lǐ zōng miǎn yuán fǔ liú fú wáng jū ān
李宗勉 袁甫 劉黻 王居安
lǐ zōng miǎn, zì qiáng fù, fù yáng rén. kāi xǐ yuán nián jìn shì. lì huáng zhōu jiào shòu zhè xī chá yán sī jiāng xī zhuǎn yùn sī gàn guān. jiā dìng shí sì nián, zhǔ guǎn lì bù jià gé, xún gǎi tài xué zhèng. míng nián wèi bó shì, yòu míng nián qiān guó zi bó shì. bǎo qìng chū, tiān chà tōng pàn jiā xìng fǔ. sān nián, zhào wèi mì shū láng.
李宗勉,字強父,富陽人。開禧元年進士。歷黃州教授、浙西茶鹽司、江西轉運司干官。嘉定十四年,主管吏部架閣,尋改太學正。明年為博士,又明年遷國子博士。寶慶初,添差通判嘉興府。三年,召為秘書郎。
shào dìng yuán nián, qiān zhù zuò láng. rù duì, yán biān shì yí sù yè zhèn jù, yǐ xiāo jiù yāng. míng nián, jiān quán bīng bù láng guān. shí lǐ quán pàn móu yǐ lù, rén mò gǎn yán, zōng miǎn dú lèi shū jí zhī. yòu yán:" yù rén móu zhī hé, mò ruò tōng xià qíng. rén duō hǎo chǎn, chuāi suǒ yuè yì zé chǐ qí yán, dù suǒ è wén zé xiǎo qí shì. shàng jì yōng sè, xià yì qī wū, zé chéng bài dé shī zhī jī lǐ luàn ān wēi zhī gù, jiāng shú cóng ér shàng wén zāi? bù wén zé bù jiè, dài qí shì zhì nǎi hài ér tú zhī, yì yǐ wǎn yǐ. yù cái jì zhī fēng, mò ruò jié guó yòng. shàn wèi guó zhě cháng shǐ cái shèng shì, bù shǐ shì shèng cái. jīn shān dōng zhī lǚ, zuò mí wǒ jīn gǔ, hú nán jiāng yòu mǐn zhōng zhī kòu, róu jiàn wǒ zhōu xiàn, gǒu fú fèi fàn yòng, yòu cóng ér qīn hào zhī, zé lòu zhī nán yíng, dù mù yì huài. shè yǒu huǎn jí, bì jiāng jiǒng yú diào dù, ér shì jī shī yǐ. yù bāng běn zhī gù, mò ruò kuān mín lì. zhōu xiàn zhī jiān, jù liǎn zhě duō, chuí bō zhī fēng, jìn yǐ chéng xí. mín shēng qióng cù, yuàn fèn mò shēn, xiào jù shān lín, shì suǒ bì zhì. jiù fén zhěng nì, kě bù jí wèi zhī móu zāi?" xún gǎi jiān shì yòu láng guān. míng nián rù duì, yán tiān zāi shén qiè.
紹定元年,遷著作郎。入對,言邊事宜夙夜震懼,以消咎殃。明年,兼權兵部郎官。時李全叛謀已露,人莫敢言,宗勉獨累疏及之。又言:"欲人謀之合,莫若通下情。人多好諂,揣所悅意則侈其言,度所惡聞則小其事。上既壅塞,下亦欺誣,則成敗得失之機、理亂安危之故,將孰從而上聞哉?不聞則不戒,待其事至乃駭而圖之,抑已晚矣。欲財計之豐,莫若節國用。善為國者常使財勝事,不使事勝財。今山東之旅,坐糜我金谷,湖南、江右、閩中之寇,蹂踐我州縣,苟浮費泛用,又從而侵耗之,則漏卮難盈,蠹木易壞。設有緩急,必將窘於調度,而事機失矣。欲邦本之固,莫若寬民力。州縣之間,聚斂者多,椎剝之風,浸以成習。民生窮踧,怨憤莫伸,嘯聚山林,勢所必至。救焚拯溺,可不亟為之謀哉?"尋改兼侍右郎官。明年入對,言天災甚切。
sì nián, chà zhī tái zhōu. míng nián, zhí mì gé zhī wù zhōu. liù nián dōng, zhào fù xíng zài, wèi xíng. duān píng yuán nián, jìn zhí bǎo zhāng gé, yī jiù rèn. yuè yuè, yǐ zōng zhèng chéng jiān quán yòu sī zhào, gǎi shàng zuǒ láng guān, jiān zhí réng jiù. xún jiān zuǒ sī. wǔ yuè, miàn duì, yán sì shì:" shǒu gōng dào yǐ yuè rén xīn, xíng shí zhèng yǐ xìng zhì gōng, jǐn mìng lìng yǐ yī guān tīng, míng shǎng fá yǐ shì quàn chéng." cì yán chǔ bì:" yuàn zhào yǒu sī, shǐ zì chéng yú gōng yē, xià zhì bǎi sī shù fǔ, hé qí rǒng dù zhě jié zhī, suì shěng shí wàn, zé shí wàn zhī chǔ kě juān, suì shěng bǎi wàn, zé bǎi wàn zhī chǔ kě juān yě. xíng zhī jì jiǔ, juān zhī yì duō, qián chǔ xiāng dāng, suǒ zhì liú zhuǎn, zé cāo wú yíng suō zhī bǐng bù zài chǔ yǐ."
四年,差知台州。明年,直秘閣、知婺州。六年冬,召赴行在,未行。端平元年,進直寶章閣,依舊任。越月,以宗正丞兼權右司召,改尚左郎官,兼職仍舊。尋兼左司。五月,面對,言四事:"守公道以悅人心,行實政以興治功,謹命令以一觀聽,明賞罰以示勸懲。"次言楮幣:"願詔有司,始自乘輿宮掖,下至百司庶府,核其冗蠹者節之,歲省十萬,則十萬之楮可捐,歲省百萬,則百萬之楮可捐也。行之既久,捐之益多,錢楮相當,所至流轉,則操吾贏縮之柄不在楮矣。"
bài jiān chá yù shǐ. shí fāng móu chū shī biàn luò, zōng miǎn yán:" jīn zhāo tíng ān tián, wú yì yú cháng shí. shì zú wèi jīng ruì, zī liáng wèi chōng yǎn, qì xiè wèi xī lì, chéng bì wèi shàn xiū. yú sī shí yě, shǒu yù yóu bù kě, ér yù jìn qǔ kě hū? jiè yuē jīn rì dé cài, míng rì dé hǎi, yòu míng rì dé sù háo, rán dé zhī zhě wèi bì kě shǒu. wàn yī hán nù xù fèn, biàn shēng cāng cù, jiāng hé yǐ jì? chén zhī suǒ chén, qǐ yuē wài huàn zhī zhōng bù kě píng tǔ yǔ zhōng bù kě fù zāi? yì yù liàng lì yǐ yǒu wèi xiāng shí ér hòu dòng ěr. yuàn zhào dà chén, ài rì lì yǐ xiū nèi zhì, hé rén móu yǐ yán biān fáng, jié rǒng fèi yǐ yù bāng cái, zhāo qiáng yǒng yǐ zhuàng guó shì. réng chì yán biān jiāng shuài, wú hǎo xū míng ér shòu shí hài, zuǒ kòng yòu è, wú shī jī xiān. zé yǐ yì dài láo, yǐ zhǔ yù kè, shù kě bǎo qí wú yú. ruò shǐ běn gēn zhuàng gù, shì mǎ jīng qiáng, guān xìn ér dòng, yòng bīng wèi wǎn." yǐ ér luò shī kuì, yòu yán:" xī zhī suǒ lǜ zhě zài dāng shǒu ér mào jìn, jīn zhī suǒ lǜ zhě zài yù shǒu ér bù néng. hé dì kě kòng è, hé bīng kě diào qiǎn, hé jiāng kě hàn yù, hé liáng kě gěi xiǎng, jiē dāng yù zuò cuò huà." yòu yán nèi jiàng zhī bì, dà lüè wèi:" wáng fǔ hòu zhái zhī gōng liáo, qī lǐ yǎn sì zhī ēn shǎng, lún fú zhí xià, bù jīng dōu shěng, gān dú chén qǐng, shí chū jìn tíng, cǐ jiē dà chén suǒ dāng zhí zòu. fū xiān shì ér yán, jiàn jǐ ér jiàn, bù kě wèi zhī zhuān. shàn zé xíng zhī, fǒu zé zhǐ zhī, bù kě wèi zhī zhuān. mìng chū jūn shàng, zhèng guī zhōng shū, bù kě wèi zhī zhuān. gǒu yǐ zhuān quán wèi xián, bù yǐ jiù guò wèi jí, měi shì xī zhǐ yíng hé, dài qí mìng lìng yǐ xià, què shī yǐ zhāng, rán hòu yán shì zhī rén cóng ér lùn liè zhī, qí lèi shèng dé yì duō yǐ. kuàng yán zhī wèi bì tīng, tīng zhī wèi bì xíng hū?"
拜監察御史。時方謀出師汴、洛,宗勉言:"今朝廷安恬,無異於常時。士卒未精銳,資糧未充衍,器械未犀利,城壁未繕修。於斯時也,守御猶不可,而欲進取可乎?借曰今日得蔡,明日得海,又明日得宿、毫,然得之者未必可守。萬一含怒蓄忿,變生倉猝,將何以濟?臣之所陳,豈曰外患之終不可平、土宇終不可復哉?亦欲量力以有為、相時而後動耳。願詔大臣,愛日力以修內治,合人謀以嚴邊防,節冗費以裕邦財,招強勇以壯國勢。仍飭沿邊將帥,毋好虛名而受實害,左控右扼,毋失機先。則以逸待勞,以主御客,庶可保其無虞。若使本根壯固,士馬精強,觀釁而動,用兵未晚。"已而洛師潰,又言:"昔之所慮者在當守而冒進,今之所慮者在欲守而不能。何地可控扼,何兵可調遣,何將可捍禦,何糧可給餉,皆當預作措畫。"又言內降之敝,大略謂:"王府後宅之宮僚,戚里奄寺之恩賞,綸綍直下,不經都省,竿牘陳請,時出禁廷,此皆大臣所當執奏。夫先事而言,見幾而諫,不可謂之專。善則行之,否則止之,不可謂之專。命出君上,政歸中書,不可謂之專。苟以專權為嫌,不以救過為急,每事希旨迎合,迨其命令已下,闕失已彰,然後言事之人從而論列之,其累聖德亦多矣。況言之未必聽,聽之未必行乎?"
jìn zuǒ sī jiàn. míng nián chūn, jiān shì jiǎng. shǒu yán:" jūn fáng ān qí guāng huà děng chù bīng huò shén liè, rán jiāng miàn kě jiè yǐ wú yōu zhě, yóu yǒu xiāng zhōu, jīn yòu gào biàn yǐ. xiāng zhōu shī zé jiāng líng wēi, jiāng líng wēi zé zhǎng jiāng zhī xiǎn bù zú shì. xī zhī suǒ lǜ yóu zài qiū, jīn zhī suǒ lǜ zhě zhī zài dàn xī. jiāng líng huò bù shǒu, zé shì pò shì cù, bì yǒu cún wáng zhī yōu, huǐ jiāng hé jí?" bài diàn zhōng shì yù shǐ. shí huái xī zhì zhì shǐ jiān yán jiāng zhì zhì fù shǐ shǐ sōng zhī jiān zhī è zhōu, jiù è jiàn yá. zōng miǎn yán:" jīng xiāng cán pò, huái xī zhèng dāng nán běi zhī jiāo, sōng zhī dāng zhì sī huái xī, zé mài luò xiāng lián, kě yǐ yīng yuán, miǎo zài è zhǔ, qǐ wú biān bù jí fù zhī lǜ. ruò yún fáng jiāng wèi jí, yù jí sōng zhī yú è zhǔ jīng lǐ, rán qí ān zhèng yǔ wǔ chāng duì, rú jiù bǐ cuò zhì fáng è, zé fān lí zhuàng ér jiāng miàn ān yǐ. suǒ wèi yù bǎo jiāng nán xiān shǒu jiāng běi yě. dāng bié zé è shǒu, jìng lìng sōng zhī yí sī qí ān."
進左司諫。明年春,兼侍講。首言:"均、房、安、蘄、光、化等處兵禍甚烈,然江面可藉以無憂者,猶有襄州,今又告變矣。襄州失則江陵危,江陵危則長江之險不足恃。昔之所慮猶在秋,今之所慮者祗在旦夕。江陵或不守,則事迫勢蹙,必有存亡之憂,悔將何及?"拜殿中侍御史。時淮西制置使兼沿江制置副使史嵩之兼知鄂州,就鄂建牙。宗勉言:"荊、襄殘破,淮西正當南北之交,嵩之當置司淮西,則脈絡相連,可以應援,邈在鄂渚,豈無鞭不及腹之慮。若雲防江為急,欲藉嵩之於鄂渚經理,然齊安正與武昌對,如就彼措置防扼,則藩籬壯而江面安矣。所謂欲保江南先守江北也。當別擇鄂守,徑令嵩之移司齊安。"
zhào shì cóng liǎng shěng tái jiàn tiáo chén biān shì, zōng miǎn lǜ hé tái zòu:" shǔ zhī sì lù, yǐ shī qí èr, chéng dū gé jué, mò zhī cún wáng. zhū sī tuì bǎo kuí mén, wèi bì néng shǒu. xiāng hàn zuó shī jiǔ jùn, jīn yǐng pò, jīng mén yòu pò, jiāng líng gū chéng, hé yǐ néng lì? liǎng huái zhī dì, rén mín bēn bèng, jǐng yì qiū xū, wū hū wēi zāi! bì xià chéng néng jí xià āi tòng zhī zhào, yǐ shēn shuài xiān, shēn zì biǎn sǔn, fú yù yǐn yàn, yī cóng jiǎn jiǎn, fàng hòu gōng fú shí zhī nǚ, bà yè tíng bù jí zhī fèi, zhǐ xī jī, jué gōng yì, chū nèi tǎng chǔ xù yǐ fēng dòng sì fāng. rán hòu quàn yù qī wǎn shì chén, suí lì shū cái, yǐ zuǒ gōng jiā zhī diào dù. fēn shàng liú huái xī huái dōng wèi sān shuài, ér yǐ jiāng huái dà shuài zǒng zhī. huò yīn jīn rèn, huò zé zhǎng cái, fēn dì ér shǒu, tīng lìng ér xíng. yǐ gōng sī zhī cái fēn gěi sì chù, bǐ zhī zhāo kuì zú, mù liú mín zhī qiáng zhuàng zhě, yǐ chōng yóu bīng, yǐ bǔ jūn jí. réng xuǎn yán liú zhū jùn jiāng shì wèi hàn yù zhī tú, yóu kě zhī wú. bù rán jiāng shuǐ lù jù xià, dà hé jīng chǔ zhī zhòng, rǎo wǒ shàng liú, jiāng yǐ nán zhèn dàng yǐ. huò wèi qí shì qiáng shèng, yí yú jiǎng hé, yù chū jīn zēng yǐ fèng zhī, shì bào xīn jiù huǒ, kōng guó yǔ dí yǐ."
詔侍從、兩省、台諫條陳邊事,宗勉率合台奏:"蜀之四路,已失其二,成都隔絕,莫知存亡。諸司退保夔門,未必能守。襄漢昨失九郡,今郢破,荊門又破,江陵孤城,何以能立?兩淮之地,人民奔迸,井邑丘墟,嗚呼危哉!陛下誠能亟下哀痛之詔,以身率先,深自貶損,服御飲宴,一從簡儉,放後宮浮食之女,罷掖庭不急之費,止錫齎,絕工役,出內帑儲蓄以風動四方。然後勸諭戚畹、世臣,隨力輸財,以佐公家之調度。分上流淮西、淮東為三帥,而以江淮大帥總之。或因今任,或擇長才,分地而守,聽令而行。以公私之財分給四處,俾之招潰卒,募流民之強壯者,以充游兵,以補軍籍。仍選沿流諸郡將士為捍禦之圖,猶可支吾。不然將水陸俱下,大合荊楚之眾,擾我上流,江以南震盪矣。或謂其勢強盛,宜於講和,欲出金繒以奉之,是抱薪救火,空國與敵矣。"
jìn gōng bù shì láng jiān gěi shì zhōng, réng shì jiǎng. fù shàng shū yán:" bì xià yōu qín yú lù cháo zhī qǐng, ér rù wèi yàn ān suǒ yí, qiè mó yú guǎng shà zhī jiān, ér tuì wèi biàn nìng suǒ huò. bù wén jiǎn tuì gōng nǚ, ér pín qiáng yǐ yì yú xī shí bù wén bāo lù gōng chén, ér jié yuè xiān jiā yú wài qī bù wén chū nèi zhù yǐ kào zhàn shì, ér jīn bó duō mí yú fú fèi. bì xià zhī jǔ dòng, rén xīn suǒ shì yǐ wèi juǎn shū zhě yě. bì xià jì bù yǐ wèi yōu, zé shuí fù wèi bì xià yōu." zhuó jiàn yì dài fū jiān shì dú. shǒu yán biān shì dāng zēng bīng fáng tuō shàng liú. yòu yán:" qiú jiàn fēi nán ér shòu jiàn wèi nán, shòu jiàn fēi nán ér cóng jiàn wèi nán. gǒu wén zhī bù yǐ wèi jiè, wán zhī bù yǐ wèi xìn, zú shǐ wēi yán gěng lùn, wú yì yú shì yòng, wú jiù yú shí wēi, qí yǔ jù jiàn zhě xiāng qù yī jiān ěr."
進工部侍郎兼給事中,仍侍講。復上疏言:"陛下憂勤於路朝之頃,而入為宴安所移,切劘於廣廈之間,而退為便佞所惑。不聞減退宮女,而嬪嬙已溢於昔時;不聞褒錄功臣,而節鉞先加於外戚;不聞出內貯以犒戰士,而金帛多靡於浮費。陛下之舉動,人心所視以為卷舒者也。陛下既不以為憂,則誰復為陛下憂。"擢諫議大夫兼侍讀。首言邊事當增兵防托上流。又言:"求諫非難而受諫為難,受諫非難而從諫為難。苟聞之不以為戒,玩之不以為信,卒使危言鯁論,無益於世用,無救於時危,其與拒諫者相去一間耳。"
jìn duān míng diàn xué shì tóng qiān shū shū mì yuàn shì. wèi jǐ, jìn qiān shū. shí wáng jí fù qiú suì bì yín juàn gè èr shí wàn, zōng miǎn yán:" qīng nuò zhě duō hòu huàn, dāng shǒu yuán yuē kě yě. rán bǐ zhī kāi xǐ shí, wù jià téng yǒng xī chì bèi xǐ yǐ." shǐ sōng zhī kāi dū fǔ, lì zhǔ hé yì, zōng miǎn yán:" shǐ zhě kě yí zhě sān. sōng zhī zhí zài dū zhàn, rú shōu fù xiāng guāng, kòng è shī lǐ, zhāo jí shān zhài, bǎo gù jiāng liú, jiē jīn suǒ dāng wèi. ruò suǒ zhǔ zài hé, zé fán yǒu jī huì kě chéng, bù wú tuì suō zhī yì, bì zhì xū juān suì yuè, zuò shī shì gōng."
進端明殿學士、同簽書樞密院事。未幾,進簽書。時王楫復求歲幣銀絹各二十萬,宗勉言:"輕諾者多後患,當守元約可也。然比之開禧時,物價騰踴奚啻倍蓰矣。"史嵩之開督府,力主和議,宗勉言:"使者可疑者三。嵩之職在督戰,如收復襄、光,控扼施、澧,招集山砦,保固江流,皆今所當為。若所主在和,則凡有機會可乘,不無退縮之意,必至虛捐歲月,坐失事功。"
jìn cān zhī zhèng shì. jí bài zuǒ chéng xiàng jiān shū mì shǐ, shǒu fǎ dù, yì jiǎo xìng, bù sī qīn dǎng, zhào yòng lǎo chéng, yóu lè wén dǎng yán. zhào rǔ téng cháng yǐ zōng miǎn wèi gōng qīng zhī xiāng. yǐ guāng lù dài fū guān wén diàn dà xué shì zhì shì, zú, zèng shǎo shī, shì wén qīng.
進參知政事。及拜左丞相兼樞密使,守法度,抑僥倖,不私親黨,召用老成,尤樂聞讜言。趙汝騰嘗以宗勉為公清之相。以光祿大夫、觀文殿大學士致仕,卒,贈少師,諡文清。
yuán fǔ, zì guǎng wēi, bǎo wén gé zhí xué shì xiè zhī zǐ. jiā dìng qī nián jìn shì dì yī. qiān shū jiàn kāng jūn jié dù pàn guān tīng gōng shì, shòu mì shū shěng zhèng zì. rù duì, lùn" jūn tiān xià bù kě yī rì wú jù xīn. jīn zhī kě jù zhě, dà duān yǒu wǔ: duān liáng zhě chì, chǎn yú zhě yòng, dù zhōng chén gǎn jiàn zhī mén, kě jù yě bīng gē jì xìng, kuì xiǎng bù jì, gēn běn yī xū, zé yǒu xiāo qiáng zhī yōu, kě jù yě bì xià shēn jū gāo gǒng, qún chén fèng xíng bù shū, dú yùn mì móu zhī yì shèng, ér xū xīn zī fǎng zhī yì wēi, tiān xià pò qiè zhī qíng wú yóu shàng wén, kě jù yě wài huàn wèi mǐ, nèi huàn fāng shēn, ér xī xī rán wú yì píng shí, zì wèi yǎ liàng zú yǐ zhèn fú, bù zhī yàn ān shí wèi zhèn dú, kě jù yě bì xià gōng jiǎn yǒu yú, gāng duàn bù zú, yōng fū xiān rén, gǒu qiú fù guì, ér wèi wén dà míng chù zhì, jūn shuài jiāo jié, zhōu jùn huì lù, jiē zì guì jìn huà zhī, kě jù yě. qí tā huò jǐ luàn méng, bù kě xī shù, jiāng hé yǐ dá tiān qiǎn zhào hé qì zāi?" cì qǐ yán shǒu shuài zhī xuǎn, bìng dà jūn zhī quán, xìng tún tián zhī lì.
袁甫,字廣微,寶文閣直學士燮之子。嘉定七年進士第一。簽書建康軍節度判官廳公事,授秘書省正字。入對,論"君天下不可一日無懼心。今之可懼者,大端有五:端良者斥,諂諛者用,杜忠臣敢諫之門,可懼也;兵戈既興,饋餉不繼,根本一虛,則有蕭牆之憂,可懼也;陛下深居高拱,群臣奉行簿書,獨運密謀之意勝,而虛心咨訪之意微,天下迫切之情無由上聞,可懼也;外患未弭,內患方深,而熙熙然無異平時,自謂雅量足以鎮浮,不知宴安實為鴆毒,可懼也;陛下恭儉有餘,剛斷不足,庸夫憸人,苟求富貴,而未聞大明黜陟,軍帥交結,州郡賄賂,皆自貴近化之,可懼也。其它禍幾亂萌,不可悉數,將何以答天譴、召和氣哉?"次乞嚴守帥之選,並大軍之權,興屯田之利。
qiān xiào shū láng, zhuǎn duì, yán" biān shì zhī bìng, bù zài wài ér zài nèi. tōu ān zhī gēn bù qù, guī mó zhōng bù lì yōng bì zhī gēn bù qù, xuè mài zhōng bù tōng jì jí zhī gēn bù qù, jiāng shuài zhōng bù kě zé qī dàn zhī gēn bù qù, bīng cái zhōng bù kě zhì. zǔ zōng zhī yù tiān xià, zhèng shì suī wěi zhōng shū, rán bì zé fēng cǎi zhe wén zhě wèi tái jiàn, gǎn yú lùn bó zhě wèi gěi shě, suǒ yǐ jí guān xié sù cháo gāng yě. jīn rì chéng tǐ shì yì yǐ xíng zhī, qǐ fù yǒu tōu ān yōng bì zhě zāi?" chū tōng pàn hú zhōu, kǎo cháng píng bì yuán yǐ zēng jī zhù, hé yǐn chǎn, zēng fù yīng ér jú.
遷校書郎,轉對,言"邊事之病,不在外而在內。偷安之根不去,規摹終不立;壅蔽之根不去,血脈終不通;忌嫉之根不去,將帥終不可擇;欺誕之根不去,兵財終不可治。祖宗之御天下,政事雖委中書,然必擇風采著聞者為台諫,敢於論駁者為給、舍,所以戢官邪、肅朝綱也。今日誠體是意以行之,豈復有偷安壅蔽者哉?"出通判湖州,考常平敝原以增積貯,核隱產,增附嬰兒局。
qiān mì shū láng, xún qiān zhù zuò zuǒ láng zhī huī zhōu. zhì xiān jiào huà, chóng xué xiào, fǎng biàn mín shì shàng zhī: qǐng juān jiǎn wù yuán chóu juàn wàn qī qiān yú pǐ, chá zū zhé bó qián wàn wǔ qiān yú guàn, yuè zhuāng qián liù qiān yú guàn qǐng zhào xián píng shào xìng qián dào kuān xù zhǐ huī, shòu nà huī juàn dìng měi pǐ shí liǎng qǐng xià zhuǎn yùn cháng píng liǎng sī, yù xù cháng píng yì cāng bèi huāng, xìng xiū bēi táng, chuàng zhú bǎi liáng. dīng fù yōu, fú chú, zhī qú zhōu. lì xún jiǎng, wù yǐ lǐ yì shū shì xīn, suì bō zhù yǎng shì qiān mín. xī ān lóng yóu cháng shān sān yì jī jiǒng yù jiè, wèi dài shū sān wàn wǔ qiān mín, juān fàng sì wàn qī qiān mín. jùn yǒu yì zhuāng, mǎi liáng tián èr bǎi mǔ yì zhī.
遷秘書郎,尋遷著作佐郎、知徽州。治先教化,崇學校,訪便民事上之:請蠲減婺源綢絹萬七千餘匹,茶租折帛錢萬五千餘貫,月樁錢六千餘貫;請照咸平、紹興、乾道寬恤指揮,受納徽絹定每匹十兩;請下轉運、常平兩司,豫蓄常平義倉備荒,興修陂塘,創築百梁。丁父憂,服除,知衢州。立旬講,務以理義淑士心,歲撥助養士千緡。西安、龍游、常山三邑積窘預借,為代輸三萬五千緡,蠲放四萬七千緡。郡有義莊,買良田二百畝益之。
yí tí jǔ jiāng dōng cháng píng. shì suì hàn, jí fā kù yǔ zhī jī, fán zhōu xiàn kē míng lì cāng sī zhě, wú xīn jiù jiē zhù cuī, wèi qián liù wàn yī qiān mín, mǐ shí yǒu sān wàn qī qiān mài wǔ qiān bā bǎi shí, qiǎn guān fēn háng zhèn jì, jī zhě yǔ sù, bìng zhě yǔ yào, chǐ jí zhī dān ruò zhě, shì mín zhī shī yè zhě, jiē qū zhěn zhī. yòu gào yú cháo yuē:" jiāng dōng huò shuǐ ér hàn, huò hàn ér shuǐ, zhòng yǐ yǔ xuě lián yuè, dào jìn xiāng wàng, zhì yǒu jǔ jiā zhěn jiè ér sǐ zhě. cǐ qù mài shú shàng shē, shì shì yì jí." zhào gěi dù dié bǎi dào zhù fèi. shí jiāng mǐn kòu pò ráo xìn, lǜ mín qíng yì dòng, fēn bǎng yù ān zhī. xí zhū jùn, guān zhì sī, wén yú cháo, wèi bǎo jìng hàn huàn zhī tú, kòu qì bù fàn. suì tí diǎn běn lù xíng yù jiān tí jǔ, yí sī fān yáng. shuāng shā sāng, chūn xià yǔ jiǔ hú yì, zhū jùn bèi shuǐ, lián qǐng yú cháo, gěi dù dié èr bǎi dào zhèn xù zhī. dào qǐ cháng shān, diào tā zhōu bīng qiān rén tún guǎng xìn yǐ wèi bèi.
移提舉江東常平。適歲旱,亟發庫庾之積,凡州縣窠名隸倉司者,無新舊皆住催,為錢六萬一千緡,米十有三萬七千、麥五千八百石,遣官分行振濟,飢者予粟,病者予藥,尺籍之單弱者,市民之失業者,皆曲軫之。又告於朝曰:"江東或水而旱,或旱而水,重以雨雪連月,道殣相望,至有舉家枕藉而死者。此去麥熟尚賒,事勢益急。"詔給度牒百道助費。時江、閩寇迫饒、信,慮民情易動,分榜諭安之。檄諸郡,關制司,聞於朝,為保境捍患之圖,寇迄不犯。遂提點本路刑獄兼提舉,移司番陽。霜殺桑,春夏雨久湖溢,諸郡被水,連請於朝,給度牒二百道賑恤之。盜起常山,調他州兵千人屯廣信以為備。
dū chéng dà huǒ, shàng fēng shì yán:" shàng xià bù jiāo, yǐ yán wèi huì, tiān yì rén xīn, shí tóng yī jī, zāi biàn zhī zuò, duān yóu yú cǐ. yuàn xià āi tòng zhī zhào, yǐ huí tiān yì." zhào qiú zhí yán, fù shàng shū yán:" zāi qǐ dū yì, tiān yì gài yù bì xià yīn qí suǒ kě jiàn, chá qí suǒ bù kě jiàn, xíng zhì gōng wú sī zhī xīn, quán bǎo hù dà chén zhī tǐ, lǜ shǔ qún gōng, dà míng chù zhì, yǔ tiān xià gēng shǐ." xíng bù wèn mín jí kǔ, jiàn xún liáng, hé jiān tān, jué zhì yù. suǒ zhì yì xué gōng jiǎng shuō, chuàng shū yuàn guì xī zhī nán, cí xiān rú lù jiǔ yuān. suì dà hàn, qǐng yú cháo, de dù dié mín qián líng zhǐ yǐ zhù zhèn xù. yì lì dà zuò, chuàng yào yuàn liáo zhī. qián hòu chí jié jiāng dōng wǔ nián, suǒ huó dài bù kě shù jì. zhuǎn jiāng zuò jiān, lǐng shì rú gù. jì lì cí cháng píng shì. huì xīng jiàn, zhào qiú zhí yán, shàng shū yán:" huáng tiān suǒ yǐ zhèn nù zhě, yóu chóu kǔ zhī mín zhòng rén mín suǒ yǐ chóu kǔ zhě, yóu tān mào zhī fēng chì. yuàn yī biàn shàng xià jiāo zhēng zhī xí, wèi dà gōng zhì zhèng zhī guī."
都城大火,上封事言:"上下不交,以言為諱,天意人心,實同一機,災變之作,端由於此。願下哀痛之詔,以回天意。"詔求直言,復上疏言:"災起都邑,天意蓋欲陛下因其所可見,察其所不可見,行至公無私之心,全保護大臣之體,率屬群工,大明黜陟,與天下更始。"行部問民疾苦,薦循良,劾奸貪,決滯獄。所至詣學宮講說,創書院貴溪之南,祠先儒陸九淵。歲大旱,請於朝,得度牒、緡錢、綾紙以助賑恤。疫癘大作,創藥院療之。前後持節江東五年,所活殆不可數計。轉將作監,領事如故。繼力辭常平事。彗星見,詔求直言,上疏言:"皇天所以震怒者,由愁苦之民眾;人民所以愁苦者,由貪冒之風熾。願一變上下交征之習,為大公至正之歸。"
dì qīn zhèng, yǐ zhí wēi yóu gé zhī jiàn níng fǔ, míng nián, jiān fú jiàn zhuǎn yùn pàn guān. mǐn yán lì cáo sī, lì yùn liǎng gāng gōng fèi, hòu zēng zhì shí yǒu èr, lì zú bìng yuán wèi jiān, qiě yì zhōu xiàn biàn mài, gōng sī kǔ zhī, fǔ zòu fù jiù lì. dīng mǐ qián jiǔ wèi quán zhāng xìng huà mín huàn, huì zhī zhāng zhōu zhào yǐ fū qǐng yǐ fèi sì zū wèi mín dài shū, fǔ bìng juān sān jùn suì jiě běn sī qián èr wàn qī qiān guàn zhù zhī. jùn tún zuǒ yì jūn, běn bèi dòng kòu, zhāo bǔ sī yí zhī jiāng xī, fǔ xí shǐ hái yíng. é kòu zuò táng shí, jí diào zhī yǐ xíng, ér zéi xī píng. qiān mì shū shǎo jiān. rù jiàn, dì yuē:" qīng jiǔ láo yú wài, dǔ yì ài mín, měi lǎn suǒ chén, bèi jiàn kěn cè." fǔ zòu wú yì zhī yì, yán zhī nóng fū jià sè jiān nán, zì rán yì yù zhī niàn bù qǐ. qǐ lì shǒu gēng huà yǐ lái qiú xián rú bù jí zhī chū yì.
帝親政,以直微猷閣知建寧府,明年,兼福建轉運判官。閩鹽隸漕司,例運兩綱供費,後增至十有二,吏卒並緣為奸,且抑州縣變賣,公私苦之,甫奏復舊例。丁米錢久為泉、漳、興化民患,會知漳州趙以夫請以廢寺租為民代輸,甫並捐三郡歲解本司錢二萬七千貫助之。郡屯左翼軍,本備峒寇,招捕司移之江西,甫檄使還營。俄寇作唐石,即調之以行,而賊悉平。遷秘書少監。入見,帝曰:"卿久勞於外,篤意愛民,每覽所陳,備見懇惻。"甫奏《無逸》之義,言知農夫稼穡艱難,自然逸欲之念不起。乞力守更化以來求賢如不及之初意。
qiān qǐ jū shè rén jiān chóng zhèng diàn shuō shū. yú jīng yán zòu:" gāng zhī yī zì, zuì qiè yú bì xià. bì xià tú yǒu mù hàn yí lì jīng wèi zhì zhī míng, ér nǎi duò yuán dì wén zōng róu ruò bù zhèn zhī shī. yuán dì wén zōng guǒ duàn, bù yòng yú chì xié nìng, fǎn yòng yú zhú xián rén, cǐ èr jūn bù shí gāng dé zhī zhēn. suǒ wèi zhēn gāng zhě, dāng wèi zhī shì bì xíng, bù dāng wèi zhě zé duàn zài wù xíng." yòu qǐ" zhuān yì jīng xùn, yǎng yù jīng shén, wù lìng chōng shí, shàng yǔ tiān yī, xià hé rén xīn." dì yì yù quán gōng chén zhī shì, zhào zì jīn zhōng wài chén liáo zòu shì, wú dé jùn zhí, yǐ zòu:" shì xiāo tiān xià dǎng yán zhī qì, qí wèi bì xià hé?" jiān zhōng shū shè rén, jiǎo zòu bù tī kē xiǎo, wèi:" jiān sī jùn shǒu fēi qí rén, zé yī dào yī zhōu zhī dù yě."
遷起居舍人兼崇政殿說書。於經筵奏:"剛之一字,最切於陛下。陛下徒有慕漢宜厲精為治之名,而乃墮元帝、文宗柔弱不振之失。元帝、文宗果斷,不用於斥邪佞,反用於逐賢人,此二君不識剛德之真。所謂真剛者,當為之事必行,不當為者則斷在勿行。"又乞"專意經訓,養育精神,務令充實,上與天一,下合人心。"帝意欲全功臣之世,詔自今中外臣僚奏事,毋得捃摭,以奏:"是消天下讜言之氣,其謂陛下何?"兼中書舍人,繳奏不擿苛小,謂:"監司、郡守非其人,則一道一州之蠹也。"
shí xiāng zhèng qīng zhī yǐ guó yòng bù zú, lǚ mǔ shǐ shū quàn. fǔ zòu:" bì shì nüè jiàn, yǒu lì zhě wán wèi yīng lìng, ér zhuī hū pò cù, pò jiā dàng chǎn, bēi tòng wú liáo zhě, dà dǐ jiē zhōng xià zhī hù." cháng jiǎng bà, dì wèn jìn shì, fǔ zòu:" wéi lǚ mǔ shì, rén xīn zuì bù yuè." yòu cháng dú zī zhì tōng jiàn, zhì hàn gāo zǔ rù guān cí qín mín niú jiǔ, yīn zòu:" jīn rì wú yǐ yǔ rén, fǎn héng kē zhī, qí xīn xǐ hū, nù hū? běn cháo lì guó yǐ rén, bì xià yǐ wèi cǐ jǔ rén hū, fǒu hū?" dì wèi cè rán.
時相鄭清之以國用不足,履畝使輸券。甫奏:"避是虐賤,有力者頑未應令,而追呼迫促,破家蕩產,悲痛無聊者,大抵皆中下之戶。"嘗講罷,帝問近事,甫奏:"惟履畝事,人心最不悅。"又嘗讀《資治通鑑》,至漢高祖入關辭秦民牛酒,因奏:"今日無以予人,反橫科之,其心喜乎,怒乎?本朝立國以仁,陛下以為此舉仁乎,否乎?"帝為惻然。
shí cháo tíng yǐ biān shì wèi yōu, shǐ sōng zhī shuài jiāng xī, lì zhǔ hé yì. fǔ zòu yuē:" chén yǔ sōng zhī jū tóng lǐ, wèi cháng xiāng zhī, ér sōng zhī fù mí zhōng, zé yǔ chén yǒu gù. sōng zhī yì yú zhǔ hé, mí zhōng měi jiè qí qīng yì. jīn zhāo tíng gān xīn yòng fù zǐ yì xīn zhī rén, chén wèi bù tè sōng zhī zhī yì yú zhǔ hé, yì cháo tíng yì wèi miǎn yì yú yòng rén yě." shū rù, bù bào. suì qǐ guī, bù yǔn. shòu qǐ jū láng jiān zhōng shū shè rén. wèi jǐ, zhuó sōng zhī xíng bù shàng shū, fù zòu shū yún:" chén yú sōng zhī běn wú chóu yuàn, dàn guó shì suǒ xì, yì nán jiān mò." sōng zhī gào mìng, zhōng bù yǔ shū xíng, nǎi chū fǔ zhī jiāng zhōu. wáng suì kàng shū lì zhēng, dì yuē:" běn yǐ shòu qí xiōng yuán sù, bào xíng wù ěr." lìng suì miǎn fǔ wú tā zhì. yì rì, nǎi yǔ sù jiāng zhōu. ér diàn zhōng shì yù shǐ xú qīng sǒu fù lùn fǔ shǒu fù shā rì zāng liù shí wàn, tāng jīn děng yòu zhēng zhī, qīng sǒu yì huǐ. wèi jǐ, gǎi zhī wù zhōu, bù bài.
時朝廷以邊事為憂,史嵩之帥江西,力主和議。甫奏曰:"臣與嵩之居同里,未嘗相知,而嵩之父彌忠,則與臣有故。嵩之易於主和,彌忠每戒其輕易。今朝廷甘心用父子異心之人,臣謂不特嵩之之易於主和,抑朝廷亦未免易於用人也。"疏入,不報。遂乞歸,不允。授起居郎兼中書舍人。未幾,擢嵩之刑部尚書,復奏疏云:"臣於嵩之本無仇怨,但國事所系,誼難緘默。"嵩之誥命,終不與書行,乃出甫知江州。王遂抗疏力爭,帝曰:"本以授其兄袁肅,報行誤耳。"令遂勉甫無它志。翼日,乃與肅江州。而殿中侍御史徐清叟復論甫守富沙日贓六十萬,湯巾等又爭之,清叟亦悔。未幾,改知婺州,不拜。
xǐ xī yuán nián, qiān zhōng shū shè rén. rù jiàn, chén xīn yuán zhī shuō, dì wèn biān shì, fǔ zòu:" dāng yǐ shàng liú wèi jí, yì hé kǒng wù shì." shí qīng sǒu yǔ fǔ bìng zhào, ér qīng sǒu wèi zhì. fǔ zòu:" tái jiàn fēng wén yán shì, chū yì hé xīn. jīn rén wù miǎo rán, yǒu rú qīng sǒu yí zài cháo tíng, cí bì shí wéi chén gù, qǐ qù qí fù què." yòu zòu bèi biān sì shì, yuē: gù jiāng líng, yàn wǎ liáng, yǔ liú mín fù yè. sōng zhī yí jīng hú yán jiāng zhì zhì shǐ zhī è zhōu, fǔ zòu yuē:" sōng zhī qīng tuō nán xìn. qù nián sōng zhī zài huái xī, jí yóu huái xī ér lái, běi jūn zhǒng zhī. jīn yòu bìng hú nán fù zhī, chén kǒng qí fù yǐ wù huái xī zhě wù hú nán." shū liú zhōng bù xíng. yì rì, quán lì bù shì láng. yǐn jí zhì bā shū, cì gào yī yuè, suì guī. cóng chén fù hé zòu liú zhī, xún mìng jiān xiū yù dié guān jiān guó zi jì jiǔ, jiē cí bù bài. gǎi zhī jiā xìng fǔ, zhī wù zhōu, jiē cí bù bài.
喜熙元年,遷中書舍人。入見,陳心源之說,帝問邊事,甫奏:"當以上流為急,議和恐誤事。"時清叟與甫並召,而清叟未至。甫奏:"台諫風聞言事,初亦何心。今人物眇然,有如清叟宜在朝廷,辭避實惟臣故,乞趣其赴闕。"又奏備邊四事,曰:固江陵,堰瓦梁,與流民復業。嵩之移京湖沿江制置使、知鄂州,甫奏曰:"嵩之輕脫難信。去年嵩之在淮西,楫由淮西而來,北軍踵之。今又並湖南付之,臣恐其復以誤淮西者誤湖南。"疏留中不行。翼日,權吏部侍郎。引疾至八疏,賜告一月,遂歸。從臣複合奏留之,尋命兼修玉牒官兼國子祭酒,皆辭不拜。改知嘉興府,知婺州,皆辭不拜。
qiān bīng bù shì láng, rù jiàn, zòu:" jiāng cháo bào yǒng, hàn bá wèi nüè, chǔ bì shí qí xīn fù, dà dí bō qí sì zhī, wēi wáng zhī huò, jìn zài dàn xī, qǐ bǐng yī dé, sāi xié jìng." jiān gěi shì zhōng. yuè kē yǐ zhī bīng cái zhào, fǔ zòu kē zǒng xiǎng èr shí nián, fén lín jié zé, kē jìng cóng wài bǔ. qiān lì bù shì láng jiān guó zi jì jiǔ, rì zhào zhū shēng kòu qí wèn xué lǐ yì jiǎng xí zhī yì. shí biān jù rì zhì, fǔ tiáo shí shì, zhì wèi xiáng míng. quán bīng bù shàng shū, zàn jiān lì bù shàng shū, zú, zèng tōng fèng dài fū, shì zhèng sù. yǒu xiào shuō mèng zǐ jiě hòu shěng fēng bó xìn ān zhì jiāng dōng huāng zhèng lù fáng tà lù lè shì lù jí wén jí xíng shì.
遷兵部侍郎,入見,奏:"江潮暴涌,旱魃為虐,楮幣蝕其心腹,大敵剝其四支,危亡之禍,近在旦夕,乞秉一德,塞邪徑。"兼給事中。岳珂以知兵財召,甫奏珂總餉二十年,焚林竭澤,珂竟從外補。遷吏部侍郎兼國子祭酒,日召諸生叩其問學理義講習之益。時邊遽日至,甫條十事,至為詳明。權兵部尚書,暫兼吏部尚書,卒,贈通奉大夫,諡正肅。有《孝說》、《孟子解》、《後省封駁》、《信安志》、《江東荒政錄》、《防拓錄》、《樂事錄》及文集行世。
fǔ shǎo fú fù xún, wèi xué zhě dāng shī shèng rén, yǐ zì dé wèi guì. yòu cóng yáng jiǎn wèn xué, zì wèi" wú guān cǎo mù zhī fā shēng, tīng qín niǎo zhī hé míng, yǔ wǒ xīn qì, qí lè wú yá" yún.
甫少服父馴,謂學者當師聖人,以自得為貴。又從楊簡問學,自謂"吾觀草木之發生,聽禽鳥之和鳴,與我心契,其樂無涯"雲。
liú fú, zì shēng bó, lè qīng rén. zǎo yǒu lìng wén, dú shū yàn dàng shān zhōng sēng sì. nián sān shí sì, yǐ chún yòu shí nián shì rù tài xué, chái bèi yǐ xī rán chēng zhī. shí dīng dà quán fāng wèi tái shǔ, hé zòu chéng xiàng dǒng huái, pò zhú qù guó, jiāng duó qí wèi. fú lǜ tóng shě shēng fú què shàng shū, dà gài yán cháo tíng jìn tuì dà chén, xū dāng yǐ lǐ. shū shàng, wǔ zhí zhèng, sòng nán ān jūn ān zhì, guī bié qí mǔ jiě shì. jiě shì yuē:" wèi chén sǐ zhōng, yǐ zhí bèi biǎn, fēn yě. sù xíng!" fú zhì nán ān, jǐn qǔ lián luò zhū zi zhī shū, zhāi qí jīng qiè zhī yǔ, jí chéng shū shí juǎn, míng yuē lián luò lùn yǔ. jí dà quán biǎn, fú hái tài xué. wèi jǐ, shì yù shǐ chén gāi wū hé chéng gōng xǔ, yòu zhèng yán cài xíng wū hé huáng zhī chún, èr gōng bà chū, liù guǎn xiāng gù shī sè, fú yòu lǜ zhū shēng shàng shū yán:
劉黻,字聲伯,樂清人。早有令聞,讀書雁盪山中僧寺。年三十四,以淳祐十年試入太學,儕輩已翕然稱之。時丁大全方為台屬,劾奏丞相董槐,迫逐去國,將奪其位。黻率同捨生伏闕上書,大概言朝廷進退大臣,須當以禮。書上,忤執政,送南安軍安置,歸別其母解氏。解氏曰:"為臣死忠,以直被貶,分也。速行!"黻至南安,盡取濂、洛諸子之書,摘其精切之語,輯成書十卷,名曰《濂洛論語》。及大全貶,黻還太學。未幾,侍御史陳垓誣劾程公許,右正言蔡滎誣劾黃之純,二公罷出,六館相顧失色,黻又率諸生上書言:
fú děng méng bèi jiào yǎng, shì guó jiā xiū qī lì hài ruò jǐ tòng yǎng. cháo tíng jìn yī jūn zǐ, tái jiàn fā yī gōng lùn, zé dàn guān xiāng qìng, xǐ yì fèi yīng. zhì ruò jūn zǐ yù ér bù huò yòng, gōng lùn jǔ ér bù kè shēn, zé yōu fèn chōng jié, qǐn shí jù fèi. chén wén fú zhí zōng shè zài jūn zǐ, fú zhí jūn zǐ zài gōng lùn. bì xià zài wèi jǐ sān shí nián, duān píng jiān gōng zhèng cuì cháo, zhōng dǎng jiē wǔ, tiān xià xī rán yuē:" cǐ xiǎo yuán yòu yě." chún yòu chū, dà jiān píng jī, shàn lèi zài wèi, tiān xià yòu xī rán yuē:" cǐ yòu yī duān píng yě." nài hé nián lái péi yǎng bǎo hù zhī chū xīn, bù néng bù wèi zhī zhuǎn yí.
黻等蒙被教養,視國家休戚利害若己痛養。朝廷進一君子,台諫發一公論,則彈冠相慶,喜溢肺膺。至若君子郁而不獲用,公論沮而不克伸,則憂憤忡結,寢食俱廢。臣聞扶植宗社在君子,扶植君子在公論。陛下在位幾三十年,端平間公正萃朝,忠讜接武,天下翕然曰:"此小元祐也。"淳祐初,大奸屏跡,善類在位,天下又翕然曰:"此又一端平也。"奈何年來培養保護之初心,不能不為之轉移。
zǔ zōng jiàn zhì tái jiàn, běn yǐ shēn jūn zǐ ér zhé xiǎo rén, chāng gōng lùn ér dù sī shuō. nǎi jīn lǎo tāo zì sì, jiān zhǒng xiāng réng, yǐ chǎn yú chéng fēng zhǐ, yǐ qīng xiǎn shè jī jǐng, yǐ tiǎn niǎn dào guān jué. bì xià fēi bù shí bá qún xián, bǐ zé rěn yú kōng jūn zǐ zhī dǎng bì xià fēi bù róng shòu zhí yán, bǐ zé yǒng yú dào gōng yì zhī gē. bù zhī bì xià hé fù cǐ bèi, ér bǐ nǎi fù bì xià zhì cǐ yé?
祖宗建置台諫,本以伸君子而折小人,昌公論而杜私說。乃今老饕自肆,奸種相仍,以諂諛承風旨,以傾險設機阱,以淟涊盜官爵。陛下非不識拔群賢,彼則忍於空君子之黨;陛下非不容受直言,彼則勇於倒公議之戈。不知陛下何負此輩,而彼乃負陛下至此耶?
dāng bì xià zhào qǐ huì máo zhī qiū, ér gōng xǔ qǐ zì jiā shí, zhèng jūn zǐ chān zhī, yǐ wèi jìn tuì zhī jī. nǎi jīn zuò xí wèi wēn, dàn zhāng yǐ shàng, yī gōng xǔ qù, ruò wèi hài yě, chén kǒng cǎo yě zhū xián, jiàn jǐ shēn dùn, ér jūn zǐ zhī mài zì cǐ jué yǐ. bǐ nián péng xié jì yàn, jiān mò chéng fēng, zòu shì zhě bù guò xí chén yán yīng gù shì ér yǐ. xìng ér zhī chún liǎng shū, chà qiáng rén yì. nǎi jīn ruǎn mèi zhě quán shēn, gěng zhí zhě qù guó, yī zhī chún qù, ruò wèi hài yě, chén kǒng dào lù yǐ mù, yù yán zhé jǔ, ér gōng lùn zhī mài zì cǐ jué yǐ.
當陛下詔起匯髦之秋,而公許起自家食,正君子覘之,以為進退之機。乃今坐席未溫,彈章已上,一公許去,若未害也,臣恐草野諸賢,見幾深遁,而君子之脈自此絕矣。比年朋邪記焰,緘默成風,奏事者不過襲陳言、應故事而已。幸而之純兩疏,差強人意。乃今軟媚者全身,鯁直者去國,一之純去,若未害也,臣恐道路以目,欲言輒沮,而公論之脈自此絕矣。
kuàng jīn tiān xià kě yán zhī shì bù wèi shǎo, kě gōng zhī è bù wèi bù duō. shù qióng sāng kǒng, jìn yǒu bī shàng zhī xián shì xié jīn zhāng, làn chù mù mín zhī zhí. yǐ rǔ xiù ái zi ér liè dēng cóng tuó, yǐ guāng fàn sī rén ér lèi diǎn fǔ fān. qián shén tōng líng yú páng qī, gōng qì fǎn lèi yú hù shì. tiān xià jiē zhī zhī, qǐ bì xià dú bù zhī zhī. zhèng wéi wèi bì xià jì gāng zhě zhī wèi shēn móu, bù wèi bì xià móu. bì xià míng zhú shì jǐ, jù kě duò cǐ bèi méng bì shù zhōng, hé rěn yǐ zǔ zōng sān bǎi nián fēng xiàn zhī sī, ér huài yú yī èr xiǎo rén zhī shǒu yé? chén rǔ téng, bì xià zhī liú xiàng yě, zé yǐ zhōng gěng chì chén zǐ cái chén dòng chén bó yù, bì xià zhī jí àn yě, zé yǐ qiè zhí bà. suì shǐ chún yòu zhū jūn zǐ rì xiāo yuè mó, zhì jīn jǐ wèi zhī yī kōng. bǐ chéng hé xīn zāi?
況今天下可言之事不為少,可攻之惡不為不多。術窮桑、孔,浸有逼上之嫌;勢挾金、張,濫處牧民之職。以乳臭騃子而躐登從橐,以光范私人而累典輔藩。錢神通靈於旁蹊,公器反類於互市。天下皆知之,豈陛下獨不知之。正惟為陛下紀綱者知為身謀,不為陛下謀。陛下明燭事幾,詎可墮此輩蒙蔽術中,何忍以祖宗三百年風憲之司,而壞於一二小人之手耶?臣汝騰,陛下之劉向也,則以忠鯁斥;臣子才、臣棟、臣伯玉,陛下之汲黯也,則以切直罷。遂使淳祐諸君子日消月磨,至今幾為之一空。彼誠何心哉?
gāo zōng shào xìng èr shí nián zhī zhào, yǒu wèi" tái jiàn fēng xiàn zhī dì, nián lái yòng rén fēi jù, yǔ dà chén wèi yǒu dǎng, jì qí xǐ nù, shén fēi ěr mù zhī jì." chén qiè guān jìn shì, bù dú tái jiàn wèi dà chén yǒu dǎng, nèi jiǎn xiāng chuán, fēng zhǐ xiāng yù, qiě gān wèi yīng quǎn ér tīng qí zhǐ sǒu yān. zǎi xiàng suǒ bù lè zhě, wài ruò shì yǐ yōu róng, ér yīn shí yí zhǐ tái jiàn yǐ qù zhī tái jiàn suǒ dàn jī zhě, wài ruò bù xiāng wèi móu, ér yīn shí fèng chéng zǎi xiàng yǐ xíng zhī. fāng gōng xǔ zhī zhào yě, tiān xià jiē zhī dú duàn yú chén zhōng, jí gōng xǔ zhī lái yě, tiān xià yì zhī cháng dé zuì yú shí zǎi, qǐ liào bì xià zhī ēn zhōng bù zú shì, zǎi xiàng zhī chēn jìng bù kě táo yé?
高宗紹興二十年之詔,有謂"台諫風憲之地,年來用人非據,與大臣為友黨,濟其喜怒,甚非耳目之寄。"臣竊觀近事,不獨台諫為大臣友黨,內簡相傳,風旨相諭,且甘為鷹犬而聽其指嗾焉。宰相所不樂者,外若示以優容,而陰實頤指台諫以去之;台諫所彈擊者,外若不相為謀,而陰實奉承宰相以行之。方公許之召也,天下皆知獨斷於宸衷,及公許之來也,天下亦知嘗得罪於時宰,豈料陛下之恩終不足恃,宰相之嗔竟不可逃耶?
bì xià wàn jī zhī xiá, shì yǐ gōng xǔ zhī chún yǔ gāi xíng děng shú sī ér jìng píng zhī, qí yán lùn shú zhèng shú xié, shú zhōng shú nìng, suī zhōng zhì yǐ xià zhī zhǔ, yóu zhī pàn bié shì fēi, kuàng yǐ bì xià míng shèng ér gù bù chá cǐ? jìn jiàn gōng xǔ zòu shū, cháng gào bì xià jiē zhì gōng yǐ shì tiān xià gāi zé yǐ mì mì zhī shuō huò shàng tīng, gōng xǔ cháng gào bì xià yǐ chǒng lù rì zhāng, guān xié wú jǐng, yù sāi xìng mén, jué qū jìng gāi zé zòng xiá kè yǐ dōu lǎn guān jié, chí kuò biǎn yǐ xié qǔ jǔ zhuàng, kāi lù mén yǐ bǒ nòng àn zhāng. zhì ruò zhī chún zhī gào bì xià, lì shēn xié zhèng zhī biàn, míng chì mèi xiāng zhī fēi, jiǎn jiǎn è è, liú chū fèi gān xíng shēn jū yán zé, wén qí fēng shēng, zì dāng kuì sǐ, shàng gǎn wàng sì qī fēi, lüè wú rén xīn hū?
陛下萬機之暇,試以公許、之純與垓、滎等熟思而靜評之,其言論孰正孰邪,孰忠孰佞,雖中智以下之主,猶知判別是非,況以陛下明聖而顧不察此?近見公許奏疏,嘗告陛下揭至公以示天下;垓則以秘密之說惑上聽,公許嘗告陛下以寵賂日章,官邪無警,欲塞幸門,絕曲徑;垓則縱俠客以兜攬關節,持闊扁以脅取舉狀,開賂門以簸弄按章。至若之純之告陛下,力伸邪正之辯,明斥媚相之非,謇謇諤諤,流出肺肝;滎身居言責,聞其風聲,自當愧死,尚敢妄肆萋菲,略無人心乎?
qiě bì xià zhuó yòng tái jiàn, ruò chén lěi qīng chén zī kuí chén yīng qǐ chén hàn bì chén kǎi chén suì, guāng míng jùn wěi, zhuō wèi tiān xià chēng shǒu, rán fǔ rù ér jù qiān, huò yī míng ér zhé chì, dú gāi xíng bèi tān tāo wán rěn, jiǔ wū yào jīn, gēn jù ér bù bá, liú xiàng suǒ wèi" yòng xián zhuǎn shí, qù nìng bá shān" zhě, nǎi jīn jiàn zhī, kě bù wèi zāi? shěn jīn guó sì wèi zhèng, shì huì fāng yīn, mín shēng gāo xuè, juān xuē dài jǐn, suǒ lài yǐ qí tiān mìng, xì rén xīn, wéi jūn zǐ yǔ gōng lùn yī mài ěr. xiǎo rén yǐ bù xù zhī xīn, wèi wú jì dàn zhī shì, qí yì bù guò yù jué wèi rì qióng, quán shì rì shèng, yǐ fù guì qiǎn zi sūn ěr, qǐ xiá wèi guó jiā jì zāi.
且陛下擢用台諫,若臣磊卿、臣咨夔、臣應起、臣漢弼、臣凱、臣燧,光明俊偉,卓為天下稱首,然甫入而遽遷,或一鳴而輒斥,獨垓、滎輩貪饕頑忍,久污要津,根據而不拔,劉向所謂"用賢轉石,去佞拔山"者,乃今見之,可不畏哉?矧今國嗣未正,事會方殷,民生膏血,朘削殆盡,所賴以祈天命,系人心,惟君子與公論一脈耳。小人以不恤之心,為無忌憚之事,其意不過欲爵位日穹,權勢日盛,以富貴遣子孫耳,豈暇為國家計哉。
zì xī tiān xià zhī huàn, mò dà yú jǔ cháo wú gōng lùn, kōng guó wú jūn zǐ. wǒ cháo běn wú dà shī dé yú tiān xià, ér nǎi yǒu xuān jìng zhī huò, fū qǐ wú qí gù zāi? shǐ zé xié zhèng jiāo gōng, gèng chū dié rù, zhōng zé péng xié yì wěi, yīn xiàn qián dǐ, zhōng zé dào zhì shì fēi, biàn luàn hēi bái, bù zhì yú dǎng huò bù zhǐ. xiàng shǐ liú ān shì chén guàn zhū xián shàng wú yàng, yáng wèi zhāng shāng yīng zhōu zhì bèi bù jiǔ jù tái gāng, qí huò qǐ zhì cǐ liè. gǔ yǔ yún:" qián chē fù, hòu chē jiè." jīn zhāo tíng shàn lèi wú jǐ, xīn huái jiān xiǎn zhě, zé yǐ wén zǎo shì nìng shé zhì zài yī wéi zhě, zé yǐ shǒu shǔ chí yuán jī. zōng shè dà jì, shú kěn míng mù zhāng dǎn wèi bì xià shēn yī huì zhě, zé qí shì bì zhōng yú kōng guó wú jūn zǐ, jǔ cháo wú gōng lùn. wú jūn zǐ, wú gōng lùn, tuō yǒu huǎn jí, bǐ yī èr xiān rén zhě, bì xià dú kě yǐ zhàng zhī hū?
自昔天下之患,莫大於舉朝無公論,空國無君子。我朝本無大失德於天下,而乃有宣、靖之禍,夫豈無其故哉?始則邪正交攻,更出迭入,中則朋邪翼偽,陰陷潛詆,終則倒置是非,變亂黑白,不至於黨禍不止。向使劉安世、陳瓘諸賢尚無恙,楊畏、張商英、周秩輩不久據台綱,其禍豈至此烈。古語云:"前車覆,後車戒。"今朝廷善類無幾,心懷奸險者,則以文藻飾佞舌;志在依違者,則以首鼠持圓機。宗社大計,孰肯明目張胆為陛下伸一喙者,則其勢必終於空國無君子,舉朝無公論。無君子,無公論,脫有緩急,彼一二憸人者,陛下獨可倚仗之乎?
ruò gāi zhī zuì, yòu fú yú xíng, suī liǎng guān zhī zhū, sì yì zhī tóu, yóu wèi qīng diǎn, bì xià liú zhī yī rì, zé zhǎng yī rì zhī huò, yì shí suī jiè shàng fāng jiàn yǐ lì qí shǒu, shàng hé jiù yú guó shì zhī wàn yī zāi?
若垓之罪,又浮於滎,雖兩觀之誅,四裔之投,猶為輕典,陛下留之一日,則長一日之禍,異時雖借尚方劍以礪其首,尚何救於國事之萬一哉?
yòu yuē:" zì xī dà jiān jù niè, tóu xián sàn dì, wéi chān cháo tíng yì xiàng, yǐ tú jìn yòng zhī jī. yuán yòu jiān, zhāng dūn lǚ huì qīng jiē zài biǎn suǒ. zì lǚ dà fáng yòng yáng wèi wèi yù shǐ, chū yì bù guò xìn yòng sī rén, láo hù jú miàn, bù zhī xiǎo rén dé zhì, yáo chún gǔ wěn, yī shí zhèng rén xuán bèi chì zhú, jì ér zhāng dūn fù bǐng yòng, suī dà fáng yì bù néng ān qí shēn yú cháo tíng zhī shàng. jīn yòu xiá jiǔ xū, jiān chén chuí xián yǒu rì yǐ. wén zhī dào lù, kuì yí bù zhǐ yú biān xuē, mài luò qián tōng yú jìn jìn, zhèng bì xià míng chá shì jī zhī shí. ruò gōng lùn bù míng, zhèng rén yǐn qù, zé chí huí zhǎn zhuǎn, jūn héng zhòng jì, bì guī yú zhāng dūn děng nǎi zhǐ. jīn rì zhī tiān xià, nǎi zǔ zōng jiān nán jī lèi zhī tiān xià, qǐ kān cǐ bèi zài huài yé?"
又曰:"自昔大奸巨孽,投閒散地,惟覘朝廷意向,以圖進用之機。元祐間,章惇、呂惠卿皆在貶所。自呂大防用楊畏為御史,初意不過信用私人,牢護局面,不知小人得志,搖唇鼓吻,一時正人旋被斥逐,繼而章惇復柄用,雖大防亦不能安其身於朝廷之上。今右轄久虛,奸臣垂涎有日矣。聞之道路,饋遺不止於鞭靴,脈絡潛通于禁近,正陛下明察事機之時。若公論不明,正人引去,則遲回展轉,鈞衡重寄,必歸於章惇等乃止。今日之天下,乃祖宗艱難積累之天下,豈堪此輩再壞耶?"
yòu jiàn yóu xìng shū yuē:
又諫游幸疏曰:
tiān xià yǒu dào, rén zhǔ yǐ yōu qín ér wàng yì lè tiān xià wú dào, rén zhǔ yǐ yì lè ér wàng yōu qín. zì xī guó jiā yì ān, sì yí bīn fú, xiǎng guó rì jiǔ, chǐ xīn jiàn shēng, ruò hàn wǔ dì zhī dān yú zhèn shè, ér yǒu qiān mén wàn hù zhī guān, táng míng huáng zhī běi biān wú shì, ér yǒu lí shān wēn quán zhī xìng. zhì yú suí zhī yáng dì, chén zhī hòu zhǔ, wēi wáng rì pò, yóu guān wú dù, bù zú xiào yě. yáo shùn yǔ tāng wén wǔ zhī jìng yè zhī jù, zhōng shǐ yōu qín, wú yì yán:" yóu tián zé bù gǎn, rì zè zé bù xiá shí. hé cháng jiè qí ráng zhī shuō, yǐ shì yóu guān zhī yì. bǐ nián yǐ lái, yǐ xìng wèi lì, yǐ wán wèi cháng, wèi miǎn yǒu qīng shì shì gù miǎo hū tiān xià zhī xīn. dān yú wèi cháng zhèn shè, ér yǒu wǔ dì duō yù zhī fèi hào běi biān wèi cháng wú shì, ér yǒu míng huáng yàn ān zhī zhèn dú.
天下有道,人主以憂勤而忘逸樂;天下無道,人主以逸樂而忘憂勤。自昔國家乂安,四夷賓服,享國日久,侈心漸生,若漢武帝之單于震懾,而有千門萬戶之觀,唐明皇之北邊無事,而有驪山溫泉之幸。至於隋之煬帝,陳之後主,危亡日迫,游觀無度,不足效也。堯、舜、禹、湯、文、武之競業祗懼,終始憂勤,《無逸》言:"游畋則不敢,日昃則不暇食。曷嘗借祈禳之說,以事游觀之逸。比年以來,以幸為利,以玩為常,未免有輕視世故、眇忽天下之心。單于未嘗震懾,而有武帝多欲之費耗;北邊未嘗無事,而有明皇宴安之鴆毒。
bì xià chūn qiū shàng shǎo, yí móu chuí xiàn zhī jī, xī zài bì xià, zuò ér bù fǎ, hòu sì hé guān? zì shí shù nián jiān, chuàng lóng xiáng, chuàng jí qìng, chuàng xī tài yī, ér yòu shì zhī yǐ yóu xìng, dǎo zhī yǐ dǎo cí, gǔ zhī yǐ xū dàn bù jīng zhī shuō. kǒng zǐ yuē:" shào chéng ruò tiān xìng, xí guàn rú zì rán." jī jiǔ guàn shú, láo bù kě pò, shuí dé ér zhèng zhī? qiě xī tài yī zhī yì, nìng zhě jìn yuē:" tài yī suǒ lín fēn yě zé wèi fú, jìn suì zì wú yí shǔ." xìn rú qí ráng zhī shuō, xī běi kūn wéi àn dǔ kě yě. jīn wǔ liù shí zhōu, ān quán zhě bù néng shí shù, bài jiàng zhě xiāng jì, fú hé zài xié? wǔ dì cí tài yī yú zhǎng ān, zhì wǎn nián yǐ xū hào shòu huò, ér hòu huǐ fāng shì zhī móu. suī qí huǐ zhī fú zǎo, yóu yù yú zhōng bù zhī huǐ zhě yě.
陛下春秋尚少,貽謀垂憲之機,悉在陛下,作而不法,後嗣何觀?自十數年間,創龍翔,創集慶,創西太一,而又示之以游幸,導之以禱祠,蠱之以虛誕不經之說。孔子曰:"少成若天性,習慣如自然。"積久慣熟,牢不可破,誰得而正之?且西太一之役,佞者進曰:"太一所臨分野則為福,近歲自吳移蜀。"信如祈禳之說,西北坤維按堵可也。今五六十州,安全者不能十數,敗降者相繼,福何在邪?武帝祠太一於長安,至晚年以虛耗受禍,而後悔方士之繆。雖其悔之弗早,猶愈於終不知悔者也。
dà fán rén zhǔ bù néng wú guò, tuō yǒu guò yán guò xíng, zǎi zhí shì cóng dāng yán zhī, gěi shě tái jiàn dāng yán zhī, jìn shēn shì dài fū dāng yán zhī, jiē suǒ yǐ nà jūn yú dāng dào zhě yě. jīn bì xià wèi wèi bù zhī dào, wèi wèi bù shòu rén yán, zǎi zhí yǐ xià xī chǒng ér bù yán, yǔ fū yán zhī ér bù lì, jiē fēi suǒ yǐ ài bì xià yě. qí xīn qǐ yǐ cǐ wèi dāng ér bù bì yán zāi? zhí yǐ bì xià wèi bù zú yǐ wàng yáo shùn yǔ tāng wén wǔ zhī zhǔ, ér yǐ hàn wǔ míng huáng dài bì xià yě.
大凡人主不能無過,脫有過言過行,宰執、侍從當言之,給舍、台諫當言之,縉紳士大夫當言之,皆所以納君於當道者也。今陛下未為不知道,未為不受人言,宰執以下希寵而不言,與夫言之而不力,皆非所以愛陛下也。其心豈以此為當而不必言哉?直以陛下為不足以望堯、舜、禹、湯、文、武之主,而以漢武、明皇待陛下也。
yǐ cái shǔ zhāo qìng jūn jié dù zhǎng shū jì, yóu xué guān shì guǎn zhí. xián chún sān nián, bài jiān chá yù shǐ, lùn nèi jiàng ēn zé yuē:
以材署昭慶軍節度掌書記,由學官試館職。咸淳三年,拜監察御史,論內降恩澤曰:
zhì tiān xià zhī yào, mò xiān yú jǐn mìng lìng, jǐn mìng lìng zhī yào, mò xiān yú zhì nèi pī. mìng lìng, dì wáng zhī shū jī, bì jīng zhōng shū cān shì, mén xià fēng bó, rán hòu fù shàng shū shěng shī xíng, fán bù yóu sān xǐng shī xíng zhě, míng yuē" xié fēng mò chì", bù zú xiào yě. chén dǔ bì xià zì jiāo sì qìng chéng yǐ lái, ēn shù chóu móu, zhǐ huī fán shù, jīn rì nèi pī, míng rì nèi pī, dǐ bào zhī jiān, yǐ nèi pī xíng zhě jū qí bàn, qiè wèi bì xià xī zhī.
治天下之要,莫先于謹命令,謹命令之要,莫先於窒內批。命令,帝王之樞機,必經中書參試,門下封駁,然後付尚書省施行,凡不由三省施行者,名曰"斜封墨敕",不足效也。臣睹陛下自郊祀慶成以來,恩數綢繆,指揮煩數,今日內批,明日內批,邸報之間,以內批行者居其半,竊為陛下惜之。
chū nà zhèn mìng zài yú shū, chū nà wáng mìng yǒng yú shī, bù zhuān yán chū ér bì yán nà zhě, gài yǐ mìng lìng xì cháo tíng zhī dà, bù néng jiē zhōng hū lǐ, yú shì yǒu chū ér fù yǒu nà yān. zǔ zōng shí, jìn zhōng chù fēn jūn guó shì fù wài zhě wèi zhī nèi pī, rú qǔ tài yuán xià jiāng nán, hán qí xiù yǐ jìn chéng, yīng zōng sǒng rán bì zuò, cǐ qǐ fēi jǐn nèi pī zhī yuán zāi? chén rì yè niàn cǐ, yǐ wèi guān jué bì xià zhī guān jué, sān xǐng bì xià zhī sān xǐng, suǒ wèi tóng fèng shèng zhǐ, zé shì sān xǐng zhī chū mìng, jí chū bì xià zhī mìng yě, qǐ bì nèi pī ér hòu wèi ēn? yuán qíng qǐ shì, yǐ yì zhì yù, mǒu shì dāng xíng, mǒu shì dāng xī, jù yǒu tiáo guàn, hé bù zì sān xǐng xíng zhī, qí yǒu wèi mù yú gōng lùn zhě, xǔ lìng zhí zòu, gù bù wěi yú.
出納朕命載於《書》,出納王命詠於《詩》,不專言出而必言納者,蓋以命令系朝廷之大,不能皆中乎理,於是有出而復有納焉。祖宗時,禁中處分軍國事付外者謂之內批,如取太原、下江南,韓琦袖以進呈,英宗悚然避坐,此豈非謹內批之原哉?臣日夜念此,以為官爵陛下之官爵,三省陛下之三省,所謂同奉聖旨,則是三省之出命,即出陛下之命也,豈必內批而後為恩?緣情起事,以義制欲,某事當行,某事當息,具有條貫,何不自三省行之,其有未穆於公論者,許令執奏,顧不韙歟。
yuán yòu jiān, sān xǐng yán lǐ yòng hé děng gǎi guān yí zhèn ēn lì, jīn gāo shì zhū shì, jiē jǔ gù shì, huáng tài hòu yuē:" wài jiā ēn zé, fāng yù chú sǔn, yòu kě zēng zhǎng hū?" zhì píng chū, yù jiā cáo yì shǐ xiāng, huáng tài hòu zài sān bù xǔ yòu yǒu shèng zhǐ, lìng huáng hòu běn jiā fēn xī qīn de gǔ ròu wén zòu, yì yǔ tuī ēn, sī mǎ guāng lì jiàn, yǐ wèi huáng tài hòu jì sǔn yì wài qīn, zé hòu zú yì kǒng wèi yí bāo jìn. nǎi jīn qián zhī ēn shù wèi jìng, hòu zhī ēn shù yǐ chéng. zǎi zhí jù yǒu suǒ zhuān ér bù gǎn zòu, gěi shě tái jiàn jù yǒu suǒ wǔ ér bù gǎn yán, gèng rú cǐ zhě shù nián, jiāng hé yǐ wèi guó? gù zhèng shì yóu zhōng shū zé zhì, bù yóu zhōng shū zé luàn, tiān xià shì dāng yǔ tiān xià gòng zhī, fēi rén zhǔ suǒ kě dé sī yě.
元祐間,三省言李用和等改官移鎮恩例,今高氏、朱氏,皆舉故事,皇太后曰:"外家恩澤,方欲除損,又可增長乎?"治平初,欲加曹佾使相,皇太后再三不許;又有聖旨,令皇后本家分析親的骨肉聞奏,亦與推恩,司馬光力諫,以為皇太后既損抑外親,則後族亦恐未宜褒進。乃今前之恩數未竟,後之恩數已乘。宰執懼有所專而不敢奏,給舍、台諫懼有所忤而不敢言,更如此者數年,將何以為國?故政事由中書則治,不由中書則亂,天下事當與天下共之,非人主所可得私也。
sì nián, gǎi zhèng zì, yán:" zhèng xué bù míng zé yì lǐ rì wēi, yì duān bù xī zé gǔ huò zhuǎn chì. chén fēi bù zhī fàn yán nì ěr, chén zǐ suǒ nán, shí yǐ jūn dé shì dào, zhòng yǒu guān xì, bù róng bù kěn cè kāi chén. shū shàng yú rì, wèi méng fù wài. mèng kē yǒu yún:' yǒu yán zé zhě, bù dé qí yán zé qù'. chén tiǎn zhí jiàn shěng, yì dāng jǐn yán, jīn jì bù dé qí yán, ruò gèng tān mù ēn róng, bù sī yǐn qù, bù wéi yǒu fù cháo tíng shè guān zhī yì, qí yú mèng kē míng xùn, shí yì yǒu qiàn."
四年,改正字,言:"正學不明則義理日微,異端不息則鼓惑轉熾。臣非不知犯顏逆耳,臣子所難,實以君德世道,重有關係,不容不懇惻開陳。疏上逾日,未蒙付外。孟軻有云:'有言責者,不得其言則去'。臣忝職諫省,義當盡言,今既不得其言,若更貪慕恩榮,不思引去,不惟有負朝廷設官之意,其於孟軻明訓,實亦有慊。"
huì dīng fù yōu qù wèi, fú chú, shòu jí yīng diàn xiū zhuàn, yán hǎi zhì zhì zhī qìng yuán fǔ shì. jiàn jì mín zhuāng, yǐ jì shì mín zhī jí, zī gòng shì chūn guān zhī fèi, bèi jùn xiáng qí lǎo huǎn jí zhī xū. yòu qǐng jiàn cí hú shū yuàn. bā nián, zhào hái, bài xíng bù shì láng. jiǔ nián, gǎi cháo fèng láng, shì lì bù shàng shū, jiān gōng bù shàng shū, jiān zhōng shū shè rén, jiān xiū yù dié, jiān shì dú. shàng shū qǐng gěi wáng shí péng cí táng tián tǔ. shí nián, dīng mǔ yōu. míng nián, jiāng shàng kuì shī, chéng xiàng chén yí zhōng qǐ fù fú wèi duān míng diàn xué shì, bù qǐ, jí jiǎ shì dào, hán zhèn sǐ, yí zhōng móu yōng èr wáng yóu wēn zhōu rù hǎi, yǐ bīng nì fú gòng zhèng, jiāng xùn xiàng wèi, yú shì fú tuō zōng sì yú mǔ dì chéng bó, suì qǐ, jí luó fú, yǐ jí zú.
會丁父憂去位,服除,授集英殿修撰,沿海制置、知慶元府事。建濟民莊,以濟士民之急,資貢士春官之費,備郡庠耆老緩急之需。又請建慈湖書院。八年,召還,拜刑部侍郎。九年,改朝奉郎,試吏部尚書,兼工部尚書,兼中書舍人,兼修玉牒,兼侍讀。上疏請給王十朋祠堂田土。十年,丁母憂。明年,江上潰師,丞相陳宜中起復黻為端明殿學士,不起,及賈似道,韓震死,宜中謀擁二王由溫州入海,以兵逆黻共政,將遜相位,於是黻托宗祀於母弟成伯,遂起,及羅浮,以疾卒。
chū, chén yí zhōng mèng rén gào zhī yuē:" jīn nián tiān zāi liú xíng, rén sǐ qiě bàn, fú dà huáng zhě shēng." jì ér yì lì dà zuò, fú zhě guǒ dé bù sǐ, jí fú bìng, yí zhōng lìng fú zhī, zhōng mò néng jiù. qí pèi lín shì jǔ jiā dǎo hǎi. wèi jǐ, hǎi shàng shì yì wǎ jiě yǐ. fú yǒu méng chuān jí shí juǎn xíng yú shì.
初,陳宜中夢人告之曰:"今年天災流行,人死且半,服大黃者生。"繼而疫癘大作,服者果得不死,及黻病,宜中令服之,終莫能救。其配林氏舉家蹈海。未幾,海上事亦瓦解矣。黻有《蒙川集》十卷行於世。
wáng jū ān, zì zī dào, huáng yán rén. shǐ míng jū jìng, zì jiǎn qīng, bì tiāo miào xián yì zhī. shǐ néng yán, dú xiào jīng, yǒu cóng páng zhǐ yuē:" xiǎo cǐ hū?" jí dá yuē:" fū zǐ jiào rén xiào ěr." liú xiào wěi qī yuè bā rì guò qí jiā shú, jiàn jū ān yì fán ér, shǐ fù bā xī shī, yuán bǐ chéng zhī, yǒu sī zhì. xiào wěi jīng fǔ qí bèi yuē:" zi yì rì míng wèi bì guò wǒ." rù tài xué, chún xī shí sì nián jǔ jìn shì, shòu huī zhōu tuī guān, lián zāo nèi wài jiān, bǐng guó zhě yǐ jū ān shí nián bù diào, jiāng jìng shòu zhí shì guān, jū ān zì qǐng shì mín shì, nǎi shòu jiāng dōng tí xíng sī gàn guān. shǐ zhě wáng hòu zhī lì fēng qì, rén mò gǎn yīng, jū ān yù shì yǒu bù kě, píng miàn lì zhēng bù shǎo qū.
王居安,字資道,黃岩人。始名居敬,字簡卿,避祧廟嫌易之。始能言,讀《孝經》,有從旁指曰:"曉此乎?"即答曰:"夫子教人孝耳。"劉孝韙七月八日過其家塾,見居安異凡兒,使賦八夕詩,援筆成之,有思致。孝韙驚拊其背曰:"子異日名位必過我。"入太學,淳熙十四年舉進士,授徽州推官,連遭內外艱,柄國者以居安十年不調,將徑授職事官,居安自請試民事,乃授江東提刑司干官。使者王厚之厲鋒氣,人莫敢嬰,居安遇事有不可,平面力爭不少屈。
rù wèi guó zi zhèng tài xué bó shì. rù duì, shǒu yán:" rén zhǔ dāng yǐ zhī rén ān mín wèi yào, rén wèi yì zhī, bì zé zǎi fǔ shì cóng zhī xián, shǐ yǐn qí lèi mín wèi yì ān, bì qiú kǎi tì xún liáng zhī lì, yǐ bù qí zé." cì yán:" huǒ zhèng bù xiū, zuì zài jīng yǐn, jūn lǜ bù míng, zuì zài diàn bù liǎng sī, zuì jūn yì fá gù bù kě, ān yǒu báo fá yī bù shuài ér èr rén zhì fú wèn hū?" qiān xiào shū láng. jū ān qǐ zhào shì, yán:" zǔ zōng shí wéi jìn shì dì yī bù shì, sū shì yǐ gāo kē fù zhòng míng, yīng zōng yù shòu guǎn zhí, hán qí yóu zhí bù cóng." zhí zhèng wèi jū ān yuē:" cháo tíng yú jié dù shàng bù jiào, kuàng guǎn zhí hū?" jū ān yīn yán:" jié yuè zhī zhòng, wén fēi wèi jí, wǔ fēi xūn gāo, hú kě wàng dé. chéng xiàng yán bù jiào, guò yǐ." shí sū shī dàn mìng qiě xià, gù jū ān yán jí zhī. gǎi sī nóng chéng. yù shǐ yíng yì lùn hé, zhǔ guǎn xiān dōu guān.
入為國子正、太學博士。入對,首言:"人主當以知人安民為要,人未易知,必擇宰輔侍從之賢,使引其類;民未易安,必求愷悌循良之吏,以布其澤。"次言:"火政不修,罪在京尹,軍律不明,罪在殿、步兩司,罪鈞異罰固不可,安有薄罰一步帥而二人置弗問乎?"遷校書郎。居安乞召試,言:"祖宗時惟進士第一不試,蘇軾以高科負重名,英宗欲授館職,韓琦猶執不從。"執政謂居安曰:"朝廷於節度尚不較,況館職乎?"居安因言:"節鉞之重,文非位極,武非勛高,胡可妄得。丞相言不較,過矣。"時蘇師旦命且下,故居安言及之。改司農丞。御史迎意論劾,主管仙都觀。
yú nián, qǐ zhī xìng huà jūn. jì zhì, tiáo zòu biàn mín shì, qǐ xíng jīng jiè. qiě yán:" fān bó duō de xiāng xī xiàng cuì, chóng chǐ sú, xiè tóng qiǎng, yǒu sǔn wú yì, yí è jué jìn zhǐ." jiē yào wù yě. tōng shāng jiǎ yǐ sǔn mǐ jià, zhū jù dào yǐ qù mín hài. zhào wèi mì shū chéng. zhuǎn duì, yán:" zhì xuān sī, bù wén jìn qǔ zhī liáng guī qiǎn xiǎo shǐ, jì wú què xǔ zhī shí bào. dàn dāng yán chì shǒu bèi, yì bīng jù xiǎn yǐ dài zhī, cǐ miào suàn zhī shàng yě." lǐ bì cháng yǔ rén yuē:" bǐ nián lùn jiāng shì wú ruò wáng mì chéng zhī míng bái zhě."
逾年,起知興化軍。既至,條奏便民事,乞行經界。且言:"蕃舶多得香犀象翠,崇侈俗,泄銅鏹,有損無益,宜遏絕禁止。"皆要務也。通商賈以損米價,誅劇盜以去民害。召為秘書丞。轉對,言:"置宣司,不聞進取之良規;遣小使,寂無確許之實報。但當嚴飭守備,益兵據險以待之,此廟算之上也。"李壁嘗語人曰:"比年論疆事無若王秘丞之明白者。"
qiān zhù zuò láng jiān guó shǐ shí lù yuàn jiǎn tǎo biān xiū guān, jiān quán kǎo gōng láng guān. zhū hán tuō zhòu, jū ān shí zàn qí jué. yì rì, zhuó yòu sī jiàn. shǒu lùn:
遷著作郎兼國史實錄院檢討編修官,兼權考功郎官。誅韓侂胄,居安實贊其決。翼日,擢右司諫。首論:
tuō zhòu yǐ yù wén nèi chán zhī gōng, qiè qǔ dà quán, tóng nú làn shòu yǐ jié yuè, bì qiè cuàn jí yú guān tíng. chuàng zào tíng guǎn, zhèn jīng tài miào zhī shān yàn lè yǔ xiào, chè wén shén yù zhī suǒ, hū màn zōng miào, zuì yí wàn sǐ. tuō yǐ dà chén zhī jiàn, jǐn qǔ jūn guó zhī quán. tái jiàn shì cóng, wéi yì shì yòng, bù xù gōng yì qīn dǎng yīn yà, liè qǔ měi guān, bù wèn liú pǐn míng qì tiě làn, dòng wéi chéng fǎ. qiè nòng wēi bǐng, wàng kāi biān xì. zì bīng duān yī qǐ, nán běi shēng líng, zhuàng zhě sǐ fēng rèn, ruò zhě tián gōu hè. jīng xiāng liǎng huái zhī dì, bào shī yíng yě, hào kū zhèn tiān. jūn xū bǎi fèi, kē rǎo zhōu xiàn, hǎi nèi sāo rán. jī qí zuì zhuàng, rén yuàn shén nù, zhòng qíng xiōng xiōng, wù yì fèi téng, ér tuō zhòu qián zhì zhōng wài, wǎng shǐ bì xià wén zhī, huàn guān gōng qiè, jiē qí sī rén, mò kěn wèi bì xià yán zhě. xī shǔ wú shì, shì zhǎng zhòng bīng, qǐng yuán wú tǐng zhī sǐ, cháo tíng qǔ qí bīng bǐng, gǎi bì tā jiāng, qí cè zhì shàn. tuō zhòu yǔ xī jié wèi sǐ dǎng, jiǎ zhī jié yuè, fù shòu yǐ quán shǔ bīng quán. xī zhī pàn nì, zuì jiāng shuí guī? shǐ xī bù sǐ, tuō zhòu wèi kě zhī yě.
侂胄以預聞內禪之功,竊取大權,童奴濫授以節鉞,嬖妾竄籍於官庭。創造亭館,震驚太廟之山;燕樂語笑,徹聞神御之所,忽慢宗廟,罪宜萬死。托以大臣之薦,盡取軍國之權。台諫、侍從,惟意是用,不恤公議;親黨姻婭,躐取美官,不問流品;名器僣濫,動違成法。竊弄威柄,妄開邊隙。自兵端一啟,南北生靈,壯者死鋒刃,弱者填溝壑。荊襄、兩淮之地,暴屍盈野,號哭震天。軍需百費,科擾州縣,海內騷然。跡其罪狀,人怨神怒,眾情洶洶,物議沸騰,而侂胄箝制中外,罔使陛下聞知,宦官宮妾,皆其私人,莫肯為陛下言者。西蜀吳氏,世掌重兵,頃緣吳挺之死,朝廷取其兵柄,改畀它將,其策至善。侂胄與曦結為死黨,假之節鉞,復授以全蜀兵權。曦之叛逆,罪將誰歸?使曦不死,侂胄未可知也。
tuō zhòu shù nián zhī jiān, wèi jí sān gōng, liè jué wèi wáng, wài zé zhuān zhì dōng xī èr fǔ zhī quán, nèi zé kuī cì gōng jìn zhī yán, jiān xīn nì jié, jù yǒu xiǎn zhuàng. zòng shǐ tuō zhòu shēn gāo fǔ yuè, yóu yǒu yú zuì, kuàng bīng xìn wèi jiě, cháo tíng tǎng bù míng zhèng diǎn xíng, hé yǐ zhāo guó fǎ, hé yǐ shì dí rén, hé yǐ xiè tiān xià? jīn chéng qǔ tuō zhòu sì zhū shì cháo, shì lù yī rén ér qiān wàn rén huò ān qí shēng yě. tuō zhòu jì yǒu fēi cháng zhī zuì, dāng fú fēi cháng zhī zhū, jù kě yǐ cháng diǎn lùn zāi?
侂胄數年之間,位極三公,列爵為王,外則專制東西二府之權,內則窺伺宮禁之嚴,奸心逆節,具有顯狀。縱使侂胄身膏斧鉞,猶有餘罪,況兵釁未解,朝廷儻不明正典刑,何以昭國法,何以示敵人,何以謝天下?今誠取侂胄肆諸市朝,是戮一人而千萬人獲安其生也。侂胄既有非常之罪,當伏非常之誅,詎可以常典論哉?
yòu chéng xiàng chén zì qiáng sù xíng wū zhuó, lǎo yì tān bǐ, tú yǐ pín jiàn sī jiāo, zì yī xiàn chéng chāo qiān, jìng zhì zǎi fǔ, jiān xiān fù lì, dú luàn guó jīng. jiào qí zuì è, yǔ tuō zhòu xiāng qù wú jǐ. qǐ zhuī zé yuǎn cuàn, yǐ wèi wèi chén bù zhōng péng xié wù guó zhě zhī jiè.
右丞相陳自強素行污濁,老益貪鄙,徒以貧賤私交,自一縣丞超遷,徑至宰輔,奸憸附麗,黷亂國經。較其罪惡,與侂胄相去無幾。乞追責遠竄,以為為臣不忠、朋邪誤國者之戒。
yòu hé xī wài yīn guō ní guō zhuàn, cuàn lǐng biǎo, tiān xià kuài zhī.
又劾曦外姻郭倪、郭僎,竄嶺表,天下快之。
jì jiān shì jiǎng. fāng tuō zhòu yòng shì, qián tiān xià zhī kǒu, shǐ bù dé yì jǐ, tài fǔ sì chéng lǚ zǔ jiǎn yǐ zhé sǐ, bù yī lǚ zǔ tài shàng shū zhí yán, zhōng yǐ wēi fǎ, liú zhī yuǎn jùn. jū ān zòu qǐng míng qí yuān, yǐ shēn zhōng gěng zhī qì. yòu shū yán:" gǔ jīn zhī zhì běn luàn jiē, gèng wèi yǐ fú. yǐ zhì yì luàn zé fǎn zhǎng ér kě zhì, yǐ luàn zhì luàn zé luàn qù ér fù shēng. rén zhǔ gōng tīng zé zhì, piān xìn zé luàn zhèng shì guī wài cháo zé zhì, guī nèi tíng zé luàn wèn bǎi pì shì dài fū zé zhì, wèn zuǒ yòu jìn xí zé luàn dà chén gōng xīn wú dǎng zé zhì, zhí dǎng xíng sī zé luàn dà chén zhèng xiǎo chén lián zé zhì, dà chén wū xiǎo chén tān zé luàn. rú yòng rén shāo wù, shì yī tuō zhòu sǐ, yī tuō zhòu shēng yě."
繼兼侍講。方侂胄用事,箝天下之口,使不得議己,太府寺丞呂祖儉以謫死,布衣呂祖泰上書直言,中以危法,流之遠郡。居安奏請明其冤,以伸忠鯁之氣。又疏言:"古今之治本亂階,更為倚伏。以治易亂則反掌而可治,以亂治亂則亂去而復生。人主公聽則治,偏信則亂;政事歸外朝則治,歸內廷則亂;問百辟士大夫則治,問左右近習則亂;大臣公心無黨則治,植黨行私則亂;大臣正、小臣廉則治,大臣污、小臣貪則亂。如用人稍誤,是一侂胄死,一侂胄生也。"
zhào yàn yú yǔ lóu yào lín dà zhōng zhāng xiè bìng zhào, jū ān yán:" yào yǔ dà zhōng yòng, zōng miào shè jì zhī líng, tiān xià cāng shēng zhī fú, yàn yú bù kě yǔ zhī tóng rì ér yǔ. yàn yú shǐ yǐ zhào rǔ yú bù yǔ tóng liè zhèng dì, suì qǐ tuō zhòu zhuān zhèng zhī móu, rǔ yú zhī chì sǐ, yàn yú zhī lì jū duō, ér yàn yú zhě, rǔ yú zhī zuì rén yě. bì xià nǎi shǐ yǔ èr rén zhě tóng shēng, bù jǐ yú xūn yóu tóng qì xié zhèng bìng yòng hū? fēi suǒ yǐ shì qū xiàng yú tiān xià yě." shū yǐ jù, yǒu wēi wén zhě, chú mù yè xià, qiān qǐ jū láng jiān chóng zhèng diàn shuō shū. yú shì wèi jiàn guān cái shí yǒu bā rì. jì gōng zhí, jí zhí qián zòu yuē:" bì xià tè qiān chén zhù xià shǐ zhě, qǐ fēi yù shǐ chén bù dé yán yé? èr shǐ dé zhí qián zòu shì, zǔ zōng fǎ yě." suì jí lùn zhī, yòu yán:" chén wèi bì xià ěr mù guān, jiàn zhǐ wèi gān, nǎi yǐ wù quán yào xǐ tā zhí, bù dé qí yán zé qù, chén bù fù liú yǐ." dì wèi gǎi róng. yù shǐ zhōng chéng léi xiào yǒu lùn qí yuè zhí, duó yī guān, bà. tài xué zhū shēng yǒu jǔ fān qǐ liú zhě. sì míng yáng jiǎn xiè hòu shān yīn dào zhōng, wèi" cǐ jǔ wú dào zēng zhòng". jiāng líng xiàng ān shì zhì shū yuē:" zuǒ shǐ, rén zhōng lóng yě."
趙彥逾與樓鑰、林大中、章燮並召,居安言:"鑰與大中用,宗廟社稷之靈,天下蒼生之福,彥逾不可與之同日而語。彥逾始以趙汝愚不與同列政地,遂啟侂胄專政之謀,汝愚之斥死,彥逾之力居多,而彥逾者,汝愚之罪人也。陛下乃使與二人者同升,不幾於薰蕕同器、邪正並用乎?非所以示趨向於天下也。"疏已具,有微聞者,除目夜下,遷起居郎兼崇政殿說書。於是為諫官才十有八日。既供職,即直前奏曰:"陛下特遷臣柱下史者,豈非欲使臣不得言耶?二史得直前奏事,祖宗法也。"遂極論之,又言:"臣為陛下耳目官,諫紙未乾,乃以迕權要徙他職,不得其言則去,臣不復留矣。"帝為改容。御史中丞雷孝友論其越職,奪一官,罷。太學諸生有舉幡乞留者。四明楊簡邂逅山陰道中,謂"此舉吾道增重"。江陵項安世致書曰:"左史,人中龍也。"
yú nián, fù guān, zhī tài píng zhōu. dāng biān jù fǔ dìng, suì jiǎn, tài qù jūn qún jù kòu rǎng, jū ān wēi huì liú xíng, yàn rán ruò wú shì shí. jiāng fù liú yòu wèi yuàn jiā yì què gào mì, zhì yù jīn líng, jū ān yǐ shū dǐ dāng lù biàn qí yuān, huò wèi" yòu zì wū fú, dé wú xián yú dǎng nì hū?" jū ān yuē:" jùn yǒu wú gū sǐ, xī yǐ shǒu wèi?" shì guǒ bái. yǐ zhí lóng tú gé tí diǎn zhè xī xíng yù. gé yì zhě, yòng qī shǔ ēn bǔ guān, háo yú zī, cháng hàn fù zhī bì, jì qù ér wū yǐ dào, zhū lián yǔ sǐ zhě shù rén, yì nǎi wèi cháng yī zào tíng. jū ān yī yuè dé shí, lì bǔ xì lùn zuì, xiè sòng tā zhōu. rù duì, dì yuē:" qīng yǒu yòng zhī cái yě." quán gōng bù shì lǎng, yǐ jí yīng diàn xiū zhuàn zhī lóng xìng fǔ.
逾年,復官,知太平州。當邊遽甫定,歲儉,汰去軍群聚寇攘,居安威惠流行,晏然若無事時。將副劉佑為怨家詣闕告密,置獄金陵,居安以書抵當路辯其冤,或謂"佑自誣服,得無嫌於黨逆乎?"居安曰:"郡有無辜死,奚以守為?"事果白。以直龍圖閣提點浙西刑獄。葛懌者,用戚屬恩補官,豪於貲,嘗憾父之嬖,既去而誣以盜,株連瘐死者數人,懌乃未嘗一造庭。居安一閱得實,立捕系論罪,械送他州。入對,帝曰:"卿有用之才也。"權工部侍朗,以集英殿修撰知隆興府。
chū, dào qǐ chēn hēi fēng dòng, luó shì chuán wèi zhī chàng, shì zhāng shén. hú nán suǒ zài fā bīng è yào chōng, yì dīng biǎo lǐ yīng yuán, zéi fá shí, shǎo xiè, zhǔ bīng zhě shāo jiān chí zhī, zé jiù qín yǐ. huì jiāng xī shuài yù yǐ mǎi jiàng wèi gōng, qiǎn rén jiān dào shuō zéi, kuì yán yǔ liáng, zéi xǐ, móu yì chěng. shuài yǐ bìng zú, jì zhě dǎo qí bì. zéi yīn zhì xiè, wài sòng kuǎn, shēn shòu guān dòng zhōng, bù zhì gōng fǔ. yì dīng jiē huì yuē:" zuò zéi zhě dé guān, wǒ bèi juān qū huài chǎn yè, hé suǒ de!" yú shì wǔ hé liù jù, gè yǐ dòng míng qí xiāng, lǐ yuán lì chén yán zuǒ zhī tú, bìng qǐ wèi zéi yǐ. fàng bīng sì jié, xiān yǒng xīn, piē lóng quán, jiāng xī liè chéng jiē zhèn. cháo tíng diào jiāng è zhī bīng tún héng gàn, ér tā bīng zhù lóng quán zhě mìng jí shǒu jié zhì yān. jí shǒu lǜ shī wǎng, jǐ wèi zéi kùn, chí bīng lái yuán shī lì. cháo tíng yōu zhī, suì yǐ jū ān wèi shuài.
初,盜起郴黑風峒,羅世傳為之倡,勢張甚。湖南所在發兵扼要衝,義丁表里應援,賊乏食,少懈,主兵者稍堅持之,則就禽矣。會江西帥欲以買降為功,遣人間道說賊,饋鹽與糧,賊喜,謀益逞。帥以病卒,繼者蹈其敝。賊陰治械,外送款,身受官峒中,不至公府。義丁皆恚曰:"作賊者得官,我輩捐軀壞產業,何所得!"於是五合六聚,各以峒名其鄉,李元勵、陳延佐之徒,並起為賊矣。放兵四劫,掀永新,撇龍泉,江西列城皆震。朝廷調江、鄂之兵屯衡、贛,而他兵駐龍泉者命吉守節制焉。吉守率師往,幾為賊困,池兵來援失利。朝廷憂之,遂以居安為帥。
jū ān yǐ shū xiǎo dōu tǒng zhì xǔ jùn yuē:" zéi shèng zé mín jiē wèi zéi, guān jūn shèng zé zéi jiē wèi mín, shì zhī xī zhāng, jué yú cǐ jǔ. jiāng jūn sù yǐ yǒng míng, cuò yú shān zéi kě hū?" jùn dé shū huáng kǒng, bù gǎn yǐ tā shuài shì jū ān, jū ān dū zhàn yú huáng shān, shèng zhī, zéi shǐ jù, zǒu sháo zhōu, wèi cuī fēng jūn suǒ bài, shì rì cù. jí shǒu qián yǐ zhàn bù lì, yòng zhāo xiáng zhī cè, qiǎn lì chí shòu xiáng tú lái, shū zéi xián" jiāng hú liǎng lù dà dū tǒng." jū ān xiào yuē:" zéi wán wǔ rú cǐ, yóu wèi guó yǒu rén hū?" bái zhū cháo, jí shǒu yǐ cí qù. suì mìng jū ān jié zhì jiāng chí dà jūn, zhù lú líng dū bǔ, lǐng jùn shì. zhào tǔ háo wèn pián yí, jiē yán zéi shì xiǎn zhì jiàng rú yuán náo, ruò chāo wú liáng, wú shì wēi yǐ. jū ān yuē:" wú zì yǒu yǐ pò zéi." huì yuán lì zhí liàn mù qiáo zéi shǒu lǐ cái quán zhì, jū ān hòu dài cái quán ér shǎng yuán lì, zhòng jiē gǎn. luó shì chuán guǒ yí yuán lì zhī èr yǐ, suì jiāo è. yuán lì lǜ zhòng gōng shì chuán, jū ān yǔ jùn yuē:" liǎng hǔ dòu yú xué, wú kě chéng biàn zhuāng zi zhī gōng." shì chuán sǒu liàn mù qiáo zéi dǎng xí yuán lì, fú qí nú, qín yuán lì yǐ xiàn. shí qīng cǎo dòng zéi yì jiù qín, bìng zhé yú jí zhī nán mén. yuán lì jì zhū, shì chuán yǐ gōng fù shì yì jiāo jiǎn, míng xiào shùn ér shí zì bǎo. jùn qǐng bān shī, jū ān bù xǔ, bǐ yīn zéi bǎo bì gù shǒu. jū wáng hé, shì chuán guǒ yǔ xiōng shì lù jù pàn. jū ān zòu qǐ cháo tíng wú yōu, jīn luò qí jiǎo jù, kě yī zhàn qín yě. nǎi mì wèi fāng lüè, qiǎn guān mín bīng hé wéi zhī, shì chuán zì jīng sǐ, zhǎn qí shǒu yǐ xùn, qún dào cì dì píng. jū ān zhī zài jūn zhōng yě, shǎng hòu fá míng, jiāng lì jǐn lì, shǐ zhōng yòng yǐ zéi jī zéi zhī cè, gù bīng mín wú shāng zhě. jiāng xī rén cí ér zhù zhī, kè shí jì gōng. xǐ zhèn xiāng yáng, yǐ yán zhě bà, xián jū shí yǒu yī nián.
居安以書曉都統制許俊曰:"賊勝則民皆為賊,官軍勝則賊皆為民,勢之翕張,決於此舉。將軍素以勇名,挫於山賊可乎?"俊得書皇恐,不敢以他帥事居安,居安督戰於黃山,勝之,賊始懼,走韶州,為摧鋒軍所敗,勢日蹙。吉守前以戰不利,用招降之策,遣吏持受降圖來,書賊銜"江湖兩路大都統。"居安笑曰:"賊玩侮如此,猶為國有人乎?"白諸朝,吉守以祠去。遂命居安節制江、池大軍,駐廬陵督捕,領郡事。召土豪問便宜,皆言賊恃險陟降如猿猱,若鈔吾糧,吾事危矣。居安曰:"吾自有以破賊。"會元勵執練木橋賊首李才全至,居安厚待才全而賞元勵,眾皆感。羅世傳果疑元勵之貳已,遂交惡。元勵率眾攻世傳,居安語俊曰:"兩虎鬥於穴,吾可成卞莊子之功。"世傳嗾練木橋賊黨襲元勵,俘其孥,禽元勵以獻。時青草峒賊亦就禽,並磔于吉之南門。元勵既誅,世傳以功負恃益驕蹇,名效順而實自保。俊請班師,居安不許,俾因賊堡壁固守。居亡何,世傳果與兄世祿俱叛。居安奏乞朝廷毋憂,今落其角距,可一戰禽也。乃密為方略,遣官民兵合圍之,世傳自經死,斬其首以徇,群盜次第平。居安之在軍中也,賞厚罰明,將吏盡力,始終用以賊擊賊之策,故兵民無傷者。江西人祠而祝之,刻石紀功。徙鎮襄陽,以言者罷,閒居十有一年。
jiā dìng shí wǔ nián yǔ wèi le wēng tóng zhào, qiān gōng bù shì láng. shí fāng shòu bǎo, zhōng cháo jiē dòng sè xiàng hè. rù duì, shǒu yán:" rén zhǔ wèi wú nán ér bù wèi duō nán, yú dì bǎo yù zhī guī, hé sī dāng shí zhī suǒ yǐ shī." yán jí qiē zhì. fǔ liǎng yuè, yǐ jí yīng diàn xiū zhuàn tí jǔ yù lóng gōng. wèi jǐ, yǐ bǎo mó gé dài zhì zhī wēn zhōu, jùn zhèng dà jǔ.
嘉定十五年與魏了翁同召,遷工部侍郎。時方受寶,中朝皆動色相賀。入對,首言:"人主畏無難而不畏多難,輿地寶玉之歸,盍思當時之所以失。"言極切至。甫兩月,以集英殿修撰提舉玉隆宮。未幾,以寶謨閣待制知溫州,郡政大舉。
lǐ zōng jí wèi, yǐ fū wén gé dài zhì zhī fú zhōu, shēng lóng tú gé zhí xué shì, zhuǎn dà zhōng dài fū, tí jǔ chóng fú gōng. jiāng xíng, yán kòu qǐ níng huà, jū ān yǐ shū yù tīng shǒu yuē:" tǔ jí mín pín, yè yú yán kě jǐn jìn yé? qiě bǐ zhí sān shǒu è yǐ zì shú, yí zhì cǐ sān rén, tā kě wù zhì." bù shǐ zhě qiǎn zuǒ yì jūn jiāng dèng qǐ tí bīng wǎng, qǐ tān yè mào xiǎn yǔ kòu jiǎo yǐ sǐ, jūn kuì, mín xiāng jīng táo qù. shì wén, mìng jū ān zhuān rèn zhāo bǔ. jū ān jì liú, mù jūn xiào liú huá qiū ruì zhě shòu yǐ jì huà, zhì tīng ér zéi yǐ zhì jùn yǐ, zhōu rén dà jù. zéi zhī shuài yǒu fǔ nà yì, jí yǐn tuì. huá ruì chū rù zéi zhōng, zhǐ qī yuē jiàng. yǒu yǐ yòu bān shè tīng shǒu zhě, jué qiáng hǎo dà yán, yǐ zhī bīng zì rèn, yù chū bù yì wèi jǐ gōng. zéi zhī qí móu, bài jiàng yuē, ér jiàn jiàn zhū jùn bìng jiāng xī xiào jù fēng qǐ yǐ. jū ān yì bù hé, tàn yuē:" wú kě fù qiú jiāo tóu làn é zhī gōng yé?" jí bài shū guī.
理宗即位,以敷文閣待制知福州,升龍圖閣直學士,轉大中大夫,提舉崇福宮。將行,鹽寇起寧化,居安以書諭汀守曰:"土瘠民貧,業於鹽可盡禁耶?且彼執三首惡以自贖,宜治此三人,他可勿治。"部使者遣左翼軍將鄧起提兵往,起貪夜冒險與寇角以死,軍潰,民相驚逃去。事聞,命居安專任招捕。居安既留,募軍校劉華、丘銳者授以計畫,至汀而賊已至郡矣,州人大懼。賊知帥有撫納意,即引退。華、銳出入賊中,指期約降。有以右班攝汀守者,倔強好大言,以知兵自任,欲出不意為己功。賊知其謀,敗降約,而建、劍諸郡並江西嘯聚蜂起矣。居安議不合,嘆曰:"吾可復求焦頭爛額之功耶?"即拜疏歸。
jū ān yǐ shū shēng, yú bīng shì bù xué ér néng, bì zhū dòng kòu ér jiàng tīng kòu, jiē fēi gǒu rán zhě. zú, lèi zèng shǎo bǎo. jū ān zhái xīn gōng míng, dài wù bù èr. yǒu fāng yán jí xíng shì.
居安以書生,於兵事不學而能,必誅峒寇而降汀寇,皆非苟然者。卒,累贈少保。居安宅心公明,待物不貳。有《方岩集》行世。
lùn yuē: lǐ zōng miǎn zài shù liáo, lùn shì píng zhí, jí rù xiàng, fù gōng qīng zhī chēng. yuán fǔ xué yǒu běn yuán, shàn dá qí yòng, chí jié suǒ guò, qí mín zhì jīn sī zhī. liú fú fēn bié xié zhèng, kǎn kǎn gǎn yán, yì nán néng zhě. wáng jū ān sǎo chú qún xié, yǐ kuāng wáng guó, qí zhì zhuàng zāi!
論曰:李宗勉在庶僚,論事平直,及入相,負公清之稱。袁甫學有本原,善達其用,持節所過,其民至今思之。劉黻分別邪正,侃侃敢言,亦難能者。王居安掃除群邪,以匡王國,其志壯哉!