. shì fēi yóu cǐ bù gōng, míng shí yóu cǐ bù hé, shǎng fá yóu cǐ shī dāng, luàn chén zéi zi yóu cǐ dé zhì, rén jì yóu cǐ bù xiū, tiān xià wàn shì dào xíng nì shī, rén yù sì ér tiān lǐ miè yǐ. jiāng hé yǐ yì yú xiān cháo, qiú jiù huò luàn ér zhì shēng píng hū?
若猶習於因循,憚於更變,亡三綱之本性,昧神化之良能,上以利勢誘下,下以智術幹上。是非由此不公,名實由此不核,賞罰由此失當,亂臣賊子由此得志,人紀由此不修,天下萬事倒行逆施,人慾肆而天理滅矣。將何以異於先朝,求救禍亂而致昇平乎?
mò yán:
末言:
bì xià jí wèi yǐ lái, zhōng zhèng xié nìng, gèng jìn gèng tuì, wú jiān dìng bù yì zhī chéng. rán chén dōng yǐ zhí jiàn sǐ yú qián, mǎ shēn yǐ zhèng lùn sǐ yú hòu, ér wèi wén zhū yī jiān xié, chù yī yú nìng, hé cuī zhōng zhèng zhī lì, ér qù jiān xié zhī nán yě? cǐ suī dāng shí fǔ xiāng zhī zuì, rán zhōng zhèng zhī shì nǎi bì xià fù xīn ěr mù, nài hé yǐ tiān zǐ zhī wēi, wò yì zhào zhī mìng, nǎi bù néng bǎo quán èr sān fù xīn ěr mù zhī chén yǐ zì fǔ zhù, ér lìng jiān xié dé ér shā zhī, yú shuí zé ér kě hū? chén qiè tòng xīn, shāng bì xià wēi quán zhī bù zài jǐ yě.
陛下即位以來,中正邪佞,更進更退,無堅定不易之誠。然陳東以直諫死於前,馬伸以正論死於後,而未聞誅一奸邪,黜一諛佞,何摧中正之力,而去奸邪之難也?此雖當時輔相之罪,然中正之士乃陛下腹心耳目,奈何以天子之威,握億兆之命,乃不能保全二三腹心耳目之臣以自輔助,而令奸邪得而殺之,於誰責而可乎?臣竊痛心,傷陛下威權之不在己也。
gāo kàng wèi guó zi sī yè, qǐng xìng tài xué, hóng jiàn qí biǎo, zuò shū zé zhī yuē:
高閌為國子司業,請幸太學,宏見其表,作書責之曰:
tài xué, míng rén lún zhī suǒ zài yě. xī chǔ huái wáng bù fǎn, chǔ rén lián zhī, rú bēi qīn qī. gài fèn qín zhī yǐ qiáng lì zhà qí jūn, shǐ bù dé qí sǐ, qí cǎn shèng yú jiā zhī yǐ rèn yě. tài shàng huáng dì jié zhì yú qiáng dí, shēng wǎng sǐ guī, cǐ chén zǐ tòng xīn qiè gǔ, wò xīn cháng dǎn, yí sī suǒ yǐ bì bào yě. ér bǐng chén nǎi gǎn qī tiān wǎng rén, yǐ dà chóu wèi dà ēn hū?
太學,明人倫之所在也。昔楚懷王不返,楚人憐之,如悲親戚。蓋忿秦之以強力詐其君,使不得其死,其慘勝於加之以刃也。太上皇帝劫制於強敵,生往死歸,此臣子痛心切骨,臥薪嘗膽,宜思所以必報也。而柄臣乃敢欺天罔人,以大仇為大恩乎?
xī sòng gōng wèi chǔ suǒ zhí, jí chǔ zi shì zhī, kǒng zǐ bǐ xuē chūn qiū, nǎi yuē:" xǔ hóu méng yú báo, shì sòng gōng." bù xǔ chǔ rén zhì zhōng guó zhī mìng yě. tài mǔ, tiān xià zhī mǔ, qí zòng shì nǎi zài jīn rén, cǐ zhōng huá zhī dà rǔ, chén zǐ suǒ bù rěn yán yě. ér bǐng chén nǎi gǎn qī tiān wǎng rén, yǐ dà rǔ wèi dà ēn hū?
昔宋公為楚所執,及楚子釋之,孔子筆削《春秋》,乃曰:"許侯盟於薄,釋宋公。"不許楚人制中國之命也。太母,天下之母,其縱釋乃在金人,此中華之大辱,臣子所不忍言也。而柄臣乃敢欺天罔人,以大辱為大恩乎?
jìn cháo fèi tài hòu, dǒng yǎng yóu tài xué, shēng táng tàn yuē:" tiān xià zhī lǐ jì miè, dà luàn jiāng zuò yǐ." zé yǐn yuǎn ér qù. jīn gé xià zì dǔ wàng chóu miè lǐ, běi miàn dí guó, yǐ gǒu yàn ān zhī shì, yóu yǎn rán wèi tiān xià shī rú zhī shǒu. jì bù néng jiàn dà lùn, míng tiān rén zhī lǐ yǐ zhèng jūn xīn nǎi ā yú bǐng chén, xī hé fēng zhǐ, qiú jǔ tài píng zhī diǎn, yòu wèi zhī cí yún yún, qī tiān wǎng rén shú shén yān!
晉朝廢太后,董養游太學,升堂嘆曰:"天下之理既滅,大亂將作矣。"則引遠而去。今閣下自睹忘仇滅理,北面敵國,以苟宴安之事,猶偃然為天下師儒之首。既不能建大論,明天人之理以正君心;乃阿諛柄臣,希合風旨,求舉太平之典,又為之詞云云,欺天罔人孰甚焉!
hóng chū yǐ yīn bǔ yòu chéng wù láng, bù diào. qín guì dāng guó, yí shū qí xiōng yín, wèn èr dì hé bù tōng shū, yì yù yòng zhī. níng zuò shū zhǐ xù qì hǎo ér yǐ. hóng shū cí shén lì, rén wèn zhī, hóng yuē:" zhèng kǒng qí zhào, gù shì zhī yǐ bù kě zhào zhī duān." guì sǐ, hóng bèi zhào, jìng yǐ jí cí, zú yú jiā.
宏初以蔭補右承務郎,不調。秦檜當國,貽書其兄寅,問二弟何不通書,意欲用之。寧作書止敘契好而已。宏書辭甚厲,人問之,宏曰:"政恐其召,故示之以不可召之端。"檜死,宏被召,竟以疾辭,卒於家。
zhe shū yuē zhī yán. zhāng shì wèi qí yán yuē yì jīng, dào xué zhī shū yào, zhì zhì zhī shī guī yě. yǒu shī wén wǔ juǎn huáng wáng dà jì bā shí juǎn.
著書曰《知言》。張栻謂其言約義精,道學之樞要,制治之蓍龜也。有詩文五卷、《皇王大紀》八十卷。
níng zì hé zhòng, yǐ yīn bǔ guān. qín guì dāng guó, zhào shì guǎn zhí, chú chì lìng suǒ shān dìng guān. qín xī zhī shū mì yuàn shì, guì wèn níng yuē:" xī jìn chú, wài yì yún hé?" níng yuē:" wài yì yǐ wèi xiàng gōng bì bù wèi cài jīng zhī suǒ wèi yě." qiān tài cháng chéng cí bù láng guān.
寧字和仲,以蔭補官。秦檜當國,召試館職,除敕令所刪定官。秦熺知樞密院事,檜問寧曰:"熺近除,外議云何?"寧曰:"外議以為相公必不為蔡京之所為也。"遷太常丞、祠部郎官。
chū, yǐ níng fù xiōng gù zhào yòng, jí yín yǔ guì wǔ, nǎi chū níng wèi kuí lù ān fǔ sī cān yì guān. chú zhī lǐ zhōu, bù fù. zhǔ guǎn tái zhōu chóng dào guān, zú.
初,以寧父兄故召用,及寅與檜忤,乃出寧為夔路安撫司參議官。除知澧州,不赴。主管台州崇道觀,卒。
ān guó zhī chuán chūn qiū yě, xiū zuǎn jiǎn tǎo jǐn chū níng shǒu. níng yòu zhe chūn qiū tōng zhǐ, yǐ yǔ yì qí shū yún.
安國之傳《春秋》也,修纂檢討盡出寧手。寧又著《春秋通旨》,以羽翼其書雲。