xíng fǎ sān
◎刑法三
tiān xià yí yù, yàn yǒu bù néng jué, zé xià liǎng zhì yǔ dà chén ruò tái jiàn zá yì, shì qí shì zhī dà xiǎo, wú cháng fǎ, ér yǒu sī jiàn qǐng lùn bó zhě, yì shí yǒu yān.
天下疑獄,讞有不能決,則下兩制與大臣若台諫雜議,視其事之大小,無常法,而有司建請論駁者,亦時有焉。
duān gǒng chū, guǎng ān jūn mín ān chóng xù lì jìn bīng, sù jì mǔ féng yǔ fù zhī yì lí, jīn duó zī chǎn yǔ jǐ zi. dà lǐ dāng chóng xù sòng mǔ, zuì sǐ. tài zōng yí zhī, pàn dà lǐ zhāng bì gù zhí qián duàn, suì xià tái shěng zá yì. xú xuàn yì yuē:" jīn dì míng qí mǔ féng cháng lí, jí xū guī zōng, fǒu jí chóng xù zhǔn fǎ chù sǐ. jīn xiáng àn nèi bù céng lí yì, qí zhèng yǒu sì. kuàng bù xiào zhī xíng, jiào zhī dà zhě, yí yī xíng bù dà lǐ sì duàn." yòu pú shè lǐ fǎng děng sì shí sān rén yì yuē:" fǎ sì dìng duàn wèi bù dāng. ruò yǐ wǔ mǔ jiē tóng, jí ā pú suī jiàn, nǎi chóng xù qīn mǔ, chóng xù tè yǐ tián yè wèi féng qiáng zhàn, qīn mǔ yī shí bù gěi, suǒ yǐ lùn sù. ruò cóng fǎ sì duàn sǐ, zé zhī yì hé gū jué sì, ā pú hé dì tuō shēn? chén děng yì: tián chǎn bìng guī chóng xù, féng hé yǔ pú tóng jū, gōng shì zhōng shēn. rú shì, zé zi yǒu fù yè kě shǒu, féng zhōng shēn bù zhì fá yǎng. suǒ fàn bìng zhǔn shè yuán." zhào cóng fǎng děng yì, xuàn bì gè duó fèng yī yuè.
端拱初,廣安軍民安崇緒隸禁兵,訴繼母馮與父知逸離,今奪資產與己子。大理當崇緒訟母,罪死。太宗疑之,判大理張佖固執前斷,遂下台省雜議。徐鉉議曰:"今第明其母馮嘗離,即須歸宗,否即崇緒准法處死。今詳案內不曾離異,其證有四。況不孝之刑,教之大者,宜依刑部、大理寺斷。"右僕射李昉等四十三人議曰:"法寺定斷為不當。若以五母皆同,即阿蒲雖賤,乃崇緒親母,崇緒特以田業為馮強占,親母衣食不給,所以論訴。若從法寺斷死,則知逸何辜絕嗣,阿蒲何地託身?臣等議:田產並歸崇緒,馮合與蒲同居,供侍終身。如是,則子有父業可守,馮終身不至乏養。所犯並准赦原。"詔從昉等議,鉉、佖各奪奉一月。
xī níng yuán nián bā yuè, zhào:" móu shā yǐ shāng, àn wèn yù jǔ, zì shǒu, cóng móu shā jiǎn èr děng lùn. chū, dēng zhōu zòu yǒu fù ā yún, mǔ fú zhōng pìn yú wéi, è wéi chǒu lòu, móu shā bù sǐ. àn wèn yù jǔ, zì shǒu. shěn xíng yuàn dà lǐ sì lùn sǐ, yòng wéi lǜ wèi hūn zòu cái, chì dài qí sǐ. zhī dēng zhōu xǔ zūn zòu, yǐn lǜ" yīn shā shāng ér zì shǒu, dé miǎn suǒ yīn zhī zuì, réng cóng gù shā shāng fǎ", yǐ móu wèi suǒ yīn, dāng yòng àn wèn yù jǔ tiáo jiǎn èr děng. xíng bù dìng rú shěn xíng dà lǐ. shí zūn fāng zhào pàn dà lǐ, yù shǐ tái hé zūn, ér zūn bù fú, qǐng xià liǎng zhì yì. nǎi lìng hàn lín xué shì sī mǎ guāng wáng ān shí tóng yì, èr rén yì bù tóng, suì gè wèi zòu. guāng yì shì xíng bù, ān shí yì shì zūn, zhào cóng ān shí suǒ yì. ér yù shǐ zhōng chéng téng fǔ yóu qǐng zài xuǎn guān dìng yì, yù shǐ qián yǐ qǐng bà zūn dà lǐ, zhào sòng hàn lín xué shì lǚ gōng zhe hán wéi zhī zhì gào qián gōng fǔ zhòng dìng. gōng zhe děng yì rú ān shí, zhì yuē" kě". yú shì fǎ guān qí huī wáng shī yuán cài guān qīng děng jiē lùn zòu gōng zhe děng suǒ yì wèi bù dāng. yòu zhào ān shí yǔ fǎ guān jí yì, fǎn fù lùn nán.
熙寧元年八月,詔:"謀殺已傷,按問欲舉,自首,從謀殺減二等論。初,登州奏有婦阿雲,母服中聘於韋,惡韋醜陋,謀殺不死。按問欲舉,自首。審刑院、大理寺論死,用違律為婚奏裁,敕貸其死。知登州許遵奏,引律"因殺傷而自首,得免所因之罪,仍從故殺傷法",以謀為所因,當用按問欲舉條減二等。刑部定如審刑、大理。時遵方召判大理,御史台劾遵,而遵不伏,請下兩制議。乃令翰林學士司馬光、王安石同議,二人議不同,遂各為奏。光議是刑部,安石議是遵,詔從安石所議。而御史中丞滕甫猶請再選官定議,御史錢顗請罷遵大理,詔送翰林學士呂公著韓維、知制誥錢公輔重定。公著等議如安石,制曰"可"。於是法官齊恢、王師元、蔡冠卿等皆論奏公著等所議為不當。又詔安石與法官集議,反覆論難。
míng nián èr yuè gēng zǐ, zhào:" jīn hòu móu shā rén zì shǒu, bìng zòu tīng chì cái." shì yuè, chú ān shí cān zhī zhèng shì, yú shì zòu yǐ wèi:" lǜ yì, yīn fàn shā shāng ér zì shǒu, dé miǎn suǒ yīn zhī zuì, réng cóng gù shā shāng fǎ ruò yǐ shā, cóng gù shā fǎ, zé wèi shǒu zhě bì sǐ, bù xū zòu cái wèi cóng zhě zì yǒu biān chì zòu cái zhī wén, bù xū fù lì xīn zhì." yǔ táng jiè děng shù zhēng yì dì qián, zú cóng ān shí yì. fù zhào:" zì jīn bìng yǐ qù nián qī yuè zhào shū cóng shì." pàn xíng bù liú shù děng yòu qǐng zhōng shū shū mì yuàn hé yì, zhōng chéng lǚ huì yù shǐ liú qí qián yǐ jiē qǐng rú shù zòu, xià zhī èr fǔ. dì yǐ wèi lǜ wén shén míng, bù xū hé yì. ér céng gōng liàng děng jiē yǐ bó jǐn tóng yì yàn sāi yán zhě wèi wú shāng, nǎi yǐ zhòng yì fù shū mì yuàn. wén yàn bó yǐ wèi:" shā shāng zhě, yù shā ér shāng yě, jí yǐ shā zhě bù kě shǒu." lǚ gōng bì yǐ wèi:" shā shāng yú lǜ bù kě shǒu. qǐng zì jīn yǐ shā shāng yī lǜ, qí cóng ér jiā gōng zì shǒu, jí zòu cái." chén shēng zhī hán jiàng yì yǔ ān shí lüè tóng. huì fù bì rù xiàng, dì lìng bì yì, ér yǐ jí bìng, jiǔ zhī fú yì, zhì shì nǎi jué, ér bì zài gào, bù yù yě.
明年二月庚子,詔:"今後謀殺人自首,並奏聽敕裁。"是月,除安石參知政事,於是奏以為:"律意,因犯殺傷而自首,得免所因之罪,仍從故殺傷法;若已殺,從故殺法,則為首者必死,不須奏裁;為從者自有編敕奏裁之文,不須復立新制。"與唐介等數爭議帝前,卒從安石議。復詔:"自今並以去年七月詔書從事。"判刑部劉述等又請中書、樞密院合議,中丞呂誨、御史劉琦、錢顗皆請如述奏,下之二府。帝以為律文甚明,不須合議。而曾公亮等皆以博盡同異、厭塞言者為無傷,乃以眾議付樞密院。文彥博以為:"殺傷者,欲殺而傷也,即已殺者不可首。"呂公弼以為:"殺傷於律不可首。請自今已殺傷依律,其從而加功自首,即奏裁。"陳昇之、韓絳議與安石略同。會富弼入相,帝令弼議,而以疾病,久之弗議,至是乃決,而弼在告,不預也。
sū zhōu mín zhāng cháo zhī cóng xiōng yǐ qiāng lù sǐ cháo fù, táo qù, cháo zhí ér shā zhī. shěn xíng dà lǐ dāng cháo shí è bù mù, zuì sǐ. àn jì shàng, cān zhī zhèng shì wáng ān shí yán:" cháo fù wèi cóng xiōng suǒ shā, ér cháo bào shā zhī, zuì zhǐ jiā yì liú, huì shè, yīng yuán." dì cóng ān shí yì, tè shì cháo bù wèn. gèng mìng lǚ gōng zhe děng dìng yì xíng míng, yì bù chēng ān shí yì, nǎi zì jù zòu. chū, céng gōng liàng yǐ zhōng shū lùn zhèng xíng míng wèi fēi, ān shí yuē:" yǒu sī yòng xíng bù dāng, zé shěn xíng dà lǐ dāng lùn zhèng shěn xíng dà lǐ yòng xíng bù dāng, jí chà guān dìng yì yì jì bù dāng, jí zhōng shū zì yí lùn zòu, qǔ jué rén zhǔ. cǐ suǒ wèi guó tǐ. qǐ yǒu zhōng shū bù kě lùn zhèng xíng míng zhī lǐ?"
蘇州民張朝之從兄以槍戮死朝父,逃去,朝執而殺之。審刑、大理當朝十惡不睦,罪死。案既上,參知政事王安石言:"朝父為從兄所殺,而朝報殺之,罪止加役流,會赦,應原。"帝從安石議,特釋朝不問。更命呂公著等定議刑名,議不稱安石意,乃自具奏。初,曾公亮以中書論正刑名為非,安石曰:"有司用刑不當,則審刑、大理當論正;審刑、大理用刑不當,即差官定議;議既不當,即中書自宜論奏,取決人主。此所謂國體。豈有中書不可論正刑名之理?"
sān nián, zhōng shū shàng xíng míng wèi ān zhě wǔ:
三年,中書上刑名未安者五:
qí yī, suì duàn sǐ xíng jǐ èr qiān rén, bǐ qián dài shū duō. rú qiáng jié dào bìng yǒu sǐ fǎ, qí jiān qíng zhuàng qīng zhòng yǒu jué xiāng yuǎn zhě, shǐ jiē dǐ sǐ, liáng yì kě āi. ruò wèi cóng qíng qīng zhī rén bié lì xíng, rú qián dài zhǎn yòu zhǐ zhī bǐ, zú yǐ zhǐ è ér chú hài. jìn jūn fēi zài biān fáng tún shù ér táo zhě, yì kě gèng kuān shǒu xiàn, yǐ shōu qí yǒng lì zhī xiào.
其一,歲斷死刑幾二千人,比前代殊多。如強劫盜並有死法,其間情狀輕重有絕相遠者,使皆抵死,良亦可哀。若為從情輕之人別立刑,如前代斬右趾之比,足以止惡而除害。禁軍非在邊防屯戍而逃者,亦可更寬首限,以收其勇力之效。
qí èr, tú liú zhé zhàng zhī fǎ, jìn gāng jiā mì, liáng mín ǒu yǒu dǐ mào, zhì shāng jī tǐ, wèi zhōng shēn zhī rǔ yú wán zhī tú, suī yī shí chuàng tòng, ér zhōng wú kuì chǐ. ruò shǐ qíng lǐ qīng zhě fù gǔ jū zuò zhī fǎ, yù shè dì jiǎn yuè rì, shǐ liáng shàn zhě zhī gǎi guò zì xīn, xiōng wán zhě yǒu suǒ jū xì.
其二,徒、流折杖之法,禁綱加密,良民偶有抵冒,致傷肌體,為終身之辱;愚頑之徒,雖一時創痛,而終無愧恥。若使情理輕者復古居作之法,遇赦第減月日,使良善者知改過自新,凶頑者有所拘系。
qí sān, cì pèi zhī fǎ èr bǎi yú tiáo, qí jiān qíng lǐ qīng zhě, yì kě fù gǔ tú liú yí xiāng zhī fǎ, qí qí zài fàn, rán hòu jué cì chōng jūn. qí pèi lì bìng jiǎn jiù běn chù, huò yǔ jìn dì. xiōng wán zhī tú, zì cóng jiù fǎ. biān guǎn zhī rén, yì dié sòng tā suǒ, liàng lì yì zuò shí xiàn, wú dé kūn qián.
其三,刺配之法二百餘條,其間情理輕者,亦可復古徒流移鄉之法,俟其再犯,然後決刺充軍。其配隸並減就本處,或與近地。凶頑之徒,自從舊法。編管之人,亦迭送他所,量立役作時限,無得髡鉗。
qí sì, lìng zhōu xiàn kǎo chá shì mín, yǒu néng xiào tì lì tián wèi zhòng suǒ zhī zhě, gěi tiē fù shēn. ǒu yǒu fàn lìng, qíng qīng kě shù zhě, tè yì shú fá qí bù quān zhě kē jué.
其四,令州縣考察士民,有能孝悌力田為眾所知者,給帖付身。偶有犯令,情輕可恕者,特議贖罰;其不悛者科決。
qí wǔ, zòu cái tiáo mù fán duō, zhì yān xíng jìn, yì yí shān dìng.
其五,奏裁條目繁多,致淹刑禁,亦宜刪定。
zhào fù biān chì suǒ xiáng yì lì fǎ.
詔付編敕所詳議立法。
chū, hán jiàng cháng qǐng yòng ròu xíng, céng bù fù shàng yì yuē:" wú wáng zhī zhì xíng fá, wèi cháng bù běn yú rén, rán ér yǒu duàn zhī tǐ kè jī fū yǐ zhì yú shā lù, fēi děi yǐ yě. gài rén zhī yǒu zuì, shú xíng bù zú yǐ chéng zhī, gù bù dé yǐ ér jiā zhī yǐ mò yì fèi gōng dà pì, rán shěn shì qīng zhòng, zé yòu yǒu liú yòu zhī fǎ. zhì hàn wén dì chú ròu xíng ér dìng chī chuí zhī lìng, hòu shì yīn zhī yǐ wèi lǜ. dà pì zhī cì, chù yǐ liú xíng, dài mò yì fèi gōng, bù wéi fēi xiān wáng liú yòu zhī yì, ér yòu shī qīng zhòng zhī chà. gǔ zhě xiāng tián tóng jǐng, rén jiē ān tǔ zhòng qiān. liú zhī yuǎn fāng, wú suǒ zī gěi, tú lì kùn rǔ, yǐ zhì zhōng shēn. jìn shì zhī mín, qīng qù xiāng jǐng, zhuǎn xǐ sì fāng, gù bù wèi huàn, ér jū zuò yī nián, jí tīng fù jí, bǐ yú gǔ yì qīng yǐ. kuàng zhé zhàng zhī fǎ, yú gǔ wèi biān pū zhī xíng, xíng qīng bù néng zhǐ è, gù fàn fǎ rì yì zhòng, qí zhōng bì zhì yú shā lù, shì yù qīng ér fǎn zhòng yě. jīn dà pì zhī mù zhì duō, qǔ qí qíng kě dài zhě, chù zhī yǐ ròu xíng, zé rén zhī huò shēng zhě bì zhòng. ruò jūn shì wáng qù yīng zhǎn, zéi dào zāng mǎn yīng jiǎo, zé yuè qí zú fàn liáng rén yú fǎ yīng sǐ, ér qíng qīng zhě chù yǐ gōng xíng. zhì yú yì mò, zé yòng cì pèi zhī fǎ. jiàng cǐ ér hòu wèi liú tú zhàng chī zhī zuì, zé zhì xíng yǒu chà děng yǐ." yì jì shàng, dì wèn kě fǒu yú zhí zhèng, wáng ān shí féng jīng hù yǒu lùn biàn, qì bù guǒ xíng. shū mì shǐ wén yàn bó yì shàng yán:" táng mò wǔ dài, yòng zhòng diǎn yǐ jiù shí bì, gù fǎ lǜ zhī wài, tú liú huò jiā zhì yú sǐ. guó jiā chéng píng bǎi nián, dāng yòng zhōng diǎn, rán yóu yīn xún yǒu zhòng yú jiù lǜ zhě, ruò wěi zào guān wén shū, lǜ zhǐ liú èr qiān lǐ, jīn duàn cóng jiǎo. jìn fán wěi zào yìn jì, zài fàn bù zhì sǐ zhě, yì cóng jiǎo zuò. fū chí zhàng qiáng dào, běn fǎ zhòng yú zào yìn, jīn zào yìn zài fàn zhě sǐ, ér qiáng dào zài fàn zāng bù mǎn wǔ pǐ zhě bù sǐ, zé yòng xíng shén yì yú lǜ wén yǐ. qǐng jiǎn xiáng xíng míng zhòng yú jiù lǜ zhě, yǐ chì lǜ cān kǎo, cái dìng qí dāng." zhào sòng biān chì suǒ.
初,韓絳嘗請用肉刑,曾布復上議曰:"無王之制刑罰,未嘗不本於仁,然而有斷肢體、刻肌膚以至於殺戮,非得已也。蓋人之有罪,贖刑不足以懲之,故不得已而加之以墨、劓、剕、宮、大辟,然審適輕重,則又有流宥之法。至漢文帝除肉刑而定笞箠之令,後世因之以為律。大辟之次,處以流刑,代墨、劓、剕、宮,不惟非先王流宥之意,而又失輕重之差。古者鄉田同井,人皆安土重遷。流之遠方,無所資給,徒隸困辱,以至終身。近世之民,輕去鄉井,轉徙四方,固不為患,而居作一年,即聽附籍,比於古亦輕矣。況折杖之法,於古為鞭撲之刑,刑輕不能止惡,故犯法日益眾,其終必至於殺戮,是欲輕而反重也。今大辟之目至多,取其情可貸者,處之以肉刑,則人之獲生者必眾。若軍士亡去應斬,賊盜贓滿應絞,則刖其足;犯良人於法應死,而情輕者處以宮刑。至於劓、墨,則用刺配之法。降此而後為流、徒、杖、笞之罪,則制刑有差等矣。"議既上,帝問可否於執政,王安石、馮京互有論辨,迄不果行。樞密使文彥博亦上言:"唐末、五代,用重典以救時弊,故法律之外,徒、流或加至於死。國家承平百年,當用中典,然猶因循有重於舊律者,若偽造官文書,律止流二千里,今斷從絞。近凡偽造印記,再犯不至死者,亦從絞坐。夫持杖強盜,本法重於造印,今造印再犯者死,而強盜再犯贓不滿五匹者不死,則用刑甚異於律文矣。請檢詳刑名重於舊律者,以敕律參考,裁定其當。"詔送編敕所。
yòu zhào shěn xíng yuàn dà lǐ sì yì zhòng zāng bìng mǎn qīng zāng fǎ. shěn xíng yuàn yán:" suǒ fàn gè yì zhī zāng, bù dài zuì děng ér lèi bìng, zé yú lǜ yì nán tōng, yí rú gù shì." ér dà lǐ sì yán:" lǜ chēng, yǐ zāng zhì zuì, pín fàn zhě bìng lèi kē ruò zuì fàn bù děng zhě, jí yǐ zhòng zāng bìng mǎn qīng zāng gè bèi lùn lèi bìng bù jiā zhòng zhě zhǐ cóng zhòng. gài lǜ yì yǐ pín fàn zāng zhě, bù kě yòng èr zuì yǐ shàng zhī fǎ, gù lìng lèi kē wèi fēi yī fàn, gù lìng bèi lùn. cǐ cóng kuān zhī yī yě. rán liù zāng qīng zhòng bù děng, ruò fàn èr zāng yǐ shàng zhě, bù kě lèi qīng yǐ cóng zhòng, gù lìng bìng zhòng mǎn qīng mǎn qīng. cǐ cóng kuān zhī èr yě. ruò yǐ zhòng bìng qīng hòu jiā zhòng, zé zhǐ cóng yī zhòng, gài wèi jìn zé gǎi cóng yú qīng fǎ, tuì yì bù zhì yú róng jiān. ér shū yì jiǎ shè zhī fǎ, shì jiē zuì děng zhě, gài yī shí mìng wén ěr. ruò zuì děng zhě jǐn shù lèi bìng, bù děng zhě zhǐ kē yī zāng, zé kǒng zhī fǎ zhě zú yǐ wèi jiān, bù zhī zhě dàn xì lín shí xìng yǔ bù xìng, fēi lǜ zhī běn yì yě." dì shì dà lǐ yì, xíng zhī. bā nián, hóng zhōu mín yǒu fàn tú ér duàn zhàng zhě, qí yú zuì huì ēn miǎn, guān lì shī chū, dāng hé. zhōng shū táng hòu guān liú gǔn bó yì, yǐ wèi" lǜ yīn zuì rén, yǐ zhì zuì, zuì rén yù ēn zhě, zhǔn zuì rén yuán fǎ. hóng zhōu guān lì dāng yuán." yòu qǐng zì lìng guān sī chū rù rén zuì, jiē yòng cǐ lìng. ér shěn xíng yuàn dà lǐ sì yǐ wèi:" shī rù rén zuì, nǎi guān sī wù zhì zuì yú rén, nán yòng cǐ lìng. qí shī chū zhě, yí rú gǔn yì."
又詔審刑院、大理寺議重贓並滿輕贓法。審刑院言:"所犯各異之贓,不待罪等而累並,則於律義難通,宜如故事。"而大理寺言:"律稱,以贓致罪,頻犯者並累科;若罪犯不等者,即以重贓並滿輕贓各倍論;累並不加重者止從重。蓋律意以頻犯贓者,不可用二罪以上之法,故令累科;為非一犯,故令倍論。此從寬之一也。然六贓輕重不等,若犯二贓以上者,不可累輕以從重,故令並重滿輕滿輕。此從寬之二也。若以重並輕後加重,則止從一重,蓋為進則改從於輕法,退亦不至於容奸。而《疏議》假設之法,適皆罪等者,蓋一時命文耳。若罪等者盡數累並,不等者止科一贓,則恐知法者足以為奸,不知者但系臨時幸與不幸,非律之本意也。"帝是大理議,行之。八年,洪州民有犯徒而斷杖者,其餘罪會恩免,官吏失出,當劾。中書堂後官劉袞駁議,以謂"律因罪人,以致罪,罪人遇恩者,准罪人原法。洪州官吏當原。"又請自令官司出入人罪,皆用此令。而審刑院、大理寺以謂:"失入人罪,乃官司誤致罪於人,難用此令。其失出者,宜如袞議。"
wú fēng sān nián, zhōu qīng yán:" shěn xíng yuàn xíng bù zòu duàn qī móu shā àn wèn zì shǒu, biàn cóng gù shā fǎ, jǔ qīng míng zhòng, duàn rù è nì zhǎn xíng. qiè xiáng lǜ yì, qī móu shā fū, yǐ shā, hé rù è nì, yǐ àn wèn zì shǒu, biàn cóng gù shā fǎ, yí yòng qī ōu fū sǐ fǎ dìng zuì. qiě shí è tiáo, móu yǔ gù dòu shā fū, fāng rù è nì, ruò móu ér wèi shā, zhǐ dāng bù mù. jì yòng jǔ qīng míng zhòng, yí cóng móu ér wèi shā fǎ, yī chì dāng jué zhòng zhàng chù sǐ, kǒng bù kě rù è nì zhǎn xíng." xià shěn xíng yuàn xíng bù cān xiáng, rú qīng yì.
無豐三年,周清言:"審刑院、刑部奏斷妻謀殺案問自首,變從故殺法,舉輕明重,斷入惡逆斬刑。竊詳律意,妻謀殺夫,已殺,合入惡逆,以按問自首,變從故殺法,宜用妻毆夫死法定罪。且十惡條,謀與故斗殺夫,方入惡逆,若謀而未殺,止當不睦。既用舉輕明重,宜從謀而未殺法,依敕當決重杖處死,恐不可入惡逆斬刑。"下審刑院、刑部參詳,如清議。
shào wǔ jūn zòu yàn, fù yǔ rén jiān, móu shā qí fū, yǐ ér fū zuì guī, jiān zhě zì shā zhī. fǎ sì dāng fù móu shā wèi cóng, ér xíng bù láng zhōng dù hóng yì fù zuì yīng sǐ. yòu xìng yuán fǔ zòu yàn, liáng huái jí wǎng shì chū qī zhī bìng, yīn jì sù, qí zi zhé qǔ shí zhī, huái jí ōu qí zi sǐ. fǎ sì yǐ dào sù lùn, ér dāng huái jí zá fàn sǐ zuì, yǐn shè yuán. ér hóng yì chū qī shòu jì sù, ér qí zi zhé fèi yòng, bù rù bǔ fǎ. yì jì shàng, yù shǐ tái lùn hóng yì bù dāng, zhào fá jīn, réng zhǎn nián mó kān. ér shì láng cuī tái fú yǐ xià sān rén wú suǒ kě fǒu, yì fá jīn.
邵武軍奏讞,婦與人奸,謀殺其夫,已而夫醉歸,奸者自殺之。法寺當婦謀殺為從,而刑部郎中杜紘議婦罪應死。又興元府奏讞,梁懷吉往視出妻之病,因寄粟,其子輒取食之,懷吉毆其子死。法寺以盜粟論,而當懷吉雜犯死罪,引赦原。而紘議出妻受寄粟,而其子輒費用,不入捕法。議既上,御史台論紘議不當,詔罰金,仍展年磨勘。而侍郎崔台符以下三人無所可否,亦罰金。
bā nián, shàng shū shěng yán:" zhū huò dào, yǒu yǐ jīng shā rén, jí yuán fàn qiáng jiān qiáng dào dài mìng duàn pèi zhī rén, zài fàn bǔ huò, yǒu sī lì yòng zhī rén yù gào huò àn wèn zì shǒu jiǎn miǎn fǎ. qiě lǜ wén zì shǒu jiǎn děng duàn qiǎn zhě, wèi qí qíng fēi jù dù, yǒu gǎi guò zì xīn zhī xīn. zhì yú jiān dào, yǔ yú fàn bù tóng, nán yǐ lì jiǎn. qǐng qiáng dào yǐ shā rén, bìng qiáng jiān huò yuán fàn qiáng dào dài mìng, ruò chí zhàng sān rén yǐ shàng, zhī rén yù gào àn wèn yù jǔ ér zì shǒu, jí yīn rén shǒu gào yīng jiǎn zhě, bìng bù zài jiǎn děng lì." chū, wáng ān shí yǔ sī mǎ guāng zhēng yì àn wèn zì shǒu fǎ, zú cóng ān shí yì. zhì shì, guāng wèi xiāng, fù shēn qián yì gǎi yān. nǎi zhào:" qiáng dào àn wèn yù jǔ zì shǒu zhě, bù yòng jiǎn děng." jì ér gěi shì zhōng fàn chún rén yán:" xī níng àn wèn yù jǔ tiáo bìng dé yuán jiǎn, yǐ róng jiān tài duō, yuán fēng bā nián, bié lì tiáo zhì. qiè xiáng yǐ shā rén qiáng jiān, yú fǎ zì bù dāng shǒu, bù yīng gèng yòng àn wèn jiǎn děng. zhì yú dài mìng jí chí zhàng qiáng dào, yì bù jiǎn děng, shēn wèi tài zhòng. àn jiā yòu biān chì:' yīng fàn zuì zhī rén, yīn yí bèi zhí, zāng zhèng wèi míng, huò tú dǎng jiù qín, wèi bèi zhǐ shuō, dàn jié wèn biàn chéng, jiē cóng lǜ àn wèn yù jǔ shǒu jiǎn zhī kē. ruò yǐ jīng jié wèn, yǐn jù běn zuì, bù zài shǒu jiǎn zhī lì.' cǐ chì dāng lǐ, dāng shí yòng zhī, tiān xià hào wèi xíng píng. qǐng yú fǎ bù shǒu zhě, zì bù dé yuán jiǎn, qí yú qǔ jiā yòu biān chì dìng duàn, zé yòng fǎ dāng qíng, shàng yǐ guǎng hào shēng zhī dé, xià zé wú yī fū bù huò zhī yuān." cóng zhī.
八年,尚書省言:"諸獲盜,有已經殺人,及元犯強姦、強盜貸命斷配之人,再犯捕獲,有司例用知人慾告、或按問自首減免法。且律文自首減等斷遣者,為其情非巨蠹,有改過自新之心。至於奸、盜,與余犯不同,難以例減。請強盜已殺人,並強姦或元犯強盜貸命,若持杖三人以上,知人慾告、按問欲舉而自首,及因人首告應減者,並不在減等例。"初,王安石與司馬光爭議按問自首法,卒從安石議。至是,光為相,復申前議改焉。乃詔:"強盜按問欲舉自首者,不用減等。"既而給事中范純仁言:"熙寧按問欲舉條並得原減,以容奸太多,元豐八年,別立條制。竊詳已殺人、強姦,於法自不當首,不應更用按問減等。至於貸命及持杖強盜,亦不減等,深為太重。按《嘉祐編敕》:'應犯罪之人,因疑被執,贓證未明,或徒黨就擒,未被指說,但詰問便承,皆從律按問欲舉首減之科。若已經詰問,隱拒本罪,不在首減之例。'此敕當理,當時用之,天下號為刑平。請於法不首者,自不得原減,其餘取《嘉祐編敕》定斷,則用法當情,上以廣好生之德,下則無一夫不獲之冤。"從之。
yòu zhào:" zhū zhōu jū xùn qiáng dào, qíng lǐ wú kě mǐn, xíng míng wú yí lǜ, ér zhé zòu qǐng, xǔ xíng bù jǔ bó, chóng xíng cháo diǎn, wú de yòng lì pò tiáo." cóng sī mǎ guāng zhī qǐng yě. guāng yòu shàng yán:" shā rén bù sǐ, shāng rén bù xíng, yáo shùn bù néng yǐ zhì zhì. xíng bù zòu chāo yǎn huái yào sān zhōu zhī mín yǒu dòu shā zhě, jiē dāng lùn sǐ, nǎi wàng zuò qíng lǐ kě mǐn zòu cái, xíng bù jí yǐn jiù lì dài zhī. fán lǜ lìng chì shì huò bù jǐn zài, zé yǒu sī yǐn lì yǐ jué. jīn dòu shā dāng sǐ, zì yǒu zhèng tiáo, ér xíng bù chéng lì miǎn sǐ jué pèi, shì dòu shā tiáo lǜ wú suǒ yòng yě. qǐng zì jīn zhū zhōu suǒ zòu dà pì, qíng lǐ wú kě mǐn, xíng míng wú kě yí, lìng xíng bù hái zhī, shǐ yī fǎ chù duàn. ruò shí yǒu kě mǐn yí lǜ, jí lìng xíng bù jù qí shí yú zòu chāo, xiān nǐ chù duàn, mén xià shěng shěn fù. rú huò bù dāng, jí yòng lì pò tiáo, jí bó zòu qǔ zhǐ kān zhī."
又詔:"諸州鞫訊強盜,情理無可憫,刑名無疑慮,而輒奏請,許刑部舉駁,重行朝典,無得用例破條。"從司馬光之請也。光又上言:"殺人不死,傷人不刑,堯、舜不能以致治。刑部奏鈔兗、懷、耀三州之民有斗殺者,皆當論死,乃妄作情理可憫奏裁,刑部即引舊例貸之。凡律、令、敕、式或不盡載,則有司引例以決。今斗殺當死,自有正條,而刑部承例免死決配,是斗殺條律無所用也。請自今諸州所奏大辟,情理無可憫,刑名無可疑,令刑部還之,使依法處斷。若實有可憫、疑慮,即令刑部具其實於奏鈔,先擬處斷,門下省審覆。如或不當,及用例破條,即駁奏取旨勘之。"
yuán yòu yuán nián, chún rén yòu yán:" qián suì sì fāng zòu yàn, dà pì fán èr bǎi liù shí sì, sǐ zhě zhǐ èr shí wǔ rén, suǒ huó chuí jí jiǔ fēn. zì qù nián gǎi fǎ, zhì jīn wèi jí bǎi rì, suǒ zòu àn fán yī bǎi wǔ shí sì, sǐ zhě nǎi wǔ shí qī rén, suǒ huó cái jí liù fēn yǐ shàng. chén gù zhī wèi gǎi fǎ qián quán huó shù duō, qí jiān bì yǒu qū dài, rán yóu bù shī' zuì yí wéi qīng' zhī rén zì gǎi fǎ hòu, suǒ huó shù shǎo, qí jiān bì yǒu làn xíng, zé shēn kuī' níng shī bù jīng' zhī yì. qǐng zì jīn sì fāng zòu dà pì àn, bìng lìng xíng bù dà lǐ sì zài xíng shěn fù, lüè jù suǒ fàn jí yuán zòu yīn yī, lìng zhí zhèng qǔ zhǐ cái duàn, huò suǒ zòu bù dāng, yì yuán qí zuì. rú cǐ zé wú yuān làn zhī yù."
元祐元年,純仁又言:"前歲四方奏讞,大辟凡二百六十四,死者止二十五人,所活垂及九分。自去年改法,至今未及百日,所奏按凡一百五十四,死者乃五十七人,所活才及六分已上。臣固知未改法前全活數多,其間必有曲貸,然猶不失'罪疑惟輕'之仁;自改法後,所活數少,其間必有濫刑,則深虧'寧失不經'之義。請自今四方奏大辟按,並令刑部、大理寺再行審覆,略具所犯及元奏因依,令執政取旨裁斷,或所奏不當,亦原其罪。如此則無冤濫之獄。"
yòu yīn shàng shū shěng yán, yuǎn fāng zòu yàn, dài bào yān xì, shǐ lìng chuān guǎng fú jiàn jīng nán lù zuì rén, qíng qīng fǎ zhòng dāng zòu duàn zhě, shēn ān fǔ huò qián xiá sī zhuó qíng jué duàn nǎi zòu. mén xià shì láng hán wéi yán:" tiān xià zòu àn, bì duàn yú dà lǐ, xiáng yì yú xíng bù, rán hòu shàng zhī zhōng shū, jué zhī rén zhǔ. jìn suì yǒu sī dàn yīn zhōu jùn suǒ qǐng, yī wéi qí yán, jí shàng zhōng shū, tiē lì qǔ zhǐ, gù sì fāng zòu yàn rì duō yú qián. yù wàng xíng qīng shì shěng, nán yǐ. zì jīn dà lǐ sì shòu tiān xià zòu àn, qí yǒu xíng míng yí lǜ qíng lǐ kě mǐn, xū jù qíng fǎ qīng zhòng tiáo lǜ, huò zhǐ suǒ duàn zhī fǎ, xíng bù xiáng shěn, cì dì shàng zhī." zhào xíng bù lì fǎ yǐ wén.
又因尚書省言,遠方奏讞,待報淹系,始令川、廣、福建、荊南路罪人,情輕法重當奏斷者,申安撫或鈐轄司酌情決斷乃奏。門下侍郎韓維言:"天下奏按,必斷於大理,詳議於刑部,然後上之中書,決之人主。近歲有司但因州郡所請,依違其言,即上中書,貼例取旨,故四方奏讞日多於前。欲望刑清事省,難矣。自今大理寺受天下奏按,其有刑名疑慮、情理可憫,須具情法輕重條律,或指所斷之法,刑部詳審,次第上之。"詔刑部立法以聞。
chóng níng wǔ nián, zhào:" mín yǐ zuì lì fǎ, qíng yǒu zhòng qīng, zé fǎ yǒu zēng sǔn. gù qíng zhòng fǎ qīng, qíng qīng fǎ zhòng, jiù yǒu qǔ zhǐ zhī lìng. jīn yǒu sī wéi qíng zhòng fǎ qīng zé qǐng jiā zuì, ér fǎ zhòng qíng qīng zé bù zòu jiǎn, shì lè yú zuì rén, ér nán yú yòng shù, fēi suǒ yǐ wèi qīn xù yě. zì jīn yí zūn jiù fǎ qǔ zhǐ, shǐ qíng fǎ qīng zhòng gè shì qí zhōng, fǒu zé yǐ wéi zhì lùn." xuān hé liù nián, chén liáo yán:" yuán fēng jiù fǎ, yǒu qíng qīng fǎ zhòng, qíng zhòng fǎ qīng, ruò rù dà pì, xíng míng yí lǜ, bìng xǔ zòu cái. bǐ lái zhū lù yǐ dà pì yí yù jué yú cháo tíng zhě, dà lǐ sì lèi yǐ' bù dāng' hé zhī. fū qíng lǐ jù dù, zuì zhuàng míng bái, zòu cái yǐ xìng kuān dài, gù zài suǒ jiè rán yǒu yí ér nán jué zhě, yī qiè hé zhī, zé guān lì mò bù biàn wén zì yíng. chén kǒng tiān xià wú fù yǐ yí yù zòu yǐ. yuàn zhào dà lǐ sì bìng yī yuán fēng fǎ." cóng zhī.
崇寧五年,詔:"民以罪麗法,情有重輕,則法有增損。故情重法輕,情輕法重,舊有取旨之令。今有司惟情重法輕則請加罪,而法重情輕則不奏減,是樂於罪人,而難於用恕,非所以為欽恤也。自今宜遵舊法取旨,使情法輕重各適其中,否則以違制論。"宣和六年,臣僚言:"元豐舊法,有情輕法重,情重法輕,若入大辟,刑名疑慮,並許奏裁。比來諸路以大辟疑獄決於朝廷者,大理寺類以'不當'劾之。夫情理巨蠹,罪狀明白,奏裁以幸寬貸,固在所戒;然有疑而難決者,一切劾之,則官吏莫不便文自營。臣恐天下無復以疑獄奏矣。願詔大理寺並依元豐法。"從之。
shào xìng chū, zhōu xiàn dào qǐ, dào bù tōng, zhào yīng zòu cái zhě, quán jiǎn jiàng duàn qiǎn yǐ wén. jì ér zòu yàn zhě duō de qīng dài, guān wú shī rù zhī yú, ér lì yǒu yù yù zhī lì, wǎng wǎng bù yīng zòu zhě, lǜ zòu zhī.
紹興初,州縣盜起,道不通,詔應奏裁者,權減降斷遣以聞。既而奏讞者多得輕貸,官無失入之虞,而吏有鬻獄之利,往往不應奏者,率奏之。
sān nián, nǎi zhào dà pì yīng zòu zhě, tí xíng sī jù yīn yī jiǎo zòu. xuān zhōu mín yè quán èr dào tán xié jiào qián, xié lìng diàn rén ruǎn shòu ruǎn jié shā quán èr děng wǔ rén, qì shī shuǐ zhōng, yǒu sī yǐ" shī bù jīng yàn" zòu. shì yù shǐ xīn bǐng yán xié xì gù shā, zhòng zhèng fēn míng, yǐ jìn jiàng fǎ, bù yīng zòu. zhū yù bù dāng zòu ér zòu zhě suī bù lùn zuì, jīn xuān zhōu guān wàng, yù bìng zuì zhī. dì yuē:" ruò xuān zhōu jiā zuì, zé shí yǒu yí zhě yì bù fù zòu chén yǐ." yú shì fǎ sì xíng bù zhǐ fá jīn.
三年,乃詔大辟應奏者,提刑司具因依繳奏。宣州民葉全二盜檀偕窖錢,偕令佃人阮授、阮捷殺全二等五人,棄屍水中,有司以"屍不經驗"奏。侍御史辛炳言偕系故殺,眾證分明,以近降法,不應奏。諸獄不當奏而奏者雖不論罪,今宣州觀望,欲並罪之。帝曰:"若宣州加罪,則實有疑者亦不復奏陳矣。"於是法寺、刑部止罰金。
wǔ nián, gěi shì zhōng chén yǔ yì zòu yǒu sī duō wàng zòu chū rù rén zuì, dì wèi shēn yán lì fǎ, zhōng bù quān.
五年,給事中陳與義奏有司多妄奏出入人罪,帝為申嚴立法,終不悛。
èr shí liù nián, yòu zhèng yán líng zhé fù shàng shū yuē:" hàn gāo rù guān, xī chú qín fǎ, yǔ mín yuē fǎ sān zhāng ěr. suǒ wèi shā rén zhě sǐ, shí jū qí shǒu. sī mǎ guāng yǒu yán:' shā rén zhě bù sǐ, suī yáo shùn bù néng yǐ zhì zhì.' sī yán kě wèi zhì dāng yǐ. chén qiè jiàn zhū lù zhōu jūn dà pì, suī xíng fǎ xiāng dāng zhě, lèi yǐ kě mǐn zòu cái. zì qù suì jiāo hòu jù jīn, dà pì zòu cái zhě wǔ shí yú rén zhōng, yǒu shí fàn gù shā dòu shā cháng shè suǒ bù yuán zhě, fǎ jì wú yí, qíng wú kě mǐn, xíng sì bìng jiē zòu cái dài jiǎn. bǐ shā rén zhě kě wèi xìng yǐ, bèi shā zhě xián hèn jiǔ yuán, hé shí yǐ xié? chén kǒng qiáng bào zhī fēng zī zhǎng, liáng shàn zhī rén mò néng zì bǎo, qí yú xíng zhèng, wèi hài fēi xì. yīng jīn hòu dà pì, qíng fǎ xiāng dāng wú kě mǐn zhě, suǒ sī zhé zòu cái jiǎn dài zhě, qǐ lìng tái chén dàn hé." dì lǎn zòu, yuē:" dàn kǒng zhū lù miè liè, shí yǒu qíng lǐ kě mǐn zhī rén, yī lì bù zòu, yǒu shī qīn xù zhī yì." lìng xíng bù zuò tiáo xíng xià.
二十六年,右正言凌哲復上疏曰:"漢高入關,悉除秦法,與民約法三章耳。所謂殺人者死,實居其首。司馬光有言:'殺人者不死,雖堯、舜不能以致治。'斯言可謂至當矣。臣竊見諸路州、軍大辟,雖刑法相當者,類以可憫奏裁。自去歲郊後距今,大辟奏裁者五十餘人中,有實犯故殺、斗殺常赦所不原者,法既無疑,情無可憫,刑、寺並皆奏裁貸減。彼殺人者可謂幸矣,被殺者銜恨九原,何時已邪?臣恐強暴之風滋長,良善之人莫能自保,其於刑政,為害非細。應今後大辟,情法相當、無可憫者,所司輒奏裁減貸者,乞令台臣彈劾。"帝覽奏,曰:"但恐諸路滅裂,實有情理可憫之人,一例不奏,有失欽恤之意。"令刑部坐條行下。
xún zhì qián dào, yàn yù zhī bì, rì yì zī shén. xiào zōng nǎi zhào yǒu sī yuán qíng yǐn tiáo dìng duàn, gèng bù zòu cái. qí hòu xíng bù shì láng fāng zī yán:" yǒu sī duàn zuì, qí jiān yǒu qíng zhòng fǎ qīng, qíng qīng fǎ zhòng, qíng lǐ kě mǐn, xíng míng yí lǜ, mìng guān fàn zuì, yì qīn yì gù zhī lèi, nán yǐ yī qiè dìng duàn. jīn hòu yí yú chì lǜ tiáo lìng, míng yán hé zòu cái shì jiàn, qǐ bìng yī jiàn lóng sān nián chì wén." cóng zhī.
馴至乾道,讞獄之弊,日益滋甚。孝宗乃詔有司緣情引條定斷,更不奏裁。其後刑部侍郎方滋言:"有司斷罪,其間有情重法輕,情輕法重,情理可憫,刑名疑慮,命官犯罪,議親議故之類,難以一切定斷。今後宜於敕律條令,明言合奏裁事件,乞並依建隆三年敕文。"從之。
liù nián, chén liáo qǐng:" jīn hòu dà pì, zhǐ yǐ wèi shǒu yīng zuò sǐ zuì zhě zòu, wèi cóng bù yīng zuò sǐ zhě, xiān cì jué qiǎn. jí liú tú zuì, bù xǔ zuò qíng zhòng qǔ zhǐ. bù rán, zé zuò yǐ bù yīng zòu ér zòu zhī zuì." cóng zhī.
六年,臣僚請:"今後大辟,只以為首應坐死罪者奏,為從不應坐死者,先次決遣。及流、徒罪,不許作情重取旨。不然,則坐以不應奏而奏之罪。"從之。
zhì lǐ zōng shí, wǎng wǎng yàn bù shí bào, qiú duō yǔ sǐ. jiān chá yù shǐ chéng yuán fèng zòu yuē:" jīn zuì wú qīng zhòng, xī jiē sòng yù, yù wú dà xiǎo, xī jiē jī liú. huò yǐ zhuī suǒ wèi qí ér bù wèn, huò yǐ gòng kuǎn wèi yuán ér bù chéng, huò yǐ shū nǐ wèi dāng ér bù pàn, yù guān shì yǐ wèi cháng, ér bù gù qí chí, yù lì liú yǐ wèi lì, ér wéi kǒng qí sù. zòu àn shēn dié jì xià xíng bù, chí yán rì yuè fāng sòng lǐ sì. lǐ sì kàn xiáng, yì fù rú zhī. sì huí shēn bù, bù huí shēn shěng, dòng shè suì yuè. shěng fáng yòu wèi jù wèi chéng nǐ, yì yǒu chéng nǐ ér shū bó zhě, shū bó suì yuè, yòu fù rú qián. zhǎn zhuǎn chí huí, yǒu yī èr nián wèi bào xià zhě. kě yí kě jīn, fǎ dāng zòu yàn, jīn ér quán zhī, nǎi fǎn chí huí. yǒu jīn dài zhī bào xià, ér qí rén yǐ bì yú yù zhě yǒu fàn zhě huò dài, ér gàn lián bìng sǐ bù yī zhě, qǐ bù zhòng kě niàn zāi? qǐng zì jīn zhū lù zòu yàn, jí yǐ suǒ fā yuè rì shēn yù shǐ tái, cóng tái chén jiū shěng bù fǎ sì zhī màn." cóng zhī. ér suǒ sī yán zhì, xún fù rú jiù.
至理宗時,往往讞不時報,囚多瘐死。監察御史程元鳳奏曰:"今罪無輕重,悉皆送獄,獄無大小,悉皆稽留。或以追索未齊而不問,或以供款未圓而不呈,或以書擬未當而不判,獄官視以為常,而不顧其遲,獄吏留以為利,而惟恐其速。奏案申牒既下刑部,遲延日月方送理寺。理寺看詳,亦復如之。寺回申部,部回申省,動涉歲月。省房又未遽為呈擬,亦有呈擬而疏駁者,疏駁歲月,又復如前。展轉遲回,有一二年未報下者。可疑可矜,法當奏讞,矜而全之,乃反遲回。有矜貸之報下,而其人已斃於獄者;有犯者獲貸,而干連病死不一者,豈不重可念哉?請自今諸路奏讞,即以所發月日申御史台,從台臣究省、部、法寺之慢。"從之。而所司延滯,尋復如舊。
jǐng dìng yuán nián, nǎi xià zhào yuē:" bǐ zhào zhū tí xíng sī, qǔ fān yì bó kān zhī yù, cóng qīng duàn jué. ér zhǎng lì jiān sī duō bù rèn zé, yòu yǐn zòu cái, shèn zhě yǒu shí yú nián bù jué zhī yù. yǎng tí xíng sī shǒu chén shěn kān, huò qián kān wèi jǐn, wěi yǒu kě yí, chú mìng guān mìng fù zōng fù zōng nǚ jí hé yòng yīn rén zòu cái wài, qí yú duàn qì yǐ wén. guān lì tè miǎn shōu zuò yī cì."
景定元年,乃下詔曰:"比詔諸提刑司,取翻異駁勘之獄,從輕斷決。而長吏監司多不任責,又引奏裁,甚者有十餘年不決之獄。仰提刑司、守臣審勘,或前勘未盡,委有可疑,除命官、命婦、宗婦、宗女及合用蔭人奏裁外,其餘斷訖以聞。官吏特免收坐一次。"
fán yīng pèi yì zhě fù jūn jí, yòng zhòng qū zhě qíng qí miàn. huì shè, zé yǒu sī shàng qí zuì zhuàng, qíng qīng zhě zòng zhī, zhòng zhě zhōng shēn bù shì. chū, tú zuì fēi yǒu guān dāng shú tóng zhě, zài jīng shī zé lì jiāng zuò jiān yì, jiān yì zhī gōng zhōng, huò shū zuò zuǒ xiào yòu xiào yì. kāi bǎo wǔ nián, yù shǐ tái yán:" ruò cǐ zhě, suī yǒu qí míng, wú fù yì shǐ. yù cí jì, gōng shuǐ huǒ, zé yǒu běn sī gōng guān. wàng lìng dà lǐ yī gé duàn qiǎn." yú shì bìng sòng zuō fang yì zhī.
凡應配役者傅軍籍,用重曲者黥其面。會赦,則有司上其罪狀,情輕者縱之,重者終身不釋。初,徒罪非有官當贖銅者,在京師則隸將作監役,兼役之宮中,或輸作左校、右校役。開寶五年,御史台言:"若此者,雖有其名,無復役使。遇祠祭,供水火,則有本司供官。望令大理依格斷遣。"於是並送作坊役之。
tài zōng yǐ guó chū zhū fāng gē jù, yán wǔ dài zhī zhì, zuì rén lǜ pèi lì xī běi biān, duō wáng tóu sài wài, yòu qiāng wèi kòu. nǎi zhào:" dāng tú zhě, wù fù lì qín zhōu líng wǔ tōng yuǎn jūn jí yuán biān zhū jùn." shí jiāng guǎng yǐ píng, nǎi jiē liú nán fāng. xiān shì, fàn sǐ zuì huò dài zhě, duō pèi lì dēng zhōu shā mén dǎo jí tōng zhōu hǎi dǎo, jiē yǒu tún bīng shǐ zhě lǐng hù. ér tōng zhōu dǎo zhōng fán liǎng chù guān zhǔ yán, háo qiáng nán zhì zhě lì chóng míng zhèn, nuò ruò zhě lì dōng zhōu shì. tài píng xìng guó wǔ nián, shǐ lìng fēn lì yán tíng yì zhī, ér shā mén rú gù. duān gǒng èr nián, zhào miǎn lǐng nán liú pèi hé xiào zhí yì. chū, fù rén yǒu zuì zhì liú, yì zhí zhēn pèi yì. zhì shì, zhào bà miǎn zhī. shǐ lìng zá fàn zhì sǐ dài mìng zhě, wù liú shā mén dǎo, zhǐ lì zhū zhōu láo chéng. jiù zhì, tóng pú yǒu fàn, dé sī qíng qí miàn. dì wèi:" tóng shǐ shòu yōng, běn liáng mín yě." zhào:" dào zhǔ cái zhě, zhàng jí qíng miàn pèi láo chéng, wù sī qíng zhī. shí guàn yǐ shàng pèi wǔ bǎi lǐ wài, èr shí guàn yǐ shàng zòu cái." dì yù kuān pèi lì zhī xíng, xiáng fú liù nián, zhào shěn xíng yuàn dà lǐ sì sān sī xiáng dìng yǐ wén. jì ér qǔ fàn chá yán fán qū sī zhù zào jūn qì shì wài fān xiāng yào xié tóng qián yòu hàn kǒu chū jiè zhǔ lì dào huò guān wù yè jù wèi yāo, bǐ jiù fǎ xián cóng qīng jiǎn
太宗以國初諸方割據,沿五代之制,罪人率配隸西北邊,多亡投塞外,誘羌為寇。乃詔:"當徒者,勿復隸秦州、靈武、通遠軍及緣邊諸郡。"時江、廣已平,乃皆流南方。先是,犯死罪獲貸者,多配隸登州沙門島及通州海島,皆有屯兵使者領護。而通州島中凡兩處官煮鹽,豪強難制者隸崇明鎮,懦弱者隸東州市。太平興國五年,始令分隸鹽亭役之,而沙門如故。端拱二年,詔免嶺南流配荷校執役。初,婦人有罪至流,亦執針配役。至是,詔罷免之。始令雜犯至死貸命者,勿流沙門島,止隸諸州牢城。舊制,僮僕有犯,得私黥其面。帝謂:"僮使受傭,本良民也。"詔:"盜主財者,杖脊、黥面配牢城,勿私黥之。十貫以上配五百里外,二十貫以上奏裁。"帝欲寬配隸之刑,祥符六年,詔審刑院、大理寺、三司詳定以聞。既而取犯茶鹽礬曲、私鑄造軍器、市外蕃香藥、挾銅錢誘漢口出界、主吏盜貨官物、夜聚為妖,比舊法咸從輕減
gān xìng yǐ qián, zhōu jūn zhǎng lì wǎng wǎng shàn pèi zuì rén. rén zōng jí wèi, shǒu xià zhào jìn zhǐ, qiě lìng qíng fēi jù dù zhě, xū zòu dài bào. yòu zhào zhū lù àn chá guān qǔ gān xìng shè qián pèi lì bīng jí zhě, liè suǒ zuò zuì zhuàng yǐ wén. zì shì shè shū xià, zhé jí zhī. chū, jīng shī cái zào yuàn mù nǚ gōng, ér jūn shì qī yǒu zuì, jiē pèi lì nán běi zuō fang. tiān shèng chū, tè zhào shì zhī, tīng zì biàn. fù rén yīng pèi, zé yǐ qī yáo wù huò jūn yíng zhì yuǎn wù zú zhī wú jiā zhě, zhe wèi fǎ. shí yòu zhào yuē:" wén pèi tú zhě, qí qī zǐ liú lí dào lù, hǎn néng shēng hái, zhèn shén lián zhī. zì jīn yīng pèi zhě, lù jù yù xíng míng jí suǒ pèi dì lǐ, shàng shàng shū xíng bù xiáng fù." wèi jǐ, yòu zhào yīng pèi zhě, xū zhǎng lì yǐ xià jí tīng shì lǜ wèn. hòu yǐ zòu dú fán rǒng, bà lù jù yù, dì yǐ dān zhuàng shàng chéng jìn sī. jì yòu bà lǜ wèn yān.
乾興以前,州軍長吏往往擅配罪人。仁宗即位,首下詔禁止,且令情非巨蠹者,須奏待報。又詔諸路按察官取乾興赦前配隸兵籍者,列所坐罪狀以聞。自是赦書下,輒及之。初,京師裁造院募女工,而軍士妻有罪,皆配隸南北作坊。天聖初,特詔釋之,聽自便。婦人應配,則以妻窯務或軍營致遠務卒之無家者,著為法。時又詔曰:"聞配徒者,其妻子流離道路,罕能生還,朕甚憐之。自今應配者,錄具獄刑名及所配地里,上尚書刑部詳覆。"未幾,又詔應配者,須長吏以下集聽事慮問。後以奏牘煩冗,罷錄具獄,第以單狀上承進司。既又罷慮問焉。
zhī yì zhōu xuē tián yán:" shǔ rén pèi tú tā lù zhě, qǐng suī lǎo jí wú dé shì." dì yuē:" yuǎn mín wú zhī fàn fǎ, zhōng shēn bù dé hái xiāng lǐ, qǐ zhèn yì zāi? chá qí qíng kě jīn zhě xǔ hái." hòu fù zhào zuì zhuàng guǎng è zhě wù xǔ. chū, lìng pèi lì zuì rén jiē zòu dài bào, jì ér xì yù yān jiǔ, zòu qǐng fán shù. míng dào èr nián, nǎi zhào yǒu sī cān zhuó qīng zhòng, zhe wèi lìng. fán mìng guān fàn zhòng zuì, dāng pèi lì, zé yú wài zhōu biān guǎn, huò lì yá xiào. qí zuò sǐ tè dài zhě, duō zhàng qíng pèi yuǎn zhōu láo chéng, jīng ēn liàng yí, shǐ miǎn jūn jí. tiān shèng chū, lì tóng shí yǐ zāng bài zhě shù rén, xī cuàn zhī lǐng nán, xià zhào shēn jǐng zài wèi. yǒu píng qiāng xiàn wèi zhèng zōng è zhě, shòu qiú wǎng fǎ dǐ sǐ, huì shè dāng duó guān. dì wèn fǔ chén yuē:" wèi fèng yuè jǐ hé, qǐ lù báo bù zú zì yǎng xié?" wáng qīn ruò duì yuē:" fèng suī báo, lián shì gù yì zì shǒu." tè zhàng zōng è, pèi lì ān zhōu. qí hòu shù chéng tān lì, zhì qí mò nián, lì zhī yǐ lián zì shì, fàn fǎ zhě shāo sǔn yú jiù yǐ.
知益州薛田言:"蜀人配徒他路者,請雖老疾毋得釋。"帝曰:"遠民無知犯法,終身不得還鄉里,豈朕意哉?察其情可矜者許還。"後復詔罪狀獷惡者勿許。初,令配隸罪人皆奏待報,既而系獄淹久,奏請煩數。明道二年,乃詔有司參酌輕重,著為令。凡命官犯重罪,當配隸,則於外州編管,或隸牙校。其坐死特貸者,多杖、黥配遠州牢城,經恩量移,始免軍籍。天聖初,吏同時以贓敗者數人,悉竄之嶺南,下詔申儆在位。有平羌縣尉鄭宗諤者,受賕枉法抵死,會赦當奪官。帝問輔臣曰:"尉奉月幾何,豈祿薄不足自養邪?"王欽若對曰:"奉雖薄,廉士固亦自守。"特杖宗諤,配隸安州。其後數懲貪吏,至其末年,吏知以廉自飾,犯法者稍損於舊矣。
zuì rén dài sǐ zhě, jiù duō pèi shā mén dǎo, zhì zhě duō sǐ. jǐng yòu zhōng, zhào dāng pèi shā mén dǎo zhě, dì pèi guǎng nán dì láo chéng, guǎng nán zuì rén nǎi pèi lǐng běi. rán qí hòu yòu yǒu pèi shā mén dǎo zhě. qìng lì sān nián, jì shū lǐ tiān xià xì qiú, yīn zhào zhū lù pèi yì rén jiē shì zhī. liù nián, yòu zhào yuē:" rú wén bǎi xìng dǐ qīng zuì, ér zhǎng lì shàn cì lì tā zhōu, zhèn shén mǐn yān. zì jīn fēi děi yú fǎ wài cóng shì zhě, wú dé zhé cì zuì rén." huáng yòu zhōng, jí shè, mìng zhī zhì gào céng gōng liàng lǐ xuàn yuè suǒ pèi rén zuì zhuàng yǐ wén, yú shì duō suǒ kuān zòng. gōng liàng qǐng zhe wèi gù shì, qiě qǐng yì zǐ lì kuí sì lù jiù wěi zhuǎn yùn qián xiá sī yuè zhī. zì hòu měi shè mìng guān, lǜ yǐ wèi cháng. pèi lì zhòng zhě shā mén dǎo zhài, qí cì lǐng biǎo, qí cì sān qiān lǐ zhì lín zhōu, qí cì jī guǎn, qí cì qiān xiāng. duàn qì, bù yǐ hán shǔ, jí shí shàng dào. wú chōng jiàn qǐng:" liú rén dōng hán bèi chuàng, shàng dào duō dòng sǐ. qǐng zì jīn fēi qíng lǐ jù dù, yù dōng yuè tīng liú yì běn chù, zhì chūn yuè qiǎn zhī." zhào kě.
罪人貸死者,舊多配沙門島,至者多死。景祐中,詔當配沙門島者,第配廣南地牢城,廣南罪人乃配嶺北。然其後又有配沙門島者。慶曆三年,既疏理天下繫囚,因詔諸路配役人皆釋之。六年,又詔曰:"如聞百姓抵輕罪,而長吏擅刺隸他州,朕甚憫焉。自今非得於法外從事者,毋得輒刺罪人。"皇祐中,即赦,命知制誥曾公亮、李絢閱所配人罪狀以聞,於是多所寬縱。公亮請著為故事,且請益、梓、利、夔四路就委轉運、鈐轄司閱之。自後每赦命官,率以為常。配隸重者沙門島砦,其次嶺表,其次三千里至鄰州,其次羈管,其次遷鄉。斷訖,不以寒暑,即時上道。吳充建請:"流人冬寒被創,上道多凍死。請自今非情理巨蠹,遇冬月聽留役本處,至春月遣之。"詔可。
xī níng èr nián, bǐ bù láng zhōng zhī fáng zhōu zhāng zhòng xuān cháng xí xún jiǎn tǐ jiū jīn zhōu jīn kēng, wú shén lì. tǔ rén dàn xìng zuò, yǐ jīn bā liǎng qiú zhòng xuān bù chà guān. jí shì jué, fǎ guān zuò zhòng xuān wǎng fǎ zāng yīng jiǎo, yuán qián bǐ dài sǐ, zhàng jí qíng pèi hǎi dǎo. zhī shěn xíng yuàn sū sòng yán:" zhòng xuān suǒ fàn, kě bǐ kǒng hē tiáo. qiě gǔ zhě xíng bù shàng dài fū, zhòng xuān guān wǔ pǐn, yǒu zuì dé chéng chē, jīn xíng wèi tú lì, qí rén suī wú zú jīn, kǒng wū rǔ yì guān ěr." suì miǎn zhàng qíng, liú hè zhōu. zì shì mìng guān wú zhàng qíng fǎ.
熙寧二年,比部郎中、知房州張仲宣嘗檄巡檢體究金州金坑,無甚利。土人憚興作,以金八兩求仲宣不差官。及事覺,法官坐仲宣枉法贓應絞,援前比貸死,杖脊、黥配海島。知審刑院蘇頌言:"仲宣所犯,可比恐喝條。且古者刑不上大夫,仲宣官五品,有罪得乘車,今刑為徒隸,其人雖無足矜,恐污辱衣冠爾。"遂免杖、黥,流賀州。自是命官無杖黥法。
liù nián, shěn xíng yuàn yán:" dēng zhōu shā mén zhài pèi lì, yǐ èr bǎi rén wèi é, yú zé yí zhì hǎi wài, fēi jìn jiān zhī yì." zhào yǐ sān bǎi rén wèi é. guǎng nán zhuǎn yùn sī yán:" chūn zhōu zhàng lì zhī dì, pèi lì zhì zhě shí sǐ bā jiǔ, yuàn tíng pèi zuì rén." zhào:" yīng pèi shā mén dǎo zhě, xǔ pèi chūn zhōu, yú wù pèi." jì ér zhū pèi lì chú xiōng dào wài, shǎo zhuàng zhě bìng zhì hé zhōu, zhǐ wǔ bǎi rén. chū, shén zōng yǐ liú rén qù xiāng yì, jí sǐ yú dào, ér hù sòng jìn zú, wǎng lái láo fèi, yòng zhāng chéng yī zhī yì, suí suǒ zài pèi zhū jūn zhòng yì. hòu zhōng chéng huáng lǚ děng yán, bà zhī. fán fàn dào, cì huán yú ěr hòu: tú liú, fāng zhàng, yuán sān fàn zhàng, yí yú miàn. jìng bù guò wǔ fēn.
六年,審刑院言:"登州沙門砦配隸,以二百人為額,余則移置海外,非禁奸之意。"詔以三百人為額。廣南轉運司言:"春州瘴癘之地,配隸至者十死八九,願停配罪人。"詔:"應配沙門島者,許配春州,余勿配。"既而諸配隸除凶盜外,少壯者並寘河州,止五百人。初,神宗以流人去鄉邑,疾死於道,而護送禁卒,往來勞費,用張誠一之議,隨所在配諸軍重役。後中丞黃履等言,罷之。凡犯盜,刺環於耳後:徒、流,方;杖,圓;三犯杖,移於面。徑不過五分。
yuán yòu liù nián, xíng bù yán:" zhū pèi lì shā mén dǎo, qiáng dào shā rén zòng huǒ, zāng mǎn wǔ wàn qián qiáng jiān ōu shāng liǎng fàn zhì sǐ, lèi zāng zhì èr shí wàn qián móu shā zhì sǐ, jí shí è sǐ zuì, zào gǔ yǐ shā rén zhě, bù yí pèi. qiáng dào tú dǎng shā rén bù tóng móu, zāng mǎn èr shí wǔ wàn, yù shè yí pèi guǎng nán, yì é zhě pèi lì yuǎn è. yú fàn yù shè yí pèi jīng hú nán běi fú jiàn lù zhū zhōu, yì é zhě pèi lì guǎng nán. zài shā mén dǎo mǎn wǔ nián, yù shè bù gāi yí pèi yǔ bù xǔ gěi hái ér nián jí liù shí yǐ shàng zhě, yí pèi guǎng nán. zài dǎo shí nián zhě, yī yú fàn gé yí pèi. dǔ jí huò nián jí qī shí zài dǎo sān nián yǐ shàng, yí pèi jìn xiāng zhōu jūn. fàn zhuàng yīng yí ér lǎo jí zhě tóng. qí yǒng bù fàng hái zhě, gè jiā èr nián yí pèi." hòu yòu dìng lìng:" shā mén dǎo yǐ yì é, yí pèi qióng zhōu wàn ān jūn chāng huà zhū yá jūn."
元祐六年,刑部言:"諸配隸沙門島,強盜殺人縱火,贓滿五萬錢、強姦毆傷兩犯致死,累贓至二十萬錢、謀殺致死,及十惡死罪,造蠱已殺人者,不移配。強盜徒黨殺人不同謀,贓滿二十五萬,遇赦移配廣南,溢額者配隸遠惡。余犯遇赦移配荊湖南北、福建路諸州,溢額者配隸廣南。在沙門島滿五年,遇赦不該移配與不許給還而年及六十以上者,移配廣南。在島十年者,依余犯格移配。篤疾或年及七十、在島三年以上,移配近鄉州軍。犯狀應移而老疾者同。其永不放還者,各加二年移配。"後又定令:"沙門島已溢額,移配瓊州、萬安軍、昌化、朱崖軍。"
shào shèng sān nián, xíng bù shì láng xíng shù děng yán:" yì zǔ chū dìng tiān xià, zhǔ diǎn zì dào, zāng mǎn zhě wǎng wǎng dǐ sǐ. rén zǔ zhī chū, shàng bù fèi yě. qí hòu yòng fǎ shāo kuān, guān lì fàn zì dào, zuì zhì jí fǎ, lǜ duō dài sǐ. rán shèn zhě yóu jué cì pèi dǎo, qián xiān zhī dài guǎn zhí, lǐ xī fǔ lì zhuǎn yùn shǐ, bù miǎn yě. bǐ cháo tíng yòng fǎ yì kuān, zhǔ diǎn rén lì jūn sī yǒu fàn, lì gè dài sǐ, lüè wú chà bié. yù wàng jìn shù zǔ zōng gù shì, fán zì dào, jì zāng duō zhě, jiān chū ruì duàn, yǐ sù zhōng wài." zhào:" jīn hòu yīng wǎng fǎ zì dào, zuì zhì sǐ zāng shù duō zhě, bìng qǔ zhǐ."
紹聖三年,刑部侍郎邢恕等言:"藝祖初定天下,主典自盜,贓滿者往往抵死。仁祖之初,尚不廢也。其後用法稍寬,官吏犯自盜,罪至極法,率多貸死。然甚者猶決刺配島,錢仙芝帶館職,李希甫歷轉運使,不免也。比朝廷用法益寬,主典人吏軍司有犯,例各貸死,略無差別。欲望進述祖宗故事,凡自盜,計贓多者,間出睿斷,以肅中外。"詔:"今後應枉法自盜,罪至死、贓數多者,並取旨。"
huò huàn jiā yì liú fǎ tài zhòng, guān yǒu jiān qū zhī láo, ér dào lù yǒu bēn wáng zhī lǜ. sū sòng yuán fēng zhōng cháng jiàn yì:" qǐng yī gǔ zhì huán tǔ, qǔ dāng liú zhě zhì zuì qì, kūn shǒu qián zú, zhòu zé jū zuò, yè zé zhì zhī huán tǔ. mǎn sān suì ér hòu shì, wèi mǎn suì ér yù shè zhě, bù yuán. jì shì, réng sòng běn xiāng, jī chá chū rù. yòu sān suì bù fàn, nǎi tīng zì rú." shí wèi guǒ xíng. chóng níng zhōng, shǐ cóng cài jīng zhī qǐng, lìng zhū zhōu zhú huán tǔ yǐ jū qiáng dào dài sǐ zhě. zhòu zé yì zuò, yè zé jū zhī, shì zuì zhī qīng zhòng, yǐ wèi jiǔ jìn zhī xiàn. xǔ chū huán tǔ rì chōng jūn, wú guò zhě zòng shì. xíng zhī èr nián, qí fǎ bù biàn, nǎi bà. dà guān yuán nián, fù xíng. sì nián, fù bà.
或患加役流法太重,官有監驅之勞,而道路有奔亡之慮。蘇頌元豐中嘗建議:"請依古置圜土,取當流者治罪訖,髡首鉗足,晝則居作,夜則置之圜土。滿三歲而後釋,未滿歲而遇赦者,不原。既釋,仍送本鄉,譏察出入。又三歲不犯,乃聽自如。"時未果行。崇寧中,始從蔡京之請,令諸州築圜土以居強盜貸死者。晝則役作,夜則拘之,視罪之輕重,以為久近之限。許出圜土日充軍,無過者縱釋。行之二年,其法不便,乃罷。大觀元年,復行。四年,復罷。
nán dù hòu, zhū pèi lì, xiáng fú biān chì zhǐ sì shí liù tiáo, qìng lì zhōng, zēng zhì bǎi qī shí yú tiáo. zhì yú chún xī, yòu zēng zhì wǔ bǎi qī shí tiáo, zé sì bèi yú qìng lì yǐ. pèi fǎ jì duō, fàn zhě rì zhòng, qíng pèi zhī rén, suǒ zhì chōng chì. chún xī shí yī nián, xiào shū láng luó diǎn yán qí tài zhòng, nǎi zhào xíng sì jí yì zòu wén. zhì shí sì nián, wèi yǒu dìng lùn. qí hòu chén liáo yì, yǐ wèi" ruò zhǐ jū yì, bù lí xiāng jǐng, zé jǐ huì jiān, bù zú yǐ chéng è ruò jǐn yòng pèi fǎ, bù xù qíng cì, zé miàn mù yī huài, shuí fù gù jí? qiáng mín shì zhǎng wēi lì, yǒu guò wú yóu zì xīn. jiǎn zhào yuán fēng xíng bù gé, zhū biān pèi rén zì yǒu bù yí bù fàng jí yí fàng tiáo xiàn zhèng hé biān pèi gé yòu yǒu qíng zhòng shāo zhòng qíng qīng shāo qīng sì děng. ruò yī fǎng jiù gé, shāo jiā cān dìng, rú rù qíng zhòng, zé fǎng jiù cì miàn, yòng bù yí bù fàng zhī gé qí cì shāo zhòng, zé zhǐ cì é jiǎo, yòng pèi jí shí nián zhī gé qí cì shāo qīng, zé yǔ miǎn qíng cì, yòng bù cì miàn yì mǎn fàng hái zhī gé qí cì zuì qīng, zé jiàng wèi jū yì, bié lì nián xiàn zòng miǎn zhī gé. tǎng yǒu cóng zuò biān guǎn, zé zhì zhī běn chéng, jiǎn qí fàng xiàn. rú cǐ, zé yú jiàn xíng tiáo fǎ bìng wú dǐ wǔ, qiě shǐ cì miàn zhī fǎ, zhuān chù qíng fàn xiōng dù, ér qí tā ǒu lì yú zuì, jiē dé quán qí miàn mù, zhī suǒ gù jí, kě yǐ zì xīn. shěng qíng tú, xiāo jiān dǎng, chéng tiān xià zhī qiè wù." jí zhào yǒu sī cái dìng, qí hòu qì rú jiù zhì.
南渡後,諸配隸,《祥符編敕》止四十六條,慶曆中,增至百七十餘條。至於淳熙,又增至五百七十條,則四倍於慶曆矣。配法既多,犯者日眾,黥配之人,所至充斥。淳熙十一年,校書郎羅點言其太重,乃詔刑、寺集議奏聞。至十四年,未有定論。其後臣僚議,以為"若止居役,不離鄉井,則幾惠奸,不足以懲惡;若盡用配法,不恤黥刺,則面目一壞,誰復顧藉?強民適長威力,有過無由自新。檢照《元豐刑部格》,諸編配人自有不移、不放及移放條限;《政和編配格》又有情重、稍重、情輕、稍輕四等。若依仿舊格,稍加參訂,如入情重,則仿舊刺面,用不移不放之格;其次稍重,則止刺額角,用配及十年之格;其次稍輕,則與免黥刺,用不刺面、役滿放還之格;其次最輕,則降為居役,別立年限縱免之格。儻有從坐編管,則置之本城,減其放限。如此,則於見行條法並無牴牾,且使刺面之法,專處情犯凶蠹,而其他偶麗於罪,皆得全其面目,知所顧藉,可以自新。省黥徒,銷奸黨,誠天下之切務。"即詔有司裁定,其後迄如舊制。
jiā tài sì nián, chén liáo yán:" pèi lì zhī rén, gài yǒu liǎng děng. qí xiāng mín yī shí dòu ōu shā shāng, jí xū lì fàn zāng dài mìng liú pèi děng, shè shǐ táo yì, wèi bì néng wèi dà guò, zhǐ yù cóng tú, pèi běn zhōu láo chéng zhòng yì, xiàn mǎn gěi jù, fù wèi liáng mín. zhì yú lèi fàn qiáng dào, jí jù zhòng fàn mài sī shāng, céng jīng shā shāng bǔ huò zhī rén, fēi cūn mín xū lì zhī bǐ, yù bìng pèi tún zhù jūn, lì wèi nián xiàn, xiàn mǎn gǎi cì cóng zhèng jūn." cóng zhī. qí suǒ pèi zhī dì, zì gāo zōng lái, huò pèi guǎng nán hǎi wài sì zhōu, huò pèi huái hàn sì chuān, qì dù zōng zhī shì wú dìng fǎ, jiē bù zú jì yě.
嘉泰四年,臣僚言:"配隸之人,蓋有兩等。其鄉民一時鬥毆殺傷,及胥吏犯贓貸命流配等,設使逃逸,未必能為大過,止欲從徒,配本州牢城重役,限滿給據,復為良民。至於累犯強盜,及聚眾販賣私商,曾經殺傷捕獲之人,非村民、胥吏之比,欲並配屯駐軍,立為年限,限滿改刺從正軍。"從之。其所配之地,自高宗來,或配廣南海外四州,或配淮、漢、四川,迄度宗之世無定法,皆不足紀也。
fán nèi wài suǒ shàng xíng yù, xíng bù shěn xíng yuàn dà lǐ sì cān zhǔ zhī, yòu yǒu jiū chá zài jīng xíng yù sī yǐ xiāng shěn fù. guān zhì jí xíng, bà shěn xíng jiū chá, guī qí zhí yú xíng bù. sì fāng zhī yù, zé tí diǎn xíng yù tǒng zhì zhī. guān sī zhī yù: zài kāi fēng, yǒu fǔ sī zuǒ yòu jūn xún yuàn zài zhū sī, yǒu diàn qián mǎ bù jūn sī jí sì pái àn wài zé sān jīng fǔ sī zuǒ yòu jūn xún yuàn, zhū zhōu jūn yuàn sī lǐ yuàn, xià zhì zhū xiàn jiē yǒu yù. zhū yù jiē zhì lóu yǒu, shè jiāng pù xí, chí jù mù yù, shí lìng wēn nuǎn, hán zé gěi xīn tàn yī wù, shǔ zé wǔ rì yī dí jiā chǒu. jùn xiàn zé suǒ zhí zhī guān gōng xíng jiǎn shì, yù bì zé xiū zhī shǐ gù.
凡內外所上刑獄,刑部、審刑院、大理寺參主之,又有糾察在京刑獄司以相審覆。官制即行,罷審刑、糾察,歸其職於刑部。四方之獄,則提點刑獄統治之。官司之獄:在開封,有府司、左右軍巡院;在諸司,有殿前、馬步軍司及四排岸;外則三京府司、左右軍巡院,諸州軍院、司理院,下至諸縣皆有獄。諸獄皆置樓牖,設漿鋪席,持具沐浴,食令溫暖,寒則給薪炭、衣物,暑則五日一滌枷杻。郡縣則所職之官躬行檢視,獄敝則修之使固。
shén zōng jí wèi chū, zhào yuē:" yù zhě, mín mìng zhī suǒ xì yě. bǐ wén yǒu sī suì kǎo tiān xià zhī zòu, ér duō yǔ sǐ. shēn wéi yù lì bìng yuán wèi jiān, jiǎn shì bù míng, shǐ wú yuán yuán héng lí qí hài. shū bù yún hū:' yǔ qí shā bù gū, níng shī bù jīng.' qí jù wèi lìng: yīng zhū zhōu jūn xún sī yuàn suǒ jìn zuì rén, yī suì zài yù bìng sǐ jí èr rén, wǔ xiàn yǐ shàng zhōu suì sǐ sān rén, kāi fēng fǔ sī jūn xún suì sǐ qī rén, tuī lì yù zú jiē zhàng liù shí, zēng yī rén zé jiā yī děng, zuì zhǐ zhàng yī bǎi. diǎn yù guān rú tuī yù, jīng liǎng fàn jí zuò cóng wéi zhì. tí diǎn xíng yù suì zhōng huì sǐ zhě zhī shù shàng zhī, zhōng shū jiǎn chá. sǐ zhě guò duō, guān lì suī yǐ xíng fá, dāng gèng chù zé."
神宗即位初,詔曰:"獄者,民命之所系也。比聞有司歲考天下之奏,而多瘐死。深惟獄吏並緣為奸,檢視不明,使吾元元橫罹其害。《書》不云乎:'與其殺不辜,寧失不經。'其具為令:應諸州軍巡司院所禁罪人,一歲在獄病死及二人,五縣以上州歲死三人,開封府司、軍巡歲死七人,推吏、獄卒皆杖六十,增一人則加一等,罪止杖一百。典獄官如推獄,經兩犯即坐從違制。提點刑獄歲終會死者之數上之,中書檢察。死者過多,官吏雖已行罰,當更黜責。"
wèi jǐ, fù zhào:" shī rù sǐ zuì, yǐ jué sān rén, zhèng guān chú míng biān guǎn, èr zhě chú míng, cì èr zhě miǎn guān lēi tíng, lì pèi lì qiān lǐ. èr rén yǐ xià, shì cǐ yǒu chà. bù yǐ shè jiàng qù guān yuán miǎn. wèi jué, zé bǐ lèi dì jiàng yī děng shè jiàng qù guān, yòu jiǎn yī děng. lìng shěn xíng yuàn xíng bù duàn yì guān, suì zhōng jù cháng shī rù tú zuì wǔ rén yǐ shàng, jīng cháo guān zhǎn mó kān nián, mù zhí zhōu xiàn guān zhǎn kǎo, huò bù yǔ rèn mǎn zhǐ shè chāi qiǎn, huò bà, réng jí duàn jué zhī cì." yǐ qián fǎ wèi bèi, gù yǒu shì zhào. yòu cháng zhào:" guān sī shī rù rén zuì, ér zuì rén yīng yuán miǎn, guān sī yóu lùn rú fǎ, jí shī chū rén zuì. ruò yīng tú ér zhàng, zuì rén yīng yuán miǎn zhě, guān sī nǎi de yòng yīn zuì rén yǐ zhì zuì zhī lǜ."
未幾,復詔:"失入死罪,已決三人,正官除名編管,貳者除名,次貳者免官勒停,吏配隸千里。二人以下,視此有差。不以赦降、去官原免。未決,則比類遞降一等;赦降、去官,又減一等。令審刑院、刑部斷議官,歲終具嘗失入徒罪五人以上,京朝官展磨勘年,幕職、州縣官展考,或不與任滿指射差遣,或罷,仍即斷絕支賜。"以前法未備,故有是詔。又嘗詔:"官司失入人罪,而罪人應原免,官司猶論如法,即失出人罪。若應徒而杖,罪人應原免者,官司乃得用因罪人以致罪之律。"
dì yǐ guó chū fèi dà lǐ yù fēi shì, yuán fēng yuán nián zhào yuē:" dà lǐ yǒu yù shàng yǐ. jīn zhōng dōu guān yǒu suǒ hé zhì, jiē yù xì kāi fēng zhū yù, qiú jì wěi duō, nán yú gé xùn, shèng xià jí yì, chuán zhì yǔ sǐ, huò zhǔ zhě yì jiàn, suì shí bù jué, zhèn shén mǐn yān. qí fù dà lǐ yù, zhì mǎo yī rén, shǎo qīng èr rén, chéng sì rén, zhuān zhǔ jū xùn jiǎn fǎ guān èr rén, zhǔ bù yī rén. yīng sān sī zhū sì jiān lì fàn zhàng chī bù qí zhuī jiū zhě, tīng jí jué, yú xī sòng dà lǐ yù. qí yīng zòu zhě, bìng lìng xíng bù shěn xíng yuàn xiáng duàn. yīng tiān xià zòu àn yì shàng zhī." wǔ nián, fēn mìng shǎo qīng zuǒ duàn xíng yòu zhì yù. duàn xíng zé píng shì jiǎn fǎ xiáng duàn, chéng yì, zhèng shěn zhì yù zé chéng zhuān tuī hé, zhǔ bù zhǎng àn hé, shǎo qīng fēn lǐng qí shì, ér qīng zǒng yān. liù nián, xíng bù yán:" jiù xiáng duàn guān fēn gōng àn qì, zhǔ pàn guān lùn yì gǎi zhèng, fā xiáng yì guān fù yì. yǒu chà shī wèn nán, zé shū yú jiǎn wěi, sòng duàn guān gǎi zhèng, zhǔ pàn guān shěn dìng, rán hòu pàn chéng. zì xiáng duàn guān guī dà lǐ wèi píng shì sī zhí, yì guān wèi chéng, suǒ duàn àn cǎo, bù yóu zhǎng èr, lèi duō chà tè." nǎi dìng zhì:" fú píng shì sī zhí yǔ zhèng wèi duàn sī, chéng yǔ zhǎng èr wèi yì sī. fán duàn gōng àn, zhèng xiān xiáng qí dāng fǒu, lùn dìng zé qiān yìn zhù rì, yí yì sī fù yì, yǒu biàn nán, nǎi jù yì gǎi zhèng, zhǎng èr gèng jiā shěn dìng, rán hòu pàn chéng lù zòu.
帝以國初廢大理獄非是,元豐元年詔曰:"大理有獄尚矣。今中都官有所劾治,皆寓系開封諸獄,囚既猥多,難於隔訊,盛夏疾疫,傳致瘐死,或主者異見,歲時不決,朕甚愍焉。其復大理獄,置卯一人,少卿二人,丞四人,專主鞫訊;檢法官二人,主簿一人。應三司、諸寺監吏犯杖、笞不俟追究者,聽即決,余悉送大理獄。其應奏者,並令刑部、審刑院詳斷。應天下奏按亦上之。"五年,分命少卿左斷刑、右治獄。斷刑則評事、檢法詳斷,丞議,正審;治獄則丞專推劾,主簿掌按劾,少卿分領其事,而卿總焉。六年,刑部言:"舊詳斷官分公按訖,主判官論議改正,發詳議官覆議。有差失問難,則書於檢尾,送斷官改正,主判官審定,然後判成。自詳斷官歸大理為評事、司直,議官為丞,所斷按草,不由長貳,類多差忒。"乃定製:"服評事、司直與正為斷司,丞與長貳為議司。凡斷公按,正先詳其當否,論定則簽印注日,移議司覆議,有辨難,乃具議改正,長貳更加審定,然後判成錄奏。
yuán yòu chū, sān xǐng yán:" jiù zhì jiū chá sī, gài yù chá qí wéi màn, suǒ yǐ jǐn zhòng yù shì, bà guī xíng bù, wú fù jiū chá zhī zhì. qǐng yǐ jiū chá zhí shì wěi yù shǐ tái xíng chá jiān zhī, tái yù zé shàng shū shěng yòu sī jiū chá zhī."
元祐初,三省言:"舊置糾察司,蓋欲察其違慢,所以謹重獄事,罷歸刑部,無復糾察之制。請以糾察職事委御史台刑察兼之,台獄則尚書省右司糾察之。"
sān nián, bà dà lǐ sì yù. chū, dà lǐ zhì yù, běn yǐ qiú xì yān zhì, bǐ yù shì yǒu suǒ tǒng, ér dà lǐ qīng cuī tái fú děng bù néng fèng chéng dé yì, suī shì dài fū ruò mìng fù, yù cí xiǎo yǒu lián dǎi, zhé bǔ xì. fán luó zhě suǒ tàn bào, jí xià zhī yù. fù huì duàn liàn, wú bù wū fú. zhì shì, tái fú děng jiē dé zuì, yù nǎi bà.
三年,罷大理寺獄。初,大理置獄,本以囚系淹滯,俾獄事有所統,而大理卿崔台符等不能奉承德意,雖士大夫若命婦,獄辭小有連逮,輒捕系。凡邏者所探報,即下之獄。傅會鍛煉,無不誣服。至是,台符等皆得罪,獄乃罷。
bā nián, zhōng shū shěng yán:" zuó zhào tóng wài, suì zhōng jù zhū yù qiú sǐ zhī shù. ér zhū lù suǒ shàng, suì yǐ jìn xì èr shí ér sǐ yī zhě bù jù, jí shì suì xì èr bǎi rén, xǔ yǐ shí rén yù sǐ, kǒng zhōu xiàn chí yì yù shì, shén fēi qīn xù zhī yì. zhào xíng bù zì jīn bù xǔ zhé fēn jìn xì zhī shù. shào shèng èr nián, hù bù rú sān sī gù shì, zhì tuī kān jiǎn fǎ guān, yīng zài jīng zhū sī shì gàn qián gǔ dāng zhuī jiū zhě, cóng zhàng yǐ xià jí dìng duàn.
八年,中書省言:"昨詔同外,歲終具諸獄囚死之數。而諸路所上,遂以禁系二十而死一者不具,即是歲系二百人,許以十人獄死,恐州縣弛意獄事,甚非欽恤之意。詔刑部自今不許輒分禁系之數。紹聖二年,戶部如三司故事,置推勘檢法官,應在京諸司事干錢穀當追究者,從杖已下即定斷。
sān nián, fù zhì dà lǐ sì yòu zhì yù, guān shǔ shì yuán fēng yuán, réng zēng zhì sī zhí yī yuán. dà lǐ qīng lù chāng héng qǐng:" fēn dà lǐ sì chéng wèi zuǒ yòu tuī, ruò yǒu fān yì, zì zuǒ yí yòu. zài biàn, jí mìng guān shěn wèn, huò yù shǐ tái tuī jiū. bù xǔ kāi fēng fǔ hù kān jí dì fēn tàn bào, shù gé hù sòng xié chóu zhī bì. tú yǐ shàng zuì yí yù shǐ tái. mìng guān zhuī shè zhě, xī yī tiáo. ruò tàn bào shè xū yòng qíng tuō zhě, bìng shōu zuò yǐ wén."
三年,復置大理寺右治獄,官屬視元豐員,仍增置司直一員。大理卿路昌衡請:"分大理寺丞為左、右推,若有翻異,自左移右。再變,即命官審問,或御史台推究。不許開封府互勘及地分探報,庶革互送挾仇之弊。徒已上罪移御史台。命官追攝者,悉依條。若探報涉虛、用情托者,並收坐以聞。"
chū, fǎ sì duàn yù, dà pì shī rù yǒu fá, shī chū bù zuò. zhì shì, yǐ shī chū sǐ zuì wǔ rén bǐ shī rù yī rén, shī chū tú liú zuì sān míng, yì rú zhī. zhe wèi lìng. yuán fú sān nián, xíng bù yán:" zǔ zōng zhòng shī rù zhī zuì, suǒ yǐ xù xíng. fū shī chū, chén xià zhī xiǎo guò hǎo shēng, shèng rén zhī dà dé. qǐng bà shī chū zhī zé, shǐ yǒu shì yàn yì zhī jiān, wù jǐn zhōng shù." zhào kě. zhèng hé sān nián, chén liáo yán:" yuǎn fāng guān lì, wén fǎ jì shū, xíng fá shī zhōng, bù néng wú yuān. yuàn wěi ěr mù zhī guān, jì yī fēn lù suǒ bù qiú jìn, yù yǒu yuān yì, xiān shì ér hòu yǐ wén. suì zhōng jiào suǒ shì duō guǎ, wèi zhī diàn zuì. qí jiǎo gōng gù chū yǒu zuì zhě, lùn rú fǎ." zhào lìng xíng bù lì fǎ: zhū rù rén tú liú zhī zuì yǐ jié àn, ér lù wèn guān lì néng bó zhèng, huò yīn shì ér néng tuī zhèng zhě, lěi jí qī rén, bǐ dà pì yī míng tuī shǎng.
初,法寺斷獄,大辟失入有罰,失出不坐。至是,以失出死罪五人比失入一人,失出徒、流罪三名,亦如之。著為令。元符三年,刑部言:"祖宗重失入之罪,所以恤刑。夫失出,臣下之小過;好生,聖人之大德。請罷失出之責,使有事讞議之間,務盡忠恕。"詔可。政和三年,臣僚言:"遠方官吏,文法既疏,刑罰失中,不能無冤。願委耳目之官,季一分錄所部囚禁,遇有冤抑,先釋而後以聞。歲終較所釋多寡,為之殿最。其徼功故出有罪者,論如法。"詔令刑部立法:諸入人徒、流之罪已結案,而錄問官吏能駁正,或因事而能推正者,累及七人,比大辟一名推賞。
shào xìng liù nián, lìng zhū jū kān yǒu qíng kuǎn yì tóng ér bìng sǐ zhě, tí xíng sī yán jiū zhī, rú yuān, shēn cháo tíng qǔ zhǐ. shí èr nián, lìng zhū tuī jiū fān yì yù, wú chà chū guān yīn zi jí xīn jìn shì, zé céng jīng lì rèn rén. èr shí qī nián, lìng jiān chá yù shǐ měi dōng xià diǎn yù, yǒu jū kān shī shí zhě, zhào xíng bù láng guān, zhí xíng yí sòng. èr shí jiǔ nián, lìng shā rén wú zhèng shī bù jīng yàn zhī yù, jù àn zòu cái, wěi tí xíng shěn wèn. rú yǒu kě yí jí fān yì, cóng běn sī chà guān zhòng kān, àn chéng shàng běn lù, yí tā jiān sī shěn dìng, jù àn wén zòu. fǒu zé jiān sī zài qiǎn guān kān zhī, yòu bù fú, fù zòu qǔ zhǐ. xiān shì, yǒu sī jiàn yì:" wài lù yù sān jīng fān yì, zài qiān lǐ nèi zhě yí dà lǐ sì." sān shí yī nián, xíng bù yǐ wèi fēi zǔ zōng fǎ, suì lí zhèng zhī. qián dào zhōng, zhū zhōu fān yì zhī qiú, jì jīng běn zhōu, cì xí lín lù, huò zài fān yì, nǎi yí gé lù, zhì yǒu yuè liǎng lù zhě. guān lì páng wǔ yú dào, dǎi xì zhě kùn yú zhuī duì. sì nián, nǎi lìng:" jū kān běn lù lèi cháng chà guān yóu chēng yuān zhě, wéi xí lín lù, rú shàng fān yì, zé zòu cái." chún xī sān nián, lìng xiàn wèi quán xiàn shì, wú zì jū yù, jí lìng chéng bù cān zhī. quán què, zé yú zhōu guān huò lín xiàn xuǎn guān quán shè zhī.
紹興六年,令諸鞫勘有情款異同而病死者,提刑司研究之,如冤,申朝廷取旨。十二年,令諸推究翻異獄,毋差初官、蔭子及新進士,擇曾經歷任人。二十七年,令監察御史每冬夏點獄,有鞫勘失實者,照刑部郎官,直行移送。二十九年,令殺人無證、屍不經驗之獄,具案奏裁,委提刑審問。如有可疑及翻異,從本司差官重勘,案成上本路,移他監司審定,具案聞奏。否則監司再遣官勘之,又不伏,復奏取旨。先是,有司建議:"外路獄三經翻異,在千里內者移大理寺。"三十一年,刑部以為非祖宗法,遂釐正之。乾道中,諸州翻異之囚,既經本州,次檄鄰路,或再翻異,乃移隔路,至有越兩路者。官吏旁午於道,逮系者困於追對。四年,乃令:"鞫勘本路累嘗差官猶稱冤者,惟檄鄰路,如尚翻異,則奏裁。"淳熙三年,令縣尉權縣事,毋自鞫獄,即令丞、簿參之。全闕,則於州官或鄰縣選官權攝之。
jīn zuò shú xíng, gài yǐ biān pū zhī zuì, qíng fǎ yǒu kě yì zhě, zé kuān zhī yě. mù wáng shú jí wǔ xíng, fēi fǎ yǐ. sòng sǔn yì jiù zhì, fán yòng guān yīn dé jiǎn shú, suǒ yǐ zūn jué lù yǎng lián chǐ yě. qián dé sì nián, dà lǐ zhèng gāo jì shēn shàng yán:" xíng tǒng míng lì lǜ: sān pǐn wǔ pǐn qī pǐn yǐ shàng guān, qīn shǔ fàn zuì, gè yǒu děng dì jiǎn shú. kǒng nián dài yǐ shēn, bù xiào zì shì xiān yīn, bù wèi xíng zhāng. jīn fàn zuì shēn wú guān, xū zǔ fù céng rèn běn cháo guān, jù pǐn zhì dé jiǎn shú. rú shì yú qián dài, xū yǒu gōng huì jí mín wèi shí suǒ tuī lì guān sān pǐn yǐ shàng, nǎi dé qǐng." cóng zhī. hòu yòu dìng:" liú nèi pǐn guān rèn liú wài zhí, zhǔn lǜ wén, tú zuì yǐ shàng yī dāng shú fǎ. zhū sī shòu lēi liú guān jí guī sī rén fàn tú liú děng zuì, gōng zuì xǔ shú, sī zuì yǐ jué fá lùn." chún huà sì nián, zhào zhū zhōu mín fàn zuì, huò rù jīn shú, zhǎng lì dé yǐ rèn qíng ér qīng zhòng zhī, zì jīn bù dé yǐ shú lùn. fù rén fàn zhàng yǐ xià, fēi gù wèi, liàng qīng zhòng chī fá huò shú tóng shì zhī.
金作贖刑,蓋以鞭撲之罪,情法有可議者,則寬之也。穆王贖及五刑,非法矣。宋損益舊制,凡用官蔭得減贖,所以尊爵祿、養廉恥也。乾德四年,大理正高繼申上言:"《刑統名例律》:三品、五品、七品以上官,親屬犯罪,各有等第減贖。恐年代已深,不肖自恃先蔭,不畏刑章。今犯罪身無官,須祖、父曾任本朝官,據品秩得減贖。如仕於前代,須有功惠及民、為時所推、歷官三品以上,乃得請。"從之。後又定:"流內品官任流外職,准律文,徒罪以上依當贖法。諸司授勒留官及歸司人犯徒流等罪,公罪許贖,私罪以決罰論。"淳化四年,詔諸州民犯罪,或入金贖,長吏得以任情而輕重之,自今不得以贖論。婦人犯杖以下,非故為,量輕重笞罰或贖銅釋之。
rén zōng shēn mǐn fū mín zhī wú zhī yě, yù lì shú fǎ yǐ dài báo xíng, nǎi zhào yǒu sī yuē:" xiān wáng yòng fǎ jiǎn yuē, shǐ rén zhī jìn ér yì cóng. hòu dài shè chá jiǔ jiān shuì zhī jìn, duó mín hòu lì, xíng yòng zī zhāng. jīn zhī biān chì, jiē chū lǜ wài, yòu shù gǎi gèng, guān lì qiě bù néng xiǎo, bǎi xìng ān dé wén zhī? yī xiàn yú lǐ, qíng suī kě āi, fǎ bù dé shú. qǐ lǐ lè zhī huà wèi xíng, ér zhuān yòng xíng fá zhī bì yǔ? hàn wén dì shǐ tiān xià rén rù sù yú biān, yǐ shòu jué miǎn zuì, jǐ yú xíng cuò. qí yì kē tiáo fēi zhe yú lǜ zhě, huò mào lì fàn jìn, shē chǐ wéi lìng, huò guò wù kě mǐn, bié wèi shú fǎ. xiāng mín yǐ gǔ mài, shì rén yǐ qián bó, shǐ mín zhòng gǔ mài, miǎn xíng fá, zé nóng sāng zì quàn, fù shòu kě qī yǐ." zhào xià, lùn zhě yǐ wèi fù rén dé shú ér pín zhě bù néng miǎn, fēi cháo tíng yòng fǎ zhī yì. shí mìng fǔ chén fēn zǒng zhí shì, yǐ cān zhī zhèng shì fàn zhòng yān lǐng xíng fǎ, wèi jí yǒu suǒ jiàn míng ér zhòng yān bà, shì suì qǐn. zhì hé chū, yòu zhào:" qián dài dì wáng hòu, cháng shì běn cháo, guān bù jí qī pǐn zhě, zǔ fù mǔ fù mǔ qī zǐ zuì liú yǐ xià, tīng shú. suī bù shì ér cháng bèi cì yǔ zhě, yǒu zuì, fēi jù dù, yì rú zhī." suí zhōu sī lǐ cān jūn lǐ fù biàn ōu rén sǐ, biàn shàng suǒ shòu guān yǐ shú fù zuì, dì āi ér xǔ zhī. jūn zǐ wèi zhī shī xíng, rán zì shì wèi cháng wèi cǐ. ér zhōng sòng zhī shì, shú fǎ wéi jí qīng xíng ér yǐ.
仁宗深憫夫民之無知也,欲立贖法以待薄刑,乃詔有司曰:"先王用法簡約,使人知禁而易從。後代設茶、酒、監稅之禁,奪民厚利,刑用滋章。今之《編敕》,皆出律外,又數改更,官吏且不能曉,百姓安得聞之?一陷於理,情雖可哀,法不得贖。豈禮樂之化未行,而專用刑罰之弊與?漢文帝使天下人入粟於邊,以受爵免罪,幾於刑措。其議科條非著於律者,或冒利犯禁,奢侈違令,或過誤可憫,別為贖法。鄉民以谷麥,市人以錢帛,使民重谷麥,免刑罰,則農桑自勸,富壽可期矣。"詔下,論者以為富人得贖而貧者不能免,非朝廷用法之意。時命輔臣分總職事,以參知政事范仲淹領刑法,未及有所建明而仲淹罷,事遂寢。至和初,又詔:"前代帝王后,嘗仕本朝,官不及七品者,祖父母、父母、妻子罪流以下,聽贖。雖不仕而嘗被賜予者,有罪,非巨蠹,亦如之。"隨州司理參軍李父抃毆人死,抃上所授官以贖父罪,帝哀而許之。君子謂之失刑,然自是未嘗為此。而終宋之世,贖法惟及輕刑而已。
ēn yòu zhī zhì, fán dà shè jí tiān xià, shì zá fàn sǐ zuì yǐ xià, shén zé cháng shè suǒ bù yuán zuì, jiē chú zhī. fán qū shè wéi yí lù huò yī zhōu, huò bié jīng, huò jī nèi. fán dé yīn, zé sǐ jí liú zuì jiàng děng, yú zuì shì zhī, jiān yì shì liú zuì. suǒ bèi guǎng xiá wú cháng. yòu, tiān zǐ suì zì lù jīng shī xì qiú, jī nèi zé qiǎn shǐ, wǎng wǎng zá fàn sǐ zuì yǐ xià dì jiàng děng, zhàng chī shì zhī, huò tú zuì yì dé shì. ruò bìng jí zhū lù, zé mìng jiān sī lù yān.
恩宥之制,凡大赦及天下,釋雜犯死罪以下,甚則常赦所不原罪,皆除之。凡曲赦惟一路或一州,或別京,或畿內。凡德音,則死及流罪降等,餘罪釋之,間亦釋流罪。所被廣狹無常。又,天子歲自錄京師繫囚,畿內則遣使,往往雜犯死罪以下第降等,杖、笞釋之,或徒罪亦得釋。若並及諸路,則命監司錄焉。
chū, tài zōng cháng yīn jiāo lǐ yì shè, yǒu qín zài ēn zhě, shàng shū yuàn wù shè, yǐn zhū gé liàng zuǒ liú bèi shù shí nián bù shè shì. dì pō yí zhī. shí zhào pǔ duì yuē:" fán jiāo sì sì shěng, shèng cháo yí diǎn, qí rén rú tiān, ruò liú bèi qū qū yī fāng, chén suǒ bù qǔ." shàng shàn zhī, suì dìng shè.
初,太宗嘗因郊禮議赦,有秦再恩者,上書願勿赦,引諸葛亮佐劉備數十年不赦事。帝頗疑之。時趙普對曰:"凡郊祀肆眚,聖朝彝典,其仁如天,若劉備區區一方,臣所不取。"上善之,遂定赦。
chū, tài zǔ jiāng sì nán jiāo, zhào:" liǎng jīng zhū dào, zì shí yuè hòu fàn qiáng qiè dào, bù dé yù jiāo sì zhī shè. suǒ zài zhǎng lì gào yù, mín wú mào fǎ." shì hòu jiāng sì, bì xiān shēn míng cǐ zhào. tiān shèng wǔ nián, mǎ liàng yán:" cháo tíng suī yǒu shì zhào, ér fǎ guān duàn yù nǎi yán zhōng shì huì shè, duō suǒ kuān dài, huì jiān shī zhào zhǐ." suì zhào:" yǐ xià yuē shù ér fàn jié dào, jí guān diǎn shòu zāng, wù fù zòu, xī lùn rú lǜ." qī nián chūn, jīng shī yǔ, mí yuè bù zhǐ. rén zōng wèi fǔ chén yuē:" qǐ zhèng shì wèi dāng tiān xīn yé?" yīn yán:" xiàng zhě dà pì fù zòu, zhōu xiàn zhì yú sān, jīng shī zhì yú wǔ, gài zhòng rén mìng rú cǐ. qí jiè yǒu sī, jué yù yì zuì, wú huò wǎng làn." yòu yuē:" shè bù yù shù, rán shě shì wú yǐ zhào hé qì." suì mìng shè tiān xià.
初,太祖將祀南郊,詔:"兩京、諸道,自十月後犯強竊盜,不得預郊祀之赦。所在長吏告諭,民無冒法。"是後將祀,必先申明此詔。天聖五年,馬亮言:"朝廷雖有是詔,而法官斷獄乃言終是會赦,多所寬貸,惠奸失詔旨。"遂詔:"已下約束而犯劫盜,及官典受贓,勿復奏,悉論如律。"七年春,京師雨,彌月不止。仁宗謂輔臣曰:"豈政事未當天心耶?"因言:"向者大辟覆奏,州縣至於三,京師至於五,蓋重人命如此。其戒有司,決獄議罪,毋或枉濫。"又曰:"赦不欲數,然舍是無以召和氣。"遂命赦天下。
dì zài wèi jiǔ, míng yú rén zhī qíng wěi, yóu è jié rén yīn shì, gù yī shí shì dài fū xí wèi dūn hòu. jiǔ zhī, xiǎo rén chéng jiān mì shàng shū, shū rén guò shī, hǎo shì shāo xiāng yǔ chàng hè, yòu àn rén shè qián shì. hàn lín xué shì zhāng fāng píng yù shǐ lǚ huì yǐ wèi yán, yīn xià zhào yuē:" gài wén zhì gǔ, jūn chén tóng xīn, shàng xià xié mù, ér wú jī jié zhī sú, hé qí dé zhī shèng yě! zhèn qiè mù yān. jiā yǔ gōng qīng dài fū tóng dǐ sī dào, ér jiào huà wèi zhì, jiāo báo rì zī. bǐ zhě zhōng wài qún chén, duō shàng zhāng yán rén guò shī, bào yáng nán yàn zhī zuì, huò wài tuō gōng yán, nèi yuán sī fèn, dǐ qī ài mèi, gǒu xiàn shàn liáng. yòu shè lìng zhě, suǒ yǐ yǔ tiān xià gēng shǐ, ér yǒu sī duō jǔ àn shè qián zhī shì, dài fēi xìn mìng lìng, zhòng xíng fá, shǐ rén sǎ xīn zì xīn zhī yì yě. jīn yǒu shàng yán gào rén zuì, yán shè qián shì zhě, xùn zhī. zhì yú yán guān, yí wù dà tǐ, fēi shì guān cháo zhèng, zì yú xiǎo guò xì gù, wù xū chá jǔ."
帝在位久,明於人之情偽,尤惡訐人陰事,故一時士大夫習為惇厚。久之,小人乘間密上書,疏人過失,好事稍相與唱和,又按人赦前事。翰林學士張方平、御史呂誨以為言,因下詔曰:"蓋聞治古,君臣同心,上下協穆,而無激訐之俗,何其德之盛也!朕竊慕焉。嘉與公卿大夫同底斯道,而教化未至,澆薄日滋。比者中外群臣,多上章言人過失,暴揚難驗之罪,或外托公言,內緣私忿,詆欺曖昧,苟陷善良。又赦令者,所以與天下更始,而有司多舉按赦前之事,殆非信命令,重刑罰,使人灑心自新之意也。今有上言告人罪,言赦前事者,訊之。至於言官,宜務大體,非事關朝政,自余小過細故,勿須察舉。"
shén zōng jí wèi, yòu zhào yuē:" fū shè lìng, guó zhī dà ēn, suǒ yǐ dàng dí xiá huì, nà yú zì xīn zhī dì, shì yǐ shèng wáng zhòng yān. zhōng wài chén liáo duō yǐ shè qián shì jùn zhí lì mín, xìng qǐ yù sòng, gǒu yǒu guà wù, xián bù zì ān, shén fēi chí xīn jìn hòu zhī yì, shǐ wú hào lìng bù xìn yú tiān xià. qí nèi wài yán shì àn chá guān, wú dé yī qián jǔ hé, jù àn qǔ zhǐ, fǒu zé kē wéi zhì zhī zuì. yù shǐ tái jué chá dàn zòu, fǎ sì yǒu cǐ zòu àn, xǔ jǔ bó yǐ wén." zhī jiàn yuàn sī mǎ guāng yán yuē:" àn chá zhī guān, yǐ shè qián shì xìng qǐ yù sòng, jìn zhī chéng wèi dà shàn. zhì yú yán shì zhī guān, shì tǐ shāo yì. hé zé? yù shǐ zhī zhí, běn yǐ shéng àn bǎi liáo, jiū zhāi yǐn fú. jiān xié zhī zhuàng, gù fēi yī rì suǒ wèi. guó jiā sù shàng kuān rén, shù xià shè lìng, huò yī suì zhī jiān zhì yú zài sān, ruò shè qián zhī shì jiē bù dé yán, zé qí kě yán zhě wú jǐ yǐ. wàn yī yǒu jiān xié zhī chén, cháo tíng bù zhī, wù jiā jìn yòng, yù shǐ yù yán zé wéi jīn rì zhī zhào, ruò qí bù yán, zé bì xià hé cóng zhī zhī? chén kǒng yīn cǐ yán zhě dé yǐ jiè kǒu tōu ān, jiān xié dé yǐ fàng xīn bù jù. cǐ nǎi rén chén zhī zhì xìng, fēi guó jiā zhī zhǎng lì yě. qǐng zhuī gǎi qián zhào, kān qù' yán shì' liǎng zì." guāng lùn zhì zài, dì yù yǐ" yán zhě hǎo yǐ shè qián shì wū rén", guāng duì yuē:" ruò yán zhī dé shí, chéng suǒ yù wén, ruò qí bù shí, dāng zuì yán zhě." dì mìng guāng sòng zhào yú zhōng shū.
神宗即位,又詔曰:"夫赦令,國之大恩,所以蕩滌瑕穢,納於自新之地,是以聖王重焉。中外臣僚多以赦前事捃摭吏民,興起獄訟,苟有詿誤,咸不自安,甚非持心近厚之義,使吾號令不信於天下。其內外言事、按察官,毋得依前舉劾,具按取旨,否則科違制之罪。御史台覺察彈奏,法寺有此奏按,許舉駁以聞。"知諫院司馬光言曰:"按察之官,以赦前事興起獄訟,禁之誠為大善。至於言事之官,事體稍異。何則?御史之職,本以繩按百僚,糾摘隱伏。奸邪之狀,固非一日所為。國家素尚寬仁,數下赦令,或一歲之間至於再三,若赦前之事皆不得言,則其可言者無幾矣。萬一有奸邪之臣,朝廷不知,誤加進用,御史欲言則違今日之詔,若其不言,則陛下何從知之?臣恐因此言者得以藉口偷安,奸邪得以放心不懼。此乃人臣之至幸,非國家之長利也。請追改前詔,刊去'言事'兩字。"光論至再,帝諭以"言者好以赦前事誣人",光對曰:"若言之得實,誠所欲聞,若其不實,當罪言者。"帝命光送詔於中書。
xī níng qī nián sān yuè, dì yǐ hàn, yù jiàng shè. shí yǐ liǎng shè, wáng ān shí yuē:" tāng hàn, yǐ liù shì zì zé yuē:' zhèng shì bù jié yǔ?' ruò yī suì sān shè, shì zhèng bù jié yǐ, fēi suǒ yǐ mǐ zāi yě." nǎi zhǐ. bā nián, biān dìng fèi miǎn rén xù gé, cháng shè zé jùn xiàn yǐ gé xù yòng, fán sān qī yī xù, jí qī wèi mǎn ér yù fēi cì shè zhě, yì rú zhī.
熙寧七年三月,帝以旱,欲降赦。時已兩赦,王安石曰:"湯旱,以六事自責曰:'政事不節與?'若一歲三赦,是政不節矣,非所以弭災也。"乃止。八年,編定《廢免人敘格》,常赦則郡縣以格敘用,凡三期一敘,即期未滿而遇非次赦者,亦如之。
yuán yòu yuán nián, mén xià shěng yán:" dāng guān yǐ zhí shì duò kuàng, suī qù guān bù miǎn, yóu kě yán. zhì yú shè jiàng dà ēn, yǔ wù gēng shǐ, suī jié dào shā rén yì méng kuān yòu, qǐ kě yǐ yī shì chà shī, fù zuì zhōng shēn? jīn xíng bù suǒ xiū bù yǐ qù guān shè jiàng yuán jiǎn tiáo, qǐng gèng shān gǎi."
元祐元年,門下省言:"當官以職事墮曠,雖去官不免,猶可言。至於赦降大恩,與物更始,雖劫盜殺人亦蒙寬宥,豈可以一事差失,負罪終身?今刑部所修不以去官、赦降原減條,請更刪改。"
huī zōng zài wèi èr shí wǔ nián, ér dà shè èr shí liù, qū shè shí sì, dé yīn sān shí qī. ér nán dù zhī hòu, shào xī suì zhì sì shè, gài xíng zhèng wěn ér ēn yì làn yǐ.
徽宗在位二十五年,而大赦二十六,曲赦十四,德音三十七。而南渡之後,紹熙歲至四赦,蓋刑政紊而恩益濫矣。
sòng zì zǔ zōng yǐ lái, sān suì yù jiāo zé shè, cǐ cháng zhì yě. shì wèi sān suì yī shè, yú gǔ wú yǒu. jǐng yòu zhōng, yán zhě yǐ wèi:" sān wáng suì sì yuán qiū, wèi cháng zhé shè. zì táng xìng bīng yǐ hòu, shì tiān zhī lǐ bù cháng xíng, yīn yǒu dà shè, yǐ dàng luàn yù. qiě yǒu zuì zhě kuān zhī wèi bì zì xīn, bèi hài zhě yì zhī wèi bì wú yuàn. bù néng zì xīn, jiāng fù wèi è, bù néng wú yuàn, jiāng huǐ wèi shàn. yī shè ér shǐ mín huǐ shàn zhǎng è, zhèng jiào zhī dà huàn yě. yuàn bà sān suì yī shè, shǐ liáng mín huái huì, xiōng rén zhī jìn. huò wèi wèi kě jǐn fèi, jí qǐng mìng yǒu sī, qián jiāo sān rì lǐ zuì rén, yǒu guò wù zhě yǐn ér shè zhī. zhōu xiàn xū zhào dào fǎng cǐ." shū zòu, cháo tíng zhòng qí shì, dì zhào:" zuì rén qíng zhòng zhě, wú dé yǐ yī shè miǎn." rán yì wèi cháng xíng.
宋自祖宗以來,三歲遇郊則赦,此常制也。世謂三歲一赦,於古無有。景祐中,言者以為:"三王歲祀圜丘,未嘗輒赦。自唐興兵以後,事天之禮不常行,因有大赦,以盪亂獄。且有罪者寬之未必自新,被害者抑之未必無怨。不能自新,將復為惡,不能無怨,將悔為善。一赦而使民悔善長惡,政教之大患也。願罷三歲一赦,使良民懷惠,凶人知禁。或謂未可盡廢,即請命有司,前郊三日理罪人,有過誤者引而赦之。州縣須詔到仿此。"疏奏,朝廷重其事,第詔:"罪人情重者,毋得以一赦免。"然亦未嘗行。