xíng fǎ sān
◎刑法三
tiān xià yí yù, yàn yǒu bù néng jué, zé xià liǎng zhì yǔ dà chén ruò tái jiàn zá yì, shì qí shì zhī dà xiǎo, wú cháng fǎ, ér yǒu sī jiàn qǐng lùn bó zhě, yì shí yǒu yān.
天下疑狱,谳有不能决,则下两制与大臣若台谏杂议,视其事之大小,无常法,而有司建请论驳者,亦时有焉。
duān gǒng chū, guǎng ān jūn mín ān chóng xù lì jìn bīng, sù jì mǔ féng yǔ fù zhī yì lí, jīn duó zī chǎn yǔ jǐ zi. dà lǐ dāng chóng xù sòng mǔ, zuì sǐ. tài zōng yí zhī, pàn dà lǐ zhāng bì gù zhí qián duàn, suì xià tái shěng zá yì. xú xuàn yì yuē:" jīn dì míng qí mǔ féng cháng lí, jí xū guī zōng, fǒu jí chóng xù zhǔn fǎ chǔ sǐ. jīn xiáng àn nèi bù céng lí yì, qí zhèng yǒu sì. kuàng bù xiào zhī xíng, jiào zhī dà zhě, yí yī xíng bù dà lǐ sì duàn." yòu pú yè lǐ fǎng děng sì shí sān rén yì yuē:" fǎ sì dìng duàn wèi bù dàng. ruò yǐ wǔ mǔ jiē tóng, jí ā pú suī jiàn, nǎi chóng xù qīn mǔ, chóng xù tè yǐ tián yè wèi féng qiáng zhàn, qīn mǔ yī shí bù gěi, suǒ yǐ lùn sù. ruò cóng fǎ sì duàn sǐ, zé zhī yì hé gū jué sì, ā pú hé dì tuō shēn? chén děng yì: tián chǎn bìng guī chóng xù, féng hé yǔ pú tóng jū, gōng shì zhōng shēn. rú shì, zé zi yǒu fù yè kě shǒu, féng zhōng shēn bù zhì fá yǎng. suǒ fàn bìng zhǔn shè yuán." zhào cóng fǎng děng yì, xuàn bì gè duó fèng yī yuè.
端拱初,广安军民安崇绪隶禁兵,诉继母冯与父知逸离,今夺资产与己子。大理当崇绪讼母,罪死。太宗疑之,判大理张佖固执前断,遂下台省杂议。徐铉议曰:"今第明其母冯尝离,即须归宗,否即崇绪准法处死。今详案内不曾离异,其证有四。况不孝之刑,教之大者,宜依刑部、大理寺断。"右仆射李昉等四十三人议曰:"法寺定断为不当。若以五母皆同,即阿蒲虽贱,乃崇绪亲母,崇绪特以田业为冯强占,亲母衣食不给,所以论诉。若从法寺断死,则知逸何辜绝嗣,阿蒲何地托身?臣等议:田产并归崇绪,冯合与蒲同居,供侍终身。如是,则子有父业可守,冯终身不至乏养。所犯并准赦原。"诏从昉等议,铉、佖各夺奉一月。
xī níng yuán nián bā yuè, zhào:" móu shā yǐ shāng, àn wèn yù jǔ, zì shǒu, cóng móu shā jiǎn èr děng lùn. chū, dēng zhōu zòu yǒu fù ā yún, mǔ fú zhōng pìn yú wéi, è wéi chǒu lòu, móu shā bù sǐ. àn wèn yù jǔ, zì shǒu. shěn xíng yuàn dà lǐ sì lùn sǐ, yòng wéi lǜ wèi hūn zòu cái, chì dài qí sǐ. zhī dēng zhōu xǔ zūn zòu, yǐn lǜ" yīn shā shāng ér zì shǒu, dé miǎn suǒ yīn zhī zuì, réng cóng gù shā shāng fǎ", yǐ móu wèi suǒ yīn, dāng yòng àn wèn yù jǔ tiáo jiǎn èr děng. xíng bù dìng rú shěn xíng dà lǐ. shí zūn fāng zhào pàn dà lǐ, yù shǐ tái hé zūn, ér zūn bù fú, qǐng xià liǎng zhì yì. nǎi lìng hàn lín xué shì sī mǎ guāng wáng ān shí tóng yì, èr rén yì bù tóng, suì gè wèi zòu. guāng yì shì xíng bù, ān shí yì shì zūn, zhào cóng ān shí suǒ yì. ér yù shǐ zhōng chéng téng fǔ yóu qǐng zài xuǎn guān dìng yì, yù shǐ qián yǐ qǐng bà zūn dà lǐ, zhào sòng hàn lín xué shì lǚ gōng zhe hán wéi zhī zhì gào qián gōng fǔ zhòng dìng. gōng zhe děng yì rú ān shí, zhì yuē" kě". yú shì fǎ guān qí huī wáng shī yuán cài guān qīng děng jiē lùn zòu gōng zhe děng suǒ yì wèi bù dàng. yòu zhào ān shí yǔ fǎ guān jí yì, fǎn fù lùn nàn.
熙宁元年八月,诏:"谋杀已伤,按问欲举,自首,从谋杀减二等论。初,登州奏有妇阿云,母服中聘于韦,恶韦丑陋,谋杀不死。按问欲举,自首。审刑院、大理寺论死,用违律为婚奏裁,敕贷其死。知登州许遵奏,引律"因杀伤而自首,得免所因之罪,仍从故杀伤法",以谋为所因,当用按问欲举条减二等。刑部定如审刑、大理。时遵方召判大理,御史台劾遵,而遵不伏,请下两制议。乃令翰林学士司马光、王安石同议,二人议不同,遂各为奏。光议是刑部,安石议是遵,诏从安石所议。而御史中丞滕甫犹请再选官定议,御史钱顗请罢遵大理,诏送翰林学士吕公著韩维、知制诰钱公辅重定。公著等议如安石,制曰"可"。于是法官齐恢、王师元、蔡冠卿等皆论奏公著等所议为不当。又诏安石与法官集议,反覆论难。
míng nián èr yuè gēng zǐ, zhào:" jīn hòu móu shā rén zì shǒu, bìng zòu tīng chì cái." shì yuè, chú ān shí cān zhī zhèng shì, yú shì zòu yǐ wéi:" lǜ yì, yīn fàn shā shāng ér zì shǒu, dé miǎn suǒ yīn zhī zuì, réng cóng gù shā shāng fǎ ruò yǐ shā, cóng gù shā fǎ, zé wéi shǒu zhě bì sǐ, bù xū zòu cái wèi cóng zhě zì yǒu biān chì zòu cái zhī wén, bù xū fù lì xīn zhì." yǔ táng jiè děng shù zhēng yì dì qián, zú cóng ān shí yì. fù zhào:" zì jīn bìng yǐ qù nián qī yuè zhào shū cóng shì." pàn xíng bù liú shù děng yòu qǐng zhōng shū shū mì yuàn hé yì, zhōng chéng lǚ huì yù shǐ liú qí qián yǐ jiē qǐng rú shù zòu, xià zhī èr fǔ. dì yǐ wéi lǜ wén shén míng, bù xū hé yì. ér céng gōng liàng děng jiē yǐ bó jǐn tóng yì yàn sāi yán zhě wèi wú shāng, nǎi yǐ zhòng yì fù shū mì yuàn. wén yàn bó yǐ wéi:" shā shāng zhě, yù shā ér shāng yě, jí yǐ shā zhě bù kě shǒu." lǚ gōng bì yǐ wéi:" shā shāng yú lǜ bù kě shǒu. qǐng zì jīn yǐ shā shāng yī lǜ, qí cóng ér jiā gōng zì shǒu, jí zòu cái." chén shēng zhī hán jiàng yì yǔ ān shí lüè tóng. huì fù bì rù xiàng, dì lìng bì yì, ér yǐ jí bìng, jiǔ zhī fú yì, zhì shì nǎi jué, ér bì zài gào, bù yù yě.
明年二月庚子,诏:"今后谋杀人自首,并奏听敕裁。"是月,除安石参知政事,于是奏以为:"律意,因犯杀伤而自首,得免所因之罪,仍从故杀伤法;若已杀,从故杀法,则为首者必死,不须奏裁;为从者自有编敕奏裁之文,不须复立新制。"与唐介等数争议帝前,卒从安石议。复诏:"自今并以去年七月诏书从事。"判刑部刘述等又请中书、枢密院合议,中丞吕诲、御史刘琦、钱顗皆请如述奏,下之二府。帝以为律文甚明,不须合议。而曾公亮等皆以博尽同异、厌塞言者为无伤,乃以众议付枢密院。文彦博以为:"杀伤者,欲杀而伤也,即已杀者不可首。"吕公弼以为:"杀伤于律不可首。请自今已杀伤依律,其从而加功自首,即奏裁。"陈升之、韩绛议与安石略同。会富弼入相,帝令弼议,而以疾病,久之弗议,至是乃决,而弼在告,不预也。
sū zhōu mín zhāng cháo zhī cóng xiōng yǐ qiāng lù sǐ cháo fù, táo qù, cháo zhí ér shā zhī. shěn xíng dà lǐ dāng cháo shí è bù mù, zuì sǐ. àn jì shàng, cān zhī zhèng shì wáng ān shí yán:" cháo fù wèi cóng xiōng suǒ shā, ér cháo bào shā zhī, zuì zhǐ jiā yì liú, huì shè, yīng yuán." dì cóng ān shí yì, tè shì cháo bù wèn. gèng mìng lǚ gōng zhe děng dìng yì xíng míng, yì bù chēng ān shí yì, nǎi zì jù zòu. chū, céng gōng liàng yǐ zhōng shū lùn zhèng xíng míng wéi fēi, ān shí yuē:" yǒu sī yòng xíng bù dàng, zé shěn xíng dà lǐ dāng lùn zhèng shěn xíng dà lǐ yòng xíng bù dàng, jí chà guān dìng yì yì jì bù dàng, jí zhōng shū zì yí lùn zòu, qǔ jué rén zhǔ. cǐ suǒ wèi guó tǐ. qǐ yǒu zhōng shū bù kě lùn zhèng xíng míng zhī lǐ?"
苏州民张朝之从兄以枪戮死朝父,逃去,朝执而杀之。审刑、大理当朝十恶不睦,罪死。案既上,参知政事王安石言:"朝父为从兄所杀,而朝报杀之,罪止加役流,会赦,应原。"帝从安石议,特释朝不问。更命吕公著等定议刑名,议不称安石意,乃自具奏。初,曾公亮以中书论正刑名为非,安石曰:"有司用刑不当,则审刑、大理当论正;审刑、大理用刑不当,即差官定议;议既不当,即中书自宜论奏,取决人主。此所谓国体。岂有中书不可论正刑名之理?"
sān nián, zhōng shū shàng xíng míng wèi ān zhě wǔ:
三年,中书上刑名未安者五:
qí yī, suì duàn sǐ xíng jǐ èr qiān rén, bǐ qián dài shū duō. rú qiáng jié dào bìng yǒu sǐ fǎ, qí jiān qíng zhuàng qīng zhòng yǒu jué xiāng yuǎn zhě, shǐ jiē dǐ sǐ, liáng yì kě āi. ruò wéi cóng qíng qīng zhī rén bié lì xíng, rú qián dài zhǎn yòu zhǐ zhī bǐ, zú yǐ zhǐ è ér chú hài. jìn jūn fēi zài biān fáng tún shù ér táo zhě, yì kě gèng kuān shǒu xiàn, yǐ shōu qí yǒng lì zhī xiào.
其一,岁断死刑几二千人,比前代殊多。如强劫盗并有死法,其间情状轻重有绝相远者,使皆抵死,良亦可哀。若为从情轻之人别立刑,如前代斩右趾之比,足以止恶而除害。禁军非在边防屯戍而逃者,亦可更宽首限,以收其勇力之效。
qí èr, tú liú zhé zhàng zhī fǎ, jìn gāng jiā mì, liáng mín ǒu yǒu dǐ mào, zhì shāng jī tǐ, wèi zhōng shēn zhī rǔ yú wán zhī tú, suī yī shí chuāng tòng, ér zhōng wú kuì chǐ. ruò shǐ qíng lǐ qīng zhě fù gǔ jū zuò zhī fǎ, yù shè dì jiǎn yuè rì, shǐ liáng shàn zhě zhī gǎi guò zì xīn, xiōng wán zhě yǒu suǒ jū xì.
其二,徒、流折杖之法,禁纲加密,良民偶有抵冒,致伤肌体,为终身之辱;愚顽之徒,虽一时创痛,而终无愧耻。若使情理轻者复古居作之法,遇赦第减月日,使良善者知改过自新,凶顽者有所拘系。
qí sān, cì pèi zhī fǎ èr bǎi yú tiáo, qí jiān qíng lǐ qīng zhě, yì kě fù gǔ tú liú yí xiāng zhī fǎ, qí qí zài fàn, rán hòu jué cì chōng jūn. qí pèi lì bìng jiǎn jiù běn chǔ, huò yǔ jìn dì. xiōng wán zhī tú, zì cóng jiù fǎ. biān guǎn zhī rén, yì dié sòng tā suǒ, liàng lì yì zuò shí xiàn, wú de kūn qián.
其三,刺配之法二百余条,其间情理轻者,亦可复古徒流移乡之法,俟其再犯,然后决刺充军。其配隶并减就本处,或与近地。凶顽之徒,自从旧法。编管之人,亦迭送他所,量立役作时限,无得髡钳。
qí sì, lìng zhōu xiàn kǎo chá shì mín, yǒu néng xiào tì lì tián wèi zhòng suǒ zhī zhě, gěi tiē fù shēn. ǒu yǒu fàn lìng, qíng qīng kě shù zhě, tè yì shú fá qí bù quān zhě kē jué.
其四,令州县考察士民,有能孝悌力田为众所知者,给帖付身。偶有犯令,情轻可恕者,特议赎罚;其不悛者科决。
qí wǔ, zòu cái tiáo mù fán duō, zhì yān xíng jìn, yì yí shān dìng.
其五,奏裁条目繁多,致淹刑禁,亦宜删定。
zhào fù biān chì suǒ xiáng yì lì fǎ.
诏付编敕所详议立法。
chū, hán jiàng cháng qǐng yòng ròu xíng, céng bù fù shàng yì yuē:" wú wáng zhī zhì xíng fá, wèi cháng bù běn yú rén, rán ér yǒu duàn zhī tǐ kè jī fū yǐ zhì yú shā lù, fēi děi yǐ yě. gài rén zhī yǒu zuì, shú xíng bù zú yǐ chéng zhī, gù bù dé yǐ ér jiā zhī yǐ mò yì fèi gōng dà pì, rán shěn shì qīng zhòng, zé yòu yǒu liú yòu zhī fǎ. zhì hàn wén dì chú ròu xíng ér dìng chī chuí zhī lìng, hòu shì yīn zhī yǐ wéi lǜ. dà pì zhī cì, chù yǐ liú xíng, dài mò yì fèi gōng, bù wéi fēi xiān wáng liú yòu zhī yì, ér yòu shī qīng zhòng zhī chà. gǔ zhě xiāng tián tóng jǐng, rén jiē ān tǔ zhòng qiān. liú zhī yuǎn fāng, wú suǒ zī gěi, tú lì kùn rǔ, yǐ zhì zhōng shēn. jìn shì zhī mín, qīng qù xiāng jǐng, zhuǎn xǐ sì fāng, gù bù wéi huàn, ér jū zuò yī nián, jí tīng fù jí, bǐ yú gǔ yì qīng yǐ. kuàng zhé zhàng zhī fǎ, yú gǔ wèi biān pū zhī xíng, xíng qīng bù néng zhǐ è, gù fàn fǎ rì yì zhòng, qí zhōng bì zhì yú shā lù, shì yù qīng ér fǎn zhòng yě. jīn dà pì zhī mù zhì duō, qǔ qí qíng kě dài zhě, chù zhī yǐ ròu xíng, zé rén zhī huò shēng zhě bì zhòng. ruò jūn shì wáng qù yīng zhǎn, zéi dào zāng mǎn yīng jiǎo, zé yuè qí zú fàn liáng rén yú fǎ yīng sǐ, ér qíng qīng zhě chù yǐ gōng xíng. zhì yú yì mò, zé yòng cì pèi zhī fǎ. jiàng cǐ ér hòu wèi liú tú zhàng chī zhī zuì, zé zhì xíng yǒu chà děng yǐ." yì jì shàng, dì wèn kě fǒu yú zhí zhèng, wáng ān shí féng jīng hù yǒu lùn biàn, qì bù guǒ xíng. shū mì shǐ wén yàn bó yì shàng yán:" táng mò wǔ dài, yòng zhòng diǎn yǐ jiù shí bì, gù fǎ lǜ zhī wài, tú liú huò jiā zhì yú sǐ. guó jiā chéng píng bǎi nián, dāng yòng zhōng diǎn, rán yóu yīn xún yǒu zhòng yú jiù lǜ zhě, ruò wěi zào guān wén shū, lǜ zhǐ liú èr qiān lǐ, jīn duàn cóng jiǎo. jìn fán wěi zào yìn jì, zài fàn bù zhì sǐ zhě, yì cóng jiǎo zuò. fū chí zhàng qiáng dào, běn fǎ zhòng yú zào yìn, jīn zào yìn zài fàn zhě sǐ, ér qiáng dào zài fàn zāng bù mǎn wǔ pǐ zhě bù sǐ, zé yòng xíng shén yì yú lǜ wén yǐ. qǐng jiǎn xiáng xíng míng zhòng yú jiù lǜ zhě, yǐ chì lǜ cān kǎo, cái dìng qí dāng." zhào sòng biān chì suǒ.
初,韩绛尝请用肉刑,曾布复上议曰:"无王之制刑罚,未尝不本于仁,然而有断肢体、刻肌肤以至于杀戮,非得已也。盖人之有罪,赎刑不足以惩之,故不得已而加之以墨、劓、剕、宫、大辟,然审适轻重,则又有流宥之法。至汉文帝除肉刑而定笞箠之令,后世因之以为律。大辟之次,处以流刑,代墨、劓、剕、宫,不惟非先王流宥之意,而又失轻重之差。古者乡田同井,人皆安土重迁。流之远方,无所资给,徒隶困辱,以至终身。近世之民,轻去乡井,转徙四方,固不为患,而居作一年,即听附籍,比于古亦轻矣。况折杖之法,于古为鞭扑之刑,刑轻不能止恶,故犯法日益众,其终必至于杀戮,是欲轻而反重也。今大辟之目至多,取其情可贷者,处之以肉刑,则人之获生者必众。若军士亡去应斩,贼盗赃满应绞,则刖其足;犯良人于法应死,而情轻者处以宫刑。至于劓、墨,则用刺配之法。降此而后为流、徒、杖、笞之罪,则制刑有差等矣。"议既上,帝问可否于执政,王安石、冯京互有论辨,迄不果行。枢密使文彦博亦上言:"唐末、五代,用重典以救时弊,故法律之外,徒、流或加至于死。国家承平百年,当用中典,然犹因循有重于旧律者,若伪造官文书,律止流二千里,今断从绞。近凡伪造印记,再犯不至死者,亦从绞坐。夫持杖强盗,本法重于造印,今造印再犯者死,而强盗再犯赃不满五匹者不死,则用刑甚异于律文矣。请检详刑名重于旧律者,以敕律参考,裁定其当。"诏送编敕所。
yòu zhào shěn xíng yuàn dà lǐ sì yì zhòng zāng bìng mǎn qīng zāng fǎ. shěn xíng yuàn yán:" suǒ fàn gè yì zhī zāng, bù dài zuì děng ér lèi bìng, zé yú lǜ yì nán tōng, yí rú gù shì." ér dà lǐ sì yán:" lǜ chēng, yǐ zāng zhì zuì, pín fàn zhě bìng lèi kē ruò zuì fàn bù děng zhě, jí yǐ zhòng zāng bìng mǎn qīng zāng gè bèi lùn lèi bìng bù jiā zhòng zhě zhǐ cóng zhòng. gài lǜ yì yǐ pín fàn zāng zhě, bù kě yòng èr zuì yǐ shàng zhī fǎ, gù lìng lèi kē wèi fēi yī fàn, gù lìng bèi lùn. cǐ cóng kuān zhī yī yě. rán liù zāng qīng zhòng bù děng, ruò fàn èr zāng yǐ shàng zhě, bù kě lèi qīng yǐ cóng zhòng, gù lìng bìng zhòng mǎn qīng mǎn qīng. cǐ cóng kuān zhī èr yě. ruò yǐ zhòng bìng qīng hòu jiā zhòng, zé zhǐ cóng yī zhòng, gài wèi jìn zé gǎi cóng yú qīng fǎ, tuì yì bù zhì yú róng jiān. ér shū yì jiǎ shè zhī fǎ, shì jiē zuì děng zhě, gài yī shí mìng wén ěr. ruò zuì děng zhě jìn shù lèi bìng, bù děng zhě zhǐ kē yī zāng, zé kǒng zhī fǎ zhě zú yǐ wéi jiān, bù zhī zhě dàn xì lín shí xìng yǔ bù xìng, fēi lǜ zhī běn yì yě." dì shì dà lǐ yì, xíng zhī. bā nián, hóng zhōu mín yǒu fàn tú ér duàn zhàng zhě, qí yú zuì huì ēn miǎn, guān lì shī chū, dāng hé. zhōng shū táng hòu guān liú gǔn bó yì, yǐ wèi" lǜ yīn zuì rén, yǐ zhì zuì, zuì rén yù ēn zhě, zhǔn zuì rén yuán fǎ. hóng zhōu guān lì dāng yuán." yòu qǐng zì lìng guān sī chū rù rén zuì, jiē yòng cǐ lìng. ér shěn xíng yuàn dà lǐ sì yǐ wèi:" shī rù rén zuì, nǎi guān sī wù zhì zuì yú rén, nán yòng cǐ lìng. qí shī chū zhě, yí rú gǔn yì."
又诏审刑院、大理寺议重赃并满轻赃法。审刑院言:"所犯各异之赃,不待罪等而累并,则于律义难通,宜如故事。"而大理寺言:"律称,以赃致罪,频犯者并累科;若罪犯不等者,即以重赃并满轻赃各倍论;累并不加重者止从重。盖律意以频犯赃者,不可用二罪以上之法,故令累科;为非一犯,故令倍论。此从宽之一也。然六赃轻重不等,若犯二赃以上者,不可累轻以从重,故令并重满轻满轻。此从宽之二也。若以重并轻后加重,则止从一重,盖为进则改从于轻法,退亦不至于容奸。而《疏议》假设之法,适皆罪等者,盖一时命文耳。若罪等者尽数累并,不等者止科一赃,则恐知法者足以为奸,不知者但系临时幸与不幸,非律之本意也。"帝是大理议,行之。八年,洪州民有犯徒而断杖者,其余罪会恩免,官吏失出,当劾。中书堂后官刘衮驳议,以谓"律因罪人,以致罪,罪人遇恩者,准罪人原法。洪州官吏当原。"又请自令官司出入人罪,皆用此令。而审刑院、大理寺以谓:"失入人罪,乃官司误致罪于人,难用此令。其失出者,宜如衮议。"
wú fēng sān nián, zhōu qīng yán:" shěn xíng yuàn xíng bù zòu duàn qī móu shā àn wèn zì shǒu, biàn cóng gù shā fǎ, jǔ qīng míng zhòng, duàn rù è nì zhǎn xíng. qiè xiáng lǜ yì, qī móu shā fū, yǐ shā, hé rù è nì, yǐ àn wèn zì shǒu, biàn cóng gù shā fǎ, yí yòng qī ōu fū sǐ fǎ dìng zuì. qiě shí è tiáo, móu yǔ gù dòu shā fū, fāng rù è nì, ruò móu ér wèi shā, zhǐ dāng bù mù. jì yòng jǔ qīng míng zhòng, yí cóng móu ér wèi shā fǎ, yī chì dāng jué zhòng zhàng chǔ sǐ, kǒng bù kě rù è nì zhǎn xíng." xià shěn xíng yuàn xíng bù cān xiáng, rú qīng yì.
无丰三年,周清言:"审刑院、刑部奏断妻谋杀案问自首,变从故杀法,举轻明重,断入恶逆斩刑。窃详律意,妻谋杀夫,已杀,合入恶逆,以按问自首,变从故杀法,宜用妻殴夫死法定罪。且十恶条,谋与故斗杀夫,方入恶逆,若谋而未杀,止当不睦。既用举轻明重,宜从谋而未杀法,依敕当决重杖处死,恐不可入恶逆斩刑。"下审刑院、刑部参详,如清议。
shào wǔ jūn zòu yàn, fù yú rén jiān, móu shā qí fū, yǐ ér fū zuì guī, jiān zhě zì shā zhī. fǎ sì dāng fù móu shā wèi cóng, ér xíng bù láng zhōng dù hóng yì fù zuì yīng sǐ. yòu xìng yuán fǔ zòu yàn, liáng huái jí wǎng shì chū qī zhī bìng, yīn jì sù, qí zi zhé qǔ shí zhī, huái jí ōu qí zi sǐ. fǎ sì yǐ dào sù lùn, ér dāng huái jí zá fàn sǐ zuì, yǐn shè yuán. ér hóng yì chū qī shòu jì sù, ér qí zi zhé fèi yòng, bù rù bǔ fǎ. yì jì shàng, yù shǐ tái lùn hóng yì bù dàng, zhào fá jīn, réng zhǎn nián mó kān. ér shì láng cuī tái fú yǐ xià sān rén wú suǒ kě fǒu, yì fá jīn.
邵武军奏谳,妇与人奸,谋杀其夫,已而夫醉归,奸者自杀之。法寺当妇谋杀为从,而刑部郎中杜纮议妇罪应死。又兴元府奏谳,梁怀吉往视出妻之病,因寄粟,其子辄取食之,怀吉殴其子死。法寺以盗粟论,而当怀吉杂犯死罪,引赦原。而纮议出妻受寄粟,而其子辄费用,不入捕法。议既上,御史台论纮议不当,诏罚金,仍展年磨勘。而侍郎崔台符以下三人无所可否,亦罚金。
bā nián, shàng shū shěng yán:" zhū huò dào, yǒu yǐ jīng shā rén, jí yuán fàn qiáng jiān qiáng dào dài mìng duàn pèi zhī rén, zài fàn bǔ huò, yǒu sī lì yòng zhī rén yù gào huò àn wèn zì shǒu jiǎn miǎn fǎ. qiě lǜ wén zì shǒu jiǎn děng duàn qiǎn zhě, wèi qí qíng fēi jù dù, yǒu gǎi guò zì xīn zhī xīn. zhì yú jiān dào, yǔ yú fàn bù tóng, nán yǐ lì jiǎn. qǐng qiáng dào yǐ shā rén, bìng qiáng jiān huò yuán fàn qiáng dào dài mìng, ruò chí zhàng sān rén yǐ shàng, zhī rén yù gào àn wèn yù jǔ ér zì shǒu, jí yīn rén shǒu gào yīng jiǎn zhě, bìng bù zài jiǎn děng lì." chū, wáng ān shí yǔ sī mǎ guāng zhēng yì àn wèn zì shǒu fǎ, zú cóng ān shí yì. zhì shì, guāng wèi xiāng, fù shēn qián yì gǎi yān. nǎi zhào:" qiáng dào àn wèn yù jǔ zì shǒu zhě, bù yòng jiǎn děng." jì ér jǐ shì zhōng fàn chún rén yán:" xī níng àn wèn yù jǔ tiáo bìng dé yuán jiǎn, yǐ róng jiān tài duō, yuán fēng bā nián, bié lì tiáo zhì. qiè xiáng yǐ shā rén qiáng jiān, yú fǎ zì bù dàng shǒu, bù yīng gèng yòng àn wèn jiǎn děng. zhì yú dài mìng jí chí zhàng qiáng dào, yì bù jiǎn děng, shēn wèi tài zhòng. àn jiā yòu biān chì:' yīng fàn zuì zhī rén, yīn yí bèi zhí, zāng zhèng wèi míng, huò tú dǎng jiù qín, wèi bèi zhǐ shuō, dàn jié wèn biàn chéng, jiē cóng lǜ àn wèn yù jǔ shǒu jiǎn zhī kē. ruò yǐ jīng jié wèn, yǐn jù běn zuì, bù zài shǒu jiǎn zhī lì.' cǐ chì dāng lǐ, dāng shí yòng zhī, tiān xià hào wèi xíng píng. qǐng yú fǎ bù shǒu zhě, zì bù dé yuán jiǎn, qí yú qǔ jiā yòu biān chì dìng duàn, zé yòng fǎ dāng qíng, shàng yǐ guǎng hào shēng zhī dé, xià zé wú yī fū bù huò zhī yuān." cóng zhī.
八年,尚书省言:"诸获盗,有已经杀人,及元犯强奸、强盗贷命断配之人,再犯捕获,有司例用知人欲告、或按问自首减免法。且律文自首减等断遣者,为其情非巨蠹,有改过自新之心。至于奸、盗,与余犯不同,难以例减。请强盗已杀人,并强奸或元犯强盗贷命,若持杖三人以上,知人欲告、按问欲举而自首,及因人首告应减者,并不在减等例。"初,王安石与司马光争议按问自首法,卒从安石议。至是,光为相,复申前议改焉。乃诏:"强盗按问欲举自首者,不用减等。"既而给事中范纯仁言:"熙宁按问欲举条并得原减,以容奸太多,元丰八年,别立条制。窃详已杀人、强奸,于法自不当首,不应更用按问减等。至于贷命及持杖强盗,亦不减等,深为太重。按《嘉祐编敕》:'应犯罪之人,因疑被执,赃证未明,或徒党就擒,未被指说,但诘问便承,皆从律按问欲举首减之科。若已经诘问,隐拒本罪,不在首减之例。'此敕当理,当时用之,天下号为刑平。请于法不首者,自不得原减,其余取《嘉祐编敕》定断,则用法当情,上以广好生之德,下则无一夫不获之冤。"从之。
yòu zhào:" zhū zhōu jū xùn qiáng dào, qíng lǐ wú kě mǐn, xíng míng wú yí lǜ, ér zhé zòu qǐng, xǔ xíng bù jǔ bó, chóng xíng cháo diǎn, wú de yòng lì pò tiáo." cóng sī mǎ guāng zhī qǐng yě. guāng yòu shàng yán:" shā rén bù sǐ, shāng rén bù xíng, yáo shùn bù néng yǐ zhì zhì. xíng bù zòu chāo yǎn huái yào sān zhōu zhī mín yǒu dòu shā zhě, jiē dāng lùn sǐ, nǎi wàng zuò qíng lǐ kě mǐn zòu cái, xíng bù jí yǐn jiù lì dài zhī. fán lǜ lìng chì shì huò bù jìn zài, zé yǒu sī yǐn lì yǐ jué. jīn dòu shā dāng sǐ, zì yǒu zhèng tiáo, ér xíng bù chéng lì miǎn sǐ jué pèi, shì dòu shā tiáo lǜ wú suǒ yòng yě. qǐng zì jīn zhū zhōu suǒ zòu dà pì, qíng lǐ wú kě mǐn, xíng míng wú kě yí, lìng xíng bù hái zhī, shǐ yī fǎ chù duàn. ruò shí yǒu kě mǐn yí lǜ, jí lìng xíng bù jù qí shí yú zòu chāo, xiān nǐ chù duàn, mén xià shěng shěn fù. rú huò bù dàng, jí yòng lì pò tiáo, jí bó zòu qǔ zhǐ kān zhī."
又诏:"诸州鞫讯强盗,情理无可悯,刑名无疑虑,而辄奏请,许刑部举驳,重行朝典,无得用例破条。"从司马光之请也。光又上言:"杀人不死,伤人不刑,尧、舜不能以致治。刑部奏钞兖、怀、耀三州之民有斗杀者,皆当论死,乃妄作情理可悯奏裁,刑部即引旧例贷之。凡律、令、敕、式或不尽载,则有司引例以决。今斗杀当死,自有正条,而刑部承例免死决配,是斗杀条律无所用也。请自今诸州所奏大辟,情理无可悯,刑名无可疑,令刑部还之,使依法处断。若实有可悯、疑虑,即令刑部具其实于奏钞,先拟处断,门下省审覆。如或不当,及用例破条,即驳奏取旨勘之。"
yuán yòu yuán nián, chún rén yòu yán:" qián suì sì fāng zòu yàn, dà pì fán èr bǎi liù shí sì, sǐ zhě zhǐ èr shí wǔ rén, suǒ huó chuí jí jiǔ fēn. zì qù nián gǎi fǎ, zhì jīn wèi jí bǎi rì, suǒ zòu àn fán yī bǎi wǔ shí sì, sǐ zhě nǎi wǔ shí qī rén, suǒ huó cái jí liù fēn yǐ shàng. chén gù zhī wèi gǎi fǎ qián quán huó shù duō, qí jiān bì yǒu qū dài, rán yóu bù shī' zuì yí wéi qīng' zhī rén zì gǎi fǎ hòu, suǒ huó shù shǎo, qí jiān bì yǒu làn xíng, zé shēn kuī' níng shī bù jīng' zhī yì. qǐng zì jīn sì fāng zòu dà pì àn, bìng lìng xíng bù dà lǐ sì zài xíng shěn fù, lüè jù suǒ fàn jí yuán zòu yīn yī, lìng zhí zhèng qǔ zhǐ cái duàn, huò suǒ zòu bù dàng, yì yuán qí zuì. rú cǐ zé wú yuān làn zhī yù."
元祐元年,纯仁又言:"前岁四方奏谳,大辟凡二百六十四,死者止二十五人,所活垂及九分。自去年改法,至今未及百日,所奏按凡一百五十四,死者乃五十七人,所活才及六分已上。臣固知未改法前全活数多,其间必有曲贷,然犹不失'罪疑惟轻'之仁;自改法后,所活数少,其间必有滥刑,则深亏'宁失不经'之义。请自今四方奏大辟按,并令刑部、大理寺再行审覆,略具所犯及元奏因依,令执政取旨裁断,或所奏不当,亦原其罪。如此则无冤滥之狱。"
yòu yīn shàng shū shěng yán, yuǎn fāng zòu yàn, dài bào yān xì, shǐ lìng chuān guǎng fú jiàn jīng nán lù zuì rén, qíng qīng fǎ zhòng dāng zòu duàn zhě, shēn ān fǔ huò qián xiá sī zhuó qíng jué duàn nǎi zòu. mén xià shì láng hán wéi yán:" tiān xià zòu àn, bì duàn yú dà lǐ, xiáng yì yú xíng bù, rán hòu shàng zhī zhōng shū, jué zhī rén zhǔ. jìn suì yǒu sī dàn yīn zhōu jùn suǒ qǐng, yī wéi qí yán, jí shàng zhōng shū, tiē lì qǔ zhǐ, gù sì fāng zòu yàn rì duō yú qián. yù wàng xíng qīng shì shěng, nán yǐ. zì jīn dà lǐ sì shòu tiān xià zòu àn, qí yǒu xíng míng yí lǜ qíng lǐ kě mǐn, xū jù qíng fǎ qīng zhòng tiáo lǜ, huò zhǐ suǒ duàn zhī fǎ, xíng bù xiáng shěn, cì dì shàng zhī." zhào xíng bù lì fǎ yǐ wén.
又因尚书省言,远方奏谳,待报淹系,始令川、广、福建、荆南路罪人,情轻法重当奏断者,申安抚或钤辖司酌情决断乃奏。门下侍郎韩维言:"天下奏按,必断于大理,详议于刑部,然后上之中书,决之人主。近岁有司但因州郡所请,依违其言,即上中书,贴例取旨,故四方奏谳日多于前。欲望刑清事省,难矣。自今大理寺受天下奏按,其有刑名疑虑、情理可悯,须具情法轻重条律,或指所断之法,刑部详审,次第上之。"诏刑部立法以闻。
chóng níng wǔ nián, zhào:" mín yǐ zuì lì fǎ, qíng yǒu zhòng qīng, zé fǎ yǒu zēng sǔn. gù qíng zhòng fǎ qīng, qíng qīng fǎ zhòng, jiù yǒu qǔ zhǐ zhī lìng. jīn yǒu sī wéi qíng zhòng fǎ qīng zé qǐng jiā zuì, ér fǎ zhòng qíng qīng zé bù zòu jiǎn, shì lè yú zuì rén, ér nán yú yòng shù, fēi suǒ yǐ wéi qīn xù yě. zì jīn yí zūn jiù fǎ qǔ zhǐ, shǐ qíng fǎ qīng zhòng gè shì qí zhōng, fǒu zé yǐ wéi zhì lùn." xuān hé liù nián, chén liáo yán:" yuán fēng jiù fǎ, yǒu qíng qīng fǎ zhòng, qíng zhòng fǎ qīng, ruò rù dà pì, xíng míng yí lǜ, bìng xǔ zòu cái. bǐ lái zhū lù yǐ dà pì yí yù jué yú cháo tíng zhě, dà lǐ sì lèi yǐ' bù dàng' hé zhī. fū qíng lǐ jù dù, zuì zhuàng míng bái, zòu cái yǐ xìng kuān dài, gù zài suǒ jiè rán yǒu yí ér nán jué zhě, yī qiè hé zhī, zé guān lì mò bù biàn wén zì yíng. chén kǒng tiān xià wú fù yǐ yí yù zòu yǐ. yuàn zhào dà lǐ sì bìng yī yuán fēng fǎ." cóng zhī.
崇宁五年,诏:"民以罪丽法,情有重轻,则法有增损。故情重法轻,情轻法重,旧有取旨之令。今有司惟情重法轻则请加罪,而法重情轻则不奏减,是乐于罪人,而难于用恕,非所以为钦恤也。自今宜遵旧法取旨,使情法轻重各适其中,否则以违制论。"宣和六年,臣僚言:"元丰旧法,有情轻法重,情重法轻,若入大辟,刑名疑虑,并许奏裁。比来诸路以大辟疑狱决于朝廷者,大理寺类以'不当'劾之。夫情理巨蠹,罪状明白,奏裁以幸宽贷,固在所戒;然有疑而难决者,一切劾之,则官吏莫不便文自营。臣恐天下无复以疑狱奏矣。愿诏大理寺并依元丰法。"从之。
shào xīng chū, zhōu xiàn dào qǐ, dào bù tōng, zhào yīng zòu cái zhě, quán jiǎn jiàng duàn qiǎn yǐ wén. jì ér zòu yàn zhě duō de qīng dài, guān wú shī rù zhī yú, ér lì yǒu yù yù zhī lì, wǎng wǎng bù yīng zòu zhě, lǜ zòu zhī.
绍兴初,州县盗起,道不通,诏应奏裁者,权减降断遣以闻。既而奏谳者多得轻贷,官无失入之虞,而吏有鬻狱之利,往往不应奏者,率奏之。
sān nián, nǎi zhào dà pì yīng zòu zhě, tí xíng sī jù yīn yī jiǎo zòu. xuān zhōu mín yè quán èr dào tán xié jiào qián, xié lìng diàn rén ruǎn shòu ruǎn jié shā quán èr děng wǔ rén, qì shī shuǐ zhōng, yǒu sī yǐ" shī bù jīng yàn" zòu. shì yù shǐ xīn bǐng yán xié xì gù shā, zhòng zhèng fēn míng, yǐ jìn jiàng fǎ, bù yīng zòu. zhū yù bù dàng zòu ér zòu zhě suī bù lùn zuì, jīn xuān zhōu guān wàng, yù bìng zuì zhī. dì yuē:" ruò xuān zhōu jiā zuì, zé shí yǒu yí zhě yì bù fù zòu chén yǐ." yú shì fǎ sì xíng bù zhǐ fá jīn.
三年,乃诏大辟应奏者,提刑司具因依缴奏。宣州民叶全二盗檀偕窖钱,偕令佃人阮授、阮捷杀全二等五人,弃尸水中,有司以"尸不经验"奏。侍御史辛炳言偕系故杀,众证分明,以近降法,不应奏。诸狱不当奏而奏者虽不论罪,今宣州观望,欲并罪之。帝曰:"若宣州加罪,则实有疑者亦不复奏陈矣。"于是法寺、刑部止罚金。
wǔ nián, jǐ shì zhōng chén yǔ yì zòu yǒu sī duō wàng zòu chū rù rén zuì, dì wèi shēn yán lì fǎ, zhōng bù quān.
五年,给事中陈与义奏有司多妄奏出入人罪,帝为申严立法,终不悛。
èr shí liù nián, yòu zhèng yán líng zhé fù shàng shū yuē:" hàn gāo rù guān, xī chú qín fǎ, yǔ mín yuē fǎ sān zhāng ěr. suǒ wèi shā rén zhě sǐ, shí jū qí shǒu. sī mǎ guāng yǒu yán:' shā rén zhě bù sǐ, suī yáo shùn bù néng yǐ zhì zhì.' sī yán kě wèi zhì dāng yǐ. chén qiè jiàn zhū lù zhōu jūn dà pì, suī xíng fǎ xiāng dāng zhě, lèi yǐ kě mǐn zòu cái. zì qù suì jiāo hòu jù jīn, dà pì zòu cái zhě wǔ shí yú rén zhōng, yǒu shí fàn gù shā dòu shā cháng shè suǒ bù yuán zhě, fǎ jì wú yí, qíng wú kě mǐn, xíng sì bìng jiē zòu cái dài jiǎn. bǐ shā rén zhě kě wèi xìng yǐ, bèi shā zhě xián hèn jiǔ yuán, hé shí yǐ xié? chén kǒng qiáng bào zhī fēng zī zhǎng, liáng shàn zhī rén mò néng zì bǎo, qí yú xíng zhèng, wéi hài fēi xì. yīng jīn hòu dà pì, qíng fǎ xiāng dāng wú kě mǐn zhě, suǒ sī zhé zòu cái jiǎn dài zhě, qǐ lìng tái chén tán hé." dì lǎn zòu, yuē:" dàn kǒng zhū lù miè liè, shí yǒu qíng lǐ kě mǐn zhī rén, yī lì bù zòu, yǒu shī qīn xù zhī yì." lìng xíng bù zuò tiáo xíng xià.
二十六年,右正言凌哲复上疏曰:"汉高入关,悉除秦法,与民约法三章耳。所谓杀人者死,实居其首。司马光有言:'杀人者不死,虽尧、舜不能以致治。'斯言可谓至当矣。臣窃见诸路州、军大辟,虽刑法相当者,类以可悯奏裁。自去岁郊后距今,大辟奏裁者五十余人中,有实犯故杀、斗杀常赦所不原者,法既无疑,情无可悯,刑、寺并皆奏裁贷减。彼杀人者可谓幸矣,被杀者衔恨九原,何时已邪?臣恐强暴之风滋长,良善之人莫能自保,其于刑政,为害非细。应今后大辟,情法相当、无可悯者,所司辄奏裁减贷者,乞令台臣弹劾。"帝览奏,曰:"但恐诸路灭裂,实有情理可悯之人,一例不奏,有失钦恤之意。"令刑部坐条行下。
xún zhì qián dào, yàn yù zhī bì, rì yì zī shén. xiào zōng nǎi zhào yǒu sī yuán qíng yǐn tiáo dìng duàn, gèng bù zòu cái. qí hòu xíng bù shì láng fāng zī yán:" yǒu sī duàn zuì, qí jiān yǒu qíng zhòng fǎ qīng, qíng qīng fǎ zhòng, qíng lǐ kě mǐn, xíng míng yí lǜ, mìng guān fàn zuì, yì qīn yì gù zhī lèi, nán yǐ yī qiè dìng duàn. jīn hòu yí yú chì lǜ tiáo lìng, míng yán hé zòu cái shì jiàn, qǐ bìng yī jiàn lóng sān nián chì wén." cóng zhī.
驯至乾道,谳狱之弊,日益滋甚。孝宗乃诏有司缘情引条定断,更不奏裁。其后刑部侍郎方滋言:"有司断罪,其间有情重法轻,情轻法重,情理可悯,刑名疑虑,命官犯罪,议亲议故之类,难以一切定断。今后宜于敕律条令,明言合奏裁事件,乞并依建隆三年敕文。"从之。
liù nián, chén liáo qǐng:" jīn hòu dà pì, zhǐ yǐ wéi shǒu yīng zuò sǐ zuì zhě zòu, wèi cóng bù yīng zuò sǐ zhě, xiān cì jué qiǎn. jí liú tú zuì, bù xǔ zuò qíng zhòng qǔ zhǐ. bù rán, zé zuò yǐ bù yīng zòu ér zòu zhī zuì." cóng zhī.
六年,臣僚请:"今后大辟,只以为首应坐死罪者奏,为从不应坐死者,先次决遣。及流、徒罪,不许作情重取旨。不然,则坐以不应奏而奏之罪。"从之。
zhì lǐ zōng shí, wǎng wǎng yàn bù shí bào, qiú duō yǔ sǐ. jiān chá yù shǐ chéng yuán fèng zòu yuē:" jīn zuì wú qīng zhòng, xī jiē sòng yù, yù wú dà xiǎo, xī jiē jī liú. huò yǐ zhuī suǒ wèi qí ér bù wèn, huò yǐ gòng kuǎn wèi yuán ér bù chéng, huò yǐ shū nǐ wèi dāng ér bù pàn, yù guān shì yǐ wéi cháng, ér bù gù qí chí, yù lì liú yǐ wéi lì, ér wéi kǒng qí sù. zòu àn shēn dié jì xià xíng bù, chí yán rì yuè fāng sòng lǐ sì. lǐ sì kàn xiáng, yì fù rú zhī. sì huí shēn bù, bù huí shēn shěng, dòng shè suì yuè. shěng fáng yòu wèi jù wèi chéng nǐ, yì yǒu chéng nǐ ér shū bó zhě, shū bó suì yuè, yòu fù rú qián. zhǎn zhuǎn chí huí, yǒu yī èr nián wèi bào xià zhě. kě yí kě jīn, fǎ dāng zòu yàn, jīn ér quán zhī, nǎi fǎn chí huí. yǒu jīn dài zhī bào xià, ér qí rén yǐ bì yú yù zhě yǒu fàn zhě huò dài, ér gān lián bìng sǐ bù yī zhě, qǐ bù zhòng kě niàn zāi? qǐng zì jīn zhū lù zòu yàn, jí yǐ suǒ fā yuè rì shēn yù shǐ tái, cóng tái chén jiū shěng bù fǎ sì zhī màn." cóng zhī. ér suǒ sī yán zhì, xún fù rú jiù.
至理宗时,往往谳不时报,囚多瘐死。监察御史程元凤奏曰:"今罪无轻重,悉皆送狱,狱无大小,悉皆稽留。或以追索未齐而不问,或以供款未圆而不呈,或以书拟未当而不判,狱官视以为常,而不顾其迟,狱吏留以为利,而惟恐其速。奏案申牒既下刑部,迟延日月方送理寺。理寺看详,亦复如之。寺回申部,部回申省,动涉岁月。省房又未遽为呈拟,亦有呈拟而疏驳者,疏驳岁月,又复如前。展转迟回,有一二年未报下者。可疑可矜,法当奏谳,矜而全之,乃反迟回。有矜贷之报下,而其人已毙于狱者;有犯者获贷,而干连病死不一者,岂不重可念哉?请自今诸路奏谳,即以所发月日申御史台,从台臣究省、部、法寺之慢。"从之。而所司延滞,寻复如旧。
jǐng dìng yuán nián, nǎi xià zhào yuē:" bǐ zhào zhū tí xíng sī, qǔ fān yì bó kān zhī yù, cóng qīng duàn jué. ér zhǎng lì jiān sī duō bù rèn zé, yòu yǐn zòu cái, shèn zhě yǒu shí yú nián bù jué zhī yù. yǎng tí xíng sī shǒu chén shěn kān, huò qián kān wèi jǐn, wěi yǒu kě yí, chú mìng guān mìng fù zōng fù zōng nǚ jí hé yòng yīn rén zòu cái wài, qí yú duàn qì yǐ wén. guān lì tè miǎn shōu zuò yī cì."
景定元年,乃下诏曰:"比诏诸提刑司,取翻异驳勘之狱,从轻断决。而长吏监司多不任责,又引奏裁,甚者有十余年不决之狱。仰提刑司、守臣审勘,或前勘未尽,委有可疑,除命官、命妇、宗妇、宗女及合用荫人奏裁外,其余断讫以闻。官吏特免收坐一次。"
fán yīng pèi yì zhě fù jūn jí, yòng zhòng qū zhě qíng qí miàn. huì shè, zé yǒu sī shàng qí zuì zhuàng, qíng qīng zhě zòng zhī, zhòng zhě zhōng shēn bù shì. chū, tú zuì fēi yǒu guān dāng shú tóng zhě, zài jīng shī zé lì jiāng zuò jiān yì, jiān yì zhī gōng zhōng, huò shū zuò zuǒ xiào yòu xiào yì. kāi bǎo wǔ nián, yù shǐ tái yán:" ruò cǐ zhě, suī yǒu qí míng, wú fù yì shǐ. yù cí jì, gōng shuǐ huǒ, zé yǒu běn sī gōng guān. wàng lìng dà lǐ yī gé duàn qiǎn." yú shì bìng sòng zuō fang yì zhī.
凡应配役者傅军籍,用重曲者黥其面。会赦,则有司上其罪状,情轻者纵之,重者终身不释。初,徒罪非有官当赎铜者,在京师则隶将作监役,兼役之宫中,或输作左校、右校役。开宝五年,御史台言:"若此者,虽有其名,无复役使。遇祠祭,供水火,则有本司供官。望令大理依格断遣。"于是并送作坊役之。
tài zōng yǐ guó chū zhū fāng gē jù, yán wǔ dài zhī zhì, zuì rén lǜ pèi lì xī běi biān, duō wáng tóu sài wài, yòu qiāng wèi kòu. nǎi zhào:" dāng tú zhě, wù fù lì qín zhōu líng wǔ tōng yuǎn jūn jí yuán biān zhū jùn." shí jiāng guǎng yǐ píng, nǎi jiē liú nán fāng. xiān shì, fàn sǐ zuì huò dài zhě, duō pèi lì dēng zhōu shā mén dǎo jí tōng zhōu hǎi dǎo, jiē yǒu tún bīng shǐ zhě lǐng hù. ér tōng zhōu dǎo zhōng fán liǎng chù guān zhǔ yán, háo qiáng nán zhì zhě lì chóng míng zhèn, nuò ruò zhě lì dōng zhōu shì. tài píng xīng guó wǔ nián, shǐ lìng fēn lì yán tíng yì zhī, ér shā mén rú gù. duān gǒng èr nián, zhào miǎn lǐng nán liú pèi hé xiào zhí yì. chū, fù rén yǒu zuì zhì liú, yì zhí zhēn pèi yì. zhì shì, zhào bà miǎn zhī. shǐ lìng zá fàn zhì sǐ dài mìng zhě, wù liú shā mén dǎo, zhǐ lì zhū zhōu láo chéng. jiù zhì, tóng pú yǒu fàn, dé sī qíng qí miàn. dì wèi:" tóng shǐ shòu yōng, běn liáng mín yě." zhào:" dào zhǔ cái zhě, zhàng jí qíng miàn pèi láo chéng, wù sī qíng zhī. shí guàn yǐ shàng pèi wǔ bǎi lǐ wài, èr shí guàn yǐ shàng zòu cái." dì yù kuān pèi lì zhī xíng, xiáng fú liù nián, zhào shěn xíng yuàn dà lǐ sì sān sī xiáng dìng yǐ wén. jì ér qǔ fàn chá yán fán qū sī zhù zào jūn qì shì wài fān xiāng yào xié tóng qián yòu hàn kǒu chū jiè zhǔ lì dào huò guān wù yè jù wèi yāo, bǐ jiù fǎ xián cóng qīng jiǎn
太宗以国初诸方割据,沿五代之制,罪人率配隶西北边,多亡投塞外,诱羌为寇。乃诏:"当徒者,勿复隶秦州、灵武、通远军及缘边诸郡。"时江、广已平,乃皆流南方。先是,犯死罪获贷者,多配隶登州沙门岛及通州海岛,皆有屯兵使者领护。而通州岛中凡两处官煮盐,豪强难制者隶崇明镇,懦弱者隶东州市。太平兴国五年,始令分隶盐亭役之,而沙门如故。端拱二年,诏免岭南流配荷校执役。初,妇人有罪至流,亦执针配役。至是,诏罢免之。始令杂犯至死贷命者,勿流沙门岛,止隶诸州牢城。旧制,僮仆有犯,得私黥其面。帝谓:"僮使受佣,本良民也。"诏:"盗主财者,杖脊、黥面配牢城,勿私黥之。十贯以上配五百里外,二十贯以上奏裁。"帝欲宽配隶之刑,祥符六年,诏审刑院、大理寺、三司详定以闻。既而取犯茶盐矾曲、私铸造军器、市外蕃香药、挟铜钱诱汉口出界、主吏盗货官物、夜聚为妖,比旧法咸从轻减
gān xìng yǐ qián, zhōu jūn zhǎng lì wǎng wǎng shàn pèi zuì rén. rén zōng jí wèi, shǒu xià zhào jìn zhǐ, qiě lìng qíng fēi jù dù zhě, xū zòu dài bào. yòu zhào zhū lù àn chá guān qǔ gān xìng shè qián pèi lì bīng jí zhě, liè suǒ zuò zuì zhuàng yǐ wén. zì shì shè shū xià, zhé jí zhī. chū, jīng shī cái zào yuàn mù nǚ gōng, ér jūn shì qī yǒu zuì, jiē pèi lì nán běi zuō fang. tiān shèng chū, tè zhào shì zhī, tīng zì biàn. fù rén yīng pèi, zé yǐ qī yáo wù huò jūn yíng zhì yuǎn wù zú zhī wú jiā zhě, zhe wèi fǎ. shí yòu zhào yuē:" wén pèi tú zhě, qí qī zǐ liú lí dào lù, hǎn néng shēng huán, zhèn shén lián zhī. zì jīn yīng pèi zhě, lù jù yù xíng míng jí suǒ pèi dì lǐ, shàng shàng shū xíng bù xiáng fù." wèi jǐ, yòu zhào yīng pèi zhě, xū zhǎng lì yǐ xià jí tīng shì lǜ wèn. hòu yǐ zòu dú fán rǒng, bà lù jù yù, dì yǐ dān zhuàng shàng chéng jìn sī. jì yòu bà lǜ wèn yān.
乾兴以前,州军长吏往往擅配罪人。仁宗即位,首下诏禁止,且令情非巨蠹者,须奏待报。又诏诸路按察官取乾兴赦前配隶兵籍者,列所坐罪状以闻。自是赦书下,辄及之。初,京师裁造院募女工,而军士妻有罪,皆配隶南北作坊。天圣初,特诏释之,听自便。妇人应配,则以妻窑务或军营致远务卒之无家者,著为法。时又诏曰:"闻配徒者,其妻子流离道路,罕能生还,朕甚怜之。自今应配者,录具狱刑名及所配地里,上尚书刑部详覆。"未几,又诏应配者,须长吏以下集听事虑问。后以奏牍烦冗,罢录具狱,第以单状上承进司。既又罢虑问焉。
zhī yì zhōu xuē tián yán:" shǔ rén pèi tú tā lù zhě, qǐng suī lǎo jí wú dé shì." dì yuē:" yuǎn mín wú zhī fàn fǎ, zhōng shēn bù dé huán xiāng lǐ, qǐ zhèn yì zāi? chá qí qíng kě jīn zhě xǔ hái." hòu fù zhào zuì zhuàng guǎng è zhě wù xǔ. chū, lìng pèi lì zuì rén jiē zòu dài bào, jì ér xì yù yān jiǔ, zòu qǐng fán shù. míng dào èr nián, nǎi zhào yǒu sī cān zhuó qīng zhòng, zhe wèi lìng. fán mìng guān fàn zhòng zuì, dāng pèi lì, zé yú wài zhōu biān guǎn, huò lì yá xiào. qí zuò sǐ tè dài zhě, duō zhàng qíng pèi yuǎn zhōu láo chéng, jīng ēn liàng yí, shǐ miǎn jūn jí. tiān shèng chū, lì tóng shí yǐ zāng bài zhě shù rén, xī cuàn zhī lǐng nán, xià zhào shēn jǐng zài wèi. yǒu píng qiāng xiàn wèi zhèng zōng è zhě, shòu qiú wǎng fǎ dǐ sǐ, huì shè dāng duó guān. dì wèn fǔ chén yuē:" wèi fèng yuè jǐ hé, qǐ lù báo bù zú zì yǎng xié?" wáng qīn ruò duì yuē:" fèng suī báo, lián shì gù yì zì shǒu." tè zhàng zōng è, pèi lì ān zhōu. qí hòu shù chéng tān lì, zhì qí mò nián, lì zhī yǐ lián zì shì, fàn fǎ zhě shāo sǔn yú jiù yǐ.
知益州薛田言:"蜀人配徒他路者,请虽老疾毋得释。"帝曰:"远民无知犯法,终身不得还乡里,岂朕意哉?察其情可矜者许还。"后复诏罪状犷恶者勿许。初,令配隶罪人皆奏待报,既而系狱淹久,奏请烦数。明道二年,乃诏有司参酌轻重,著为令。凡命官犯重罪,当配隶,则于外州编管,或隶牙校。其坐死特贷者,多杖、黥配远州牢城,经恩量移,始免军籍。天圣初,吏同时以赃败者数人,悉窜之岭南,下诏申儆在位。有平羌县尉郑宗谔者,受赇枉法抵死,会赦当夺官。帝问辅臣曰:"尉奉月几何,岂禄薄不足自养邪?"王钦若对曰:"奉虽薄,廉士固亦自守。"特杖宗谔,配隶安州。其后数惩贪吏,至其末年,吏知以廉自饰,犯法者稍损于旧矣。
zuì rén dài sǐ zhě, jiù duō pèi shā mén dǎo, zhì zhě duō sǐ. jǐng yòu zhōng, zhào dāng pèi shā mén dǎo zhě, dì pèi guǎng nán dì láo chéng, guǎng nán zuì rén nǎi pèi lǐng běi. rán qí hòu yòu yǒu pèi shā mén dǎo zhě. qìng lì sān nián, jì shū lǐ tiān xià xì qiú, yīn zhào zhū lù pèi yì rén jiē shì zhī. liù nián, yòu zhào yuē:" rú wén bǎi xìng dǐ qīng zuì, ér zhǎng lì shàn cì lì tā zhōu, zhèn shén mǐn yān. zì jīn fēi děi yú fǎ wài cóng shì zhě, wú dé zhé cì zuì rén." huáng yòu zhōng, jí shè, mìng zhī zhì gào céng gōng liàng lǐ xuàn yuè suǒ pèi rén zuì zhuàng yǐ wén, yú shì duō suǒ kuān zòng. gōng liàng qǐng zhe wèi gù shì, qiě qǐng yì zǐ lì kuí sì lù jiù wěi zhuǎn yùn qián xiá sī yuè zhī. zì hòu měi shè mìng guān, shuài yǐ wéi cháng. pèi lì zhòng zhě shā mén dǎo zhài, qí cì lǐng biǎo, qí cì sān qiān lǐ zhì lín zhōu, qí cì jī guǎn, qí cì qiān xiāng. duàn qì, bù yǐ hán shǔ, jí shí shàng dào. wú chōng jiàn qǐng:" liú rén dōng hán bèi chuàng, shàng dào duō dòng sǐ. qǐng zì jīn fēi qíng lǐ jù dù, yù dōng yuè tīng liú yì běn chǔ, zhì chūn yuè qiǎn zhī." zhào kě.
罪人贷死者,旧多配沙门岛,至者多死。景祐中,诏当配沙门岛者,第配广南地牢城,广南罪人乃配岭北。然其后又有配沙门岛者。庆历三年,既疏理天下系囚,因诏诸路配役人皆释之。六年,又诏曰:"如闻百姓抵轻罪,而长吏擅刺隶他州,朕甚悯焉。自今非得于法外从事者,毋得辄刺罪人。"皇祐中,即赦,命知制诰曾公亮、李绚阅所配人罪状以闻,于是多所宽纵。公亮请著为故事,且请益、梓、利、夔四路就委转运、钤辖司阅之。自后每赦命官,率以为常。配隶重者沙门岛砦,其次岭表,其次三千里至邻州,其次羁管,其次迁乡。断讫,不以寒暑,即时上道。吴充建请:"流人冬寒被创,上道多冻死。请自今非情理巨蠹,遇冬月听留役本处,至春月遣之。"诏可。
xī níng èr nián, bǐ bù láng zhōng zhī fáng zhōu zhāng zhòng xuān cháng xí xún jiǎn tǐ jiū jīn zhōu jīn kēng, wú shén lì. tǔ rén dàn xìng zuò, yǐ jīn bā liǎng qiú zhòng xuān bù chà guān. jí shì jué, fǎ guān zuò zhòng xuān wǎng fǎ zāng yīng jiǎo, yuán qián bǐ dài sǐ, zhàng jí qíng pèi hǎi dǎo. zhī shěn xíng yuàn sū sòng yán:" zhòng xuān suǒ fàn, kě bǐ kǒng hē tiáo. qiě gǔ zhě xíng bù shàng dài fū, zhòng xuān guān wǔ pǐn, yǒu zuì dé chéng chē, jīn xíng wèi tú lì, qí rén suī wú zú jīn, kǒng wū rǔ yì guān ěr." suì miǎn zhàng qíng, liú hè zhōu. zì shì mìng guān wú zhàng qíng fǎ.
熙宁二年,比部郎中、知房州张仲宣尝檄巡检体究金州金坑,无甚利。土人惮兴作,以金八两求仲宣不差官。及事觉,法官坐仲宣枉法赃应绞,援前比贷死,杖脊、黥配海岛。知审刑院苏颂言:"仲宣所犯,可比恐喝条。且古者刑不上大夫,仲宣官五品,有罪得乘车,今刑为徒隶,其人虽无足矜,恐污辱衣冠尔。"遂免杖、黥,流贺州。自是命官无杖黥法。
liù nián, shěn xíng yuàn yán:" dēng zhōu shā mén zhài pèi lì, yǐ èr bǎi rén wéi é, yú zé yí zhì hǎi wài, fēi jìn jiān zhī yì." zhào yǐ sān bǎi rén wéi é. guǎng nán zhuǎn yùn sī yán:" chūn zhōu zhàng lì zhī dì, pèi lì zhì zhě shí sǐ bā jiǔ, yuàn tíng pèi zuì rén." zhào:" yīng pèi shā mén dǎo zhě, xǔ pèi chūn zhōu, yú wù pèi." jì ér zhū pèi lì chú xiōng dào wài, shào zhuàng zhě bìng zhì hé zhōu, zhǐ wǔ bǎi rén. chū, shén zōng yǐ liú rén qù xiāng yì, jí sǐ yú dào, ér hù sòng jìn zú, wǎng lái láo fèi, yòng zhāng chéng yī zhī yì, suí suǒ zài pèi zhū jūn zhòng yì. hòu zhōng chéng huáng lǚ děng yán, bà zhī. fán fàn dào, cì huán yú ěr hòu: tú liú, fāng zhàng, yuán sān fàn zhàng, yí yú miàn. jìng bù guò wǔ fēn.
六年,审刑院言:"登州沙门砦配隶,以二百人为额,余则移置海外,非禁奸之意。"诏以三百人为额。广南转运司言:"春州瘴疠之地,配隶至者十死八九,愿停配罪人。"诏:"应配沙门岛者,许配春州,余勿配。"既而诸配隶除凶盗外,少壮者并寘河州,止五百人。初,神宗以流人去乡邑,疾死于道,而护送禁卒,往来劳费,用张诚一之议,随所在配诸军重役。后中丞黄履等言,罢之。凡犯盗,刺环于耳后:徒、流,方;杖,圆;三犯杖,移于面。径不过五分。
yuán yòu liù nián, xíng bù yán:" zhū pèi lì shā mén dǎo, qiáng dào shā rén zòng huǒ, zāng mǎn wǔ wàn qián qiáng jiān ōu shāng liǎng fàn zhì sǐ, lèi zāng zhì èr shí wàn qián móu shā zhì sǐ, jí shí è sǐ zuì, zào gǔ yǐ shā rén zhě, bù yí pèi. qiáng dào tú dǎng shā rén bù tóng móu, zāng mǎn èr shí wǔ wàn, yù shè yí pèi guǎng nán, yì é zhě pèi lì yuǎn è. yú fàn yù shè yí pèi jīng hú nán běi fú jiàn lù zhū zhōu, yì é zhě pèi lì guǎng nán. zài shā mén dǎo mǎn wǔ nián, yù shè bù gāi yí pèi yǔ bù xǔ gěi hái ér nián jí liù shí yǐ shàng zhě, yí pèi guǎng nán. zài dǎo shí nián zhě, yī yú fàn gé yí pèi. dǔ jí huò nián jí qī shí zài dǎo sān nián yǐ shàng, yí pèi jìn xiāng zhōu jūn. fàn zhuàng yīng yí ér lǎo jí zhě tóng. qí yǒng bù fàng hái zhě, gè jiā èr nián yí pèi." hòu yòu dìng lìng:" shā mén dǎo yǐ yì é, yí pèi qióng zhōu wàn ān jūn chāng huà zhū yá jūn."
元祐六年,刑部言:"诸配隶沙门岛,强盗杀人纵火,赃满五万钱、强奸殴伤两犯致死,累赃至二十万钱、谋杀致死,及十恶死罪,造蛊已杀人者,不移配。强盗徒党杀人不同谋,赃满二十五万,遇赦移配广南,溢额者配隶远恶。余犯遇赦移配荆湖南北、福建路诸州,溢额者配隶广南。在沙门岛满五年,遇赦不该移配与不许给还而年及六十以上者,移配广南。在岛十年者,依余犯格移配。笃疾或年及七十、在岛三年以上,移配近乡州军。犯状应移而老疾者同。其永不放还者,各加二年移配。"后又定令:"沙门岛已溢额,移配琼州、万安军、昌化、朱崖军。"
shào shèng sān nián, xíng bù shì láng xíng shù děng yán:" yì zǔ chū dìng tiān xià, zhǔ diǎn zì dào, zāng mǎn zhě wǎng wǎng dǐ sǐ. rén zǔ zhī chū, shàng bù fèi yě. qí hòu yòng fǎ shāo kuān, guān lì fàn zì dào, zuì zhì jí fǎ, lǜ duō dài sǐ. rán shèn zhě yóu jué cì pèi dǎo, qián xiān zhī dài guǎn zhí, lǐ xī fǔ lì zhuǎn yùn shǐ, bù miǎn yě. bǐ cháo tíng yòng fǎ yì kuān, zhǔ diǎn rén lì jūn sī yǒu fàn, lì gè dài sǐ, lüè wú chā bié. yù wàng jìn shù zǔ zōng gù shì, fán zì dào, jì zāng duō zhě, jiān chū ruì duàn, yǐ sù zhōng wài." zhào:" jīn hòu yīng wǎng fǎ zì dào, zuì zhì sǐ zāng shù duō zhě, bìng qǔ zhǐ."
绍圣三年,刑部侍郎邢恕等言:"艺祖初定天下,主典自盗,赃满者往往抵死。仁祖之初,尚不废也。其后用法稍宽,官吏犯自盗,罪至极法,率多贷死。然甚者犹决刺配岛,钱仙芝带馆职,李希甫历转运使,不免也。比朝廷用法益宽,主典人吏军司有犯,例各贷死,略无差别。欲望进述祖宗故事,凡自盗,计赃多者,间出睿断,以肃中外。"诏:"今后应枉法自盗,罪至死、赃数多者,并取旨。"
huò huàn jiā yì liú fǎ tài zhòng, guān yǒu jiān qū zhī láo, ér dào lù yǒu bēn wáng zhī lǜ. sū sòng yuán fēng zhōng cháng jiàn yì:" qǐng yī gǔ zhì huán tǔ, qǔ dāng liú zhě zhì zuì qì, kūn shǒu qián zú, zhòu zé jū zuò, yè zé zhì zhī huán tǔ. mǎn sān suì ér hòu shì, wèi mǎn suì ér yù shè zhě, bù yuán. jì shì, réng sòng běn xiāng, jī chá chū rù. yòu sān suì bù fàn, nǎi tīng zì rú." shí wèi guǒ xíng. chóng níng zhōng, shǐ cóng cài jīng zhī qǐng, lìng zhū zhōu zhù huán tǔ yǐ jū qiáng dào dài sǐ zhě. zhòu zé yì zuò, yè zé jū zhī, shì zuì zhī qīng zhòng, yǐ wéi jiǔ jìn zhī xiàn. xǔ chū huán tǔ rì chōng jūn, wú guò zhě zòng shì. xíng zhī èr nián, qí fǎ bù biàn, nǎi bà. dà guān yuán nián, fù xíng. sì nián, fù bà.
或患加役流法太重,官有监驱之劳,而道路有奔亡之虑。苏颂元丰中尝建议:"请依古置圜土,取当流者治罪讫,髡首钳足,昼则居作,夜则置之圜土。满三岁而后释,未满岁而遇赦者,不原。既释,仍送本乡,讥察出入。又三岁不犯,乃听自如。"时未果行。崇宁中,始从蔡京之请,令诸州筑圜土以居强盗贷死者。昼则役作,夜则拘之,视罪之轻重,以为久近之限。许出圜土日充军,无过者纵释。行之二年,其法不便,乃罢。大观元年,复行。四年,复罢。
nán dù hòu, zhū pèi lì, xiáng fú biān chì zhǐ sì shí liù tiáo, qìng lì zhōng, zēng zhì bǎi qī shí yú tiáo. zhì yú chún xī, yòu zēng zhì wǔ bǎi qī shí tiáo, zé sì bèi yú qìng lì yǐ. pèi fǎ jì duō, fàn zhě rì zhòng, qíng pèi zhī rén, suǒ zhì chōng chì. chún xī shí yī nián, jiào shū láng luó diǎn yán qí tài zhòng, nǎi zhào xíng sì jí yì zòu wén. zhì shí sì nián, wèi yǒu dìng lùn. qí hòu chén liáo yì, yǐ wéi" ruò zhǐ jū yì, bù lí xiāng jǐng, zé jǐ huì jiān, bù zú yǐ chéng è ruò jǐn yòng pèi fǎ, bù xù qíng cì, zé miàn mù yī huài, shuí fù gù jí? qiáng mín shì zhǎng wēi lì, yǒu guò wú yóu zì xīn. jiǎn zhào yuán fēng xíng bù gé, zhū biān pèi rén zì yǒu bù yí bù fàng jí yí fàng tiáo xiàn zhèng hé biān pèi gé yòu yǒu qíng zhòng shāo zhòng qíng qīng shāo qīng sì děng. ruò yī fǎng jiù gé, shāo jiā cān dìng, rú rù qíng zhòng, zé fǎng jiù cì miàn, yòng bù yí bù fàng zhī gé qí cì shāo zhòng, zé zhǐ cì é jiǎo, yòng pèi jí shí nián zhī gé qí cì shāo qīng, zé yǔ miǎn qíng cì, yòng bù cì miàn yì mǎn fàng hái zhī gé qí cì zuì qīng, zé jiàng wèi jū yì, bié lì nián xiàn zòng miǎn zhī gé. tǎng yǒu cóng zuò biān guǎn, zé zhì zhī běn chéng, jiǎn qí fàng xiàn. rú cǐ, zé yú jiàn xíng tiáo fǎ bìng wú dǐ wǔ, qiě shǐ cì miàn zhī fǎ, zhuān chù qíng fàn xiōng dù, ér qí tā ǒu lì yú zuì, jiē dé quán qí miàn mù, zhī suǒ gù jí, kě yǐ zì xīn. shěng qíng tú, xiāo jiān dǎng, chéng tiān xià zhī qiè wù." jí zhào yǒu sī cái dìng, qí hòu qì rú jiù zhì.
南渡后,诸配隶,《祥符编敕》止四十六条,庆历中,增至百七十余条。至于淳熙,又增至五百七十条,则四倍于庆历矣。配法既多,犯者日众,黥配之人,所至充斥。淳熙十一年,校书郎罗点言其太重,乃诏刑、寺集议奏闻。至十四年,未有定论。其后臣僚议,以为"若止居役,不离乡井,则几惠奸,不足以惩恶;若尽用配法,不恤黥刺,则面目一坏,谁复顾藉?强民适长威力,有过无由自新。检照《元丰刑部格》,诸编配人自有不移、不放及移放条限;《政和编配格》又有情重、稍重、情轻、稍轻四等。若依仿旧格,稍加参订,如入情重,则仿旧刺面,用不移不放之格;其次稍重,则止刺额角,用配及十年之格;其次稍轻,则与免黥刺,用不刺面、役满放还之格;其次最轻,则降为居役,别立年限纵免之格。傥有从坐编管,则置之本城,减其放限。如此,则于见行条法并无牴牾,且使刺面之法,专处情犯凶蠹,而其他偶丽于罪,皆得全其面目,知所顾藉,可以自新。省黥徒,销奸党,诚天下之切务。"即诏有司裁定,其后迄如旧制。
jiā tài sì nián, chén liáo yán:" pèi lì zhī rén, gài yǒu liǎng děng. qí xiāng mín yī shí dòu ōu shā shāng, jí xū lì fàn zāng dài mìng liú pèi děng, shè shǐ táo yì, wèi bì néng wéi dà guò, zhǐ yù cóng tú, pèi běn zhōu láo chéng zhòng yì, xiàn mǎn gěi jù, fù wèi liáng mín. zhì yú lèi fàn qiáng dào, jí jù zhòng fàn mài sī shāng, céng jīng shā shāng bǔ huò zhī rén, fēi cūn mín xū lì zhī bǐ, yù bìng pèi tún zhù jūn, lì wèi nián xiàn, xiàn mǎn gǎi cì cóng zhèng jūn." cóng zhī. qí suǒ pèi zhī dì, zì gāo zōng lái, huò pèi guǎng nán hǎi wài sì zhōu, huò pèi huái hàn sì chuān, qì dù zōng zhī shì wú dìng fǎ, jiē bù zú jì yě.
嘉泰四年,臣僚言:"配隶之人,盖有两等。其乡民一时斗殴杀伤,及胥吏犯赃贷命流配等,设使逃逸,未必能为大过,止欲从徒,配本州牢城重役,限满给据,复为良民。至于累犯强盗,及聚众贩卖私商,曾经杀伤捕获之人,非村民、胥吏之比,欲并配屯驻军,立为年限,限满改刺从正军。"从之。其所配之地,自高宗来,或配广南海外四州,或配淮、汉、四川,迄度宗之世无定法,皆不足纪也。
fán nèi wài suǒ shàng xíng yù, xíng bù shěn xíng yuàn dà lǐ sì cān zhǔ zhī, yòu yǒu jiū chá zài jīng xíng yù sī yǐ xiāng shěn fù. guān zhì jí xíng, bà shěn xíng jiū chá, guī qí zhí yú xíng bù. sì fāng zhī yù, zé tí diǎn xíng yù tǒng zhì zhī. guān sī zhī yù: zài kāi fēng, yǒu fǔ sī zuǒ yòu jūn xún yuàn zài zhū sī, yǒu diàn qián mǎ bù jūn sī jí sì pái àn wài zé sān jīng fǔ sī zuǒ yòu jūn xún yuàn, zhū zhōu jūn yuàn sī lǐ yuàn, xià zhì zhū xiàn jiē yǒu yù. zhū yù jiē zhì lóu yǒu, shè jiāng pù xí, chí jù mù yù, shí lìng wēn nuǎn, hán zé gěi xīn tàn yī wù, shǔ zé wǔ rì yī dí jiā chǒu. jùn xiàn zé suǒ zhí zhī guān gōng xíng jiǎn shì, yù bì zé xiū zhī shǐ gù.
凡内外所上刑狱,刑部、审刑院、大理寺参主之,又有纠察在京刑狱司以相审覆。官制即行,罢审刑、纠察,归其职于刑部。四方之狱,则提点刑狱统治之。官司之狱:在开封,有府司、左右军巡院;在诸司,有殿前、马步军司及四排岸;外则三京府司、左右军巡院,诸州军院、司理院,下至诸县皆有狱。诸狱皆置楼牖,设浆铺席,持具沐浴,食令温暖,寒则给薪炭、衣物,暑则五日一涤枷杻。郡县则所职之官躬行检视,狱敝则修之使固。
shén zōng jí wèi chū, zhào yuē:" yù zhě, mín mìng zhī suǒ xì yě. bǐ wén yǒu sī suì kǎo tiān xià zhī zòu, ér duō yǔ sǐ. shēn wéi yù lì bìng yuán wèi jiān, jiǎn shì bù míng, shǐ wú yuán yuán héng lí qí hài. shū bù yún hū:' yǔ qí shā bù gū, níng shī bù jīng.' qí jù wèi lìng: yīng zhū zhōu jūn xún sī yuàn suǒ jìn zuì rén, yī suì zài yù bìng sǐ jí èr rén, wǔ xiàn yǐ shàng zhōu suì sǐ sān rén, kāi fēng fǔ sī jūn xún suì sǐ qī rén, tuī lì yù zú jiē zhàng liù shí, zēng yī rén zé jiā yī děng, zuì zhǐ zhàng yī bǎi. diǎn yù guān rú tuī yù, jīng liǎng fàn jí zuò cóng wéi zhì. tí diǎn xíng yù suì zhōng huì sǐ zhě zhī shù shàng zhī, zhōng shū jiǎn chá. sǐ zhě guò duō, guān lì suī yǐ xíng fá, dāng gèng chù zé."
神宗即位初,诏曰:"狱者,民命之所系也。比闻有司岁考天下之奏,而多瘐死。深惟狱吏并缘为奸,检视不明,使吾元元横罹其害。《书》不云乎:'与其杀不辜,宁失不经。'其具为令:应诸州军巡司院所禁罪人,一岁在狱病死及二人,五县以上州岁死三人,开封府司、军巡岁死七人,推吏、狱卒皆杖六十,增一人则加一等,罪止杖一百。典狱官如推狱,经两犯即坐从违制。提点刑狱岁终会死者之数上之,中书检察。死者过多,官吏虽已行罚,当更黜责。"
wèi jǐ, fù zhào:" shī rù sǐ zuì, yǐ jué sān rén, zhèng guān chú míng biān guǎn, èr zhě chú míng, cì èr zhě miǎn guān lēi tíng, lì pèi lì qiān lǐ. èr rén yǐ xià, shì cǐ yǒu chà. bù yǐ shè jiàng qù guān yuán miǎn. wèi jué, zé bǐ lèi dì jiàng yī děng shè jiàng qù guān, yòu jiǎn yī děng. lìng shěn xíng yuàn xíng bù duàn yì guān, suì zhōng jù cháng shī rù tú zuì wǔ rén yǐ shàng, jīng cháo guān zhǎn mó kān nián, mù zhí zhōu xiàn guān zhǎn kǎo, huò bù yǔ rèn mǎn zhǐ shè chāi qiǎn, huò bà, réng jí duàn jué zhī cì." yǐ qián fǎ wèi bèi, gù yǒu shì zhào. yòu cháng zhào:" guān sī shī rù rén zuì, ér zuì rén yīng yuán miǎn, guān sī yóu lùn rú fǎ, jí shī chū rén zuì. ruò yīng tú ér zhàng, zuì rén yīng yuán miǎn zhě, guān sī nǎi de yòng yīn zuì rén yǐ zhì zuì zhī lǜ."
未几,复诏:"失入死罪,已决三人,正官除名编管,贰者除名,次贰者免官勒停,吏配隶千里。二人以下,视此有差。不以赦降、去官原免。未决,则比类递降一等;赦降、去官,又减一等。令审刑院、刑部断议官,岁终具尝失入徒罪五人以上,京朝官展磨勘年,幕职、州县官展考,或不与任满指射差遣,或罢,仍即断绝支赐。"以前法未备,故有是诏。又尝诏:"官司失入人罪,而罪人应原免,官司犹论如法,即失出人罪。若应徒而杖,罪人应原免者,官司乃得用因罪人以致罪之律。"
dì yǐ guó chū fèi dà lǐ yù fēi shì, yuán fēng yuán nián zhào yuē:" dà lǐ yǒu yù shàng yǐ. jīn zhōng dōu guān yǒu suǒ hé zhì, jiē yù xì kāi fēng zhū yù, qiú jì wěi duō, nán yú gé xùn, shèng xià jí yì, chuán zhì yǔ sǐ, huò zhǔ zhě yì jiàn, suì shí bù jué, zhèn shén mǐn yān. qí fù dà lǐ yù, zhì mǎo yī rén, shǎo qīng èr rén, chéng sì rén, zhuān zhǔ jū xùn jiǎn fǎ guān èr rén, zhǔ bù yī rén. yīng sān sī zhū sì jiān lì fàn zhàng chī bù qí zhuī jiū zhě, tīng jí jué, yú xī sòng dà lǐ yù. qí yīng zòu zhě, bìng lìng xíng bù shěn xíng yuàn xiáng duàn. yìng tiān xià zòu àn yì shàng zhī." wǔ nián, fēn mìng shǎo qīng zuǒ duàn xíng yòu zhì yù. duàn xíng zé píng shì jiǎn fǎ xiáng duàn, chéng yì, zhèng shěn zhì yù zé chéng zhuān tuī hé, zhǔ bù zhǎng àn hé, shǎo qīng fēn lǐng qí shì, ér qīng zǒng yān. liù nián, xíng bù yán:" jiù xiáng duàn guān fēn gōng àn qì, zhǔ pàn guān lùn yì gǎi zhèng, fā xiáng yì guān fù yì. yǒu chà shī wèn nàn, zé shū yú jiǎn wěi, sòng duàn guān gǎi zhèng, zhǔ pàn guān shěn dìng, rán hòu pàn chéng. zì xiáng duàn guān guī dà lǐ wèi píng shì sī zhí, yì guān wèi chéng, suǒ duàn àn cǎo, bù yóu zhǎng èr, lèi duō chà tè." nǎi dìng zhì:" fú píng shì sī zhí yǔ zhèng wèi duàn sī, chéng yǔ zhǎng èr wèi yì sī. fán duàn gōng àn, zhèng xiān xiáng qí dāng fǒu, lùn dìng zé qiān yìn zhù rì, yí yì sī fù yì, yǒu biàn nán, nǎi jù yì gǎi zhèng, zhǎng èr gèng jiā shěn dìng, rán hòu pàn chéng lù zòu.
帝以国初废大理狱非是,元丰元年诏曰:"大理有狱尚矣。今中都官有所劾治,皆寓系开封诸狱,囚既猥多,难于隔讯,盛夏疾疫,传致瘐死,或主者异见,岁时不决,朕甚愍焉。其复大理狱,置卯一人,少卿二人,丞四人,专主鞫讯;检法官二人,主簿一人。应三司、诸寺监吏犯杖、笞不俟追究者,听即决,余悉送大理狱。其应奏者,并令刑部、审刑院详断。应天下奏按亦上之。"五年,分命少卿左断刑、右治狱。断刑则评事、检法详断,丞议,正审;治狱则丞专推劾,主簿掌按劾,少卿分领其事,而卿总焉。六年,刑部言:"旧详断官分公按讫,主判官论议改正,发详议官覆议。有差失问难,则书于检尾,送断官改正,主判官审定,然后判成。自详断官归大理为评事、司直,议官为丞,所断按草,不由长贰,类多差忒。"乃定制:"服评事、司直与正为断司,丞与长贰为议司。凡断公按,正先详其当否,论定则签印注日,移议司覆议,有辨难,乃具议改正,长贰更加审定,然后判成录奏。
yuán yòu chū, sān xǐng yán:" jiù zhì jiū chá sī, gài yù chá qí wéi màn, suǒ yǐ jǐn zhòng yù shì, bà guī xíng bù, wú fù jiū chá zhī zhì. qǐng yǐ jiū chá zhí shì wěi yù shǐ tái xíng chá jiān zhī, tái yù zé shàng shū shěng yòu sī jiū chá zhī."
元祐初,三省言:"旧置纠察司,盖欲察其违慢,所以谨重狱事,罢归刑部,无复纠察之制。请以纠察职事委御史台刑察兼之,台狱则尚书省右司纠察之。"
sān nián, bà dà lǐ sì yù. chū, dà lǐ zhì yù, běn yǐ qiú xì yān zhì, bǐ yù shì yǒu suǒ tǒng, ér dà lǐ qīng cuī tái fú děng bù néng fèng chéng dé yì, suī shì dài fū ruò mìng fù, yù cí xiǎo yǒu lián dǎi, zhé bǔ xì. fán luó zhě suǒ tàn bào, jí xià zhī yù. fù huì duàn liàn, wú bù wū fú. zhì shì, tái fú děng jiē dé zuì, yù nǎi bà.
三年,罢大理寺狱。初,大理置狱,本以囚系淹滞,俾狱事有所统,而大理卿崔台符等不能奉承德意,虽士大夫若命妇,狱辞小有连逮,辄捕系。凡逻者所探报,即下之狱。傅会锻炼,无不诬服。至是,台符等皆得罪,狱乃罢。
bā nián, zhōng shū shěng yán:" zuó zhào tóng wài, suì zhōng jù zhū yù qiú sǐ zhī shù. ér zhū lù suǒ shàng, suì yǐ jìn xì èr shí ér sǐ yī zhě bù jù, jí shì suì xì èr bǎi rén, xǔ yǐ shí rén yù sǐ, kǒng zhōu xiàn chí yì yù shì, shén fēi qīn xù zhī yì. zhào xíng bù zì jīn bù xǔ zhé fēn jìn xì zhī shù. shào shèng èr nián, hù bù rú sān sī gù shì, zhì tuī kān jiǎn fǎ guān, yīng zài jīng zhū sī shì gàn qián gǔ dāng zhuī jiū zhě, cóng zhàng yǐ xià jí dìng duàn.
八年,中书省言:"昨诏同外,岁终具诸狱囚死之数。而诸路所上,遂以禁系二十而死一者不具,即是岁系二百人,许以十人狱死,恐州县弛意狱事,甚非钦恤之意。诏刑部自今不许辄分禁系之数。绍圣二年,户部如三司故事,置推勘检法官,应在京诸司事干钱谷当追究者,从杖已下即定断。
sān nián, fù zhì dà lǐ sì yòu zhì yù, guān shǔ shì yuán fēng yuán, réng zēng zhì sī zhí yī yuán. dà lǐ qīng lù chāng héng qǐng:" fēn dà lǐ sì chéng wèi zuǒ yòu tuī, ruò yǒu fān yì, zì zuǒ yí yòu. zài biàn, jí mìng guān shěn wèn, huò yù shǐ tái tuī jiū. bù xǔ kāi fēng fǔ hù kān jí dì fēn tàn bào, shù gé hù sòng xié chóu zhī bì. tú yǐ shàng zuì yí yù shǐ tái. mìng guān zhuī shè zhě, xī yī tiáo. ruò tàn bào shè xū yòng qíng tuō zhě, bìng shōu zuò yǐ wén."
三年,复置大理寺右治狱,官属视元丰员,仍增置司直一员。大理卿路昌衡请:"分大理寺丞为左、右推,若有翻异,自左移右。再变,即命官审问,或御史台推究。不许开封府互勘及地分探报,庶革互送挟仇之弊。徒已上罪移御史台。命官追摄者,悉依条。若探报涉虚、用情托者,并收坐以闻。"
chū, fǎ sì duàn yù, dà pì shī rù yǒu fá, shī chū bù zuò. zhì shì, yǐ shī chū sǐ zuì wǔ rén bǐ shī rù yī rén, shī chū tú liú zuì sān míng, yì rú zhī. zhe wèi lìng. yuán fú sān nián, xíng bù yán:" zǔ zōng zhòng shī rù zhī zuì, suǒ yǐ xù xíng. fū shī chū, chén xià zhī xiǎo guò hǎo shēng, shèng rén zhī dà dé. qǐng bà shī chū zhī zé, shǐ yǒu shì yàn yì zhī jiān, wù jìn zhōng shù." zhào kě. zhèng hé sān nián, chén liáo yán:" yuǎn fāng guān lì, wén fǎ jì shū, xíng fá shī zhōng, bù néng wú yuān. yuàn wěi ěr mù zhī guān, jì yī fēn lù suǒ bù qiú jìn, yù yǒu yuān yì, xiān shì ér hòu yǐ wén. suì zhōng jiào suǒ shì duō guǎ, wèi zhī diàn zuì. qí jiǎo gōng gù chū yǒu zuì zhě, lùn rú fǎ." zhào lìng xíng bù lì fǎ: zhū rù rén tú liú zhī zuì yǐ jié àn, ér lù wèn guān lì néng bó zhèng, huò yīn shì ér néng tuī zhèng zhě, lěi jí qī rén, bǐ dà pì yī míng tuī shǎng.
初,法寺断狱,大辟失入有罚,失出不坐。至是,以失出死罪五人比失入一人,失出徒、流罪三名,亦如之。著为令。元符三年,刑部言:"祖宗重失入之罪,所以恤刑。夫失出,臣下之小过;好生,圣人之大德。请罢失出之责,使有事谳议之间,务尽忠恕。"诏可。政和三年,臣僚言:"远方官吏,文法既疏,刑罚失中,不能无冤。愿委耳目之官,季一分录所部囚禁,遇有冤抑,先释而后以闻。岁终较所释多寡,为之殿最。其徼功故出有罪者,论如法。"诏令刑部立法:诸入人徒、流之罪已结案,而录问官吏能驳正,或因事而能推正者,累及七人,比大辟一名推赏。
shào xīng liù nián, lìng zhū jū kān yǒu qíng kuǎn yì tóng ér bìng sǐ zhě, tí xíng sī yán jiū zhī, rú yuān, shēn cháo tíng qǔ zhǐ. shí èr nián, lìng zhū tuī jiū fān yì yù, wú chà chū guān yīn zi jí xīn jìn shì, zé céng jīng lì rèn rén. èr shí qī nián, lìng jiān chá yù shǐ měi dōng xià diǎn yù, yǒu jū kān shī shí zhě, zhào xíng bù láng guān, zhí xíng yí sòng. èr shí jiǔ nián, lìng shā rén wú zhèng shī bù jīng yàn zhī yù, jù àn zòu cái, wěi tí xíng shěn wèn. rú yǒu kě yí jí fān yì, cóng běn sī chà guān zhòng kān, àn chéng shàng běn lù, yí tā jiān sī shěn dìng, jù àn wén zòu. fǒu zé jiān sī zài qiǎn guān kān zhī, yòu bù fú, fù zòu qǔ zhǐ. xiān shì, yǒu sī jiàn yì:" wài lù yù sān jīng fān yì, zài qiān lǐ nèi zhě yí dà lǐ sì." sān shí yī nián, xíng bù yǐ wéi fēi zǔ zōng fǎ, suì lí zhèng zhī. qián dào zhōng, zhū zhōu fān yì zhī qiú, jì jīng běn zhōu, cì xí lín lù, huò zài fān yì, nǎi yí gé lù, zhì yǒu yuè liǎng lù zhě. guān lì páng wǔ yú dào, dǎi xì zhě kùn yú zhuī duì. sì nián, nǎi lìng:" jū kān běn lù lèi cháng chà guān yóu chēng yuān zhě, wéi xí lín lù, rú shàng fān yì, zé zòu cái." chún xī sān nián, lìng xiàn wèi quán xiàn shì, wú zì jū yù, jí lìng chéng bù cān zhī. quán quē, zé yú zhōu guān huò lín xiàn xuǎn guān quán shè zhī.
绍兴六年,令诸鞫勘有情款异同而病死者,提刑司研究之,如冤,申朝廷取旨。十二年,令诸推究翻异狱,毋差初官、荫子及新进士,择曾经历任人。二十七年,令监察御史每冬夏点狱,有鞫勘失实者,照刑部郎官,直行移送。二十九年,令杀人无证、尸不经验之狱,具案奏裁,委提刑审问。如有可疑及翻异,从本司差官重勘,案成上本路,移他监司审定,具案闻奏。否则监司再遣官勘之,又不伏,复奏取旨。先是,有司建议:"外路狱三经翻异,在千里内者移大理寺。"三十一年,刑部以为非祖宗法,遂厘正之。乾道中,诸州翻异之囚,既经本州,次檄邻路,或再翻异,乃移隔路,至有越两路者。官吏旁午于道,逮系者困于追对。四年,乃令:"鞫勘本路累尝差官犹称冤者,惟檄邻路,如尚翻异,则奏裁。"淳熙三年,令县尉权县事,毋自鞫狱,即令丞、簿参之。全阙,则于州官或邻县选官权摄之。
jīn zuò shú xíng, gài yǐ biān pū zhī zuì, qíng fǎ yǒu kě yì zhě, zé kuān zhī yě. mù wáng shú jí wǔ xíng, fēi fǎ yǐ. sòng sǔn yì jiù zhì, fán yòng guān yīn dé jiǎn shú, suǒ yǐ zūn jué lù yǎng lián chǐ yě. qián dé sì nián, dà lǐ zhèng gāo jì shēn shàng yán:" xíng tǒng míng lì lǜ: sān pǐn wǔ pǐn qī pǐn yǐ shàng guān, qīn shǔ fàn zuì, gè yǒu děng dì jiǎn shú. kǒng nián dài yǐ shēn, bù xiào zì shì xiān yīn, bù wèi xíng zhāng. jīn fàn zuì shēn wú guān, xū zǔ fù céng rèn běn cháo guān, jù pǐn zhì dé jiǎn shú. rú shì yú qián dài, xū yǒu gōng huì jí mín wéi shí suǒ tuī lì guān sān pǐn yǐ shàng, nǎi de qǐng." cóng zhī. hòu yòu dìng:" liú nèi pǐn guān rèn liú wài zhí, zhǔn lǜ wén, tú zuì yǐ shàng yī dāng shú fǎ. zhū sī shòu lēi liú guān jí guī sī rén fàn tú liú děng zuì, gōng zuì xǔ shú, sī zuì yǐ jué fá lùn." chún huà sì nián, zhào zhū zhōu mín fàn zuì, huò rù jīn shú, zhǎng lì dé yǐ rèn qíng ér qīng zhòng zhī, zì jīn bù dé yǐ shú lùn. fù rén fàn zhàng yǐ xià, fēi gù wèi, liàng qīng zhòng chī fá huò shú tóng shì zhī.
金作赎刑,盖以鞭扑之罪,情法有可议者,则宽之也。穆王赎及五刑,非法矣。宋损益旧制,凡用官荫得减赎,所以尊爵禄、养廉耻也。乾德四年,大理正高继申上言:"《刑统名例律》:三品、五品、七品以上官,亲属犯罪,各有等第减赎。恐年代已深,不肖自恃先荫,不畏刑章。今犯罪身无官,须祖、父曾任本朝官,据品秩得减赎。如仕于前代,须有功惠及民、为时所推、历官三品以上,乃得请。"从之。后又定:"流内品官任流外职,准律文,徒罪以上依当赎法。诸司授勒留官及归司人犯徒流等罪,公罪许赎,私罪以决罚论。"淳化四年,诏诸州民犯罪,或入金赎,长吏得以任情而轻重之,自今不得以赎论。妇人犯杖以下,非故为,量轻重笞罚或赎铜释之。
rén zōng shēn mǐn fū mín zhī wú zhī yě, yù lì shú fǎ yǐ dài báo xíng, nǎi zhào yǒu sī yuē:" xiān wáng yòng fǎ jiǎn yuē, shǐ rén zhī jìn ér yì cóng. hòu dài shè chá jiǔ jiān shuì zhī jìn, duó mín hòu lì, xíng yòng zī zhāng. jīn zhī biān chì, jiē chū lǜ wài, yòu shù gǎi gèng, guān lì qiě bù néng xiǎo, bǎi xìng ān dé wén zhī? yī xiàn yú lǐ, qíng suī kě āi, fǎ bù dé shú. qǐ lǐ yuè zhī huà wèi xíng, ér zhuān yòng xíng fá zhī bì yǔ? hàn wén dì shǐ tiān xià rén rù sù yú biān, yǐ shòu jué miǎn zuì, jǐ yú xíng cuò. qí yì kē tiáo fēi zhe yú lǜ zhě, huò mào lì fàn jìn, shē chǐ wéi lìng, huò guò wù kě mǐn, bié wèi shú fǎ. xiāng mín yǐ gǔ mài, shì rén yǐ qián bó, shǐ mín zhòng gǔ mài, miǎn xíng fá, zé nóng sāng zì quàn, fù shòu kě qī yǐ." zhào xià, lùn zhě yǐ wéi fù rén dé shú ér pín zhě bù néng miǎn, fēi cháo tíng yòng fǎ zhī yì. shí mìng fǔ chén fēn zǒng zhí shì, yǐ cān zhī zhèng shì fàn zhòng yān lǐng xíng fǎ, wèi jí yǒu suǒ jiàn míng ér zhòng yān bà, shì suì qǐn. zhì hé chū, yòu zhào:" qián dài dì wáng hòu, cháng shì běn cháo, guān bù jí qī pǐn zhě, zǔ fù mǔ fù mǔ qī zǐ zuì liú yǐ xià, tīng shú. suī bù shì ér cháng bèi cì yǔ zhě, yǒu zuì, fēi jù dù, yì rú zhī." suí zhōu sī lǐ cān jūn lǐ fù biàn ōu rén sǐ, biàn shàng suǒ shòu guān yǐ shú fù zuì, dì āi ér xǔ zhī. jūn zǐ wèi zhī shī xíng, rán zì shì wèi cháng wèi cǐ. ér zhōng sòng zhī shì, shú fǎ wéi jí qīng xíng ér yǐ.
仁宗深悯夫民之无知也,欲立赎法以待薄刑,乃诏有司曰:"先王用法简约,使人知禁而易从。后代设茶、酒、监税之禁,夺民厚利,刑用滋章。今之《编敕》,皆出律外,又数改更,官吏且不能晓,百姓安得闻之?一陷于理,情虽可哀,法不得赎。岂礼乐之化未行,而专用刑罚之弊与?汉文帝使天下人入粟于边,以受爵免罪,几于刑措。其议科条非著于律者,或冒利犯禁,奢侈违令,或过误可悯,别为赎法。乡民以谷麦,市人以钱帛,使民重谷麦,免刑罚,则农桑自劝,富寿可期矣。"诏下,论者以为富人得赎而贫者不能免,非朝廷用法之意。时命辅臣分总职事,以参知政事范仲淹领刑法,未及有所建明而仲淹罢,事遂寝。至和初,又诏:"前代帝王后,尝仕本朝,官不及七品者,祖父母、父母、妻子罪流以下,听赎。虽不仕而尝被赐予者,有罪,非巨蠹,亦如之。"随州司理参军李父抃殴人死,抃上所授官以赎父罪,帝哀而许之。君子谓之失刑,然自是未尝为此。而终宋之世,赎法惟及轻刑而已。
ēn yòu zhī zhì, fán dà shè jí tiān xià, shì zá fàn sǐ zuì yǐ xià, shén zé cháng shè suǒ bù yuán zuì, jiē chú zhī. fán qū shè wéi yí lù huò yī zhōu, huò bié jīng, huò jī nèi. fán dé yīn, zé sǐ jí liú zuì jiàng děng, yú zuì shì zhī, jiān yì shì liú zuì. suǒ bèi guǎng xiá wú cháng. yòu, tiān zǐ suì zì lù jīng shī xì qiú, jī nèi zé qiǎn shǐ, wǎng wǎng zá fàn sǐ zuì yǐ xià dì jiàng děng, zhàng chī shì zhī, huò tú zuì yì dé shì. ruò bìng jí zhū lù, zé mìng jiān sī lù yān.
恩宥之制,凡大赦及天下,释杂犯死罪以下,甚则常赦所不原罪,皆除之。凡曲赦惟一路或一州,或别京,或畿内。凡德音,则死及流罪降等,余罪释之,间亦释流罪。所被广狭无常。又,天子岁自录京师系囚,畿内则遣使,往往杂犯死罪以下第降等,杖、笞释之,或徒罪亦得释。若并及诸路,则命监司录焉。
chū, tài zōng cháng yīn jiāo lǐ yì shè, yǒu qín zài ēn zhě, shàng shū yuàn wù shè, yǐn zhū gě liàng zuǒ liú bèi shù shí nián bù shè shì. dì pō yí zhī. shí zhào pǔ duì yuē:" fán jiāo sì sì shěng, shèng cháo yí diǎn, qí rén rú tiān, ruò liú bèi qū qū yī fāng, chén suǒ bù qǔ." shàng shàn zhī, suì dìng shè.
初,太宗尝因郊礼议赦,有秦再恩者,上书愿勿赦,引诸葛亮佐刘备数十年不赦事。帝颇疑之。时赵普对曰:"凡郊祀肆眚,圣朝彝典,其仁如天,若刘备区区一方,臣所不取。"上善之,遂定赦。
chū, tài zǔ jiāng sì nán jiāo, zhào:" liǎng jīng zhū dào, zì shí yuè hòu fàn qiáng qiè dào, bù dé yù jiāo sì zhī shè. suǒ zài zhǎng lì gào yù, mín wú mào fǎ." shì hòu jiāng sì, bì xiān shēn míng cǐ zhào. tiān shèng wǔ nián, mǎ liàng yán:" cháo tíng suī yǒu shì zhào, ér fǎ guān duàn yù nǎi yán zhōng shì huì shè, duō suǒ kuān dài, huì jiān shī zhào zhǐ." suì zhào:" yǐ xià yuē shù ér fàn jié dào, jí guān diǎn shòu zāng, wù fù zòu, xī lùn rú lǜ." qī nián chūn, jīng shī yǔ, mí yuè bù zhǐ. rén zōng wèi fǔ chén yuē:" qǐ zhèng shì wèi dàng tiān xīn yé?" yīn yán:" xiàng zhě dà pì fù zòu, zhōu xiàn zhì yú sān, jīng shī zhì yú wǔ, gài zhòng rén mìng rú cǐ. qí jiè yǒu sī, jué yù yì zuì, wú huò wǎng làn." yòu yuē:" shè bù yù shù, rán shě shì wú yǐ zhào hé qì." suì mìng shè tiān xià.
初,太祖将祀南郊,诏:"两京、诸道,自十月后犯强窃盗,不得预郊祀之赦。所在长吏告谕,民无冒法。"是后将祀,必先申明此诏。天圣五年,马亮言:"朝廷虽有是诏,而法官断狱乃言终是会赦,多所宽贷,惠奸失诏旨。"遂诏:"已下约束而犯劫盗,及官典受赃,勿复奏,悉论如律。"七年春,京师雨,弥月不止。仁宗谓辅臣曰:"岂政事未当天心耶?"因言:"向者大辟覆奏,州县至于三,京师至于五,盖重人命如此。其戒有司,决狱议罪,毋或枉滥。"又曰:"赦不欲数,然舍是无以召和气。"遂命赦天下。
dì zài wèi jiǔ, míng yú rén zhī qíng wěi, yóu è jié rén yīn shì, gù yī shí shì dài fū xí wèi dūn hòu. jiǔ zhī, xiǎo rén chéng jiàn mì shàng shū, shū rén guò shī, hǎo shì shāo xiāng yǔ chàng hè, yòu àn rén shè qián shì. hàn lín xué shì zhāng fāng píng yù shǐ lǚ huì yǐ wéi yán, yīn xià zhào yuē:" gài wén zhì gǔ, jūn chén tóng xīn, shàng xià xié mù, ér wú jī jié zhī sú, hé qí dé zhī shèng yě! zhèn qiè mù yān. jiā yǔ gōng qīng dài fū tóng dǐ sī dào, ér jiào huà wèi zhì, jiāo bó rì zī. bǐ zhě zhōng wài qún chén, duō shàng zhāng yán rén guò shī, bào yáng nán yàn zhī zuì, huò wài tuō gōng yán, nèi yuán sī fèn, dǐ qī ài mèi, gǒu xiàn shàn liáng. yòu shè lìng zhě, suǒ yǐ yǔ tiān xià gēng shǐ, ér yǒu sī duō jǔ àn shè qián zhī shì, dài fēi xìn mìng lìng, zhòng xíng fá, shǐ rén sǎ xīn zì xīn zhī yì yě. jīn yǒu shàng yán gào rén zuì, yán shè qián shì zhě, xùn zhī. zhì yú yán guān, yí wù dà tǐ, fēi shì guān cháo zhèng, zì yú xiǎo guò xì gù, wù xū chá jǔ."
帝在位久,明于人之情伪,尤恶讦人阴事,故一时士大夫习为惇厚。久之,小人乘间密上书,疏人过失,好事稍相与唱和,又按人赦前事。翰林学士张方平、御史吕诲以为言,因下诏曰:"盖闻治古,君臣同心,上下协穆,而无激讦之俗,何其德之盛也!朕窃慕焉。嘉与公卿大夫同底斯道,而教化未至,浇薄日滋。比者中外群臣,多上章言人过失,暴扬难验之罪,或外托公言,内缘私忿,诋欺暧昧,苟陷善良。又赦令者,所以与天下更始,而有司多举按赦前之事,殆非信命令,重刑罚,使人洒心自新之意也。今有上言告人罪,言赦前事者,讯之。至于言官,宜务大体,非事关朝政,自余小过细故,勿须察举。"
shén zōng jí wèi, yòu zhào yuē:" fū shè lìng, guó zhī dà ēn, suǒ yǐ dàng dí xiá huì, nà yú zì xīn zhī dì, shì yǐ shèng wáng zhòng yān. zhōng wài chén liáo duō yǐ shè qián shì jùn zhí lì mín, xīng qǐ yù sòng, gǒu yǒu guà wù, xián bù zì ān, shén fēi chí xīn jìn hòu zhī yì, shǐ wú hào lìng bù xìn yú tiān xià. qí nèi wài yán shì àn chá guān, wú dé yī qián jǔ hé, jù àn qǔ zhǐ, fǒu zé kē wéi zhì zhī zuì. yù shǐ tái jué chá tán zòu, fǎ sì yǒu cǐ zòu àn, xǔ jǔ bó yǐ wén." zhī jiàn yuàn sī mǎ guāng yán yuē:" àn chá zhī guān, yǐ shè qián shì xīng qǐ yù sòng, jìn zhī chéng wèi dà shàn. zhì yú yán shì zhī guān, shì tǐ shāo yì. hé zé? yù shǐ zhī zhí, běn yǐ shéng àn bǎi liáo, jiū zhāi yǐn fú. jiān xié zhī zhuàng, gù fēi yī rì suǒ wéi. guó jiā sù shàng kuān rén, shù xià shè lìng, huò yī suì zhī jiān zhì yú zài sān, ruò shè qián zhī shì jiē bù dé yán, zé qí kě yán zhě wú jǐ yǐ. wàn yī yǒu jiān xié zhī chén, cháo tíng bù zhī, wù jiā jìn yòng, yù shǐ yù yán zé wéi jīn rì zhī zhào, ruò qí bù yán, zé bì xià hé cóng zhī zhī? chén kǒng yīn cǐ yán zhě dé yǐ jiè kǒu tōu ān, jiān xié dé yǐ fàng xīn bù jù. cǐ nǎi rén chén zhī zhì xìng, fēi guó jiā zhī cháng lì yě. qǐng zhuī gǎi qián zhào, kān qù' yán shì' liǎng zì." guāng lùn zhì zài, dì yù yǐ" yán zhě hǎo yǐ shè qián shì wū rén", guāng duì yuē:" ruò yán zhī dé shí, chéng suǒ yù wén, ruò qí bù shí, dāng zuì yán zhě." dì mìng guāng sòng zhào yú zhōng shū.
神宗即位,又诏曰:"夫赦令,国之大恩,所以荡涤瑕秽,纳于自新之地,是以圣王重焉。中外臣僚多以赦前事捃摭吏民,兴起狱讼,苟有诖误,咸不自安,甚非持心近厚之义,使吾号令不信于天下。其内外言事、按察官,毋得依前举劾,具按取旨,否则科违制之罪。御史台觉察弹奏,法寺有此奏按,许举驳以闻。"知谏院司马光言曰:"按察之官,以赦前事兴起狱讼,禁之诚为大善。至于言事之官,事体稍异。何则?御史之职,本以绳按百僚,纠摘隐伏。奸邪之状,固非一日所为。国家素尚宽仁,数下赦令,或一岁之间至于再三,若赦前之事皆不得言,则其可言者无几矣。万一有奸邪之臣,朝廷不知,误加进用,御史欲言则违今日之诏,若其不言,则陛下何从知之?臣恐因此言者得以藉口偷安,奸邪得以放心不惧。此乃人臣之至幸,非国家之长利也。请追改前诏,刊去'言事'两字。"光论至再,帝谕以"言者好以赦前事诬人",光对曰:"若言之得实,诚所欲闻,若其不实,当罪言者。"帝命光送诏于中书。
xī níng qī nián sān yuè, dì yǐ hàn, yù jiàng shè. shí yǐ liǎng shè, wáng ān shí yuē:" tāng hàn, yǐ liù shì zì zé yuē:' zhèng shì bù jié yǔ?' ruò yī suì sān shè, shì zhèng bù jié yǐ, fēi suǒ yǐ mǐ zāi yě." nǎi zhǐ. bā nián, biān dìng fèi miǎn rén xù gé, cháng shè zé jùn xiàn yǐ gé xù yòng, fán sān qī yī xù, jí qī wèi mǎn ér yù fēi cì shè zhě, yì rú zhī.
熙宁七年三月,帝以旱,欲降赦。时已两赦,王安石曰:"汤旱,以六事自责曰:'政事不节与?'若一岁三赦,是政不节矣,非所以弭灾也。"乃止。八年,编定《废免人叙格》,常赦则郡县以格叙用,凡三期一叙,即期未满而遇非次赦者,亦如之。
yuán yòu yuán nián, mén xià shěng yán:" dāng guān yǐ zhí shì duò kuàng, suī qù guān bù miǎn, yóu kě yán. zhì yú shè jiàng dà ēn, yǔ wù gēng shǐ, suī jié dào shā rén yì méng kuān yòu, qǐ kě yǐ yī shì chà shī, fù zuì zhōng shēn? jīn xíng bù suǒ xiū bù yǐ qù guān shè jiàng yuán jiǎn tiáo, qǐng gèng shān gǎi."
元祐元年,门下省言:"当官以职事堕旷,虽去官不免,犹可言。至于赦降大恩,与物更始,虽劫盗杀人亦蒙宽宥,岂可以一事差失,负罪终身?今刑部所修不以去官、赦降原减条,请更删改。"
huī zōng zài wèi èr shí wǔ nián, ér dà shè èr shí liù, qū shè shí sì, dé yīn sān shí qī. ér nán dù zhī hòu, shào xī suì zhì sì shè, gài xíng zhèng wěn ér ēn yì làn yǐ.
徽宗在位二十五年,而大赦二十六,曲赦十四,德音三十七。而南渡之后,绍熙岁至四赦,盖刑政紊而恩益滥矣。
sòng zì zǔ zōng yǐ lái, sān suì yù jiāo zé shè, cǐ cháng zhì yě. shì wèi sān suì yī shè, yú gǔ wú yǒu. jǐng yòu zhōng, yán zhě yǐ wéi:" sān wáng suì sì yuán qiū, wèi cháng zhé shè. zì táng xīng bīng yǐ hòu, shì tiān zhī lǐ bù cháng xíng, yīn yǒu dà shè, yǐ dàng luàn yù. qiě yǒu zuì zhě kuān zhī wèi bì zì xīn, bèi hài zhě yì zhī wèi bì wú yuàn. bù néng zì xīn, jiāng fù wèi è, bù néng wú yuàn, jiāng huǐ wéi shàn. yī shè ér shǐ mín huǐ shàn zhǎng è, zhèng jiào zhī dà huàn yě. yuàn bà sān suì yī shè, shǐ liáng mín huái huì, xiōng rén zhī jìn. huò wèi wèi kě jǐn fèi, jí qǐng mìng yǒu sī, qián jiāo sān rì lǐ zuì rén, yǒu guò wù zhě yǐn ér shè zhī. zhōu xiàn xū zhào dào fǎng cǐ." shū zòu, cháo tíng zhòng qí shì, dì zhào:" zuì rén qíng zhòng zhě, wú dé yǐ yī shè miǎn." rán yì wèi cháng xíng.
宋自祖宗以来,三岁遇郊则赦,此常制也。世谓三岁一赦,于古无有。景祐中,言者以为:"三王岁祀圜丘,未尝辄赦。自唐兴兵以后,事天之礼不常行,因有大赦,以荡乱狱。且有罪者宽之未必自新,被害者抑之未必无怨。不能自新,将复为恶,不能无怨,将悔为善。一赦而使民悔善长恶,政教之大患也。愿罢三岁一赦,使良民怀惠,凶人知禁。或谓未可尽废,即请命有司,前郊三日理罪人,有过误者引而赦之。州县须诏到仿此。"疏奏,朝廷重其事,第诏:"罪人情重者,毋得以一赦免。"然亦未尝行。