zhí guān wǔ
◎職官五
dà lǐ sì hóng lú sì sī nóng sì tài fǔ sì guó zi jiān shào fǔ jiān jiāng zuò jiān jūn qì jiān dōu shuǐ jiān sī tiān jiān
○大理寺 鴻臚寺 司農寺 太府寺 國子監 少府監 將作監 軍器監都水監 司天監
dà lǐ sì jiù zhì pàn sì yī rén, jiān shǎo qīng shì yī rén. jiàn lóng sān nián, yǐ gōng bù shàng shū dòu yí pàn sì shì. fán yù sòng zhī shì, suí guān sī jué hé, běn sì bù fù tīng xùn, dàn zhǎng duàn tiān xià zòu yù, sòng shěn xíng yuàn xiáng qì, tóng shǔ yǐ shàng yú cháo. xiáng duàn guān bā rén, yǐ jīng guān chōng, guó chū, dà lǐ zhèng chéng píng shì jiē yǒu dìng yuán, fēn zhǎng duàn yù. qí hòu, zé tā guān míng fǎ lìng zhě, ruò cháng cān guān zé jiān zhèng, wèi cháng cān zé jiān chéng, wèi zhī xiáng duàn guān. jiù liù rén, hòu jiā zhì shí yī rén, yòu qù jiān zhèng chéng zhī míng. xián píng èr nián shǐ dìng zhì. fǎ zhí guān èr rén, yǐ mù fǔ zhōu xiàn guān chōng, gǎi jīng guān zé wèi jiǎn fǎ guān.
【大理寺】舊置判寺一人,兼少卿事一人。建隆三年,以工部尚書竇儀判寺事。凡獄訟之事,隨官司決劾,本寺不復聽訊,但掌斷天下奏獄,送審刑院詳汔,同署以上於朝。詳斷官八人,以京官充,(國初,大理正、丞、評事皆有定員,分掌斷獄。其後,擇他官明法令者,若常參官則兼正,未常參則兼丞,謂之詳斷官。舊六人,後加至十一人,又去兼正、丞之名。咸平二年始定置。)法直官二人,以幕府、州縣官充,改京官則為檢法官。
yuán fēng guān zhì xíng, zhì qīng yī rén, shǎo qīng èr rén, zhèng èr rén, tuī chéng sì rén, duàn chéng liù rén, sī zhí liù rén, píng shì shí yǒu èr rén, zhǔ bù èr rén. qīng zhǎng zhé yù xiáng xíng jū yàn zhī shì. tóng zhí wù fēn zuǒ yòu: tiān xià zòu hé mìng guān jiāng xiào jí dà pì qiú yǐ xià yǐ yí qǐng yàn zhě, lì zuǒ duàn xíng, zé sī zhí píng shì xiáng duàn, chéng yì zhī, zhèng shěn zhī. ruò zài jīng bǎi sī shì dāng tuī, huò tè zhǐ wěi kān jí xì guān zhī wù yīng zhuī jiū zhě, lì yòu zhì yù, zé chéng zhuān tuī jū. gài shǎo qīng fēn lǐng qí shì, ér qīng zǒng yān. fán xíng yù yīng shěn yì zhě, shàng xíng bù. bèi zhǐ tuī jū jí qíng fàn zhòng zhě, qīng tóng suǒ lì guān qǐng fēng zòu cái. ruò yù kōng huò duàn jué, zé yù shǐ àn shí yǐ wén. fēn àn shí yǒu yī, zhì lì liù shí yǒu jiǔ.
元豐官制行,置卿一人,少卿二人,正二人,推丞四人,斷丞六人,司直六人,評事十有二人,主簿二人。卿掌折獄、詳刑、鞫讞之事。同職務分左右:天下奏劾命官、將校及大辟囚以下以疑請讞者,隸左斷刑,則司直、評事詳斷,丞議之,正審之。若在京百司事當推,或特旨委勘及系官之物應追究者,隸右治獄,則丞專推鞫。蓋少卿分領其事,而卿總焉。凡刑獄應審議者,上刑部。被旨推鞫及情犯重者,卿同所隸官請封奏裁。若獄空或斷絕,則御史按實以聞。分案十有一,置吏六十有九。
xiān shì jiù zhì, dà lǐ sì yàn tiān xià zòu àn ér bù zhì yù. xī níng wǔ nián, zēng xiáng duàn guān èr wèi shí yuán. qī nián, zhì xiáng duàn xí xué guān shí sì, xiáng fù xí xué guān liù. jiǔ nián, zhào yǐ" jīng shī guān sì, fán yǒu yù jiē xì kāi fēng fǔ sī lù sī jí zuǒ yòu jūn xún sān yuàn, qiú dǎi wěi duō, nán yú gé xùn, yòu shǔ duō yǔ sǐ, yīn yuán liú zhì, dòng shè suì shí. jī cān gù shì, yí shǔ lǐ guān, kě fù zhì dà lǐ yù." shǐ mìng cuī tái fú wèi zhī qīng shì, jiǎn zhōu fǔ yáng jí wèi shǎo qīng, gè jǔ chéng jí jiǎn fǎ guān. chū, shén zōng wèi guó chū fèi dà lǐ yù fēi shì, yǐ wèn sūn zhū, zhū duì hé zhǐ, zhì shì, mìng guān qǐ sì, shí qī rì ér chéng. yuán fēng èr nián shǒu zhào:" dà lǐ sì jìn jǔ zhuì diǎn, bǐ zhì yù shì, tuī lún guī mó, jiē yǐ yì qǐ, bù shǎo kuān jiǎ, bì huái gù jì, jī liú bì hài, wú yì qián rì. yí yī tuī zhì yuàn jí yù shǐ tái lì, bù gōng bào jiū chá sī." sān nián, zhào yī jiù gōng bào. fán guān shǔ yī yù shǐ tái lì, yè yǒu jìn. yòu zhào jiū chá sī chá fǎng běn sì duàn tú yǐ shàng chū rù bù dāng zhě, suǒ àn diǎn jiǎn. wǔ nián, zhào wú yǐ dà lǐ sì guān wèi shì guān. liù nián, yòu zhào:" fán duàn gōng àn, xiān shàng zhèng kàn xiáng dāng fǒu, lùn nán gǎi zhèng, qiān yìn zhù rì, rán hòu guò yì sī fù yì rú yǒu pī nán, jù jì gǎi zhèng, zhǎng èr gèng jiā shěn dìng, rán hòu pàn chéng lù zòu." yòu xíng bù yán:" yīng lì bù bǔ shòu dà lǐ sì zuǒ duàn xíng guān, xiān yǔ xíng bù dà lǐ sì zhǎng èr tóng yì kě fǒu, rán hòu zhù nǐ. réng qǔ jīng shì dé xún zī yǐ shàng rén chōng, zhèng què yǐ chéng bǔ, chéng què yǐ píng shì bǔ." zhào xíng bù lì bù tóng zhe wèi lìng. bā nián, zhào dà lǐ sì tuī duàn shì yīng zòu jí shàng shàng shū shěng zhě, gèng bù xiān shēn běn cáo.
先是舊制,大理寺讞天下奏案而不治獄。熙寧五年,增詳斷官二為十員。七年,置詳斷習學官十四,詳覆習學官六。九年,詔以"京師官寺,凡有獄皆系開封府司錄司及左右軍巡三院,囚逮猥多,難於隔訊,又暑多瘐死,因緣流滯,動涉歲時。稽參故事,宜屬理官,可復置大理獄。"始命崔台符為知卿事,蹇周輔、楊汲為少卿,各舉丞及檢法官。初,神宗謂國初廢大理獄非是,以問孫洙,洙對合旨,至是,命官起寺,十七日而成。元豐二年手詔:"大理寺近舉墜典,俾治獄事,推輪規摹,皆以義起,不少寬假,必懷顧忌,稽留弊害,無異前日。宜依推制院及御史台例,不供報糾察司。"三年,詔依舊供報。凡官屬依御史台例,謁有禁。又詔糾察司察訪本寺斷徒以上出入不當者,索案點檢。五年,詔毋以大理寺官為試官。六年,又詔:"凡斷公案,先上正看詳當否,論難改正,簽印注日,然後過議司覆議;如有批難,具記改正,長貳更加審定,然後判成錄奏。"又刑部言:"應吏部補授大理寺左斷刑官,先與刑部、大理寺長貳同議可否,然後注擬。仍取經試得循資以上人充,正闕以丞補,丞闕以評事補。"詔刑部、吏部同著為令。八年,詔大理寺推斷事應奏及上尚書省者,更不先申本曹。
yuán yòu yuán nián, yǐ yòu zhì yù kān duàn gōng shì quán shǎo, bìng zuǒ yòu liǎng tuī wèi yī sī. sān nián, sān xǐng qǐng bà yòu zhì yù, yī sān sī jiù lì zhì tuī kān jiǎn fǎ guān yú hù bù, cóng zhī. yòu zhào dà lǐ sì bìng zhì zhǎng èr. sì nián, cóng xíng bù qǐng, gǎi běn sì tiáo, rèn dà lǐ guān shī duàn tú yǐ shàng wǔ rén huò sǐ zuì èr rén, bù zài xuǎn xiàn. jiù tiáo, shī duàn tú yǐ shàng sān rén huò sǐ zuì yī rén. shào shèng yuán nián, zhào duàn xíng yù guān yī yuán fēng yuán nián xuǎn shì fǎ. èr nián, fù zhì yòu zhì yù, zhì guān shǔ rú yuán fēng zhì. zuǒ yòu tuī shì yǒu fān yì zhě hù sòng, zài yǒu yì zhě, cháo tíng wěi guān shěn wèn, huò sòng yù shǐ tái zhì zhī. yuán fú yuán nián, yīng dà lǐ sì kāi fēng fǔ chéng shòu nèi jiàng gōng shì, bù dé zòu qǐng yí sòng. yòu zhào yīng zòu duàn gōng shì, yī kāi fēng fǔ zhuān tiáo, bù xǔ zhū chù qǔ suǒ.
元祐元年,以右治獄勘斷公事全少,並左右兩推為一司。三年,三省請罷右治獄,依三司舊例置推勘檢法官於戶部,從之。又詔大理寺並置長貳。四年,從刑部請,改本寺條,任大理官失斷徒已上五人或死罪二人,不在選限。(舊條,失斷徒已上三人或死罪一人。)紹聖元年,詔斷刑獄官依元豐元年選試法。二年,復置右治獄,置官屬如元豐制。左右推事有翻異者互送,再有異者,朝廷委官審問,或送御史台治之。元符元年,應大理寺、開封府承受內降公事,不得奏請移送。又詔應奏斷公事,依開封府專條,不許諸處取索。
chóng níng sì nián, zhào dà lǐ sì guān zhū sī zhé zòu pì zhě, yǐ wéi zhì lùn. zhèng hé èr nián, zhào fǎ guān rèn mǎn, zé zhí shì xiū jǔ rén cái kě lù zhě zòu jǔ zài rèn, réng xǔ jiù rèn guān shēng, lǐ běn děng zī xù. wǔ nián, yī xī fēng gù shì, fù zhì xí xué gōng shì sì yuán, zhǎng èr lì kè chéng, zhèng chéng tóng zhǐ jiào. xuān hé qī nián, píng shì yǐ shàng bìng chà shì zhōng xíng fǎ rén. yòu zhào dà lǐ sì kāi fēng fǔ chéng shòu gōng shì yī fǎ duàn qiǎn, bù dé qǐ xiáng tè zhǐ. zhōng xìng bìng shěng guān sì, wéi dà lǐ sì bù bìng.
崇寧四年,詔大理寺官諸司輒奏辟者,以違制論。政和二年,詔法官任滿,擇職事修舉、人材可錄者奏舉再任,仍許就任關升,理本等資序。五年,依熙、豐故事,復置習學公事四員,長、貳立課程,正、丞同指教。宣和七年,評事以上並差試中刑法人。又詔大理寺、開封府承受公事依法斷遣,不得乞降特旨。中興並省官寺,惟大理寺不並。
shào xìng chū, zhào zhèng yǔ chéng bìng táng chú. píng shì què, zé wěi běn sì zhǎng èr xuǎn zé yīng gé rén fù xíng bù yì dìng, shēn cháo tíng chà tián. rú wú yīng gé, jí xuǎn ān xí xíng fǎ rén quán chōng. yòu lì bǐ jiào fǎ yǐ chéng chà shī. lóng xìng èr nián, píng shì gǒng yǎn yán:" píng shì jiǎn duàn, gōng zì jié àn. qīn shū duàn yǔ, zuì wèi láo ruò." zhào zēng zhì, yǐ bā yuán wèi é. chún xī mò, yán sì guān chū yè zhī jìn, yǐ fáng qǐng tuō lòu xiè zhī bì. shào xī chū, chú shì zhōng xíng fǎ píng shì bā yuán wài, sī zhí zhǔ bù xuǎn yòng yǒu chū shēn céng lì rèn rén, gè jiān píng shì xì xián. jiāng bā píng shì yǐ nǐ duàn wén zì, fēn liǎng tīng diǎn jiǎn. huò yǒu wèi ān, zé shù suǒ jiàn yǔ zhǎng èr shāng liáng. qìng yuán sì nián, dìng zhú wěi zhòng yuè dìng rì duàn jué zhī fǎ. jiā dìng bā nián, shēn yán shào xī zhǐ huī, zhòng sī zhí zhǔ bù zhī xuǎn, zēng xuǎn shì qǔ rén shù yǐ quàn fǎ kē.
紹興初,詔正與丞並堂除。評事闕,則委本寺長、貳選擇應格人赴刑部議定,申朝廷差填。如無應格,即選諳習刑法人權充。又立比較法以懲差失。隆興二年,評事鞏衍言:"評事檢斷,躬自節案。親書斷語,最為勞若。"詔增置,以八員為額。淳熙末,嚴寺官出謁之禁,以防請託、漏泄之弊。紹熙初,除試中刑法評事八員外,司直、主簿選用有出身曾歷任人,各兼評事系銜。將八評事已擬斷文字,分兩廳點檢。或有未安,則述所見與長、貳商量。慶元四年,定逐委仲月定日斷絕之法。嘉定八年,申嚴紹熙指揮,重司直、主簿之選,增選試取人數以勸法科。
zuǒ duàn xíng fēn àn sān: yuē mó kān, zhǎng pī huì lì bù děng chù gǎi guān shì yuē xuān huáng, zhǎng fán duàn qì mìng guān zhǐ huī yuē fēn bù, zhǎng xíng fēn tàn zhū àn wén zì. shè sī yǒu sì: yuē biǎo zòu yì, zhǎng jū cuī xiáng duàn àn bā fáng duàn yì yù àn, jiān xún shēn yuè zòu yuē kāi chāi yuē zhī zá yuē fǎ sī. yòu yǒu xiáng duàn àn bā fáng, zhuān dìng duàn zhū lù shēn zòu yù àn děng. yòu yǒu chì kù, zhǎng shōu guǎn jià gé wén shū. lì é xū zhǎng yī rén, xū shǐ sān rén, xū zuǒ sān shí rén, tiē shū liù rén, kǎi shū shí sì rén. lóng xìng gòng jiǎn qī rén. yòu zhì yù fēn àn yǒu sì: yuē zuǒ yòu sì àn, zhǎng duàn qì gōng shì àn hòu shōu lǐ zhuī zāng děng yuē qū mó, zhǎng qū mó liǎng tuī guān qián guān wù wén shū yuē jiǎn fǎ, zhǎng jiǎn duàn zuǒ yòu tuī yù àn bìng gōng jiǎn yīng yòng tiáo fǎ yuē zhī zá. yòu yǒu kāi chāi biǎo zòu èr sī yǒu zuǒ yòu tuī, zhǔ jū kān zhū chù sòng xià gōng shì jí dìng duó děng. lì é qián sī xū shǐ yī rén xū zuǒ jiǔ rén, biǎo zòu sī yī rén tiē shū sān rén, zuǒ yòu tuī xū shǐ èr rén xū zuǒ bā rén bān yā tuī sī sì rén tiē shū sì rén. lóng xìng gòng jiǎn wǔ rén.
左斷刑分案三:曰磨勘,掌批會吏部等處改官事;曰宣黃,掌凡斷訖命官指揮;曰分簿,掌行分探諸案文字。設司有四:曰表奏議,掌拘催詳斷案八房斷議獄案,兼旬申月奏;曰開拆;曰知雜;曰法司。又有詳斷案八房,專定斷諸路申奏獄案等。又有敕庫,掌收管架閣文書。吏額;胥長一人,胥史三人,胥佐三十人,貼書六人,楷書十四人。(隆興共減七人。)右治獄分案有四:曰左右寺案,掌斷訖公事案後收理追贓等;曰驅磨,掌驅磨兩推官錢、官物、文書;曰檢法,掌檢斷左右推獄案並供檢應用條法;曰知雜。又有開拆、表奏二司;有左右推,主鞫勘諸處送下公事及定奪等。吏額;前司胥史一人、胥佐九人,表奏司一人、貼書三人,左右推胥史二人、胥佐八人、般押推司四人、貼書四人。(隆興共減五人。)
hóng lú sì jiù zhì pàn sì shì yī rén, yǐ cháo guān yǐ shàng chōng. yuán fēng guān zhì xíng, zhì qīng yī rén, shǎo qīng yī rén, chéng zhǔ bù gè yī rén. qīng zhǎng sì yí cháo gòng yàn láo gěi cì sòng yíng zhī shì, jí guó zhī xiōng yí zhōng dōu cí miào dào shì jí zhàng chú fù zhī jìn lìng, shǎo qīng wèi zhī èr, chéng cān lǐng zhī. fán sì yí jūn zhǎng shǐ jià cháo jiàn, biàn qí děng wèi, yǐ bīn lǐ dài zhī, shòu yǐ guǎn shě ér bān qí jiàn cí cì yǔ yàn shè zhī shì, jiè yǒu sī xiān qī bàn jù yǒu gòng wù, zé jù qí shù bào sì fāng guǎn, yǐn jiàn yǐ jìn. zhū fān fēng cè, jí xíng qí lǐ mìng. ruò chóng yì gōng chéng xí, zé biàn qí dí shù, jù míng shàng shàng shū shěng. qí zhōu sōng qìng yì líng miào, mìng guān yǐ shí zhì xiǎng, ruò xiōng yí zhī jié, zōng shì yǐ fú, chén liáo yǐ pǐn, biàn qí sàng jì ér zhào diàn lín fù zèng zhī zhì. lǐ yí chéng fú, zé qīng zhǎng zàn dǎo zhī yí, zàng zé yù jiè yǒu sī jù lǔ bù yí wù. fēn àn sì, zhì lì jiǔ. qí guān shǔ shí yǒu èr: wǎng lái guó xìn suǒ, zhǎng dà liáo shǐ jiè jiāo pìn zhī shì. dōu tíng xī yì jí guǎn gàn suǒ, zhǎng hé xī fān bù gòng fèng zhī shì. lǐ bīn yuàn, zhǎng huí gú tǔ bō dǎng xiàng nǚ zhēn děng guó cháo gòng guǎn shè, jí hù shì yì yǔ zhī shì. huái yuǎn yì, zhǎng nán fān jiāo zhōu, xī fān guī zī dà shí yú tián gān shā zōng gē děng guó gòng fèng zhī shì. zhōng tài yī gōng jiàn lóng guān děng gè zhì tí diǎn suǒ, zhǎng diàn yǔ zhāi gōng qì yòng yí wù chén shè qián bì zhī shì. zài jīng sì wù sī jí tí diǎn suǒ, zhǎng zhū sì qì zhì zhī shì. chuán fǎ yuàn, zhǎng yì jīng rùn wén. zuǒ yòu jiē sēng lù sī, zhǎng sì yuàn sēng ní zhàng jí jí sēng guān bǔ shòu zhī shì. tóng wén guǎn jí guǎn gōu suǒ, zhǎng gāo lì shǐ mìng. yǐ shàng bìng shǔ hóng lú sì. zhōng xìng hòu, fèi hóng lú bù zhì, bìng rù lǐ bù.
【鴻臚寺】舊置判寺事一人,以朝官以上充。元豐官制行,置卿一人,少卿一人,丞、主簿各一人。卿掌四夷朝貢、宴勞、給賜、送迎之事,及國之凶儀、中都祠廟、道釋籍帳除附之禁令,少卿為之貳,丞參領之。凡四夷君長、使價朝見,辨其等位,以賓禮待之,授以館舍而頒其見辭、賜予、宴設之式,戒有司先期辦具;有貢物,則具其數報四方館,引見以進。諸蕃封冊,即行其禮命。若崇義公承襲,則辨其嫡庶,具名上尚書省。其周嵩、慶、懿陵廟,命官以時致享,若凶儀之節,宗室以服,臣僚以品,辨其喪紀而詔奠臨賻贈之制。禮儀成服,則卿掌贊導之儀,葬則預戒有司具鹵簿儀物。分案四,置吏九。其官屬十有二:往來國信所,掌大遼使介交聘之事。都亭西驛及管幹所,掌河西蕃部貢奉之事。禮賓院,掌回鶻、吐蕃、党項、女真等國朝貢館設,及互市譯語之事。懷遠驛,掌南蕃交州,西蕃龜茲、大食、于闐、甘、沙、宗哥等國貢奉之事。中太一宮、建隆觀等各置提點所,掌殿宇齋宮、器用儀物、陳設錢幣之事。在京寺務司及提點所,掌諸寺葺治之事。傳法院,掌譯經潤文。左、右街僧錄司,掌寺院僧尼帳籍及僧官補授之事。同文館及管勾所,掌高麗使命。已上並屬鴻臚寺。中興後,廢鴻臚不置,併入禮部。
sī nóng sì jiù zhì pàn sì shì èr rén, yǐ liǎng zhì cháo guān yǐ shàng chōng zhǔ bù yī rén, yǐ xuǎn rén chōng. zhǎng gōng jí tián jiǔ zhǒng, dà zhōng xiǎo sì gōng shǐ jí shū guǒ míng fáng yóu, yǔ píng tiào lì nóng zhī shì.
【司農寺】舊置判寺事二人,以兩制、朝官以上充;主簿一人,以選人充。掌供藉田九種,大中小祀供豕及蔬果、明房油,與平糶、利農之事。
yuán fēng guān zhì xíng, shǐ zhèng zhí zhǎng, zhì qīng shǎo qīng chéng zhǔ bù gè yī rén. qīng zhǎng fēn chǔ wěi jī zhī zhèng lìng, zǒng yuàn yòu kù wù zhī shì ér jǐn qí chū nà, shǎo qīng wèi zhī èr, chéng cān lǐng zhī. fán jīng dū guān lì lù lǐn, biàn qí jīng cū ér wèi zhī děng zhū lù suì yùn zhì jīng shī, qiǎn guān yuè qí míng sè ér fēn nà yú cāng gēng, gǎo jiē zé guī zhū chǎng, suì jù fēng zhuāng yuè jù jiàn cún zhī shù zòu wén gěi bīng shí zé jìn chéng liáng yàng, yīn chū nà ér shòu lù kè qǔ zhě, yán qí jìn yǒu fù qiàn zhě, jì qí kuī shù shàng yú cāng bù. fán zhū lù zòu yǔ xuě zhī què yǔ guò duō zhě jiē jí zhī. fán yuàn yòu xíng xìng pái bǐ jí jiàn xiǎng jìn yù bān cì zhí cáng zhī wù, jiè yǒu sī xiān qī bàn jù. zào qū niè chǔ xīn tàn yǐ dài gěi yòng. tiān zǐ qīn gēng jí tián, yǒu shì yú xiān nóng, zé qīng fèng lěi sì, shǎo qīng lǜ shǔ jí shù rén yǐ zhōng qiān mǔ. fēn àn liù, zhì lì shí yǒu bā.
元豐官制行,始正職掌,置卿、少卿、丞、主簿各一人。卿掌分儲委積之政令,總苑囿庫務之事而謹其出納,少卿為之貳,丞參領之。凡京都官吏錄廩,辨其精粗而為之等;諸路歲運至京師,遣官閱其名色而分納於倉庚,藁秸則歸諸場,歲具封樁、月具見存之數奏聞;給兵食則進呈糧樣,因出納而受賂刻取者,嚴其禁;有負欠者,計其虧數上於倉部。凡諸路奏雨雪之闕與過多者皆籍之。凡苑囿行幸排比及薦饗進御、頒賜植藏之物,戒有司先期辦具。造麴櫱、儲薪炭以待給用。天子親耕藉田,有事於先農,則卿奉耒耜,少卿率屬及庶人以終千畝。分案六,置吏十有八。
chū, xī níng èr nián, zhì zhì zhì tiáo lì sī, lì cháng píng liǎn sàn fǎ, qiǎn zhū lù tí jǔ guān tuī xíng zhī. sān nián wǔ yuè, zhào zhì zhì sī jūn tōng tiān xià zhī cái, yǐ cháng píng xīn fǎ fù sī nóng sì, zēng zhì chéng bù, ér nóng tián shuǐ lì miǎn yì bǎo jiǎ děng fǎ, xī zì sī nóng jiǎng xíng. chū yǐ tài zǐ zhōng yǔn lǚ huì qīng pàn sī nóng sì, gǎi tóng pàn sì hú zōng yù wèi jiān pàn. sì nián, yǐ yù shǐ zhī zá dèng wǎn pàn sì, céng bù tóng pàn, zhào zhū lù tí jǔ cháng píng guān kè jī, tián sì kǎo xiào shēng chù, guǎn gàn guān lìng tí jǔ sī bǎo míng, jì gōng shǎng zhī. liù nián, yǐ sī nóng jiān qiǎn shǔ guān chū shì zhū lù, lì yǒu bù gěi, nǎi zhì gàn dāng gōng shì guān, yǐ yè kāng zhí děng sì rén wèi zhī. qī nián, běn sì yán:" suǒ zhǔ xíng nóng tián shuǐ lì miǎn yì bǎo jiǎ zhī fǎ, cuò zhì wèi jǐn, guān lì tuī xíng duō wéi fǎ yì, yù bǎng yù guān sī, shǐ rén chén shù, yǒu sī wéi fǎ, cóng sì àn chá." jiǔ nián, yǐ gàn dāng gōng shì guān suǒ zhì zhé yòng xǐ nù, bà zhī, cóng xióng běn qǐng yě. yuán fēng sì nián, jiǎn chéng yī, zhǔ bù sān. guān zhì xíng, sì jiān bù zhì wài shì, sī nóng shì jiù zhí wù xī guī hù bù yòu cáo.
初,熙寧二年,置制置條例司,立常平斂散法,遣諸路提舉官推行之。三年五月,詔制置司均通天下之財,以常平新法付司農寺,增置丞、簿,而農田水利、免役、保甲等法,悉自司農講行。初以太子中允呂惠卿判司農寺,改同判寺胡宗愈為兼判。四年,以御史知雜鄧綰判寺,曾布同判,詔諸路提舉常平官課績,田寺考校升絀,管幹官令提舉司保明,計功賞之。六年,以司農間遣屬官出視諸路,力有不給,乃置幹當公事官,以葉康直等四人為之。七年,本寺言:"所主行農田水利、免役、保甲之法,措置未盡,官吏推行多違法意,欲榜諭官私,使人陳述,有司違法,從寺按察。"九年,以幹當公事官所至輒用喜怒,罷之,從熊本請也。元豐四年,減丞一,主簿三。官制行,寺監不治外事,司農事舊職務悉歸戶部右曹。
yuán yòu sān nián, zhào sī nóng sì zhì zhǎng èr. wǔ nián, yǐ běn sì zhǔ bù jiān jiǎn fǎ. bā nián, fù zhì tí xiá xiū cāng suǒ shào shèng yuán nián, zhào bà guān shǔ, yǐ qí shì guī jiāng zuò jiān. sì nián, bà zhǔ bù, tiān chéng yī yuán.
元祐三年,詔司農寺置長、貳。五年,以本寺主簿兼檢法。八年,復置提轄修倉所;紹聖元年,詔罷官屬,以其事歸將作監。四年,罷主簿,添丞一員。
zhèng hé liù nián, zhè xī zhū zhōu gè zhì pái àn yī yuán, cóng liǎng zhè yùn fù yīng ān dào qǐng yě. suǒ lì guān shǔ fán wǔ shí, cāng èr shí yǒu wǔ, zhǎng jiǔ gǔ lǐn cáng zhī shì, yǐ gěi guān lì jūn bīng lù shí zhī yòng. fán gāng yùn shòu nà jí fēng zhuāng zhī yòng, yuè jù shù yǐ bào sī nóng. cǎo chǎng shí yǒu èr, zhǎng shòu jīng jī chú jiē, yǐ gěi mù jiān sì mò. pái àn sī sì, zhǎng shuǐ yùn gāng chuán shū nà gù zhí zhī shì. yuán yuàn sì: yù jīn ruì shèng yí chūn qióng lín yuàn, zhǎng zhǒng zhí shū shí yǐ dài gōng jìn, xiū chì tíng yǔ yǐ bèi yóu xìng yàn shè. xià xiè sī, zhǎng shòu nà gāng yùn. dōu qū yuàn, zhǎng zào qū, yǐ gōng nèi jiǔ kù jiǔ lǐ zhī yòng, jí chū yù yǐ shōu qí zhí. shuǐ mó wù, zhǎng shuǐ wéi mó mài, yǐ gōng shàng shí jí nèi wài zhī yòng. nèi chái tàn kù, zhǎng zhū xīn tàn, yǐ gěi gōng chéng jí sù wèi bān zhí jūn shì xīn tàn xí jiàn zhī wù. tàn chǎng, zhǎng chǔ tàn yǐ gōng bǎi sī zhī yòng.
政和六年,浙西諸州各置排岸一員,從兩浙運副應安道請也。所隸官屬凡五十,倉二十有五,掌九穀廩藏之事,以給官吏、軍兵祿食之用。凡綱運受納及封樁支用,月具數以報司農。草場十有二,掌受京畿芻秸,以給牧監飼秣。排岸司四,掌水運綱船輸納雇直之事。園苑四:玉津、瑞聖、宜春、瓊林苑,掌種植蔬蒔以待供進,修飭亭宇以備游幸宴設。下卸司,掌受納綱運。都麴院,掌造麴,以供內酒庫酒醴之用,及出鬻以收其直。水磨務,掌水磑磨麥,以供尚食及內外之用。內柴炭庫,掌諸薪炭,以給宮城及宿衛班直軍士薪炭席薦之物。炭場,掌儲炭以供百司之用。
jiàn yán sān nián, bà sī nóng sì, yǐ shì wù bìng lì cāng bù. shào xìng sān nián, fù zhì chéng èr yuán. fán yǒu hé xíng shì wù, shēn hù bù shī xíng. sì nián, fù zhì sì, réng zhì qīng shǎo. shí nián, fù zhì bù. lóng xìng yuán nián, bìng shěng zhǔ bù yī yuán. míng nián, zhào rú jiù zhì. qián dào sān nián, zhào liáng gāng yǒu qiàn, cóng běn sì duàn qiǎn jiān nà, qíng lǐ zhòng zhě, dà lǐ sì tuī kān. fēn àn wǔ, nán běi shěng cāng cǎo liào chǎng hé dí chǎng lì yān. jiān cāng guān fēn shàng zhōng xià jiè, sī qí chū nà. zhū chǎng jiē zhì jiān guān. wài yǒu jiān mén guān, jiāo liàng zé yǒu jiǎn chá hú miàn guān, gāng yùn xià xiè yǒu pái àn sī guān, gè fēn qí shì yǐ zuǒ běn sì. fēng chǔ cāng suǒ, zhì jiān guān èr yuán, jiān mén guān yī yuán. chū, shào xìng yǐ shàng gòng mǐ yú shù, zhuāng guǎn bié lǐn, yǐ wèi shuǐ hàn zhī zhù, hòu yòu zēng guǎng shōu dí, chún xī jiān, mìng yòu sī wèi zhī tí lǐng, hòu yǐ shǔ jiǎn zhèng, fēi fèng cháo tíng zhǐ huī bù xǔ zhī bō. bié zhì chì lì, tí lǐng guān jié yā, bù xǔ gǔn tóng sī nóng sì shōu zhī jīng cháng mǐ shù. fán wài zhōu jūn qǐ dào zhuāng guǎn mǐ, cóng sī nóng sì chà guān pán liàng, jù nà dào shù bào běn suǒ zhuāng guǎn. jiān guān jiān mén guān yù kǎo rèn mǎn, suǒ shǔ pī shū wài, réng yú běn suǒ pī shū, shì qí yǒu wú qiàn zhé, yǐ dìng qí gōng guò. zài wài, zé zhèn jiāng jiàn kāng zhì cāng yān.
建炎三年,罷司農寺,以事務並隸倉部。紹興三年,復置丞二員。凡有合行事務,申戶部施行。四年,復置寺,仍置卿、少。十年,復置簿。隆興元年,並省主簿一員。明年,詔如舊制。乾道三年,詔糧綱有欠,從本寺斷遣監納,情理重者,大理寺推勘。分案五,南北省倉、草料場、和糴場隸焉。監倉官分上、中、下界,司其出納。諸場皆置監官。外有監門官,交量則有檢察斛面官,綱運下卸有排岸司官,各分其事以佐本寺。豐儲倉所,置監官二員,監門官一員。初,紹興以上供米餘數,樁管別廩,以為水旱之助,後又增廣收糴,淳熙間,命右司為之提領,後以屬檢正,非奉朝廷指揮不許支撥。別置赤歷,提領官結押,不許袞同司農寺收支經常米數。凡外州軍起到樁管米,從司農寺差官盤量,據納到數報本所樁管。監官、監門官遇考任滿,所屬批書外,仍於本所批書,視其有無欠折,以定其功過。在外,則鎮江、建康置倉焉。
tài fǔ sì jiù zhì pàn sì shì yī rén, yǐ liǎng zhì huò dài zhí cháo guān chōng tóng pàn sì yī rén, yǐ jīng cháo guān chōng. fán lǐn cáng mào yì sì fāng gòng fù bǎi guān fèng gěi, shí jiē lì sān sī, běn sì dàn zhǎng gōng cí jì xiāng bì shuì jīn shén xí, jí xiào zào dòu shēng héng chǐ ér yǐ.
【太府寺】舊置判寺事一人,以兩制或帶職朝官充;同判寺一人,以京朝官充。凡廩藏貿易、四方貢賦、百官奉給,時皆隸三司,本寺但掌供祠祭香幣、帨巾、神席,及校造斗升衡尺而已。
yuán fēng guān zhì xíng, shǐ zhèng zhí zhǎng, zhì qīng shǎo qīng gè yī rén, chéng zhǔ bù gè èr rén. qīng zhǎng bāng guó cái huò zhī zhèng lìng, jí kù cáng chū nà shāng shuì píng huái mào yì zhī shì, shǎo qīng wèi zhī èr, chéng cān lǐng zhī. fán sì fāng gòng fù zhī shū yú jīng shī zhě, biàn qí míng wù, shì qí duō guǎ, bié ér shòu zhī. chǔ yú nèi cáng zhě, yǐ dài fēi cháng zhī yòng bān yú zuǒ cáng zhě, yǐ gōng jīng cháng zhī fèi. fán guān lì jūn bīng fèng lù cì yǔ, yǐ fǎ shì bān zhī, xiān gěi lì, cóng yǒu sī jiǎn chá, shū qí míng shù, gōu fù ér hòu gěi yān. gòng fèng zhī wù, zé chéng zhǐ yǐ jìn, shěn zòu dé zhòu, nǎi tīng chú zhī. ruò chūn qiū shòu jūn yī, zé qián qī jìn yàng, dìng qí bān rì, jī nèi jiāng xiào yíng bīng zhī qǐng, yuè jù qí shù yǐ wén. fán shāng jiǎ zhī fù, xiǎo jiǎ jí mén zhēng zhī, dà jiǎ zé shū yú wù. huò zhī bù shòu zhě, píng qí jià yù yú píng huái, chéng shí shē dài, yǐ jì mín yòng ruò zhì qǔ yú guān, zé gěi yòng duō guǎ, gè cóng qí dǐ. suì yǐ xiāng chá yán chāo mù rén rù dòu gǔ shí biān. jí jīng dū què yòng wù, yù bào dù zhī. fán kè rù, yǐ yíng kuī dìng kè zuì xíng shǎng fá. dà sì, chén luǒ zé qīng zhì bì, diàn yù zé rù chén yù bó, yú sì gōng qí shuì jīn. fēn àn jiǔ, zhì lì liù shí yǒu wǔ.
元豐官制行,始正職掌,置卿、少卿各一人,丞、主簿各二人。卿掌邦國財貨之政令,及庫藏、出納、商稅、平淮、貿易之事,少卿為之貳,丞參領之。凡四方貢賦之輸於京師者,辨其名物,視其多寡,別而受之。儲於內藏者,以待非常之用;頒於左藏者,以供經常之費。凡官吏、軍兵奉祿賜予,以法式頒之,先給歷,從有司檢察,書其名數,鈎覆而後給焉。供奉之物,則承旨以進,審奏得晝,乃聽除之。若春秋授軍衣,則前期進樣,定其頒日,畿內將校營兵支請,月具其數以聞。凡商賈之賦,小賈即門征之,大賈則輸於務。貨之不售者,平其價鬻於平淮,乘時賒貸,以濟民用;若質取於官,則給用多寡,各從其抵。歲以香、茶、鹽鈔募人入豆谷實邊。即京都闕用物,預報度支。凡課入,以盈虧定課最、行賞罰。大祀,晨裸則卿置幣,奠玉則入陳玉帛,餘祀供其帨巾。分案九,置吏六十有五。
yuán yòu chū, yǐ cāng bù láng guān yìn fā wén chāo, sān nián, fù guī běn sì. yòu zhào tài fǔ zhì zhǎng èr. wǔ nián, lìng zhǎng èr měi yuè fèn xún suǒ xiá kù wù. yuán fú yuán nián, zēng zhì chéng yī yuán. sān nián, gǎi shì yì àn wèi píng huái, qí shì yì wù yì rú zhī. chóng níng zhōng, zhì yào jú qī suǒ, tiān chéng yī yuán diǎn jiǎn. xuān hé sān nián jiǎn bà. jìng kāng yuán nián, zhào nèi wài guān sī jú suǒ yī xī níng fǎ, qián wù bìng nà zuǒ cáng kù, fán shěng yī bǎi wǔ suǒ. yòu zhào hù bù tài fǔ sì zhǎng èr dāng zhí guān jí běn kù guān lì fèng qián, hòu zài jīng guān lì zhī sàn bìng zú, fāng xǔ zhī gěi, cóng hù bù shàng shū méi zhí lǐ zhī qǐng yě.
元祐初,以倉部郎官印發文鈔,三年,復歸本寺。又詔太府置長、貳。五年,令長貳每月分巡所轄庫務。元符元年,增置丞一員。三年,改市易案為平淮,其市易務亦如之。崇寧中,置藥局七所,添丞一員點檢。宣和三年減罷。靖康元年,詔內外官司局所依熙寧法,錢物並納左藏庫,凡省一百五所。又詔戶部、太府寺長貳當職官及本庫官吏俸錢,候在京官吏支散並足,方許支給,從戶部尚書梅執禮之請也。
suǒ lì guān sī èr shí yǒu wǔ: zuǒ cáng dōng xī kù, zhǎng shòu sì fāng cái fù zhī rù, yǐ dài bāng guó zhī jīng fèi, gěi guān lì jūn bīng fèng lù cì yǔ. jiù fēn nán běi liǎng kù, zhèng hé liù nián xiū jiàn xīn kù, yǐ dōng xī kù wèi míng. xī jīng nán jīng běi jīng gè zhì zuǒ cáng kù nèi cáng kù, zhǎng shòu suì jì zhī yú jī, yǐ dài bāng guó fēi cháng zhī yòng. fèng chén kù, zhǎng gōng nèi tíng, fán jīn yù zhū bǎo liáng huà huì cáng yān. zhī hòu kù, zhǎng shòu qián bó qì mǐn yī fú, yǐ bèi chuán zhào bān gěi jí diàn tíng cì yǔ. yuán fēng kù, zhǎng shòu zhū lù jī shèng jí cháng píng qián wù, fán fēng zhuāng zhě jiē rù yān. shén zōng cháng fèn qì dān jué qiáng, kǎi rán yǒu huī fù yōu yàn zhī zhì, jù jīn bó nèi tǎng, zì zhì sì yán shī yī zhāng, yuē:" wǔ jì shī guó, xiǎn yǔn kǒng chì. yì zǔ zào bāng, sī yǒu chéng ài. yuán shè nèi fǔ, jī yǐ mù shì, céng sūn bǎo zhī, gǎn wàng què zhì." měi kù yǐ shī yī zì mù zhī, chǔ jī jiē mǎn. yòu bié zhì kù, fù shī èr shí zì, fēn jiē yú kù, yuē:" měi qián xī tì xīn, wàng yì zūn yí yè, gù yǔ bù wǔ zī, hé rì chéng róng jié." wēi zōng cháo, yòu yǒu chóng níng kù dà guān kù. bù kù, zhǎng shòu zhū dào shū nà zhī bù, biàn qí míng wù, yǐ dài gěi yòng. chá kù, zhǎng shòu jiāng zhè jīng hú jiàn jiàn chá míng, yǐ gěi hàn lín zhū sī jí shǎng lài chū yù. zá wù kù, zhǎng shòu nèi wài zá shū zhī wù, yǐ bèi zhī yòng. liáng liào yuàn, zhǎng yǐ fǎ shì bān lǐn lù, fán wén wǔ bǎi guān zhū sī zhū jūn fèng liào, yǐ juǎn huái gěi. shěn jì sī, zhǎng shěn qí gěi shòu zhī shù, yǐ fǎ shì qū mó. dōu shāng shuì wù, zhǎng shōu jīng chéng shāng lǚ zhī suàn, yǐ shū yú zuǒ cáng. biàn hé shàng xià suǒ cài hé shàng xià suǒ, zhǎng zhōu chuán mù fá zhī zhēng. dōu tí jǔ shì yì sī, zhǎng tí diǎn mào yì huò wù, qí shàng xià jiè jí zhū zhōu shì yì wù zá mǎi wù zá mài chǎng jiē lì yān. shì yì shàng jiè, zhǎng liǎn shì zhī bù shòu huò zhī zhì yú mín yòng zhě, chéng shí mào yì, yǐ píng bǎi wù zhī zhí. shì yì xià jiè, zhǎng fēi qián gěi quàn, yǐ tōng biān dí. zá mǎi wù, zhǎng hé shì bǎi wù, fán gōng jìn guān fǔ suǒ xū, yǐ shí gōng nà. zá mài chǎng, zhǎng shòu nèi wài bì yú zhī wù, jì zhí yǐ dài chū huò, huò huái zhé zhī yòng. què huò wù, zhǎng zhé bó hú dòu jīn bó zhī shǔ. jiāo yǐn kù, zhǎng gěi yìn chū nà jiāo yǐn qián chāo zhī shì. dǐ dāng suǒ, zhǎng yǐ guān qián tīng mín zhì qǔ ér jì qí huǎn jí. hé jì jú huì mín jú, zhǎng xiū hé liáng yào, chū mài yǐ jì mín jí. diàn zhái wù, zhǎng guǎn guān wū jí dǐ diàn, jì zhì chū jiù jí xiū zào zhī shì. shí tàn chǎng, zhǎng shòu nà chū mài shí tàn. xiāng yào kù, zhǎng chū nà wài guó gòng xiàn jí shì bó xiāng yào bǎo shí zhī shì.
所隸官司二十有五:左藏東西庫,掌受四方財賦之入,以待邦國之經費,給官吏、軍兵奉祿賜予。舊分南北兩庫,政和六年修建新庫,以東西庫為名。西京、南京、北京各置左藏庫、內藏庫,掌受歲計之餘積,以待邦國非常之用。奉宸庫,掌供內庭,凡金玉、珠寶、良化賄藏焉。祗候庫,掌受錢帛、器皿、衣服,以備傳詔頒給及殿庭賜予。元豐庫,掌受諸路積剩及常平錢物,凡封樁者皆入焉。(神宗常憤契丹倔強,慨然有恢復幽燕之志,聚金帛內帑,自製四言詩一章,曰:"五季失國,獫狁孔熾。藝祖造邦,思有懲艾。爰設內府,基以募士,曾孫保之,敢忘闕志。"每庫以詩一字目之,儲積皆滿。又別置庫,賦詩二十字,分揭於庫,曰:"每虔夕惕心,妄意遵遺業,顧予不武姿,何日成戎捷。"微宗朝,又有崇寧庫、大觀庫。)布庫,掌受諸道輸納之布,辨其名物,以待給用。茶庫,掌受江、浙、荊湖、建、劍茶茗,以給翰林諸司及賞賚、出鬻。雜物庫,掌受內外雜輸之物,以備支用。糧料院,掌以法式頒廩祿,凡文武百官、諸司、諸軍奉料,以卷淮給。審計司,掌審其給受之數,以法式驅磨。都商稅務,掌收京城商旅之算,以輸於左藏。汴河上下鎖、蔡河上下鎖,掌舟船木筏之徵。都提舉市易司,掌提點貿易貨物,其上下界及諸州市易務、雜買務、雜賣場皆隸焉。市易上界,掌斂市之不售、貨之滯於民用者,乘時貿易,以平百物之直。市易下界,掌飛錢給券,以通邊糴。雜買務,掌和市百物,凡宮禁、官府所需,以時供納。雜賣場,掌受內外幣餘之物,計直以待出貨,或淮折支用。榷貨務,掌折博斛斗、金帛之屬。交引庫,掌給印出納交引錢鈔之事。抵當所,掌以官錢聽民質取而濟其緩急。和劑局、惠民局,掌修合良藥,出賣以濟民疾。店宅務,掌管官屋及邸店,計置出僦及修造之事。石炭場,掌受納出賣石炭。香藥庫,掌出納外國貢獻及市舶香藥、寶石之事。
jiàn yán zhào bà tài fǔ sì, yǐ qí suǒ zhǎng zhí wù bō lì jīn bù. shào xìng yuán nián, fù yǐ zhāng yì shǒu tài fǔ sì chéng, cuò zhì yìn gěi chá yán chāo yǐn, xù tiān zhì chéng èr yuán. sì nián, fù zhì qīng shǎo gè yī yuán. shí nián, fù zhì zhǔ bù. shí yī nián, zhào jiāo yǐn kù shū yā chāo yǐn sì chéng liǎng yuán. yù hé tuī shǎng. gè yǔ jiǎn mó kān èr nián. xún zhào sān chéng yī tǐ xíng zhī. lóng xìng yuán nián, bìng shěng zhǔ bù yī yuán, míng nián rú jiù zhì, shè àn qī, yǐ xù cì fēn guǎn. jiān jiāo àn, suí zhú chéng bù fù zuǒ cáng kù jiān jiāo kàn yàn gāng yùn qián wù. zhōng xìng hòu, suǒ lì wéi yǒu liáng liào yuàn shěn jì sī zuǒ cáng dōng xī kù jiāo yǐn kù zhī hòu kù hé jì jú huì mín jú rú qián zhì suǒ zhì. zuǒ cáng nán kù, xì zhuāng guǎn yù qián jī shǎng kù gǎi. yǐ shì cóng guān tí lǐng, yòu zhì tí xiá jiǎn chá guān yī yuán, biān gū jú dǎ tào jú, èr jú xì jiǎn xuǎn shì bó xiāng yào zá wù děng dì, huì qí zhí yǐ dài mào yì. jì zhuāng kù, zhǎng fā mài xiāng yào pǐ bó, jū qí zhí guī yú zuǒ cáng nán kù. zhì jiān guān tí lǐng èr rén.
建炎詔罷太府寺,以其所掌職務撥隸金部。紹興元年,復以章億守太府寺丞,措置印給茶鹽鈔引,續添置丞二員。四年,復置卿、少各一員。十年,復置主簿。十一年,詔交引庫書押鈔引寺丞兩員。遇合推賞。各與減磨勘二年。尋詔三丞一體行之。隆興元年,並省主簿一員,明年如舊制,設案七,以序次分管。監交案,隨逐丞簿赴左藏庫監交看驗綱運錢物。中興後,所隸惟有糧料院、審計司、左藏東西庫、交引庫、祗候庫、和劑局、惠民局如前制所置。左藏南庫,(系樁)管御前激賞庫改。以侍從官提領,又置提轄檢察官一員,編估局、打套局,(二局系揀選市舶香藥雜物等第,會其直以待貿易。)寄樁庫,掌發賣香藥、匹帛,拘其直歸於左藏南庫。置監官提領二人。
guó zi jiān jiù zhì pàn jiān shì èr rén, yǐ liǎng zhì huò dài zhí cháo guān chōng, fán jiān shì jiē zǒng zhī. zhí jiǎng bā rén, yǐ jīng guān xuǎn rén chōng, zhǎng yǐ jīng shù jiào shòu zhū shēng, jiù yǐ jiǎng shū wèi míng, wú dìng yuán. chún huà wǔ nián, pàn jiān lǐ zhì zòu wèi zhí jiǎng, yǐ jīng cháo guān chōng. qí hòu, yòu yǒu jiǎng shū shuō shū zhī míng, bìng yǐ mù zhí zhōu xiàn guān chōng. qí shú yú jiǎng shuō ér zhì mǎn zhě, shāo qiān jīng guān. huáng yòu zhōng, shǐ yǐ bā rén wèi é, měi yuán gè zhuān yī jīng, bìng xuǎn zé jìn shì bìng jiǔ jīng jí dì zhī rén, xiāng cān jiàn jǔ. chéng yī rén, yǐ jīng cháo guān huò xuǎn rén chōng, zhǎng qián gǔ chū nà zhī shì. zhǔ bù yī rén, yǐ jīng guān huò xuǎn rén chōng, zhǎng wén bù yǐ gōu kǎo qí chū nà. jiù zhì, jì jiǔ què, shǐ zhì pàn jiān shì. jiān shēng wú dìng yuán. bìng yǒu yīn jí jīng jī rén, chū lì jiān shòu yè, hòu bǔ jiān shēng huò suí shǔ yóu guān, yǐ jiǔ lí běn guàn, bù kè fù xiāng jiàn, ér wén yì kě chēng, yì xǔ lì bǔ shì. guǎng wén jiào jìn shì, tài xué jiào jiǔ jīng wǔ jīng sān lǐ sān chuán xué jiū, lǜ xué guǎn jiào míng lǜ, yú bù cháng zhì.
【國子監】舊置判監事二人,以兩制或帶職朝官充,凡監事皆總之。直講八人,以京官、選人充,掌以經術教授諸生,(舊以講書為名,無定員。淳化五年,判監李至奏為直講,以京朝官充。其後,又有講書、說書之名,並以幕職、州縣官充。其熟於講說而秩滿者,稍遷京官。皇祐中,始以八人為額,每員各專一經,並選擇進士並《九經》及第之人,相參薦舉。)丞一人,以京朝官或選人充,掌錢穀出納之事。主簿一人,以京官或選人充,掌文簿以勾考其出納。(舊制,祭酒闕,始置判監事。)監生無定員。(並有蔭及京畿人,初隸監授業,後補監生;或隨屬游官,以久離本貫,不克赴鄉薦,而文藝可稱,亦許隸補試。廣文教進士,太學教《九經》、《五經、》《三禮》、《三傳》學究,律學館教明律,餘不常置。)
yuán fēng guān zhì xíng, shǐ zhì chá jiǔ sī yè chéng zhǔ bù gè yī rén, tài xué bó shì shí rén, jiù xì guó zi jiān zhí jiǎng, yuán fēng sān nián, zhào gǎi wèi tài xué bó shì, měi jīng èr rén. zhèng lù gè wǔ rén, wǔ xué bó shì èr rén, lǜ xué bó shì zhèng gè yī rén.
元豐官制行,始置察酒、司業、丞、主簿各一人,太學博士十人,(舊系國子監直講,元豐三年,詔改為太學博士,每經二人。)正、錄各五人,武學博士二人,律學博士、正各一人。
jì jiǔ zhǎng guó zi tài xué wǔ xué lǜ xué xiǎo xué zhī zhèng lìng, sī yè wèi zhī èr, chéng cān lǐng jiān shì. fán zhū shēng zhī lì yú tài xué zhě, fēn sān shè. shǐ rù xué, yàn suǒ lì zhōu gōng jù, yǐ shì bǔ zhōng zhě chōng wài shě. qí zhǎng yù yuè shū qí xíng yì yú jí. xíng wèi lǜ jiào bù lì guī jǔ, yì wèi zhì jīng chéng wén, jì zhōng kǎo yú xué yù, cì xué lù, cì xué zhèng, cì bó shì, rán hòu kǎo yú zhǎng èr. suì zhōng xiào dìng, jù zhù yú jí yǐ qí fù shì, shì qí xiào dìng zhī shù, cān yàn ér xù jìn zhī. fán sī shì, mèng yuè jīng yì, zhòng yuè lùn, jì yuè cè. gōng shì, chū chǎng yǐ jīng yì, cì chǎng yǐ lùn cè. shì shàng shě rú shěng shì fǎ. fán nèi shě xíng yì yǔ suǒ shì zhī děng jù yōu zhě, wèi shàng shě shàng děng, qǔ zhǐ mìng guān yī yōu yī píng wèi zhōng, yǐ qí diàn shì yī yōu yī fǒu huò jù píng wèi xià, yǐ qí shěng shì. wéi guó zi shēng bù yù kǎo xuǎn. fán kè shì shēng chù jiào dǎo zhī shì, zhǎng èr jiē zǒng yān. chē jià xìng xué, zé lǜ guān shǔ zhū shēng bān yíng, jí xíng zài jù xué bǎi bù yì rú zhī. fán shì diàn yú xiān shèng xiān shī jí wǔ chéng wáng, zé lǜ guān shǔ zhū shēng gòng jiàn xiàn zhī lǐ. suì jì suǒ lì sān shě shēng shēng jiàng duō guǎ zhī shù, yǐ wèi xué guān zhī diàn zuì shǎng fá.
【祭酒】掌國子、太學、武學、律學、小學之政令,司業為之貳,丞參領監事。凡諸生之隸於太學者,分三舍。始入學,驗所隸州公據,以試補中者充外舍。齊長、諭月書其行藝於籍。行謂率教不戾規矩,藝謂治經程文,季終考於學諭,次學錄,次學正,次博士,然後考於長貳。歲終校定,具注於籍以俟覆試,視其校定之數,參驗而序進之。凡私試,孟月經義,仲月論,季月策。公試,初場以經義,次場以論、策。試上舍如省試法。凡內舍行藝與所試之等俱優者,為上舍上等,取旨命官;一優一平為中,以俟殿試;一優一否或俱平為下,以俟省試。唯國子生不預考選。凡課試、升黜、教導之事,長、貳皆總焉。車駕幸學,則率官屬諸生班迎,即行在距學百步亦如之。凡釋奠於先聖、先師及武成王,則率官屬諸生共薦獻之禮。歲計所隸三捨生升降多寡之數,以為學官之殿最賞罰。
bó shì, zhǎng fēn jīng jiǎng shòu, kǎo xiào chéng wén, yǐ dé háng dào yì xùn dǎo xué zhě. zhèng lù, zhǎng jǔ xíng xué guī, fán zhū shēng zhī lì guī jǔ zhě, dài yǐ wǔ děng zhī fá, kǎo xiào xùn dǎo rú bó shì zhī zhí. zhí shì xué lù wǔ rén, zhǎng yǔ zhèng lù tōng zhǎng xué guī. xué yù èr shí rén, zhǎng yǐ suǒ shòu jīng chuán yù zhū shēng, zhí xué sì rén, zhǎng zhū shēng zhī jí jí jǐ chá chū rù. fán bā shí qí, qí zhì zhǎng yù gè yī rén, zhǎng biǎo shuài zhāi shēng, fán lì guī jǔ zhě, jiū yǐ qí guī wǔ děng zhī fá, réng yuè kǎo zhāi shēng xíng yì, zhe yú jí. wǔ xué bó shì xué yù gè èr rén, zhǎng yǐ bīng shū gōng mǎ wǔ yì xùn yòu xué zhě. lǜ xué bó shì èr rén, zhǎng chuán shòu fǎ lǜ jí xiào shì zhī shì. xiǎo xué, zhì zhí shì jiào yù èr rén, zhǎng xùn dǎo jí kǎo xiào zé fá. xué zhǎng èr rén, zhǎng chōng chǐ wèi jiū bù rú yí zhě. jí zhèng èr rén, zhǎng jí zhū shēng míng shì, jiū chéng kè bù dǎi zhě.
博士,掌分經講授,考校程文,以德行道藝訓導學者。正、錄,掌舉行學規,凡諸生之戾規矩者,待以五等之罰,考校訓導如博士之職。職事學錄五人,掌與正、錄通掌學規。學諭二十人,掌以所授經傳諭諸生,直學四人,掌諸生之籍及幾察出入。凡八十齊,齊置長、諭各一人,掌表率齋生,凡戾規矩者,糾以齊規五等之罰,仍月考齋生行藝,著於籍。武學博士、學諭各二人,掌以兵書、弓馬、武藝訓誘學者。律學博士二人,掌傳授法律及校試之事。小學,置職事教諭二人,掌訓導及考校責罰。學長二人,掌充齒位、糾不如儀者。集正二人,掌籍諸生名氏,糾程課不逮者。
xī níng chū, zhào yòng jīng shù qǔ shì, guǎng kuò hóng shě. fēn wèi sān xué, zēng zhì shēng tú, zǒng èr qiān bā bǎi rén. lì jí yǒu shù, gěi shí yǒu děng, kù shū yǒu guān, zhì jí yǒu yī. fēn àn bā, zhì lì shí. yuán fēng sān nián, zhào zì jīn zòu jǔ tài xué bó shì, xiān yǐ suǒ yè jìn chéng. wǔ nián, zhào guó zi jiān guān chāi chéng wù láng yǐ shàng, què jí chà xuǎn rén chōng zhèng guān, lì xíng shǒu shì qǐng fèng fǎ. bā nián, zhào bà tài xué bǎo rèn tóng zuì fǎ.
熙寧初,詔用經術取士,廣闊黌舍。分為三學,增置生徒,總二千八百人。隸籍有數,給食有等,庫書有官,治疾有醫。分案八,置吏十。元豐三年,詔自今奏舉太學博士,先以所業進呈。五年,詔國子監官差承務郎以上,闕即差選人充正官,立行、守、試請奉法。八年,詔罷太學保任同罪法。
yuán yòu yuán nián, zhào tài xué měi suì gōng shì, yǐ sī yè bó shì zhǔ zhī, rú chūn qiū bǔ shì fǎ. zuǒ sī jiàn wáng yán sǒu yán:" tài xué shēng bǔ zhōng rén, qǐ bìng xǔ yīng jǔ, bà yī nián zhī xiàn." zhào guó zi jiān lì fǎ. yòu zhào gěi shì zhōng sūn jué mì shū shǎo jiān gù lín chóng zhèng diàn shuō shū chéng yí guó zi jiān zhǎng èr kàn xiáng xiū lì guó zi jiān tiáo lì. yòu zhào zhì chūn qiū bó shì yī yuán, èr nián, zēng sī yè yī yuán. yòu zhào nèi wài xué guān xuǎn nián sān shí yǐ shàng lì rèn rén chōng. sān nián, zhào guó zi jiān zhì zhǎng èr. sì nián, zhào tài xué zhèng lù yī xī níng fǎ, xuǎn shàng shě shēng chōng, què zé yǐ nèi shě shēng. wǔ nián, diàn zhōng shì yù shǐ cén xiàng qiú yán:" guó zi jiān wú kòu wèn shī zī zhī yì, xué guān bù yǐ xùn dǎo wèi jǐ rèn, bǔ shì cì chá bù yán, yǒu jiǎ shǒu zhī bì." zhào lǐ bù xiāng dù yǐ wén, běn bù yán:" shēng yuán yù yǒu qǐng yì, xǔ jiàn zhǎng èr. réng zhào shēng yuán yǐ suǒ nà qí kè yú jiǎng táng shàng zhǐ yù, bìng wěi bó shì zhú yuè xún suǒ lì qí, xún kǎo shēng yuán suǒ yè. fán sī shì bù suǒ sù, yù lìng bù bà jiǎng shuō." cóng zhī.
元祐元年,詔太學每歲公試,以司業、博士主之,如春秋補試法。左司諫王嚴叟言:"太學生補中人,乞並許應舉,罷一年之限。"詔國子監立法。又詔給事中孫覺、秘書少監顧臨、崇政殿說書程頤、國子監長貳看詳修立國子監條例。又詔置《春秋》博士一員,二年,增司業一員。又詔內外學官選年三十以上歷任人充。三年,詔國子監置長貳。四年,詔太學正、錄依熙寧法,選上捨生充,闕則以內捨生。五年,殿中侍御史岑象求言:"國子監無叩問師資之益,學官不以訓導為己任,補試伺察不嚴,有假手之弊。"詔禮部相度以聞,本部言:"生員遇有請益,許見長貳。仍詔生員以所納齊課於講堂上指諭,並委博士逐月巡所隸齊,詢考生員所業。凡私試不鎖宿,欲令不罷講說。"從之。
shào shèng yuán nián, jiān chá yù shǐ liú zhěng yán:" tài xué fù xíng yuán fēng zhōng sān shè tuī ēn zhù guān miǎn shěng shì miǎn jiě shì zhī zhì. fū jiù fǎ yù xíng, bì xiān yán kǎo chá. qǐng zì jīn tài xué zhǎng èr bó shì zhèng lù, xuǎn xué xíng chún bèi cóng suǒ tuī fú zhě wèi zhī, yǒu chí màn bù gōng, kǎo chá bù shí, zé zhòng jiā qiǎn zé. chà zhí zhǎng zhǎng yù gǎi zhèng rú yuán fēng jiù zhì." cóng zhī. yòu zhào:" nèi wài xué guān fēi zhì kē jìn shì chū shēn jí shàng shě shēng rù guān zhě, bìng bà." yòu zhào:" tài xué zhèng lù yī yuán fēng jiù zhì, gè zhì wǔ rén." yòu zhào:" tài xué sān shě shēng bìng yī yuán fēng xué zhì, chóng xíng kǎo chá, yī jiù tiáo tuī ēn." zuǒ sī jiàn dí sī yán:" yuán fēng tài xué lìng xùn dí jiū jìn yì jù yǐ, jīn zhuī fù jīng yì qǔ shì, qǐ lìng yǒu sī kàn xiáng, yī jiù bān xíng." zhào sòng guó zi jiān, yòu zhào:" nèi wài xué guān xuǎn jìn shì chū shēn jí jīng míng xíng xiū rén." yòu zhào xué guān bìng zhào shì, guó zi jiān zhǎng èr tái jiàn guān wài jiān sī jiē xǔ jiàn jǔ. sān nián, sī yè gōng yuán yán:" gōng shì yī yuán fēng jiù zhì, yǐ zhǎng èr jiān shì, lún chà bó shì wǔ yuán kǎo shì, qǐ cháo tíng gèng chà guān wǔ yuán cān kǎo." cóng zhī. yuán fú yuán nián, zhào yǒu guān rén xǔ rù tài xué chōng jiān shēng, wú guò sì shí rén. sān nián, fù zhì chūn qiū bó shì. chóng níng yuán nián shěng bà.
紹聖元年,監察御史劉拯言:"太學復行元豐中三舍推恩注官、免省試、免解試之制。夫舊法欲行,必先嚴考察。請自今太學長貳、博士、正錄,選學行純備、從所推服者為之,有弛慢不公,考察不實,則重加譴責。差職掌長諭改正如元豐舊制。"從之。又詔:"內外學官非制科、進士出身及上捨生入官者,並罷。"又詔:"太學正、錄依元豐舊制,各置五人。"又詔:"太學三捨生並依元豐學制,重行考察,依舊條推恩。"左司諫翟思言:"元豐《太學令》訓迪糾禁亦具矣,今追復經義取士,乞令有司看詳,依舊頒行。"詔送國子監,又詔:"內外學官選進士出身及經明行修人。"又詔學官並召試,國子監長貳、台諫官、外監司皆許薦舉。三年,司業龔原言:"公試依元豐舊制,以長貳監試,輪差博士五員考試,乞朝廷更差官五員參考。"從之。元符元年,詔有官人許入太學充監生,毋過四十人。三年,復置《春秋》博士。(崇寧元年省罷。)
chóng níng yuán nián, zǎi chén cài jīng yán:" yǒu zhào tiān xià jiē xìng xué gòng shì, yǐ sān shè kǎo xuǎn fǎ biàn xíng tiān xià, tīng měi sān nián gòng rù tài xué. shàng hé shì réng bié wèi kǎo, fēn wèi sān děng, ruò shì zhōng shàng děng, bǔ chōng tài xué shàng shě, shì zhōng zhōng děng xià děng zhě, bǔ chōng nèi shě, yú wèi wài shě shēng, réng jiàn wài xué yú guó zhī nán, dài qí suì kǎo xíng yì, shēng zhī tài xué. qí wài xué guān shǔ: sī yè yī rén, chéng yī rén, bó shì shí rén, xué zhèng wǔ rén, xué lù wǔ rén zhí shì rén xì xué shēng chōng xué lù wǔ rén, xué yù shí rén, zhí xué èr rén, qí zhǎng qí yù gè yī rén. wài shě shēng sān qiān rén, tài xué shàng shě yī bǎi rén, nèi shě sān bǎi rén, hòu jiāng lái gòng shì dào hé gé zhě, jí shàng hé yǐ èr bǎi rén nèi shě yǐ liù bǎi rén wèi é. chù shàng shě nèi shě yú tài xué, chù wài shě yú wài xué. wài xué zhì qí yī bǎi, jiǎng táng sì, měi qí sān shí rén. tài xué zì sòng qí yí yú wài xué. zhū lù gòng shì bìng rù wài xué, hòu yī fǎ kǎo xuǎn xiào shì hé gé, shēng zhī tài xué wèi shàng shě nèi shě shēng. jiàn wèi tài xué wài shě shēng, yī jiù zài tài xué, hòu wài xué chéng rì qǔ zhǐ. wài xué bìng yī tài xué chì lìng gé shì." cóng zhī. èr nián, bà chūn qiū bó shì. sān nián, zhào bì yōng zhì sī chéng sī yè gè yī yuán. sì nián, zhào:" bì yōng dài sì fāng gòng shì, zài guó zhī jiāo, tài xué jiào yǎng shàng shě shēng, zài wáng chéng zhī nèi, nèi shàng jì shū, gāo xià wèi lún bì yōng yǒu sī chéng zài shì láng zhī cì, guó zi yǒu jì jiǔ sī yè liè yú qīng shǎo, shì tǐ bù shùn, hé xíng lí zhèng." gǎi bì yōng sī chéng wèi tài xué sī chéng, zǒng guó zi jiān jí nèi wài xué shì, fán xué zhī shì, jiē xǔ zhuān dá. réng lì xué guān yè jìn.
崇寧元年,宰臣蔡京言:"有詔天下皆興學貢士,以三舍考選法遍行天下,聽每三年貢入太學。上合試仍別為考,分為三等,若試中上等,補充太學上舍,試中中等、下等者,補充內舍,余為外捨生,仍建外學於國之南,待其歲考行藝,升之太學。其外學官屬:司業一人,丞一人,博士十人,學正五人,學錄五人;職事人系學生充;學錄五人,學諭十人,直學二人,齊長、齊諭各一人。外捨生三千人,太學上舍一百人,內舍三百人,候將來貢試到合格者,即上合以二百人、內舍以六百人為額。處上舍、內舍於太學,處外舍於外學。外學置齊一百,講堂四,每齊三十人。太學自訟齊移於外學。諸路貢士併入外學,候依法考選校試合格,升之太學為上舍、內捨生。見為太學外捨生,依舊在太學,候外學成日取旨。外學並依太學敕、令、格、式。"從之。二年,罷《春秋》博士。三年,詔辟雍置司成、司業各一員。四年,詔:"辟雍待四方貢士,在國之郊,太學教養上捨生,在王城之內,內上既殊,高下未倫;辟雍有司成在侍郎之次,國子有祭酒、司業列於卿、少,事體不順,合行釐正。"改辟雍司成為太學司成,總國子監及內外學事,凡學之事,皆許專達。仍立學官謁禁。
dà guān yuán nián, zhì guó zi bó shì sì yuán, guó zi zhèng lù gè èr yuán. tài xué bì yōng bó shì gòng zhì èr shí yuán, guó zi tài xué měi jīng yī yuán, bì yōng èr yuán. cóng xuē áng zhī qǐng yě. sān nián, zhào zhū lù shàn xué yú qián bìng qǐ fā chōng zài jīng xué shì zhī yòng. sì nián, zhào shěng guó zi bì yōng bó shì wǔ yuán, tài xué mìng guān xué lù yī yuán, bì yōng èr yuán, guó zi mìng guān zhèng lù jí mìng guān zhí xué guó zi jiān shū kù guān děng guān, bìng shěng bà, yī shào shèng gé, wú yòng téng lù. zhèng hé yuán nián, zhào liǎng xué bó shì zhèng lù yī jiù zhì xuǎn shì, cháo tíng chú shòu. qī nián, xīn tí jǔ hé dōng lù xué shì wáng gé yán:" chóng níng chū, jiàn bì yōng yú jiāo, yǐ chù gòng shì jí wài shě shēng, lì tài xué yú guó, yǐ chù shàng shě nèi shě. yóu zhōu jùn ér gòng zhī bì yōng, yóu bì yōng ér shēng zhī tài xué. fǎ xíng zhī chū, shàng nèi shě zhī xuǎn wèi zhòng, gù wài shě yǒu xiào dìng zhě liú tài xué, wú xiào dìng zhě chū bì yōng. bǐ nián shàng nèi shè rén rì zēng, ér tài xué yòu yǒu guó zi suí xíng qīn jí xiǎo xué shēng, rén shù yǐ wǒ, jū chù pò ài, qǐ yǐ wài shě shēng yǒu wú xiào dìng, bìng jū bì yōng, shēng bǔ shàng nèi shě nǎi rù tài xué." cóng zhī. bā nián, zhào liǎng bó shì zhèng lù bìng zhū zhōu jiào shòu jiān yòng yuán fēng shì fǎ, réng zhǐ shì yī jīng. lì bù jù dào yuán fēng fǎ: jìn shì dì yī jiǎ, huò shěng shì shí míng nèi, huò fǔ jiān fā jiě wǔ míng nèi, huò tài xué gōng sī shì sān míng nèi, huò jì shì liǎng cì wèi dì yī rén, huò shàng shě nèi shě shēng, huò céng chōng jīng lùn yǐ shàng zhí zhǎng, huò tóu suǒ yè qǐ shì, bìng tīng shì, rù shàng děng zhù bó shì, zhōng xià děng zhù zhèng lù, jí rén duō què shǎo, yuán zhù zhū zhōu jiào shòu zhě tīng.
大觀元年,置國子博士四員,國子正、錄各二員。太學、辟雍博士共置二十員,國子、太學每經一員,辟雍二員。從薛昂之請也。三年,詔諸路贍學餘錢並起發充在京學事支用。四年,詔省國子、辟雍博士五員,太學命官學錄一員,辟雍二員,國子命官正、錄及命官直學、國子監書庫官等官,並省罷,依紹聖格,毋用謄錄。政和元年,詔兩學博士、正、錄依舊制選試,朝廷除授。七年,新提舉河東路學事王格言:"崇寧初,建辟雍於郊,以處貢士及外捨生,立太學於國,以處上舍、內舍。由州、郡而貢之辟雍,由辟雍而升之太學。法行之初,上、內舍之選未眾,故外舍有校定者留太學,無校定者出辟雍。比年上、內舍人日增,而太學又有國子隨行親及小學生,人數已我,居處迫隘,乞以外捨生有無校定,並居辟雍,升補上、內舍乃入太學。"從之。八年,詔兩博士、正、錄並諸州教授兼用元豐試法,仍止試一經。吏部具到元豐法:進士第一甲,或省試十名內,或府、監發解五名內,或太學公、私試三名內,或季試兩次為第一人,或上舍、內捨生,或曾充經論以上職掌,或投所業乞試,並聽試,入上等注博士,中下等注正、錄,即人多闕少,原注諸州教授者聽。
xuān hé sān nián, zhào bà tiān xià sān shè, tài xué yǐ sān shè kǎo xuǎn, kāi fēng fǔ jí zhū lù yǐ kē jǔ qǔ shì. zhōu xué wèi xíng sān shè yǐ qián, yīng zhì gōng jí yǎng shì qù chù, yī yuán fēng jiù zhì. tài xué shēng bìng bō tián jiù é, bì yōng zhèng é rù tài xué zhě, bō rù é wài, yī jiù zhì yù tián què. zhū nèi shě shàng děng xiào dìng rén yuàn rù tài xué zhě, yǔ miǎn bǔ shì. bì yōng guān shǔ bìng bà. yòu zhào guó zi bó shì zhèng lù gǎi chōng tài xué zhèng lù. qī nián, chén liáo yán:" xī fēng jiān, bó shì wèi cháng chú dài, jìn nián yǐ lái, xí wèi nuǎn ér dài zhě yǐ zhì dāng cóng zhèng lù dì jìn. xīn chú tài xué bó shì hú shì jiāng zhōu lì jiàn qǐ gǎi chú zhèng lù, hòu jiāng lái shēng wèi bó shì." cóng zhī.
宣和三年,詔罷天下三舍,太學以三舍考選,開封府及諸路以科舉取士。州學未行三舍以前,應置宮及養士去處,依元豐舊制。太學生並撥填舊額,辟雍正額入太學者,撥入額外,依舊制遇填闕。諸內舍上等校定人願入太學者,與免補試。辟雍官屬並罷。又詔國子博士、正、錄改充太學正、錄。七年,臣僚言:"熙、豐間,博士未嘗除代,近年以來,席未暖而代者已至當從正、錄第進。新除太學博士胡世將、周利建乞改除正、錄,候將來升為博士。"從之。
jìng kāng yuán nián, jiàn yì dài fū féng xiè yán:" cháo tíng bà yuán yòu xué shù zhī jìn, bù zhuān wáng shì zhī xué, liù jīng zhī zhǐ, qí shuō shì zhě qǔ zhī, jīn xué xiào huò zhǔ yī piān zhī shuō, zhí yī piān zhī jiàn, yuàn zhào yǒu sī kǎo xiào, gǎn sī hǎo è qù qǔ, chóng xíng chù zé." yòu zhào tài xué bó shì tì chéng zī què.
靖康元年,諫議大夫馮澥言:"朝廷罷元祐學術之禁,不專王氏之學,《六經》之旨,其說是者取之,今學校或主一偏之說,執一偏之見,願詔有司考校,敢私好惡去取,重行黜責。"又詔太學博士替成資闕。
jiàn yán sān nián, zhào guó zi jiān bìng guī lǐ bù. wèi jǐ, zhào fù yǎng shēng tú, zhì bó shì. shào xìng shí èr nián, zhì jì jiǔ sī yè gè yī rén. shí sān nián, tài xué chéng, zēng zhì bó shì zhèng lù. cān yòng yuán yòu shào shèng jiān xué fǎ, xiū lì jiān xué xīn fǎ. zhào guó zi bó shì zhèng lù tōng zhì zhū qí. xué guān què, cóng běn jiān xuǎn jǔ. qí hòu, jiān xué bó shì zhèng lù zēng jiǎn bù qí, jiān shè bìng zhì bù yī. zhì lóng xìng yǐ hòu, zhèng lù bù jiān quán, jì jiǔ sī yè bìng zhì, fù shū kù guān yòu dìng guó zi bó shì yī yuán, tài xué bó shì sān yuán, zhèng lù gòng sì yuán, xué guān zhī zhì shǐ dìng. chún xī sì nián, zhì jiān mén guān yī yuán, jiān guǎn shí jīng gé, yǐ bù lí wù shǐ chén chōng, yǐ hòu xiāng chéng bù gǎi.
建炎三年,詔國子監並歸禮部。未幾,詔復養生徒,置博士。紹興十二年,置祭酒、司業各一人。十三年,太學成,增置博士、正、錄。參用元祐、紹聖監學法,修立監學新法。詔國子博士、正、錄通治諸齊。學官闕,從本監選舉。其後,監學博士、正、錄增減不齊,兼攝並置不一。至隆興以後,正、錄不兼權,祭酒、司業並置,復書庫官;又定國子博士一員,太學博士三員,正、錄共四員,學官之制始定。淳熙四年,置監門官一員,兼管石經閣,以不厘務使臣充,以後相承不改。
wǔ xué qìng lì sān nián, zhào zhì wǔ xué yú wǔ chéng wáng miào, yǐ ruǎn yì wèi jiào shòu. bā yuè, bà wǔ xué, yǐ yì zhě yán" gǔ míng jiāng rú zhū gé liàng yáng hù dù yù děng, qǐ zhuān xué xì wú" gù yě. xī níng wǔ nián, shū mì yuàn yán:" gǔ zhě chū shī shòu chéng yú xué, wén wǔ chí zhāng, qí dào yī yě, qǐ fù zhì wǔ xué." zhào yú wǔ chéng wáng miào zhì xué. yuán fēng guān zhì xíng, gǎi jiào shòu wèi bó shì, shào xìng shí liù nián, zhào xiū jiàn wǔ xué, wǔ bó wǔ yù yǐ bīng shū gōng mǎ wǔ yì yòu huì xué zhě. shào xìng èr shí liù nián, zhào wǔ xué bó shì xué yù gè zhì yī yuán, nèi bó shì yú wén chén yǒu chū shēn huò wǔ jǔ chū shēn céng yù gāo xuǎn qì, qí xué yù chà wǔ xué rén, hòu yòu chú wén chén zhī yǒu chū shēn zhě.
【武學】慶曆三年,詔置武學於武成王廟,以阮逸為教授。八月,罷武學,以議者言"古名將如諸葛亮、羊祜、杜預等,豈專學系、吳"故也。熙寧五年,樞密院言:"古者出師受成於學,文武弛張,其道一也,乞復置武學。"詔於武成王廟置學。元豐官制行,改教授為博士,紹興十六年,詔修建武學,武博、武諭以兵書、弓馬、武藝誘誨學者。紹興二十六年,詔武學博士、學諭各置一員,內博士於文臣有出身或武舉出身曾預高選棄,其學諭差武學人,後又除文臣之有出身者。
zōng xué yuán fēng liù nián, zōng shì lìng shuò qǐ jiàn zōng xué, zhào cóng zhī, jì ér zhōng chuò, jiàn zhōng jìng guó yuán nián fù zhì. chóng níng chū, lì yuè shū jì kǎo fǎ. nán dù chū, jiàn xué. jiā dìng gēng xīn zhì sì qí, hòu zài zēng sān qí. zōng xué bó shì, jiù zhū wáng gōng dà xiǎo xué jiào shòu yě. zhì dào yuán nián, tài zōng jiāng wèi huáng zhí děng zhì shī fù, zhí zhèng wèi huán wèi zhī guān fēi xīn wáng bǐ, dāng yǒu jiàng, nǎi yǐ jiào shòu wèi míng. xián píng chū, suì mìng zhū wáng fǔ guān fēn jiān nán běi zhái jiào shòu. nán gōng zhě, tài zǔ tài zōng zhū wáng zhī zǐ sūn chù zhī, suǒ wèi mù qīn zhái yě. chóng níng wǔ nián, yòu gǎi chēng mǒu wáng gōng zōng zi bó shì, wèi guó zi bó shì zhī shàng. jìng kāng zhī luàn, zōng xué suì fèi. shào xìng sì nián, shǐ fù zhì zhū wáng gōng dà xiǎo xué jiào shòu èr yuán, lóng xìng shěng qí yī. xǐ dìng jiǔ nián shí èr yuè, shǐ fù zhì zōng xué, gǎi jiào shòu wèi bó shì, yòu zhì zōng xué yù yī yuán, bìng lì zōng zhèng sì, zài tài cháng bó shì zhī xià, yù zài guó zi zhèng zhī shàng, fèng gěi shǎng diǎn yī guó zi bó shì jí zhèng lì, yú shì zōng shì shū yuǎn zhě jiē dé jiù xué. xuán yǒu zhǐ fù cún zhū wáng gōng dà xiǎo xué shòu yī yuán.
【宗學】元豐六年,宗室令鑠乞建宗學,詔從之,既而中輟,建中靖國元年復置。崇寧初,立月書、季考法。南渡初,建學。嘉定更新置四齊,後再增三齊。宗學博士,舊諸王宮大、小學教授也。至道元年,太宗將為皇侄等置師傅,執政謂環衛之官非新王比,當有降,乃以教授為名。咸平初,遂命諸王府官分兼南、北宅教授。南宮者,太祖、太宗諸王之子孫處之,所謂睦親宅也。崇寧五年,又改稱某王宮宗子博士,位國子博士之上。靖康之亂,宗學遂廢。紹興四年,始復置諸王宮大小學教授二員,隆興省其一。喜定九年十二月,始復置宗學,改教授為博士,又置宗學諭一員,並隸宗正寺,在太常博士之下,諭在國子正之上,奉給、賞典依國子博士及正例,於是宗室疏遠者皆得就學。旋有旨復存諸王宮大小學授一員。
shū kù guān chún huà wǔ nián, pàn guó zi jiān lǐ zhì yán:" guó zi jiān jiù yǒu yìn shū qián wù suǒ, míng wèi jìn sú, qǐ gǎi wèi guó zi jiān shū kù guān." shǐ zhì shū kù jiān guān, yǐ jīng cháo guān chōng. zhǎng yìn jīng shǐ qún shū, yǐ bèi cháo tíng xuān suǒ cì yǔ zhī yòng, jí chū yù ér shōu qí zhí yǐ shàng yú guān. yuán fēng sān nián shěng. zhōng xìng hòu, bìng guó zi jiān rù lǐ bù. shào xìng shí sān nián, fù zhì yī yuán sān shí yī nián, bà. lóng xìng chū, zhào zhǔ bù jiān shū kù. qián dào qī nián, fù zhì yī yuán.
【書庫官】淳化五年,判國子監李志言:"國子監舊有印書錢物所,名為近俗,乞改為國子監書庫官。"始置書庫監官,以京朝官充。掌印經史群書,以備朝廷宣索賜予之用,及出鬻而收其直以上於官。元豐三年省。中興後,並國子監入禮部。紹興十三年,復置一員;三十一年,罷。隆興初,詔主簿兼書庫。乾道七年,復置一員。
shào fǔ jiān jiù zhì, pàn jiān shì yī rén. yǐ cháo guān chōng. fán jìn yù qì wán hòu fēi fú shì diāo wén cuò cǎi gōng qiǎo zhī shì, fēn lì wén sī yuàn hòu yuàn zào zuò suǒ, běn jiān dàn zhǎng zào mén jǐ shén yī jīng jié, jiāo miào zhū tán jì yù fǎ wù, zhù pái yìn zhū jì, bǎi guān bài biǎo àn rù zhī shì. fán jì sì, zé gōng jì qì jué zàn zhào zhú.
【少府監】舊制,判監事一人。以朝官充。凡進御器玩、后妃服飾、雕文錯彩工巧之事,分隸文思院、後苑造作所,本監但掌造門戟、神衣、旌節,郊廟諸壇祭玉、法物,鑄牌印諸記,百官拜表案、褥之事。凡祭祀,則供祭器、爵、瓚、照燭。
yuán fēng guān zhì xíng, shǐ zhì jiān shǎo jiān chéng zhǔ bù gè yī rén. jiān zhǎng bǎi gōng jì qiǎo zhī zhèng lìng, shǎo jiān wèi zhī èr, chéng cān lǐng zhī. fán chéng yú fú yù bǎo cè fú yìn jīng jié dù liàng quán héng zhī zhì, yǔ fū jì sì cháo huì zhǎn cǎi bèi wù, jiē lǜ qí shǔ yǐ gōng yān. pǐ qí gōng tú, chá qí chéng kè zuò zhǐ láo yì jí hán shǔ zǎo wǎn zhī jié, shì jiāng zuò jiàng fǎ, wù lēi gōng míng, yǐ fǎ shì chá qí liáng yǔ. fán jīn yù xī xiàng yǔ máo chǐ gé jiāo qī cái zhú, biàn qí míng wù ér kǎo qí zhì dù, shì dāng sǔn yì, zé shěn qí kě fǒu, yì dìng yǐ wén. shào fǔ suǒ zhǎng, jiù yǒu zhǔ míng, qí gōng zuò zhī shì, zé jiān zì qīn zhī.
元豐官制行,始置監、少監、丞、主簿各一人。監掌百工伎巧之政令,少監為之貳,丞參領之。凡乘輿服御、寶冊、符印、旌節、度量權衡之制,與夫祭祀、朝會展采備物,皆率其屬以供焉。庀其工徒,察其程課、作止勞逸及寒暑早晚之節,視將作匠法,物勒工名,以法式察其良窳。凡金玉、犀象、羽毛、齒革、膠漆、材竹,辨其名物而考其制度,事當損益,則審其可否,議定以聞。少府所掌,舊有主名,其工作之事,則監自親之。
xī níng zhōng, yǐ lí guī yǒu sī, guān zhì xíng, jiē fù jiù. yuán fēng yuán nián, gōng bù yán:" wén sī yuàn shàng xià jiè zhū zuò gōng liào tiáo gé, gāi shuō bù jǐn, gōng xiàn lì gè kuān shèng, qǐ wěi guān jiǎn zhào qián hòu liào lì gōng xiàn, biān wèi dìng shì." cóng zhī. yòu zhào:" wén sī jiān guān chú nèi shì wài, lìng gōng bù shào fǔ jiān tóng yì xuǎn chà." chóng níng sān nián, zhào:" wén sī yuàn liǎng jiè jiān guān, lì dìng wén chén yī yuán wǔ chén èr yuán. bìng cháo tíng xuǎn chà, qí nèi shì gàn dāng guān bìng bà."
熙寧中,已厘歸有司,官制行,皆復舊。元豐元年,工部言:"文思院上下界諸作工料條格,該說不盡,功限例各寬剩,乞委官檢照前後料例功限,編為定式。"從之。又詔:"文思監官除內侍外,令工部、少府監同議選差。"崇寧三年,詔:"文思院兩界監官,立定文臣一員、武臣二員。並朝廷選差,其內侍幹當官並罷。"
fēn àn sì, zhì lì bā. suǒ lì guān shǔ wǔ: wén sī yuàn, zhǎng zào jīn yín xī yù gōng qiǎo zhī wù, jīn cǎi huì sù zhuāng tián zhī shì, yǐ gōng yú niǎn cè bǎo fǎ wù fán qì fú zhī yòng. líng jǐn yuàn, zhǎng zhī rèn jǐn xiù, yǐ gōng chéng yú fán fú shì zhī yòng. rǎn yuàn, zhǎng rǎn sī xǐ bì bó. cái zào yuàn, zhǎng cái zhì fú shì. wén xiù yuàn, zhǎng zuǎn xiù, yǐ gōng chéng yú fú yù jí bīn kè jì sì zhī yòng, chóng níng sān nián zhì, zhāo xiù gōng sān bǎi rén.
分案四,置吏八。所隸官屬五:文思院,掌造金銀、犀玉工巧之物,金采、繪素裝鈿之飾,以供輿輦、冊寶、法物凡器服之用。綾錦院,掌織紝錦繡,以供乘輿凡服飾之用。染院,掌染絲枲幣帛。裁造院,掌裁製服飾。文繡院,掌纂繡,以供乘輿服御及賓客祭祀之用,(崇寧三年置,招繡工三百人。)
jiù zhì nán jiāo jì qì kù jiān guān èr rén, tài miào jì qì fǎ wù kù jiān guān èr rén, zhǎng cí jì qì fú zhī míng wù, gè yǒu zhuān diǎn. jīng jié guān èr rén, zhù yìn zhuàn wén guān èr rén. zhū zhōu zhù qián jiān jiān guān gè yī rén. yǐ shàng bìng shǔ shào fǔ jiān.
舊置南郊祭器庫監官二人,太廟祭器法物庫監官二人,掌祠祭器服之名物,各有專典。旌節官二人,鑄印篆文官二人。諸州鑄錢監監官各一人。以上並屬少府監。
jiāng zuò jiān jiù zhì, pàn jiān shì yī rén, yǐ cháo guān yǐ shàng chōng. fán tǔ mù gōng jiàng zhī zhèng jīng dū shàn xiū lì sān sī xiū zào àn, běn jiān dàn zhǎng cí sì gōng shěng shēng pái zhèn shí zhù xiāng guàn shǒu fén bǎn bì zhī shì.
【將作監】舊制,判監事一人,以朝官以上充。凡土木工匠之政、京都繕修隸三司修造案,本監但掌祠祀供省牲牌、鎮石、炷香、盥手、焚版幣之事。
yuán fēng guān zhì xíng, shǐ zhèng zhí zhǎng. zhì jiān shǎo jiān gè yī rén, chéng zhǔ bù gè èr rén. jiān zhǎng gōng shì chéng guō qiáo liáng zhōu chē yíng shàn zhī shì, shǎo jiān wèi zhī èr, chéng cān lǐng zhī, fán tǔ mù gōng jiàng bǎn zhú zào zuò zhī zhèng lìng zǒng yān. biàn qí cái gàn qì wù zhī suǒ xū, chéng shí chǔ jī yǐ dài gěi yòng, pǐ qí gōng tú ér shòu yǐ fǎ shì hán shǔ zǎo mù, jūn qí láo yì zuò zhǐ zhī jié. fán yíng zào yǒu jì zhàng, zé wěi guān fù shì, dìng qí míng shù, yàn shí yǐ gěi zhī. suì yǐ èr yuè zhì gōu qú, tōng yōng sè. chéng yú xíng xìng, zé yù jiè yǒu sī jié chú, jūn bù huáng dào. fán chū nà jí zhàng, suì shòu ér huì zhī, shàng yú gōng bù. xī níng chū, yǐ jiā qìng yuàn wèi jiān, qí guān shǔ zhí shì, jī yòng jiù diǎn, yǐ ér jǐn zhuī fù zhī. yuán yòu qī nián, zhào bān jiāng zuò jiān xiū chéng yíng zào fǎ shì bā nián, yòu zhào běn jiān yíng zào jiǎn jì bì, zhǎng èr suí shì gěi xiàn, chéng bù fù jiǎn. wú fú yuán nián, sān xǐng yán:" jiāng zuò jiān zhǔ bù èr yuán, qǐ jiāng xiān dào rèn yī yuán gǎi chōng gàn dāng gōng shì. hòu chéng zī tì bà." cóng zhī. chóng níng wǔ nián, zhào jiāng zuò jiān, yīng chéng shòu qián hòu tè zhǐ yīng fù wài, lù bìng fǔ jiān xiū zào chà bō rén gōng wù liào, zūn zhí wú fēng tiáo gé, bù dé yīng fù. xuān hé wǔ nián, zhào bà yíng shàn suǒ guī jiāng jiān.
元豐官制行,始正職掌。置監、少監各一人,丞、主簿各二人。監掌宮室、城郭、橋樑、舟車營繕之事,少監為之貳,丞參領之,凡土木工匠板築造作之政令總焉。辨其才幹器物之所須,乘時儲積以待給用,庀其工徒而授以法式;寒暑蚤暮,均其勞逸作止之節。凡營造有計帳,則委官覆視,定其名數,驗實以給之。歲以二月治溝渠,通壅塞。乘輿行幸,則預戒有司潔除,均布黃道。凡出納籍帳,歲受而會之,上於工部。熙寧初,以嘉慶院為監,其官屬職事,稽用舊典,已而盡追復之。元祐七年,詔頒將作監修成《營造法式》八年,又詔本監營造檢計畢,長貳隨事給限,丞、簿覆檢。無符元年,三省言:"將作監主簿二員,乞將先到任一員改充幹當公事。候成資替罷。"從之。崇寧五年,詔將作監,應承受前後特旨應副外,路並府、監修造差撥人工物料,遵執無豐條格,不得應副。宣和五年,詔罷營繕所歸將監。
fēn àn wǔ, zhì lì èr shí yǒu qī. suǒ lì guān shǔ shí: xiū nèi sī, zhǎng gōng chéng tài miào shàn xiū zhī shì. dōng xī bā zuò sī, zhǎng jīng chéng nèi wài shàn xiū zhī shì. zhú mù wù, zhǎng xiū zhū lù shuǐ yùn cái zhí jí chōu suàn zhū hé shāng fàn zhú mù, yǐ gěi nèi wài yíng zào zhī yòng. shì cái chǎng, zhǎng jì dù cái wù, qián qī pǔ zhuó, yǐ gěi nèi wài yíng zào zhī yòng. mài mài yuàn chǎng, zhǎng shòu jīng jī zhū xiàn xià zū mài yuàn mài gē, yǐ gěi wū màn zhī yòng. yáo wù, zhǎng táo wèi zhuān wǎ, yǐ gěi shàn yíng jí píng fǒu zhī qì. dān fěn suǒ, zhǎng shāo biàn dān fěn, yǐ gōng huì shì. zuō fang wù liào kù dì sān jiè, zhǎng chǔ jī cái wù, yǐ bèi gěi yòng. tuì cái chǎng, zhǎng shòu jīng chéng nèi wài tuì qì cái mù, lūn qí zhǎng duǎn yǒu chà, qí qū zhí zhōng dù zhě yǐ gěi yíng zào, yú bèi xīn cuàn. lián bó chǎng, zhǎng chōu suàn zhú mù pú wěi, yǐ gōng lián bó nèi wài zhī yòng.
分案五,置吏二十有七。所隸官屬十:修內司,掌宮城、太廟繕修之事。東西八作司,掌京城內外繕修之事。竹木務,掌修諸路水運材植及抽算諸河商販竹木,以給內外營造之用。事材場,掌計度材物,前期朴斫,以給內外營造之用。麥〈麥肙〉場,掌受京畿諸縣夏租〈麥肙〉〈麥戈〉,以給圬墁之用。窯務,掌陶為磚瓦,以給繕營及瓶缶之器。丹粉所,掌燒變丹粉,以供繪飾。作坊物料庫第三界,掌儲積材物,以備給用。退材場,掌受京城內外退棄材木,掄其長短有差,其曲直中度者以給營造,餘備薪爨。簾箔場,掌抽算竹木、蒲葦,以供簾箔內外之用。
jiàn yán sān nián, zhào jiāng zuò jiān bìng guī gōng bù. shào xìng sān nián, fù zhì chéng, réng jiān zǒng shào fǔ zhī shì. shí nián, zhì zhǔ bù yī yuán. shí yī nián, zhào yī sī nóng tài fǔ sì, zhì zhǎng èr yī yuán. lóng xìng chū, gōng shì wú suǒ yíng shàn, zhí wù jiǎn shěng, bǎi gōng qì yòng shǔ zhī wén sī yuàn, yǐ lì gōng bù běn jiān wéi zhì chéng yī yuán, yú guān xū ér bù chú. qián dào yǐ hòu, rén cái shén duō, jiān shǎo chéng bù wú què, fán tái shěng zhī jiǔ cì yǔ jùn yì zhī yǒu shēng zhě, xī jì jìng yú cǐ, zì shì hào wèi chǔ cái zhī dì, ér yíng shàn zhī shì, duō bǐ fǔ yǐn jī cáo fēn rèn qí zé yān.
建炎三年,詔將作監並歸工部。紹興三年,復置丞,仍兼總少府之事。十年,置主簿一員。十一年,詔依司農、太府寺,置長、貳一員。隆興初,宮室無所營繕,職務簡省,百工器用屬之文思院,以隸工部;本監惟置丞一員,餘官虛而不除。乾道以後,人材甚多,監、少、丞、簿無闕,凡台省之久次與郡邑之有聲者,悉寄俓於此,自是號為儲才之地,而營繕之事,多俾府尹、畿漕分任其責焉。
jūn qì jiān guó chū, róng qì zhī zhí lǐng yú sān sī wèi àn, guān wú zhuān zhí. xī níng liù nián, fèi wèi àn, nǎi àn táng lìng zhì jiān, yǐ cóng guān zǒng pàn, yuán fēng zhèng míng, shǐ zhì jiān shǎo jiān gè yī rén, chéng èr rén, zhǔ bù yī rén. jiān zhǎng jiān dū shàn zhì bīng qì shí wù, yǐ gěi jūn guó zhī yòng, shǎo jiān wèi zhī èr, chéng cān lǐng zhī. fán lì qì yǐ fǎ shì shòu gōng tú, qí gōng shǐ gān gē jiǎ wèi jiàn jǐ zhàn shǒu zhī jù, yīn qí néng ér fēn rèn zhī, liàng yòng gěi cái, xún huì qí shù yǐ kǎo chéng kè, ér shū yú wǔ kù, wěi qiǎn guān yì suǒ lì jiǎn chá. fán yòng jiāo qī jīn gé cái wù bì yǐ shí, kè bǎi gōng zào zuò, láo yì bì jūn, suì zhōng yuè qí liáng fǒu duō guǎ zhī shù, yǐ zhào shǎng fá. qì chéng zé jìn chéng biàn diàn, qí yuè shì ér bān qí yàng shì yú zhū dào. jí yào huì zhōu jiàn dū zuò yuàn fēn zào qì xiè, cóng běn jiān bǐ jiào ér jìn tuì qí guān lì yān, yuán yòu sān nián, shěng chéng yī yuán, shào shèng zhōng fù zhì. zhèng hé sān nián, yīng yù qián jūn qì jiān suǒ bān jiàng jūn qì yàng zhì, fēi zhǎng èr dāng zhí guān bù dé shěng yuè, jí chuán xiě lòu xiè, lùn yǐ wéi zhì.
【軍器監】國初,戎器之職領於三司胃案,官無專職。熙寧六年,廢胃案,乃按唐令置監,以從官總判,元豐正名,始置監、少監各一人,丞二人,主簿一人。監掌監督繕治兵器什物,以給軍國之用,少監為之貳,丞參領之。凡利器以法式授工徒,其弓矢、干戈、甲胃、劍戟戰守之具,因其能而分任之,量用給材,旬會其數以考程課,而輸於武庫,委遣官詣所隸檢察。凡用膠漆、筋革、材物必以時,課百工造作,勞逸必均,歲終閱其良否多寡之數,以詔賞罰。器成則進呈便殿,俟閱試而頒其樣式於諸道。即要會州建都作院分造器械,從本監比較而進退其官吏焉,元祐三年,省丞一員,紹聖中復置。政和三年,應御前軍器監所頒降軍器樣制,非長、貳當職官不得省閱,及傳寫漏泄,論以違制。
fēn àn wǔ, zhì lì shí yǒu sān, suǒ lì guān shǔ sì: dōng xī zuō fang, zhǎng zào bīng qì qí zhì róng zhàng shí wù, biàn qí míng sè, jǐn qí shàn zuò, yǐ shū yú shòu cáng zhī fǔ, bīng xiào gōng jiàng, qí yì yǒu chéng, shì jīng cū lì dùn yǐ wèi zhī shǎng fá. zuō fang wù liào kù, zhǎng shōu tiě xī yǔ jiàn yóu qī zhī shǔ. pí jiǎo chǎng, zhǎng shōu pí gé jīn jiǎo, yǐ gōng zuō fang zhī yòng. nán dù zhì yù qián jūn qì suǒ, jiàn yán sān nián, zhào jūn qì jiān bìng guī gōng bù, dōng xī zuō fang dōu zuò yuàn bìng rù jūn qì suǒ. shào xìng sān nián, fù zhì chéng yī yuán, lìng gōng bù xiāng dù hé guǎn zhí shì guī zhī. shí yī nián, zhào fù zhì zhǎng èr gè yī yuán. shí sì nián, yǐ cháo fèng dài fū zhào zi hòu shǒu jūn qì jiān, zōng shì wèi sì jiān zhǎng èr zì cǐ shǐ.
分案五,置吏十有三,所隸官屬四:東西作坊,掌造兵器、旗幟、戎帳、什物,辨其名色,謹其繕作,以輸於受藏之府,兵校工匠,其役有程,視精粗利鈍以為之賞罰。作坊物料庫,掌收鐵錫、羽箭、油漆之屬。皮角場,掌收皮革、筋角,以供作坊之用。南渡置御前軍器所,建炎三年,詔軍器監並歸工部,東西作坊、都作院併入軍器所。紹興三年,復置丞一員,令工部相度合管職事歸之。十一年,詔復置長、貳各一員。十四年,以朝奉大夫趙子厚守軍器監,宗室為寺監長、貳自此始。
lóng xìng chū, zhào zhì zào jūn qì, yǐ yǒu jūn qì suǒ lì gōng bù, běn jiān wéi zhì chéng yī yuán. qián dào wǔ nián, fù zhì shǎo jiān jí bù, liù nián, yǐ shǎo jiān hán yù wǎng jiàn kāng diǎn jiǎn wù mǎ, yǐ fèng shǐ jūn qì shǎo jiān wèi míng. shì nián, fù zhì jiān yī yuán. chún xī chū yuán, zhào róng qì fēi jìn rù wú zhé chū suǒ, yóu shì chéng yàn jìn shěng. èr nián, qián liáng chén yǐ shǎo jiān zǒng lǐng huái dōng cái fù bā nián, shěn bō fù yǐ jiān zhǎng zhǎng. zhū jiān zhǎng èr zì shì shǐ xǔ zǒng xiǎng wài dài, rán èr rén shí chū jiān bǎn cáo zhí shì. jiā dìng shí sì nián, yuè kē dú yǐ jūn qì jiān zǒng xiǎng huái dōng. shì hòu, róng suǒ zuō fang yǐ bèi guān yú xià, yòu fǔ qǐ bù bìng tí gāng yú shàng, jiān jū qí jiān, shì wù xī jiǎn, tè wèi chǔ cái zhī suǒ yān.
隆興初,詔置造軍器,已有軍器所隸工部,本監惟置丞一員。乾道五年,復置少監及簿,六年,以少監韓玉往建康點檢物馬,以奉使軍器少監為名。是年,復置監一員。淳熙初元,詔戎器非進入毋輒出所,由是呈驗浸省。二年,錢良臣以少監總領淮東財賦;八年,沈撥復以監長長。諸監長貳自是始許總餉外帶,然二人實初兼版曹職事。嘉定十四年,岳珂獨以軍器監總餉淮東。是後,戎所、作坊已備官於下,宥府、起部並提綱於上,監居其間,事務稀簡,特為儲才之所焉。
dōu shuǐ jiān jiù lì sān sī hé qú àn, jiā yòu sān nián, shǐ zhuān zhì jiān yǐ lǐng zhī. pàn jiān shì yī rén, yǐ yuán wài láng yǐ shàng chōng, tóng pàn jiān shì yī rén, yǐ cháo guān yǐ shàng chōng chéng èr rén, zhǔ bù yī rén, bìng yǐ jīng cháo guān chōng. lún qiǎn chéng yī rén chū wài zhì hé sào zhī shì, huò yī suì zài suì ér bà, qí yǒu ān zhī shuǐ zhèng, huò zhì sān nián. zhì jú yú chán zhōu, hào yuē wài jiān.
【都水監】舊隸三司河渠案,嘉祐三年,始專置監以領之。判監事一人,以員外郎以上充,同判監事一人,以朝官以上充;丞二人,主簿一人,並以京朝官充。輪遣丞一人出外治河埽之事,或一歲再歲而罷,其有諳知水政,或至三年。置局於澶州,號曰外監。
yuán fēng zhèng míng, zhì shǐ zhě yī rén, chéng èr rén, zhǔ bù yī rén. shǐ zhě zhǎng zhōng wài chuān zé hé qú jīn liáng dī yàn shū záo jùn zhì zhī shì, chéng cān lǐng zhī. fán zhì shuǐ zhī fǎ, yǐ fáng zhǐ shuǐ, yǐ gōu dàng shuǐ, yǐ huì xiě shuǐ, yǐ bēi chí zhū shuǐ. fán jiāng hé huái hǎi suǒ jīng jùn yì, jiē bān qí jìn lìng. shì biàn luò shuǐ shì zhǎng hé zēng sǔn ér diào jié zhī. fán hé fáng jǐn qí fǎ jìn, suì jì jiāo qián zhī shù, qián qī chǔ jī, yǐ shí bān yòng, gè suí qí suǒ zhì dì ér rèn qí zé. xìng yì yǐ hòu yuè zhì shí yuè zhǐ, mín gōng zé suí qí xiān hòu wú guò yī yuè, ruò dǎo shuǐ gài tián jí shū zhì yōng jī wèi mín lì zhě, dìng qí shǎng fá. fán xiū dī àn zhí yú liǔ, zé shì qí qín duò duō guǎ yǐ wèi diàn zuì. nán běi wài dōu shuǐ chéng gè yī rén, dōu tí jǔ guān bā rén, jiān sào guān bǎi sān shí yǒu wǔ rén, jiē fēn zhí lì shì jí gàn jī sù, fēi wài chéng suǒ néng zhì, zé shǐ zhě xíng shì hé qú shì.
元豐正名,置使者一人,丞二人,主簿一人。使者掌中外川澤、河渠、津梁、堤堰疏鑿浚治之事,丞參領之。凡治水之法,以防止水,以溝盪水,以澮寫水,以陂池瀦水。凡江、河、淮、海所經郡邑,皆頒其禁令。視汴、洛水勢漲涸增損而調節之。凡河防謹其法禁,歲計茭揵之數,前期儲積,以時頒用,各隨其所治地而任其責。興役以後月至十月止,民功則隨其先後毋過一月,若導水溉田及疏治壅積為民利者,定其賞罰。凡修堤岸、植榆柳,則視其勤惰多寡以為殿最。南、北外都水丞各一人,都提舉官八人,監埽官百三十有五人,皆分職蒞事;即干機速,非外丞所能治,則使者行視河渠事。
yuán fēng bā nián, zhào tí jǔ biàn hé dī àn sī lì běn jiān. xiān shì, dǎo luò rù biàn, zhuān zhì dī àn sī. zhì shì, yì guī zhī yǒu sī. yuán yòu sì nián, fù zhì wài dōu shuǐ shǐ zhě. wǔ nián, zhào nán běi wài dōu shuǐ chéng bìng yǐ sān nián wèi rèn. qī nián, fāng yì huí hé dōng liú, nǎi zhào hé běi jīng xī cáo chén jí kāi fēng fǔ jiè tí diǎn, gè jiān nán běi wài dōu shuǐ shì, shào shèng yuán nián bà. yuán fú sān nián, zhào bà běi wài dōu shuǐ chéng, yǐ hé shì wěi zhī cáo chén sān nián, fù zhì. zhòng hé yuán nián, gōng bù shàng shū wáng zhào yán, qǐ xuǎn chà céng rèn shuǐ guān ān liàn zhě wèi nán běi liǎng wài chéng, cóng zhī. xuān hé sān nián, zhào bà nán běi wài dōu shuǐ chéng sī, yī yuán fēng fǎ, tōng chà wén wǔ guān yī yuán.
元豐八年,詔提舉汴河堤岸司隸本監。先是,導洛入汴,專置堤岸司。至是,亦歸之有司。元祐四年,復置外都水使者。五年,詔南、北外都水丞並以三年為任。七年,方議回河東流,乃詔河北、京西漕臣及開封府界提點,各兼南、北外都水事,紹聖元年罷。元符三年,詔罷北外都水丞,以河事委之漕臣;三年,復置。重和元年,工部尚書王詔言,乞選差曾任水官諳練者為南、北兩外丞,從之。宣和三年,詔罷南、北外都水丞司,依元豐法,通差文武官一員。
fēn àn qī, zhì lì sān shí yǒu qī. suǒ lì yǒu: jiē dào sī, zhǎng xiá zhì dào lù rén bīng, ruò chē jià xíng xìng, zé qián qī xiū zhì, yǒu jī shuǐ zé shū dǎo zhī.
分案七,置吏三十有七。所隸有:街道司,掌轄治道路人兵,若車駕行幸,則前期修治,有積水則疏導之。
jiàn yán sān nián, zhào dōu shuǐ jiān zhì shǐ zhě yī yuán. shào xìng jiǔ nián, fù zhì nán běi wài dōu shuǐ chéng gè yī yuán, nán chéng yú yīng tiān fǔ, běi chéng yú dōng jīng zhì sī. shí nián, zhào dōu shuǐ shì guī yú gōng bù, bù fù zhì guān.
建炎三年,詔都水監置使者一員。紹興九年,復置南、北外都水丞各一員,南丞於應天府,北丞於東京置司。十年,詔都水事歸於工部,不復置官。
sī tiān jiān jiān shǎo jiān chéng zhǔ bù chūn guān zhèng xià guān zhèng zhōng guān zhèng qiū guān zhèng dōng guān zhèng líng tái láng bǎo zhāng zhèng qiè hú zhèng gè yī rén. zhǎng chá tiān wén xiáng yì, zhōng gǔ lòu kè, xiě zào lì shū, gōng zhū tán sì chá gào shén míng bǎn wèi huà rì. jiān jí shǎo jiān què, zé zhì pàn jiān shì èr rén. yǐ wǔ guān zhèng chōng. lǐ shēng sì rén, lì shēng sì rén, zhǎng cè yàn hún yí, tóng zhī suàn zào sān shì. yuán fēng guān zhì xíng, bà sī tiān jiān, lì tài shǐ jú, lì mì shū shěng.
【司天監】監 少監 丞 主簿 春官正 夏官正 中官正 秋官正 冬官正靈台郎 保章正 挈壺正各一人。掌察天文祥異,鐘鼓漏刻,寫造曆書,供諸壇祀察告神名版位畫日。監及少監闕,則置判監事二人。(以五官正充。)禮生四人,歷生四人,掌測驗渾儀,同知算造三式。元豐官制行,罷司天監,立太史局,隸秘書省。