dú gū mù　 huá zhōu cān jūn　 zhào shū yá　 zhōu jì chuān
獨孤穆　華州參軍　趙叔牙　周濟川

dú gū mù
獨孤穆

táng zhēn yuán zhōng, hé nán dú gū mù zhě, kè huái nán. yè tóu dà yí xiàn sù, wèi zhì shí lǐ yú, jiàn yī qīng yī chéng mǎ, yán sè pō lì. mù wēi yǐ cí diào zhī, qīng yī duì dá shén yǒu fēng gé. é yǒu chē lù běi xià dào xià dào yuán zuò yǒu dǎo, jù míng chāo běn gǎi. zhě, yǐn zhī ér qù. mù suì wèi yuē: xiàng zhě cū chéng yán sè, wèi kě yǐ zhōng jiē zhōu xuán, hé nǎi dùn xiāng shě hū? qīng yī xiào yuē: kuì chǐ zhī yì, chéng yì bù zú. dàn niáng zǐ shào nián dú jū, xìng shén yán zhěng, nán yǐ xiāng xǔ ěr. mù yīn wèn niáng zǐ xìng shì jí zhōng wài qīn zú, qīng yī yuē: xìng yáng dì liù. bù dá qí tā. jì ér bù jué xíng shù lǐ. é zhì yī chù, mén guǎn shén sù. qīng yī xià mǎ rù, jiǔ zhī nǎi chū, yán kè jiù guǎn yuē: zì jué bīn kè, yǐ shù nián yǐ. niáng zǐ yǐ shàng kè zhì, wú suǒ wèi cí. wù xián shū lòu yě. yú shì bǐng zhú chén tà, qīn rù bèi jù. yǒu qǐng, qīng yī chū wèi mù yuē: jūn fēi suí jiāng dú gū shèng zhī hòu hū? mù nǎi zì chén, shì shèng bā dài sūn. qīng yī yuē: guǒ rú shì, niáng zǐ yǔ láng jūn nǎi yǒu jiù. mù xún qí gù, qīng yī yuē: mǒu jiàn rén yě, bù zhī qí yóu, niáng zǐ jí dāng zì chū shēn dá. xū yú shè shí, shuǐ lù bì bèi. shí qì, qīng yī shù shí rén qián dǎo yuē: xiàn zhǔ zhì. jiàn yī nǚ, nián kě shí sān sì, zī sè jué dài. bài guì qì, jiù zuò, wèi mù yuē: zhuāng jū jì mò, jiǔ jué bīn kè, bù yì jūn zǐ huì gù. rán ér yǔ jūn yǒu jiù, bù gǎn shǐ bì pú yán zhī, xìng wù wèi xiào. mù yuē: jī lǚ zhī rén, guǎn hú shì huì, qǐ yì tè cì xiāng jiàn, jiān xǔ xù gù. qiě mù píng shēng wèi lí jīng luò, shì yǐ jiāng huái qīn gù, duō bù xiāng shí, xìng jǐn yán yě. xiàn zhǔ yuē: yù zì chén xù, qiè kǒng jīng dòng zhǎng zhě. qiè lí rén jiān, yǐ èr bǎi nián yǐ. jūn yì hé cóng ér shí? chū mù wén xìng yáng, zì chēng xiàn zhǔ, yì yǐ yí zhī, jí wén cǐ yán, nǎi zhī shì guǐ, yì wú suǒ jù. xiàn zhǔ yuē: yǐ jūn dú gū jiāng jūn zhī guì yì, gù yù fèng tuō, wù yǐ yōu míng jiàn yí. mù yuē: mù zhī xiān zǔ, wèi suí shì jiāng jūn. xiàn zhǔ bì yǐ mù tiǎn yǒu zǔ fēng, yù xiāng gù tuō, nǎi píng shēng zhī lè wén yě. yǒu hé yí yān? xiàn zhǔ yuē: yù zì xuān xiè, shí zēng bēi gǎn. qiè fù qí wáng, suí dì dì èr zi. suí shì qīng fù, qiè zhī jūn fù, tóng shí yù hài. dà chén sù jiāng, wú bù cóng nì. wéi jūn xiān jiāng jūn, lì jù nì dǎng. qiè shí nián yòu, cháng zài zuǒ yòu, jù jiàn shǐ mò. jí luàn bīng rù gōng, zéi dǎng yǒu yù xiāng bī zhě, qiè yīn rǔ mà zhī, suì wèi suǒ hài. yīn bēi bù zì shèng. mù yīn wèn qí dāng shí rén wù jí dà yè mò shì, dà yuē duō tóng suí shǐ. jiǔ zhī, mìng jiǔ duì yǐn. yán duō bēi yān, wèi shī yǐ zèng mù yuē: jiāng dū xī sàng luàn, què xià duō gòu bīng. chái hǔ zì tūn shì, gē gàn rì zòng héng. nì tú zì wài zhì, bàn yè kāi zhòng chéng. gāo xuè jìn gōng diàn, dāo qiāng yǐ yán yíng. jīn zhī cóng nì zhě, nǎi shì gōng yǔ qīng. bái rèn wū huáng wū, bāng jiā suì yīn qīng. jí fēng zhī jìn cǎo, shì luàn shí zhōng chén. āi āi dú gū gōng, lín sǐ nǎi jié yīng. tiān dì jì bǎn dàng, yún léi shí wèi hēng. jīn zhě èr bǎi zài, yōu huái yóu wèi píng, shān hé fēng yuè gǔ, líng qǐn lù yān qīng. jūn zǐ chéng zǔ dé, fāng chuí zhōng liè míng. huá xuān yī huì gù, tǔ shì yǐ wèi róng. zhàng fū lì zhì cāo, cún méi gǎn qí qíng. qiú yì ruò kě tuō, shuí néng bào yōu zhēn. mù shēn jiē tàn, yǐ wèi bān jié yú suǒ bù jí yě. yīn wèn qí píng shēng zhì zuò, duì yuē: qiè běn wú cái, dàn hǎo dú gǔ jí. cháng jiàn xiè jiā zǐ mèi jí bào shì zhū nǚ jiē shàn shǔ wén, sī huái jǐng mù. dì yì yǎ hǎo wén xué, shí shí bèi mìng. dāng shí xuē dào héng míng gāo hǎi nèi, qiè měi jiàn qí wén, xīn pō bǐ zhī. xiàng zhě qíng fā yú zhōng, dàn zhí xù shì ěr, hé zú chēng zàn? mù yuē: xiàn zhǔ cái zì tiān shòu, nǎi yè zhōng qī zǐ zhī liú. dào héng ān zú bǐ nǐ? mù suì fù shī yǐ dá zhī yuē: huáng tiān xī jiàng huò, suí shì ruò zhuì liú. huàn nán zài shuāng què, gān gē lián jiǔ zhōu. chū mén jiē xiōng shù, suǒ xiàng duō nì móu. bái rì hū rán mù, tuí bō bù kě shōu. wàng yí jì jié xìn, zōng shè yì yí xiū. wēn shì bīng shǐ hé, gōng wéi xuè yǐ liú. mǐn zāi chuī xiāo zi, bēi tí xià fèng lóu. shuāng rèn tú jiàn bī, yù jī bù kě qiú. luó rú yí shì zhě, fěn dài chéng chóu chóu. bāng guó yǐ cāng fù, yú shēng shì bù liú. yīng yīng jiāng jūn zǔ, dú yǐ shè jí yōu. dān xuè jiàn fǔ yǐ, fēng jī rǎn gē máo. jīn lái jiàn hé shǔ, jǐn rì bēi zōng zhōu. yù shù yǐ jì mò, quán tái qiān wàn qiū. gǎn zī yī gù zhòng, yuàn yǐ sǐ jié chóu. yōu xiǎn tǎng bù mèi, zhōng yān qì chóu móu. xiàn zhǔ yín fěng shù sì, bēi bù zì kān zhě jiǔ zhī. qūn xún, qīng yī shù rén jiē chí lè qì, ér yǒu yī rén qián bái xiàn zhǔ yuē: yán jí jiù shì, dàn kǒng shǐ rén bēi gǎn, qiě dú láng xīn zhì, qǐ kě zhōng yè tí lèi xiāng duì hū? mǒu qǐng chōng shǐ, zhào lái jiā niáng zǐ xiāng bàn. xiàn zhǔ xǔ zhī. jì ér wèi mù yuē: cǐ dà jiāng jūn lái hù ér gē rén, yì dāng shí yù hài. jìn zài yú cǐ? é qǐng jí zhì, shén yǒu zī sè, shàn yán xiào. yīn zuò lè, zòng yǐn shén huān. lái shì gē shù qū, mù wéi jì qí yī yuē: píng yáng xiàn zhōng shù, jiǔ zuò guǎng líng chén. bù yì ā ā yuán zuò hé, jù míng chāo běn gǎi. láng zhì, huáng quán zhòng jiàn chūn. liáng jiǔ yuē: qiè yǔ xiàn zhǔ jū cǐ èr bǎi yú nián, qǐ qī jīn rì hū yǒu jiā lǐ? xiàn zhǔ yuē: běn yǐ dú gū gōng zhōng liè zhī jiā, yuàn yī xiāng jiàn, yù huō yōu fèn ěr. qǐ kě yǐ chén tǔ zhī zhì, hòu wū jūn zǐ. mù yīn yín xiàn zhǔ shī luò jù yún: qiú yì ruò kě tuō, shuí néng bào yōu zhēn. xiàn zhǔ wēi xiào yuē: yì dà qiáng jì. mù yīn yǐ gē fěng zhī yuē: jīn guī jiǔ wú zhǔ, luó mèi zuò shēng chén. yuàn zuò chuī xiāo bàn, tóng wèi qí fèng rén. xiàn zhǔ yì yǐ gē dá yuē: zhū xuān xià zhǎng lù, qīng cǎo qǐ gū fén. yóu shèng yáng tái shàng, kōng kàn zhāo mù yún. lái shì yuē: nǎng rì xiāo huáng hòu yù yǐ xiàn zhǔ pèi hòu xiōng zi, zhèng jiàn jiāng dū zhī luàn, qí shì suì qǐn. dú hú guān miǎn shèng zú, zhōng liè zhī jiā. jīn rì xiāng duì, zhèng wèi jiā ǒu. mù wèn xiàn zhǔ suǒ fēng hé yì, xiàn zhǔ yún: ér yǐ rén shòu sì nián shēng yú jīng shī, shí jià xìng rén shòu gōng, yīn míng shòu ér. míng nián, tài zǐ jí wèi, fēng qīng hé xiàn zhǔ. shàng xìng jiāng dū gōng, xǐ fēng lín zī xiàn zhǔ. tè wèi huáng hòu suǒ ài, cháng zài gōng nèi. lái yuē: yè yǐ shēn yǐ, dú gū láng yí qiě chéng lǐ. mǒu dāng fèng hòu yú dōng gé, cì xiǎo bài hè. yú shì qún bì xì xuè, jiē ruò rén jiān zhī yí. jì rù wò nèi, dàn jué qí qì yǎn rán. qí shēn pō lěng. qǐng zhī, qì wèi mù yuē: cú xiè zhī rén, jiǔ wèi chén huī. xìng jiāng fèng shì jīn zhì, sǐ qiě bù xiǔ. yú shì fù zhào lái shì, yǐn yàn rú chū. yīn wèn mù yuē: chéng jūn jīn shì jiāng dū, hé rì dāng huí? yǒu yǐ fèng tuō kě hū? mù yuē: sǐ qiě bù gù. qí tā yǒu hé bù kě hū? xiàn zhǔ yuē: dì jì gǎi zàng, qiè dú jū cǐ. jīn wèi è wáng mù suǒ rǎo, yù pìn qiè wèi jī. qiè yǐ dì wáng zhī jiā, yì bù wèi xiōng guǐ suǒ rǔ. běn yuàn xiāng jiàn, zhèng wèi cǐ ěr. jūn jiāng shì jiāng dū, lù chū qí mù xià, yǐ qiè zhī gù, bì wèi qí suǒ kùn. dào shì wáng shàn jiāo shū fú yú huái nán shì, néng zhì guǐ shén. jūn ruò qiú zhī, jí miǎn yǐ. yòu yuē: qiè jū cǐ yì zhōng bù ān. jūn jiāng nán huí rì, néng qiè wǒ jù qù, zàng wǒ luò yáng běi pō shàng, dé yǔ jūn xiāng jìn. yǒng yǒu yī tuō, shēng chéng zhī huì yě. mù jiē xǔ nuò, yuē: qiān zàng zhī lǐ, nǎi mù jiā shì yǐ. jiǔ hān, yǐ mù ér gē yuē: lù cǎo qiān qiān, tuí róng wèi qiān. zì wǒ jū cǐ, yú jīn jǐ nián. yǔ jūn xiān zǔ, chóu xī ēn bō. sǐ shēng qì kuò, hū cǐ xiāng guò. shuí wèi jiā qī, xún dāng bié lí. qí jūn zhī běi, xié shǒu tóng guī. yīn xià lèi zhān jīn, lái shì yì qì yǔ mù yuē: dú gū láng wù fù xiàn zhǔ hòu yì. mù yīn yǐ gē dá yuē: yī bǐ shuí yáng, zài tiān yī fāng. qū mǎ yōu yōu, hū lái yì xiāng. qíng tōng yōu xiǎn, huò cǐ xiāng jiàn. yì gǎn chóu xī, yán cún qiǎn quǎn. qīng jiāng guì zhōu, kě yǐ áo yóu. wéi zi zhī gù, bù huáng yān liú. xiàn zhǔ qì xiè mù yuē: yī chén jiā kuàng, yǒng yǐ wèi hǎo. xū yú, tiān jiāng míng, xiàn zhǔ tì qì, mù yì xiāng duì ér qì. fán zài zuò zhě, mù jiē yǔ cí jué. jì chū mén, huí gù wú suǒ jiàn. dì píng tǎn, yì wú fén mù zhī xiàng. mù yì huǎng hū, liáng jiǔ nǎi dìng, yīn xǐ liǔ shù yī zhū yǐ zhì zhī. jiā rén suǒ mù pō shén, hū fù shù rì, mù nǎi rù huái nán shì shì yuán zuò jīng, jù míng chāo běn gǎi guǒ yù wáng shàn jiāo yú shì, suì huò yī fú. jì zhì è wáng mù xià, wèi xuán fēng suǒ pū sān sì, mù yīn chū fú shì zhī, nǎi zhǐ. xiān shì mù pō bù xìn guǐ shén zhī shì, jí xiàn zhǔ yán, wú bù míng xiǎo, mù nǎi shēn tàn yà, yì sī wèi qīn zhě yán zhī. shí nián zhēng yuè, zì jiāng nán huí, fā qí dì shù chǐ, dé hái gǔ yī jù. yǐ yī qīn liǎn zhī. mù yǐ qí sǐ shí cǎo cǎo, zàng bì yǒu què, jì zhì luò yáng, dà jù wēi yí, qīn wèi zhù wén yǐ jì zhī, zàng yú ān shàn mén wài. qí yè, dú sù yú cūn shù, xiàn zhǔ fù zhì, wèi mù yuē: qiān shén zhī dé, wàn gǔ bù wàng. yōu zhì zhī rén, fēn bù jí cǐ zhě jiǔ yǐ. xìng jūn huì cún jiù hǎo, shǐ wǒ yǒng dé ān zhái. dào tú zhī jiān, suǒ bù fèng jiàn zhě, yǐ jūn jiàn wǒ fǔ huì, kǒng zhì xián è ěr. mù dǔ qí chē yú dǎo cóng, xī guāng hè yú dāng shí. xiàn zhǔ yì zhǐ zhī yuē: jiē jūn zhī cì yě. suì zhì jǐ mǎo, dāng suì xiāng jiàn. qí xī yīn sù mù suǒ, zhì míng nǎi qù. mù jì wèi shù qiān lǐ qiān zàng, fù chàng yán qí shì, fán mù zhī gù jiù qīn qī wú bù bì zhī. zhēn yuán shí wǔ nián, suì zài jǐ mǎo, mù chén qǐ jiāng chū, hū jiàn shù chē zhì qí jiā, wèi mù yuē: xiàn zhǔ yǒu mìng. mù yuē: xiāng jiàn zhī qī zhì hū? qí xī bào wáng, suì hé zàng yú yáng shì. chū yì wén lù
唐貞元中，河南獨孤穆者，客淮南。夜投大儀縣宿，未至十里余，見一青衣乘馬，顏色頗麗。穆微以詞調之，青衣對答甚有風格。俄有車路北下道（下道原作有導，據明抄本改。）者，引之而去。穆遂謂曰：向者粗承顏色，謂可以終接周旋，何乃頓相捨乎？青衣笑曰：愧恥之意，誠亦不足。但娘子少年獨居，性甚嚴整，難以相許耳。穆因問娘子姓氏及中外親族，青衣曰：姓楊第六。不答其他。既而不覺行數里。俄至一處，門館甚肅。青衣下馬入，久之乃出，延客就館曰：自絕賓客，已數年矣。娘子以上客至，無所為辭。勿嫌疏漏也。於是秉燭陳榻，衾褥備具。有頃，青衣出謂穆曰：君非隋將獨孤盛之後乎？穆乃自陳，是盛八代孫。青衣曰：果如是，娘子與郎君乃有舊。穆詢其故，青衣曰：某賤人也，不知其由，娘子即當自出申達。須臾設食，水陸必備。食訖，青衣數十人前導曰：縣主至。見一女，年可十三四，姿色絕代。拜跪訖，就坐，謂穆曰：莊居寂寞，久絕賓客，不意君子惠顧。然而與君有舊，不敢使婢僕言之，幸勿為笑。穆曰：羈旅之人，館縠是惠，豈意特賜相見，兼許敘故。且穆平生未離京洛，是以江淮親故，多不相識，幸盡言也。縣主曰：欲自陳敘，竊恐驚動長者。妾離人間，已二百年矣。君亦何從而識？初穆聞姓楊，自稱縣主，意已疑之，及聞此言，乃知是鬼，亦無所懼。縣主曰：以君獨孤將軍之貴裔，故欲奉託，勿以幽冥見疑。穆曰：穆之先祖，為隋室將軍。縣主必以穆忝有祖風，欲相顧托，乃平生之樂聞也。有何疑焉？縣主曰：欲自宣洩，實增悲感。妾父齊王，隋帝第二子。隋室傾覆，妾之君父，同時遇害。大臣宿將，無不從逆。唯君先將軍，力拒逆黨。妾時年幼，常在左右，具見始末。及亂兵入宮，賊黨有欲相逼者，妾因辱罵之，遂為所害。因悲不自勝。穆因問其當時人物及大業末事，大約多同隋史。久之，命酒對飲。言多悲咽，為詩以贈穆曰：江都昔喪亂，闕下多構兵。豺虎恣吞噬，戈干日縱橫。逆徒自外至，半夜開重城。膏血浸宮殿，刀槍倚檐楹。今知從逆者，乃是公與卿。白刃污黃屋，邦家遂因傾。疾風知勁草，世亂識忠臣。哀哀獨孤公，臨死乃結纓。天地既板蕩，雲雷時未亨。今者二百載，幽懷猶未平，山河風月古，陵寢露煙青。君子乘祖德，方垂忠烈名。華軒一會顧，土室以為榮。丈夫立志操，存沒感其情。求義若可托，誰能抱幽貞。穆深嗟嘆，以為班婕妤所不及也。因問其平生製作，對曰：妾本無才，但好讀古集。常見謝家姊妹及鮑氏諸女皆善屬文，私懷景慕。帝亦雅好文學，時時被命。當時薛道衡名高海內，妾每見其文，心頗鄙之。向者情發於中，但直敘事耳，何足稱讚？穆曰：縣主才自天授，乃鄴中七子之流。道衡安足比擬？穆遂賦詩以答之曰：皇天昔降禍，隋室若綴旒。患難在雙闕，干戈連九州。出門皆凶豎，所向多逆謀。白日忽然暮，頹波不可收。望夷既結釁，宗社亦貽羞。溫室兵始合，宮闈血已流。憫哉吹蕭子，悲啼下鳳樓。霜刃徒見逼，玉笄不可求。羅襦遺侍者，粉黛成仇讎。邦國已滄覆，餘生誓不留。英英將軍祖，獨以社禝憂。丹血濺黼扆，豐肌染戈矛。今來見禾黍，盡日悲宗周。玉樹已寂寞，泉台千萬秋。感茲一顧重，願以死節酬。幽顯儻不昧，中焉契綢繆。縣主吟諷數四，悲不自堪者久之。逡巡，青衣數人皆持樂器，而有一人前白縣主曰：言及舊事，但恐使人悲感，且獨郎新至，豈可終夜啼淚相對乎？某請充使，召來家娘子相伴。縣主許之。既而謂穆曰：此大將軍來護兒歌人，亦當時遇害。近在於此？俄頃即至，甚有姿色，善言笑。因作樂，縱飲甚歡。來氏歌數曲，穆唯記其一曰：平陽縣中樹，久作廣陵塵。不意阿（阿原作何，據明抄本改。）郎至，黃泉重見春。良久曰：妾與縣主居此二百餘年，豈期今日忽有佳禮？縣主曰：本以獨孤公忠烈之家，願一相見，欲豁幽憤耳。豈可以塵土之質，厚誣君子。穆因吟縣主詩落句云：求義若可托，誰能抱幽貞。縣主微笑曰：亦大強記。穆因以歌諷之曰：金閨久無主，羅袂坐生塵。願作吹蕭伴，同為騎鳳人。縣主亦以歌答曰：朱軒下長路，青草啟孤墳。猶勝陽台上，空看朝暮雲。來氏曰：曩日蕭皇后欲以縣主配後兄子，正見江都之亂，其事遂寢。獨狐冠冕盛族，忠烈之家。今日相對，正為佳耦。穆問縣主所封何邑，縣主云：兒以仁壽四年生於京師，時駕幸仁壽宮，因名壽兒。明年，太子即位，封清河縣主。上幸江都宮，徙封臨淄縣主。特為皇后所愛，常在宮內。來曰：夜已深矣，獨孤郎宜且成禮。某當奉候於東閣，伺曉拜賀。於是群婢戲謔，皆若人間之儀。既入臥內，但覺其氣奄然。其身頗冷。頃之，泣謂穆曰：殂謝之人，久為塵灰。幸將奉事巾櫛，死且不朽。於是復召來氏，飲宴如初。因問穆曰：承君今適江都，何日當回？有以奉托可乎？穆曰：死且不顧。其他有何不可乎？縣主曰：帝既改葬，妾獨居此。今為惡王墓所擾，欲聘妾為姬。妾以帝王之家，義不為凶鬼所辱。本願相見，正為此耳。君將適江都，路出其墓下，以妾之故，必為其所困。道士王善交書符於淮南市，能制鬼神。君若求之，即免矣。又曰：妾居此亦終不安。君江南回日，能挈我俱去，葬我洛陽北坡上，得與君相近。永有依託，生成之惠也。穆皆許諾，曰：遷葬之禮，乃穆家事矣。酒酣，倚穆而歌曰：露草芊芊，頹榮未遷。自我居此，於今幾年。與君先祖，疇昔恩波。死生契闊，忽此相過。誰謂佳期，尋當別離。俟君之北，攜手同歸。因下淚沾巾，來氏亦泣語穆曰：獨孤郎勿負縣主厚意。穆因以歌答曰：伊彼誰陽，在天一方。驅馬悠悠，忽來異鄉。情通幽顯，獲此相見。義感疇昔，言存繾綣。清江桂州，可以遨遊。惟子之故，不遑淹流。縣主泣謝穆曰：一辰佳貺，永以為好。須臾，天將明，縣主涕泣，穆亦相對而泣。凡在坐者，穆皆與辭訣。既出門，回顧無所見。地平坦，亦無墳墓之象。穆意恍惚，良久乃定，因徙柳樹一株以志之。家人索穆頗甚，忽複數日，穆乃入淮南市（市原作京，據明抄本改）果遇王善交於市，遂獲一符。既至惡王墓下，為旋風所撲三四，穆因出符示之，乃止。先是穆頗不信鬼神之事，及縣主言，無不明曉，穆乃深嘆訝，亦私為親者言之。時年正月，自江南回，發其地數尺，得骸骨一具。以衣衾斂之。穆以其死時草草，葬必有闕，既至洛陽，大具威儀，親為祝文以祭之，葬於安善門外。其夜，獨宿於村墅，縣主復至，謂穆曰：遷神之德，萬古不忘。幽滯之人，分不及此者久矣。幸君惠存舊好，使我永得安宅。道途之間，所不奉見者，以君見我腐穢，恐致嫌惡耳。穆睹其車輿導從，悉光赫於當時。縣主亦指之曰：皆君之賜也。歲至己卯，當遂相見。其夕因宿穆所，至明乃去。穆既為數千里遷葬，復倡言其事，凡穆之故舊親戚無不畢知。貞元十五年，歲在己卯，穆晨起將出，忽見數車至其家，謂穆曰：縣主有命。穆曰：相見之期至乎？其夕暴亡，遂合葬於楊氏。（出《異聞錄》）

huá zhōu cān jūn
華州參軍

huá zhōu liǔ cān jūn, míng zú zhī zǐ. guǎ yù zǎo gū, wú xiōng dì. bà guān, yú zhǎng ān xián yóu. shàng sì rì, qǔ jiāng jiàn yī chē zi, shì yǐ jīn bì, bàn lì qiǎn shuǐ zhī zhōng. hòu lián xú qiān, jiàn càn shǒu rú yù, zhǐ huà lìng zhāi fú qú. nǚ zhī róng sè jué dài, xié nì liǔ shēng liáng jiǔ. liǔ shēng biān mǎ cóng zhī, jí jiàn chē zi rù yǒng chóng lǐ. liǔ shēng fǎng qí fǎng yuán zuò zhī, qí xià yǒu dà zì, jù míng chāo běn gǎi. xìng cuī shì, nǚ yì yǒu mǔ. yǒu qīng yī, zì qīng hóng. liǔ shēng bù shèn pín, duō fāng lüè qīng hóng, jìng bù zhī shòu. tā rì, cuī shì nǚ yǒu jí, qí jiù zhí jīn wú wáng, yīn hòu qí mèi, qiě gào zhī, qǐng wèi zi nà yān. cuī shì bù lè, qí mǔ bù gǎn wéi xiōng zhī mìng. nǚ yuē: yuàn jià dé qián shí liǔ shēng zú yǐ. bì bù yǔn, mǒu yǔ wài xiōng zhōng kǒng bù shēng quán. qí mǔ niàn nǚ zhī shēn, nǎi mìng qīng hóng yú jiàn fú sì sēng dào shěng yuàn dá yì. liǔ shēng wèi qīng hóng suǒ yòu, yòu yuè qīng hóng, qīng hóng dà nù yuē: jūn xìng zhèng cū, nài hé xiǎo niáng zǐ rú cǐ shì yú jūn? mǒu yī wēi jiàn, biàn wàng qián hǎo, yù bǎo suì hán, qí kě dé hū? mǒu qiě yǐ zú xià shì bái xiǎo niáng zǐ. liǔ shēng zài bài, xiè bù mǐn rán. shǐ yuē: fū rén xī xiǎo niáng zǐ qíng qiē, jīn xiǎo niáng zǐ bù lè shì wáng jiā, fū rén shì yǐ tōu chéng hūn yuē. jūn kě sān liǎng rì nèi jiù lǐ shì. liǔ shēng jí xǐ, zì bèi shù bǎi qiān cái lǐ, qī nèi jié hūn. hòu wǔ rì, liǔ qiè qī yǔ qīng hóng yú jīn chéng lǐ jū. jí xún yuè wài, jīn wú dào yǒng chóng, qí mǔ wáng shì qì yún: mǒu fū wáng, zǐ nǚ gū dú, dú zì yuán kòng quē, jù míng chāo běn bǔ. bèi zhí bù dài lǐ huì, qiáng qiè nǚ qù yǐ. xiōng qǐ wú jiào xùn zhī dào? jīn wú dà nù, guī chī qí zi shù shí. mì lìng bǔ fǎng, mí nián wú huò. wú hé, wáng shì cú, liǔ shēng qiè qī yǔ qīng hóng zì jīn chéng fù sàng. jīn wú zhī zǐ jì jiàn, suì gào fù, fù qín liǔ shēng. shēng yún: mǒu yú wài gū wáng shì chù nà cǎi qǔ qī, fēi yuè lǐ sī yòu yě. jiā rén dà xiǎo jiē shú zhī zhī. wáng shì jì mò, wú suǒ míng, suì sòng yú guān. gōng duàn wáng jiā xiān xià cái lǐ, hé guī wáng jiā. jīn wú zi cháng yuè biǎo mèi, yì bù yuàn qián héng yě. jīng shù nián, qīng hóng jìng jié jǐ chù yān. jīn wú yòu wáng, yí qí zhái yú chóng yì lǐ. cuī shì bù lè shì wài xiōng, nǎi shǐ qīng hóng fǎng liǔ shēng suǒ zài, shí liǔ shēng shàng jū jīn chéng lǐ. cuī shì yòu shǐ qīng hóng yǔ liǔ shēng wèi qī, jiān jī kàn pǔ shù, lìng jī fèn duī yǔ zhái yuán qí, cuī shì nǚ suì yǔ qīng hóng niè zhī, tóng yì liǔ shēng. liǔ shēng jīng xǐ, yòu bù chū chéng, zhǐ qiān qún xián lǐ. hòu běn fū zhōng xún cuī shì nǚ, zhī qún xián lǐ zhù, fù yǔ sòng duó zhī. wáng shēng qíng shēn, cuī shì wàn tú qiú miǎn, tuō yǐ tǐ yùn, yòu bù zé ér nà yān. liǔ shēng zhǎng liú jiāng líng. èr nián, cuī shì nǚ yǔ qīng hóng xiāng jì ér mò, wáng shēng sòng sàng, āi tòng zhī lǐ zhì yǐ. qīng hóng yì zàng yú cuī shì fén cè. liǔ shēng jiāng nán xián jū, chūn èr yuè, fán huā mǎn tíng, zhuī niàn cuī shì nǚ, níng xiǎng xíng yǐng, qiě bù zhī cún wáng. hū wén kòu mén shén jí, é jiàn qīng hóng bào zhuāng lián ér jìn, nǎi yuē: xiǎo niáng zǐ qiě zhì. wén shì chē mǎ zhī shēng, bǐ cuī shì nǚ rù mén, gèng wú tā jiàn. liǔ shēng yǔ cuī shì nǚ qì kuò, bēi huān zhī shén. wèn qí yóu, zé yuē: mǒu yǐ yǔ wáng shì jué, zì cǐ kě yǐ tóng xué yǐ. rén shēng yì zhuān, bì guǒ sù yuàn. yīn yán yuē: mǒu shǎo xí lè, kōng hóu zhōng pō yǒu gōng. liǔ shēng jí shí mǎi kōng hóu, diào nòng jué miào. èr nián jiān, kě wèi jǐn píng shēng yǐ. wú hé, wáng shēng jiù shǐ cāng tóu guò liǔ shēng zhī mén, jiàn qīng hóng, jīng bù zhī qí rán. yòu yí rén yǒu xiāng sì zhě, wèi gǎn jù yán. wèn lǘ lǐ, yòu yún liú rén liǔ cān jūn. mí guài, gèng cì zhī, qīng hóng yì zhī shì wáng shēng jiā rén, yīn jù yán yú liǔ shēng, nì zhī. wáng shēng cāng tóu què hái chéng, jù yǐ qí shì yán yú wáng shēng. wáng shēng wén zhī, mìng jià qiān lǐ ér lái. jì zhì liǔ shēng jiā mén, yú xì kuī zhī, zhèng jiàn liǔ shēng tǎn fù yú lín xuān tà shàng, cuī shì nǚ xīn zhuāng, qīng hóng pěng jìng yú qí cè, cuī shì yún tóng huáng wèi jìng. wáng shēng mén wài jí jiào, qīng hóng jìng zhuì dì, yǒu shēng rú qìng, cuī shì yǔ wáng shēng wú hàn. suì rù, liǔ shēng jīng, yì dài rú bīn lǐ. é yòu shī cuī shì suǒ zài. liǔ shēng yǔ wáng shēng cóng róng yán shì, èr rén xiāng kàn bù yù, dà yì zhī. xiāng yǔ zào zhǎng ān, fā cuī shì suǒ zàng yàn zhī, jí jiāng líng suǒ shī qiān huáng rú xīn, yī fú jī ròu, qiě wú sǔn bài, qīng hóng yì rán. liǔ yǔ wáng xiāng shì, què zàng zhī. èr rén rù zhōng nán shān fǎng dào, suì bù fǎn yān. chū gān quān zi
華州柳參軍，名族之子。寡慾早孤，無兄弟。罷官，於長安閒遊。上巳日，曲江見一車子，飾以金碧，半立淺水之中。後簾徐褰，見摻手如玉，指畫令摘芙蕖。女之容色絕代，斜睨柳生良久。柳生鞭馬從之，即見車子入永崇里。柳生訪其（訪原作知，其下有大字，據明抄本改。）姓崔氏，女亦有母。有青衣，字輕紅。柳生不甚貧，多方略輕紅，竟不之受。他日，崔氏女有疾，其舅執金吾王，因候其妹，且告之，請為子納焉。崔氏不樂，其母不敢違兄之命。女曰：願嫁得前時柳生足矣。必不允，某與外兄終恐不生全。其母念女之深，乃命輕紅於薦福寺僧道省院達意。柳生為輕紅所誘，又悅輕紅，輕紅大怒曰：君性正粗，奈何小娘子如此侍於君？某一微賤，便忘前好，欲保歲寒，其可得乎？某且以足下事白小娘子。柳生再拜，謝不敏然。始曰：夫人惜小娘子情切，今小娘子不樂適王家，夫人是以偷成婚約。君可三兩日內就禮事。柳生極喜，自備數百千財禮，期內結婚。後五日，柳挈妻與輕紅於金城里居。及旬月外，金吾到永崇，其母王氏泣云：某夫亡，子女孤獨，（獨字原空缺，據明抄本補。）被侄不待禮會，強竊女去矣。兄豈無教訓之道？金吾大怒，歸笞其子數十。密令捕訪，彌年無獲。無何，王氏殂，柳生挈妻與輕紅自金城赴喪。金吾之子既見，遂告父，父擒柳生。生云：某於外姑王氏處納采娶妻，非越禮私誘也。家人大小皆熟知之。王氏既歿，無所明，遂訟於官。公斷王家先下財禮，合歸王家。金吾子常悅表妹，亦不怨前橫也。經數年，輕紅竟潔己處焉。金吾又亡，移其宅於崇義里。崔氏不樂事外兄，乃使輕紅訪柳生所在，時柳生尚居金城里。崔氏又使輕紅與柳生為期，兼齎看圃豎，令積糞堆與宅垣齊，崔氏女遂與輕紅躡之，同詣柳生。柳生驚喜，又不出城，只遷群賢里。後本夫終尋崔氏女，知群賢里住，復與訟奪之。王生情深，崔氏萬途求免，託以體孕，又不責而納焉。柳生長流江陵。二年，崔氏女與輕紅相繼而歿，王生送喪，哀慟之禮至矣。輕紅亦葬於崔氏墳側。柳生江南閒居，春二月，繁花滿庭，追念崔氏女，凝想形影，且不知存亡。忽聞扣門甚急，俄見輕紅抱妝奩而進，乃曰：小娘子且至。聞似車馬之聲，比崔氏女入門，更無他見。柳生與崔氏女契闊，悲歡之甚。問其由，則曰：某已與王氏訣，自此可以同穴矣。人生意專，必果夙願。因言曰：某少習樂，箜篌中頗有功。柳生即時買箜篌，調弄絕妙。二年間，可謂盡平生矣。無何，王生舊使蒼頭過柳生之門，見輕紅，驚不知其然。又疑人有相似者，未敢遽言。問閭里，又雲流人柳參軍。彌怪，更伺之，輕紅亦知是王生家人，因具言於柳生，匿之。王生蒼頭卻還城，具以其事言於王生。王生聞之，命駕千里而來。既至柳生家門，於隙窺之，正見柳生坦腹於臨軒榻上，崔氏女新妝，輕紅捧鏡於其側，崔氏勻銅黃未竟。王生門外極叫，輕紅鏡墜地，有聲如磬，崔氏與王生無憾。遂入，柳生驚，亦待如賓禮。俄又失崔氏所在。柳生與王生從容言事，二人相看不喻，大異之。相與造長安，發崔氏所葬驗之，即江陵所施鉛黃如新，衣服肌肉，且無損敗，輕紅亦然。柳與王相誓，卻葬之。二人入終南山訪道，遂不返焉。（出《乾鐉子》）

zhào shū yá
趙叔牙

zhēn yuán shí sì nián wù yín xià wǔ yuè hàn, xú zhōu sàn jiāng zhào shū yá yí rù xīn zhái. yè zhōng, yǒu wù chuāng wài dòng yáo chuāng zhǐ shēng, wèn zhī, qí wù shì guǐ, wú shí liú dé yán, kū zhái zài gōng chuáng xià, wǎng lái shāo nán. gōng wèi wǒ yí chū, chéng nán tái yǔ shān xià yǒu shuāng dà shù, shì wǒ qī mù, mù dōng mái zhī. hòu bì xiāng bào. shū yá míng dàn chū chéng, shì zhī xìn. jí rì jué chuáng xià, shēn sān chǐ, dé hái gǔ, rú qí yán zàng zhī. qí yè, guǐ lái yán xiè, yuē: jīn shí hàn, bù chū sān rì yǒu yǔ. gōng qiě gào zhǎng shǐ. shū yá zhì míng tōng zhuàng, qǐng qí yǔ, qī sān rì yǔ zú. jié dù shǐ sī kōng zhāng jiàn fēng xǔ zhī, gěi qí suǒ xū, shū yá yú shí fó shān shè tán. zhì sān rì, qiě wú yǔ, dāng jié ěr. chéng zhōng guān zhě shù qiān rén, shí yǔ kòu lín, jiàn fēng yǐ wèi zhà wàng yǒu móu, wǎn yá zhàng shā zhī. hūn shí dà yǔ, jí lìng zhì jì, bǔ nán wèi sàn qí. shí rén yǐ wèi shì jūn dāng chéng shí, jīn zhào shū yá yǐn guǐ suǒ bào yǔ zhì zhī qī, gù zì dāng sǐ ěr. chū xiáng yì jì, míng chāo běn zuò chū jí yì jì
貞元十四年戊寅夏五月旱，徐州散將趙叔牙移入新宅。夜中，有物窗外動搖窗紙聲，問之，其物是鬼，吳時劉得言，窟宅在公床下，往來稍難。公為我移出，城南台雨山下有雙大樹，是我妻墓，墓東埋之。後必相報。叔牙明旦出城，視之信。即日掘床下，深三尺，得骸骨，如其言葬之。其夜，鬼來言謝，曰：今時旱，不出三日有雨。公且告長史。叔牙至明通狀，請祈雨，期三日雨足。節度使司空張建封許之，給其所須，叔牙於石佛山設壇。至三日，且無雨，當截耳。城中觀者數千人，時與寇鄰，建封以為詐妄有謀，晚衙杖殺之。昏時大雨，即令致祭，補男為散騎。時人以為事君當誠實，今趙叔牙隱鬼所報雨至之期，故自當死耳。（出《祥異記》，明抄本作出《集異記》）

zhōu jì chuān
周濟川

zhōu jì chuān, rǔ nán rén, yǒu bié shù zài yáng zhōu zhī xī. xiōng dì sì rén jù hǎo xué, cháng yī yè jiǎng shòu bà, kě sān gēng, gè jiù tà jiāng mèi. hū wén chuāng wài yǒu gé gé zhī shēng, jiǔ ér bù yǐ. jì chuān yú chuāng jiān kuī zhī, nǎi yī bái gǔ xiǎo ér yě, yú tíng zhōng dōng xī nán běi qū zǒu. shǐ zé chā shǒu, é ér bǎi bì. gé gé zhě, gǔ jié xiāng mó zhī shēng yě. jì chuān hū xiōng dì gòng chān zhī. liáng jiǔ, qí dì jù chuān lì shēng ā zhī, yī shēng xiǎo ér tiào shàng jiē, zài shēng rù mén, sān shēng jí yù shàng chuáng. jù chuān yuán ā mà zhuǎn jí. xiǎo ér yuē: ā mǔ yǔ ér rǔ. jù chuān yǐ zhǎng jī zhī, suí zhǎng duò dì, jǔ jí zài chuáng yǐ, téng chuò zhī jié ruò yuán jué. jiā rén wén zhī, zhè yì yǒu fēi, suì chí dāo bàng ér zhì. xiǎo ér yòu yuē: ā mǔ yǔ ér rǔ. jiā rén yǐ bàng jī zhī, qí zhōng yě, xiǎo ér jié jié jiě sàn rú xīng, ér fù jù zhě shù sì. yòu yuē: ā mǔ yǔ ér rǔ. jiā rén yǐ bù náng shèng zhī, tí chū, yuǎn yóu qiú rǔ. chū guō sì wǔ lǐ, zhì yī kū jǐng. míng yè yòu zhì, shǒu qíng bù náng, pāo zhì tiào yuè zì dé. jiā rén bèi yōng dé, yòu yǐ bù náng, rú qián fǎ shèng zhī, yǐ suǒ kuò náng, xuán jù shí ér chén zhū hé, yù fù qū chū, yú náng zhōng réng yún: hái tóng zuó yè kè ěr. yú rì yòu lái, zuǒ shǒu xié náng, yòu shǒu zhí duàn suǒ, qū chí xì nòng rú qián. jiā rén xiān bèi dà mù, záo kōng qí zhōng, rú gǔ pū, yōng xiǎo ér yú nèi, yǐ dà tiě yè, mào qí liǎng duān ér dīng zhī, rán hòu suǒ yī tiě, xuán jù shí, liú zhī dà jiāng. fù yù qū chū, yún: xiè yǐ guān guǒ xiāng sòng. zì shì gèng bù fù lái, shí zhēn yuán shí qī nián. chū xiáng yì jì. míng chāo běn zuò chū guǎng yì jì. yuán shū cǐ chù yǒu tài yuán bù jiāng yī tiáo, yǔ sān bǎi sì shí liù juàn dì èr tiáo fù, jīn shān.
周濟川，汝南人，有別墅在楊州之西。兄弟四人俱好學，嘗一夜講授罷，可三更，各就榻將寐。忽聞窗外有格格之聲，久而不已。濟川於窗間窺之，乃一白骨小兒也，於庭中東西南北趨走。始則叉手，俄而擺臂。格格者，骨節相磨之聲也。濟川呼兄弟共覘之。良久，其弟巨川厲聲呵之，一聲小兒跳上階，再聲入門，三聲即欲上床。巨川元呵罵轉急。小兒曰：阿母與兒乳。巨川以掌擊之，隨掌墮地，舉即在床矣，騰趠之捷若猿玃。家人聞之，這意有非，遂持刀棒而至。小兒又曰：阿母與兒乳。家人以棒擊之，其中也，小兒節節解散如星，而復聚者數四。又曰：阿母與兒乳。家人以布囊盛之，提出，遠猶求乳。出郭四五里，擲一枯井。明夜又至，手擎布囊，拋擲跳躍自得。家人輩擁得，又以布囊，如前法盛之，以索括囊，懸巨石而沉諸河，欲負趨出，於囊中仍云：還同昨夜客耳。余日又來，左手攜囊，右手執斷索，趨馳戲弄如前。家人先備大木，鑿空其中，如鼓撲，擁小兒於內，以大鐵葉，冒其兩端而釘之，然後鎖一鐵，懸巨石，流之大江。負欲趨出，云：謝以棺槨相送。自是更不復來，時貞元十七年。（出《祥異記》。明抄本作出《廣異記》。）（原書此處有太原部將一條，與三百四十六卷第二條復，今刪。）