guān zhōng zhū shuǐ
○關中諸水
xì shuǐ
戲水
shuǐ jīng zhù yuē: xì shuǐ, chū lí shān hóng gǔ, běi lì xì tíng, jí zhōu yōu wáng sǐ chù, xī zhēng fù suǒ wèi" bīng bài xì shuǐ zhī shàng, shēn sǐ lí shān zhī běi" shì yě.
《水經注》曰:戲水,出驪山鴻谷,北歷戲亭,即周幽王死處,《西征賦》所謂"兵敗戲水之上,身死驪山之北"是也。
qī shuǐ
漆水
shān hǎi jīng yuē: yú cì zhī shān, qī shuǐ chū yān, běi liú zhù yú wèi.
《山海經》曰:榆次之山,漆水出焉,北流注於渭。
shuǐ jīng zhù yuē: qī shuǐ, chū fú fēng dù yáng xiàn yú shān, dōng běi rù yú wèi, zhōu tài wáng qù bīn dù qī, yú liáng shān zhǐ qí xià, gù shī yún:" zì tǔ jǔ qī." yòu yuē:" lǜ xī shuǐ hǔ, zhì yú qí xià."
《水經注》曰:漆水,出扶風杜陽縣俞山,東北入於渭,周太王去邠渡漆,逾梁山止岐下,故《詩》云:"自土沮漆。"又曰:"率西水滸,至於岐下。"
jiǎo shuǐ
湫水
shǐ jì yuē: cháo nà yǒu jiǎo quán, jí huá xī míng chuān yě. sū lín yuē: quán fāng sì shí lǐ, zhàn rán bù liú, dōng xià bù zēng jiǎn, bù shēng cǎo mù, néng xìng yún zhì yǔ, mín hàn dǎo zhī.
《史記》曰:朝那有湫泉,即華西名川也。蘇林曰:泉方四十里,湛然不流,冬夏不增減,不生草木,能興雲致雨,民旱禱之。
zhōu dì jì yuē: yáng bān wèi yáo cháng jiāng, jū huáng liáng gǔ, qí xī yǒu xiǎo gǔ, yóu lái wú shuǐ. yè hū yǒu rén shēng yún, jiǎo shén yí xǐ jiè chē niú, rú yǒu yǐng xiǎng, zhì xī gǔ zhōng, hū yǒu shuǐ fāng èr bǎi bù, qí shuǐ shēn qiǎn bù cè, dōng xià zhàn rán. měi shuǐ hàn, bǎi xìng qí fú lǚ yīng yě.
《周地記》曰:楊班為姚萇將,居黃梁谷,其西有小谷,由來無水。夜忽有人聲雲,湫神移徙借車牛,如有影響,至西谷中,忽有水方二百步,其水深淺不測,冬夏湛然。每水旱,百姓祈福屢應也。
yú lóng shuǐ
魚龍水
shuǐ jīng zhù yuē: yǒu yī shuǐ chū xiàn xī shān, rén wèi yuē xiǎo lǒng shān, qí shuǐ dōng běi liú, lì jiàn zhù yǐ chéng tán, chū wǔ sè yú, sú yǐ wèi lóng ér mò gǎn bǔ cǎi, wèi shì shuǐ wèi yú lóng shuǐ.
《水經注》曰:有一水出縣西山,人謂曰小隴山,其水東北流,歷澗注以成潭,出五色魚,俗以為龍而莫敢捕采,謂是水為魚龍水。
lǒng shǔ zhū shuǐ
○隴蜀諸水
lián shuǐ
△廉水
sòng shū yuē: fàn bǎi nián, zǐ tóng rén. sòng míng dì wèn:" qīng xiāng tǔ yǒu tān quán fǒu?" bǎi nián yuē:" chén liáng yì zhī dì, yǒu lián shuǐ ràng shuǐ, bù wén yǒu tān quán." dì jiā zhī, jí bài shǔ jùn tài shǒu. yī yún cǐ shuǐ yǐn zhī, shǐ rén lián ràng, gù yǐ míng zhī.
《宋書》曰:范柏年,梓潼人。宋明帝問:"卿鄉土有貪泉否?"柏年曰:"臣梁益之地,有廉水、讓水,不聞有貪泉。"帝嘉之,即拜蜀郡太守。一雲此水飲之,使人廉讓,故以名之。
càn shān shuǐ
孱山水
huá yáng guó zhì yuē: fú xiàn yǒu càn shān shuǐ, qí yuán chū jīn yín kuàng, mín dé cǎi zhī.
《華陽國志》曰:涪縣有孱山水,其源出金銀礦,民得采之。
yòu jùn guó zhì yún: hàn yǒu jīn shān xiàn, xiàn dōng èr bǎi lǐ yǒu yī shuǐ lài, yǒu jīn suì zhū suí bō dōng zhù, bàng shuǐ jū rén cǎi yǐ wèi yè.
又《郡國志》云:漢有金山縣,縣東二百里有一水瀨,有金碎珠隨波東注,傍水居人采以為業。
bā zì shuǐ
巴字水
sān bā jì yuē: làng bái èr shuǐ hé liú, zì hàn zhōng zhì shǐ níng chéng xià rù wǔ shèng, qū zhé sān qǔ yǒu rú bā zì, yì yuē bā jiāng, jīng jùn xiá zhōng wèi zhī bā xiá, jí cǐ shuǐ yě.
《三巴記》曰:閬、白二水合流,自漢中至始寧城下入武勝,曲折三曲有如巴字,亦曰巴江,經峻峽中謂之巴峽,即此水也。
mián jiāng
綿江
yóu shǔ jì yuē: zuǒ mián jùn yǒu xiǎo hóng, sān chuān suǒ shàng, mián zhōu zuǒ mián jùn yǒu wū jiāng, suǒ rǎn fēi hóng, yú cǐ shuǐ zhuó hòu yì xiān, gù wèi rén zhī suǒ zhòng.
《游蜀記》曰:左綿郡有小紅,三川所尚,綿州左綿郡有汙江,所染緋紅,於此水濯後益鮮,故為人之所重。
fěn shuǐ
粉水
shuǐ jīng zhù yuē: yuè guī fěn shuǐ dǎo yuán dōng liú, jīng shàng fěn xiàn, qǔ cǐ shuǐ yǐ táo fěn, zé hào yào xiān jié, yǒu yì zhòng liú, gù xiàn rén yīn cǐ qǔ míng.
《水經注》曰:越巂粉水導源東流,經上粉縣,取此水以淘粉,則皓曜鮮潔,有異眾流,故縣人因此取名。
lú shuǐ
瀘水
shí dào jì yuē: lú shuǐ chū fān zhōng, rù qián fǔ lì jùn jiè, chū zhè zhōu, zhì cǐ yǒu lú jīn guān. guān shàng yǒu shí fēng, gāo sān qiān zhàng, sì shí duō zhàng qì, sān sì yuè jiān fā, rén chōng zhī lì sǐ, fēi cǐ shí zhōng, zé rén duō mèn tǔ, wéi wǔ yuè shàng fú jí wú hài. gù zhū gé wǔ hòu zhēng yuè guī shàng shū yún wǔ yuè dù lú, shēn rù bù máo zhī dì. yòu àn dì jì yún: jīn kūn míng dào dù suǒ, jiàn yǒu wǔ hòu dào zài.
《十道記》曰:瀘水出蕃中,入黔府歷郡界,出柘州,至此有瀘津關。關上有石峰,高三千丈,四時多瘴氣,三四月間發,人沖之立死,非此時中,則人多悶吐,惟五月上伏即無害。故諸葛武侯征越巂上疏雲;五月渡瀘,深入不毛之地。又按《地記》云:今昆明道渡所,見有武侯道在。
yòu àn shí dào jì yún: shuǐ jùn jí ér duō chán shí, tǔ rén yǐ niú pí wèi chuán, fāng shè jīn sì.
又按《十道記》云:水浚急而多巉石,土人以牛皮為船,方涉津涘。
ruò shuǐ
弱水
shuō wén yuē: ruò shuǐ zì zhāng yē shān dān, xī zhì jiǔ quán hé lí, yú bō rù yú liú shā.
《說文》曰:弱水自張掖刪丹,西至酒泉合黎,餘波入於流沙。
xuán zhōng jì yuē: tiān xià zhī ruò zhě, kūn lún zhī ruò shuǐ yān, hóng máo bù néng qǐ.
《玄中記》曰:天下之弱者,崑崙之弱水焉,鴻毛不能起。
hēi shuǐ
黑水
zhāng yē jì yuē: hēi shuǐ chū xiàn jiè jī shān, yì míng xuán pǔ, xī sōng shì jiǎn dí yù yú xuán qiū zhī shuǐ, jí hēi shuǐ yě.
《張掖記》曰:黑水出縣界雞山,亦名玄圃,昔娀氏簡狄浴於玄丘之水,即黑水也。
dà liǔ gǔ shuǐ
大柳谷水
wèi shì chūn qiū yuē: míng dì qīng lóng sān nián, zhāng yē jùn shān dān xiàn jīn shān dà liǔ gǔ yǒu xuán chuān pén yǒng, bǎo shí chū yān, yǒu shí mǎ, jí wèi wèi jìn dài zhī fú yě.
《魏氏春秋》曰:明帝青龍三年,張掖郡刪丹縣金山大柳谷有玄川湓涌,寶石出焉,有石馬,即魏為晉代之符也。
táo shuǐ
洮水
hàn shū dì lǐ zhì yuē: táo shuǐ chū xī qiāng zhōng, běi zhì bāo hǎn, dōng rù hé.
《漢書地理志》曰:洮水出西羌中,北至枹罕,東入河。
yòu shā zhōu jì yuē: táo shuǐ yǔ diàn jiāng shuǐ jù chū jiàng tái shān, shān nán wèi diàn jiāng yuán, shān dōng jí táo shuǐ yuán yě.
又《沙州記》曰:洮水與墊江水俱出嵹台山,山南為墊江源,山東即洮水源也。
mǎ chí shuǐ
馬池水
guān shān tú yuē: lǒng xī shén mǎ shān yǒu quán chí, lóng mǎ suǒ chū.
《關山圖》曰:隴西神馬山有泉池,龍馬所出。
shuǐ jīng zhù yuē: mǎ chí shuǐ, chū shàng guī xī nán liù shí lǐ, wèi zhī lóng quán gǔ, yán shén mǎ chū shuǐ, shì tóng xú wú shì cǐ, jīn yǒu mǎ chí zhī hào. yuán chū bō zhǒng shān.
《水經注》曰:馬池水,出上邽西南六十里,謂之龍泉谷,言神馬出水,事同徐吾是此,今有馬池之號。源出嶓冢山。
huáng shuǐ
湟水
hàn shū dì lǐ zhì yuē: lín qiāng xiàn xī běi zhì sài wài, yǒu xī wáng mǔ shí shì, xī hǎi yán chí, běi zé huáng shuǐ suǒ chū, dōng zhì yǔn wú rù hé, huáng hé yì míng lè dōu shuǐ yě. xiàn yǒu tǔ lóu shān, wú shí ér gāo, zài xiàn nán. yòu yǒu yǎng nǚ lǐng, bǐ qiāng duō dǎo ér qí nǚ. yòu yǒu niú xīn duī, jiē huáng shuǐ yuán shān míng.
《漢書地理志》曰:臨羌縣西北至塞外,有西王母石室,西海鹽池,北則湟水所出,東至允吾入河,湟河亦名樂都水也。縣有土樓山,無石而高,在縣南。又有養女嶺,彼羌多禱而祈女。又有牛心堆,皆湟水源山名。
jiāng nán zhū shuǐ
○江南諸水
jǔ shuǐ
△沮水
shuǐ jīng yuē: jǔ shuǐ, chū hàn zhōng fáng líng xiàn huái shān, dōng nán guò lín jǔ xiàn, nán zhì zhī jiāng xiàn rù yú jiāng. zhù yún: jǔ yáng xiàn xī běi jǐng shān, jí jīng shān zhī shǒu yě. shān hǎi jīng yuē:" jīn yù shì chū." yì jǔ shuǐ zhī suǒ dǎo yě.
《水經》曰:沮水,出漢中房陵縣淮山,東南過臨沮縣,南至枝江縣入於江。注云:沮陽縣西北景山,即荊山之首也。《山海經》曰:"金玉是出。"亦沮水之所導也。
zhāng shuǐ
漳水
shuǐ jīng yuē: zhāng shuǐ chū lín jǔ xiàn dōng jīng shān, dōng nán guò liǎo tíng, yòu nán guò zhāng xiāng, zhì zhī jiāng xiàn běi, rù yú jǔ. chuán yuē: jiāng hàn jǔ zhāng, chǔ zhī wàng yě.
《水經》曰:漳水出臨沮縣東荊山,東南過蓼亭,又南過章鄉,至枝江縣北,入於沮。《傳》曰:江、漢、沮、漳,楚之望也。
wáng zhòng xuān dēng lóu fù yuē: jiā qīng zhāng zhī tōng pǔ, yǐ qū jǔ zhī zhǎng jiāng.
王仲宣《登樓賦》曰:夾清漳之通浦,倚曲沮之長江。
léi shuǐ
雷水
shuǐ jīng yuē: nán jīng dà léi shù, xī zhù dà jiāng, wèi zhī dà léi kǒu, yī pài dōng nán liú rù jiāng, wèi zhī xiǎo léi kǒu yě. sòng bào míng yuǎn dēng dà léi àn yǔ mèi shū, nǎi cǐ dì.
《水經》曰:南經大雷戍,西注大江,謂之大雷口,一派東南流入江,謂之小雷口也。宋鮑明遠登大雷岸與妹書,乃此地。
yòu yuē: xiào zǐ chuán yún: mèng zōng wèi léi chí jiān, zuò zhǎ yī qì yǐ yí mǔ, mǔ bù nà.
又曰:《孝子傳》云:孟宗為雷池監,作鮓一器以遺母,母不納。
yù zhāng tú jīng yuē: shǔ shuǐ zài fēng chéng xiàn běi, àn hàn shū dì lǐ zhì yuē:" shǔ shuǐ yuán chū xiàn nèi xiǎo jiè shān dōng, dōng liú rù nán chāng xiàn zhāng shuǐ hé." qí lǎo chuán yún: xiān rén xǔ xùn wèi shǔ jīng yáng xiàn lìng, yǒu qí shù, jìn mò rén jiē yì lì, duō wǎng shǔ yì xùn qǐng jiù, xùn yǔ yī qì shuǐ tóu yú shàng liú, jí zhě yǐn zhī, wú bù yù yě. yì rén jìng qí shén yì, gù yǐ shǔ shuǐ wèi míng.
《豫章圖經》曰:蜀水在豐城縣北,按《漢書地理志》曰:"蜀水源出縣內小界山東,東流入南昌縣漳水合。"耆老傳云:仙人許遜為蜀旌陽縣令,有奇術,晉末人皆疫癘,多往蜀詣遜請救,遜與一器水投於上流,疾者飲之,無不愈也。邑人敬其神異,故以蜀水為名。
pó yáng yuán shuǐ
鄱陽源水
pó yáng jì yuē: pó yáng yuán, shì wú ruì suǒ jū chù, xiāng rén jì zhī, wèi lì cí táng, dōng yǒu shí jiàn, shēn sān chǐ, xiāng rén jiāng shēng láo gào qǐ, jī gǔ sān tòng, qí shuǐ chōng chū dà liú, suí yòng bìng zú.
《鄱陽記》曰:鄱陽源,是吳芮所居處,鄉人祭之,為立祠堂,東有石澗,深三尺,鄉人將牲牢告啟,擊鼓三通,其水衝出大流,隨用並足。
gé xī shuǐ
葛溪水
pó yáng jì yuē: gé xī shuǐ, yuán chū shàng ráo xiàn líng shān xī, xī ōu yě zi jū qí xī cè, yǐ cǐ shuǐ cuì jiàn, chuán zhī rú cǐ. hòu yòu yǒu gé xuán jiā yān, yīn yuē gé shuǐ.
《鄱陽記》曰:葛溪水,源出上饒縣靈山西,昔歐冶子居其溪側,以此水淬劍,傳之如此。後又有葛玄家焉,因曰葛水。
pén pǔ shuǐ
湓浦水
jùn guó zhì yuē: pén pǔ shuǐ, yǒu rén yú cǐ chù xǐ tóng pén, hū shuǐ bào zhǎng, nǎi shī pén, suì tóu shuǐ qǔ zhī, jí jiàn yī lóng xián pén, suì fèn ér chū, gù yuē pén shuǐ yě.
《郡國志》曰:湓浦水,有人於此處洗銅盆,忽水暴漲,乃失盆,遂投水取之,即見一龍銜盆,遂奮而出,故曰盆水也。
xiāo zi xiǎn qí shū yuē: shì zǔ zhì pén chéng, dé chǐ wǔ dāo shí yī kǒu, yǒng míng xiǎng lì zhī shù yě.
蕭子顯《齊書》曰:世祖治湓城,得尺五刀十一口,永明享歷之數也。
gān quán shuǐ
甘泉水
jiǔ jiāng tú jīng yuē: gān quán shuǐ zài xiàn nán gān quán yì zhī nán, qí shuǐ wèi gān, yǐn qì yóu yǒu yú xiāng, yīn yǐ míng yān, qí shān jí yuē gān quán shān. àn zhōu tú jīng yún: xī shān dǐng yǒu chuán duò, cóng dǐng yán liú ér xià, tǔ rén yì míng wèi duò xià xī. huán yī wèi jiāng zhōu cì shǐ, cháng qiǎn zuǒ yòu jī liáng xún zhī shān ào, jì dǔ fēi cháng, nǎi zhì yī chù jiàn yǒu dà hú, hú cè yǒu bài chuán, dāng shí wén yǒu duò liú xià, shén yí huò, hòu wén yǒu chuán, fāng yàn.
《九江圖經》曰:甘泉水在縣南甘泉驛之南,其水味甘,飲訖猶有餘香,因以名焉,其山即曰甘泉山。按《州圖經》云:昔山頂有船柁,從頂沿流而下,土人亦名為柁下溪。桓伊為江州刺史,常遣左右齎糧尋之山奧,冀睹非常,乃至一處見有大湖,湖側有敗船,當時聞有柁流下,甚疑惑,後聞有船,方驗。
qín huái shuǐ
秦淮水
jiāng níng tú jīng yuē: huái shuǐ běi qù xiàn yī lǐ, yuán cóng xuān zhōu dōng nán lì shuǐ xiàn wū shā qiáo xī bā bǎi wǔ shí lǐ.
《江寧圖經》曰:淮水北去縣一里,源從宣州東南溧水縣烏剎橋西八百五十里。
yú dì jì yún: qín shǐ huáng xún huì jī, záo duàn shān fù, cǐ huái jí suǒ záo yě. yì míng qín huái, sūn shèng jìn chūn qiū yì yún shì qín suǒ záo, wáng dǎo lìng guō pú shì, jí cǐ huái yě. yòu chēng wèi zhì fāng shān, yǒu zhí dú xíng sān shí xǔ lǐ, yǐ dì xíng lùn zhī, huái fā yuán jié qū, bù lèi rén gōng, zé shǐ huáng suǒ jué yí cǐ dú yě.
《輿地記》云:秦始皇巡會稽,鑿斷山阜,此淮即所鑿也。亦名秦淮,孫盛《晉春秋》亦云是秦所鑿,王導令郭璞筮,即此淮也。又稱未至方山,有直瀆行三十許里,以地形論之,淮發源詰屈,不類人功,則始皇所掘宜此瀆也。
dān yáng jì yún: jiàn kāng yǒu huái, yuán chū huá shān rù jiāng.
《丹陽記》云:建康有淮,源出華山入江。
xú yuán shì wèn yún: huái shuǐ xī běi guàn dōu.
徐爰《釋問》云:淮水西北貫都。
yú dì zhì yún: huái shuǐ fā yuán yú huá shān, zài dān yáng hú gū shú zhī jiè, xī běi liú jīng jiàn kāng mò líng èr xiàn zhī jiān, yíng yū jīng yì zhī nèi, zhì yú shí tóu rù jiāng, xuán liú sān bǎi xǔ lǐ.
《輿地誌》云:淮水發源於華山,在丹陽湖姑熟之界,西北流經建康、秣陵二縣之間,縈紆京邑之內,至於石頭入江,懸流三百許里。
zhè jiāng
浙江
shān hǎi jīng yuē: zhè jiāng chū sān tiān zǐ dōu, zài lǜ dōng, xī běi rù hǎi yú jì nán, guō pú zhù yún: àn dì lǐ, zhè jiāng chū yī xiàn nán lǜ zhōng, dōng rù nán hǎi, jīn zhī zhè jiāng shì yě. lǜ jí shè ěr, yú jì xiàn míng.
《山海經》曰:浙江出三天子都,在率東,西北入海餘暨南,郭璞注云:按地理,浙江出黟縣南率中,東入南海,今之浙江是也。率即歙耳,餘暨縣名。
yú xǐ zhì lín zhù yuē: jīn qián táng jiāng kǒu, zhé shān zhèng jū jiāng zhōng, cháo tóu shān xià zhé ér qū. yī yún jiāng yǒu fǎn tāo, shuǐ shì suǒ guī, gù yún zhè jiāng. shǐ jì yún: jiāng shuǐ zhì huì jī shān yīn wèi zhè jiāng shì yě.
虞喜《志林》注曰:今錢塘江口,折山正居江中,潮投山下折而曲。一雲江有反濤,水勢所歸,故云浙江。《史記》云:江水至會稽山陰為浙江是也。
sān jiāng
三江
jùn guó zhì yuē: yǔ gòng sān jiāng, wú jùn nán sōng jiāng qián táng jiāng shì yě. yǔ gòng yuē:" sān jiāng jì rù, zhèn zé dǐ dìng." wéi zhāo yuē:" sān jiāng, wèi wú jùn nán sōng jiāng, qián táng jiāng, pǔ yáng jiāng."
《郡國志》曰:《禹貢》三江,吳郡南松江、錢塘江是也。《禹貢》曰:"三江既入,震澤厎定。"韋昭曰:"三江,謂吳郡南松江,錢塘江,浦陽江。"
yú shì zhì lín yún: jiāng yú péng lí fēn wèi sān, shì jí wéi shuō wèi miù, àn jiāng zì tài hú chū yú hǎi, qū qǔ qī bǎi lǐ, chū lú yú, jí wú zuǒ cí wèi wáng diào zhě.
虞氏《志林》云:江於彭蠡分為三,是即韋說為謬,按江自太湖出於海,屈曲七百里,出鱸魚,即吳左慈為王釣者。
hú jiāng
縠江
yú dì zhì yuē: hú jiāng, qí shuǐ bō lán jiāo cuò, zhuàng shì luó hú zhī wén, yīn yǐ wèi míng.
《輿地誌》曰:縠江,其水波瀾交錯,狀似羅縠之文,因以為名。
ruò xià shuǐ
若下水
yú dì zhì yuē: nán àn yuē shàng ruò, běi àn yuē xià ruò, nǎi cūn míng yě. cūn rén qǔ ruò xià shuǐ yǐ niàng jiǔ, chún měi shèng yú yún yáng.
《輿地誌》曰:南岸曰上若,北岸曰下若,乃村名也。村人取若下水以釀酒,醇美勝於雲陽。
wú lù yuē: zhǎng chéng ruò xià jiǔ.
《吳錄》曰:長城若下酒。
zhāng xié qī mìng yún: jīng nán wū chéng, jí cǐ jiǔ yě.
張協《七命》云:荊南烏程,即此酒也。
zhà shuǐ
霅水
yú dì zhì yuē: zhà shuǐ, yì ruò shuǐ zhī yì míng yě, shuǐ shēn bù kě cè, sú wèi zhī luò shuǐ.
《輿地誌》曰:霅水,亦若水之異名也,水深不可測,俗謂之洛水。
yòu shān hǎi jīng yún: fú yù zhī shān, sháo shuǐ chū qí yīn, zhōng yǒu cǐ yú. jīn yì wèi zhī zhà wū shuǐ shì yě.
又《山海經》云:浮玉之山,苕水出其陰,中有鮆魚。今亦謂之霅烏水是也。
zǐ xī
紫溪
wú xìng jì yuē: yì yǒu wén shān, shuǐ dōng nán liú wèi zǐ xī. yú dì zhì yún:" yǐ wèi shuǐ zǐ sè yě." yòu yún:" zǐ xī zhōng yāng shuǐ yǒu chì sè pán shí, zhǎng bǎi yú zhàng, wàng zhī rú xiá, míng yuē chì lài shuǐ."
《吳興記》曰:邑有文山,水東南流為紫溪。《輿地誌》云:"以為水紫色也。"又云:"紫溪中央水有赤色磐石,長百餘丈,望之如霞,名曰赤瀨水。"
gōng shān jiāng shuǐ
公山江水
jùn guó zhì yuē: gōng shān jiāng shuǐ, yǒu jú zì rán fàn lái, dàn zhī zì bǎo zé kě, jiāng qù zé bìng.
《郡國志》曰:公山江水,有桔自然泛來,啖之恣飽則可,將去則病。
bù jié quán
不竭泉
yǒng jiā dì jì yuē: shān běi yǒu quán, zhòng quán hàn jié, cǐ quán bù gàn, gù yǐ míng. shān dōng yǒu pù bù zhǎng shù shí zhàng, yóu zhě yún, shān dǐng yǒu dà hú, zhōng yǒu gū yán dú lì, jiē hào gū fáng.
《永嘉地記》曰:山北有泉,眾泉旱竭,此泉不干,故以名。山東有瀑布長數十丈,游者雲,山頂有大湖,中有孤岩獨立,皆號孤房。
lín shuǐ
臨水
xiāng zhōu jì yuē: lín shuǐ jīng lín hè xiàn dōng, yòu nán zhì jùn zuǒ yǐ hé hè shuǐ, gù yǒu lín hè zhī chēng yān.
《湘州記》曰:臨水經臨賀縣東,又南至郡左以合賀水,故有臨賀之稱焉。
jìn jiāng
靳江
xiāng zhōu jì yuē: jìn jiāng, shuǐ zài xīn dōng xiàn xī bā lǐ, shuǐ chū héng shān xiàn jiè zǐ jiā shān, dōng liú rù xiāng jiāng èr bǎi bā shí lǐ, xī chǔ dài fū jìn shàng suǒ fēng zhī dì, yīn yǐ míng zhī.
《湘州記》曰:靳江,水在新東縣西八里,水出衡山縣界紫嘉山,東流入湘江二百八十里,昔楚大夫靳尚所封之地,因以名之。
zī shuǐ
資水
xiāng zhōu jì yuē: zī shuǐ, yī míng zhū yú jiāng.
《湘州記》曰:資水,一名茱萸江。
yòu shuǐ jīng yún: zī shuǐ dōng běi guò yì yáng. zhù yuē: yīng shào yuē: xiàn zài yì shuǐ zhī yáng. jīn wú yì shuǐ. chéng zī shuǐ zhī shū mù.
又《水經》云:資水東北過益陽。注曰:應劭曰:縣在益水之陽。今無益水。誠資水之殊目。
jùn guó zhì yún: zī shuǐ àn yǒu shí tóu chéng, jí wú jiāng zhōu yú suǒ zhú yě.
《郡國志》云:資水岸有石頭城,即吳將周瑜所築也。
wǎng shuǐ
枉水
xiāng zhōu jì yuē: wǎng shān zài jùn dōng shí qī lǐ, yǒu wǎng shuǐ chū yān. shān xī hàn xī kǒu zhōng yǒu xiǎo wān, wèi zhī wǎng zhǔ, shān yǒu chǔ cí cún yān.
《湘州記》曰:枉山在郡東十七里,有枉水出焉。山西漢溪口中有小灣,謂之枉渚,山有楚祠存焉。
yuán shuǐ
沅水
shuǐ jīng yuē: yuán shuǐ, chū zāng kē qiě lán xiàn, wèi páng gōu shuǐ, dōng běi zhì xín chéng xiàn, wèi yuán shuǐ.
《水經》曰:沅水,出牂牁且蘭縣,為旁溝水,東北至鐔城縣,為沅水。
yòu yuē: yuán shuǐ zhī běi yǒu qí shān, shān yǒu xiù fēng shàng bá, lǜ luó méng mù, tuí yán lín shuǐ, shí diào zhǔ yú yǒng zhī shèng yě. qí yōu xiǎng ruò zhōng yīn, xìn shén xiān zhī suǒ jū.
又曰:沅水之北有奇山,山有秀峰上拔,綠蘿濛幕,頹岩臨水,實釣渚漁詠之勝也。其幽響若鍾音,信神仙之所居。
cāng làng shuǐ
滄浪水
yǒng chū shān chuān jì yuē: hàn shuǐ gǔ wèi cāng làng, jí yú fù suǒ yún cāng làng zhī shuǐ qīng. jīn cāng làng zhī shuǐ hé liú chū xín chéng běi jiè shān, cǐ gài hòu rén míng zhī, fēi gǔ cāng làng yě.
《永初山川記》曰:漢水古為滄浪,即《漁父》所云滄浪之水清。今滄浪之水合流出鐔城北界山,此蓋後人名之,非古滄浪也。
xiāng shuǐ
湘水
shuō wén yuē: xiāng, shuǐ chū líng líng yáng hǎi shān, běi rù jiāng.
《說文》曰:湘,水出零陵陽海山,北入江。
xiāng zhōng jì yuē: xiāng shuǐ zhì qīng, suī shēn wǔ liù zhàng, jiàn dǐ le liǎo rán, shí zǐ rú chū pú yǐ, wǔ sè xiān míng, bái shā rú xuě, chì àn rú zhāo xiá, lǜ zhú shēng yān, shàng yè shén mì, xià shū liáo, cháng rú yǒu fēng qì.
《湘中記》曰:湘水至清,雖深五六丈,見底了瞭然,石子如樗蒱矣,五色鮮明,白沙如雪,赤岸如朝霞,綠竹生焉,上葉甚密,下疏遼,常如有風氣。
huái nán zǐ yuē: suǒ wèi lè zhě, qǐ bì gōng diào xiāo xiāng.
《淮南子》曰:所謂樂者,豈必躬釣瀟湘。
shuǐ jīng zhù yuē: xiāng shuǐ yòu jīng nán jīn chéng, xī duì jú zhōu, yàn yuē: zhāo tán wú dǐ jú zhōu fú.
《水經注》曰:湘水又經南津城,西對橘洲,諺曰:昭潭無底橘洲浮。
yòu àn jùn guó zhì yún: xiāng shuǐ biān yǒu shuǐ yú shān, běn míng lì shí shān, gāo bā shí zhàng, kuò shí lǐ, shí sè hēi ér zhòng dié, měi fā yī zhòng, zé yǒu zì rán yú xíng, nǚ rén duō kè huà wèi xì, zhǎng shù cùn, shāo zhī yú gāo xīng.
又按《郡國志》云:湘水邊有水魚山,本名立石山,高八十丈,闊十里,石色黑而重疊,每發一重,則有自然魚形,女人多刻畫為戲,長數寸,燒之魚膏腥。
mì shuǐ
汨水
shuǐ jīng zhù yuē: mì shuǐ, xī jīng yù sì shān, yòu xī wèi qū tán, jí luó yuān yě. qū yuán huái shā zì chén yú cǐ, gù tán yǐ qū wèi míng. jiǎ yì shǐ qiān jiē cháng jīng cǐ, mǐ jí yán bō, tóu diào yú tán.
《水經注》曰:汨水,西經玉笥山,又西為屈潭,即羅淵也。屈原懷沙自沉於此,故潭以屈為名。賈誼、史遷皆嘗經此,弭楫沿波,投吊於潭。
wǔ měi shuǐ
五美水
xiāng zhōng jì yuē: wǔ měi shuǐ, zài zhǎng shā xiàn dōng èr shí wǔ lǐ, guāng wǔ shí, yǒu wǔ měi nǚ jū yú cǐ xī zhī cè, hòu yīn wèi míng.
《湘中記》曰:五美水,在長沙縣東二十五里,光武時,有五美女居於此溪之側,後因為名。
lí shuǐ
灕水
lín guì tú jīng yuē: lí shuǐ, chū xiàn nán èr shí lǐ zhè shān zhī yīn, xī běi liú zhì xiàn xī nán hé líng qú wǔ lǐ, shǐ fēn wèi èr shuǐ, xī qín mìng yù shǐ jiān shǐ lù zì líng líng záo qú, chū líng líng xià lí shuǐ shì yě.
《臨桂圖經》曰:灕水,出縣南二十里柘山之陰,西北流至縣西南合零渠五里,始分為二水,昔秦命御史監史祿自零陵鑿渠,出零陵下灕水是也。
jùn guó zhì chēng: hòu hàn fú bō jiāng jūn mǎ yuán kāi xiāng shuǐ wèi qú liù shí lǐ chuān dù chéng, jīn chéng nán liú zhě, shì yīn qín jiù dú ěr. zhì bǎo lì chū, qú dào bēng huài, zhōu jí bù tōng, guān chá shǐ lǐ bó suì dié shí zào dī fēn èr shuǐ, měi shuǐ zhì shí dòu mén yī shǐ zhì zhī, zài rén kāi bì, kāi lí shuǐ, zé quán rù yú guì jiāng, yōng guì jiāng, zé jǐn guī yú xiāng shuǐ.
《郡國志》稱:後漢伏波將軍馬援開湘水為渠六十里穿度城,今城南流者,是因秦舊瀆耳。至寶曆初,渠道崩壞,舟楫不通,觀察使李渤遂疊石造堤分二水,每水置石斗門一使制之,在人開閉,開灕水,則全入於桂江,壅桂江,則盡歸於湘水。
xiū rén shuǐ
修仁水
shǐ xìng jì yuē: xiū rén shuǐ, xī nán zhù lián shuǐ, běi yǒu sān fēng tíng, wǔ dù shuǐ. qí fàn yún wèi shǐ xìng tài shǒu, zhì xiū rén shuǐ, zhuó ér yǐn zhī, fù shī yuē:" sān fēng hé xí xí, wǔ dù hé yōu yōu. qiě yǐn xiū rén shuǐ, bù yì jiē xié liú."
《始興記》曰:脩仁水,西南注連水,北有三楓亭,五渡水。齊范云為始興太守,至脩仁水,酌而飲之,賦詩曰:"三楓何習習,五渡何悠悠。且飲修仁水,不挹階邪流。"
cí lián jiāng
慈廉江
jiāo zhōu jì yuē: cí lián jiāng zhě, xī yǒu lǐ zǔ rén jū cǐ, xiōng dì shí rén, bìng cí xiào lián ràng, yīn cǐ míng jiāng.
《交州記》曰:慈廉江者,昔有李祖仁居此,兄弟十人,並慈孝廉讓,因此名江。