rú lín wǔ
◎儒林五
fàn chōng zhū zhèn hú ān guó zǐ yín hóng níng
○范冲 朱震 胡安国(子寅 宏 宁)
fàn chōng, zì yuán cháng, dēng shào shèng jìn shì dì. gāo zōng jí wèi, zhào wèi yú bù yuán wài láng, é chū wèi liǎng huái zhuǎn yùn fù shǐ.
范冲,字元长,登绍圣进士第。高宗即位,召为虞部员外郎,俄出为两淮转运副使。
shào xīng zhōng, lóng yòu huáng hòu dàn rì, shàng zhì jiǔ gōng zhōng, cóng róng yǔ jí qián cháo shì, hòu yuē:" wú lǎo yǐ, yǒu suǒ huái wèi guān jiā yán zhī. wú dǎi shì xuān rén shèng liè huáng hòu, cōng míng mǔ yí, gǔ jīn wèi jiàn qí bǐ. nǎng yīn jiān chén wū bàng, yǒu diàn shèng dé, jiàn yán chū suī xià zhào biàn míng, ér shǐ lù wèi jīng shān dìng, wú yǐ chuán xìn hòu shì, ér wèi zài tiān zhī líng yě." shàng sǒng rán, jí zhào chóng xiū shén zhé liǎng cháo shí lù, zhào chōng wèi zōng zhèng shǎo qīng jiān zhí shǐ guǎn. chōng fù zǔ yǔ, yuán yòu zhōng cháng xiū shén zōng shí lù, jǐn shū wáng ān shí zhī guò, yǐ míng shén zōng zhī shèng. qí hòu ān shí xù cài biàn è zhī, zǔ yǔ zuò zhé sǐ lǐng biǎo. zhì shì fù yǐ mìng chōng, shàng wèi zhī yuē:" liǎng cháo dà diǎn, jiē wèi jiān chén suǒ huài, gù yǐ shǔ qīng." chōng yīn lùn xī níng chuàng zhì, yuán yòu fù gǔ, shào shèng yǐ jiàng chí zhāng bù yī, běn mò xiān hòu, gè yǒu suǒ yīn. yòu jí yán wáng ān shí biàn fǎ dù zhī fēi, cài jīng wù guó zhī zuì. shàng jiā nà zhī, qiān qǐ jū láng.
绍兴中,隆祐皇后诞日,上置酒宫中,从容语及前朝事,后曰:"吾老矣,有所怀为官家言之。吾逮事宣仁圣烈皇后,聪明母仪,古今未见其比。曩因奸臣诬谤,有玷圣德,建炎初虽下诏辨明,而史录未经删定,无以传信后世,而慰在天之灵也。"上悚然,亟诏重修神、哲两朝《实录》,召冲为宗正少卿兼直史馆。冲父祖禹,元祐中尝修《神宗实录》,尽书王安石之过,以明神宗之圣。其后安石婿蔡卞恶之,祖禹坐谪死岭表。至是复以命冲,上谓之曰:"两朝大典,皆为奸臣所坏,故以属卿。"冲因论熙宁创置,元祐复古,绍圣以降弛张不一,本末先后,各有所因。又极言王安石变法度之非,蔡京误国之罪。上嘉纳之,迁起居郎。
é kāi jiǎng yán, shēng jiān shì dú. shàng yǎ hǎo zuǒ shì chūn qiū, mìng chōng yǔ zhū zhèn zhuān jiǎng. chōng fū yǎn jīng zhǐ, yīn yǐ guī fěng, shàng wèi cháng bù chēng shàn. huì huáng zǐ jiàn guó gōng yuàn chū jiù fù, shǒu mìng chōng yǐ huī yóu gé dài zhì tí jǔ jiàn lóng guān, wèi zī shàn táng yì shàn, ér zhū zhèn jiān zàn dú. zhào yuē:" zhèn wèi zōng miào shè jì dà jì, bù gǎn sī yú yī shēn, xuǎn yú shǔ jí, dé yì zǔ qī shì sūn jū zhī gōng zhōng. zī zé gāng chén, chū jiù wài fù, yí yǒu duān liáng zhī shì yǐ chōng fǔ dǎo zhī guān, bó guān zài tíng, wú yǐ yì rǔ chōng, dé xíng wén xué, wéi shí zhèng rén. nǎi zǔ fā yì jiā yòu zhī chū, nǎi fù nà zhōng yuán yòu zhī jì, fū qiú shì shì, shàng yǒu diǎn xíng. gù zī shàn zhī kāi, shǐ guǎn jīng yán, gū réng jué jiù. zhèn fāng qiú duō wén zhī yì, ěr shí jiān shù qì zhī zhǎng, shī jí tóng méng, chuò yǒu yú yù. bì zì zhèn zhì, yí jí ān zhī." shí zhāng jùn zài cháng shā, yì jiàn chōng zhèn kě bèi xùn dǎo. chōng zhèn jiē yī shí míng dé lǎo chéng, jí tiān xià zhī xuǎn, shàng mìng jiàn guó gōng jiàn yì shàn zàn dú, jiē nà bài. é qiān hàn lín xué shì jiān shì dú, chōng lì cí, gǎi hàn lín shì dú xué shì, yòng qí fù gù shì yě. xún yǐ lóng tú gé zhí xué shì fèng cí. zú, nián qī shí wǔ.
俄开讲筵,升兼侍读。上雅好《左氏春秋》,命冲与朱震专讲。冲敷衍经旨,因以规讽,上未尝不称善。会皇子建国公瑗出就傅,首命冲以徽猷阁待制提举建隆观,为资善堂翊善,而朱震兼赞读。诏曰:"朕为宗庙社稷大计,不敢私于一身,选于属籍,得艺祖七世孙鞠之宫中。兹择刚辰,出就外傅,宜有端良之士以充辅导之官,博观在廷,无以易汝冲,德行文学,为时正人。乃祖发议嘉祐之初,乃父纳忠元祐之际,敷求是似,尚有典刑。顾资善之开,史馆经筵,姑仍厥旧。朕方求多闻之益,尔实兼数器之长,施及童蒙,绰有余裕。蔽自朕志,宜即安之。"时张浚在长沙,亦荐冲、震可备训导。冲、震皆一时名德老成,极天下之选,上命建国公见翊善、赞读,皆纳拜。俄迁翰林学士兼侍读,冲力辞,改翰林侍读学士,用其父故事也。寻以龙图阁直学士奉祠。卒,年七十五。
chōng zhī xiū shén zōng shí lù yě, wèi kǎo yì yī shū, míng shì qù qǔ, jiù wén yǐ mò shū, shān qù zhě yǐ huáng shū, xīn xiū zhě yǐ zhū shū, shì hào" zhū mò shǐ". jí xiū zhé zōng shí lù, bié wèi yī shū, míng biàn wū lù. chōng xìng hǎo yì lè shàn, sī mǎ guāng jiā shǔ jiē yī chōng suǒ, chōng fǔ yù zhī. wèi guāng biān lèi jì wén shí juǎn zòu yù, qǐng yǐ guāng zhī zú zēng sūn zōng zhào zhǔ guāng sì. yòu cháng jiàn yǐn tūn zì dài yún.
冲之修《神宗实录》也,为《考异》一书,明示去取,旧文以墨书,删去者以黄书,新修者以朱书,世号"朱墨史"。及修《哲宗实录》,别为一书,名《辨诬录》。冲性好义乐善,司马光家属皆依冲所,冲抚育之。为光编类《记闻》十卷奏御,请以光之族曾孙宗召主光祀。又尝荐尹焞自代云。
zhū zhèn, zì zi fā, jīng mén jūn rén. dēng zhèng hé jìn shì dì, shì zhōu xiàn yǐ lián chēng. hú ān guó yī jiàn dà qì zhī, jiàn yú gāo zōng, zhào wèi sī xūn yuán wài láng, zhèn chēng jí bù zhì. huì jiāng xī zhì zhì shǐ zhào dǐng rù wèi cān zhī zhèng shì, shàng zī yǐ dāng shì rén cái, dǐng yuē:" chén suǒ zhī zhū zhèn, xué shù shēn bó, lián zhèng shǒu dào, shì zhī guān miǎn, shǐ wèi jiǎng dú, bì yǒu yì yú bì xià." shàng nǎi zhào zhī. jì zhì, shàng wèn yǐ yì chūn qiū zhī zhǐ, zhèn jù yǐ suǒ xué duì. shàng shuō, zhuó wèi cí bù yuán wài láng, jiān chuān shǎn jīng xiāng dū du fǔ xiáng yì guān. zhèn yīn yán:" jīng xiāng zhī jiān, yán hàn shàng xià, gāo yú zhī tián qī bǎi yú lǐ, ruò xuǎn liáng jiàng lǐng bù qǔ zhèn zhī, zhāo jí liú wáng, wù nóng zhǒng gǔ, kòu lái zé yù, kòu qù zé gēng, bù guò sān nián, bīng shí zì zú. yòu gěi chá yán chāo yú jūn zhōng, mù rén zhōng dí, kě yǐ xià jiāng xī zhī zhōu, tōng xiāng zhōng zhī sù. guān xìn ér dòng, xí juǎn hé nán, cǐ yǐ yì dài láo, wàn quán jì yě."
朱震,字子发,荆门军人。登政和进士第,仕州县以廉称。胡安国一见大器之,荐于高宗,召为司勋员外郎,震称疾不至。会江西制置使赵鼎入为参知政事,上谘以当世人才,鼎曰:"臣所知朱震,学术深博,廉正守道,士之冠冕,使位讲读,必有益于陛下。"上乃召之。既至,上问以《易》、《春秋》之旨,震具以所学对。上说,擢为祠部员外郎,兼川、陕、荆、襄都督府详议官。震因言:"荆、襄之间,沿汉上下,膏腴之田七百余里,若选良将领部曲镇之,招集流亡,务农种谷,寇来则御,寇去则耕,不过三年,兵食自足。又给茶盐钞于军中,募人中籴,可以下江西之舟,通湘中之粟。观衅而动,席卷河南,此以逸待劳,万全计也。"
qiān mì shū shǎo jiān jiān shì jīng yán, zhuǎn qǐ jū láng. jiàn guó gōng chū jiù fù, yǐ zhèn wèi zàn dú, réng cì wǔ pǐn fú. qiān zhōng shū shè rén jiān yì shàn. shí guō qiān lǐ chú jiāng zuò jiān chéng, zhèn yán:" qiān lǐ qīn duó mín tián, céng jīng àn zhì, yuàn qǐn xīn mìng." cóng zhī. zhuǎn jǐ shì zhōng jiān zhí xué shì yuàn, qiān hàn lín xué shì. shì shí, qián zhōu mín wèi dào, tiān zǐ yǐ wéi yōu, xuǎn liáng tài shǒu wǎng wèi fǔ zhī. jiāng xíng, zhèn yuē:" shǐ jū guān zhě lián ér bù rǎo, zé bǎi xìng zì ān, suī yòu zhī wèi dào, yì bù wéi yǐ. yuàn zhào xīn tài shǒu dào guān zhī rì, tiáo jù běn jùn jí shǔ xiàn guān lì yǒu tān mò wú zhuàng zhě, yī qiè bà qù, tīng qí zì zé cí xiáng rén huì zhī rén, yǒu zhì xiào zhě yōu jiā jiǎng quàn." shàng cóng qí yán. gù shì, dāng sàng wú xiǎng miào zhī lǐ. shí huī zōng wèi fù miào, tài cháng shǎo qīng wú biǎo chén zòu xíng míng táng zhī jì. zhèn yīn yán:" wáng zhì:' sàng sān nián bù jì, wéi tiān dì shè jì wèi yuè fú ér xíng shì.' chūn qiū shū' xià wǔ yuè yǐ yǒu, jí, dì yú zhuāng gōng', gōng yáng zhuàn yuē:' jī shǐ bù sān nián yě.' guó cháo jǐng dé èr nián, zhēn zōng jū míng dé huáng hòu sàng, jì yì yuè ér chú fú, míng nián suì xiǎng tài miào, hé sì tiān dì yú yuán qiū. dāng shí wèi xíng sān nián zhī sàng, zhuān xíng yǐ rì yì yuè zhī zhì kě yě, zài jīn rì xíng zhī zé fēi yě." zhào shì cóng tái jiàn lǐ guān cān yì, zú yòng yù shǐ zhào huàn lǐ bù shì láng chén gōng fǔ yán, dà xiǎng míng táng. qī nián, zhèn xiè bìng gài cí, xuán zhī lǐ bù gòng jǔ, huì jí zú.
迁秘书少监兼侍经筵,转起居郎。建国公出就傅,以震为赞读,仍赐五品服。迁中书舍人兼翊善。时郭千里除将作监丞,震言:"千里侵夺民田,曾经按治,愿寝新命。"从之。转给事中兼直学士院,迁翰林学士。是时,虔州民为盗,天子以为忧,选良太守往慰抚之。将行,震曰:"使居官者廉而不扰,则百姓自安,虽诱之为盗,亦不为矣。愿诏新太守到官之日,条具本郡及属县官吏有贪墨无状者,一切罢去,听其自择慈祥仁惠之人,有治效者优加奖劝。"上从其言。故事,当丧无享庙之礼。时徽宗未祔庙,太常少卿吴表臣奏行明堂之祭。震因言:"《王制》:'丧三年不祭,惟天地社稷为越绋而行事。'《春秋》书'夏五月乙酉,吉,禘于庄公',《公羊传》曰:'讥始不三年也。'国朝景德二年,真宗居明德皇后丧,既易月而除服,明年遂享太庙,合祀天地于圜丘。当时未行三年之丧,专行以日易月之制可也,在今日行之则非也。"诏侍从、台谏、礼官参议,卒用御史赵涣、礼部侍郎陈公辅言,大飨明堂。七年,震谢病丐祠,旋知礼部贡举,会疾卒。
zhèn jīng xué shēn chún, yǒu hàn shàng yì jiě yún:" chén tuán yǐ xiān tiān tú chuán zhǒng fàng, fàng chuán mù xiū, mù xiū chuán lǐ zhī cái, zhī cái chuán shào yōng. fàng yǐ hé tú luò shū chuán lǐ gài, gài chuán xǔ jiān, xǔ jiān chuán fàn è chāng, è chāng chuán liú mù. mù xiū yǐ tài jí tú chuán zhōu dūn yí, dūn yí chuán chéng hào chéng yí. shì shí, zhāng zài jiǎng xué yú èr chéng shào yōng zhī jiān. gù yōng zhe huáng jí jīng shì shū, mù chén tiān dì wǔ shí yǒu wǔ zhī shù, dūn yí zuò tōng shū, chéng yí zhe yì zhuàn, zài zào tài hé cān liǎng piān. chén jīn yǐ yì zhuàn wèi zōng, hé huì yōng zài zhī lùn, shàng cǎi hàn wèi wú jìn, xià dǎi yǒu táng jí jīn, bāo kuò yì tóng, shù jī dào lí ér fù hé." gài qí xué yǐ wáng bì jǐn qù jiù shuō, zá yǐ zhuāng lǎo, zhuān shàng wén cí wèi fēi shì, gù qí yú xiàng shù jiā xiáng yān. qí lùn tú shū shòu shòu yuán wěi rú cǐ, gài mò zhī qí suǒ zì yún.
震经学深醇,有《汉上易解》云:"陈抟以《先天图》传种放,放传穆修,穆修传李之才,之才传邵雍。放以《河图》、《洛书》传李溉,溉传许坚,许坚传范谔昌,谔昌传刘牧。穆修以《太极图》传周惇颐,惇颐传程颢、程颐。是时,张载讲学于二程、邵雍之间。故雍著《皇极经世书》,牧陈天地五十有五之数,惇颐作《通书》,程颐著《易传》,载造《太和》、《参两》篇。臣今以《易传》为宗,和会雍、载之论,上采汉、魏、吴、晋,下逮有唐及今,包括异同,庶几道离而复合。"盖其学以王弼尽去旧说,杂以庄、老,专尚文辞为非是,故其于象数加详焉。其论《图》、《书》授受源委如此,盖莫知其所自云。
hú ān guó, zì kāng hóu, jiàn níng chóng ān rén. rù tài xué, yǐ chéng yí zhī yǒu zhū zhǎng wén jí yǐng chuān jìn cái zhī wèi shī. cái zhī yǔ lùn jīng shǐ dà yì, shēn qí zhòng zhī. sān shì yú lǐ bù, zhōng shào shèng sì nián jìn shì dì. chū, tíng shì kǎo guān dìng qí cè dì yī, zǎi zhí yǐ wú dǐ yuán yòu yǔ, suì yǐ hé chāng yán guān, fāng tiān ruò cì zhī, yòu yù yǐ zǎi xiàng zhāng dūn zi cì tiān ruò. shí fā cè dà yào chóng fù xī níng yuán fēng zhī zhì, ān guó tuī míng dà xué, yǐ jiàn fù sān dài wéi duì. zhé zōng mìng zài dú zhī, zhù tīng chēng shàn zhě shù sì, qīn zhuó wèi dì sān. wèi tài xué bó shì, zú bù niè quán mén.
胡安国,字康侯,建宁崇安人。入太学,以程颐之友朱长文及颍川靳裁之为师。裁之与论经史大义,深奇重之。三试于礼部,中绍圣四年进士第。初,廷试考官定其策第一,宰职以无诋元祐语,遂以何昌言冠,方天若次之,又欲以宰相章惇子次天若。时发策大要崇复熙宁、元丰之制,安国推明《大学》,以渐复三代为对。哲宗命再读之,注听称善者数四,亲擢为第三。为太学博士,足不蹑权门。
tí jǔ hú nán xué shì, yǒu zhào jǔ yí yì, ān guó yǐ yǒng zhōu bù yī wáng huì dèng zhāng yìng zhào. èr rén lǎo bù xíng, ān guó qǐng mìng zhī guān, yǐ quàn wéi xué zhě. líng líng bù chēng èr rén dǎng rén fàn chún rén kè, ér liú rén zōu hào suǒ qǐng tuō yě. cài jīng sù è ān guó yǔ jǐ yì, dé bù yán, dà xǐ, mìng hú nán tí xíng zhì yù tuī zhì, yòu yí hú běi zài jū, zú wú yàn, ān guó jìng chú míng. wèi jǐ, bù yǐ tā zuì dǐ fǎ, tái chén zhí qián shì, fù ān guó yuán guān.
提举湖南学事,有诏举遗逸,安国以永州布衣王绘、邓璋应诏。二人老不行,安国请命之官,以劝为学者。零陵簿称二人党人范纯仁客,而流人邹浩所请托也。蔡京素恶安国与己异,得簿言,大喜,命湖南提刑置狱推治,又移湖北再鞫,卒无验,安国竟除名。未几,簿以他罪抵法,台臣直前事,复安国元官。
zhèng hé yuán nián, zhāng shāng yīng xiāng, chú tí jǔ chéng dū xué shì. èr nián, dīng nèi jiān, yí jiāng dōng. fù méi zhōng sàng, wèi zǐ dì yuē:" wú xī wèi qīn ér shì, jīn suī yǒu lù wàn zhōng, jiāng hé suǒ shī?" suì chēng jí bù shì, zhù shì mù bàng, gēng zhòng qǔ gěi, gài jiāng zhōng shēn yān. xuān hé mò, lǐ mí dà wú mǐn tán shì jī hé jiàn, chú tún tián láng, cí.
政和元年,张商英相,除提举成都学事。二年,丁内艰,移江东。父没终丧,谓子弟曰:"吾昔为亲而仕,今虽有禄万钟,将何所施?"遂称疾不仕,筑室墓傍,耕种取给,盖将终身焉。宣和末,李弥大、吴敏、谭世勣合荐,除屯田郎,辞。
jìng kāng yuán nián, chú tài cháng shǎo qīng, cí chú qǐ jū láng, yòu cí. cháo zhǐ lǚ qù xíng, zhì jīng shī, yǐ jí zài gào. yī rì fāng wǔ, qīn zōng jí zhào jiàn, ān guó zòu yuē:" míng jūn yǐ wù xué wèi jí, shèng xué yǐ zhèng xīn wèi yào. xīn zhě wàn shì zhī zōng, zhèng xīn zhě kuí shì zǎi wù zhī quán. yuàn zhuó míng rú míng yú zhì guó píng tiān xià zhī běn zhě, xū huái fǎng wèn, shēn fā dú zhì." yòu yán:" wèi tiān xià guó jiā bì yǒu yí dìng bù kě yì zhī jì, móu yì jì dìng, jūn chén gù shǒu, gù yǒu zhì bì chéng, zhì gōng kě lì. jīn nán xiàng shì cháo bàn nián yǐ, ér jì gāng shàng wěn, fēng sú yì shuāi, shī zhì guāi fāng, jǔ dòng fán rǎo. dà chén zhēng jìng, ér péng dǎng zhī huàn méng bǎi zhí kuī yú, ér jìn rùn zhī jiān zuò. yòng rén shī dàng, ér míng qì yù qīng chū lìng shù gèng, ér shì mín bù xìn. ruò bù sǎo chú jiù jī, chéng shì gēng zhāng, qiè kǒng dà shì yī qīng, bù kě fù zhèng. qǐ fǎng dà chén, gè lìng zhǎn jǐn dǐ yùn, huà yī jù jìn. xiān xuān shì tái jiàn, shǐ suí shì shū bó. ruò dà chén yì chù, zé cān yòng tái jiàn zhī yán ruò shū bó bù dàng, zé zhuān shǒu dà chén zhī cè. réng jí yì yú cháo, duàn zì chén zhōng, àn wèi guó lùn, yǐ cì shī xíng. gǎn yǒu dòng yáo, bì fá wú shè. shù jī xīn zhèng yǒu jīng, kě jì zhōng xīng." qīn zōng yuē:" bǐ liú cí yē xiāng dài, yǐ mìng zhào qīng shì yǐ." yǔ wèi jìng, rì zè shǔ shén, hàn qià shàng yī, suì tuì.
靖康元年,除太常少卿,辞;除起居郎,又辞。朝旨屡趣行,至京师,以疾在告。一日方午,钦宗亟召见,安国奏曰:"明君以务学为急,圣学以正心为要。心者万事之宗,正心者揆事宰物之权。愿擢名儒明于治国平天下之本者,虚怀访问,深发独智。"又言:"为天下国家必有一定不可易之计,谋议既定,君臣固守,故有志必成,治功可立。今南向视朝半年矣,而纪纲尚紊,风俗益衰,施置乖方,举动烦扰。大臣争竞,而朋党之患萌;百执窥觎,而浸润之奸作。用人失当,而名器愈轻;出令数更,而士民不信。若不扫除旧迹,乘势更张,窃恐大势一倾,不可复正。乞访大臣,各令展尽底蕴,画一具进。先宣示台谏,使随事疏驳。若大臣议绌,则参用台谏之言;若疏驳不当,则专守大臣之策。仍集议于朝,断自宸衷,按为国论,以次施行。敢有动摇,必罚无赦。庶几新政有经,可冀中兴。"钦宗曰:"比留词掖相待,已命召卿试矣。"语未竟,日昃暑甚,汗洽上衣,遂退。
shí mén xià shì láng gěng nán zhòng yǐ pān fù ēn, fán yǔ jǐ bù hé zhě, jí zhǐ wèi péng dǎng. jiàn ān guó lùn zòu, yùn yuē:" zhōng xīng rú cǐ, ér yuē jī xiào wèi jiàn, shì bàng shèng dé yě." nǎi yán ān guó yì kuī jīng yán, bù yí zhào shì. qīn zōng bù dá. ān guó lǚ cí, nán zhòng yòu yán ān guó bù chén. qīn zōng wèn qí zhuàng, nán zhòng yuē:" wǎng bù shì shàng huáng, jīn yòu bù shì bì xià." qīn zōng yuē:" qú zì yǐ bìng cí, chū fēi yǒu xiàng bèi yě." měi chén liáo dēng duì, qīn zōng jí wèn shí hú ān guó fǒu, zhōng chéng xǔ hàn yuē:" zì cài jīng dé zhèng, shì dài fū wú bù shòu qí lǒng luò, chāo rán yuǎn jī bù wéi suǒ wū rú ān guó zhě shí xiān." qīn zōng tàn xī, qiǎn zhōng shū shè rén cháo shuō zhī xuān zhǐ, lìng miǎn shòu mìng, qiě yuē:" tā rì yù qù, jí bù qiǎng liú." jì shì, chú zhōng shū shè rén, cì sān pǐn fú. nán zhòng fěng tái jiàn lùn qí jī mìng bù gōng, yí cóng chù xuē. shū zòu bù xià, ān guó nǎi jiù zhí.
时门下侍郎耿南仲倚攀附恩,凡与己不合者,即指为朋党。见安国论奏,愠曰:"中兴如此,而曰绩效未见,是谤圣德也。"乃言安国意窥经筵,不宜召试。钦宗不答。安国屡辞,南仲又言安国不臣。钦宗问其状,南仲曰:"往不事上皇,今又不事陛下。"钦宗曰:"渠自以病辞,初非有向背也。"每臣僚登对,钦宗即问识胡安国否,中丞许翰曰:"自蔡京得政,士大夫无不受其笼络,超然远迹不为所污如安国者实鲜。"钦宗叹息,遣中书舍人晁说之宣旨,令勉受命,且曰:"他日欲去,即不强留。"既试,除中书舍人,赐三品服。南仲讽台谏论其稽命不恭,宜从黜削。疏奏不下,安国乃就职。
nán zhòng jì qīng zǎi xiàng wú mǐn shū mì shǐ lǐ gāng, yòu wèi xǔ jǐng héng cháo shuō zhī shì dà chén shēng chù wèi qù jiù, huái jiān xùn sī, bìng chù zhī. ān guó yán:" èr rén wéi qù jiù, bì yǒu chén lùn. huái jiān xùn sī, bì yǒu shí jī. qǐ xiáng fù běn shěng, zài zhū cí mìng." bù bào.
南仲既倾宰相吴敏、枢密使李纲,又谓许景衡、晁说之视大臣升黜为去就,怀奸徇私,并黜之。安国言:"二人为去就,必有陈论。怀奸徇私,必有实迹。乞降付本省,载诸词命。"不报。
yè mèng dé zhī yìng tiān fǔ, zuò wèi cài jīng suǒ zhī, luò zhí fèng cí. ān guó yán:" jīng zuì yǐ zhèng, zǐ sūn biān zhì, jiā cái mò rù, yǐ wú cài shì yǐ. zé xiàng wèi jīng suǒ yǐn zhě, jīn jiē cháo tíng zhī rén, ruò gèng zhǐ wèi jīng dǎng, zé rén cái jiàn qì zhě zhòng, dǎng lùn hé shí ér mǐ!" nǎi chú mèng dé xiǎo jùn.
叶梦得知应天府,坐为蔡京所知,落职奉祠。安国言:"京罪已正,子孙编置,家财没入,已无蔡氏矣。则向为京所引者,今皆朝廷之人,若更指为京党,则人才见弃者众,党论何时而弭!"乃除梦得小郡。
zhōng shū shì láng hé lǔ mù jiàn yì fēn tiān xià wèi sì dào, zhì sì dōu zǒng guǎn, gè fù yī miàn, yǐ wèi wáng shì hàn qiáng dí. ān guó yán:" nèi wài zhī shì, shì píng zé ān, piān zhòng zé wēi. jīn zhōu jùn tài qīng, lǐ yí tōng biàn. yī dàn yǐ èr shí sān lù zhī guǎng, fēn wéi sì dào, shì dé zhuān jué, cái dé zhuān yòng, guān dé pì zhì, bīng dé zhū shǎng, quán kǒng tài zhòng. wàn yī kàng héng bá hù, hé yǐ dài zhī? qǐ jù jiàn jīn èr shí sān lù shuài fǔ, xuǎn zé zhòng chén, fù yǐ dōu zǒng guǎn zhī quán, zhuān zhì jūn lǚ. huò yǒu jǐng jí, jí gè lǜ suǒ shǔ shǒu jiāng yìng yuán, zé yī jǔ liǎng de yǐ." xún yǐ zhào yě zǒng běi dào, ān guó yán wèi dū dì zhòng, yě bì wù wěi jì. shì dōng, jīn rén dà rù, yě dùn, wèi qún dào suǒ shā, xī dào wáng xiāng yōng zhòng bù fù běi gù, rú ān guó yán.
中书侍郎何{卤木}建议分天下为四道,置四都总管,各付一面,以卫王室、捍强敌。安国言:"内外之势,适平则安,偏重则危。今州郡太轻,理宜通变。一旦以二十三路之广,分为四道,事得专决,财得专用,官得辟置,兵得诛赏,权恐太重。万一抗衡跋扈,何以待之?乞据见今二十三路帅府,选择重臣,付以都总管之权,专治军旅。或有警急,即各率所属守将应援,则一举两得矣。"寻以赵野总北道,安国言魏都地重,野必误委寄。是冬,金人大入,野遁,为群盗所杀,西道王襄拥众不复北顾,如安国言。
lǐ gāng bà, zhōng shū shè rén liú jué xíng cí, wèi gāng yǒng yú bào guó, shù zhì bài nǜ. lì bù shì láng féng xiè yán jué wèi gāng yóu shuì, jué zuò biǎn. ān guó fēng hái cí tóu, yǐ wéi" shì cóng suī dāng xiàn nà, zhì yú dàn jī guān xié bì guī fēng xiàn. jīn tái jiàn wèi yǒu jiān mò bù yán zhī jiù, ér xiè yuè zhí, cǐ lù ruò kāi, chén kǒng lì yú cháo zhě gè yǐ hào wù xié chí qīng xiàn, fēi suǒ yǐ jìng cháo zhe." nán zhòng dà nù, hé lǔ mù cóng ér jǐ zhī, zhào yǔ jùn. lǔ mù yǐ ān guó sù kǔ zú jí, ér hǎi mén dì bēi shī, nǎi chú ān guó yòu wén diàn xiū zhuàn zhī tōng zhōu.
李纲罢,中书舍人刘珏行词,谓纲勇于报国,数至败衄。吏部侍郎冯澥言珏为纲游说,珏坐贬。安国封还词头,以为"侍从虽当献纳,至于弹击官邪必归风宪。今台谏未有缄默不言之咎,而澥越职,此路若开,臣恐立于朝者各以好恶胁持倾陷,非所以靖朝著。"南仲大怒,何{卤木}从而挤之,诏与郡。{卤木}以安国素苦足疾,而海门地卑湿,乃除安国右文殿修撰、知通州。
ān guó zài shěng yī yuè, duō zài gào zhī rì, jí chū bì yǒu suǒ lùn liè. huò yuē:" shì zhī xiǎo zhě, hé gū zhì zhī?" ān guó yuē:" shì zhī dà zhě wú bù qǐ yú xì wēi, jīn yǐ xiǎo shì wèi bù bì yán, zhì yú dà shì yòu bù gǎn yán, shì wú shí ér kě yán yě!"
安国在省一月,多在告之日,及出必有所论列。或曰:"事之小者,盍姑置之?"安国曰:"事之大者无不起于细微,今以小事为不必言,至于大事又不敢言,是无时而可言也!"
ān guó jì qù yú xún, jīn rén báo dū chéng. zi yín wèi láng, zài chéng zhōng, kè huò yōu zhī, ān guó qiǎo rán yuē:" zhǔ shàng zài chóng wéi zhōng, hào lìng bù chū, qīng dài fū hèn xiào zhōng wú lù, gǎn niàn zi hū!" dí wéi yì jí, qīn zōng jí zhào ān guó jí xǔ jǐng héng, zhào jìng bù dá.
安国既去逾旬,金人薄都城。子寅为郎,在城中,客或忧之,安国愀然曰:"主上在重围中,号令不出,卿大夫恨效忠无路,敢念子乎!"敌围益急,钦宗亟召安国及许景衡,诏竟不达。
gāo zōng jí wèi, yǐ jǐ shì zhōng zhào. ān guó yán:" zuó yīn jiǎo zòu, biàn chù quán guì, jīn bì xià jiāng jiàn zhōng xīng, ér zhèng shì chí zhāng, rén cái shēng chù, shàng wèi hé yí, chén ruò yī yī xíng qí zhí shǒu, bì yǐ wàng fā, gān fàn diǎn xíng." huáng qián shàn fěng jǐ shì zhōng kāng zhí quán lùn qí tuō jí, bà zhī. sān nián, shū mì zhāng jùn jiàn ān guó kě dà yòng, zài chú jǐ shì zhōng. cì qí zi qǐ jū láng yín shǒu zhá, lìng yǐ shàng yì cuī cù. jì cì chí zhōu, wén jià xìng wú yuè, yǐn jí hái.
高宗即位,以给事中召。安国言:"昨因缴奏,遍触权贵,今陛下将建中兴,而政事弛张,人才升黜,尚未合宜,臣若一一行其职守,必以妄发,干犯典刑。"黄潜善讽给事中康执权论其托疾,罢之。三年,枢密张浚荐安国可大用,再除给事中。赐其子起居郎寅手札,令以上意催促。既次池州,闻驾幸吴、越,引疾还。
shào xīng yuán nián, chú zhōng shū shè rén jiān shì jiǎng, qiǎn shǐ qù zhào, ān guó yǐ shí zhèng lùn èr shí yī piān xiān xiàn zhī. lùn rù, fù chú jǐ shì zhōng. èr nián qī yuè rù duì, gāo zōng yuē:" wén qīng dà míng, kě yú xiāng jiàn, hé wéi lèi zhào bù zhì?" ān guó cí xiè, qǐ yǐ suǒ jìn èr shí yī piān zhě shī xíng. qí lùn zhī mù, yuē dìng jì jiàn dū shè xiǎn zhì guó xù mín lì zhèng hé shí shàng zhì zhèng xīn yǎng qì hóng dù kuān yǐn. lùn dìng jì lüè yuē:" bì xià lǚ jí liù nián, yǐ jiàn dū, zé wèi yǒu bì shǒu bù yí zhī jū yǐ tǎo zéi, zé wèi yǒu bì cāo bù biàn zhī shù yǐ lì zhèng, zé wèi yǒu bì xíng bù fǎn zhī lìng yǐ rèn guān, zé wèi yǒu bì xìn bù yí zhī chén. shě jīn bù tú, hòu huǐ hé jí!" lùn jiàn dū wèi:" yí dìng dū jiàn kāng yǐ bǐ guān zhōng hé nèi, wèi xīng fù zhī jī." lùn shè xiǎn wèi:" yù gù shàng liú, bì bǎo hàn miǎn yù gù xià liú, bì shǒu huái sì yù gù zhōng liú, bì yǐ zhòng bīng zhèn ān lù." lùn shàng zhì wèi:" dāng bì zhì yú huī fù zhōng yuán, zhī fèng líng qǐn bì zhì yú sǎo píng chóu dí, yíng fù liǎng gōng." lùn zhèng xīn wèi:" kān dìng huò luàn, suī jí yú róng wù, ér cái jué róng wù, bì běn yú fāng cùn. yuàn xuǎn zhèng chén duō wén shí yǒu zhì lǜ gǎn zhí yán zhě zhì zhū zuǒ yòu, rì xī tǎo lùn, yǐ zhái jué xīn." lùn yǎng qì wèi:" yòng bīng zhī shèng fù, jūn lǚ zhī qiáng ruò, jiàng shuài zhī yǒng qiè, xì rén jūn suǒ yǎng zhī qì qū zhí hé rú. yuàn qiáng yú wéi shàn, yì xīn jué dé, shǐ xìn yú zhū xià wén yú yí dí zhě, wú qū kě yì, zé zhì gāng kě yǐ sāi liǎng jiān, yī nù kě yǐ ān tiān xià yǐ." ān guó cháng wèi:" suī zhū gě fù shēng, wèi jīn rì jì, bù néng yì cǐ lùn yě."
绍兴元年,除中书舍人兼侍讲,遣使趣召,安国以《时政论》二十一篇先献之。论入,复除给事中。二年七月入对,高宗曰:"闻卿大名,渴于相见,何为累诏不至?"安国辞谢,乞以所进二十一篇者施行。其论之目,曰《定计》、《建都》、《设险》、《制国》、《恤民》、《立政》、《核实》、《尚志》、《正心》、《养气》、《宏度》、《宽隐》。论《定计》略曰:"陛下履极六年,以建都,则未有必守不移之居;以讨贼,则未有必操不变之术;以立政,则未有必行不反之令;以任官,则未有必信不疑之臣。舍今不图,后悔何及!"论《建都》谓:"宜定都建康以比关中、河内,为兴复之基。"论《设险》谓:"欲固上流,必保汉、沔;欲固下流,必守淮、泗;欲固中流,必以重兵镇安陆。"论《尚志》谓:"当必志于恢复中原,祗奉陵寝;必志于扫平仇敌,迎复两宫。"论《正心》谓:"戡定祸乱,虽急于戎务,而裁决戎务,必本于方寸。愿选正臣多闻识、有志虑、敢直言者置诸左右,日夕讨论,以宅厥心。"论《养气》谓:"用兵之胜负,军旅之强弱,将帅之勇怯,系人君所养之气曲直何如。愿强于为善,益新厥德,使信于诸夏、闻于夷狄者,无曲可议,则至刚可以塞两间,一怒可以安天下矣。"安国尝谓:"虽诸葛复生,为今日计,不能易此论也。"
jū xún rì, zài jiàn, yǐ jí kěn qiú qù. gāo zōng yuē:" wén qīng shēn yú chūn qiū, fāng yù jiǎng lùn." suì yǐ zuǒ shì chuán fù ān guó diǎn jù zhèng yīn. ān guó zòu:" chūn qiū jīng shì dà diǎn, jiàn zhū xíng shì, fēi kōng yán bǐ. jīn fāng sī jì jiān nán, zuǒ shì fán suì, bù yí xū fèi guāng yīn, dān wán wén cǎi, mò ruò qián xīn shèng jīng." gāo zōng chēng shàn. xún chú ān guó jiān shì dú, zhuān jiǎng chūn qiū. shí jiǎng guān sì rén, yuán lì qǐ gè zhuān yī jīng. gāo zōng yuē:" tā rén tōng jīng, qǐ hú ān guó bǐ." bù xǔ.
居旬日,再见,以疾恳求去。高宗曰:"闻卿深于《春秋》,方欲讲论。"遂以《左氏传》付安国点句正音。安国奏:"《春秋》经世大典,见诸行事,非空言比。今方思济艰难,《左氏》繁碎,不宜虚费光阴,耽玩文采,莫若潜心圣经。"高宗称善。寻除安国兼侍读,专讲《春秋》。时讲官四人,援例乞各专一经。高宗曰:"他人通经,岂胡安国比。"不许。
huì chú gù xiāng zhū shèng fēi tóng dū du jiāng huái jīng zhè zhū jūn shì, ān guó zòu:" shèng fēi yǔ huáng qián shàn wāng bó yàn tóng zài zhèng fǔ, jiān mò fù huì, xún zhì dù jiāng. zūn yòng zhāng bāng chāng jié hǎo jīn guó, lún miè sān gāng, tiān xià fèn yù. jí zhèng wèi zhǒng sī, miáo liú sì nì, tān shēng gǒu róng, rǔ dǎi jūn fù. jīn qiáng dí píng líng, pàn chén bù jì, yòng rén dé shī, xì guó ān wēi, shēn kǒng shèng fēi shàng wù dà jì." shèng fēi gǎi chú shì dú, ān guó chí lù huáng bù xià, zuǒ xiāng lǚ yí hào tè lìng jiǎn zhèng huáng guī nián shū xíng. ān guó yán:"' yǒu guān shǒu zhě, bù dé qí zhí zé qù'. chén jīn dài zuì wú bǔ, jì shī qí zhí, dāng qù shén míng. kuàng shèng fēi xì chén lùn liè zhī rén, jīn zhāo tíng nǎi chēng shèng fēi chù miáo liú zhī biàn, néng tiáo hù shèng gōng. xī gōng yáng shì yán jì zhòng fèi jūn wèi xíng quán, xiān rú lì pái qí shuō. gài quán yí fèi zhì fēi suǒ shī yú jūn fù, chūn qiū dà fǎ, yóu jǐn yú cǐ. jiàn yán zhī shī jié zhě, jīn suī tè shì ér bù wèn, yòu jiā xuǎn zhuó, xí sú jì chéng, dà fēi jūn fù zhī lì. chén yǐ chūn qiū rù shì, ér yǔ shèng fēi wéi liè, yǒu wéi jīng xùn." suì wò jiā bù chū.
会除故相朱胜非同都督江、淮、荆、浙诸军事,安国奏:"胜非与黄潜善、汪伯彦同在政府,缄默附会,循致渡江。尊用张邦昌结好金国,沦灭三纲,天下愤郁。及正位冢司,苗、刘肆逆,贪生苟容,辱逮君父。今强敌凭陵,叛臣不忌,用人得失,系国安危,深恐胜非上误大计。"胜非改除侍读,安国持录黄不下,左相吕颐浩特令检正黄龟年书行。安国言:"'有官守者,不得其职则去'。臣今待罪无补,既失其职,当去甚明。况胜非系臣论列之人,今朝廷乃称胜非处苗、刘之变,能调护圣躬。昔公羊氏言祭仲废君为行权,先儒力排其说。盖权宜废置非所施于君父,《春秋》大法,尤谨于此。建炎之失节者,今虽特释而不问,又加选擢,习俗既成,大非君父之利。臣以《春秋》入侍,而与胜非为列,有违经训。"遂卧家不出。
chū, yí hào dū du jiāng shàng hái cháo, yù qù yì jǐ zhě, wèi dé qí cè. huò jiào zhī zhǐ wèi péng dǎng, qiě yuē:" dǎng kuí zài suǒ wéi, dāng xiān qù zhī." yí hào dà xǐ, jí yǐn shèng fēi wéi zhù, ér jiàng zhǐ yuē:" hú ān guó lǚ zhào, yǎn jiǎn bù zhì, jīn shǐ zào cháo, yòu shù yǒu qǐng. chū yán shèng fēi bù kě tóng dū du, jí gǎi mìng jīng yán, yòu yǐ wéi fēi, qǐ bù yǐ shí jiān bù kěn jìn cuì, nǎi yù qiú wēi zuì ér qù, qí zì wèi móu zé shàn, rú guó jì hé?" luò zhí, tí jǔ xiān dōu guān. shì xī, huì chū dōng nán. yòu xiāng qín huì sān shàng zhāng qǐ liú zhī, bù bào, jí jiě xiāng yìn qù. shì yù shǐ jiāng jī shàng shū, jí yán shèng fēi bù kě yòng, ān guó bù dàng zé. yòu sī jiàn wú biǎo chén yì yán ān guó fú bìng jiàn jūn, yù xíng suǒ xué, jīn wú gù zuì qù, kǒng fēi suǒ yǐ shì tiān xià. bù bào. yí hào jí chù jǐ shì zhōng chéng yǔ qǐ jū shè rén zhāng dào jí jī děng èr shí yú rén, yún yìng tiān biàn chú jiù bù xīn zhī xiàng. tái shěng yī kōng, shèng fēi suì xiāng, ān guó jìng guī.
初,颐浩都督江上还朝,欲去异己者,未得其策。或教之指为朋党,且曰:"党魁在琐闱,当先去之。"颐浩大喜,即引胜非为助,而降旨曰:"胡安国屡召,偃蹇不至,今始造朝,又数有请。初言胜非不可同都督,及改命经筵,又以为非,岂不以时艰不肯尽瘁,乃欲求微罪而去,其自为谋则善,如国计何?"落职,提举仙都观。是夕,彗出东南。右相秦桧三上章乞留之,不报,即解相印去。侍御史江跻上疏,极言胜非不可用,安国不当责。右司谏吴表臣亦言安国扶病见君,欲行所学,今无故罪去,恐非所以示天下。不报。颐浩即黜给事中程瑀、起居舍人张焘及跻等二十余人,云应天变除旧布新之象。台省一空,胜非遂相,安国竟归。
wǔ nián, chú huī yóu gé dài zhì zhī yǒng zhōu, ān guó cí. zhào yǐ jīng yán jiù chén, zhòng mǐn láo zhī, tè cóng qí qǐng, tí jǔ jiāng zhōu tài píng guān, lìng zuǎn xiū suǒ zhe chūn qiū chuán. shū chéng, gāo zōng wèi shēn dé shèng rén zhī zhǐ, chú tí jǔ wàn shòu guān jiān shì dú. wèi xíng, jiàn guān chén gōng fǔ shàng shū dǐ jiǎ tuō chéng yí zhī xué zhě. ān guó zòu yuē:" kǒng mèng zhī dào bù chuán jiǔ yǐ, zì yí xiōng dì shǐ fā míng zhī, rán hòu zhī qí kě xué ér zhì. jīn shǐ xué zhě shī kǒng mèng, ér jìn bù dé cóng yí xué, shì rù shì ér bù yóu hù. běn cháo zì jiā yòu yǐ lái, xī dōu yǒu shào yōng chéng hào jí qí dì yí, guān zhōng yǒu zhāng zài, jiē yǐ dào dé míng shì, gōng qīng dài fū suǒ qīn mù ér shī zūn zhī. huì wáng ān shí cài jīng děng qū jiā pái yì, gù qí dào bù xíng. wàng xià lǐ guān tǎo lùn gù shì, jiā zhī fēng jué, zài zài sì diǎn, bǐ yú xún yáng hán shì, réng zhào guǎn gé póu qí yí shū, jiào zhèng bān xíng, shǐ xié shuō zhě bù dé zuò." zòu rù, gōng fǔ yǔ zhōng chéng zhōu mì shì yù shǐ shí gōng kuí chéng wàng zǎi xiàng fēng zhǐ, jiāo zhāng lùn ān guó xué shù pō pì. chú zhī yǒng zhōu, cí, fù tí jǔ tài píng guān, jìn bǎo wén gé zhí xué shì, zú, nián liù shí wǔ. zhào zèng sì guān, yòu jiàng zhào jiā fù, cì tián shí qǐng xù qí gū, shì yuē wén dìng, gài fēi cháng gé yě.
五年,除徽猷阁待制、知永州,安国辞。诏以经筵旧臣,重闵劳之,特从其请,提举江州太平观,令纂修所著《春秋传》。书成,高宗谓深得圣人之旨,除提举万寿观兼侍读。未行,谏官陈公辅上疏诋假托程颐之学者。安国奏曰:"孔、孟之道不传久矣,自颐兄弟始发明之,然后知其可学而至。今使学者师孔、孟,而禁不得从颐学,是入室而不由户。本朝自嘉祐以来,西都有邵雍、程颢及其弟颐,关中有张载,皆以道德名世,公卿大夫所钦慕而师尊之。会王安石、蔡京等曲加排抑,故其道不行。望下礼官讨论故事,加之封爵,载在祀典,比于荀、杨、韩氏,仍诏馆阁裒其遗书,校正颁行,使邪说者不得作。"奏入,公辅与中丞周秘、侍御史石公揆承望宰相风旨,交章论安国学术颇僻。除知永州,辞,复提举太平观,进宝文阁直学士,卒,年六十五。诏赠四官,又降诏加赙,赐田十顷恤其孤,谥曰文定,盖非常格也。
ān guó qiáng xué lì xíng, yǐ shèng rén wéi biāo dì, zhì yú kāng jì shí jiān, jiàn zhōng yuán lún mò, yí lí tú tàn, cháng ruò tòng qiè yú qí shēn. suī shù yǐ zuì qù, qí ài jūn yōu guó zhī xīn yuǎn ér mí dǔ, měi yǒu jūn mìng, jí zhì jiā shì bù wèn. rán fēng dù níng yuǎn, xiāo rán chén biǎo, shì tiān xià wàn wù wú yī zú yǐ yīng qí xīn. zì dēng dì qì xiè shì, sì shí nián zài guān, shí lì bù jí liù zài.
安国强学力行,以圣人为标的,志于康济时艰,见中原沦没,遗黎涂炭,常若痛切于其身。虽数以罪去,其爱君忧国之心远而弥笃,每有君命,即置家事不问。然风度凝远,萧然尘表,视天下万物无一足以婴其心。自登第迄谢事,四十年在官,实历不及六载。
zhū zhèn bèi zhào, wèn chū chù zhī yí, ān guó yuē:" zi fā xué yì èr shí nián, cǐ shì dāng sù dìng yǐ. shì jiān wéi jiǎng xué lùn zhèng, bù kě bù qiē qiē xún jiū, zhì yú xíng jǐ dà zhì, qù jiù yǔ mò zhī jǐ, rú rén yǐn shí, qí jī bǎo hán wēn, bì zì zhēn zhuó, bù kě jué zhū rén, yì fēi rén suǒ néng jué yě. wú píng shēng chū chù jiē nèi duàn yú xīn, fú shì lì míng rú miè měng guò qián, hé zú dào zāi!" gù dù jiāng yǐ lái, rú zhě jìn tuì hé yì, yǐ ān guó yǐn tūn wèi chēng shǒu. hóu zhòng liáng yán bì chēng èr chéng xiān shēng, tā wú suǒ xǔ kě. hòu jiàn ān guó, tàn yuē:" wú yǐ wéi zhì zài tiān xià, shì bú yì fù guì zhēn rú fú yún zhě, èr chéng xiān shēng ér yǐ, bù yì fù yǒu sī rén yě."
朱震被召,问出处之宜,安国曰:"子发学《易》二十年,此事当素定矣。世间惟讲学论政,不可不切切询究,至于行己大致,去就语默之几,如人饮食,其饥饱寒温,必自斟酌,不可决诸人,亦非人所能决也。吾平生出处皆内断于心,浮世利名如蠛蠓过前,何足道哉!"故渡江以来,儒者进退合义,以安国、尹焞为称首。侯仲良言必称二程先生,他无所许可。后见安国,叹曰:"吾以为志在天下,视不义富贵真如浮云者,二程先生而已,不意复有斯人也。"
ān guó suǒ yǔ yóu zhě, yóu cù xiè liáng zuǒ yáng shí jiē chéng mén gāo dì. liáng zuǒ cháng yǔ rén yuē:" hú kāng hóu rú dà dōng yán xuě, bǎi cǎo wēi sǐ, ér sōng bǎi tǐng rán dú xiù zhě yě." ān guó zhī shǐ hú běi yě, shí fāng wèi fǔ jiào shòu, liáng zuǒ wèi yīng chéng zǎi, ān guó zhì yí fǎng dào, lǐ zhī shén gōng, měi lái yè ér qù, bì duān hù zhèng lì mù sòng zhī.
安国所与游者,游酢、谢良佐、杨时皆程门高弟。良佐尝语人曰:"胡康侯如大冬严雪,百草萎死,而松柏挺然独秀者也。"安国之使湖北也,时方为府教授,良佐为应城宰,安国质疑访道,礼之甚恭,每来谒而去,必端笏正立目送之。
zì wáng ān shí fèi chūn qiū bù liè yú xué guān, ān guó wèi:" xiān shèng shǒu suǒ bǐ xuē zhī shū, nǎi shǐ rén zhǔ bù dé wén jiǎng shuō, xué shì bù dé xiāng chuán xí, luàn lún miè lǐ, yòng xià biàn yí, dài yóu hū cǐ." gù qián xīn shì shū èr shí yú nián, yǐ wéi tiān xià shì wù wú bù bèi yú cǐ. měi tàn yuē:" cǐ chuán xīn yào diǎn yě."
自王安石废《春秋》不列于学官,安国谓:"先圣手所笔削之书,乃使人主不得闻讲说,学士不得相传习,乱伦灭理,用夏变夷,殆由乎此。"故潜心是书二十余年,以为天下事物无不备于此。每叹曰:"此传心要典也。"
ān guó shǎo yù yǐ wén zhāng míng shì, jì xué dào, nǎi bù fù cuò yì. yǒu wén jí shí wǔ juǎn zī zhì tōng jiàn jǔ yào bǔ yí yī bǎi juǎn. sān zi, yín hóng níng.
安国少欲以文章名世,既学道,乃不复措意。有文集十五卷、《资治通鉴举要补遗》一百卷。三子,寅、宏、宁。
yín zì míng zhòng, ān guó dì zhī zǐ yě. yín jiāng shēng, dì fù yǐ duō nán yù bù jǔ, ān guó qī mèng dà yú yuè pén shuǐ zhōng, jí wǎng qǔ ér zi zhī. shǎo jié xiá nán zhì, fù bì zhī kōng gé, qí shàng yǒu zá mù, yín jǐn kè wéi rén xíng. ān guó yuē:" dāng yǒu yǐ yí qí xīn." bié zhì shū shù qiān juǎn yú qí shàng, nián yú, yín xī chéng sòng, bù yí yī juàn. yóu bì yōng, zhōng xuān hé jìn shì jiǎ kē.
寅字明仲,安国弟之子也。寅将生,弟妇以多男欲不举,安国妻梦大鱼跃盆水中,急往取而子之。少桀黠难制,父闭之空阁,其上有杂木,寅尽刻为人形。安国曰:"当有以移其心。"别置书数千卷于其上,年余,寅悉成诵,不遗一卷。游辟雍,中宣和进士甲科。
jìng kāng chū, yǐ yù shǐ zhōng chéng hé lǔ mù jiàn, zhào chú mì shū shěng jiào shū láng. yáng shí wéi jì jiǔ, yín cóng zhī shòu xué. qiān sī mén yuán wài láng. jīn rén xiàn jīng shī, yì lì yì xìng, yín yǔ zhāng jùn zhào dǐng táo tài xué zhōng, bù shū yì zhuàng. zhāng bāng chāng wěi lì, yín qì guān guī, yán zhě hé qí lí cì, jiàng yī guān.
靖康初,以御史中丞何{卤木}荐,召除秘书省校书郎。杨时为祭酒,寅从之受学。迁司门员外郎。金人陷京师,议立异姓,寅与张浚、赵鼎逃太学中,不书议状。张邦昌伪立,寅弃官归,言者劾其离次,降一官。
jiàn yán sān nián, gāo zōng xìng jīn líng, shū mì shǐ zhāng jùn jiàn wèi jià bù láng guān, xún zhuó qǐ jū láng. jīn rén nán qīn, zhào yì yí bì zhī suǒ, yín shàng shū yuē:
建炎三年,高宗幸金陵,枢密使张浚荐为驾部郎官,寻擢起居郎。金人南侵,诏议移跸之所,寅上书曰:
zuó bì xià yǐ qīn wáng jiè dì chū shī hé běi, èr shèng jì qiān, zé dāng jiū hé yì shī, běi xiàng yíng qǐng. ér jù yīng yì dài, jí jū zūn wèi, zhǎn lù zhí chén, yǐ dù yán lù. nán xún huái hǎi, tōu ān suì yuè, dí rù guān shǎn, màn bù hàn yù. dào zéi héng kuì, mò gǎn shuí hé, yuán yuán wú gū, bǎi wàn tú dì. fāng qiě zhì zào wén wù, jiǎng xíng jiāo bào, zì wèi zhōng xīng. jīn rén chéng xū zhí dǎo xíng zài, pǐ mǎ nán dù, huái diān liú xiě. dài jí fǎn zhèng bǎo wèi, yí bì jiàn kāng, bù wéi jiǔ tú, yī xiàng wèi suō yuǎn bì. cǐ jiē shī rén xīn zhī dà zhě yě.
昨陛下以亲王、介弟出师河北,二圣既迁,则当纠合义师,北向迎请。而遽膺翊戴,亟居尊位,斩戮直臣,以杜言路。南巡淮海,偷安岁月,敌入关陕,漫不捍御。盗贼横溃,莫敢谁何,元元无辜,百万涂地。方且制造文物,讲行郊报,自谓中兴。金人乘虚直捣行在,匹马南渡,淮甸流血。迨及返正宝位,移跸建康,不为久图,一向畏缩远避。此皆失人心之大者也。
zì gǔ zhōng xīng zhī zhǔ suǒ yǐ néng kè fù jiù wù zhě, mò bù běn yú fèn chǐ hèn nù, bù néng bào yuàn, zhōng bù gǒu yǐ. wèi yǒu chéng shuāi wēi quē jué zhī hòu, gù lòu yǐ wéi róng, gǒu qiě yǐ wéi ān, ér néng jiǔ cháng wú huò zhě yě. huáng qián shàn yǔ wāng bó yàn fāng yǐ rǔ yù hù chì zǐ zhī shù dài bì xià, yuē:" shàng huáng zhī zǐ sān shí rén, jīn suǒ cún wéi shèng tǐ, bù kě bù zì zhòng ài." céng bù sī zōng miào zé cǎo mǎng yān zhī, líng quē zé běn chā jīng zhī, táng táng zhōng huá róng mǎ shēng zhī, qián shàn bó yàn suǒ yǐ wù bì xià xiàn líng miào cù tǔ yǔ sàng shēng líng zhě, kě shèng zuì hū! běn chū sì fú, jì bù wéi yíng èr shèng zhī cè, yīn xún yuǎn shòu, yòu bù wéi shǒu zhōng guó zhī móu. yǐ zhì yú jīn dé yì bù fú, hào lìng bù xíng, xíng fá bù wēi, jué shǎng bù quàn. ruò bù gēng zhé yǐ jiù chuí wáng, zé bì xià yǒng fù xiào tì zhī qiān, cháng yǒu fù xiōng zhī zé. rén xīn yī qù, tiān mìng nán shì, suī yù jī qī shān hǎi, kǒng fēi wéi zì quán zhī jì.
自古中兴之主所以能克复旧物者,莫不本于愤耻恨怒,不能报怨,终不苟已。未有乘衰微阙绝之后,固陋以为荣,苟且以为安,而能久长无祸者也。黄潜善与汪伯彦方以乳妪护赤子之术待陛下,曰:"上皇之子三十人,今所存惟圣体,不可不自重爱。"曾不思宗庙则草莽湮之,陵阙则畚锸惊之,堂堂中华戎马生之,潜善、伯彦所以误陛下、陷陵庙、蹙土宇、丧生灵者,可胜罪乎!本初嗣服,既不为迎二圣之策,因循远狩,又不为守中国之谋。以致于今德义不孚,号令不行,刑罚不威,爵赏不劝。若不更辙以救垂亡,则陛下永负孝悌之愆,常有父兄之责。人心一去,天命难恃,虽欲羁栖山海,恐非为自全之计。
yuàn xià zhào yuē:" jì shào dà tǒng, chū yú chén shù zhī chǎn, ér bù wù qí fēi xún shòu dōng nán, chū yú jiǎo xìng zhī xīn, ér bù yú qí huò. jīn rén nì tiān luàn lún, zhèn yì bù gòng tiān, zhì sī xuě chǐ. fù xiōng lǚ pō, líng qǐn huāng cán, zuì nǎi zài yǔ, wú suǒ táo zé." yǐ cǐ hào zhào sì hǎi, sǒng dòng rén xīn, jué yì jiǎng wǔ, róng yī lín zhèn. àn xíng huái xiāng, shōu qí háo yīng, shì yǐ zhàn fá. tiān xià zhōng yì wǔ yǒng, bì yún hé xiǎng yìng. bì xià fán suǒ yù wèi, shú bù rú zhì? qí yǔ tuì bǎo wú yuè, qǐ kě tóng nián ér yǔ zāi!
愿下诏曰:"继绍大统,出于臣庶之谄,而不悟其非;巡狩东南,出于侥幸之心,而不虞其祸。金人逆天乱伦,朕义不共天,志思雪耻。父兄旅泊,陵寝荒残,罪乃在予,无所逃责。"以此号召四海,耸动人心,决意讲武,戎衣临阵。按行淮、襄,收其豪英,誓以战伐。天下忠义武勇,必云合响应。陛下凡所欲为,孰不如志?其与退保吴、越,岂可同年而语哉!
zì gǔ zhōng guó qiáng shèng rú hàn wǔ dì táng tài zōng, qí dé zhì sì yí, bì bìng tūn sǎo miè, jí qí bīng lì ér hòu yǐ. zhōng guó lǐ yì suǒ zì chū yě, shì qiáng líng ruò qiě rú cǐ. jīn nǎi yǐ rén cí zhī dào jūn zǐ zhǎng zhě zhī shì, wàng yú xiōng wán zhī zhān hǎn, qǐ yǒu shì lǐ zāi! jīn rì tú fù zhōng xīng zhī cè, mò dà yú bà jué hé yì, yǐ shǐ mìng zhī bì, wèi yǎng bīng zhī zī. bù rán, zé pì chǔ dōng nán, wàn shì bù jìng. nà lù zé shú fù yú jīng shì? nà zhì zé shú zhòng yú èr shèng? fǎn fù jì zhī, suǒ wèi qǐ hé, jué wú kě chéng zhī lǐ.
自古中国强盛如汉武帝、唐太宗,其得志四夷,必并吞扫灭,极其兵力而后已。中国礼义所自出也,恃强凌弱且如此。今乃以仁慈之道、君子长者之事,望于凶顽之粘罕,岂有是理哉!今日图复中兴之策,莫大于罢绝和议,以使命之币,为养兵之资。不然,则僻处东南,万事不竞。纳赂则孰富于京室?纳质则孰重于二圣?反复计之,所谓乞和,决无可成之理。
fū dà luàn zhī hòu, fēng sú mí rán, yù pī biàn zhī, zài yú wù shí xiào, qù xū wén. zhì bīng zé jiāng, shì kān dà duì zhě, xiào dì zhī shí yě qiǎn shǐ qǐ hé, jì xìng wàn yī zhě, xū wén yě. qū jǐ qiú xián, xìn yòng qún cè zhě, qiú xián zhī shí yě wài shì lǐ mào, bù yòng qí yán zhě, xū wén yě. bù wéi miàn cóng, bì jiāng xīn gǎi, gǒu lì yú guó, jí rì xíng zhī zhě, nà jiàn zhī shí yě hé yán fàn shòu, nèi è qiè zhí zhě, xū wén yě. zhuó zhì yǒng zhōng zhí zhī rén, dài yù yǐ ēn wēi, jié yuē yǐ chéng xìn zhě, rèn jiāng zhī shí yě qīn hòu yōng nú, děng wēi bù lì zhě, xū wén yě. tài pí ruò, zé zhuàng yǒng, zú qí yī shí, shēn míng jiē jí, yǐ biàn qí jiāo hàn zhī xí zhě, zhì jūn zhī shí yě jiào xí ér xì, jì lǜ dàng rán zhě, xū wén yě. lín xuǎn shǒu cì, jiǔ yú qí guān, tòng yì jiān zāng, guǎng xíng kuān xù zhě, ài mín zhī shí yě jūn xū róng jù, zhēng qiú qǔ bàn, juān zū shè lìng, gǒu yǐ qī zhī zhě, xū wén yě. ruò fú bǎo zōng miào líng qǐn tǔ dì rén mín, yǐ cǐ liù shí zhě xíng hū qí jiān, zé wèi zhōng xīng zhī shí zhèng yě. líng miào huāng pǐ, tǔ yǔ rì cù, yì guān qián shǒu, wèi xuè wèi ròu, yǐ cǐ liù xū zhě xíng hū qí jiān, zé wèi jīn rì xū wén. bì xià dài huáng wū, jiàn wò diàn, zhì míng niǎn chū fáng, zhì shàn jīn lú jiā shì liǎng bì, zhàng mǎ wèi bīng yǎn fēn yí shì, zàn zhě yǐn bǎi guān rù fèng qǐ jū, yǐ cǐ dù rì. bǐ zhān hǎn zhě, zhòu yè lì bīng, kuà hé yuè dài, diàn sǎo zhōng tǔ, suì yǒu tūn xī jiāng hú, róu jiàn héng huò zhī yì. wú fāng yōng xū qì, máng rán wèi zhī suǒ zhī.
夫大乱之后,风俗靡然,欲丕变之,在于务实效,去虚文。治兵择将,誓戡大憝者,孝弟之实也;遣使乞和,冀幸万一者,虚文也。屈己求贤,信用群策者,求贤之实也;外示礼貌,不用其言者,虚文也。不惟面从,必将心改,苟利于国,即日行之者,纳谏之实也;和颜泛受,内恶切直者,虚文也。擢智勇忠直之人,待御以恩威,结约以诚信者,任将之实也;亲厚庸奴,等威不立者,虚文也。汰疲弱,择壮勇,足其衣食,申明阶级,以变其骄悍之习者,治军之实也;教习儿戏,纪律荡然者,虚文也。遴选守刺,久于其官,痛刈奸赃,广行宽恤者,爱民之实也;军须戎具,征求取办,蠲租赦令,苟以欺之者,虚文也。若夫保宗庙、陵寝、土地、人民,以此六实者行乎其间,则为中兴之实政也。陵庙荒圮,土宇日蹙,衣冠黔首,为血为肉,以此六虚者行乎其间,则为今日虚文。陛下戴黄屋,建幄殿,质明辇出房,雉扇金炉夹侍两陛,仗马卫兵俨分仪式,赞者引百官入奉起居,以此度日。彼粘罕者,昼夜厉兵,跨河越岱,电扫中土,遂有吞吸江湖,蹂践衡霍之意。吾方拥虚器,茫然未知所之。
jūn zǐ xiǎo rén, shì bù liǎng lì. rén zōng huáng dì zài wèi, dé jūn zǐ zuì duō. xiǎo rén yì shí jiàn yòng, rán zuì zhě zé chì jūn zǐ yì huò jiàn fèi, rán zhōng xiǎn zé shōu. gù qí chéng dāng shì zhī gōng, yí hòu rén zhī fǔ zhě, jiē jūn zǐ yě. zhì wáng ān shí zé bù rán, chì jué jūn zǐ, yī qù ér bù hái chóng xìn xiǎo rén, yī rèn zé bù gǎi. gù qí bài dāng shí zhī zhèng, wèi hòu shì zhī hài zhě, jiē xiǎo rén yě. rén zōng huáng dì suǒ yǎng zhī jūn zǐ, jì rì yuǎn ér xiāo wáng yǐ. ān shí suǒ zhì zhī xiǎo rén, fāng fān xī ér wèi ài yě. suǒ yǐ wù guó pò jiā, zhì dú zhì liè, yǐ zhì èr shèng qū rǔ, yì mǎng shàn cháo, fú jié sǐ nàn zhě bù guò yī èr rén. cǐ fú huá qīng bó zhī hài, míng zhǔ zhī suǒ wèi ér shēn jiè zhě yě.
君子小人,势不两立。仁宗皇帝在位,得君子最多。小人亦时见用,然罪者则斥;君子亦或见废,然忠显则收。故其成当世之功,贻后人之辅者,皆君子也。至王安石则不然,斥绝君子,一去而不还;崇信小人,一任则不改。故其败当时之政,为后世之害者,皆小人也。仁宗皇帝所养之君子,既日远而销亡矣。安石所致之小人,方蕃息而未艾也。所以误国破家,至毒至烈,以致二圣屈辱,羿、莽擅朝,伏节死难者不过一二人。此浮华轻薄之害,明主之所畏而深戒者也。
gǔ zhī chēng zhōng xīng zhě yuē:" bō luàn shì, fǎn zhī zhèng." jīn zhī luàn yì yún shén yǐ, qí fǎn zhèng ér xìng zhī, zài bì xià qí suì líng chí bù zhèn, yì zài bì xià. xī zōng zé yī lǎo cóng guān ěr, yóu néng tuī chéng gǎn dòng qún zéi, běi lián huái wèi, tóng yíng èr shèng, kè qī mì yīng zhě, wú lǜ shù shí wàn rén. hé kuàng bì xià shēn wéi zǐ dì, yù běi xiàng ér yǒu wéi, jiāng jiàn jǔ sì hǎi wèi bì xià yòng, qī yǐ shí nián, bì néng sǎo chú yāo lì, yuǎn yà fù xiōng, chēng sòng zhōng xīng. qí yǔ tì xī dùn cáng, dǎo wēi fù chǐ rú jīn rì, qǐ bù tiān dì xiāng jué zāi!
古之称中兴者曰:"拨乱世,反之正。"今之乱亦云甚矣,其反正而兴之,在陛下;其遂陵迟不振,亦在陛下。昔宗泽一老从官耳,犹能推诚感动群贼,北连怀、卫,同迎二圣,克期密应者,无虑数十万人。何况陛下身为子弟,欲北向而有为,将见举四海为陛下用,期以十年,必能扫除妖沴,远迓父兄,称宋中兴。其与惕息遁藏,蹈危负耻如今日,岂不天地相绝哉!
shū rù, zǎi xiàng lǚ yí hào è qí qiè zhí, chú zhí lóng tú gé zhǔ guǎn jiāng zhōu tài píng guān.
疏入,宰相吕颐浩恶其切直,除直龙图阁、主管江州太平观。
èr nián wǔ yuè, zhào nèi wài guān gè yán shěng fèi yù guó qiáng bīng xī mín zhī cè, yín yǐ shí shì yìng zhào, yuē xiū zhèng shì bèi biān chuí zhì jūn lǚ yòng rén cái chú dào zéi xìn shǎng fá lǐ cái yòng hé míng shí píng yú nìng qù jiān tè. shū shàng bù bào, xún mìng zhī yǒng zhōu.
二年五月,诏内外官各言省费、裕国、强兵、息民之策,寅以十事应诏,曰修政事、备边陲、治军旅、用人才、除盗贼、信赏罚、理财用、核名实、屏谀佞、去奸慝。疏上不报,寻命知永州。
shào xīng sì nián shí èr yuè, fù zhào wèi qǐ jū láng, qiān zhōng shū shè rén, cì sān pǐn fú. shí yì qiǎn shǐ rù yún zhōng, yín shàng shū yán:
绍兴四年十二月,复召为起居郎,迁中书舍人,赐三品服。时议遣使入云中,寅上疏言:
nǚ zhēn jīng dòng líng qǐn, cán huǐ zōng miào, jié zhì èr shèng, nǎi wú guó zhī dà chóu yě. qǐng zhě, wù guó zhī chén qiǎn shǐ qiú hé, yǐ gǒu suì yuè, jiǔ nián yú zī, qí xiào rú hé? xìng bì xià zhuó jiàn xié yán, jiàn tú huī fù, zhōng chén yì shì wén fēng xīng qǐ, gè sī zì xiào. jīn wú gù dǎo yōng chén zhī zhé, wàng fù chóu zhī yì, chén zì rǔ zhī cí, chén qiè wèi bì xià bù qǔ yě.
女真惊动陵寝,残毁宗庙,劫质二圣,乃吾国之大仇也。顷者,误国之臣遣使求和,以苟岁月,九年于兹,其效如何?幸陛下灼见邪言,渐图恢复,忠臣义士闻风兴起,各思自效。今无故蹈庸臣之辙,忘复仇之义,陈自辱之辞,臣切为陛下不取也。
ruò wèi bù shǎo biǎn qū, rú èr shèng hé? zé zì dīng wèi yǐ zhì jiǎ yín, suǒ wéi bēi cí hòu lǐ yǐ wèn ān yíng qǐng wéi míng ér qiǎn shǐ zhě, bù zhī jǐ rén yǐ, zhī èr shèng zhī suǒ zài zhě shuí yú? wén èr shèng zhī shēng yīn zhě shuí yú? dé nǚ zhēn zhī yào lǐng ér xī bīng zhě shuí yú? chén dàn jiàn bǐng wǔ ér hòu, tōng hé zhī shǐ guī wèi xī jiān, ér huáng hé zhǎng huái dà jiāng xiāng jì shī xiǎn yǐ. fū nǚ zhēn zhī zhōng guó suǒ zhòng zài èr shèng, suǒ jù zài jié zhì, suǒ wèi zài yòng bīng, ér zhōng guó zuò shòu cǐ ěr, jì jiǔ ér bù wù yě. tiān xià wèi zì shì bì gǎi tú yǐ, hé wéi fù chū cǐ miù jì xié?
若谓不少贬屈,如二圣何?则自丁未以至甲寅,所为卑辞厚礼以问安迎请为名而遣使者,不知几人矣,知二圣之所在者谁欤?闻二圣之声音者谁欤?得女真之要领而息兵者谁欤?臣但见丙午而后,通和之使归未息肩,而黄河、长淮、大江相继失险矣。夫女真知中国所重在二圣,所惧在劫质,所畏在用兵,而中国坐受此饵,既久而不悟也。天下谓自是必改图矣,何为复出此谬计邪?
dāng jīn zhī shì, mò dà yú jīn rén zhī yuàn. yù bào cǐ yuàn, bì tiǎn cǐ chóu. yòng fù chóu zhī yì, ér bù yòng jiǎng hé zhī zhèng, shǐ tiān xià jiē zhī nǚ zhēn wèi bù gòng dài tiān zhī chóu, rén rén yǒu zhì sǐ zhī xīn, rán hòu èr shèng zhī yuàn kě píng, bì xià rén zǐ zhī zhí jǔ yǐ. gǒu wèi bù rán, bǐ huò yuàn yǔ bì xià shà méng sì shuǐ zhī shàng, bù zhī hé yǐ dài zhī? wàng shèng yì zhí yǐ shì chóu wú kě tōng zhī yì, qǐn bà shǐ mìng.
当今之事,莫大于金人之怨。欲报此怨,必殄此仇。用复仇之议,而不用讲和之政,使天下皆知女真为不共戴天之仇,人人有致死之心,然后二圣之怨可平,陛下人子之职举矣。苟为不然,彼或愿与陛下歃盟泗水之上,不知何以待之?望圣意直以世仇无可通之义,寝罢使命。
gāo zōng jiā nà, yún:" hú yín lùn shǐ shì, cí zhǐ kǎi qiē, shēn dé xiàn nà lùn sī zhī tǐ." zhào zhì dōu táng yù zhǐ, réng jiàng zhào jiǎng yù. jì ér yòu pú yè zhāng jùn zì jiāng shàng hái, zòu qiǎn shǐ wèi bīng jiā jī quán, jìng fǎn qián zhǐ. yín fù zòu shū yán:" jīn rì dà jì, zhǐ hé míng fù chóu zhī yì, yòng xián xiū dé, xī bīng xùn mín, yǐ tú běi xiàng. tǎng huò wèi kě, zé jiān shǒu dài shí. ruò fú èr sān qí dé, wú yí dìng zhī lùn, bì bù néng yǒu suǒ lì." yín jì yǔ jùn yì, suì qǐ biàn jùn jiù yǎng.
高宗嘉纳,云:"胡寅论使事,词旨剀切,深得献纳论思之体。"召至都堂谕旨,仍降诏奖谕。既而右仆射张浚自江上还,奏遣使为兵家机权,竟反前旨。寅复奏疏言:"今日大计,只合明复仇之义,用贤修德,息兵训民,以图北向。傥或未可,则坚守待时。若夫二三其德,无一定之论,必不能有所立。"寅既与浚异,遂乞便郡就养。
shǐ, yín shàng yán:" jìn nián shū mìng duō chū cí chén hào wù zhī sī, shǐ rén zhǔ mìng dé tǎo zuì zhī cí, wèi miǎn wán rén sàng dé zhī shī, qǐ mìng cí chén yǐ shì qíng xiāng yuè hán nù xiāng zī wèi jiè." gù yín suǒ zhuàn cí duō gào jiè, yú shì jì jí zhě zhòng. cháo tíng biàn xuān rén shèng liè zhī wū, xíng qiǎn zhāng dūn cài biàn, jiē zǎi chén miàn shòu shàng zhǐ, lìng yín zhuàn jìn. chú huī yóu gé dài zhì zhī shào zhōu, cí. gǎi jí yīng diàn xiū zhuàn, fù yǐ dài zhì gǎi zhī yán zhōu, yòu gǎi zhī yǒng zhōu.
始,寅上言:"近年书命多出词臣好恶之私,使人主命德讨罪之词,未免玩人丧德之失,乞命词臣以饰情相悦、含怒相訾为戒。"故寅所撰词多诰诫,于是忌嫉者众。朝廷辨宣仁圣烈之诬,行遣章惇、蔡卞,皆宰臣面授上旨,令寅撰进。除徽猷阁待制、知邵州,辞。改集英殿修撰,复以待制改知严州,又改知永州。
huī zōng huáng dì níng dé huáng hòu fù zhì, cháo tíng yòng gù shì yǐ rì yì yuè, yín shàng shū yán:" lǐ: chóu bù fù zé fú bù chú. yuàn jiàng zhào zhǐ, yòng sàng sān nián, yī mò lín róng, yǐ huà tiān xià." xún chú lǐ bù shì láng jiān shì jiǎng jiān zhí xué shì yuàn. dīng fù yōu, miǎn sàng, shí qín huì dāng guó, chú huī yóu gé zhí xué shì tí jǔ jiāng zhōu tài píng guān. é qǐ zhì shì, suì guī héng zhōu.
徽宗皇帝、宁德皇后讣至,朝廷用故事以日易月,寅上疏言:"礼:仇不复则服不除。愿降诏旨,用丧三年,衣墨临戎,以化天下。"寻除礼部侍郎、兼侍讲兼直学士院。丁父忧,免丧,时秦桧当国,除徽猷阁直学士、提举江州太平观。俄乞致仕,遂归衡州。
guì jì jì yín, suī gào lǎo, yóu fèn zhī, zuò yǔ lǐ guāng shū jī shàn cháo zhèng luò zhí. yòu zhèng yán zhāng fù hé yín bù chí běn shēng mǔ fú bù xiào, jiàn tōng lín hǎo bù zhōng, zé shòu guǒ zhōu tuán liàn fù shǐ xīn zhōu ān zhì. guì sǐ, zhào zì biàn, xún fù qí guān. shào xīng èr shí yī nián zú, nián wǔ shí jiǔ.
桧既忌寅,虽告老,犹愤之,坐与李光书讥讪朝政落职。右正言章复劾寅不持本生母服不孝,谏通邻好不忠,责授果州团练副使、新州安置。桧死,诏自便,寻复其官。绍兴二十一年卒,年五十九。
yín zhì jié háo mài, chū zhuó dì, zhōng shū shì láng zhāng bāng chāng yù yǐ nǚ qī zhī, bù xǔ. shǐ, ān guó pō zhòng qín huì zhī dà jié, jí guì shàn guó, yín suì yǔ zhī jué. xīn zhōu zhé mìng xià, jí rì jiù dào. zài zhé suǒ zhe dú shǐ guǎn jiàn shù shí wàn yán, jí lún yǔ xiáng shuō, jiē xíng yú shì. qí wéi wén gēn zhe yì lǐ, yǒu fěi rán jí sān shí juǎn.
寅志节豪迈,初擢第,中书侍郎张邦昌欲以女妻之,不许。始,安国颇重秦桧之大节,及桧擅国,寅遂与之绝。新州谪命下,即日就道。在谪所著《读史管见》数十万言,及《论语详说》,皆行于世。其为文根著义理,有《斐然集》三十卷。
hóng zì rén zhòng, yòu shì yáng shí hóu zhòng liáng, ér zú chuán qí fù zhī xué. yōu yóu héng shān xià yú èr shí nián, wán xīn shén míng, bù shě zhòu yè. zhāng shì shī shì zhī.
宏字仁仲,幼事杨时、侯仲良,而卒传其父之学。优游衡山下余二十年,玩心神明,不舍昼夜。张栻师事之。
shào xīng jiān shàng shū, qí lüè yuē:
绍兴间上书,其略曰:
zhì tiān xià yǒu běn, rén yě. hé wèi rén? xīn yě. xīn guān máng máng, mò zhī qí xiāng, ruò wéi zhī qí tǐ hū? yǒu suǒ bù chá zé bù zhī yǐ. yǒu suǒ gù lǜ, yǒu suǒ wèi jù, zé suī yǒu néng zhī néng chá zhī liáng xīn, yì jìn xiāo wáng ér bù zì zhī, cǐ chén zhī suǒ dà yōu yě. fū dí guó jù xíng shèng zhī dì, nì chén tiě wèi yú zhōng yuán, mù mǎ qīn qīn, yù zhēng tiān xià. chén bú shì jù, ér yǐ liáng xīn wèi dà yōu zhě, gài liáng xīn chōng yú yī shēn, tōng yú tiān dì, zǎi zhì wàn shì, tǒng shè yì zhào zhī běn yě. chá tiān lǐ mò rú píng yù, cún liáng xīn mò rú lì zhì. bì xià yì yǒu zhāo tíng zhèng shì bù gàn yú lǜ, biàn bì zhì qiǎo bù chén yú qián, fēi pín jiā lì bù xìng yú zuǒ yòu shí yǐ. bì xià shì yú cǐ shí chén sī jìng lǜ, fāng jīn zhī shì, dāng bì xià zhī shēn, shì shú wèi dà hū? shú wèi jí hū? bì yǒu qiàn rán ér něi, cè rán ér tòng, zuò qǐ páng huáng bù néng zì ān zhě, zé liáng xīn kě chá, ér chén yán kě xìn yǐ.
治天下有本,仁也。何谓仁?心也。心官茫茫,莫知其乡,若为知其体乎?有所不察则不知矣。有所顾虑,有所畏惧,则虽有能知能察之良心,亦浸消亡而不自知,此臣之所大忧也。夫敌国据形胜之地,逆臣僣位于中原,牧马骎骎,欲争天下。臣不是惧,而以良心为大忧者,盖良心充于一身,通于天地,宰制万事,统摄亿兆之本也。察天理莫如屏欲,存良心莫如立志。陛下亦有朝廷政事不干于虑,便嬖智巧不陈于前,妃嫔佳丽不幸于左右时矣。陛下试于此时沉思静虑,方今之世,当陛下之身,事孰为大乎?孰为急乎?必有歉然而馁,恻然而痛,坐起彷徨不能自安者,则良心可察,而臣言可信矣。
xī shùn yǐ pǐ fū wèi tiān zǐ, gǔ sǒu yǐ pǐ fū wèi tiān zǐ fù, shòu tiān xià zhī yǎng, qǐ bù zú yú qióng yuē zāi? ér gǔ sǒu yóu bù yuè. zì cháng qíng guān zhī, shùn kě yǐ miǎn yǐ, ér shùn cù rán yǒu yōu zhī, jǔ tiān xià zhī dà wú zú yǐ jiě yōu zhě. huī zōng huáng dì shēn xiǎng tiān xià zhī fèng jǐ sān shí nián. qīn zōng huáng dì shēng yú shēn gōng, xiǎng shèng yú zhī cì, yǐ zhì wéi dì. yī dàn jié yú chóu dí, yuǎn shì qióng huāng, yī qiú shī sī fú zhī zhì, yǐn shí shī shàn fū zhī wèi, jū chǔ shī gōng diàn zhī ān fēi pín zhī hǎo, dòng wú wēi yán, xīn kǔ diàn ài. qí yuàn bì xià jiā bīng dí guó, xīn mù kuí kuí, yóu jī kě zhī yú yǐn shí. shù jī yī de shēng huán, fù zǐ xiōng dì xiāng chí ér qì, huān ruò píng shēng. yǐn lǐng dōng wàng, jiǔ nián yú cǐ yǐ. fū yǐ shū jiàn, niàn cǐ tòng xīn, dāng shí zé ài, wèi cháng bù tóu zhù ér qǐ, sī yù yǒu wéi, kuàng bì xià dāng qí rèn hū? ér zài tíng zhī chén, bù néng duì yáng tiān xīn, chōng bì xià rén xiào zhī zhì, fǎn yǐ tiān zǐ zhī zūn, běi miàn chóu dí. bì xià zì niàn, yǐ cǐ shì qīn, yú shùn hé rú yě?
昔舜以匹夫为天子,瞽叟以匹夫为天子父,受天下之养,岂不足于穷约哉?而瞽叟犹不悦。自常情观之,舜可以免矣,而舜蹙然有忧之,举天下之大无足以解忧者。徽宗皇帝身享天下之奉几三十年。钦宗皇帝生于深宫,享乘舆之次,以至为帝。一旦劫于仇敌,远适穷荒,衣裘失司服之制,饮食失膳夫之味,居处失宫殿之安、妃嫔之好,动无威严,辛苦垫隘。其愿陛下加兵敌国,心目睽睽,犹饥渴之于饮食。庶几一得生还,父子兄弟相持而泣,欢若平生。引领东望,九年于此矣。夫以疏贱,念此痛心,当食则嗌,未尝不投箸而起,思欲有为,况陛下当其任乎?而在廷之臣,不能对扬天心,充陛下仁孝之志,反以天子之尊,北面仇敌。陛下自念,以此事亲,于舜何如也?
qiě qún chén zhì móu qiǎn duǎn, zì dù bù zú yǐ rèn dà shì, gù yù tōu ān jiāng zuǒ, tān tú chǒng róng, jiē wèi shēn móu ěr. bì xià nǎi xìn zhī, yǐ wéi bì chí shì kě yǐ jìn fǔ zhōng yuán, zhǎn shěng líng miào, lái guī liǎng gōng, yì hé wù yé!
且群臣智谋浅短,自度不足以任大事,故欲偷安江左,贪图宠荣,皆为身谋尔。陛下乃信之,以为必持是可以进抚中原,展省陵庙,来归两宫,亦何误耶!
wàn shì bù mó zhī rǔ, chén zǐ bì bào zhī chóu, zǐ sūn zhī suǒ yǐ qǐn shān zhěn gē, fú yǔ gòng tiān xià zhě yě ér bì xià gù lǜ wèi jù, wàng zhī bù gǎn yǐ wéi chóu. chén xià tiě nì, yǒu míng mù zhāng dǎn xiǎn wèi fù pàn zhě, yǒu xié zàn luàn zéi wèi zhī yǔ hàn zhě, yǒu yī suí liǎng duān yù yǐ zhōng lì zì miǎn zhě, ér bì xià gù lǜ wèi jù, kuān zhī bù gǎn yǐ wéi tǎo. shǒu cǐ bù gǎi, shì zǔ zōng zhī líng, zhōng tiān bào lù, wú yǔ fù cún yě fù xiōng zhī shēn, zhōng tiān kùn rǔ, ér qiú guī zhī wàng jué yě zhōng yuán shì mín, méi shēn tú tàn, wú suǒ fù sù yě. bì xià niàn yì jí cǐ hū?
万世不磨之辱,臣子必报之仇,子孙之所以寝苫枕戈,弗与共天下者也;而陛下顾虑畏惧,忘之不敢以为仇。臣下僣逆,有明目张胆显为负叛者,有协赞乱贼为之羽翰者,有依随两端欲以中立自免者,而陛下顾虑畏惧,宽之不敢以为讨。守此不改,是祖宗之灵,终天暴露,无与复存也;父兄之身,终天困辱,而求归之望绝也;中原士民,没身涂炭,无所赴诉也。陛下念亦及此乎?
wǔ ān shí qīng yòng jǐ sī, fēn gèng fǎ lìng, qì chéng ér huái zhà, xìng lì ér wàng yì, shàng gōng ér bèi dào, rén jiē zhī ān shí fèi zǔ zōng fǎ lìng, bù zhī qí bìng yǔ zǔ zōng zhī dào fèi zhī yě. xié shuō jì xíng, zhèng lùn píng qì, gù jiān yú gǎn xié shào shù zhī yì yǐ chěng qí sī, xià wū jūn fù, shàng qī zǔ zōng, wū bàng xuān rén, fèi qiān lóng yòu. shǐ wǒ guó jiā jūn chén fù zǐ zhī jiān, dùn shēng cī lì, sān gāng fèi huài, shén huà zhī dào mǐn rán jiāng miè. suì shǐ dí guó wài héng, dào zéi nèi hòng, wáng shī shāng bài, zhōng yuán xiàn méi, èr shèng yuǎn qī yú shā mò, huáng yú pì jì yú dōng wú, xiāo xiāo wàn xìng, wèi zhī yōu dǐ, huò zhì kù yě.
五安石轻用己私,纷更法令,弃诚而怀诈,兴利而忘义,尚功而悖道,人皆知安石废祖宗法令,不知其并与祖宗之道废之也。邪说既行,正论屏弃,故奸谀敢挟绍述之义以逞其私,下诬君父,上欺祖宗,诬谤宣仁,废迁隆祐。使我国家君臣父子之间,顿生疵疠,三纲废坏,神化之道泯然将灭。遂使敌国外横,盗贼内讧,王师伤败,中原陷没,二圣远栖于沙漠,皇舆僻寄于东吴,嚣嚣万姓,未知攸底,祸至酷也。
ruò yóu xí yú yīn xún, dàn yú gēng biàn, wáng sān gāng zhī běn xìng, mèi shén huà zhī liáng néng, shàng yǐ lì shì yòu xià, xià yǐ zhì shù gàn shàng. shì fēi yóu cǐ bù gōng, míng shí yóu cǐ bù hé, shǎng fá yóu cǐ shī dàng, luàn chén zéi zǐ yóu cǐ dé zhì, rén jì yóu cǐ bù xiū, tiān xià wàn shì dào xíng nì shī, rén yù sì ér tiān lǐ miè yǐ. jiāng hé yǐ yì yú xiān cháo, qiú jiù huò luàn ér zhì shēng píng hū?
若犹习于因循,惮于更变,亡三纲之本性,昧神化之良能,上以利势诱下,下以智术干上。是非由此不公,名实由此不核,赏罚由此失当,乱臣贼子由此得志,人纪由此不修,天下万事倒行逆施,人欲肆而天理灭矣。将何以异于先朝,求救祸乱而致升平乎?
mò yán:
末言:
bì xià jí wèi yǐ lái, zhōng zhèng xié nìng, gèng jìn gèng tuì, wú jiān dìng bù yì zhī chéng. rán chén dōng yǐ zhí jiàn sǐ yú qián, mǎ shēn yǐ zhèng lùn sǐ yú hòu, ér wèi wén zhū yī jiān xié, chù yī yú nìng, hé cuī zhōng zhèng zhī lì, ér qù jiān xié zhī nán yě? cǐ suī dāng shí fǔ xiāng zhī zuì, rán zhōng zhèng zhī shì nǎi bì xià fù xīn ěr mù, nài hé yǐ tiān zǐ zhī wēi, wò yì zhào zhī mìng, nǎi bù néng bǎo quán èr sān fù xīn ěr mù zhī chén yǐ zì fǔ zhù, ér lìng jiān xié dé ér shā zhī, yú shuí zé ér kě hū? chén qiè tòng xīn, shāng bì xià wēi quán zhī bù zài jǐ yě.
陛下即位以来,中正邪佞,更进更退,无坚定不易之诚。然陈东以直谏死于前,马伸以正论死于后,而未闻诛一奸邪,黜一谀佞,何摧中正之力,而去奸邪之难也?此虽当时辅相之罪,然中正之士乃陛下腹心耳目,奈何以天子之威,握亿兆之命,乃不能保全二三腹心耳目之臣以自辅助,而令奸邪得而杀之,于谁责而可乎?臣窃痛心,伤陛下威权之不在己也。
gāo kāng wèi guó zǐ sī yè, qǐng xìng tài xué, hóng jiàn qí biǎo, zuò shū zé zhī yuē:
高闶为国子司业,请幸太学,宏见其表,作书责之曰:
tài xué, míng rén lún zhī suǒ zài yě. xī chǔ huái wáng bù fǎn, chǔ rén lián zhī, rú bēi qīn qī. gài fèn qín zhī yǐ qiáng lì zhà qí jūn, shǐ bù dé qí sǐ, qí cǎn shèng yú jiā zhī yǐ rèn yě. tài shàng huáng dì jié zhì yú qiáng dí, shēng wǎng sǐ guī, cǐ chén zǐ tòng xīn qiè gǔ, wò xīn cháng dǎn, yí sī suǒ yǐ bì bào yě. ér bǐng chén nǎi gǎn qī tiān wǎng rén, yǐ dà chóu wèi dà ēn hū?
太学,明人伦之所在也。昔楚怀王不返,楚人怜之,如悲亲戚。盖忿秦之以强力诈其君,使不得其死,其惨胜于加之以刃也。太上皇帝劫制于强敌,生往死归,此臣子痛心切骨,卧薪尝胆,宜思所以必报也。而柄臣乃敢欺天罔人,以大仇为大恩乎?
xī sòng gōng wèi chǔ suǒ zhí, jí chǔ zi shì zhī, kǒng zǐ bǐ xuē chūn qiū, nǎi yuē:" xǔ hóu méng yú báo, shì sòng gōng." bù xǔ chǔ rén zhì zhōng guó zhī mìng yě. tài mǔ, tiān xià zhī mǔ, qí zòng shì nǎi zài jīn rén, cǐ zhōng huá zhī dà rǔ, chén zǐ suǒ bù rěn yán yě. ér bǐng chén nǎi gǎn qī tiān wǎng rén, yǐ dà rǔ wèi dà ēn hū?
昔宋公为楚所执,及楚子释之,孔子笔削《春秋》,乃曰:"许侯盟于薄,释宋公。"不许楚人制中国之命也。太母,天下之母,其纵释乃在金人,此中华之大辱,臣子所不忍言也。而柄臣乃敢欺天罔人,以大辱为大恩乎?
jìn cháo fèi tài hòu, dǒng yǎng yóu tài xué, shēng táng tàn yuē:" tiān xià zhī lǐ jì miè, dà luàn jiāng zuò yǐ." zé yǐn yuǎn ér qù. jīn gé xià zì dǔ wàng chóu miè lǐ, běi miàn dí guó, yǐ gǒu yàn ān zhī shì, yóu yǎn rán wèi tiān xià shī rú zhī shǒu. jì bù néng jiàn dà lùn, míng tiān rén zhī lǐ yǐ zhèng jūn xīn nǎi ē yú bǐng chén, xī hé fēng zhǐ, qiú jǔ tài píng zhī diǎn, yòu wèi zhī cí yún yún, qī tiān wǎng rén shú shén yān!
晋朝废太后,董养游太学,升堂叹曰:"天下之理既灭,大乱将作矣。"则引远而去。今阁下自睹忘仇灭理,北面敌国,以苟宴安之事,犹偃然为天下师儒之首。既不能建大论,明天人之理以正君心;乃阿谀柄臣,希合风旨,求举太平之典,又为之词云云,欺天罔人孰甚焉!
hóng chū yǐ yīn bǔ yòu chéng wù láng, bù tiáo. qín huì dāng guó, yí shū qí xiōng yín, wèn èr dì hé bù tōng shū, yì yù yòng zhī. níng zuò shū zhǐ xù qì hǎo ér yǐ. hóng shū cí shén lì, rén wèn zhī, hóng yuē:" zhèng kǒng qí zhào, gù shì zhī yǐ bù kě zhào zhī duān." guì sǐ, hóng bèi zhào, jìng yǐ jí cí, zú yú jiā.
宏初以荫补右承务郎,不调。秦桧当国,贻书其兄寅,问二弟何不通书,意欲用之。宁作书止叙契好而已。宏书辞甚厉,人问之,宏曰:"政恐其召,故示之以不可召之端。"桧死,宏被召,竟以疾辞,卒于家。
zhù shū yuē zhī yán. zhāng shì wèi qí yán yuē yì jīng, dào xué zhī shū yào, zhì zhì zhī shī guī yě. yǒu shī wén wǔ juǎn huáng wáng dà jì bā shí juǎn.
著书曰《知言》。张栻谓其言约义精,道学之枢要,制治之蓍龟也。有诗文五卷、《皇王大纪》八十卷。
níng zì hé zhòng, yǐ yīn bǔ guān. qín huì dāng guó, zhào shì guǎn zhí, chú chì lìng suǒ shān dìng guān. qín xī zhī shū mì yuàn shì, guì wèn níng yuē:" xī jìn chú, wài yì yún hé?" níng yuē:" wài yì yǐ wéi xiàng gōng bì bù wéi cài jīng zhī suǒ wéi yě." qiān tài cháng chéng cí bù láng guān.
宁字和仲,以荫补官。秦桧当国,召试馆职,除敕令所删定官。秦熺知枢密院事,桧问宁曰:"熺近除,外议云何?"宁曰:"外议以为相公必不为蔡京之所为也。"迁太常丞、祠部郎官。
chū, yǐ níng fù xiōng gù zhào yòng, jí yín yǔ guì wǔ, nǎi chū níng wèi kuí lù ān fǔ sī cān yì guān. chú zhī lǐ zhōu, bù fù. zhǔ guǎn tái zhōu chóng dào guàn, zú.
初,以宁父兄故召用,及寅与桧忤,乃出宁为夔路安抚司参议官。除知澧州,不赴。主管台州崇道观,卒。
ān guó zhī chuán chūn qiū yě, xiū zuǎn jiǎn tǎo jǐn chū níng shǒu. níng yòu zhe chūn qiū tōng zhǐ, yǐ yǔ yì qí shū yún.
安国之传《春秋》也,修纂检讨尽出宁手。宁又著《春秋通旨》,以羽翼其书云。