wú qián chéng yuán fèng jiāng wàn lǐ wáng yuè zhāng jiàn chén yí zhōng wén tiān xiáng
吴潜 程元凤 江万里 王爚 章鉴 陈宜中 文天祥
wú qián, zì yì fū, xuān zhōu níng guó rén. mì gé xiū zhuàn róu shèng zhī jì zǐ. jiā dìng shí nián jìn shì dì yī, shòu chéng shì láng qiān zhèn dōng jūn jié dù pàn guān. gǎi qiān guǎng dé jūn pàn guān. dīng fù yōu, fú chú, shòu mì shū shěng zhèng zì, qiān jiào shū láng, tiān chà tōng pàn jiā xīng fǔ, quán fā qiǎn jiā xīng fǔ shì. zhuǎn cháo sàn láng shàng shū jīn bù yuán wài láng.
吴潜,字毅夫,宣州宁国人。秘阁修撰柔胜之季子。嘉定十年进士第一,授承事郎、签镇东军节度判官。改签广德军判官。丁父忧,服除,授秘书省正字,迁校书郎,添差通判嘉兴府,权发遣嘉兴府事。转朝散郎、尚书金部员外郎。
shào dìng sì nián, qiān shàng yòu láng guān. dū chéng dà huǒ, qián shàng shū lùn zhì zāi zhī yóu:" yuàn bì xià zhāi jiè xiū shěng, kǒng jù duì yuè, fēi yī è shí, bì shǐ guó rén xìn zhī, wú tú jiǎn shàn ér yǐ. shū sǔn shēng sè, bì shǐ tiān xià fú zhī, wú tú chè lè ér yǐ. yān guān zhī qiè nòng wēi fú zhě wù qīn, nǚ chǒng zhī gēn méng huò huàn zhě wù nì. yǐ àn shì wū lòu wèi zūn yán zhī qū, ér bì jìng bì jiè, yǐ héng wǔ hān gē wèi luàn wáng zhī zhái, ér bù yín bù yì. shǐ huáng tiān hòu tǔ zhī bì xià yǒu wèi zhī zhī xīn, shǐ sān jūn bǎi xìng zhī bì xià yǒu yōu zhī zhī xīn. rán hòu, míng zhào èr sān dà chén, hé zhōng jié lǜ, lì gǎi xián zhé, shōu zhào xián zhé, xuǎn yòng zhōng liáng. tān cán zhě píng, huí xié zhě chì, huái jiān dǎng zéi zhě zhū, jiǎ yuàn wù guó zhě chù. wú bìng jìn jūn zǐ xiǎo rén yǐ wéi bāo huāng, wú jiān róng xié shuō zhèng lùn yǐ wéi huáng jí, yǐ péi guó jiā yī xiàn zhī mài, yǐ jiù shēng mín yī dàn zhī mìng. shù jī tiān yì kě huí, tiān zāi kě xī, mǐ zāi wèi xiáng, yì luàn wèi zhì."
绍定四年,迁尚右郎官。都城大火,潜上疏论致灾之由:"愿陛下斋戒修省,恐惧对越,菲衣恶食,必使国人信之,毋徒减膳而已。疏损声色,必使天下孚之,毋徒彻乐而已。阉官之窃弄威福者勿亲,女宠之根萌祸患者勿昵。以暗室屋漏为尊严之区,而必敬必戒,以恒舞酣歌为乱亡之宅,而不淫不泆。使皇天后土知陛下有畏之之心,使三军百姓知陛下有忧之之心。然后,明诏二三大臣,和衷竭虑,力改弦辙,收召贤哲,选用忠良。贪残者屏,回邪者斥,怀奸党贼者诛,贾怨误国者黜。毋并进君子、小人以为包荒,毋兼容邪说、正论以为皇极,以培国家一线之脉,以救生民一旦之命。庶几天意可回,天灾可息,弭灾为祥,易乱为治。"
yòu yán:" zhòng dì yào qū, dāng yù chù rén cái yǐ bèi huàn. lùn dà shùn zhī lǐ, guàn tōng tiān rén, dāng yǐ cǐ wéi zhì zhì zhī běn." yòu yí shū chéng xiàng shǐ mí yuǎn lùn shì: yī yuē gé jūn xīn, èr yuē jié fèng gěi, sān yuē zhèn xù dōu mín, sì yuē yòng lǎo chéng lián jié zhī rén, wǔ yuē yòng liáng jiàng yǐ yù wài huàn, liù yuē gé lì bì yǐ xīn zhì dào. shòu zhí bǎo zhāng gé zhè dōng tí jǔ cháng píng, cí bù fù. gǎi lì bù yuán wài láng jiān guó shǐ biān xiū shí lù jiǎn tǎo, qiān tài fǔ shǎo qīng huái xī zǒng lǐng.
又言:"重地要区,当豫畜人才以备患。论大顺之理,贯通天人,当以此为致治之本。"又贻书丞相史弥远论事:一曰格君心,二曰节奉给,三曰振恤都民,四曰用老成廉洁之人,五曰用良将以御外患,六曰革吏弊以新治道。授直宝章阁、浙东提举常平,辞不赴。改吏部员外郎兼国史编修、实录检讨,迁太府少卿、淮西总领。
yòu gào zhí zhèng, lùn yòng bīng fù hé nán bù kě qīng yì, yǐ wéi:" jīn rén jì miè, yǔ běi wèi lín, fǎ dāng yǐ hé wèi xíng, yǐ shǒu wèi shí, yǐ zhàn wèi yīng. zì jīng xiāng shǒu nà kōng chéng, hé bīng gōng cài, bīng shì yī kāi, diào dù jìn guǎng, bǎi xìng láng bèi, sǐ zhě zhěn jiè, shǐ shēng líng gān nǎo tú dì, dé chéng bù guò jīng zhēn zhī qū, huò fú bù guò ài mèi zhī gǔ, ér wú zhī nèi dì tú dú rú cǐ, biān chén wù guó zhī zuì, bù dài yán yǐ. wén yǒu jìn huī fù zhī huà zhě, qí suàn kě wèi jùn jié, rán qǔ zhī ruò yì, shǒu zhī shí nán. zhēng xíng zhī jù, hé suǒ qǔ zī, mín qióng bù kān, jī ér wèi biàn, nèi jùn lǜ wèi dào zéi yǐ. jīn rì zhī shì, qǐ róng qīng yì." zì hòu, xīng shī rù luò, kuì bài shī wáng bù zī, qián zhī yán lǜ yàn. qiān tài fǔ qīng jiān quán yán jiāng zhì zhì zhī jiàn kāng fǔ jiāng dōng ān fǔ liú shǒu. shàng shū lùn bǎo shǔ zhī fāng, hù xiāng zhī cè, fáng jiāng zhī suàn, bèi hǎi zhī yí, jìn qǔ yǒu shèn nán zhě sān shì.
又告执政,论用兵复河南不可轻易,以为:"金人既灭,与北为邻,法当以和为形,以守为实,以战为应。自荆襄首纳空城,合兵攻蔡,兵事一开,调度浸广,百姓狼狈,死者枕藉,使生灵肝脑涂地,得城不过荆榛之区,获俘不过暧昧之骨,而吾之内地荼毒如此,边臣误国之罪,不待言矣。闻有进恢复之画者,其算可谓俊杰,然取之若易,守之实难。征行之具,何所取资,民穷不堪,激而为变,内郡率为盗贼矣。今日之事,岂容轻议。"自后,兴师入洛,溃败失亡不赀,潜之言率验。迁太府卿兼权沿江制置、知建康府、江东安抚留守。上疏论保蜀之方,护襄之策,防江之算,备海之宜,进取有甚难者三事。
duān píng yuán nián, zhào qiú zhí yán, qián suǒ chén jiǔ shì: yī yuē gù tiān mìng yǐ xīn lì guó zhī yì, èr yuē zhí guó běn yǐ guǎng chuán jiā zhī qìng, sān yuē dǔ rén lún yǐ wéi gāng cháng zhī zōng zhǔ, sì yuē zhèng xué shù yǐ huán sī wén zhī qì mài, wǔ yuē guǎng chù rén cái yǐ dài fá jué, liù yuē shí xù mín lì yǐ zhì kuān shū, qī yuē biān shì dāng jiàn qián zhé yǐ tú xīn gōng, bā yuē chǔ bì dāng quán xīn zhì yǐ jiě hòu yōu, jiǔ yuē dào zéi dāng tàn huò duān ér tú cháng cè. yǐ zhí lùn wǔ shí xiāng, bà fèng qiān qiū hóng xǐ cí. gǎi mì gé xiū zhuàn quán jiāng xī zhuǎn yùn fù shǐ jiān zhī lóng xīng fǔ, zhǔ guǎn jiāng xī ān fǔ sī. zhuó tài cháng shǎo qīng, zòu zào hú dòu shū zhū jùn zū, kuān xù rén hù, péi zhí gēn běn, fán shí wǔ shì.
端平元年,诏求直言,潜所陈九事:一曰顾天命以新立国之意,二曰植国本以广传家之庆,三曰笃人伦以为纲常之宗主,四曰正学术以还斯文之气脉,五曰广畜人才以待乏绝,六曰实恤民力以致宽舒,七曰边事当鉴前辙以图新功,八曰楮币当权新制以解后忧,九曰盗贼当探祸端而图长策。以直论忤时相,罢奉千秋鸿禧祠。改秘阁修撰、权江西转运副使兼知隆兴府,主管江西安抚司。擢太常少卿,奏造斛斗输诸郡租,宽恤人户,培植根本,凡十五事。
jìn yòu wén diàn xiū zhuàn jí yīng diàn xiū zhuàn shū mì dōu chéng zhǐ dū fǔ cān móu guān jiān zhī tài píng zhōu, wǔ cí bù yǔn. yòu yán hé zhàn chéng bài dà jì, yí jí jiù xiāng yáng děng shì. yí shū zhí zhèng, lùn jīng xī jì shī, dāng zhāo shōu jīng huái dīng zhuàng wèi jīng bīng, yǐ bǎo jiāng xī. quán gōng bù shì láng zhī jiāng zhōu, cí bù fù. qǐng yǎng zōng zi yǐ xì guó běn, yǐ zhèn rén xīn. gǎi quán bīng bù shì láng jiān jiǎn zhèng. lùn shì dài fū sī yì zhī bì, yǐ wéi:" xiāng hàn kuì jué, xìng miǎn pò wáng, liǎng huái chù rǎo, sān chuān xiàn méi. yù wàng bì xià niàn dà yè jiāng qīng, shì xí yǐ huài, yǐ jìng zhuān chá qún qíng, yǐ gāng míng xiāo zhòng tè, jǐng yú yǒu wèi, gè lì zhì gōng. wú yǐ shù shù xiāng gāo, ér yǐ shì gōng xiāng miǎn wú yǐ yīn móu xiāng jié, ér yǐ shí jiàn xiāng xiān. xié móu bìng zhì, lù lì yī xīn, zé wēi zhě shàng kě ān, ér shuāi zhèng shàng kě qǐ yě." yòu qǐng fēn lù qǔ shì, yǐ shōu huái xiāng zhī rén wù.
进右文殿修撰、集英殿修撰、枢密都承旨、督府参谋官兼知太平州,五辞不允。又言和战成败大计,宜急救襄阳等事。贻书执政,论京西既失,当招收京淮丁壮为精兵,以保江西。权工部侍郎、知江州,辞不赴。请养宗子以系国本,以镇人心。改权兵部侍郎兼检正。论士大夫私意之敝,以为:"襄、汉溃决,兴、沔破亡,两淮俶扰,三川陷没。欲望陛下念大业将倾,士习已坏,以静专察群情,以刚明消众慝,警于有位,各励至公。毋以术数相高,而以事功相勉;毋以阴谋相讦,而以识见相先。协谋并智,戮力一心,则危者尚可安,而衰证尚可起也。"又请分路取士,以收淮、襄之人物。
shì gōng bù shì láng zhī qìng yuán fǔ jiān yán hǎi zhì zhì shǐ, gǎi zhī píng jiāng fǔ, tiáo jù cái jì diāo bì běn mò, yǐ kuān jùn mín, yǔ zhuǎn yùn shǐ wáng yě zhēng lùn lì hài. shòu bǎo mó gé dài zhì, tí jǔ tài píng xīng guó gōng, gǎi yù lóng wàn shòu gōng. shì hù bù shì láng huái dōng zǒng lǐng jiān zhī zhèn jiāng fǔ. yán biān chǔ fáng yù děng shí yǒu wǔ shì. gǎi bǎo mó gé zhí xué shì, jiān zhè xī dōu dà tí diǎn kēng yě, quán bīng bù shàng shū zhè xī zhì zhì shǐ. shēn lùn fáng tà jiāng hǎi, tuán jié cuò zhì děng shì.
试工部侍郎、知庆元府兼沿海制置使,改知平江府,条具财计凋敝本末,以宽郡民,与转运使王野争论利害。授宝谟阁待制,提举太平兴国宫,改玉隆万寿宫。试户部侍郎、淮东总领兼知镇江府。言边储防御等十有五事。改宝谟阁直学士,兼浙西都大提点坑冶,权兵部尚书、浙西制置使。申论防拓江海,团结措置等事。
jìn gōng bù shàng shū, gǎi lì bù shàng shū jiān zhī lín ān fǔ, nǎi lùn jiān tún jiǎn kùn zhī shí, fēi fǎn shēn xiū dé, wú yǐ qiú hēng tōng zhī lǐ. qǐ lín xuǎn jìn zú yǐ xì rén wàng, ér qí tài zǐ zhī shēng. dì jiā nà. jiān shì dú jīng yán, yǐ tái chén xú róng sǒu lùn liè, shòu bǎo mó gé xué shì zhī shào xīng fǔ zhè dōng ān fǔ shǐ, cí, tí jǔ nán jīng hóng qìng gōng. suì qǐng zhì shì, shòu huá wén gé xué shì zhī jiàn níng fǔ, cí.
进工部尚书,改吏部尚书兼知临安府,乃论艰屯蹇困之时,非反身修德,无以求亨通之理。乞遴选近族以系人望,而俟太子之生。帝嘉纳。兼侍读经筵,以台臣徐荣叟论列,授宝谟阁学士、知绍兴府、浙东安抚使,辞,提举南京鸿庆宫。遂请致仕,授华文阁学士知建宁府,辞。
dīng mǔ yōu, fú chú, zhuǎn zhōng dài fū shì bīng bù shàng shū jiān shì dú, zhuǎn hàn lín xué shì zhī zhì gào jiān shì dú, gǎi duān míng diàn xué shì qiān shū shū mì yuàn shì, jìn fēng jīn líng jùn hóu. yǐ kàng hàn qǐ bà, miǎn, gǎi zī zhèng diàn xué shì tí jǔ dòng xiāo gōng, gǎi zhī fú zhōu jiān běn lù ān fǔ shǐ. xǐ zhī shào xīng fǔ zhè dōng ān fǔ shǐ.
丁母忧,服除,转中大夫、试兵部尚书兼侍读,转翰林学士、知制诰兼侍读,改端明殿学士、签书枢密院事,进封金陵郡侯。以亢旱乞罢,免,改资政殿学士、提举洞霄宫,改知福州兼本路安抚使。徙知绍兴府、浙东安抚使。
zhào tóng zhī shū mì yuàn jiān cān zhī zhèng shì. rù duì, yán:" guó jiā zhī bù néng wú bì, yóu rén zhī bù néng wú bìng. jīn rì zhī bìng, bù dàn cāng biǎn wàng zhī ér jīng, yōng yī yì wàng ér jīng yǐ. yuàn bì xià dǔ rèn yuán lǎo, yǐ wéi yī shī, bó cǎi zhòng yì, yǐ wéi yī gōng. shǐ chén bèi dé yǐ xiào niú sōu mǎ bó zhī zhù, yǐ bù rǔ bì xià zhī rén zhī míng."
召同知枢密院兼参知政事。入对,言:"国家之不能无敝,犹人之不能无病。今日之病,不但仓、扁望之而惊,庸医亦望而惊矣。愿陛下笃任元老,以为医师,博采众益,以为医工。使臣辈得以效牛溲马勃之助,以不辱陛下知人之明。"
chún yòu shí yī nián, rù wèi cān zhī zhèng shì, bài yòu chéng xiàng jiān shū mì shǐ. míng nián, yǐ shuǐ zāi qǐ jiě jī zhèng. yǐ guān wén diàn dà xué shì tí jǔ dòng xiāo gōng. yòu sì nián, shòu yán hǎi zhì zhì dà shǐ, pàn qìng yuán fǔ. zhì guān, tiáo jù jūn mín jiǔ yuǎn zhī jì, gào yú zhèng fǔ, zòu jiē xíng zhī. yòu jī qián bǎi sì shí qī wàn sān qiān bā bǎi yǒu qí, dài mín shū bó, qián hòu suǒ juān wǔ bǎi sì shí jiǔ wàn yī qiān qī bǎi yǒu qí. yǐ jiǔ rèn gài cí, qiě lèi zhāng qǐ guī tián lǐ, jìn fēng chóng guó gōng, pàn níng guó fǔ. huán jiā, yǐ lǐ quán guān shǐ jiān shì dú, zhào rù duì, lùn wèi tiān mìng, jié mín xīn, jìn xián cái, tōng xià qíng. dì jiā nà. bài tè jìn zuǒ chéng xiàng, jìn fēng qìng guó gōng. zòu:" qǐ lìng zài cháo zhī chén gè chén suǒ jiàn, yǐ jué chǔ zhì zhī yí." gǎi fēng xǔ guó gōng.
淳祐十一年,入为参知政事,拜右丞相兼枢密使。明年,以水灾乞解机政。以观文殿大学士、提举洞霄宫。又四年,授沿海制置大使,判庆元府。至官,条具军民久远之计,告于政府,奏皆行之。又积钱百四十七万三千八百有奇,代民输帛,前后所蠲五百四十九万一千七百有奇。以久任丐祠,且累章乞归田里,进封崇国公,判宁国府。还家,以醴泉观使兼侍读,召入对,论畏天命,结民心,进贤才,通下情。帝嘉纳。拜特进、左丞相,进封庆国公。奏:"乞令在朝之臣各陈所见,以决处置之宜。"改封许国公。
dà yuán bīng dù jiāng gōng è zhōu, bié jiāng yóu dà lǐ xià jiāo zhǐ, pò guǎng xī hú nán zhū jùn. qián zòu:" jīn è zhǔ bèi bīng, hú nán rǎo dòng, tuī yuán huò gēn, liáng yóu jìn nián jiān chén xiān shì shè wèi xū yì, mí guó wù jūn, qí huò yī èr nián ér yù kù. fù hè féng yíng, ān ā chǎn mèi, jī zhì yú dà bù jìng. chén nián jiāng qī shí, juān qū zhì mìng, suǒ bù gǎn cí. suǒ shēn tòng zhě, chén jiāo rèn zhī rì, shàng liú zhī bīng yǐ yú huáng hàn, guǎng yòu zhī bīng yǐ dǎo bīn liǔ, wèi chén huài tiān xià zhī shì, yì kě āi yǐ."
大元兵渡江攻鄂州,别将由大理下交址,破广西、湖南诸郡。潜奏:"今鄂渚被兵,湖南扰动,推原祸根,良由近年奸臣憸士设为虚议,迷国误军,其祸一二年而愈酷。附和逢迎,媕阿谄媚,积至于大不靖。臣年将七十,捐躯致命,所不敢辞。所深痛者,臣交任之日,上流之兵已逾黄、汉,广右之兵已蹈宾、柳,谓臣坏天下之事,亦可哀已。"
yòu lùn guó jiā ān wēi zhì luàn zhī yuán:" gài zì jìn nián gōng dào huì shí, sī yì héng liú, rén xián kōng xū, míng jié sàng bài, zhōng jiā jué xiǎng, yú nìng chéng fēng, tiān nù ér bì xià bù zhī, rén yuàn ér bì xià bù chá, rěn chéng bīng gē zhī huò, jī wèi zōng shè zhī yōu. zhāng jiàn gāo zhù cháng yǔ dīng dà quán tóng guān, qīng xīn fù lì, liè jī yào tú. xiāo tài lái děng qún xiǎo zǔn dá, guó shì rì fēi, jìn yín zhì yú jīn rì. bì xià shāo chuí rì yuè zhī míng, wú shǐ xiǎo rén xī jù, yǐ yí shàn lèi zhī huò. shěn yán shí zhào yǔ zhú jì zhī fù xīn zhǎo yá, ér rèn tái chén, gān wèi zhī bó jī. jiān dǎng pán jù, xuè mài guàn chuān, yǐ qī bì xià. zhì wēi luàn zhě, jiē cǐ děng xiǎo rén wéi zhī." yòu qǐ lìng dà quán zhì shì, yán děng yǔ cí, gāo zhù jī guǎn zhōu jūn. bù bào.
又论国家安危治乱之原:"盖自近年公道晦蚀,私意横流,仁贤空虚,名节丧败,忠嘉绝响,谀佞成风,天怒而陛下不知,人怨而陛下不察,稔成兵戈之祸,积为宗社之忧。章鉴、高铸尝与丁大全同官,倾心附丽,躐跻要途。萧泰来等群小噂沓,国事日非,浸淫至于今日。陛下稍垂日月之明,毋使小人翕聚,以贻善类之祸。沈炎实赵与{竹忌}之腹心爪牙,而任台臣,甘为之搏击。奸党盘据,血脉贯穿,以欺陛下。致危乱者,皆此等小人为之。"又乞令大全致仕,炎等与祠,高铸羁管州军。不报。
shǔ jiāng lì dù zōng wèi tài zǐ, qián mì zòu yún:" chén wú mí yuǎn zhī cái, zhōng wáng wú bì xià zhī fú." dì nù qián, zú yǐ yán lùn hé luò zhí. mìng xià, zhōng shū shè rén hóng qín jiǎo hái cí tóu, bù bào, zhé jiàn chāng jūn, xún xǐ cháo zhōu, zé shòu huà zhōu tuán liàn shǐ xún zhōu ān zhì. qián yù zhī sǐ rì, yǔ rén yuē:" wú jiāng shì yǐ, yè bì léi fēng dà zuò." yǐ ér guǒ rán, sì gǔ kāi jì, zhuàn yí biǎo, zuò shī sòng, duān zuò ér shì. shí jǐng dìng sān nián wǔ yuè yě. xún rén wén zhī, zī jiē bēi tòng. dé yòu yuán nián, zhuī fù yuán guān, réng hái zhí zhèng ēn shù. míng nián, yǐ tài fǔ qīng liǔ yuè qǐng zèng shì, tè zèng shǎo shī.
属将立度宗为太子,潜密奏云:"臣无弥远之材,忠王无陛下之福。"帝怒潜,卒以炎论劾落职。命下,中书舍人洪芹缴还词头,不报,谪建昌军,寻徙潮州,责授化州团练使、循州安置。潜预知死日,语人曰:"吾将逝矣,夜必雷风大作。"已而果然,四鼓开霁,撰遗表,作诗颂,端坐而逝。时景定三年五月也。循人闻之,咨嗟悲恸。德祐元年,追复元官,仍还执政恩数。明年,以太府卿柳岳请赠谥,特赠少师。
chéng yuán fèng, zì shēn fǔ, huī zhōu rén. shào dìng yuán nián jìn shì, diào jiāng líng fǔ jiào shòu. duān píng yuán nián, chà jiāng xī zhuǎn yùn sī gàn bàn gōng shì. dīng mǔ yōu. chún yòu yuán nián, qiān lǐ bīng èr bù jià gé, yǐ fù lǎo bù rěn qù cè, qiān tài xué zhèng, yǐ zǔ huì cí, gǎi guó zǐ lù. fù yōu, fú què, qiān tài xué bó shì, gǎi zōng xué bó shì. yǐ shī lǐ jiǎng róng wáng fǔ. páng fěng qū yù, suí shì guī zhèng, duō suǒ bì yì, wáng yì qīng xīn jìng tīng. lún duì, jí lùn shì yùn bō fù zhī jī jí rén zhǔ suǒ dāng fǎ tiān zhě. lǐ zōng lǎn zhī yuē:" yǒu gǔ yí zhí fēng."
程元凤,字申甫,徽州人。绍定元年进士,调江陵府教授。端平元年,差江西转运司干办公事。丁母忧。淳祐元年,迁礼、兵二部架阁,以父老不忍去侧,迁太学正,以祖讳辞,改国子录。父忧,服阕,迁太学博士,改宗学博士。以《诗》、《礼》讲荣王府。旁讽曲谕,随事规正,多所裨益,王亦倾心敬听。轮对,极论世运剥复之机及人主所当法天者。理宗览之曰:"有古遗直风。"
liù nián, jìn mì shū chéng jiān quán xíng bù láng guān. qī nián, jiān quán yòu sī láng guān, qiān zhù zuò láng, réng quán yòu sī láng guān. lún duì, zhǐ chén shí bìng yóu jī qiè, dāng guó zhě yǐ wéi lì jǐ. gài wài, zhī ráo zhōu. jùn chū lí shuǐ zāi, yuán fèng fǎng mín jí kǔ, sù yè jiū xīn, xiū chéng dié, zhì yì qiān, kuān zhū qiú, chá wū zhèng. jìn jiāng huái jīng zhè fú jiàn guǎng nán dōu dà tí diǎn kēng yě, réng jiān zhī ráo zhōu yě sī, suì yǒu dōng xià zhàng yín, xī jǔ yǐ bǔ jùn jī nián zhū shuì liǎn zhī bù zú zhě. zhī shēng zhì suǒ, zhòng yǐ zhì xíng zhī zhì, yuán fèng yuē:" wǔ gǔ shú zé mín méng huì, cǐ bù zú yì yě."
六年,进秘书丞兼权刑部郎官。七年,兼权右司郎官,迁著作郎,仍权右司郎官。轮对,指陈时病尤激切,当国者以为厉己。丐外,知饶州。郡初罹水灾,元凤访民疾苦,夙夜究心,修城堞,置义阡,宽诛求,察诬证。进江、淮、荆、浙、福建、广南都大提点坑冶,仍兼知饶州冶司,岁有冬夏帐银,悉举以补郡积年诸税敛之不足者。芝生治所,众以治行之致,元凤曰:"五谷熟则民蒙惠,此不足异也。"
zhào zòu shì, cí, bù yǔn, qiān yòu cáo láng guān. shū yán shí xué shí zhèng guó běn rén cái lì zhì shēng mín cái jì bīng wēi bā shì. xún jiān yòu sī láng guān, bài jiān chá yù shǐ jiān chóng zhèng diàn shuō shū. chéng xiàng zhèng qīng zhī jiǔ zhuān guó bǐng, lǎo bù rèn shì, tái guān pān kǎi wú suì hé zhāng lùn liè, qīng zhī bù yuè, gǎi qiān zhī, èr rén bù bài mìng qù. yuán fèng shàng shū chì qīng zhī zuì, qí yán míng bái zhèng dà, kǎi suì dé zhào hái. yǒu shì yú míng táng, yuán fèng shū yán" qí tiān yǐ shí bù yǐ wén". yòu yán biān bèi, wèi" dāng shēn jǐng jūn shí, yǐ qǐ jī wán zhī shì." jí yán làn xíng zhī bì. shí èr nián, bài yòu zhèng yán jiān shì jiǎng, yǐ zǔ huì cí. zhào quán yǐ yòu bǔ quē xì xián. shàng shū lùn gé xīn zhī xué, wèi" gé shì dài fū zhī fēng sú, dāng gé shì dài fū zhī xīn shù." zhì yú wén bì biān chǔ rén cái mín xīn chǔ jiàng shuài jiù zāi yì, mò bù jìn yán.
召奏事,辞,不允,迁右曹郎官。疏言实学、实政、国本、人才、吏治、生民、财计、兵威八事。寻兼右司郎官,拜监察御史兼崇政殿说书。丞相郑清之久专国柄,老不任事,台官潘凯、吴燧合章论列,清之不悦,改迁之,二人不拜命去。元凤上疏斥清之罪,其言明白正大,凯、燧得召还。有事于明堂,元凤疏言"祈天以实不以文"。又言边备,谓"当申儆军实,以起积玩之势。"及言滥刑之敝。十二年,拜右正言兼侍讲,以祖讳辞。诏权以右补阙系衔。上疏论格心之学,谓"革士大夫之风俗,当革士大夫之心术。"至于文敝、边储、人才、民心、储将帅、救灾异,莫不尽言。
yú huì yǐ cóng fù tiān xī shì ēn wàng zuò, sān xué zhū shēng fú quē shàng shū bái qí zuì zhuàng, sī yè cài kàng yòu lì yán zhī, yuán fèng shù qí zuì hé zhī. zòu shàng, yǐ huì wèi dà lǐ shǎo qīng, kàng wèi zōng zhèng shǎo qīng. yuán fèng yòu shàng shū liú kàng ér chù huì, yǐ ān shì xīn. nǎi mìng kàng réng jiān sī yè, huì yǔ jùn.
余晦以从父天锡恃恩妄作,三学诸生伏阙上书白其罪状,司业蔡抗又力言之,元凤数其罪劾之。奏上,以晦为大理少卿,抗为宗正少卿。元凤又上疏留抗而黜晦,以安士心。乃命抗仍兼司业,晦予郡。
shēng diàn zhōng shì yù shǐ, réng jiān shì jiǎng. jīng chéng zāi, shū yán:" chuò tǔ mù wú yì zhī yì, yǐ jì bào lù zhī mín yí zī liú fàn làn zhī ēn, yǐ gěi diān pèi zhī zhòng. wù xíng kuān dà zhī zhèng, gù jié yì zhào zhī xīn. páng zhāo jùn yì, ér sī nì wú làn jí zhī ēn píng qù jiān sī, ér tān dú wú fù chū zhī huàn. jǐn biàn bì zhī fáng, ér bù shǐ zhī nòng quán yì ēn zé zhī qǐng, ér bù zhì yú wú jié." yán duō kǎi qiē.
升殿中侍御史,仍兼侍讲。京城灾,疏言:"辍土木无益之役,以济暴露之民;移缁流泛滥之恩,以给颠沛之众。务行宽大之政,固结亿兆之心。旁招俊乂,而私昵无滥及之恩;屏去奸私,而贪黩无覆出之患。谨便嬖之防,而不使之弄权;抑恩泽之请,而不至于无节。"言多剀切。
bǎo yòu yuán nián, jiān shì dú, qiān shì yù shǐ, yán fǎ xiào zōng bā shì. jiàn míng shì èr shí yú rén, jìn shàng shū lì bù shì láng jiān zhōng shū shè rén, jiān tóng xiū guó shǐ shí lù yuàn tóng xiū zhuàn, réng jiān shì dú. jí cí, chū guān, bù yǔn. yǒu shì yú nán jiāo, yuán fèng wèi zhí suí guān, dá wèn duō suǒ kāi chén. dì yīn yù xìng xī tài yǐ gōng, lì jiàn zhǐ zhī. sān nián, qiān quán gōng bù shàng shū, lì qiú bǔ wài, tè shòu duān míng diàn xué shì tóng qiān shū shū mì yuàn shì.
宝祐元年,兼侍读,迁侍御史,言法孝宗八事。荐名士二十余人,进尚书吏部侍郎兼中书舍人,兼同修国史、实录院同修撰,仍兼侍读。亟辞,出关,不允。有事于南郊,元凤为执绥官,答问多所开陈。帝因欲幸西太乙宫,力谏止之。三年,迁权工部尚书,力求补外,特授端明殿学士、同签书枢密院事。
shǔ jìng yǔ yuán jìng jiāo jí, cháo tíng yù zé zhòng chén chū zhèn shàng liú, yòng xú mǐn zi yì shǔ shuài jí yòng xiàng shì bì wèi zhèn fǔ. yuán fèng qǐng xià jīng nán, diào bīng yuán shǔ, yí lǚ wén dé shàng yuán jìng. jìn yī qián zhí, qiān shū shū mì yuàn shì jiān quán cān zhī zhèng shì, jìn cān zhī zhèng shì, xún jìn bài yòu chéng xiàng jiān shū mì shǐ, jìn fēng xīn ān jùn gōng. lì cí, yù bǐ miǎn yù, yóu zhōu huí lèi rì ér hòu zhì shì. shū zòu zhèng xīn dài chén jìn xián ài mín bèi biān shǒu fǎ jǐn wēi shěn lìng bā shì. gāo xiào guāng níng sì cháo guó shǐ wèi jiù, zòu zhuǎn rèn yóu yù lǐng qí shì, zuǎn xiū chéng zhī. huì dīng dà quán móu duó xiàng wèi, yuán fèng lì cí, shòu guān wén diàn dà xué shì pàn fú zhōu fú jiàn ān fǔ shǐ. yòu lì cí, yī qián zhí, tí jǔ dòng xiāo gōng.
蜀境与沅、靖交急,朝廷欲择重臣出镇上流,用徐敏子易蜀帅及用向士璧为镇抚。元凤请下荆南,调兵援蜀,移吕文德上沅、靖。进依前职,签书枢密院事兼权参知政事,进参知政事,寻进拜右丞相兼枢密使,进封新安郡公。力辞,御笔勉谕,犹周回累日而后治事。疏奏正心、待臣、进贤、爱民、备边、守法、谨微、审令八事。高、孝、光、宁四朝国史未就,奏转任尤焴领其事,纂修成之。会丁大全谋夺相位,元凤力辞,授观文殿大学士判福州、福建安抚使。又力辞,依前职,提举洞霄宫。
kāi qìng bīng xìng, shàng shǒu shū shōu rén xīn zhòng shǎng fá tuán jié mín bīng shù shì. é qǐ pàn píng jiāng fǔ jiān huái zhè fā yùn shǐ. sì shàng zhāng qǐ miǎn. sān nián, yù bǐ qù xíng, zòu miǎn xiū míng jú mǐ wǔ wàn dàn. bài tè jìn, yī qián zhí. chōng lǐ quán guān jiān shì dú. dù zōng jí wèi, jìn shǎo bǎo. sān nián, bài shǎo fù yòu chéng xiàng jiān shū mì shǐ, jìn fēng jí guó gōng, yǐ yán bà, yī jiù shǎo bǎo guān wén diàn dà xué shì lǐ quán guān shǐ. qǐ zhì shì, bù xǔ. sì nián, bà guān shǐ, yǐ shǒu shǎo bǎo guān wén diàn dà xué shì zhì shì. zú, yí biǎo wén, dì zhèn dào chuò cháo, tè zèng shǎo shī.
开庆兵兴,上手疏收人心、重赏罚、团结民兵数事。俄起判平江府兼淮、浙发运使。四上章乞免。三年,御笔趣行,奏免修明局米五万石。拜特进,依前职。充醴泉观兼侍读。度宗即位,进少保。三年,拜少傅、右丞相兼枢密使,进封吉国公,以言罢,依旧少保、观文殿大学士、醴泉观使。乞致仕,不许。四年,罢观使,以守少保、观文殿大学士致仕。卒,遗表闻,帝震悼辍朝,特赠少师。
yuán fèng zhī zài zhèng fǔ yě, yī qì jiā zǐ qiú èr lìng, yuán fèng xiè zhī yuē:" chú shòu xū yóu zī." qí rén lèi qǐng bù xǔ, nǎi yǐ xiān shì wèi yán. yuán fèng yuē:" xiān gōng chóu xī xiāng jiàn zhě, yǐ mǒu cū zhī tián tuì gù yě. jīn zi suǒ qiú liè cì, qǐ xiān dài fū yì zāi? shěn yǐ guó jiā guān jué bào sī ēn, mǒu suǒ bù gǎn." yǒu cháng zāo yuán fèng lùn liè zhě, qí hòu jiàn qí kě yòng, gèng jiàn bá zhī, měi yuē:" qián rì zhī tán hé, chéng qí cái yě jīn rì zhī zhuó yòng, jǐn qí cái yě." suǒ zhe nè zhāi wén jí ruò gān juǎn.
元凤之在政府也,一契家子求贰令,元凤谢之曰:"除授须由资。"其人累请不许,乃以先世为言。元凤曰:"先公畴昔相荐者,以某粗知恬退故也。今子所求躐次,岂先大夫意哉?矧以国家官爵报私恩,某所不敢。"有尝遭元凤论列者,其后见其可用,更荐拔之,每曰:"前日之弹劾,成其才也;今日之擢用,尽其才也。"所著《讷斋文集》若干卷。
jiāng wàn lǐ, zì zi yuǎn, dū chāng rén. zì qí fù yè shǐ yè rú. dà fù lín, xiāng chēng shàn rén, qí lín shǐ zhī xiàn zhě kuā qí néng zhàng huā jiàn shì, lín fǔ shǒu bù dá, guī yǔ yè yuē:" shǐ zǔ fù gù hán shì, jīn jū guān yǐ zhàng shì rén zì xī, yú wǒ xīn yǒu bù shì rán. shěn ěr, shǐ shì qiě bù chāng, rǔ qí jiè zhī." shì xī yè qī chén mèng yī guì rén rù qí jiā, yuē:" yǐ rǔ jiā zhǎng yǒu shàn yán, gù lái." yǐ ér yǒu shēn, shēng wàn lǐ. shǎo shén juàn, yǒu fēng yǐng, lián jǔ yú xiāng. rù tài xué, yǒu wén shēng. lǐ zōng zài qián dǐ, cháng shū qí xìng míng jǐ yán jiān. yǐ shě xuǎn chū shēn, lì chí zhōu jiào shòu yán jiāng zhì zhì sī zhǔn bèi chāi qiǎn, liǎng zhè ān fǔ sī gàn bàn gōng shì. zhào shì guǎn zhí, lèi qiān zhù zuò zuǒ láng quán shàng zuǒ láng guān jiān shū mì yuàn jiǎn xiáng wén zì. zhī jí zhōu, chuàng bái lù zhōu shū yuàn, jiān tí jǔ jiāng xī cháng píng chá yán. zhào wèi tún tián láng guān, wèi xíng, qiān zhí mì gé jiāng xī zhuǎn yùn pàn guān jiān quán zhī lóng xīng fǔ. chuàng zōng lián shū yuàn. qiān kǎo gōng láng guān, mìng xuán qǐn. jiǔ zhī, yǐ jià bù láng guān zhào, qiān shàng yòu jiān shì jiǎng.
江万里,字子远,都昌人。自其父烨始业儒。大父璘,乡称善人,其邻史知县者夸其能杖哗健士,璘俯首不答,归语烨曰:"史祖父故寒士,今居官以杖士人自憙,于我心有不释然。审尔,史氏且不昌,汝其戒之。"是夕烨妻陈梦一贵人入其家,曰:"以汝家长有善言,故来。"已而有娠,生万里。少神隽,有锋颖,连举于乡。入太学,有文声。理宗在潜邸,尝书其姓名几研间。以舍选出身,历池州教授沿江制置司准备差遣,两浙安抚司干办公事。召试馆职,累迁著作佐郎、权尚左郎官兼枢密院检详文字。知吉州,创白鹭洲书院,兼提举江西常平茶盐。召为屯田郎官,未行,迁直秘阁、江西转运判官兼权知隆兴府。创宗濂书院。迁考功郎官,命旋寝。久之,以驾部郎官召,迁尚右兼侍讲。
shǐ sōng zhī bà xiāng, bài jiān chá yù shǐ, réng jiān shì jiǎng. wèi jǐ, qiān yòu zhèng yán diàn zhōng shì yù shǐ, yòu qiān shì yù shǐ, wèi jí bài. wàn lǐ qì wàng qīng jùn, lùn yì fēng cǎi qīng dòng yī shí, dì juàn zhù yóu hòu. cháng gài cí shěng mǔ jí, bù xǔ. shǔ dì wàn qǐng fèng mǔ guī nán kāng, xuán yǐ mǔ bìng wén, wàn lǐ bù qí bào chí guī, zhì qí mén dé fù. ér yì zhě wèi wàn lǐ mǔ sǐ, mì bù bēn sāng, fǎn xié qiè yìng zì suí, yú shì cè mù wàn lǐ zhě, xiāng yǔ téng bàng. wàn lǐ wú yǐ zì jiě, zuò shì xián fèi zhě shí yǒu èr nián. hòu lù dé yú cháng biàn qí fēi gū yú dì qián.
史嵩之罢相,拜监察御史,仍兼侍讲。未几,迁右正言、殿中侍御史,又迁侍御史,未及拜。万里器望清峻,论议风采倾动一时,帝眷注尤厚。尝丐祠、省母疾,不许。属弟万顷奉母归南康,旋以母病闻,万里不俟报驰归,至祁门得讣。而议者谓万里母死,秘不奔丧,反挟妾媵自随,于是侧目万里者,相与腾谤。万里无以自解,坐是闲废者十有二年。后陆德舆尝辨其非辜于帝前。
jiǎ sì dào xuān fǔ liǎng zhè, pì cān móu guān. jí shì dào tóng zhī shū mì yuàn, wèi jīng hú xuān fǔ dà shǐ, yǐ wàn lǐ dài xíng bǎo zhāng gé dài zhì, wèi cān móu guān. dà yuán bīng wéi è, shì dào yǐ yòu chéng jiān shū mì shǐ yí jūn hàn yáng, wàn lǐ qiān xíng bù shì láng. shì dào rù xiàng, wàn lǐ jiān guó zǐ jì jiǔ shì dú. rù duì, qiān quán lì bù shàng shū, yòu bài duān míng diàn xué shì tóng qiān shū shū mì yuàn shì jiān tài zǐ bīn kè. suí yǐ yán zhě qù guān. hòu yǐ yuán zhí zhī jiàn níng fǔ jiān quán fú jiàn zhuǎn yùn shǐ. yǐ ér, jiā zī zhèng diàn xué shì, yī jiù zhí, zhī fú zhōu jiān fú jiàn ān fǔ shǐ.
贾似道宣抚两浙,辟参谋官。及似道同知枢密院,为京湖宣抚大使,以万里带行宝章阁待制,为参谋官。大元兵围鄂,似道以右丞兼枢密使移军汉阳,万里迁刑部侍郎。似道入相,万里兼国子祭酒、侍读。入对,迁权吏部尚书,又拜端明殿学士、同签书枢密院事兼太子宾客。随以言者去官。后以原职知建宁府兼权福建转运使。已而,加资政殿学士,依旧职,知福州兼福建安抚使。
dù zōng jí wèi, zhào tóng zhī shū mì yuàn shì, yòu jiān quán cān zhī zhèng shì, qiān cān zhī zhèng shì. wàn lǐ shǐ suī fǔ yǎng róng mò, wèi shì dào yòng, rán xìng qiào zhí, lín shì bù néng wú yán. shì dào cháng è qí qīng fā, gù měi rén bù néng jiǔ zài wèi. shì dào yǐ qù yào jūn, dì chū jí wèi, hū wèi shī xiāng, zhì tì qì bài liú zhī. wàn lǐ yǐ shēn yē dì yún:" zì gǔ wú cǐ jūn chén lǐ, bì xià bù kě bài, shì dào bù kě fù yán qù." shì dào bù zhī suǒ wéi, xià diàn jǔ hù xiè wàn lǐ yuē:" wēi gōng, shì dào jǐ wèi qiān gǔ zuì rén." rán yǐ cǐ yì jì zhī.
度宗即位,召同知枢密院事,又兼权参知政事,迁参知政事。万里始虽俯仰容默,为似道用,然性峭直,临事不能无言。似道常恶其轻发,故每人不能久在位。似道以去要君,帝初即位,呼为师相,至涕泣拜留之。万里以身掖帝云:"自古无此君臣礼,陛下不可拜,似道不可复言去。"似道不知所为,下殿举笏谢万里曰:"微公,似道几为千古罪人。"然以此益忌之。
dì zài jiǎng yán, měi wèn jīng shǐ yí yì jí gǔ rén xìng míng, shì dào bù néng duì, wàn lǐ cháng cóng páng dài duì. shí wáng fū rén pō zhī shū, dì yǔ fū rén yǐ wéi xiào. shì dào wén zhī, jī cán nù, móu zhú zhī. wàn lǐ sì gài cí, bù hòu bào chū guān. jiā zī zhèng diàn dà xué shì zhī qìng yuán fǔ jiān yán hǎi zhì zhì shǐ, bù bài, yǔ cí. hòu èr nián, zhī tài píng zhōu jiān tí lǐng jiāng huái chá yán jiān jiāng dōng zhuǎn yùn shǐ, zhào bài cān zhī zhèng shì, jìn fēng nán kāng jùn gōng, jì zhì, bài zuǒ chéng xiàng jiān shū mì shǐ. gài cí, jiā guān wén diàn dà xué shì zhī fú zhōu, cí, yī jiù zhí, tí jǔ dòng xiāo gōng. yòu shòu zhī tán zhōu hú nán ān fǔ dà shǐ, jiā tè jìn, xún yǔ cí. shí xián chún jiǔ nián, wàn lǐ nián qī shí yǒu liù yǐ.
帝在讲筵,每问经史疑义及古人姓名,似道不能对,万里常从旁代对。时王夫人颇知书,帝语夫人以为笑。似道闻之,积惭怒,谋逐之。万里四丐祠,不候报出关。加资政殿大学士、知庆元府兼沿海制置使,不拜,予祠。后二年,知太平州兼提领江淮茶盐兼江东转运使,召拜参知政事,进封南康郡公,既至,拜左丞相兼枢密使。丐祠,加观文殿大学士知福州,辞,依旧职,提举洞霄宫。又授知潭州、湖南安抚大使,加特进,寻予祠。时咸淳九年,万里年七十有六矣。
míng nián, dà yuán bīng dù jiāng, wàn lǐ yǐn cǎo yě jiān, wèi yóu qí suǒ zhí, dà gòu, yù zì qiāng, jì ér tuō guī. xiān shì, wàn lǐ wén xiāng fán shī shǒu, záo chí zhī shān hòu pǔ, biǎn qí tíng yuē" zhǐ shuǐ", rén mò yù qí yì, jí wén jǐng, zhí mén rén chén wěi qì shǒu, yuē:" dà shì bù kě zhī, yú suī bù zài wèi, dāng yǔ guó wèi cún wáng." jí ráo zhōu chéng pò, jūn shì zhí wàn qǐng, suǒ jīn yín bù dé, zhī jiě zhī. wàn lǐ jìng fù zhǐ shuǐ sǐ. zuǒ yòu jí zi gǎo xiāng jì tóu zhǎo zhōng, jī shī rú dié. yì rì, wàn lǐ shī dú fú chū shuǐ shàng, cóng zhě cǎo liǎn zhī. wàn lǐ wú zi, yǐ shǔ rén wáng sù zi wèi hòu, jí gǎo yě. shì wén, zèng tài fù yì guó gōng, hòu jiā zèng tài shī, shì wén zhōng. wàn qǐng lì shǒu dà jùn, wèi tí jǔ jiāng xī cháng píng chá yán, guān zhì zhèng láng. chéng pò shí, chēn zhōu shǒu zhào chóng yuán yù jū chéng zhōng, yì sǐ zhī.
明年,大元兵渡江,万里隐草野间,为游骑所执,大诟,欲自戕,既而脱归。先是,万里闻襄樊失守,凿池芝山后圃,扁其亭曰"止水",人莫谕其意,及闻警,执门人陈伟器手,曰:"大势不可支,余虽不在位,当与国为存亡。"及饶州城破,军士执万顷,索金银不得,支解之。万里竟赴止水死。左右及子镐相继投沼中,积尸如叠。翼日,万里尸独浮出水上,从者草敛之。万里无子,以蜀人王橚子为后,即镐也。事闻,赠太傅、益国公,后加赠太师,谥文忠。万顷历守大郡,为提举江西常平茶盐,官至正郎。城破时,郴州守赵崇榞寓居城中,亦死之。
wáng yuè, zì zhòng qián, yī zì bó huì, shào xīng xīn chāng rén. dēng jiā dìng shí sān nián jìn shì dì, zhī cháng shú xiàn. shào dìng sì nián, jiāng huái zhì zhì sī pì tōng pàn tài zhōu. wǔ nián, chà zhī chú zhōu. duān píng yuán nián, zhī ruì zhōu. jiā xī yuán nián, tí xiá zuǒ cáng dōng xī kù jiān tí xiá fēng zhuāng xià kù. èr nián, qiān jí tián lìng jiān dū shì gàn bàn gōng shì. chún yòu èr nián, gǎi jiān sān xǐng shū mì yuàn mén, qǐ miǎn suǒ jū guān, zhào cóng zhī. sì nián, zài rèn. wǔ nián, qiān tài fǔ sì chéng mì shū chéng, hù bù láng guān huái xī zǒng lǐng, zhǔ guǎn yòu cáo. liù nián, wèi shàng shū zuǒ sī yuán wài láng. cì duì, qǐ cí, bù xǔ. qī nián, qiān mì shū shǎo jiān, yǐ shì yù shǐ zhōu tǎn yán, bà wèi fú jiàn tí diǎn xíng yù, chà zhī wēn zhōu. shí nián, chà zhī níng guó fǔ, qiān tài fǔ qīng.
王爚,字仲潜,一字伯晦,绍兴新昌人。登嘉定十三年进士第,知常熟县。绍定四年,江淮制置司辟通判泰州。五年,差知滁州。端平元年,知瑞州。嘉熙元年,提辖左藏东西库兼提辖封桩下库。二年,迁籍田令兼督视干办公事。淳祐二年,改监三省枢密院门,乞免所居官,诏从之。四年,再任。五年,迁太府寺丞、秘书丞,户部郎官、淮西总领,主管右曹。六年,为尚书左司员外郎。赐对,乞祠,不许。七年,迁秘书少监,以侍御史周坦言,罢为福建提点刑狱,差知温州。十年,差知宁国府,迁太府卿。
bǎo yòu yuán nián, jiān guó shǐ biān xiū shí lù jiǎn tǎo jiān quán bīng bù shì láng, shì sī nóng qīng jiān zhōng shū mén xià shěng jiǎn zhèng zhū fáng gōng shì. shū zòu:" yuàn zhào dà chén xiāng yǔ yōu luàn ér sī zhì, jù wēi ér tú ān, āi dòng jǐng shěng, xiū dé xíng zhèng, cuī yì qún yīn zhī qì yàn, bǎo hù wēi yáng zhī gēn běn. pī zhá bì dù yú sī qī, guān shǎng hóng pì yú zhèng lù. shǐ nèi zhì míng rú tiān rì, wài zhì jìn rú fēng tíng. zé jīng shén yùn dòng, yáng huì zhāo sū, shì dào chāng míng, wù qíng xī qià. shàng yǐ yà xù tiān mìng yú qiǎn gào zhī yú, xià yǐ gù jié rén xīn yú jiě niǔ zhī jì. qí shú néng yù zhī." yǐ yòu wén diàn xiū zhuàn tí jǔ tài píng xīng guó gōng. wǔ nián, jīng hú xuān fǔ dà shǐ zhào kuí pì wèi pàn guān.
宝祐元年,兼国史编修、实录检讨兼权兵部侍郎,试司农卿兼中书门下省检正诸房公事。疏奏:"愿诏大臣相与忧乱而思治,惧危而图安,哀恫警省,修德行政,摧抑群阴之气焰,保护微阳之根本。批札毕杜于私蹊,官赏宏辟于正路。使内治明如天日,外治劲如风霆。则精神运动,阳汇昭苏,世道昌明,物情熙洽。上以迓续天命于谴告之余,下以固结人心于解纽之际。其孰能御之。"以右文殿修撰提举太平兴国宫。五年,京湖宣抚大使赵葵辟为判官。
kāi qìng yuán nián, zhào fù xíng zài, shòu jí yīng diàn xiū zhuàn shū mì dōu chéng zhǐ quán lì bù shì láng. jǐng dìng yuán nián, jiān tóng xiū guó shǐ shí lù yuàn tóng xiū zhuàn jiān shì dú, wéi zhēn shì láng jiān tài zǐ zuǒ shù zǐ. jí yán zhèng lùn, tài zǐ tīng ér shuō zhī, dì wén zhī shén xǐ. èr nián, qiān lǐ bù shàng shū, quán lì bù shàng shū, jiā lóng tú gé xué shì zhī píng jiāng fǔ huái zhè fā yùn shǐ. wǔ nián, zhào fù xíng zài, jìn duān míng diàn xué shì, tí jǔ yòu shén guān jiān shì dú. zhào fù xíng zài.
开庆元年,召赴行在,授集英殿修撰、枢密都承旨、权吏部侍郎。景定元年,兼同修国史、实录院同修撰兼侍读,为真侍郎兼太子左庶子。极言正论,太子听而说之,帝闻之甚喜。二年,迁礼部尚书,权吏部尚书,加龙图阁学士、知平江府、淮浙发运使。五年,召赴行在,进端明殿学士,提举佑神观兼侍读。召赴行在。
xián chún yuán nián èr yuè, bài qiān shū shū mì yuàn shì rùn yuè, tóng zhī shū mì yuàn shì jiān quán cān zhī zhèng shì. èr nián, yǐ jí qǐ cí, bù xǔ. qǐ fàng guī tián lǐ. dì qiǎn shàng yī shì zhī, qiě cì shí, fù liǎng qǐ guī, jiē bù xǔ. èr nián, bài cān zhī zhèng shì. sān nián, zhī shū mì yuàn shì jiān cān zhī zhèng shì. lì huáng tài zǐ, jiā shí yì, sān cí miǎn guān, bù xǔ. qǐ fèng cí xiū jià, jiē bù xǔ. zuì hòu qǐ cí lù, nǎi shòu zī zhèng diàn xué shì zhī qìng yuán fǔ jiān yán hǎi zhì zhì shǐ. sì cí miǎn, bù xǔ. qī nián, tái zhōu yán:" qǐ chà yuè chōng shàng cài shū yuàn shān zhǔ," zhào cóng zhī. bā nián, jiā guān wén diàn xué shì tí jǔ wàn shòu gōng jiān shì dú, zhào qiǎn xíng bù láng guān dǒng pǔ qǐ zhī, sì shàng shū cí miǎn, shǐ cóng zhī. shí nián, qǐ zhì shì, bù xǔ. shí yī yuè, yǐ yuè wèi zuǒ chéng xiàng, zhāng jiàn wèi yòu chéng xiàng, bìng jiān shū mì shǐ. xún shòu yuè tè jìn, jiā shí yì. qǐ zhì shì, liǎng qǐ cí miǎn, jiē bù xǔ.
咸淳元年二月,拜签书枢密院事;闰月,同知枢密院事兼权参知政事。二年,以疾乞祠,不许。乞放归田里。帝遣尚医视之,且赐食,复两乞归,皆不许。二年,拜参知政事。三年,知枢密院事兼参知政事。立皇太子,加食邑,三辞免官,不许。乞奉祠、休假,皆不许。最后乞祠禄,乃授资政殿学士知庆元府兼沿海制置使。四辞免,不许。七年,台州言:"乞差爚充上蔡书院山主,"诏从之。八年,加观文殿学士提举万寿宫兼侍读,诏遣刑部郎官董朴起之,四上疏辞免,始从之。十年,乞致仕,不许。十一月,以爚为左丞相,章鉴为右丞相,并兼枢密使。寻授爚特进,加食邑。乞致仕,两乞辞免,皆不许。
dé yòu yuán nián, liǎng qǐ gǎi mìng jīng yán shù kě yōu xián, zài qǐ yǐ jiù zhí fèng jīng cí shì dú, jiē bù xǔ. yòu chéng xiàng zhāng jiàn cān zhī zhèng shì chén yí zhōng zòu" yù liú yuè yǐ zhèn rén xīn, yǐ kāng shì dào". cóng zhī. yuè liǎng qǐng wú shǔ shěng yuàn gōng dú, bù xǔ yòu zòu:" qǐ jiāng chén xiān cì bà chì, chén běn zhì shì sǐ bào guó, yuàn jiǎ chén yǐ xuān fǔ zhāo tǎo děng zhí, chén dāng zhāo mù zhōng yì, gòng tú xīng fù." jiàn yí zhōng yòu zòu" yuè dān chē jué jiāng, yǐ zhì xiāo shān, qǐ qiǎn zhōng shǐ qù hái zhì shì". nǎi shòu guān wén diàn dà xué shì zhè xī jiāng dōng lù xuān fǔ zhāo tǎo dà shǐ, zhì sī zài jīng, yǐ bèi zī fǎng. qǐ jiě dà shǐ zhí míng, bù xǔ. jìn shǎo bǎo zuǒ chéng xiàng jiān shū mì shǐ, xún jiā dū du zhū lù jūn mǎ. lèi cí, jiē bù xǔ.
德祐元年,两乞改命经筵庶可优闲,再乞以旧职奉京祠侍读,皆不许。右丞相章鉴、参知政事陈宜中奏"谕留爚以镇人心,以康世道"。从之。爚两请毋暑省院公椟,不许;又奏:"乞将臣先赐罢斥,臣本志誓死报国,愿假臣以宣抚招讨等职,臣当招募忠义,共图兴复。"鉴、宜中又奏"爚单车绝江,已至萧山,乞遣中使趣还治事"。乃授观文殿大学士、浙西江东路宣抚招讨大使,置司在京,以备咨访。乞解大使职名,不许。进少保、左丞相兼枢密使,寻加都督诸路军马。累辞,皆不许。
zòu yán:" jīn tiān xià suǒ yǐ dà huài zhì cǐ zhě, zhèng yǐ yī sī pán sāi, shǎng fá wú zhāng gù yě. jiù zhī zhī cè, zài fǎn qí suǒ yǐ huài zhī zhī yóu. dà míng shǎng fá, dòng hé hū tiān, shù jī rén xīn xīng qǐ, tiān xià shì shàng kě wèi yě." yīn yán jiǎ sì dào wù guó sāng shī zhī zuì, yú shì shǐ jiàng zhào qiè zé shì dào bù zhōng bù xiào. liù yuè gēng zǐ shuò, rì shí, yuè zòu:" rì shí bù jìn jǐn yī fēn, bái zhòu huì míng zhě shù kè. yīn shèng yáng wēi, zāi yì wèi yǒu dà yú cǐ zhě. chén dài zuì shǒu xiàng, shàng zuǒ tiān zǐ lǐ yīn yáng, xià suì wàn wù, wài zhèn zhū hóu, jiē qí zhí yě. fēn jìn chōng sè ér wèi néng xiāo, shēng mín tú tàn ér wèi néng zhěng, fǎn fù sī zhī, jiù shí zài chén, qǐ bà chù yǐ dá tiān qiǎn." dá zhào bù xǔ, dì jiàng shòu jīn zǐ guāng lù dài fu ér yǐ. cí jiàng guān, qǐ bà chì, yòu bù xǔ.
奏言:"今天下所以大坏至此者,正以一私蟠塞,赏罚无章故也。救之之策,在反其所以坏之之由。大明赏罚,动合乎天,庶几人心兴起,天下事尚可为也。"因言贾似道误国丧师之罪,于是始降诏切责似道不忠不孝。六月庚子朔,日食,爚奏:"日食不尽仅一分,白昼晦冥者数刻。阴盛阳微,灾异未有大于此者。臣待罪首相,上佐天子理阴阳,下遂万物,外镇诸侯,皆其职也。氛祲充塞而未能消,生民涂炭而未能拯,反复思之,咎实在臣,乞罢黜以答天谴。"答诏不许,第降授金紫光禄大夫而已。辞降官,乞罢斥,又不许。
xún jìn píng zhāng jūn guó zhòng shì, cí, bù xǔ. huò qǐng:" chū yí zhōng huò mèng yán chū dū wú mén, fǒu zé chén suī lǎo wú néng wéi, ruò xiào sǐ fēng jiāng, yì bù gǎn cí." zhào sān xǐng jí yì. qǐ bà píng zhāng shì, bù xǔ. jīng xué shēng shàng shū dǐ yí zhōng, yí zhōng yì shàng shū qǐ hái gǔ. chū, yí zhōng zài xiàng wèi, zhèng shì duō bù guān bái yuè, huò wèi jīng xué zhī lùn, shí yuè sǒu zhī.
寻进平章军国重事,辞,不许。或请:"出宜中或梦炎出督吴门,否则臣虽老无能为,若效死封疆,亦不敢辞。"诏三省集议。乞罢平章事,不许。京学生上书诋宜中,宜中亦上疏乞骸骨。初,宜中在相位,政事多不关白爚,或谓京学之论,实爚嗾之。
qī yuè rén chén, zhào:" gěi shě zhī zòu sān rù, yuè yǔ yí zhōng bì nán gòng chǔ, jiān yuè jìn zòu qǐ miǎn píng zhāng shì jīng yán, cí qì bù píng, chéng yǒu rú rén yán zhě yǐ." suì bà yuè píng zhāng, yī qián shǎo bǎo tè shòu guān wén diàn dà xué shì chōng lǐ quán guān shǐ. yuè wéi rén qīng xiū gāng jìng, shì dào guī tiān tāi zàng mǔ, guò xīn chāng, yuè dú bú jiàn zhī. hòu yǐ yuán lǎo rù xiàng wèi, zhí guó shì wēi wáng zhī jì, tiān xià suǒ zhǔ wàng yě, ér zú yǔ yí zhōng bù xié ér qù yún.
七月壬辰,诏:"给、舍之奏三入,爚与宜中必难共处,兼爚近奏乞免平章侍经筵,辞气不平,诚有如人言者矣。"遂罢爚平章,依前少保、特授观文殿大学士充醴泉观使。爚为人清修刚劲,似道归天台葬母,过新昌,爚独不见之。后以元老入相位,值国势危亡之际,天下所属望也,而卒与宜中不协而去云。
zhāng jiàn, zì gōng bǐng, fēn níng rén. yǐ bié yuàn shěng shì jí dì, lèi guān zhōng shū shè rén shì zuǒ láng guān chóng zhèng diàn shuō shū, jìn qiān shū shū mì yuàn shì jiān quán cān zhī zhèng shì, qiān tóng zhī shū mì yuàn shì. xián chún shí nián, wáng yuè bài zuǒ chéng xiàng, jiàn bài yòu chéng xiàng, bìng jiān shū mì shǐ. míng nián, dà yuán bīng bī lín ān, jiàn tuō gù jìng qù. qiǎn shǐ jí zhào hái cháo, jì zhì, bà xiāng yǔ cí. diàn shuài hán zhèn zhī sǐ, jiàn yǔ céng yuān zǐ míng zhèn wú tā. zhì shì, yù shǐ wáng yīng lín jiǎo qí lù huáng, wèi zhèn yǒu nì móu, jiàn yǔ yuān zi qū pí zhī. zuò shì xuē yī guān, fàng guī tián lǐ.
章鉴,字公秉,分宁人。以别院省试及第,累官中书舍人、侍左郎官、崇政殿说书,进签书枢密院事兼权参知政事,迁同知枢密院事。咸淳十年,王爚拜左丞相,鉴拜右丞相,并兼枢密使。明年,大元兵逼临安,鉴讬故径去。遣使亟召还朝,既至,罢相予祠。殿帅韩震之死,鉴与曾渊子明震无他。至是,御史王应麟缴其录黄,谓震有逆谋,鉴与渊子曲芘之。坐是削一官,放归田里。
hòu yǒu gào jiàn jiā nì bǎo xǐ zhě, shuāng chén, jiàn fāng yōng bài qīn wò, bīng shì zhì, dà suǒ qí shì, wéi bì qiè zhù yī yù bēi, yú wú yī wù, rén pō tàn qí qīng yuē. jiàn zài cháo rì, hào kuān hòu, rán yú rén duō xǔ kě, shì dài fū mù wèi" mǎn cháo huān" yún.
后有告鉴家匿宝玺者,霜晨,鉴方拥败衾卧,兵士至,大索其室,惟敝箧贮一玉杯,余无一物,人颇叹其清约。鉴在朝日,号宽厚,然与人多许可,士大夫目为"满朝欢"云。
chén yí zhōng, zì yǔ quán, yǒng jiā rén yě. shǎo shén pín, ér xìng tè jùn bá. yǒu gǔ rén tuī qí shēng shí, yǐ wéi dāng dà guì, yǐ nǚ qī zhī. jì rù tài xué, yǒu wén yù. bǎo yòu zhōng, dīng dà quán yǐ qī lǐ bì xù shì quán xìng lú yǔn shēng dǒng sòng chén, kùn dé chǒng yú lǐ zōng, zhuó wèi diàn zhōng shì yù shǐ, zài tái héng shén. yí zhōng yǔ huáng yōng liú fú lín cè zǔ chén zōng céng wéi liù rén shàng shū gōng zhī. dà quán nù, shǐ jiān chá yù shǐ wú yǎn hé yí zhōng, xuē qí jí, jū guǎn tā zhōu. sī yè lǜ shí èr zhāi shēng, guàn dài sòng zhī qiáo mén zhī wài, dà quán yì nù, lì bēi xué zhōng, jiè zhū shēng wáng wàng yì guó zhèng, qiě lìng zì hòu yǒu shàng shū zhě, qián láng shēng kàn xiáng yǐ dié bào jiǎn yuàn. yóu shì, shì lùn xī rán chēng zhī, hào wèi" liù jūn zǐ". yí zhōng zhé jiàn chāng jūn.
陈宜中,字与权,永嘉人也。少甚贫,而性特俊拔。有贾人推其生时,以为当大贵,以女妻之。既入太学,有文誉。宝祐中,丁大全以戚里婢婿事权幸卢允升、董宋臣,困得宠于理宗,擢为殿中侍御史,在台横甚。宜中与黄镛、刘黻、林测祖、陈宗、曾唯六人上书攻之。大全怒,使监察御史吴衍劾宜中,削其籍,拘管他州。司业率十二斋生,冠带送之桥门之外,大全益怒,立碑学中,戒诸生亡妄议国政,且令自后有上书者,前廊生看详以牒报检院。由是,士论翕然称之,号为"六君子"。宜中谪建昌军。
dà quán jì cuàn, chéng xiàng wú qián zòu hái zhī. jiǎ sì dào rù xiàng, fù wèi zhī qǐng, yǒu zhào liù rén jiē miǎn shěng shì lìng fù. jǐng dìng sān nián, tíng shì, ér yí zhōng zhōng dì èr rén. liù rén zhī zhōng, yí zhōng yóu dá shí wù. yóu shào xīng fǔ tuī guān hù bù jià gé mì shū shěng zhèng zì jiào shū láng, shù nián qiān jiān chá yù shǐ.
大全既窜,丞相吴潜奏还之。贾似道入相,复为之请,有诏六人皆免省试令赴。景定三年,廷试,而宜中中第二人。六人之中,宜中尤达时务。由绍兴府推官、户部架阁、秘书省正字、校书郎,数年迁监察御史。
chéng yuán fèng zài xiāng, shì dào kǒng qí qīn quán, yù qù zhī. yí zhōng shǒu hé yuán fèng zòng dīng dà quán sì è, jī zōng shè zhī huò. mìng gé, chú tài fǔ qīng. yí zhōng yì zì qǐng wài, wèi jiāng dōng tí jǔ chá yán cháng píng gōng shì. sì nián, gǎi zhè xī tí xíng. wǔ nián, zhào wèi chóng zhèng diàn shuō shū, lèi qiān lǐ bù shì láng jiān zhōng shū shè rén. qī nián, mǐn quē shuài, yǐ fū wén gé dài zhì zhī fú zhōu. zài guān dé mín xīn, suì yú rù wèi xíng bù shàng shū. shí nián, bài qiān shū shū mì yuàn shì jiān quán cān zhī zhèng shì.
程元凤再相,似道恐其侵权,欲去之。宜中首劾元凤纵丁大全肆恶,基宗社之祸。命格,除太府卿。宜中亦自请外,为江东提举茶盐常平公事。四年,改浙西提刑。五年,召为崇政殿说书,累迁礼部侍郎兼中书舍人。七年,闽阙帅,以敷文阁待制、知福州。在官得民心,岁余入为刑部尚书。十年,拜签书枢密院事兼权参知政事。
dé yòu yuán nián, shēng tóng zhī shū mì yuàn shì. èr yuè, shì dào sàng shī wú hú, nǎi yǐ yí zhōng zhī shū mì yuàn jiān cān zhī zhèng shì. yǐ ér wēng yìng lóng zì jūn zhōng guī, yí zhōng wèn shì dào suǒ zài, yìng lóng yǐ bù zhī duì. yí zhōng yǐ wéi shì dào yǐ sǐ, jí shàng shū qǐ zhèng shì dào wù guó zhī zuì. shì dào héng shí, yǐ suǒ qīn xìn hán zhèn zǒng jìn bīng, rén yǒu yán zhèn yù yǐ bīng jié qiān zhě, yí zhōng zhào zhèn jì shì, fú zhuàng shì xiù tiě chuí jī shā zhī, yǐ shì bù dǎng yú shì dào.
德祐元年,升同知枢密院事。二月,似道丧师芜湖,乃以宜中知枢密院兼参知政事。已而翁应龙自军中归,宜中问似道所在,应龙以不知对。宜中以为似道已死,即上疏乞正似道误国之罪。似道行时,以所亲信韩震总禁兵,人有言震欲以兵劫迁者,宜中召震计事,伏壮士袖铁椎击杀之,以示不党于似道。
shí yòu chéng xiàng zhāng jiàn xiāo dùn, céng yuān zi děng qǐng mìng yí zhōng shè chéng xiàng shì. zhào yǐ wáng yuè wèi zuǒ chéng xiàng, bài yí zhōng tè jìn yòu chéng xiàng. sì yuè, yuè hái cháo lùn shì, jí yǔ yí zhōng bù hé. tái chén sūn róng sǒu qǐng cuàn jí qián shuō yǒu wú yì lǐ jué, yí zhōng yǐ wéi" bù lù fēi shèng shì shì, zǔ zōng zhōng hòu, wèi cháng qīng yòng zhī. jué fāng zhào rù cháo, jù jiā zhòng xíng, kǒng hòu wú yǐ shì xìn". yuè lì zhēng, yǐ wéi dāng rú róng sǒu yì. huì liú mèng yán zì hú nán rù cháo yuè yǔ yí zhōng jù qǐ bà zhèng, qǐng yǐ mèng yán wèi xiāng. tài huáng tài hòu nǎi yǐ yí zhōng wèi zuǒ chéng xiàng, mèng yán wèi yòu chéng xiàng, yuè jìn píng zhāng jūn guó zhòng shì. yuè bài mìng, jí rì jiù mín jū, yǐ chéng xiàng fǔ ràng yí zhōng, yí zhōng shàng shū, yǐ wéi" yī cí yī shòu, hé yǐ jiě tiān xià zhī jī", yì qù. qiǎn shǐ shù bèi zhē liú zhī, shǐ zhì.
时右丞相章鉴宵遁,曾渊子等请命宜中摄丞相事。诏以王爚为左丞相,拜宜中特进、右丞相。四月,爚还朝论事,即与宜中不合。台臣孙嵘叟请窜籍潜说友、吴益、李珏,宜中以为"簿录非盛世事,祖宗忠厚,未尝轻用之。珏方召入朝,遽加重刑,恐后无以示信"。爚力争,以为当如嵘叟议。会留梦炎自湖南入朝爚与宜中俱乞罢政,请以梦炎为相。太皇太后乃以宜中为左丞相,梦炎为右丞相,爚进平章军国重事。爚拜命,即日僦民居,以丞相府让宜中,宜中上疏,以为"一辞一受,何以解天下之讥",亦去。遣使数辈遮留之,始至。
shí mìng zhāng shì jié děng sì dào jìn shī, èr chéng xiàng dū du jūn mǎ ér bù chū dū. yuè qǐng yǐ yī chéng xiàng jiàn kǔn wú mén, yǐ hù zhū jiàng bù rán, zé yǐ qǐng xíng. yí zhōng kuì, shǐ yǔ mèng yán shàng shū qǐ xíng biān. shì xià gōng qīng yì bù jué. qī yuè, shì jié děng bīng guǒ bài yú jiāo shān. yuè zòu yán:" shì wú zhòng yú bīng, jīn èr xiāng bìng jiàn dū dū, miào suàn zhǐ shòu, chén bù dé ér zhī. bǐ zhě, liù yuè chū shī, zhū jiàng wú tǒng. chén qǐ bù zhī wú mén jù jīng bù yuǎn, ér bì wèi cǐ qǐng zhě, gài dà dí zài jìng, fēi bì xià zì jiāng zé dà chén kāi dū. jīn shì jié yǐ zhū jiàng xīn lì bù yī ér bài, bù zhī guó jiā shàng kān jǐ bài xié? chén jì bù dé qí zhí, yòu bù dé qí yán, qǐ bà miǎn." bù yǔn.
时命张世杰等四道进师,二丞相都督军马而不出督。爚请以一丞相建阃吴门,以护诸将;不然,则已请行。宜中愧,始与梦炎上疏乞行边。事下公卿议不决。七月,世杰等兵果败于焦山。爚奏言:"事无重于兵,今二相并建都督,庙算指授,臣不得而知。比者,六月出师,诸将无统。臣岂不知吴门距京不远,而必为此请者,盖大敌在境,非陛下自将则大臣开督。今世杰以诸将心力不一而败,不知国家尚堪几败邪?臣既不得其职,又不得其言,乞罢免。"不允。
yuè zi wéi nǎi sǒu jīng xué shēng fú quē shàng shū, shù yí zhōng guò shī shù shí shì, qí lüè yǐ wéi:" zhào jìn zhào yǔ jiàn jiē qì chéng dùn, yí zhōng nǎi jiè shǐ guò zhī shuō, yǐ bào sī ēn. líng hú gài qián shuō yǒu jiē yǐ chéng jiàng, nǎi shòu qí bāo jū ér wèi zhī yǔ yì. wén tiān xiáng lǜ bīng qín wáng, xìn chán ér jǔ náo zhī. shì dào sàng shī wù guó, yáng qǐng zhì fá ér yīn yòu zhī. dà bīng báo guó mén, qín wáng zhī shī nǎi liú zhī jīng chéng ér bù qiǎn. zǎi xiàng dāng chū dū, ér wèi suō yóu yù, dì lìng jí yì ér bù xíng. lǚ shī kuí láng zǐ yě xīn, ér shǐ zhī tōng hǎo qǐ méng. zhāng shì jié bù bīng ér yòng zhī yú shuǐ, liú shī yǒng shuǐ bīng ér yòng zhī yú bù, zhǐ shòu shī yí, yīn yǐ bài shì. chén kǒng wù guó jiāng bù zhǐ yú yī sì dào yě."
爚子囗乃嗾京学生伏阙上书,数宜中过失数十事,其略以为:"赵溍、赵与鉴皆弃城遁,宜中乃借使过之说,以报私恩。令狐概、潜说友皆以城降,乃受其包苴而为之羽翼。文天详率兵勤王,信谗而沮挠之。似道丧师误国,阳请致罚而阴佑之。大兵薄国门,勤王之师乃留之京城而不遣。宰相当出督,而畏缩犹豫,第令集议而不行。吕师夔狼子野心,而使之通好乞盟。张世杰步兵而用之于水,刘师勇水兵而用之于步,指授失宜,因以败事。臣恐误国将不止于一似道也。"
lín ān fǔ bǔ dǎi jīng xué shēng. zhào zhī yì bù zhì. tài huáng tài hòu zì wèi shū yí qí mǔ yáng, shǐ miǎn yù zhī, yí zhōng shǐ qǐ yǐ cí guān rù shì, nǎi bài lǐ quán guān shǐ. shí yuè rén yín, shǐ zào cháo, xún wèi yòu chéng xiàng, rán shì yǐ qù yǐ. yí zhōng cāng huáng fā jīng chéng mín wèi bīng, mín nián shí wǔ yǐ shàng zhě jiē jí zhī, rén jiē yǐ wéi xiào. shí yī yuè, qiǎn zhāng quán hé yǐn yù má shì lóng bīng yuán cháng zhōu, yù yǔ shì lóng jiē zhàn sǐ, quán bù fā yī shǐ, bēn hái. wén tiān xiáng qǐng zhū quán, yí zhōng shì bù wèn. yǐ ér, cháng zhōu pò, bīng báo dú sōng guān, lín yì wàng fēng jiē dùn.
临安府捕逮京学生。召之亦不至。太皇太后自为书遗其母杨,使勉谕之,宜中始乞以祠官入侍,乃拜醴泉观使。十月壬寅,始造朝,寻为右丞相,然事已去矣。宜中仓皇发京城民为兵,民年十五以上者皆籍之,人皆以为笑。十一月,遣张全合尹玉、麻士龙兵援常州,玉与士龙皆战死,全不发一矢,奔还。文天祥请诛全,宜中释不问。已而,常州破,兵薄独松关,邻邑望风皆遁。
yí zhōng qiǎn shǐ rú jūn zhōng qǐng hé bù dé, jí lǜ qún chén rù gōng qǐng qiān dū, tài huáng tài hòu bù kě. yí zhōng tòng kū qǐng zhī, tài huáng tài hòu nǎi mìng zhuāng qí shēng chē, gěi bǎi guān lù fèi yín. jí mù, yí zhōng bù rù, tài huáng tài hòu nù yuē:" wú chū bù yù qiān, ér dà chén shù yǐ wéi qǐng, gù qī wǒ xié?" tuō zān ěr zhì zhī dì, suì bì gé, qún chén qiú nèi yǐn, jiē bù nà. gài yí zhōng shí yǐ míng rì qiān, cāng cù zòu chén shī shěn ěr.
宜中遣使如军中请和不得,即率群臣入宫请迁都,太皇太后不可。宜中痛哭请之,太皇太后乃命装俟升车,给百官路费银。及暮,宜中不入,太皇太后怒曰:"吾初不欲迁,而大臣数以为请,顾欺我邪?"脱簪珥掷之地,遂闭阁,群臣求内引,皆不纳。盖宜中实以明日迁,仓卒奏陈失审耳。
yí zhōng chū yǔ dà yuán chéng xiàng bó yán qī huì jūn zhōng, jì ér huǐ zhī, bù guǒ wǎng. bó yán jiāng bīng zhì gāo tíng shān, yí zhōng xiāo dùn, lù xiù fū fèng èr wáng rù wēn zhōu, qiǎn rén zhào yí zhōng. yí zhōng zhì wēn zhōu, ér qí mǔ sǐ. zhāng shì jié yú qí guān zhōu zhōng, suì yǔ jù rù mǐn zhōng. yì wáng lì, fù yǐ wéi zuǒ chéng xiàng. jǐng ào zhī bài, yí zhōng yù fèng wáng zǒu zhàn chéng, nǎi xiān rú zhàn chéng yù yì, dù shì bù kě wèi, suì bù fǎn. èr wáng lèi shǐ zhào zhī, zhōng bù zhì. zhì yuán shí jiǔ nián, dà jūn fá zhàn chéng, yí zhōng zǒu xiān, hòu méi yú xiān.
宜中初与大元丞相伯颜期会军中,既而悔之,不果往。伯颜将兵至皋亭山,宜中宵遁,陆秀夫奉二王入温州,遣人召宜中。宜中至温州,而其母死。张世杰舁其棺舟中,遂与俱入闽中。益王立,复以为左丞相。井澳之败,宜中欲奉王走占城,乃先如占城谕意,度事不可为,遂不反。二王累使召之,终不至。至元十九年,大军伐占城,宜中走暹,后没于暹。
yí zhōng wéi rén duō shù shù, shǎo wèi xiàn xué shēng, qí fù wèi lì shòu zāng dāng qíng, yí zhōng shàng shū wēn shǒu wèi kè yú qǐng dài zhī. kè yú yǐ wéi xiá lì, zú zhì zhī fǎ. qí hòu yí zhōng wèi zhè xī tí xíng, kè yú jiāo yíng, yí zhōng bào lǐ bù shū xián, yì yún" bù xià mín chén mǒu', kè yú huáng kǒng bù gǎn shòu, xiù ér xiè zhī. yí zhōng yáng lǐ zhī, ér yīn zhí qí guò, wú suǒ de. qí hòu, kè yú fā jiǎ dé shēng mào jiè guān mù shì, wǔ shì dào, fèi bà jiā jū. yí zhōng rù, nǎi jí yán kè yú jū xiāng bù fǎ shì, shì dào lìng zhāng jiàn hé zhī, biǎn yán zhōu. kè yú zhī sǐ, yí zhōng jǐ zhī wèi duō.
宜中为人多术数,少为县学生,其父为吏受赃当黥,宜中上书温守魏克愚请贷之。克愚以为黠吏,卒置之法。其后宜中为浙西提刑,克愚郊迎,宜中报礼不书衔,亦云"部下民陈某',克愚皇恐不敢受,袖而谢之。宜中阳礼之,而阴摭其过,无所得。其后,克愚发贾德生冒借官木事,忤似道,废罢家居。宜中入,乃极言克愚居乡不法事,似道令章鉴劾之,贬严州。克愚之死,宜中挤之为多。
lùn yuē:" kǒng zǐ yuē:" cái nán, bù qí rán hū?" lǐ zōng zài wèi cháng jiǔ, mìng xiāng shí duō qí rén, ruò wú qián zhī zhōng liàng gāng zhí, cái shù rén yān. qián lùn shì suī jìn yú jié, dù zōng zhī lì, móu yì jí zhī, qián yǐ zhèng duì, rén chén huái gù wàng wèi zǐ sūn dì zhě néng wéi sī yán zāi? chéng yuán fèng jǐn chì ér yǒu yú ér fá fēng jié, shàng wèi jiǎ sì dào suǒ jì. jiāng wàn lǐ wèn xué dé wàng yōu yú zhū chén, bù miǎn wèi shì dào lǒng luò, wǎn nián wēi lù fēng, yǐng zhé jiàn bìn chì. shì dài fū bù xìng yǔ quán jiān tóng cháo, zì chǔ nán yǐ. shì dào dū shì jiāng shàng zhī shī, yǐ guó shì fù wáng yuè zhāng jiàn chén yí zhōng, gài qǔ qí píng shí sù yǔ jǐ zhě. yuè yí zhōng yú qí jì chū, shāo yù zì yì, jí wén qí bài, chéng shì cù zhī. jì ér, èr rén zì wèi máo dùn, sòng shì zhì cǐ, wēi jí cún wáng zhī qiū yě. dāng guó zhě jiāo huān lù lì, yóu jù bù dǎi, suǒ wéi ruò shì, hé wàng qí néng kuāng jì hū. shì dào zhū, yuè sǐ, jiàn dùn, yí zhōng zǒu hǎi dǎo, sòng wáng.
论曰:"孔子曰:"才难,不其然乎?"理宗在位长久,命相实多其人,若吴潜之忠亮刚直,财数人焉。潜论事虽近于讦,度宗之立,谋议及之,潜以正对,人臣怀顾望为子孙地者能为斯言哉?程元凤谨饬而有余而乏风节,尚为贾似道所諅。江万里问学德望优于诸臣,不免为似道笼络,晚年微露锋,颖辄见摈斥。士大夫不幸与权奸同朝,自处难矣。似道督视江上之师,以国事付王爚、章鉴、陈宜中,盖取其平时素与己者。爚、宜中于其既出,稍欲自异,及闻其败,乘势蹙之。既而,二人自为矛盾,宋事至此,危急存亡之秋也。当国者交欢戮力,犹惧不逮,所为若是,何望其能匡济乎。似道诛,爚死,鉴遁,宜中走海岛,宋亡。
wén tiān xiáng, zì sòng ruì, yòu zì lǚ shàn, jí zhī jí shuǐ rén yě. tǐ mào fēng wěi, měi xī rú yù, xiù méi ér zhǎng mù, gù pàn yè rán. zì wèi tóng zǐ shí, jiàn xué gōng suǒ cí xiāng xiān shēng ōu yáng xiū yáng bāng yì hú quán xiàng, jiē shì" zhōng", jí xīn rán mù zhī. yuē:" méi bù zǔ dòu qí jiān, fēi fū yě." nián èr shí jǔ jìn shì, duì cè jí yīng diàn. shí lǐ zōng zài wèi jiǔ, zhèng lǐ jìn dài, tiān xiáng yǐ fǎ tiān bù xī wèi duì, qí yán wàn yú, bù wéi gǎo, yī huī ér chéng. dì qīn bá wèi dì yī. kǎo guān wáng yīng lín zòu yuē:" shì juǎn gǔ yì ruò guī jiàn, zhōng gān rú tiě shí, chén gǎn wéi dé rén hè." xún dīng fù yōu, guī.
文天祥,字宋瑞,又字履善,吉之吉水人也。体貌丰伟,美皙如玉,秀眉而长目,顾盼烨然。自为童子时,见学宫所祠乡先生欧阳修、杨邦乂、胡铨像,皆谥"忠",即欣然慕之。曰:"没不俎豆其间,非夫也。"年二十举进士,对策集英殿。时理宗在位久,政理浸怠,天祥以法天不息为对,其言万余,不为稿,一挥而成。帝亲拔为第一。考官王应麟奏曰:"是卷古谊若龟鉴,忠肝如铁石,臣敢为得人贺。"寻丁父忧,归。
kāi qìng chū, dà yuán bīng fá sòng, huàn guān dǒng sòng chén shuō shàng qiān dū, rén mò gǎn yì qí fēi zhě. tiān xiáng shí rù wèi níng hǎi jūn jié dù pàn guān, shàng shū" qǐ zhǎn sòng chén, yǐ yī rén xīn". bù bào, jí zì miǎn guī. hòu shāo qiān zhì xíng bù láng guān. sòng chén fù rù wèi dōu zhī, tiān xiáng yòu shàng shū jí yán qí zuì, yì bù bào. chū shǒu ruì zhōu, gǎi jiāng xī tí xíng, qiān shàng shū zuǒ sī láng guān, lèi wèi tái chén lùn bà. chú jūn qì jiān jiān quán zhí xué shì yuàn. jiǎ sì dào chēng bìng, qǐ zhì shì, yǐ yào jūn, yǒu zhào bù yǔn. tiān xiáng dāng zhì, yǔ jiē fěng shì dào. shí nèi zhì xiāng chéng jiē chéng gǎo, tiān xiáng bù chéng gǎo, shì dào bù lè, shǐ tái chén zhāng zhì lì hé bà zhī. tiān xiáng jì shù chì, yuán qián ruò shuǐ lì zhì shì, shí nián sān shí qī.
开庆初,大元兵伐宋,宦官董宋臣说上迁都,人莫敢议其非者。天祥时入为宁海军节度判官,上书"乞斩宋臣,以一人心"。不报,即自免归。后稍迁至刑部郎官。宋臣复入为都知,天祥又上书极言其罪,亦不报。出守瑞州,改江西提刑,迁尚书左司郎官,累为台臣论罢。除军器监兼权直学士院。贾似道称病,乞致仕,以要君,有诏不允。天祥当制,语皆讽似道。时内制相承皆呈稿,天祥不呈稿,似道不乐,使台臣张志立劾罢之。天祥既数斥,援钱若水例致仕,时年三十七。
xián chún jiǔ nián, qǐ wèi hú nán tí xíng, yīn jiàn gù xiāng jiāng wàn lǐ. wàn lǐ sù qí tiān xiáng zhì jié, yǔ jí guó shì, qiǎo rán yuē:" wú lǎo yǐ, guān tiān shí rén shì dāng yǒu biàn, wú yuè rén duō yǐ, shì dào zhī zé, qí zài jūn hū? jūn qí miǎn zhī." shí nián, gǎi zhī gàn zhōu.
咸淳九年,起为湖南提刑,因见故相江万里。万里素奇天祥志节,语及国事,愀然曰:"吾老矣,观天时人事当有变,吾阅人多矣,世道之责,其在君乎?君其勉之。"十年,改知赣州。
dé yòu chū, jiāng shàng bào jí, zhào tiān xià qín wáng. tiān xiáng pěng zhào tì qì, shǐ chén jì zhōu fā jùn zhōng háo jié, bìng jié xī dòng mán, shǐ fāng xìng zhào jí zhōu bīng, zhū háo jié jiē yīng, yǒu zhòng wàn rén. shì wén, yǐ jiāng xī tí xíng ān fǔ shǐ zhào rù wèi. qí yǒu zhǐ zhī, yuē:" jīn dà bīng sān dào gǔ xíng, pò jiāo jī, báo nèi dì, jūn yǐ wū hé wàn yú fù zhī, shì hé yì qū qún yáng ér bó měng hǔ." tiān xiáng yuē:" wú yì zhī qí rán yě. dì guó jiā yǎng yù chén shù sān bǎi yú nián, yī dàn yǒu jí, zhēng tiān xià bīng, wú yī rén yī qí rù guān zhě, wú shēn hèn yú cǐ, gù bù zì liàng lì, ér yǐ shēn xùn zhī, shù tiān xià zhōng chén yì shì jiāng yǒu wén fēng ér qǐ zhě. yì shèng zhě móu lì, rén zhòng zhě gōng jì, rú cǐ zé shè jì yóu kě bǎo yě."
德祐初,江上报急,诏天下勤王。天祥捧诏涕泣,使陈继周发郡中豪杰,并结溪峒蛮,使方兴召吉州兵,诸豪杰皆应,有众万人。事闻,以江西提刑安抚使召入卫。其友止之,曰:"今大兵三道鼓行,破郊畿,薄内地,君以乌合万余赴之,是何异驱群羊而搏猛虎。"天祥曰:"吾亦知其然也。第国家养育臣庶三百余年,一旦有急,征天下兵,无一人一骑入关者,吾深恨于此,故不自量力,而以身徇之,庶天下忠臣义士将有闻风而起者。义胜者谋立,人众者功济,如此则社稷犹可保也。"
tiān xiáng xìng háo huá, píng shēng zì fèng shén hòu, shēng jì mǎn qián. zhì shì, tòng zì biǎn sǔn, jǐn yǐ jiā zī wèi jūn fèi. měi yǔ bīn zuǒ yǔ jí shí shì, zhé liú tì, fǔ jǐ yán yuē:" lè rén zhī lè zhě yōu rén zhī yōu, shí rén zhī shí zhě sǐ rén zhī shì." bā yuè, tiān xiáng tí bīng zhì lín ān, chú zhī píng jiāng fǔ. shí yǐ chéng xiàng yí zhōng wèi hái cháo, bù qiǎn. shí yuè, yí zhōng zhì, shǐ qiǎn zhī. cháo yì fāng zhuó lǚ shī mèng wèi bīng bù shàng shū, fēng lǚ wén dé hé yì jùn wáng, yù lài yǐ qiú hǎo. shī mèng yì yǎn jiǎn zì sì.
天祥性豪华,平生自奉甚厚,声伎满前。至是,痛自贬损,尽以家赀为军费。每与宾佐语及时事,辄流涕,抚几言曰:"乐人之乐者忧人之忧,食人之食者死人之事。"八月,天祥提兵至临安,除知平江府。时以丞相宜中未还朝,不遣。十月,宜中至,始遣之。朝议方擢吕师孟为兵部尚书,封吕文德和义郡王,欲赖以求好。师孟益偃蹇自肆。
tiān xiáng bì cí, shàng shū yán:" cháo tíng gū xī qiān zhì zhī yì duō, fèn fā gāng duàn zhī yì shǎo, qǐ zhǎn shī mèng xìn gǔ, yǐ zuò jiàng shì zhī qì." qiě yán:" sòng chéng wǔ jì zhī luàn, xuē fān zhèn, jiàn jùn yì, yī shí suī zú yǐ jiǎo wěi dà zhī bì, rán guó yì yǐ jìn ruò. gù dí zhì yī zhōu zé pò yī zhōu, zhì yī xiàn zé pò yī xiàn, zhōng yuán lù shěn, tòng huǐ hé jí. jīn yí fēn tiān xià wèi sì zhèn, jiàn dū dū tǒng yù yú qí zhōng. yǐ guǎng xī yì hú nán ér jiàn kǔn yú cháng shā yǐ guǎng dōng yì jiāng xī ér jiàn kǔn yú lóng xīng yǐ fú jiàn yì jiāng dōng ér jiàn kǔn yú fān yáng yǐ huái xī yì huái dōng ér jiàn kǔn yú yáng zhōu. zé cháng shā qǔ è, lóng xīng qǔ qí huáng, fān yáng qǔ jiāng dōng, yáng zhōu qǔ liǎng huái, shǐ qí dì dà lì zhòng, zú yǐ kàng dí. yuē rì qí fèn, yǒu jìn wú tuì, rì yè yǐ tú zhī, bǐ bèi duō lì fēn, pí yú bèn mìng, ér wú mín zhī háo jié zhě yòu cì jiān chū yú qí zhōng, rú cǐ zé dí bù nán què yě." shí yì yǐ tiān xiáng lùn kuò yuǎn, shū zòu bù bào.
天祥陛辞,上疏言:"朝廷姑息牵制之意多,奋发刚断之义少,乞斩师孟衅鼓,以作将士之气。"且言:"宋惩五季之乱,削藩镇,建郡邑,一时虽足以矫尾大之弊,然国亦以浸弱。故敌至一州则破一州,至一县则破一县,中原陆沈,痛悔何及。今宜分天下为四镇,建都督统御于其中。以广西益湖南而建阃于长沙;以广东益江西而建阃于隆兴;以福建益江东而建阃于番阳;以淮西益淮东而建阃于扬州。责长沙取鄂,隆兴取蕲、黄,番阳取江东,扬州取两淮,使其地大力众,足以抗敌。约日齐奋,有进无退,日夜以图之,彼备多力分,疲于奔命,而吾民之豪杰者又伺间出于其中,如此则敌不难却也。"时议以天祥论阔远,书奏不报。
shí yuè, tiān xiáng rù píng jiāng, dà yuán bīng yǐ fā jīn líng rù cháng zhōu yǐ. tiān xiáng qiǎn qí jiāng zhū huá yǐn yù má shì lóng yǔ zhāng quán yuán cháng, zhì yú qiáo, shì lóng zhàn sǐ, zhū huá yǐ guǎng jūn zhàn wǔ mù, bài jī, yù jūn yì bài, zhēng dù shuǐ, wǎn quán jūn zhōu, quán jūn duàn qí zhǐ, jiē nì sǐ, yù yǐ cán bīng wǔ bǎi rén yè zhàn, bǐ dàn jiē méi. quán bù fā yī shǐ, zǒu guī. dà yuán bīng pò cháng zhōu, rù dú sōng guān. yí zhōng mèng yán zhào tiān xiáng, qì píng jiāng, shǒu yú háng.
十月,天祥入平江,大元兵已发金陵入常州矣。天祥遣其将朱华、尹玉、麻士龙与张全援常,至虞桥,士龙战死,朱华以广军战五牧,败绩,玉军亦败,争渡水,挽全军舟,全军断其指,皆溺死,玉以残兵五百人夜战,比旦皆没。全不发一矢,走归。大元兵破常州,入独松关。宜中、梦炎召天祥,弃平江,守余杭。
míng nián zhēng yuè, chú zhī lín ān fǔ. wèi jǐ, sòng jiàng, yí zhōng shì jié jiē qù. réng chú tiān xiáng shū mì shǐ. xún chú yòu chéng xiàng jiān shū mì shǐ, shǐ rú jūn zhōng qǐng hé, yǔ dà yuán chéng xiàng bó yán kàng lùn gāo tíng shān. chéng xiàng nù jū zhī, xié zuǒ chéng xiàng wú jiān yòu chéng xiàng jiǎ yú qìng zhī shū mì yuàn shì xiè táng qiān shū shū mì yuàn shì jiā xuàn wēng tóng qiān shū shū mì yuàn shì liú jié, běi zhì zhèn jiāng. tiān xiáng yǔ qí kè dù hǔ shí èr rén, yè wáng rù zhēn zhōu. miáo zài chéng chū yíng, xǐ qiě qì yuē:" liǎng huái bīng zú yǐ xīng fù, tè èr kǔn xiǎo xì, bù néng hé cóng ěr." tiān xiáng wèn:" jì jiāng ān chū?" zài chéng yuē:" jīn xiān yuē huái xī bīng qū jiàn kāng, bǐ bì xī lì yǐ hàn wú xī bīng. zhǐ huī dōng zhū jiàng, yǐ tōng tài bīng gōng wān tóu, yǐ gāo yóu bǎo yìng huái ān bīng gōng yáng zǐ qiáo, yǐ yáng bīng gōng guā bù, wú yǐ zhōu shī zhí dǎo zhèn jiāng, tóng rì dà jǔ. wān tóu yáng zǐ qiáo jiē yán jiāng cuì bīng, qiě rì yè wàng wǒ shī zhī zhì, gōng zhī jí xià. hé gōng guā bù zhī sān miàn, wú zì jiāng zhōng yī miàn báo zhī, suī yǒu zhì zhě bù néng wéi zhī móu yǐ. guā bù jì jǔ, yǐ dōng bīng rù jīng kǒu, xī bīng rù jīn líng, yào zhè guī lù, qí dà shuài kě zuò zhì yě." tiān xiáng dà chēng shàn, jí yǐ shū yí èr zhì zhì, qiǎn shǐ sì chū yuē jié.
明年正月,除知临安府。未几,宋降,宜中、世杰皆去。仍除天祥枢密使。寻除右丞相兼枢密使,使如军中请和,与大元丞相伯颜抗论皋亭山。丞相怒拘之,偕左丞相吴坚、右丞相贾余庆、知枢密院事谢堂、签书枢密院事家铉翁、同签书枢密院事刘岊,北至镇江。天祥与其客杜浒十二人,夜亡入真州。苗再成出迎,喜且泣曰:"两淮兵足以兴复,特二阃小隙,不能合从耳。"天祥问:"计将安出?"再成曰:"今先约淮西兵趋建康,彼必悉力以捍吾西兵。指挥东诸将,以通、泰兵攻湾头,以高邮、宝应、淮安兵攻杨子桥,以扬兵攻瓜步,吾以舟师直捣镇江,同日大举。湾头、杨子桥皆沿江脆兵,且日夜望我师之至,攻之即下。合攻瓜步之三面,吾自江中一面薄之,虽有智者不能为之谋矣。瓜步既举,以东兵入京口,西兵入金陵,要浙归路,其大帅可坐致也。"天祥大称善,即以书遗二制置,遣使四出约结。
tiān xiáng wèi zhì shí, yáng yǒu tuō guī bīng yán:" mì qiǎn yī chéng xiàng rù zhēn zhōu shuō jiàng yǐ." tíng zhī xìn zhī, yǐ wéi tiān xiáng lái shuō jiàng yě. shǐ zài chéng jí shā zhī. zài chéng bù rěn, dài tiān xiáng chū xiāng chéng lěi, yǐ zhì sī wén shì zhī, bì zhī mén wài. jiǔ zhī, fù qiǎn èr lù fēn chān tiān xiáng, guǒ shuō jiàng zhě jí shā zhī. èr lù fēn yǔ tiān xiáng yǔ, jiàn qí zhōng yì, yì bù rěn shā, yǐ bīng èr shí rén dào zhī yáng, sì gǔ dǐ chéng xià, wén hòu mén zhě tán, zhì zhì sī xià lìng bèi wén chéng xiàng shén jí, zhòng xiāng gù tǔ shé, nǎi dōng rù hǎi dào, yù bīng, fú huán dǔ zhōng de miǎn. rán yì jī mò néng qǐ, cóng qiáo zhě qǐ dé yú sǎn gēng. xíng rù bǎn qiáo, bīng yòu zhì, zhòng zǒu fú cóng xiǎo zhōng, bīng rù suǒ zhī, zhí dù hǔ jīn yīng ér qù. yú hòu zhāng qìng shǐ zhōng mù, shēn bèi èr chuàng, tiān xiáng ǒu bú jiàn huò. hǔ yīng jiě suǒ huái jīn yǔ zú, huò miǎn, mù èr qiáo zhě yǐ kuì hé tiān xiáng zhì gāo yóu, fàn hǎi zhì wēn zhōu.
天祥未至时,扬有脱归兵言:"密遣一丞相入真州说降矣。"庭芝信之,以为天祥来说降也。使再成亟杀之。再成不忍,绐天祥出相城垒,以制司文示之,闭之门外。久之,复遣二路分觇天祥,果说降者即杀之。二路分与天祥语,见其忠义,亦不忍杀,以兵二十人道之扬,四鼓抵城下,闻候门者谈,制置司下令备文丞相甚急,众相顾吐舌,乃东入海道,遇兵,伏环堵中得免。然亦饥莫能起,从樵者乞得余糁羹。行入板桥,兵又至,众走伏丛筱中,兵入索之,执杜浒、金应而去。虞候张庆矢中目,身被二创,天祥偶不见获。浒、应解所怀金与卒,获免,募二樵者以蕢荷天祥至高邮,泛海至温州。
wén yì wáng wèi lì, nǎi shàng biǎo quàn jìn, yǐ guān wén diàn xué shì shì dú zhào zhì fú, bài yòu chéng xiàng. xún yǔ yí zhōng děng yì bù hé. qī yuè, nǎi yǐ tóng dū du chū jiāng xī, suì xíng, shōu bīng rù tīng zhōu. shí yuè, qiǎn cān móu zhào shí shǎng zī yì zhào mèng yíng jiāng yī jūn qǔ níng dū, cān zàn wú jùn jiāng yī jūn qǔ yú dōu, liú zhū xiāo míng zhé chén zi jìng jiē zì jiāng xī qǐ bīng lái huì. zōu sù yǐ zhāo yù fù shǐ jù bīng níng dū, dà yuán bīng gōng zhī, sù bīng bài, tóng qǐ shì zhě liú qīn jū huá shū yán sī lì yán qǐ yán jiē sǐ. wǔ gāng jiào shòu luó kāi lǐ, qǐ bīng fù yǒng fēng xiàn, yǐ ér bīng bài bèi zhí, sǐ yú yù. tiān xiáng wén kāi lǐ sǐ, zhì fú kū zhī āi.
闻益王未立,乃上表劝进,以观文殿学士、侍读召至福,拜右丞相。寻与宜中等议不合。七月,乃以同都督出江西,遂行,收兵入汀州。十月,遣参谋赵时赏、谘议赵孟溁将一军取宁都,参赞吴浚将一军取雩都,刘洙、萧明哲、陈子敬皆自江西起兵来会。邹洬以招谕副使聚兵宁都,大元兵攻之,洬兵败,同起事者刘钦、鞠华叔、颜斯立、颜起岩皆死。武冈教授罗开礼,起兵复永丰县,已而兵败被执,死于狱。天祥闻开礼死,制服哭之哀。
zhì yuán shí sì nián zhēng yuè, dà yuán bīng rù tīng zhōu, tiān xiáng suì yí zhāng zhōu, qǐ rù wèi. shí shǎng mèng yíng yì tí bīng guī, dú jùn bīng bù zhì. wèi jǐ, jùn jiàng, lái shuō tiān xiáng. tiān xiáng fù jùn, yì shā zhī. sì yuè, rù méi zhōu, dū tǒng wáng fú qián hàn yīng bá hù, zhǎn yǐ xùn. wǔ yuè, chū jiāng xī, rù huì chāng. liù yuè, rù xīng guó xiàn. qī yuè, qiǎn cān móu zhāng biàn jiān jūn zhào shí shǎng zhào mèng yíng děng shèng bīng báo gàn chéng, zōu sù yǐ gàn zhū xiàn bīng dǎo yǒng fēng, qí fù lí guì dá yǐ jí zhū xiàn bīng gōng tài hé. jí bā xiàn fù qí bàn, wéi gàn bù xià. lín hóng zhū jùn, jiē sòng kuǎn. tán zhào fán zhāng hǔ zhāng táng xióng guì liú dòu yuán wú xī shì chén zi quán wáng mèng yīng qǐ bīng shào yǒng jiān, fù shù xiàn, fǔ zhōu hé shí děng jiē qǐ bīng yìng tiān xiáng. fēn níng wǔ níng jiàn chāng sān xiàn háo jié, jiē qiǎn rén rú jūn zhōng shòu yuē shù.
至元十四年正月,大元兵入汀州,天祥遂移漳州,乞入卫。时赏、孟溁亦提兵归,独浚兵不至。未几,浚降,来说天祥。天祥缚浚,缢杀之。四月,入梅州,都统王福、钱汉英跋扈,斩以徇。五月,出江西,入会昌。六月,入兴国县。七月,遣参谋张汴、监军赵时赏、赵孟溁等盛兵薄赣城,邹洬以赣诸县兵捣永丰,其副黎贵达以吉诸县兵攻泰和。吉八县复其半,惟赣不下。临洪诸郡,皆送款。潭赵璠、张虎、张唐、熊桂、刘斗元、吴希奭、陈子全、王梦应起兵邵、永间,复数县,抚州何时等皆起兵应天祥。分宁、武宁、建昌三县豪杰,皆遣人如军中受约束。
jiāng xī xuān wèi shǐ lǐ héng qiǎn bīng yuán gàn zhōu, ér zì jiāng bīng gōng tiān xiáng yú xīng guó. tiān xiáng bù yì héng bīng cù zhì, nǎi yǐn bīng zǒu, jí zōu sù yú yǒng fēng. sù bīng xiān kuì, héng qióng zhuī tiān xiáng fāng shí lǐng. gǒng xìn jù zhàn, jiàn bèi tǐ, sǐ zhī. zhì kōng kēng, jūn shì jiē kuì, tiān xiáng qī qiè zǐ nǚ jiē jiàn zhí. shí shǎng zuò jiān yú, hòu bīng wèn wèi shuí, shí shǎng yuē" wǒ xìng wén", zhòng yǐ wéi tiān xiáng, qín zhī ér guī, tiān xiáng yǐ cǐ dé yì qù.
江西宣慰使李恒遣兵援赣州,而自将兵攻天祥于兴国。天祥不意恒兵猝至,乃引兵走,即邹洬于永丰。洬兵先溃,恒穷追天祥方石岭。巩信拒战,箭被体,死之。至空坑,军士皆溃,天祥妻妾子女皆见执。时赏坐肩舆,后兵问谓谁,时赏曰"我姓文",众以为天祥,禽之而归,天祥以此得逸去。
sūn lǔ mù péng zhèn lóng zhāng biàn sǐ yú bīng, móu cháo zōng zì yì sǐ. wú wén bǐng lín dòng liú zhū jiē bèi zhí guī lóng xīng. shí shǎng fèn mà bù qū, yǒu xì lèi zhì zhě, zhé huī qù, yún:" xiǎo xiǎo qiān tīng guān ěr, zhí cǐ hé wéi?" yóu shì de tuō zhě shén zhòng. lín xíng, zhū pō zì biàn, shí shǎng kǒu qī yuē:" sǐ ěr, hé bì rán?" yú shì dòng wén bǐng xiāo jìng fū xiāo dào fū jiē bù miǎn.
孙{卤木}、彭震龙、张汴死于兵,缪朝宗自缢死。吴文炳、林栋、刘洙皆被执归隆兴。时赏奋骂不屈,有系累至者,辄麾去,云:"小小签厅官耳,执此何为?"由是得脱者甚众。临刑,洙颇自辩,时赏〈口七〉曰:"死耳,何必然?"于是栋、文炳、萧敬夫、萧焘夫皆不免。
tiān xiáng shōu cán bīng bēn xún zhōu, zhù nán lǐng. lí guì dá qián móu jiàng, zhí ér shā zhī. zhì yuán shí wǔ nián sān yuè, jìn tún lì jiāng pǔ. liù yuè, rù chuán ào. yì wáng cú, wèi wáng jì lì. tiān xiáng shàng biǎo zì hé, qǐ rù cháo, bù xǔ. bā yuè, jiā tiān xiáng shǎo bǎo xìn guó gōng. jūn zhōng yì qiě qǐ, bīng shì sǐ zhě shù bǎi rén. tiān xiáng wéi yī zi, yǔ qí mǔ jiē sǐ. shí yī yuè, jìn tún cháo yáng xiàn. cháo zhōu dào chén yì liú xìng shù pàn fù, wèi cháo rén hài. tiān xiáng gōng zǒu yì, zhí xìng zhū zhī. shí èr yuè, qū nán lǐng, zōu sù liú zi jùn yòu zì jiāng xī qǐ bīng lái, zài gōng yì dǎng, yì nǎi qián dào yuán shuài zhāng hóng fàn bīng jì cháo yáng. tiān xiáng fāng fàn wǔ pō lǐng, zhāng hóng fàn bīng tū zhì, zhòng bù jí zhàn, jiē dùn shǒu fú cǎo mǎng. tiān xiáng cāng huáng chū zǒu, qiān hù wáng wéi yì qián zhí zhī. tiān xiáng tūn nǎo zi, bù sǐ. zōu sù zì jǐng, zhòng fú rù nán lǐng sǐ. guān shǔ shì zú dé tuō kōng kēng zhě, zhì shì liú zi jùn chén lóng fù xiāo míng zhé xiāo zī jiē sǐ, dù hǔ bèi zhí, yǐ yōu sǐ. wéi zhào mèng yíng dùn, zhāng táng xióng guì wú xī shì chén zi quán bīng bài bèi huò, jù sǐ yān. táng, guǎng hàn zhāng shì hòu yě.
天祥收残兵奔循州,驻南岭。黎贵达潜谋降,执而杀之。至元十五年三月,进屯丽江浦。六月,入船澳。益王殂,卫王继立。天祥上表自劾,乞入朝,不许。八月,加天祥少保、信国公。军中疫且起,兵士死者数百人。天祥惟一子,与其母皆死。十一月,进屯潮阳县。潮州盗陈懿、刘兴数叛附,为潮人害。天祥攻走懿,执兴诛之。十二月,趋南岭,邹洬、刘子俊又自江西起兵来,再攻懿党,懿乃潜道元帅张弘范兵济潮阳。天祥方饭五坡岭,张弘范兵突至,众不及战,皆顿首伏草莽。天祥仓皇出走,千户王惟义前执之。天祥吞脑子,不死。邹洬自颈,众扶入南岭死。官属士卒得脱空坑者,至是刘子俊、陈龙复、萧明哲、萧资皆死,杜浒被执,以忧死。惟赵孟溁遁,张唐、熊桂、吴希奭、陈子全兵败被获,俱死焉。唐,广汉张栻后也。
tiān xiáng zhì cháo yáng, jiàn hóng fàn, zuǒ yòu mìng zhī bài, bù bài, hóng fàn suì yǐ kè lǐ jiàn zhī, yǔ jù rù yá shān, shǐ wèi shū zhāo zhāng shì jié. tiān xiáng yuē:" wú bù néng hàn fù mǔ, nǎi jiào rén pàn fù mǔ, kě hū?" suǒ zhī gù, nǎi shū suǒ guò líng dīng yáng shī yǔ zhī. qí mò yǒu yún:" rén shēng zì gǔ shuí wú sǐ, liú qǔ dān xīn zhào hàn qīng." hóng fàn xiào ér zhì zhī. yá shān pò, jūn zhōng zhì jiǔ dà huì, hóng fàn yuē:" guó wáng, chéng xiàng zhōng xiào jǐn yǐ, néng gǎi xīn yǐ shì sòng zhě shì huáng shàng, jiāng bù shī wéi zǎi xiàng yě." tiān xiáng xuàn rán chū tì, yuē:" guó wáng bù néng jiù, wéi rén chén zhě sǐ yǒu yú zuì, kuàng gǎn táo qí sǐ ér èr qí xīn hū." hóng fàn yì zhī, qiǎn shǐ hù sòng tiān xiáng zhì jīng shī.
天祥至潮阳,见弘范,左右命之拜,不拜,弘范遂以客礼见之,与俱入厓山,使为书招张世杰。天祥曰:"吾不能捍父母,乃教人叛父母,可乎?"索之固,乃书所过《零丁洋诗》与之。其末有云:"人生自古谁无死,留取丹心照汗青。"弘范笑而置之。厓山破,军中置酒大会,弘范曰:"国亡,丞相忠孝尽矣,能改心以事宋者事皇上,将不失为宰相也。"天祥泫然出涕,曰:"国亡不能救,为人臣者死有余罪,况敢逃其死而二其心乎。"弘范义之,遣使护送天祥至京师。
tiān xiáng zài dào, bù shí bā rì, bù sǐ, jí fù shí. zhì yàn, guǎn rén gōng zhāng shén shèng, tiān xiáng bù qǐn chù, zuò dá dàn. suì yí bīng mǎ sī, shè zú yǐ shǒu zhī. shí shì zǔ huáng dì duō qiú cái nán guān, wáng jī wēng yán:" nán rén wú rú tiān xiáng zhě." suì qiǎn jī wēng yù zhǐ, tiān xiáng yuē:" guó wáng, wú fēn yī sǐ yǐ. tǎng yuán kuān jiǎ, dé yǐ huáng guān guī gù xiāng, tā rì yǐ fāng wài bèi gù wèn, kě yě. ruò jù guān zhī, fēi zhí wáng guó zhī dài fū bù kě yǔ tú cún, jǔ qí píng shēng ér jǐn qì zhī, jiāng yān yòng wǒ?" jī wēng yù hé sòng guān xiè chāng yuán děng shí rén qǐng shì tiān xiáng wèi dào shì, liú mèng yán bù kě, yuē" tiān xiáng chū, fù hào zhào jiāng nán, zhì wú shí rén yú hé dì!" shì suì yǐ. tiān xiáng zài yàn fán sān nián, shàng zhī tiān xiáng zhōng bù qū yě, yǔ zǎi xiàng yì shì zhī, yǒu yǐ tiān xiáng qǐ bīng jiāng xī shì wèi yán zhě, bù guǒ shì.
天祥在道,不食八日,不死,即复食。至燕,馆人供张甚盛,天祥不寝处,坐达旦。遂移兵马司,设卒以守之。时世祖皇帝多求才南官,王积翁言:"南人无如天祥者。"遂遣积翁谕旨,天祥曰:"国亡,吾分一死矣。傥缘宽假,得以黄冠归故乡,他日以方外备顾问,可也。若遽官之,非直亡国之大夫不可与图存,举其平生而尽弃之,将焉用我?"积翁欲合宋官谢昌元等十人请释天祥为道士,留梦炎不可,曰"天祥出,复号召江南,置吾十人于何地!"事遂已。天祥在燕凡三年,上知天祥终不屈也,与宰相议释之,有以天祥起兵江西事为言者,不果释。
zhì yuán shí jiǔ nián, yǒu mǐn sēng yán tǔ xīng fàn dì zuò, yí yǒu biàn. wèi jǐ, zhōng shān yǒu kuáng rén zì chēng" sòng zhǔ", yǒu bīng qiān rén, yù qǔ wén chéng xiàng. jīng chéng yì yǒu nì míng shū, yán mǒu rì shāo suō chéng wěi, lǜ liǎng yì bīng wèi luàn, chéng xiàng kě wú yōu zhě. shí dào xīn shā zuǒ chéng xiàng ā hé mǎ, mìng chè chéng wěi, qiān yíng guó gōng jí sòng zōng shì kāi píng, yí chéng xiàng zhě tiān xiáng yě. zhào rù yù zhī yuē:" rǔ hé yuàn?" tiān xiáng duì yuē:" tiān xiáng shòu sòng ēn, wèi zǎi xiàng, ān shì èr xìng? yuàn cì zhī yī sǐ zú yǐ." rán yóu bù rěn, jù huī zhī tuì. yán zhě lì zàn cóng tiān xiáng zhī qǐng, cóng zhī. é yǒu zhào shǐ zhǐ zhī, tiān xiáng sǐ yǐ. tiān xiáng lín xíng shū cóng róng, wèi lì zú yuē:" wú shì bì yǐ." nán xiāng bài ér sǐ. shù rì, qí qī ōu yáng shì shōu qí shī, miàn rú shēng, nián sì shí qī. qí yī dài zhōng yǒu zàn yuē:" kǒng yuē chéng rén, mèng yuē qǔ yì, wéi qí yì jǐn, suǒ yǐ rén zhì. dú shèng xián shū, suǒ xué hé shì, ér jīn ér hòu, shù jī wú kuì."
至元十九年,有闽僧言土星犯帝坐,疑有变。未几,中山有狂人自称"宋主",有兵千人,欲取文丞相。京城亦有匿名书,言某日烧蓑城苇,率两翼兵为乱,丞相可无忧者。时盗新杀左丞相阿合马,命撤城苇,迁瀛国公及宋宗室开平,疑丞相者天祥也。召入谕之曰:"汝何愿?"天祥对曰:"天祥受宋恩,为宰相,安事二姓?愿赐之一死足矣。"然犹不忍,遽麾之退。言者力赞从天祥之请,从之。俄有诏使止之,天祥死矣。天祥临刑殊从容,谓吏卒曰:"吾事毕矣。"南乡拜而死。数日,其妻欧阳氏收其尸,面如生,年四十七。其衣带中有赞曰:"孔曰成仁,孟曰取义,惟其义尽,所以仁至。读圣贤书,所学何事,而今而后,庶几无愧。"
lùn yuē: zì gǔ zhì shì, yù xìn dà yì yú tiān xià zhě, bù yǐ chéng bài lì dùn dòng qí xīn, jūn zǐ mìng zhī yuē" rén", yǐ qí hé tiān lǐ zhī zhèng, jí rén xīn zhī ān ěr. shāng zhī shuāi, zhōu yǒu dài dé, méng jīn zhī shī bù qī ér huì zhě bā bǎi guó. bó yí shū qí yǐ liǎng nán zǐ yù kòu mǎ ér zhǐ zhī, sān chǐ tóng zǐ zhī qí bù kě. tā rì, kǒng zǐ xián zhī, zé yuē:" qiú rén ér dé rén." sòng zhì dé yòu wáng yǐ, wén tiān xiáng wǎng lái bīng jiān, chū yù yǐ kǒu shé cún zhī, shì jì wú chéng, fèng liǎng càn wáng qí qū lǐng hǎi, yǐ tú xīng fù, bīng bài shēn zhí. wǒ shì zǔ huáng dì yǐ tiān dì yǒu róng zhī liàng, jì zhuàng qí jié, yòu xī qí cái, liú zhī shù nián, rú hǔ sì zài xiá, bǎi jì xún zhī, zhōng bù kě dé. guān qí cóng róng fú zhì, jiù sǐ rú guī, shì qí suǒ yù yǒu shèn yú shēng zhě, kě bù wèi zhī" rén" zāi. sòng sān bǎi yú nián, qǔ shì zhī kē, mò shèng yú jìn shì, jìn shì mò shèng yú lún kuí. zì tiān xiáng sǐ, shì zhī hǎo wèi gāo lùn zhě, wèi kē mù bù zú yǐ dé wěi rén, qǐ qí rán hū!
论曰:自古志士,欲信大义于天下者,不以成败利钝动其心,君子命之曰"仁",以其合天理之正,即人心之安尔。商之衰,周有代德,盟津之师不期而会者八百国。伯夷、叔齐以两男子欲扣马而止之,三尺童子知其不可。他日,孔子贤之,则曰:"求仁而得仁。"宋至德祐亡矣,文天祥往来兵间,初欲以口舌存之,事既无成,奉两孱王崎岖岭海,以图兴复,兵败身执。我世祖皇帝以天地有容之量,既壮其节,又惜其才,留之数年,如虎兕在柙,百计驯之,终不可得。观其从容伏质,就死如归,是其所欲有甚于生者,可不谓之"仁"哉。宋三百余年,取士之科,莫盛于进士,进士莫盛于伦魁。自天祥死,世之好为高论者,谓科目不足以得伟人,岂其然乎!