dú gū mù huá zhōu cān jūn zhào shū yá zhōu jì chuān
独孤穆 华州参军 赵叔牙 周济川
dú gū mù
独孤穆
táng zhēn yuán zhōng, hé nán dú gū mù zhě, kè huái nán. yè tóu dà yí xiàn sù, wèi zhì shí lǐ yú, jiàn yī qīng yī chéng mǎ, yán sè pō lì. mù wēi yǐ cí diào zhī, qīng yī duì dá shén yǒu fēng gé. é yǒu chē lù běi xià dào xià dào yuán zuò yǒu dǎo, jù míng chāo běn gǎi. zhě, yǐn zhī ér qù. mù suì wèi yuē: xiàng zhě cū chéng yán sè, wèi kě yǐ zhōng jiē zhōu xuán, hé nǎi dùn xiāng shě hū? qīng yī xiào yuē: kuì chǐ zhī yì, chéng yì bù zú. dàn niáng zǐ shào nián dú jū, xìng shén yán zhěng, nán yǐ xiāng xǔ ěr. mù yīn wèn niáng zǐ xìng shì jí zhōng wài qīn zú, qīng yī yuē: xìng yáng dì liù. bù dá qí tā. jì ér bù jué xíng shù lǐ. é zhì yī chù, mén guǎn shén sù. qīng yī xià mǎ rù, jiǔ zhī nǎi chū, yán kè jiù guǎn yuē: zì jué bīn kè, yǐ shù nián yǐ. niáng zǐ yǐ shàng kè zhì, wú suǒ wéi cí. wù xián shū lòu yě. yú shì bǐng zhú chén tà, qīn rù bèi jù. yǒu qǐng, qīng yī chū wèi mù yuē: jūn fēi suí jiāng dú gū shèng zhī hòu hū? mù nǎi zì chén, shì shèng bā dài sūn. qīng yī yuē: guǒ rú shì, niáng zǐ yǔ láng jūn nǎi yǒu jiù. mù xún qí gù, qīng yī yuē: mǒu jiàn rén yě, bù zhī qí yóu, niáng zǐ jí dāng zì chū shēn dá. xū yú shè shí, shuǐ lù bì bèi. shí qì, qīng yī shù shí rén qián dǎo yuē: xiàn zhǔ zhì. jiàn yī nǚ, nián kě shí sān sì, zī sè jué dài. bài guì qì, jiù zuò, wèi mù yuē: zhuāng jū jì mò, jiǔ jué bīn kè, bù yì jūn zǐ huì gù. rán ér yǔ jūn yǒu jiù, bù gǎn shǐ bì pú yán zhī, xìng wù wèi xiào. mù yuē: jī lǚ zhī rén, guǎn hú shì huì, qǐ yì tè cì xiāng jiàn, jiān xǔ xù gù. qiě mù píng shēng wèi lí jīng luò, shì yǐ jiāng huái qīn gù, duō bù xiāng shí, xìng jìn yán yě. xiàn zhǔ yuē: yù zì chén xù, qiè kǒng jīng dòng zhǎng zhě. qiè lí rén jiān, yǐ èr bǎi nián yǐ. jūn yì hé cóng ér shí? chū mù wén xìng yáng, zì chēng xiàn zhǔ, yì yǐ yí zhī, jí wén cǐ yán, nǎi zhī shì guǐ, yì wú suǒ jù. xiàn zhǔ yuē: yǐ jūn dú gū jiāng jūn zhī guì yì, gù yù fèng tuō, wù yǐ yōu míng jiàn yí. mù yuē: mù zhī xiān zǔ, wèi suí shì jiāng jūn. xiàn zhǔ bì yǐ mù tiǎn yǒu zǔ fēng, yù xiāng gù tuō, nǎi píng shēng zhī lè wén yě. yǒu hé yí yān? xiàn zhǔ yuē: yù zì xuān xiè, shí zēng bēi gǎn. qiè fù qí wáng, suí dì dì èr zi. suí shì qīng fù, qiè zhī jūn fù, tóng shí yù hài. dà chén sù jiàng, wú bù cóng nì. wéi jūn xiān jiāng jūn, lì jù nì dǎng. qiè shí nián yòu, cháng zài zuǒ yòu, jù jiàn shǐ mò. jí luàn bīng rù gōng, zéi dǎng yǒu yù xiāng bī zhě, qiè yīn rǔ mà zhī, suì wèi suǒ hài. yīn bēi bù zì shèng. mù yīn wèn qí dāng shí rén wù jí dà yè mò shì, dà yuē duō tóng suí shǐ. jiǔ zhī, mìng jiǔ duì yǐn. yán duō bēi yān, wèi shī yǐ zèng mù yuē: jiāng dū xī sāng luàn, què xià duō gòu bīng. chái hǔ zì tūn shì, gē gàn rì zòng héng. nì tú zì wài zhì, bàn yè kāi zhòng chéng. gāo xuè jìn gōng diàn, dāo qiāng yǐ yán yíng. jīn zhī cóng nì zhě, nǎi shì gōng yǔ qīng. bái rèn wū huáng wū, bāng jiā suì yīn qīng. jí fēng zhī jìng cǎo, shì luàn shí zhōng chén. āi āi dú gū gōng, lín sǐ nǎi jié yīng. tiān dì jì bǎn dàng, yún léi shí wèi hēng. jīn zhě èr bǎi zài, yōu huái yóu wèi píng, shān hé fēng yuè gǔ, líng qǐn lù yān qīng. jūn zǐ chéng zǔ dé, fāng chuí zhōng liè míng. huá xuān yī huì gù, tǔ shì yǐ wéi róng. zhàng fū lì zhì cāo, cún méi gǎn qí qíng. qiú yì ruò kě tuō, shuí néng bào yōu zhēn. mù shēn jiē tàn, yǐ wéi bān jié yú suǒ bù jí yě. yīn wèn qí píng shēng zhì zuò, duì yuē: qiè běn wú cái, dàn hǎo dú gǔ jí. cháng jiàn xiè jiā zǐ mèi jí bào shì zhū nǚ jiē shàn zhǔ wén, sī huái jǐng mù. dì yì yǎ hǎo wén xué, shí shí bèi mìng. dāng shí xuē dào héng míng gāo hǎi nèi, qiè měi jiàn qí wén, xīn pō bǐ zhī. xiàng zhě qíng fā yú zhōng, dàn zhí xù shì ěr, hé zú chēng zàn? mù yuē: xiàn zhǔ cái zì tiān shòu, nǎi yè zhōng qī zǐ zhī liú. dào héng ān zú bǐ nǐ? mù suì fù shī yǐ dá zhī yuē: huáng tiān xī jiàng huò, suí shì ruò zhuì liú. huàn nàn zài shuāng quē, gān gē lián jiǔ zhōu. chū mén jiē xiōng shù, suǒ xiàng duō nì móu. bái rì hū rán mù, tuí bō bù kě shōu. wàng yí jì jié xìn, zōng shè yì yí xiū. wēn shì bīng shǐ hé, gōng wéi xuè yǐ liú. mǐn zāi chuī xiāo zi, bēi tí xià fèng lóu. shuāng rèn tú jiàn bī, yù jī bù kě qiú. luó rú yí shì zhě, fěn dài chéng chóu chóu. bāng guó yǐ cāng fù, yú shēng shì bù liú. yīng yīng jiāng jūn zǔ, dú yǐ shè jí yōu. dān xuè jiàn fǔ yǐ, fēng jī rǎn gē máo. jīn lái jiàn hé shǔ, jǐn rì bēi zōng zhōu. yù shù yǐ jì mò, quán tái qiān wàn qiū. gǎn zī yī gù zhòng, yuàn yǐ sǐ jié chóu. yōu xiǎn tǎng bù mèi, zhōng yān qì chóu móu. xiàn zhǔ yín fěng shù sì, bēi bù zì kān zhě jiǔ zhī. qūn xún, qīng yī shù rén jiē chí yuè qì, ér yǒu yī rén qián bái xiàn zhǔ yuē: yán jí jiù shì, dàn kǒng shǐ rén bēi gǎn, qiě dú láng xīn zhì, qǐ kě zhōng yè tí lèi xiāng duì hū? mǒu qǐng chōng shǐ, zhào lái jiā niáng zǐ xiāng bàn. xiàn zhǔ xǔ zhī. jì ér wèi mù yuē: cǐ dà jiàng jūn lái hù ér gē rén, yì dāng shí yù hài. jìn zài yú cǐ? é qǐng jí zhì, shén yǒu zī sè, shàn yán xiào. yīn zuò yuè, zòng yǐn shén huān. lái shì gē shù qū, mù wéi jì qí yī yuē: píng yáng xiàn zhōng shù, jiǔ zuò guǎng líng chén. bù yì ā ā yuán zuò hé, jù míng chāo běn gǎi. láng zhì, huáng quán zhòng jiàn chūn. liáng jiǔ yuē: qiè yǔ xiàn zhǔ jū cǐ èr bǎi yú nián, qǐ qī jīn rì hū yǒu jiā lǐ? xiàn zhǔ yuē: běn yǐ dú gū gōng zhōng liè zhī jiā, yuàn yī xiāng jiàn, yù huō yōu fèn ěr. qǐ kě yǐ chén tǔ zhī zhì, hòu wū jūn zǐ. mù yīn yín xiàn zhǔ shī luò jù yún: qiú yì ruò kě tuō, shuí néng bào yōu zhēn. xiàn zhǔ wēi xiào yuē: yì dà qiáng jì. mù yīn yǐ gē fěng zhī yuē: jīn guī jiǔ wú zhǔ, luó mèi zuò shēng chén. yuàn zuò chuī xiāo bàn, tóng wèi qí fèng rén. xiàn zhǔ yì yǐ gē dá yuē: zhū xuān xià cháng lù, qīng cǎo qǐ gū fén. yóu shèng yáng tái shàng, kōng kàn zhāo mù yún. lái shì yuē: nǎng rì xiāo huáng hòu yù yǐ xiàn zhǔ pèi hòu xiōng zi, zhèng jiàn jiāng dū zhī luàn, qí shì suì qǐn. dú hú guān miǎn shèng zú, zhōng liè zhī jiā. jīn rì xiāng duì, zhèng wèi jiā ǒu. mù wèn xiàn zhǔ suǒ fēng hé yì, xiàn zhǔ yún: ér yǐ rén shòu sì nián shēng yú jīng shī, shí jià xìng rén shòu gōng, yīn míng shòu ér. míng nián, tài zǐ jí wèi, fēng qīng hé xiàn zhǔ. shàng xìng jiāng dū gōng, xǐ fēng lín zī xiàn zhǔ. tè wèi huáng hòu suǒ ài, cháng zài gōng nèi. lái yuē: yè yǐ shēn yǐ, dú gū láng yí qiě chéng lǐ. mǒu dāng fèng hòu yú dōng gé, cì xiǎo bài hè. yú shì qún bì xì xuè, jiē ruò rén jiān zhī yí. jì rù wò nèi, dàn jué qí qì yǎn rán. qí shēn pō lěng. qǐng zhī, qì wèi mù yuē: cú xiè zhī rén, jiǔ wèi chén huī. xìng jiāng fèng shì jīn zhì, sǐ qiě bù xiǔ. yú shì fù zhào lái shì, yǐn yàn rú chū. yīn wèn mù yuē: chéng jūn jīn shì jiāng dū, hé rì dāng huí? yǒu yǐ fèng tuō kě hū? mù yuē: sǐ qiě bù gù. qí tā yǒu hé bù kě hū? xiàn zhǔ yuē: dì jì gǎi zàng, qiè dú jū cǐ. jīn wèi è wáng mù suǒ rǎo, yù pìn qiè wèi jī. qiè yǐ dì wáng zhī jiā, yì bù wéi xiōng guǐ suǒ rǔ. běn yuàn xiāng jiàn, zhèng wèi cǐ ěr. jūn jiāng shì jiāng dū, lù chū qí mù xià, yǐ qiè zhī gù, bì wèi qí suǒ kùn. dào shì wáng shàn jiāo shū fú yú huái nán shì, néng zhì guǐ shén. jūn ruò qiú zhī, jí miǎn yǐ. yòu yuē: qiè jū cǐ yì zhōng bù ān. jūn jiāng nán huí rì, néng qiè wǒ jù qù, zàng wǒ luò yáng běi pō shàng, dé yǔ jūn xiāng jìn. yǒng yǒu yī tuō, shēng chéng zhī huì yě. mù jiē xǔ nuò, yuē: qiān zàng zhī lǐ, nǎi mù jiā shì yǐ. jiǔ hān, yǐ mù ér gē yuē: lù cǎo qiān qiān, tuí róng wèi qiān. zì wǒ jū cǐ, yú jīn jǐ nián. yǔ jūn xiān zǔ, chóu xī ēn bō. sǐ shēng qì kuò, hū cǐ xiāng guò. shuí wèi jiā qī, xún dāng bié lí. qí jūn zhī běi, xié shǒu tóng guī. yīn xià lèi zhān jīn, lái shì yì qì yǔ mù yuē: dú gū láng wù fù xiàn zhǔ hòu yì. mù yīn yǐ gē dá yuē: yī bǐ shuí yáng, zài tiān yī fāng. qū mǎ yōu yōu, hū lái yì xiāng. qíng tōng yōu xiǎn, huò cǐ xiāng jiàn. yì gǎn chóu xī, yán cún qiǎn quǎn. qīng jiāng guì zhōu, kě yǐ áo yóu. wéi zi zhī gù, bù huáng yān liú. xiàn zhǔ qì xiè mù yuē: yī chén jiā kuàng, yǒng yǐ wéi hǎo. xū yú, tiān jiàng míng, xiàn zhǔ tì qì, mù yì xiāng duì ér qì. fán zài zuò zhě, mù jiē yǔ cí jué. jì chū mén, huí gù wú suǒ jiàn. dì píng tǎn, yì wú fén mù zhī xiàng. mù yì huǎng hū, liáng jiǔ nǎi dìng, yīn xǐ liǔ shù yī zhū yǐ zhì zhī. jiā rén suǒ mù pō shén, hū fù shù rì, mù nǎi rù huái nán shì shì yuán zuò jīng, jù míng chāo běn gǎi guǒ yù wáng shàn jiāo yú shì, suì huò yī fú. jì zhì è wáng mù xià, wèi xuàn fēng suǒ pū sān sì, mù yīn chū fú shì zhī, nǎi zhǐ. xiān shì mù pō bù xìn guǐ shén zhī shì, jí xiàn zhǔ yán, wú bù míng xiǎo, mù nǎi shēn tàn yà, yì sī wèi qīn zhě yán zhī. shí nián zhēng yuè, zì jiāng nán huí, fā qí dì shù chǐ, dé hái gǔ yī jù. yǐ yī qīn liǎn zhī. mù yǐ qí sǐ shí cǎo cǎo, zàng bì yǒu quē, jì zhì luò yáng, dà jù wēi yí, qīn wèi zhù wén yǐ jì zhī, zàng yú ān shàn mén wài. qí yè, dú sù yú cūn shù, xiàn zhǔ fù zhì, wèi mù yuē: qiān shén zhī dé, wàn gǔ bù wàng. yōu zhì zhī rén, fēn bù jí cǐ zhě jiǔ yǐ. xìng jūn huì cún jiù hǎo, shǐ wǒ yǒng dé ān zhái. dào tú zhī jiān, suǒ bù fèng jiàn zhě, yǐ jūn jiàn wǒ fǔ huì, kǒng zhì xián wù ěr. mù dǔ qí chē yú dǎo cóng, xī guāng hè yú dāng shí. xiàn zhǔ yì zhǐ zhī yuē: jiē jūn zhī cì yě. suì zhì jǐ mǎo, dāng suì xiāng jiàn. qí xī yīn sù mù suǒ, zhì míng nǎi qù. mù jì wéi shù qiān lǐ qiān zàng, fù chàng yán qí shì, fán mù zhī gù jiù qīn qī wú bù bì zhī. zhēn yuán shí wǔ nián, suì zài jǐ mǎo, mù chén qǐ jiāng chū, hū jiàn shù chē zhì qí jiā, wèi mù yuē: xiàn zhǔ yǒu mìng. mù yuē: xiāng jiàn zhī qī zhì hū? qí xī bào wáng, suì hé zàng yú yáng shì. chū yì wén lù
唐贞元中,河南独孤穆者,客淮南。夜投大仪县宿,未至十里余,见一青衣乘马,颜色颇丽。穆微以词调之,青衣对答甚有风格。俄有车路北下道(下道原作有导,据明抄本改。)者,引之而去。穆遂谓曰:向者粗承颜色,谓可以终接周旋,何乃顿相捨乎?青衣笑曰:愧耻之意,诚亦不足。但娘子少年独居,性甚严整,难以相许耳。穆因问娘子姓氏及中外亲族,青衣曰:姓杨第六。不答其他。既而不觉行数里。俄至一处,门馆甚肃。青衣下马入,久之乃出,延客就馆曰:自绝宾客,已数年矣。娘子以上客至,无所为辞。勿嫌疏漏也。於是秉烛陈榻,衾褥备具。有顷,青衣出谓穆曰:君非隋将独孤盛之后乎?穆乃自陈,是盛八代孙。青衣曰:果如是,娘子与郎君乃有旧。穆询其故,青衣曰:某贱人也,不知其由,娘子即当自出申达。须臾设食,水陆必备。食讫,青衣数十人前导曰:县主至。见一女,年可十三四,姿色绝代。拜跪讫,就坐,谓穆曰:庄居寂寞,久绝宾客,不意君子惠顾。然而与君有旧,不敢使婢仆言之,幸勿为笑。穆曰:羁旅之人,馆縠是惠,岂意特赐相见,兼许叙故。且穆平生未离京洛,是以江淮亲故,多不相识,幸尽言也。县主曰:欲自陈叙,窃恐惊动长者。妾离人间,已二百年矣。君亦何从而识?初穆闻姓杨,自称县主,意已疑之,及闻此言,乃知是鬼,亦无所惧。县主曰:以君独孤将军之贵裔,故欲奉讬,勿以幽冥见疑。穆曰:穆之先祖,为隋室将军。县主必以穆忝有祖风,欲相顾托,乃平生之乐闻也。有何疑焉?县主曰:欲自宣泄,实增悲感。妾父齐王,隋帝第二子。隋室倾覆,妾之君父,同时遇害。大臣宿将,无不从逆。唯君先将军,力拒逆党。妾时年幼,常在左右,具见始末。及乱兵入宫,贼党有欲相逼者,妾因辱骂之,遂为所害。因悲不自胜。穆因问其当时人物及大业末事,大约多同隋史。久之,命酒对饮。言多悲咽,为诗以赠穆曰:江都昔丧乱,阙下多构兵。豺虎恣吞噬,戈干日纵横。逆徒自外至,半夜开重城。膏血浸宫殿,刀枪倚檐楹。今知从逆者,乃是公与卿。白刃污黄屋,邦家遂因倾。疾风知劲草,世乱识忠臣。哀哀独孤公,临死乃结缨。天地既板荡,云雷时未亨。今者二百载,幽怀犹未平,山河风月古,陵寝露烟青。君子乘祖德,方垂忠烈名。华轩一会顾,土室以为荣。丈夫立志操,存没感其情。求义若可托,谁能抱幽贞。穆深嗟叹,以为班婕妤所不及也。因问其平生制作,对曰:妾本无才,但好读古集。常见谢家姊妹及鲍氏诸女皆善属文,私怀景慕。帝亦雅好文学,时时被命。当时薛道衡名高海内,妾每见其文,心颇鄙之。向者情发於中,但直叙事耳,何足称赞?穆曰:县主才自天授,乃邺中七子之流。道衡安足比拟?穆遂赋诗以答之曰:皇天昔降祸,隋室若缀旒。患难在双阙,干戈连九州。出门皆凶竖,所向多逆谋。白日忽然暮,颓波不可收。望夷既结衅,宗社亦贻羞。温室兵始合,宫闱血已流。悯哉吹萧子,悲啼下凤楼。霜刃徒见逼,玉笄不可求。罗襦遗侍者,粉黛成仇雠。邦国已沧覆,余生誓不留。英英将军祖,独以社禝忧。丹血溅黼扆,丰肌染戈矛。今来见禾黍,尽日悲宗周。玉树已寂寞,泉台千万秋。感兹一顾重,愿以死节酬。幽显傥不昧,中焉契绸缪。县主吟讽数四,悲不自堪者久之。逡巡,青衣数人皆持乐器,而有一人前白县主曰:言及旧事,但恐使人悲感,且独郎新至,岂可终夜啼泪相对乎?某请充使,召来家娘子相伴。县主许之。既而谓穆曰:此大将军来护儿歌人,亦当时遇害。近在於此?俄顷即至,甚有姿色,善言笑。因作乐,纵饮甚欢。来氏歌数曲,穆唯记其一曰:平阳县中树,久作广陵尘。不意阿(阿原作何,据明抄本改。)郎至,黄泉重见春。良久曰:妾与县主居此二百余年,岂期今日忽有佳礼?县主曰:本以独孤公忠烈之家,愿一相见,欲豁幽愤耳。岂可以尘土之质,厚诬君子。穆因吟县主诗落句云:求义若可托,谁能抱幽贞。县主微笑曰:亦大强记。穆因以歌讽之曰:金闺久无主,罗袂坐生尘。愿作吹萧伴,同为骑凤人。县主亦以歌答曰:朱轩下长路,青草启孤坟。犹胜阳台上,空看朝暮云。来氏曰:曩日萧皇后欲以县主配后兄子,正见江都之乱,其事遂寝。独狐冠冕盛族,忠烈之家。今日相对,正为佳耦。穆问县主所封何邑,县主云:儿以仁寿四年生於京师,时驾幸仁寿宫,因名寿儿。明年,太子即位,封清河县主。上幸江都宫,徙封临淄县主。特为皇后所爱,常在宫内。来曰:夜已深矣,独孤郎宜且成礼。某当奉候於东阁,伺晓拜贺。於是群婢戏谑,皆若人间之仪。既入卧内,但觉其气奄然。其身颇冷。顷之,泣谓穆曰:殂谢之人,久为尘灰。幸将奉事巾栉,死且不朽。於是复召来氏,饮宴如初。因问穆曰:承君今适江都,何日当回?有以奉托可乎?穆曰:死且不顾。其他有何不可乎?县主曰:帝既改葬,妾独居此。今为恶王墓所扰,欲聘妾为姬。妾以帝王之家,义不为凶鬼所辱。本愿相见,正为此耳。君将适江都,路出其墓下,以妾之故,必为其所困。道士王善交书符於淮南市,能制鬼神。君若求之,即免矣。又曰:妾居此亦终不安。君江南回日,能挈我俱去,葬我洛阳北坡上,得与君相近。永有依托,生成之惠也。穆皆许诺,曰:迁葬之礼,乃穆家事矣。酒酣,倚穆而歌曰:露草芊芊,颓荣未迁。自我居此,於今几年。与君先祖,畴昔恩波。死生契阔,忽此相过。谁谓佳期,寻当别离。俟君之北,携手同归。因下泪沾巾,来氏亦泣语穆曰:独孤郎勿负县主厚意。穆因以歌答曰:伊彼谁阳,在天一方。驱马悠悠,忽来异乡。情通幽显,获此相见。义感畴昔,言存缱绻。清江桂州,可以遨游。惟子之故,不遑淹流。县主泣谢穆曰:一辰佳贶,永以为好。须臾,天将明,县主涕泣,穆亦相对而泣。凡在坐者,穆皆与辞诀。既出门,回顾无所见。地平坦,亦无坟墓之象。穆意恍惚,良久乃定,因徙柳树一株以志之。家人索穆颇甚,忽复数日,穆乃入淮南市(市原作京,据明抄本改)果遇王善交於市,遂获一符。既至恶王墓下,为旋风所扑三四,穆因出符示之,乃止。先是穆颇不信鬼神之事,及县主言,无不明晓,穆乃深叹讶,亦私为亲者言之。时年正月,自江南回,发其地数尺,得骸骨一具。以衣衾敛之。穆以其死时草草,葬必有阙,既至洛阳,大具威仪,亲为祝文以祭之,葬于安善门外。其夜,独宿于村墅,县主复至,谓穆曰:迁神之德,万古不忘。幽滞之人,分不及此者久矣。幸君惠存旧好,使我永得安宅。道途之间,所不奉见者,以君见我腐秽,恐致嫌恶耳。穆睹其车舆导从,悉光赫於当时。县主亦指之曰:皆君之赐也。岁至己卯,当遂相见。其夕因宿穆所,至明乃去。穆既为数千里迁葬,复倡言其事,凡穆之故旧亲戚无不毕知。贞元十五年,岁在己卯,穆晨起将出,忽见数车至其家,谓穆曰:县主有命。穆曰:相见之期至乎?其夕暴亡,遂合葬于杨氏。(出《异闻录》)
huá zhōu cān jūn
华州参军
huá zhōu liǔ cān jūn, míng zú zhī zǐ. guǎ yù zǎo gū, wú xiōng dì. bà guān, yú cháng ān xián yóu. shàng sì rì, qǔ jiāng jiàn yī chē zi, shì yǐ jīn bì, bàn lì qiǎn shuǐ zhī zhōng. hòu lián xú qiān, jiàn càn shǒu rú yù, zhǐ huà lìng zhāi fú qú. nǚ zhī róng sè jué dài, xié nì liǔ shēng liáng jiǔ. liǔ shēng biān mǎ cóng zhī, jí jiàn chē zi rù yǒng chóng lǐ. liǔ shēng fǎng qí fǎng yuán zuò zhī, qí xià yǒu dà zì, jù míng chāo běn gǎi. xìng cuī shì, nǚ yì yǒu mǔ. yǒu qīng yī, zì qīng hóng. liǔ shēng bù shèn pín, duō fāng lüè qīng hóng, jìng bù zhī shòu. tā rì, cuī shì nǚ yǒu jí, qí jiù zhí jīn wú wáng, yīn hòu qí mèi, qiě gào zhī, qǐng wèi zi nà yān. cuī shì bù lè, qí mǔ bù gǎn wéi xiōng zhī mìng. nǚ yuē: yuàn jià dé qián shí liǔ shēng zú yǐ. bì bù yǔn, mǒu yǔ wài xiōng zhōng kǒng bù shēng quán. qí mǔ niàn nǚ zhī shēn, nǎi mìng qīng hóng yú jiàn fú sì sēng dào shěng yuàn dá yì. liǔ shēng wèi qīng hóng suǒ yòu, yòu yuè qīng hóng, qīng hóng dà nù yuē: jūn xìng zhèng cū, nài hé xiǎo niáng zǐ rú cǐ shì yú jūn? mǒu yī wēi jiàn, biàn wàng qián hǎo, yù bǎo suì hán, qí kě dé hū? mǒu qiě yǐ zú xià shì bái xiǎo niáng zǐ. liǔ shēng zài bài, xiè bù mǐn rán. shǐ yuē: fū rén xī xiǎo niáng zǐ qíng qiē, jīn xiǎo niáng zǐ bù lè shì wáng jiā, fū rén shì yǐ tōu chéng hūn yuē. jūn kě sān liǎng rì nèi jiù lǐ shì. liǔ shēng jí xǐ, zì bèi shù bǎi qiān cái lǐ, qī nèi jié hūn. hòu wǔ rì, liǔ qiè qī yǔ qīng hóng yú jīn chéng lǐ jū. jí xún yuè wài, jīn wú dào yǒng chóng, qí mǔ wáng shì qì yún: mǒu fū wáng, zǐ nǚ gū dú, dú zì yuán kòng quē, jù míng chāo běn bǔ. bèi zhí bù dài lǐ huì, qiáng qiè nǚ qù yǐ. xiōng qǐ wú jiào xùn zhī dào? jīn wú dà nù, guī chī qí zi shù shí. mì lìng bǔ fǎng, mí nián wú huò. wú hé, wáng shì cú, liǔ shēng qiè qī yǔ qīng hóng zì jīn chéng fù sàng. jīn wú zhī zǐ jì jiàn, suì gào fù, fù qín liǔ shēng. shēng yún: mǒu yú wài gū wáng shì chù nà cǎi qǔ qī, fēi yuè lǐ sī yòu yě. jiā rén dà xiǎo jiē shú zhī zhī. wáng shì jì mò, wú suǒ míng, suì sòng yú guān. gōng duàn wáng jiā xiān xià cái lǐ, hé guī wáng jiā. jīn wú zi cháng yuè biǎo mèi, yì bù yuàn qián héng yě. jīng shù nián, qīng hóng jìng jié jǐ chù yān. jīn wú yòu wáng, yí qí zhái yú chóng yì lǐ. cuī shì bù lè shì wài xiōng, nǎi shǐ qīng hóng fǎng liǔ shēng suǒ zài, shí liǔ shēng shàng jū jīn chéng lǐ. cuī shì yòu shǐ qīng hóng yǔ liǔ shēng wéi qī, jiān jī kàn pǔ shù, lìng jī fèn duī yǔ zhái yuán qí, cuī shì nǚ suì yǔ qīng hóng niè zhī, tóng yì liǔ shēng. liǔ shēng jīng xǐ, yòu bù chū chéng, zhǐ qiān qún xián lǐ. hòu běn fū zhōng xún cuī shì nǚ, zhī qún xián lǐ zhù, fù yǔ sòng duó zhī. wáng shēng qíng shēn, cuī shì wàn tú qiú miǎn, tuō yǐ tǐ yùn, yòu bù zé ér nà yān. liǔ shēng cháng liú jiāng líng. èr nián, cuī shì nǚ yǔ qīng hóng xiāng jì ér mò, wáng shēng sòng sàng, āi tòng zhī lǐ zhì yǐ. qīng hóng yì zàng yú cuī shì fén cè. liǔ shēng jiāng nán xián jū, chūn èr yuè, fán huā mǎn tíng, zhuī niàn cuī shì nǚ, níng xiǎng xíng yǐng, qiě bù zhī cún wáng. hū wén kòu mén shén jí, é jiàn qīng hóng bào zhuāng lián ér jìn, nǎi yuē: xiǎo niáng zǐ qiě zhì. wén shì chē mǎ zhī shēng, bǐ cuī shì nǚ rù mén, gèng wú tā jiàn. liǔ shēng yǔ cuī shì nǚ qì kuò, bēi huān zhī shén. wèn qí yóu, zé yuē: mǒu yǐ yǔ wáng shì jué, zì cǐ kě yǐ tóng xué yǐ. rén shēng yì zhuān, bì guǒ sù yuàn. yīn yán yuē: mǒu shǎo xí lè, kōng hóu zhōng pō yǒu gōng. liǔ shēng jí shí mǎi kōng hóu, tiáo nòng jué miào. èr nián jiān, kě wèi jǐn píng shēng yǐ. wú hé, wáng shēng jiù shǐ cāng tóu guò liǔ shēng zhī mén, jiàn qīng hóng, jīng bù zhī qí rán. yòu yí rén yǒu xiāng sì zhě, wèi gǎn jù yán. wèn lǘ lǐ, yòu yún liú rén liǔ cān jūn. mí guài, gèng cì zhī, qīng hóng yì zhī shì wáng shēng jiā rén, yīn jù yán yú liǔ shēng, nì zhī. wáng shēng cāng tóu què hái chéng, jù yǐ qí shì yán yú wáng shēng. wáng shēng wén zhī, mìng jià qiān lǐ ér lái. jì zhì liǔ shēng jiā mén, yú xì kuī zhī, zhèng jiàn liǔ shēng tǎn fù yú lín xuān tà shàng, cuī shì nǚ xīn zhuāng, qīng hóng pěng jìng yú qí cè, cuī shì yún tóng huáng wèi jìng. wáng shēng mén wài jí jiào, qīng hóng jìng zhuì dì, yǒu shēng rú qìng, cuī shì yǔ wáng shēng wú hàn. suì rù, liǔ shēng jīng, yì dài rú bīn lǐ. é yòu shī cuī shì suǒ zài. liǔ shēng yǔ wáng shēng cóng róng yán shì, èr rén xiāng kàn bù yù, dà yì zhī. xiāng yǔ zào cháng ān, fā cuī shì suǒ zàng yàn zhī, jí jiāng líng suǒ shī qiān huáng rú xīn, yī fú jī ròu, qiě wú sǔn bài, qīng hóng yì rán. liǔ yǔ wáng xiāng shì, què zàng zhī. èr rén rù zhōng nán shān fǎng dào, suì bù fǎn yān. chū gān quān zi
华州柳参军,名族之子。寡欲早孤,无兄弟。罢官,於长安闲游。上巳日,曲江见一车子,饰以金碧,半立浅水之中。后帘徐褰,见掺手如玉,指画令摘芙蕖。女之容色绝代,斜睨柳生良久。柳生鞭马从之,即见车子入永崇里。柳生访其(访原作知,其下有大字,据明抄本改。)姓崔氏,女亦有母。有青衣,字轻红。柳生不甚贫,多方略轻红,竟不之受。他日,崔氏女有疾,其舅执金吾王,因候其妹,且告之,请为子纳焉。崔氏不乐,其母不敢违兄之命。女曰:愿嫁得前时柳生足矣。必不允,某与外兄终恐不生全。其母念女之深,乃命轻红於荐福寺僧道省院达意。柳生为轻红所诱,又悦轻红,轻红大怒曰:君性正粗,奈何小娘子如此侍於君?某一微贱,便忘前好,欲保岁寒,其可得乎?某且以足下事白小娘子。柳生再拜,谢不敏然。始曰:夫人惜小娘子情切,今小娘子不乐适王家,夫人是以偷成婚约。君可三两日内就礼事。柳生极喜,自备数百千财礼,期内结婚。后五日,柳挈妻与轻红於金城里居。及旬月外,金吾到永崇,其母王氏泣云:某夫亡,子女孤独,(独字原空缺,据明抄本补。)被侄不待礼会,强窃女去矣。兄岂无教训之道?金吾大怒,归笞其子数十。密令捕访,弥年无获。无何,王氏殂,柳生挈妻与轻红自金城赴丧。金吾之子既见,遂告父,父擒柳生。生云:某於外姑王氏处纳采娶妻,非越礼私诱也。家人大小皆熟知之。王氏既殁,无所明,遂讼於官。公断王家先下财礼,合归王家。金吾子常悦表妹,亦不怨前横也。经数年,轻红竟洁己处焉。金吾又亡,移其宅於崇义里。崔氏不乐事外兄,乃使轻红访柳生所在,时柳生尚居金城里。崔氏又使轻红与柳生为期,兼赍看圃竖,令积粪堆与宅垣齐,崔氏女遂与轻红蹑之,同诣柳生。柳生惊喜,又不出城,只迁群贤里。后本夫终寻崔氏女,知群贤里住,复与讼夺之。王生情深,崔氏万途求免,讬以体孕,又不责而纳焉。柳生长流江陵。二年,崔氏女与轻红相继而殁,王生送丧,哀恸之礼至矣。轻红亦葬於崔氏坟侧。柳生江南闲居,春二月,繁花满庭,追念崔氏女,凝想形影,且不知存亡。忽闻扣门甚急,俄见轻红抱妆奁而进,乃曰:小娘子且至。闻似车马之声,比崔氏女入门,更无他见。柳生与崔氏女契阔,悲欢之甚。问其由,则曰:某已与王氏诀,自此可以同穴矣。人生意专,必果夙愿。因言曰:某少习乐,箜篌中颇有功。柳生即时买箜篌,调弄绝妙。二年间,可谓尽平生矣。无何,王生旧使苍头过柳生之门,见轻红,惊不知其然。又疑人有相似者,未敢遽言。问闾里,又云流人柳参军。弥怪,更伺之,轻红亦知是王生家人,因具言於柳生,匿之。王生苍头却还城,具以其事言於王生。王生闻之,命驾千里而来。既至柳生家门,於隙窥之,正见柳生坦腹於临轩榻上,崔氏女新妆,轻红捧镜於其侧,崔氏匀铜黄未竟。王生门外极叫,轻红镜坠地,有声如磬,崔氏与王生无憾。遂入,柳生惊,亦待如宾礼。俄又失崔氏所在。柳生与王生从容言事,二人相看不喻,大异之。相与造长安,发崔氏所葬验之,即江陵所施铅黄如新,衣服肌肉,且无损败,轻红亦然。柳与王相誓,却葬之。二人入终南山访道,遂不返焉。(出《乾鐉子》)
zhào shū yá
赵叔牙
zhēn yuán shí sì nián wù yín xià wǔ yuè hàn, xú zhōu sàn jiāng zhào shū yá yí rù xīn zhái. yè zhōng, yǒu wù chuāng wài dòng yáo chuāng zhǐ shēng, wèn zhī, qí wù shì guǐ, wú shí liú dé yán, kū zhái zài gōng chuáng xià, wǎng lái shāo nán. gōng wèi wǒ yí chū, chéng nán tái yǔ shān xià yǒu shuāng dà shù, shì wǒ qī mù, mù dōng mái zhī. hòu bì xiāng bào. shū yá míng dàn chū chéng, shì zhī xìn. jí rì jué chuáng xià, shēn sān chǐ, dé hái gǔ, rú qí yán zàng zhī. qí yè, guǐ lái yán xiè, yuē: jīn shí hàn, bù chū sān rì yǒu yǔ. gōng qiě gào zhǎng shǐ. shū yá zhì míng tōng zhuàng, qǐng qí yǔ, qī sān rì yǔ zú. jié dù shǐ sī kōng zhāng jiàn fēng xǔ zhī, gěi qí suǒ xū, shū yá yú shí fó shān shè tán. zhì sān rì, qiě wú yǔ, dāng jié ěr. chéng zhōng guān zhě shù qiān rén, shí yǔ kòu lín, jiàn fēng yǐ wéi zhà wàng yǒu móu, wǎn yá zhàng shā zhī. hūn shí dà yǔ, jí lìng zhì jì, bǔ nán wèi sàn qí. shí rén yǐ wéi shì jūn dāng chéng shí, jīn zhào shū yá yǐn guǐ suǒ bào yǔ zhì zhī qī, gù zì dāng sǐ ěr. chū xiáng yì jì, míng chāo běn zuò chū jí yì jì
贞元十四年戊寅夏五月旱,徐州散将赵叔牙移入新宅。夜中,有物窗外动摇窗纸声,问之,其物是鬼,吴时刘得言,窟宅在公床下,往来稍难。公为我移出,城南台雨山下有双大树,是我妻墓,墓东埋之。后必相报。叔牙明旦出城,视之信。即日掘床下,深三尺,得骸骨,如其言葬之。其夜,鬼来言谢,曰:今时旱,不出三日有雨。公且告长史。叔牙至明通状,请祈雨,期三日雨足。节度使司空张建封许之,给其所须,叔牙於石佛山设坛。至三日,且无雨,当截耳。城中观者数千人,时与寇邻,建封以为诈妄有谋,晚衙杖杀之。昏时大雨,即令致祭,补男为散骑。时人以为事君当诚实,今赵叔牙隐鬼所报雨至之期,故自当死耳。(出《祥异记》,明抄本作出《集异记》)
zhōu jì chuān
周济川
zhōu jì chuān, rǔ nán rén, yǒu bié shù zài yáng zhōu zhī xī. xiōng dì sì rén jù hào xué, cháng yī yè jiǎng shòu bà, kě sān gēng, gè jiù tà jiāng mèi. hū wén chuāng wài yǒu gé gé zhī shēng, jiǔ ér bù yǐ. jì chuān yú chuāng jiān kuī zhī, nǎi yī bái gǔ xiǎo ér yě, yú tíng zhōng dōng xī nán běi qū zǒu. shǐ zé chā shǒu, é ér bǎi bì. gé gé zhě, gǔ jié xiāng mó zhī shēng yě. jì chuān hū xiōng dì gòng chān zhī. liáng jiǔ, qí dì jù chuān lì shēng ā zhī, yī shēng xiǎo ér tiào shàng jiē, zài shēng rù mén, sān shēng jí yù shàng chuáng. jù chuān yuán ā mà zhuǎn jí. xiǎo ér yuē: ā mǔ yǔ ér rǔ. jù chuān yǐ zhǎng jī zhī, suí zhǎng duò dì, jǔ jí zài chuáng yǐ, téng chuò zhī jié ruò yuán jué. jiā rén wén zhī, zhè yì yǒu fēi, suì chí dāo bàng ér zhì. xiǎo ér yòu yuē: ā mǔ yǔ ér rǔ. jiā rén yǐ bàng jī zhī, qí zhōng yě, xiǎo ér jié jié jiě sàn rú xīng, ér fù jù zhě shù sì. yòu yuē: ā mǔ yǔ ér rǔ. jiā rén yǐ bù náng shèng zhī, tí chū, yuǎn yóu qiú rǔ. chū guō sì wǔ lǐ, zhì yī kū jǐng. míng yè yòu zhì, shǒu qíng bù náng, pāo zhì tiào yuè zì dé. jiā rén bèi yōng dé, yòu yǐ bù náng, rú qián fǎ shèng zhī, yǐ suǒ kuò náng, xuán jù shí ér chén zhū hé, yù fù qū chū, yú náng zhōng réng yún: hái tóng zuó yè kè ěr. yú rì yòu lái, zuǒ shǒu xié náng, yòu shǒu zhí duàn suǒ, qū chí xì nòng rú qián. jiā rén xiān bèi dà mù, záo kōng qí zhōng, rú gǔ pū, yōng xiǎo ér yú nèi, yǐ dà tiě yè, mào qí liǎng duān ér dīng zhī, rán hòu suǒ yī tiě, xuán jù shí, liú zhī dà jiāng. fù yù qū chū, yún: xiè yǐ guān guǒ xiāng sòng. zì shì gèng bù fù lái, shí zhēn yuán shí qī nián. chū xiáng yì jì. míng chāo běn zuò chū guǎng yì jì. yuán shū cǐ chù yǒu tài yuán bù jiàng yī tiáo, yǔ sān bǎi sì shí liù juàn dì èr tiáo fù, jīn shān.
周济川,汝南人,有别墅在杨州之西。兄弟四人俱好学,尝一夜讲授罢,可三更,各就榻将寐。忽闻窗外有格格之声,久而不已。济川於窗间窥之,乃一白骨小儿也,於庭中东西南北趋走。始则叉手,俄而摆臂。格格者,骨节相磨之声也。济川呼兄弟共觇之。良久,其弟巨川厉声呵之,一声小儿跳上阶,再声入门,三声即欲上床。巨川元呵骂转急。小儿曰:阿母与儿乳。巨川以掌击之,随掌堕地,举即在床矣,腾趠之捷若猿玃。家人闻之,这意有非,遂持刀棒而至。小儿又曰:阿母与儿乳。家人以棒击之,其中也,小儿节节解散如星,而复聚者数四。又曰:阿母与儿乳。家人以布囊盛之,提出,远犹求乳。出郭四五里,掷一枯井。明夜又至,手擎布囊,抛掷跳跃自得。家人辈拥得,又以布囊,如前法盛之,以索括囊,悬巨石而沉诸河,欲负趋出,於囊中仍云:还同昨夜客耳。余日又来,左手携囊,右手执断索,趋驰戏弄如前。家人先备大木,凿空其中,如鼓扑,拥小儿於内,以大铁叶,冒其两端而钉之,然后锁一铁,悬巨石,流之大江。负欲趋出,云:谢以棺槨相送。自是更不复来,时贞元十七年。(出《祥异记》。明抄本作出《广异记》。)(原书此处有太原部将一条,与三百四十六卷第二条复,今删。)