chén shí huáng shū dù guō tài mǎ róng cài yōng gù shào zhū gé jǐn xiōng dì páng shì yuán wǔ gāi péi wěi xiōng nú shǐ huán wēn xiè kūn táng tài zōng lǐ jī xuē shōu wáng guī wáng shī dàn yáng sù wáng yì fāng xuǎn jiāng yīng gōng liú qí zhāng zhuó lǐ jiào zhèng gǎo lú cóng yuàn péi kuān wéi shēn péi tán
陳實 黃叔度 郭泰 馬融 蔡邕 顧邵 諸葛瑾兄弟 龐士元 武陔 裴頠 匈奴使 桓溫 謝鯤 唐太宗 李績 薛收 王圭 王師旦 楊素 王義方 選將 英公 劉奇 張鷟 李嶠 鄭杲 盧從願 裴寬 韋詵 裴談
chén shí
陳實
chén shí cháng tàn yuē: ruò zhōu zi jū zhě, zhēn dòng liáng zhī qì. pì zhū bǎo jiàn, zé shì zhī lóng quán. kè yǒu wèn chén jì fāng yuē: zú xià jiā jūn, yǒu hé gōng dé, ér hé tiān xià zhòng míng? jì fāng yuē: wú jiā jūn, pì rú guì shù, shēng yú tài shān zhī ā, shàng yǒu wàn rèn zhī gāo, xià yǒu bù cè zhī yuān shàng wèi gān lù suǒ zhān, xià wèi yuān quán suǒ rùn. dāng sī zhī shí, guì shù yān zhī tài shān zhī gāo, yuān quán zhī shēn? bù zhī yǒu gōng dé yǔ wú. chū shì shuō
陳實嘗嘆曰:若周子居者,真棟樑之器。譬諸寶劍,則世之龍泉。客有問陳季方曰:足下家君,有何功德,而荷天下重名?季方曰:吾家君,譬如桂樹,生於泰山之阿,上有萬仞之高,下有不測之淵;上為甘露所沾,下為淵泉所潤。當斯之時,桂樹焉知泰山之高,淵泉之深?不知有功德與無。(出《世說》)
huáng shū dù
黃淑度
guō tài zhì rǔ nán, zào yuán fèng gāo, chē bù tíng guǐ, luán bù chuò è yì huáng shū dù, nǎi mí rì xìn sù. rén wèn qí gù, lín zōng yuē: shū dù wāng wāng rú qiān qǐng zhī bō, chéng zhī bù qīng, náo zhī bù zhuó, qí qì shēn guǎng nán cè yǐ. chū shì shuō
郭泰至汝南,造袁奉高,車不停軌,鸞不輟軛;詣黃叔度,乃彌日信宿。人問其故,林宗曰:叔度汪汪如千頃之波,澄之不清,撓之不濁,其器深廣難測矣。(出《世說》)
guō tài
郭泰
guō tài xiù lì gāo zhì, dàn rán yuān tíng. jiǔ zhōu zhī shì, xī lǐn lǐn zōng yǎng, yǐ wèi fù gài. cài bó jiē gào lú zi gàn mǎ rì dī yuē: wú wèi tiān xià zuò bēi míng duō yǐ, wèi cháng bù yǒu cán. wéi wèi guō xiān shēng bēi sòng wú kuì sè ěr. chū shì shuō
郭泰秀立高峙,澹然淵停。九州之士,悉懍懍宗仰,以為覆蓋。蔡伯喈告盧子干、馬日磾曰:吾為天下作碑銘多矣,未嘗不有慚。唯為郭先生碑頌無愧色耳。(出《世說》)
mǎ róng
馬融
zhèng xuán zài mǎ róng mén xià. róng cháng bù jiě gē liè shū qī shì, ér xuán sī qí wǔ, bié lìng lú zi gàn sī qí èr. róng gào gàn yuē: kǒng zǐ wèi zi gòng,' huí yě wén yī zhī shí, wú yǔ rǔ fú rú yě.' jīn wǒ yǔ zi, kě wèi shì yǐ. chū shì shuō
鄭玄在馬融門下。融嘗不解割裂書七事,而玄思其五,別令盧子干思其二。融告干曰:孔子謂子貢,'回也聞一知十,吾與汝弗如也。'今我與子,可謂是矣。(出《世說》)
cài yōng
蔡邕
cài yōng píng chén fān lǐ yīng xiān hòu, yuē: chén zhòng jǔ qiáng yú fàn shàng lǐ yuán lǐ yán yú shè xià. yì míng chāo běn yì shàng yǒu fàn shàng nán shè xià wǔ zì. zhòng jǔ sān jūn zhī xià xiè shěn hàn jì yuē: sān jūn zhě, yī shí zhī suǒ zhòng, dòu wǔ liú shū chén fān yuán lǐ bā jùn zhī shàng shàng yuán zuò zhòng, jù míng chāo běn chén xiào běn gǎi. xuē yíng hàn shū yuē: lǐ yīng wáng chàng xún kūn zhū yǔ wèi míng liú yòu dù kǎi zhào diǎn wèi jùn. chū shì shuō
蔡邕評陳蕃、李膺先後,曰:陳仲舉強於犯上;李元禮嚴於攝下。易(明抄本易上有犯上難攝下五字)。仲舉三君之下(謝沈《漢記》曰:三君者,一時之所重,竇武、劉淑、陳蕃);元禮八俊之上(上原作重,據明抄本、陳校本改。薛瑩《漢書》曰:李膺、王暢、荀鯤、朱宇、魏明、劉佑、杜楷、趙典為俊)。(出《世說》)
gù shào
顧邵
gù shào cháng dú wèi páng shì yuán yuē: wén zi sūn rén, wú yǔ zú xià shú yù? shì yuán yuē: táo yě shì sú, yǔ shí chén jī, wú bù rú zi lùn bà wáng zhī yú cè, lǎn yǐ fú zhī yào zuì, wú yì yǒu yī rì zhī zhǎng. shào yì néng wèi zhī hū? chū shì shuō
顧邵嘗獨謂龐士元曰:聞子孫人,吾與足下孰愈?士元曰:陶冶世俗,與時沉機,吾不如子;論霸王之餘策,覽倚伏之要最,吾亦有一日之長。邵亦能為之乎?(出《世說》)
zhū gé jǐn xiōng dì
諸葛瑾兄弟
zhū gé jǐn, dì liàng, jí cóng dì dàn, bìng yǒu shèng míng, gè shì yī guó. shí yǐ shǔ dé qí lóng, wú dé qí hǔ, wèi dé qí gǒu. chū shì shuō
諸葛瑾,弟亮,及從弟誕,並有盛名,各事一國。時以蜀得其龍,吳得其虎,魏得其狗。(出《世說》)
páng shì yuán
龐士元
páng shì yuán zhì wú, wú rén bìng yǒu zhī. jiàn lù jī gù shào quán cóng ér wèi zhī mù yuē: lù zi suǒ wèi nú mǎ yǒu yì yì zì yuán què, jù shì shuō bǔ zú zhī yòng, gù zi suǒ wèi nú niú kě yǐ fù zhòng zhì yuǎn. huò wèn, rú mù lù wèi shèng xié? yuē: nú mǎ suī jīng sù, néng zhì yī rén ěr. nú niú yī rì bǎi lǐ, suǒ zhì qǐ yī rén zāi! wú rén wú yǐ nán. quán zi hǎo shēng míng, shì rǔ nán fán fán yuán zuò chǔ, jù shì shuō gǎi zi zhāo. chū shì shuō
龐士元至吳,吳人並友之。見陸績、顧邵、全琮而為之目曰:陸子所謂駑馬有逸(逸字原闕,據世說補)足之用,顧子所謂駑牛可以負重致遠。或問,如目陸為勝邪?曰:駑馬雖精速,能致一人耳。駑牛一日百里,所致豈一人哉!吳人無以難。全子好聲名,似汝南樊(樊原作楚,據世說改)子昭。(出《世說》)
wǔ gāi
武陔
sī mǎ wén wáng wèn wǔ gāi yuē: chén tài hé rú qí fù sī kōng? gāi yuē: tōng yǎ bó chàng, néng yǐ tiān xià shēng jiào wèi jǐ rèn zhě, bù rú yě míng liàn jiǎn zhì, lì gōng lì shì, guò zhī. chū shì shuō
司馬文王問武陔曰:陳泰何如其父司空?陔曰:通雅博暢,能以天下聲教為己任者,不如也;明練簡至,立功立事,過之。(出《世說》)
péi wěi
裴頠
jì zhōu cì shǐ yáng huái èr zi, qiáo yǔ máo, jù zǒng jiǎo wèi chéng qì. huái yǔ péi wěi lè guǎng yǒu shàn, qiǎn jiàn zhī. wěi xìng hóng fàng, ài qiáo zhī yǒu fēng yùn. wèi huái yuē: qiáo dāng jí qīng, máo xiǎo jiǎn yě. guǎng xìng qīng chún, ài máo zhī yǒu shén jiǎn, wèi huái yuē: qiáo zì jí qīng, rán máo yóu jīng chū. huái xiào yuē: wǒ èr ér zhī yōu liè, nǎi péi lè zhī yōu liè yě. lùn zhě píng zhī, yǐ wèi qiáo suī gāo yùn ér wú jiǎn jú, lè yán wèi dé. rán bìng wèi hòu zhī shuāng juàn. chū shì shuō
冀州刺史楊淮二子,喬與髦,俱總角為成器。淮與裴頠、樂廣友善,遣見之。頠性弘放,愛喬之有風韻。謂淮曰:喬當及卿,髦小減也。廣性清淳,愛髦之有神檢,謂淮曰:喬自及卿,然髦尤精出。淮笑曰:我二兒之優劣,乃裴、樂之優劣也。論者評之,以為喬雖高韻而無檢局,樂言為得。然並為後之雙雋。(出《世說》)
xiōng nú shǐ
匈奴使
wèi wǔ jiāng jiàn xiōng nú shǐ, zì yǐ xíng lòu, bù zú huái yuǎn guó, shǐ cuī jì guī dài dāng zhī, zì zhuō dāo lì chuáng tóu. shì bì, lìng jiān dié wèn yuē: wèi wáng hé rú? shǐ yuē: wèi wáng yǎ wàng fēi cháng, rán chuáng tóu zhuō dāo rén, nǎi yīng xióng yě. wáng wén zhī, chí shā cǐ shǐ. chū shāng yún xiǎo shuō
魏武將見匈奴使,自以形陋,不足懷遠國,使崔季圭代當之,自捉刀立床頭。事畢,令間諜問曰:魏王何如?使曰:魏王雅望非常,然床頭捉刀人,乃英雄也。王聞之,馳殺此使。(出《商芸小說》)
héng wēn
恆溫
jìn yīn hào jì fèi, huán wēn yǔ zhū rén yuē: shǎo shí yǔ zhī gòng qí zhú mǎ, wǒ qì qù yǐ, hào zhé qǔ zhī, gù dāng chū wǒ xià. chū shì shuō xīn shū
晉殷浩既廢,桓溫語諸人曰:少時與之共騎竹馬,我棄去已,浩輒取之,故當出我下。(出《世說新書》)
xiè kūn
謝鯤
míng dì wèn xiè kūn: jūn zì wèi hé rú yǔ liàng? dá yuē: duān wěi miào táng, shǐ bǎi liáo zhǔn zé, chén bù rú liàng yī qiū yī hè, zì wèi guò zhī. chū shì shuō xīn shū
明帝問謝鯤:君自謂何如庾亮?答曰:端委廟堂,使百僚準則,臣不如亮;一丘一壑,自謂過之。(出《世說新書》)
táng tài zōng
唐太宗
zhēn guān wǔ nián. shàng wèi zhǎng sūn wú jì děng yuē: zhèn wén zhǔ xián zé chén zhí. rén gù bù zì zhī, gōng yí lùn zhèn dé shī. wú jì yuē: bì xià wǔ gōng wén dé, kuà jué gǔ jīn, fā hào shī lìng, shì jiē lì wù. chén shùn zhī bù xiá, shí bù jiàn bì xià yǒu qiān shī. shàng yuē: zhèn yù wén jǐ guò, gōng nǎi wàng xiāng yú yuè. jīn miàn tán gōng děng de shī, yǐ wèi jiàn jiè. yán zhī zhě kě yǐ wú guò, wén zhī zhě zú yǐ zì gǎi. yīn yuē, wú jì shàn yú chóu suàn, yīng duì mǐn sù. qiú zhī gǔ rén, yì dāng wú bǐ. bīng jī zhèng shù, huò kǒng fēi qí suǒ zhǎng. gāo shì lián shè liè gǔ jīn, xīn shù cōng wù, lín nán bù gǎi jié, wèi guān yì wú péng dǎng. suǒ shǎo zhě gǔ gěng guī jiàn ěr. táng jiǎn yán cí jùn lì, shàn hé jiě rén, jiǔ bēi liú xíng, fā yán qǐ chǐ. shì zhèn sān zài, suì wú yī yán lùn guó jiā dé shī. yáng shī dào xìng chún shàn, zì wú qiān guò, ér qíng shí qiè nuò, wèi shén gèng shì, jí huǎn bù kě dé lì. cén wén mù xìng dào dūn hòu, wén zhāng suǒ zhǎng, chí lùn héng jù jīng yuǎn, zì bù fù yú lǐ. liú jì xìng zuì jiān zhēn, yán duō lì yì, rán qí yì shàng, rán nuò péng yǒu, néng zì bǔ què, yì hé yǐ shàng yān. mǎ zhōu jiàn shì mǐn sù, xìng shén zhēn zhèng. zhì yú lùn liàng rén wù, zhí dào ér yán, zhèn bǐ rèn shǐ, duō suǒ chēng yì. chǔ suì liáng xué wèn shāo zhǎng, xìng yì jiān zhèng, jì xiě zhōng chéng, shén qīn fù yú zhèn, pì rú fēi niǎo yī rén, zì jiā lián ài. chū táng huì yào
貞觀五年。上謂長孫無忌等曰:朕聞主賢則臣直。人固不自知,公宜論朕得失。無忌曰:陛下武功文德,跨絕古今,發號施令,事皆利物。臣順之不暇,實不見陛下有愆失。上曰:朕欲聞己過,公乃妄相諛悅。今面談公等得失,以為鑑誡。言之者可以無過,聞之者足以自改。因曰,無忌善於籌算,應對敏速。求之古人,亦當無比。兵機政術,或恐非其所長。高士廉涉獵古今,心術聰悟,臨難不改節,為官亦無朋黨。所少者骨鯁規諫耳。唐儉言辭俊利,善和解人,酒杯流行,發言啟齒。事朕三載,遂無一言論國家得失。楊師道性純善,自無愆過,而情實怯懦,未甚更事,急緩不可得力。岑文木性道敦厚,文章所長,持論恆據經遠,自不負於理。劉洎性最堅貞,言多利益,然其意尚,然諾朋友,能自補闕,亦何以尚焉。馬周見事敏速,性甚貞正。至於論量人物,直道而言,朕比任使,多所稱意。褚遂良學問稍長,性亦堅正,既寫忠誠,甚親附於朕,譬如飛鳥依人,自加憐愛。(出《唐會要》)
lǐ jī
李績
wǔ dé chū, lǐ jī dé lí yáng cāng, jiù shí zhě shù shí wàn rén. wèi zhēng gāo jì fǔ dù zhèng lún guō xiào kè jiē kè yóu qí suǒ, yī jiàn yú zhòng rén zhī zhōng, jí jiā lǐ jìng. píng wǔ láo huò zhèng zhōu zhǎng shǐ dài zhòu, shì fàng tuī jiàn zhī. dāng shí rèn wèi yǒu zhī rén zhī jiàn. chū táng huì yào
武德初,李績得黎陽倉,就食者數十萬人。魏徵、高季輔、杜正倫、郭孝恪皆客游其所,一見於眾人之中,即加禮敬。平武牢獲鄭州長史戴胄,釋放推薦之。當時認為有知人之鑑。(出《唐會要》)
yòu zhēn guān yuán nián, jī wèi bīng zhōu dū du. shí shì zhōng zhāng wén guàn wèi cān jūn shì. jī céng tàn yuē: zhāng zhì guī hòu lái guǎn xiāo, wú bù rú yě. dài yǐ shū lǐ. shí yǒu èr liáo, yì bèi lǐ jiē. jī jiāng rù cháo, yī rén zèng yǐ pèi dāo, yī rén zèng yǐ yù dài, wén guàn dú wú suǒ jí. yīn sòng xíng èr shí yú lǐ. jī yuē: yàn yún, qiān lǐ xiāng sòng, guī yú yī bié. zhì guī hé yǐ xíng zhī yuǎn yě? kě yǐ hái yǐ. wén guàn yuē: jūn chéng zūn jiǎng, bǐ jiē shòu cì ér fǎn, bǐ dú jiàn yí, yǐ cǐ yú yì. jī yuē: wú zi wú kǔ, lǎo fū yǒu shuō. mǒu chí yí shǎo jué, gù zèng zhī yǐ dāo, jiè lìng guǒ duàn yě mǒu fàng dá xiǎo jū, gù zèng zhī yǐ dài, jiè lìng jiǎn yuē yě, wú zi hóng cái tè dá, wú shī bù kě, yān yòng zèng yān? yīn jí tuī yǐn. hòu wén guàn lèi qiān zhì shì zhōng. chū guǎng rén wù zhì
又貞觀元年,績為并州都督。時侍中張文瓘為參軍事。績曾嘆曰:張稚圭後來管蕭,吾不如也。待以殊禮。時有二僚,亦被禮接。績將入朝,一人贈以佩刀,一人贈以玉帶,文瓘獨無所及。因送行二十餘里。績曰:諺雲,千里相送,歸於一別。稚圭何以行之遠也?可以還矣。文瓘曰:均承尊獎,彼皆受賜而返,鄙獨見遺,以此於悒。績曰:吾子無苦,老夫有說。某遲疑少決,故贈之以刀,戒令果斷也;某放達小拘,故贈之以帶,戒令檢約也,吾子宏才特達,無施不可,焉用贈焉?因極推引。後文瓘累遷至侍中。(出《廣人物誌》)
xuē shōu
薛收
táng xuē shōu yǔ cóng fù xiōng zi yuán jìng zú xiōng zi dé yīn qí míng, shí rén wèi zhī hé dōng sān fèng, shōu yǔ yuán jìng jù wèi wén xué guǎn xué shì, shí fáng dù děng chù xīn fù zhī jì, shēn xiāng yǒu tuō. yuán jìng wèi yú quán shì, jìng bù xiá. rú huì cháng yún: xiǎo jì shì bù kě dé ér qīn, bù kě dé ér shū. chū tán bīn lù
唐薛收與從父兄子元敬、族兄子德音齊名,時人謂之河東三鳳,收與元敬俱為文學館學士,時房杜等處心腹之寄,深相友托。元敬畏於權勢,竟不狎。如晦常云:小記室不可得而親,不可得而疏。(出《譚賓錄》)
wáng guī
王圭
zhēn guān liù nián, shàng yàn shì chén. wèi wáng guī yuē: qīng shí jiàn jīng tōng, yóu shàn tán lùn, zì fáng xuán líng děng, xián yí pǐn zǎo. yòu kě zì liàng, yǔ zhū zi shú xián. guī duì yuē: zī zī fèng guó, zhī wú bù wèi, chén bù rú xuán líng cái jiān wén wǔ, chū jiāng rù xiàng, chén bù rú lǐ jìng fū zòu xiáng míng, chū nà wéi yǔn, chén bù rú yàn bó tuán fán lǐ jù, zhòng wù bì jǔ, chén bù rú dài zhòu jiàn zhèng wèi xīn chǐ jūn bù jí yáo shùn chén bù rú wèi zhēng. zhì yú jī zhuó yáng qīng, jí è hǎo shàn, chén yú shù zi, yì yǒu wēi zhǎng. tài zōng shēn rán qí yán, qún gōng yì gè yǐ wèi jǐn jǐ suǒ néng, wèi zhī què lùn. chū táng huì yào
貞觀六年,上宴侍臣。謂王圭曰:卿識鑒精通,尤善談論,自房玄齡等,咸宜品藻。又可自量,與諸子孰賢。圭對曰:孜孜奉國,知無不為,臣不如玄齡;才兼文武,出將入相,臣不如李靖;敷奏詳明,出納惟允,臣不如彥博;剸繁理劇,眾務必舉,臣不如戴胄;諫諍為心;恥君不及堯舜;臣不如魏徵。至於激濁揚清,嫉惡好善,臣於數子,亦有微長。太宗深然其言,群公亦各以為盡己所能,謂之確論。(出《唐會要》)
wáng shī dàn
王師旦
zhēn guān shí jiǔ nián, kǎo gōng yuán wài láng wáng shī dàn zhī jǔ, kǎo zhāng chāng líng wáng gōng jǐn cè xià. tài zōng tàn yuē: èr rén xián yǒu cí huá. duì yuē: tǐ xìng qīng báo, wén jué fú yàn, bì bù chéng lìng qì. chén bù shàng bá zhě, kǒng biàn bì xià fēng yǎ. dì yǐ wèi míng yán. hòu rú qí yán yě. chū tán bīn lù
貞觀十九年,考功員外郎王師旦知舉,考張昌齡、王公瑾策下。太宗嘆曰:二人咸有詞華。對曰:體性輕薄,文絕浮艷,必不成令器。臣不上拔者,恐變陛下風雅。帝以為名言。後如其言也。(出《譚賓錄》)
yáng sù
楊素
fēng dé yí zhī shǎo yě, pú shè yáng sù jiàn ér qí zhī, suì qī yǐ zhí nǚ. cháng fǔ zuò yuē: fēng láng bì jū cǐ zuò. hòu tǎo liáo dōng, fēng gōng chuán méi, zhòng jiē wèi sǐ. yáng sù yuē: fēng láng dāng dé pú shè, cǐ bì wèi sǐ. shǐ rén qiú zhī. gōng bào dé yī bǎn, méi yú dà hǎi zhōng, lì jǐn yù fàng zhī, hū yì yáng gōng zhī yán, fù miǎn lì chí zhī, xiōng qián wèi bǎn suǒ mó jī, ròu pò zhì gǔ. zhòng jiē jiù dé zhī. hòu guǒ guān zhì pú shè. chū dìng mìng lù
封德彝之少也,僕射楊素見而奇之,遂妻以侄女。常撫座曰:封郎必居此坐。後討遼東,封公船沒,眾皆謂死。楊素曰:封郎當得僕射,此必未死。使人求之。公抱得一板,沒於大海中,力盡欲放之,忽憶楊公之言,復勉力持之,胸前為板所摩擊,肉破至骨。眾接救得之。後果官至僕射。(出《定命錄》)
wáng yì fāng
王義方
yuán bàn qiān běn míng yú qìng, shī shì wáng yì fāng. yì fāng zhòng zhī. cháng wèi yuē: wǔ bǎi nián yī xián, zú xià dāng zhī yǐ. yīn gǎi míng bàn qiān. chū tán bīn lù
員半千本名餘慶,師事王義方。義方重之。嘗謂曰:五百年一賢,足下當之矣。因改名半千。(出《譚賓錄》)
lǐ jī
李 績
wǔ dé chū, lǐ jī dé lí yáng cāng, jiù shí zhě shù shí wàn rén. wèi zhēng gāo jì fǔ dù zhèng lún guō xiào kè jiē kè yóu qí suǒ, yī jiàn yú zhòng rén zhī zhōng, jí jiā lǐ jìng. píng wǔ láo huò zhèng zhōu zhǎng shǐ dài zhòu, shì fàng tuī jiàn zhī. dāng shí rèn wèi yǒu zhī rén zhī jiàn. chū táng huì yào
武德初,李績得黎陽倉,就食者數十萬人。魏徵、高季輔、杜正倫、郭孝恪皆客游其所,一見於眾人之中,即加禮敬。平武牢獲鄭州長史戴胄,釋放推薦之。當時認為有知人之鑑。(出《唐會要》)
yīng gōng
英公
gāo zōng shí, mán qún jù wèi kòu. tǎo zhī zhé bù lì, nǎi yǐ xú jìng yè wèi cì shǐ. bǐ zhōu fā zú jiāo yíng, jìng yè jǐn fàng lìng hái, dān qí zhì fǔ. zéi wén xīn cì shǐ zhì. jiē shàn lǐ yǐ dài, jìng yè yī wú suǒ wèn. chù fēn tā shì bì, fāng yuē: zéi jiē ān zài? yuē: zài nán àn. nǎi cóng yī èr zuǒ lì ér wǎng. guān zhě mò bù hài è. zéi chū chí bīng chān wàng, jí jiàn chuán zhōng wú suǒ yǒu, nǎi gèng bì yíng cáng yǐn, jìng yè zhí rù qí yíng nèi, gào yún: guó jiā zhī rǔ děng wèi tān lì suǒ kǔ, fēi yǒu tā è, kě xī guī tián, hòu qù zhě wèi zéi. wéi zhào qí kuí shǒu, zé yǐ bù zǎo jiàng, gè zhàng shù shí ér qiǎn zhī. jìng nèi sù rán. qí zǔ yīng gōng wén zhī, zhuàng qí dǎn lüè. yuē: wú bù bàn cǐ. rán pò jiā zhě, bì cǐ ér yě. chū guó shǐ yì zuǎn
高宗時,蠻群聚為寇。討之輒不利,乃以徐敬業為刺史。彼州發卒郊迎,敬業盡放令還,單騎至府。賊聞新刺史至。皆繕理以待,敬業一無所問。處分他事畢,方曰:賊皆安在?曰:在南岸。乃從一二佐吏而往。觀者莫不駭愕。賊初持兵覘望,及見舡中無所有,乃更閉營藏隱,敬業直入其營內,告云:國家知汝等為貪吏所苦,非有他惡,可悉歸田,後去者為賊。唯召其魁首,責以不早降,各杖數十而遣之。境內肅然。其祖英公聞之,壯其膽略。曰:吾不辦此。然破家者,必此兒也。(出《國史異纂》)
liú qí
劉奇
táng zhèng shèng zhōng, liú qí wèi shì láng, zhù zhāng wén chéng sī mǎ huáng wèi yù shǐ. èr rén yīn shēn tú chàng yǐ xiè. qí zhèng sè yuē: jǔ xián wú sī, hé jiàn xiè? chū tán bīn lù
唐證聖中,劉奇為侍郎,注張文成、司馬鍠為御史。二人因申屠瑒以謝。奇正色曰:舉賢無私,何見謝?(出《譚賓錄》)
zhāng zhuó zì hào fú xiū zi
張鷟(自號浮休子)
táng lóu shī dé, xíng yáng rén yě, wèi nà yán. kè wèn fú xiū zǐ yuē: lóu nà yán hé rú? dá yuē: nà yán zhí ér wēn, kuān ér lì, wài yú ér nèi mǐn, biǎo huì ér lǐ míng, wàn qǐng zhī bō, hún ér bù zhuó, bǎi liàn zhī zhì, mó ér bù lín, kě wèi shū rén jūn zǐ, jìn dài zhī míng gōng zhě yān. kè yuē: dí rén jié wèi nà yán, hé rú? fú xiū zǐ yuē: cū lǎn jīng shǐ, báo xián wén bǐ, zhēn guī qiè jiàn, yǒu gǔ rén zhī fēng. jiǎn fá yín cí, yǒu liè shì zhī cāo. xīn shén gěng zhí. niè ér bù zī. dǎn qì jiān gāng. míng ér néng duàn. wǎn tú qián pǐ, hé jiào zhī tú yǔ? kè yuē: fèng gé shì láng lǐ zhāo dé, kě wèi míng xiāng hū? dá yuē: lǐ zhāo dé zhì dà ér qì xiǎo, qì gāo ér zhì báo, jiǎ quán zhì wù, è xiǎn líng rén, gāng bì yǒu yú, ér gōng kuān bù zú. fēi móu shēn zhī dào yě. é fú fǎ yān. yòu wèn luò yáng lìng lái jùn chén, yōng róng měi mào, zhōng chì zhī shì hū? dá yuē: jùn chén miàn róu xīn hěn. xíng xiǎn dé báo. qiǎo biàn shì zhì. qiǎo yú shì zhōng, qīng fù bāng jiā, wū xiàn liáng shàn, qí wāng chōng zhī tú yú? fēng chài hài rén, zhōng wèi rén suǒ hài. wú hé, wèi tài pú qīng, lù yú xī shì. yòu wèn wǔ sān sī kě wèi míng wáng zāi? dá yuē: sān sī píng jí guó qīn, wèi chāo gǔn zhí, mào xiàng gōng jìng, xīn jí cán rěn, wài shì gōng zhí, nèi jié yīn móu, nòng wáng fǎ yǐ fù chóu, jiǎ cháo quán ér hài wù, wǎn fēng wèi dé jìng wáng, nǎi dǐng zéi yě, bù kě yǐ shòu zhōng. jìng wèi jié mǐn tài zǐ suǒ shā. yòu wèn zhōng shū lìng wèi yuán zhōng, gěng gěng zhèng zhí, jìn dài zhī míng chén yě. dá yuē: yuán zhōng wén wǔ shuāng què, míng shí liǎng kōng, wài shì zhēn gāng, nèi huái qū fù, miàn zhé zhāng shí qí zhī dǎng, yǒng ruò xióng pí chǎn shì wǔ shì kāi zhī chóu, qiè rú nú quǎn. shǒu shǔ zhī shì, jìn tuì liǎng duān. huǐ xī zhī fū, céng wú yī zhì. luàn cháo bài zhèng. mò fěi sī rén. fù sān sī zhī tú, chì wǔ wáng zhī zú. yǐ wú shú chá, zhōng bù dé qí sǐ rán. guǒ zuò shì zhǎng liú sī zhōu, yōu huì ér zú. yòu wèn zhōng shū lìng lǐ jiào hé rú, dá yuē: lǐ gōng yǒu sān lì, xìng hǎo róng qiān, zēng rén shēng jìn xìng hǎo wén zhāng, zēng wén cái bǐ xìng hǎo tān zhuó, zēng rén shòu lù. yì rú gǔ zhě yǒu nǚ jūn, xìng shì féi xiān, jìn rén shí ròu, xìng ài qǐ luó, duàn rén yī jǐn xìng hǎo yín zòng, zēng rén chù shēng sè. cǐ yì lǐ gōng zhī tú yě. yòu wèn sī xíng qīng xú yǒu gōng hé rú? dá yuē: yǒu gōng gěng zhí zhī shì yě. míng ér yǒu dǎn, gāng ér néng duàn. chù líng yí zhī yùn, bù tōu mèi yǐ qǔ róng jū bǎn dàng zhī cháo, bù xùn cí yǐ gǒu miǎn, lái jùn chén luó zhī zhě, yǒu gōng chū zhī yuán zhì hóng duàn liàn zhě, yǒu gōng kuān zhī, niè hǔ wěi ér bù jīng, chù lóng lín ér bù jù. fèng zhì chī xiāo zhī nèi, zhí yǐ quán shēn bào biàn chái láng zhī jiān, zhōng yǐ yuǎn hài. ruò zhí qīng píng zhī dài, zé zhāng shì zhī yú dìng guó qǐ tóng nián ér yǔ zāi? yòu wèn sī nóng qīng zhào lǚ wēn hé rú? dá yuē: lǚ wēn xīn bù shè xué, yǎn bù shí wén, mào gōng ér xìng hěn, zhì xiǎo ér móu dà, zī jū gǒu dào, tū hū zhū tān, chén yáng yòu wài, bù jué qí sǐ, yè é fù zhú, bù jué qí bì, tóu jì yú jǐng, qí néng jiǔ hū? hòu cóng shì wéi shì wèi nì, yí qí sān zú. yòu wèn zhèng yīn wèi xuǎn bù shì láng, hé rú? dá yuē: yīn chāng jué xiǎo zi, jiǎo huá yōng rén, qiǎn xué fú cí, qīng cái báo dé, hú dūn guì jiè, zhì fú quán mén, qián tuō jùn chén, hòu fù zhāng yì, zhé zhī dé jìng zhī shì, shì zhì ān lè zhī tíng, níng zhī qī yú wěi sháo, shā cháng yóu yú fèi dǐng jì wú yǎ liàng, zhōng shì fán cái. yǐ cǐ qiú róng. de sǐ wèi xìng. hòu guǒ móu fǎn fú zhū. chū cháo yě qiān zài
唐婁師德,滎陽人也,為納言。客問浮休子曰:婁納言何如?答曰:納言直而溫,寬而栗,外愚而內敏,表晦而里明,萬頃之波,渾而不濁,百練之質,磨而不磷,可謂淑人君子,近代之名公者焉。客曰:狄仁傑為納言,何如?浮休子曰:粗覽經史,薄閒文筆,箴規切諫,有古人之風。剪伐淫祠,有烈士之操。心神耿直。涅而不淄。膽氣堅剛。明而能斷。晚途錢癖,和嶠之徒與?客曰:鳳閣侍郎李昭德,可謂名相乎?答曰:李昭德志大而器小,氣高而智薄,假權制物,扼險凌人,剛愎有餘,而恭寬不足。非謀身之道也。俄伏法焉。又問洛陽令來俊臣,雍容美貌,忠赤之士乎?答曰:俊臣面柔心狠。行險德薄。巧辯似智。巧諛似忠,傾覆邦家,誣陷良善,其汪充之徒歟?蜂蠆害人,終為人所害。無何,為太僕卿,戮於西市。又問武三思可謂名王哉?答曰:三思憑藉國親,位超袞職,貌象恭敬,心極殘忍,外示公直,內結陰謀,弄王法以復仇,假朝權而害物,晚封為德靜王,乃鼎賊也,不可以壽終。竟為節愍太子所殺。又問中書令魏元忠,耿耿正直,近代之名臣也。答曰:元忠文武雙闕,名實兩空,外示貞剛,內懷趨附,面折張食其之黨,勇若熊羆;諂事武士開之儔,怯如駑犬。首鼠之士,進退兩端。虺蜥之夫,曾無一志。亂朝敗政。莫匪斯人。附三思之徒,斥五王之族。以吾熟察,終不得其死然。果坐事長流思州,憂恚而卒。又問中書令李嶠何如,答曰:李公有三戾,性好榮遷,憎人升進;性好文章,憎文才筆;性好貪濁,憎人受賂。亦如古者有女君,性嗜肥鮮,禁人食肉,性愛綺羅,斷人衣錦;性好淫縱,憎人畜聲色。此亦李公之徒也。又問司刑卿徐有功何如?答曰:有功耿直之士也。明而有膽,剛而能斷。處陵夷之運,不偷媚以取容;居版盪之朝,不遜辭以苟免,來俊臣羅織者,有功出之;袁智弘鍛煉者,有功寬之,躡虎尾而不驚,觸龍鱗而不懼。鳳跱鴟梟之內,直以全身;豹變豺狼之間,忠以遠害。若值清平之代,則張釋之、於定國豈同年而語哉?又問司農卿趙履溫何如?答曰:履溫心不涉學,眼不識文,貌恭而性狠,智小而謀大,趑趄狗盜,突忽豬貪,晨羊誘外,不覺其死,夜蛾覆燭,不覺其斃,頭寄於頸,其能久乎?後從事韋氏為逆,夷其三族。又問鄭愔為選部侍郎,何如?答曰:愔猖獗小子,狡猾庸人,淺學浮詞,輕才薄德,狐蹲貴介,雉伏權門,前托俊臣,後附張易,折支德靜之室,舐痔安樂之庭,鸋鳷棲於葦苕,魦鱨游於沸鼎;既無雅量,終是凡材。以此求榮。得死為幸。後果謀反伏誅。(出《朝野僉載》)
lǐ jiào
李嶠
yù shǐ péi zhōu shǐ yōu zhōu rì. jiàn cān móu xìng hú, yún shì yì zhōu rén, bù jì míng. xiàng yǒu dāo hén. wèn zhī. duì yuē: mǒu xī wèi fān guān, céng shì tè jìn lǐ jiào. jiào jiǎng mǒu cōng míng, měi yǒu shī shén, jiē lìng shōu zhǎng. cháng shú shì wèi zhī yuē: rǔ shén cōng míng, rán mìng bó. shǎo guān lù, nián zhì liù shí yǐ shàng, fāng yǒu liǎng zhèng. sān shí yǒu zhòng è, bù zhī dé guò fǒu. ěr hòu kǎn kē, bù dé mì shēn míng. hú zhì sān shí, hū yù sūn sūn yuán zuò zhāng, jù běn shū juǎn yī liù sān sūn kǎn tiáo gǎi quán běi zhēng, biàn suí rù jūn. jūn bài, zéi rèn jǐng bù duàn. yú jī shī zhōng wò, jīng yī xiǔ, nǎi dé huó. zì cǐ yǐ hòu, měi yì lǐ gōng zhī yán, gèng bù gǎn mì guān. yú sì zhōng sǎ sǎo, zhǎn zhuǎn zhì liù shí. yīn zhì yán zhōu, yú cì shǐ guō mǒu jiā wèi kè. yǒu rì zhě jiàn zhī, wèi cì shǐ yuē: cǐ rén yǒu guān lù, jīn hé jǔ jiàn, qián shí yuè dāng dé guān. cì shǐ yuē: cǐ biān yuǎn xià zhōu, mǒu wú gōng wàng, qǐ gǎn zhé jiàn jǔ rén? é shǔ yǒu ēn shè, jīn tiān xià cì shǐ gè jǔ yī rén. mǒu nián wǔ yuè, guō jǔ cǐ rén yǒu bīng móu. zhì shí yuè, cè wèn jí dì, dé dōng gōng wèi zuǒ guān, réng cān móu fàn yáng jūn shì. chū dìng mìng lù
御史裴周使幽州日。見參謀姓胡,雲是易州人,不記名。項有刀痕。問之。對曰:某昔為番官,曾事特進李嶠。嶠獎某聰明,每有詩什,皆令收掌。常熟視謂之曰:汝甚聰明,然命薄。少官祿,年至六十已上,方有兩政。三十有重厄,不知得過否。爾後轗軻,不得覓身名。胡至三十,忽遇孫(孫原作張,據本書卷一六三孫轗條改)佺北征,便隨入軍。軍敗,賊刃頸不斷。於積屍中臥,經一宿,乃得活。自此已後,每憶李公之言,更不敢覓官。於寺中灑掃,展轉至六十。因至鹽州,於刺史郭某家為客。有日者見之,謂刺史曰:此人有官祿,今合舉薦,前十月當得官。刺史曰:此邊遠下州,某無公望,豈敢輒薦舉人?俄屬有恩赦,今天下刺史各舉一人。某年五月,郭舉此人有兵謀。至十月,策問及第,得東宮衛佐官,仍參謀范陽軍事。(出《定命錄》)
zhèng gǎo
鄭杲
táng shèng lì zhōng, shì láng zhèng gǎo zhù hán sī fù tài cháng bó shì, yuán xī shēng jīng zhào fǔ shì cáo cān jūn, cháng wèi rén yuē: jīn nián dāng xuǎn, dé hán yuán èr zi, shì lì bù bù fù cháo tíng yǐ. chū tán bīn lù
唐聖歷中,侍郎鄭杲注韓思復太常博士,元希聲京兆府士曹參軍,嘗謂人曰:今年當選,得韓元二子,是吏部不負朝廷矣。(出《譚賓錄》)
lú cóng yuàn
盧從願
táng jǐng yún zhōng, lú cóng yuàn wèi shì láng. dù xiān zì wù wù yuán zuò guó, jù běn shū yī bā liù dù xiān tiáo gǎi zhōu cān jūn zhù zhèng xiàn wèi, hòu wèi hù bù shàng shū. lú zì yì zhōu zhǎng shǐ rù cháo, dù lì yú shàng. nǎi yuē: xuǎn rén dìng rú hé? lú yuē: yì yóu pū zǎo jiàn, suì shǐ míng gōng zhǎn qiān lǐ zhī zú. chū tán bīn lù
唐景雲中,盧從願為侍郎。杜暹自婺(婺原作虢,據本書一八六杜暹條改)州參軍注鄭縣尉,後為戶部尚書。盧自益州長史入朝,杜立於上。乃曰:選人定如何?盧曰:亦由仆藻鑒,遂使明公展千里之足。(出《譚賓錄》)
péi kuān
裴寬
shàng shū péi kuān bà jùn xī guī, yí liú tíng wǔ, yīn wéi zhōu zàn zhù. jiàn yī rén zuò shù xià, yī fú gù bì, yīn mìng yǔ yǔ, dà qí zhī, suì wèi zhī xīn, yuē: yǐ jūn cái shí, bì zì fù guì, hé pín yě? jǔ yī chuán qián bó nú bì kuàng zhī, kè yì bù ràng suǒ huì. yǔ qì shàng chuán, yǎn jiǎn zhě biān pū zhī. péi gōng yì qí zhī, qí rén nǎi zhāng xú zhōu zhōu xià yuán yǒu rén zì, jù yōu xián gǔ chuī shān yě. chū yōu xián gǔ chuī
尚書裴寬罷郡西歸,沂流停午,因維舟暫駐。見一人坐樹下,衣服故弊,因命與語,大奇之,遂為知心,曰:以君才識,必自富貴,何貧也?舉一船錢帛奴婢貺之,客亦不讓所惠。語訖上船,偃蹇者鞭撲之。裴公益奇之,其人乃張徐州(州下原有人字,據幽閒鼓吹刪)也。(出《幽閒鼓吹》)
wéi shēn
韋詵
rùn zhōu cì shǐ wéi shēn, zì yǐ zú wàng qīng huá, cháng qiú zǐ xù, suī mén dì guì shèng, shēng míng jí shèn zhě, shēn xī yǐ wèi bù kě. yù suì chú rì, xián wú shì, qī nú dēng chéng tiào lǎn, jiàn shù rén fāng yú yuán pǔ yǒu suǒ yì. shēn yì zhī, zhào lì zhǐ qí suǒ, shǐ fǎng qiú yān. lì hái bái yuē: suǒ jiàn nǎi cān jūn péi kuān suǒ jū yě, lìng yǔ kuān jù lái. shēn jié qí yóu, kuān yuē: mǒu cháng zì jiè, yì bù yǐ bāo jū wū qí jiā. jīn rì yǒu rén yí lù, zhì zhī ér qù. jì bù néng zì qī, yīn yú jiā tóng yì yú hòu yuán, yǐ quán qí suǒ shǒu. bù wèi tài shǒu jiàn zhī. shēn yīn jiàng jiē yuē: mǒu yǒu xī nǚ, yuàn shòu jūn zǐ. péi bài xiè ér qù, guī wèi qí qī yuē: cháng qiú jiā xù, jīn guǒ dé zhī. qī wèn qí shuí, jí xiàng zhī chéng shàng suǒ jiàn yì wù zhě. míng rì fù zhào lái, wéi shì jǔ jiā shì qí lián xià. kuān yī bì shān, shòu ér zhǎng jiù zhì. bā pǐn yǐ xià yī bì. rù mén, qí jiā dà jué, hū wèi guàn què. shēn qī tì qì yú wéi xià. jì tuì, shēn wèi qí qī yuē: ài qí nǚ, dāng lìng zuò xián gōng hóu zhī qī. nài hé bái rú hù zhě rén nú zhī cái? shēn jìng yǐ nǚ qī zhī, ér wéi shì yǔ kuān xié lǎo. qí fú shòu guì shèng, qīn zú mò yǒu bǐ yān. gù kāi yuán tiān bǎo, tuī míng jiā jiù wàng, yǐ kuān wèi chēng shǒu. chū míng huáng zá lù
潤州刺史韋詵,自以族望清華,嘗求子婿,雖門地貴盛,聲名籍甚者,詵悉以為不可。遇歲除日,閒無事,妻孥登城眺覽,見數人方於園圃有所瘞。詵異之,召吏指其所,使訪求焉。吏還白曰:所見乃參軍裴寬所居也,令與寬俱來。詵詰其由,寬曰:某常自戒,義不以苞苴污其家。今日有人遺鹿,置之而去。既不能自欺,因於家童瘞於後園,以全其所守。不謂太守見之。詵因降階曰:某有息女,願授君子。裴拜謝而去,歸謂其妻曰:嘗求佳婿,今果得之。妻問其誰,即向之城上所見瘞物者。明日復召來,韋氏舉家視其簾下。寬衣碧衫,瘦而長(舊制。八品已下衣碧)。入門,其家大噱,呼為鸛鵲。詵妻涕泣於帷下。既退,詵謂其妻曰:愛其女,當令作賢公侯之妻。奈何白如瓠者人奴之材?詵竟以女妻之,而韋氏與寬偕老。其福壽貴盛,親族莫有比焉。故開元天寶,推名家舊望,以寬為稱首。(出《明皇雜錄》)
péi tán
裴談
sū tǐng nián wǔ suì, péi tán guò qí fù. tǐng fāng zài, nǎi shì sòng yǔ xìn kū shù fù. jiāng jí zhōng piān, bì tán zì, yīn yì qí yùn yuē: xī nián yí liǔ, yī yī hàn yīn. jīn kàn yáo luò, qī chuàng jiāng xún. shù yóu rú cǐ, rén hé yǐ rèn. tán hài tàn jiǔ zhī, zhī qí tā rì bì zhǔ wén zhāng yě. chū guǎng rén wù zhì
蘇頲年五歲,裴談過其父。頲方在,乃試誦庾信《枯樹賦》。將及終篇,避談字,因易其韻曰:昔年移柳,依依漢陰。今看搖落,悽愴江潯。樹猶如此,人何以任。談駭嘆久之,知其他日必主文章也。(出《廣人物誌》)