xiǎo é, xìng xiè shì, yù zhāng rén, gū kè nǚ yě. shēng bā suì, sàng mǔ. jià lì yáng shì xiá shì duàn jū zhēn. jū zhēn fù qì zhòng yì, jiāo yóu háo jùn xiǎo é fù chù jù chǎn, yǐn míng shāng jiǎ jiān, cháng yǔ duàn xù tóng zhōu huò, wǎng lái jiāng hú. shí xiǎo é nián shí sì, shǐ jí jī. fù yǔ fū jù wèi dào suǒ shā, jǐn lüè jīn bó. duàn zhī dì xiōng, xiè zhī shēng zhí, yǔ tóng pú bèi shù shí, xī chén yú jiāng. xiǎo é yì shāng xiōng zhé zú, piāo liú shuǐ zhōng, wèi tā chuán suǒ huò, jīng xī ér huó. yīn liú zhuǎn qǐ shí zhì shàng yuán xiàn, yī miào guǒ sì ní jìng wù zhī shì. chū, fù zhī sǐ yě, xiǎo é mèng fù wèi yuē: shā wǒ zhě, chē zhōng hóu, mén dōng cǎo.
小娥，姓謝氏，豫章人，估客—女也。生八歲，喪母。嫁歷陽誓俠士段居貞。居貞負氣重義，交遊豪浚小娥父畜巨產，隱名商賈間，常與段婿同舟貨，往來江湖。時小娥年十四，始及笄。父與夫俱為盜所殺，盡掠金帛。段之弟兄，謝之生侄，與童僕輩數十，悉沉於江。小娥亦傷胸折足，漂流水中，為他船所獲，經夕而活。因流轉乞食至上元縣—，依妙果寺尼淨悟之室。初，父之死也，小娥夢父謂曰：「殺我者，車中猴，門東草。」

yòu shù rì, fù mèng qí fū wèi yuē: shā wǒ zhě, hé zhōng zǒu, yī rì fū.
又數日，復夢其夫謂曰：「殺我者，禾中走，一日夫。」

xiǎo é bù zì jiě wù, cháng shū cǐ yǔ, guǎng qiú zhì zhě biàn zhī, lì nián bù néng dé.
小娥不自解悟，常書此語，廣求智者辨之，歷年不能得。

yuán hé bā nián chūn, yú bà jiāng xī cóng shì, piān zhōu dōng xià, yān pō jiàn yè, dēng wǎ guān sì gé. yǒu sēng qí wù zhě, zhòng xián hǎo xué, yǔ yú shàn. yīn gào yú yuē: yǒu shuāng fù!
元和八年春，余罷江西從事，扁舟東下，淹泊建業—，登瓦官寺閣。有僧齊物者，重賢好學，與余善。因告余曰：「有孀婦！」

míng xiǎo é zhě, měi lái sì zhōng, shì wǒ shí èr zì mí yǔ, mǒu bù néng biàn.
名小娥者，每來寺中，示我十二字謎語，某不能辨。」

yú suì qǐng qí gōng shū yú zhǐ. nǎi píng kǎn shū kōng, níng sī mò lǜ. zuò kè wèi juàn, yǔ wù qí wén. lìng sì tóng jí zhào xiǎo é qián zhì, xún fǎng qí yóu. xiǎo é wū yàn liáng jiǔ, nǎi yuē: wǒ fù jí fū, jiē wèi zéi tīng shā. ěr hòu cháng mèng fù gào yuē: shā wǒ zhě, chē zhōng hóu, mén dōng cǎo. yòu mèng fū gào kǒu: shā wǒ zhě, hé zhōng zǒu, yī rì fū. suì jiǔ wú rén wù zhī.
余遂請齊公書於紙。乃憑檻書空，凝思默慮。坐客未倦，予悟其文。令寺童疾召小娥前至，詢訪其由。小娥嗚咽良久，乃曰：「我父及夫，皆為賊聽殺。邇後嘗夢父告曰：『殺我者，車中猴，門東草。』又夢夫告口：「殺我者，禾中走，一日夫。』歲久無人悟之。」

yú yuē: ruò rán zhě, wú shěn xiáng yǐ. shā rǔ fù shì shēn lán, shā rǔ fū shì shēn chūn. qiě chē zhōng hóu, chē zì qù shàng xià gè yī huà, shì shēn zì yòu shēn shǔ hóu, gù yuē chē zhōng hóu. cǎo xià yǒu mén, mén zhōng yǒu dōng, nǎi lán zì yě. yòu, hé zhōng zǒu shì chuān tián guò, yì shì shēn zì yě yī rì fū zhě, fū shàng gèng yī huà, xià yǒu rì, shì chūn zì yě. shā rǔ fù shì shēn lán, shā rǔ fū shì shēn chūn, zú kě míng yǐ.
余曰：「若然者，吾審詳矣。殺汝父是申蘭，殺汝夫是申春。且車中猴，車字去上下各一畫，是申字；又申屬猴，故曰車中猴。草下有門，門中有東，乃蘭字也。又，禾中走是穿田過，亦是申字也；一日夫者，夫上更一畫，下有日，是春字也。殺汝父是申蘭，殺汝夫是申春，足可明矣。」

xiǎo é tòng kū zài bài. shū shēn lán shēn chūn sì zì yú yī zhōng, shì jiāng fǎng shā èr zéi, yǐ fù qí yuān. é yīn wèn yú xìng shì guān zú, chuí tì ér qù.
小娥慟哭再拜。書申蘭申春四字於衣中，誓將訪殺二賊，以復其冤。娥因問余姓氏官族，垂涕而去。

ěr hòu xiǎo é biàn wèi nán zǐ fú, yōng bǎo yú jiāng hú jiān. suì yú, zhì xún yáng jùn, jiàn zhú hù shàng yǒu zhǐ bǎng zi!
爾後小蛾便為男子服，傭保於江湖間。歲余，至潯陽郡，見竹戶上有紙榜子！」

yún zhào yōng zhě.
雲「召傭者。」

xiǎo é nǎi yīng zhào yì mén. wèn qí zhǔ, nǎi shēn lán yě lán yǐn guī. é xīn fèn mào shùn, zài lán zuǒ yòu, shén jiàn qīn ài. jīn bó chū rù zhī shù, wú bù wěi é. yǐ èr suì yú, jìng bù zhī é zhī nǚ rén yě. xiān shì xiè shì zhī jīn bǎo jǐn xiù yī wù qì jù, xī lüè zài lán jiā, xiǎo é měi zhí jiù wù, wèi cháng bù àn zhù yí shí. lán yǔ chūn, zōng kūn dì yě. shí chūn yī jiā zhù dà jiāng běi dú shù pǔ, yǔ lán wǎng lái mì qià. lán yǔ chūn tóng qù jīng yuè, duō huò cái bó ér guī. měi liú é yǔ lán qī lán shì tóng shǒu jiā shì, jiǔ ròu yī fú, gěi é shén fēng. huò yī rì, chūn xié wén lǐ jiān jiǔ yì lán, é sī tàn yuē: lǐ jūn jīng wù xuán jiàn, jiē fú mèng yán, cǐ nǎi tiān qǐ qí xīn, zhì jiāng jiù yǐ.
小娥乃應召詣門。問其主，乃申蘭也；蘭引歸。娥心憤貌順，在蘭左右，甚見親愛。金帛出入之數，無不委娥。已二歲余，竟不知娥之女人也。先是謝氏之金寶錦繡衣物器具，悉掠在蘭家，小娥每執舊物，未嘗不暗注移時。蘭與春，宗昆弟也。時春一家住大江北獨樹浦，與蘭往來密洽。蘭與春同去經月，多獲財帛而歸。每留娥與蘭妻蘭氏同守家室，酒肉衣服，給娥甚豐。或一日，春攜文鯉兼酒詣蘭，娥私嘆曰：「李君精悟玄鑒，皆符夢言，此乃天啟其心，志將就矣。」

shì xī, lán yǔ chūn huì qún zéi, bì zhì hān yǐn. jì zhū xiōng jì qù, chūn chén zuì, wò yú nèi shì lán yì lù qǐn yú tíng. xiǎo é qián suǒ chūn yú nèi, chōu pèi dāo xiān duàn lán shǒu, hū hào lín rén bìng zhì, chūn qín yú nèi, lán sǐ yú wài, huò zāng shōu huò, shù zhì qiān wàn. chū, lán chūn yǒu dǎng shù shí, àn jì qí míng, xī qín jiù lù. shí xún yáng tài shǒu zhāng gōng, shàn qí zhì xíng, wèi jù qí shì shàng jīng biǎo, nǎi dé miǎn sǐ. shí yuán hé shí èr nián xià suì yě. fù fù fū zhī chóu bì, guī běn lǐ, jiàn qīn shǔ. lǐ zhōng háo zú zhēng qiú pìn, é shì xīn bù jià. suì jiǎn fà bǐ hè, fǎng dào yú niú tóu shān, shī shì dà shí ní jiāng lǜ shī!
是夕，蘭與春會群賊，畢至酣飲。暨諸凶既去，春沉醉，臥於內室；蘭亦露寢於庭。小娥潛鎖春於內，抽佩刀先斷蘭首，呼號鄰人並至，春擒於內，蘭死於外，獲贓收貨，數至千萬。初，蘭春有黨數十，暗記其名，悉擒就戮。時潯陽太守張公，善其志行，為具其事上旌表，乃得免死。時元和十二年夏歲也。復父夫之仇畢，歸本里，見親屬。里中豪族爭求聘，娥誓心不嫁。遂剪髮彼褐，訪道於牛頭山，師事大十尼將律師！」

é zhì jiān xíng kǔ, shuāng yīn yǔ xīn, bù juàn jīn lì. shí sān nián sì yuè, shǐ shòu jù jiè yú sì zhōu kāi yuán sì, jìng yǐ xiǎo é wèi fǎ hào, bù wàng běn yě.
娥志堅行苦，霜音雨薪，不倦筋力。十三年四月，始受具戒於泗州開元寺，竟以小娥為法號，不忘本也。

qí nián xià yuè, yú shǐ guī zhǎng ān, tú jīng sì bīn, guò shàn yì sì yè dà dé ní lìng. cāo jiè xīn jiàn zhě shù shí, jìng fà xiān bèi, wēi yí yōng róng, liè shì shī zhī zuǒ yòu. zhōng yǒu yī ní wèn shī yuē: cǐ guān qǐ fēi hóng zhōu lǐ pàn guān èr shí sān láng zhě hū?
其年夏月，余始歸長安，途經泗濱，過善義寺謁大德尼令。操戒新見者數十，淨髮鮮被，威儀雍容，列侍師之左右。中有一尼問師曰：「此官豈非洪州李判官二十三郎者乎？」

shī yuē: rán.
師曰：「然。」

yuē: shǐ wǒ huò bào jiā chóu, dé xuě yuān chǐ, shì pàn guān ēn dé yě gù yú bēi qì. yú bù zhī shí, xún fǎng qí yóu. é duì yuē: mǒu míng xiǎo é, qǐng qǐ shí shuāng fù yě. pàn guān shí wèi biàn shēn lán shēn chūn èr zéi míng zì, qǐ bù yì niàn hū?
曰：「使我獲報家仇，得雪冤恥，是判官恩德也／顧余悲泣。余不之識，詢訪其由。娥對曰：「某名小娥，頃乞食孀婦也。判官時為辨申蘭申春二賊名字，豈不憶念乎？」

yú yuē: chū bù xiāng jì, jīn jí wù yě.
余曰：「初不相記，今即悟也。」

é yīn qì, jù xiě jì shēn lán shēn chūn fù fù shǐ zhī chóu, zhì yuàn zǔ bì, jīng yíng zhōng shǐ jiān kǔ zhī zhuàng. xiǎo é yòu wèi yú yuē: bào pàn guān ēn, dāng yǒu rì yǐ.
娥因泣，具寫記申蘭申春、復父矢之仇，志願祖畢，經營終始艱苦之狀。小娥又渭余曰：「報判官恩，當有日矣。」

qǐ tú rán zāi: jiē hū! yú néng biàn èr dào zhī xìng míng, xiǎo é yòu néng jìng fù fù fū zhī chóu miǎn shén dào bù mèi, zhāo wèi kě zhī. xiǎo é hòu mào shēn cí, cōng mǐn duān tè, liàn zhǐ jiāo zú, shì qiú zhēn rú. mài zì rù dào, yī wú xù bó, zhāi yuán yán lào, fēi lǜ yí chán lǐ, kǒu wú suǒ yán. hòu shù rì, gào wǒ guī niú tóu shān, piān zhōu fàn huái, yún yóu nán guó, bù fù zài yù.
豈徒然哉：嗟乎！余能辨二盜之姓名，小娥又能竟復父夫之仇免；神道不昧，昭味可知。小娥厚貌深辭，聰敏端特，煉指膠足，誓求真如。麥自入道，衣無絮帛，齋元鹽酪，非律儀禪理，口無所言。後數日，告我歸牛頭山，扁舟泛淮，雲遊南國，不復再遇。

jūn zǐ yuē: shì zhì bù shě, fù fù fū zhī chóu, jié yě. yōng bǎo zá chù, bù zhī nǚ rén, zhēn yě. nǚ zǐ zhī xíng, wéi zhēn yǔ jié néng zhōng shǐ quán zhī ér yǐ. rú xiǎo é, zú yǐ zuò tiān xià nì dào luàn cháng wàng, zú yǐ guān tiān xià zhēn fū xiào fù zhī jié.
君子曰：「誓志不舍，復父夫之仇，節也。傭保雜處，不知女人，貞也。女子之行，唯貞與節能終始全之而已。如小峨，足以做天下逆道亂常忘，足以觀天下貞夫孝婦之節。」

yú bèi xiáng qián shì. fā míng yǐn wén àn yǔ míng huì, fú yú rén xīn. zhī shàn bù lù, fēi chūn qiū zhī yì yě, gù zuò chuán yǐ jīng měi zhī.
余備詳前事。發明隱文暗與冥會，符於人心。知善不錄，非春秋之義也，故作傳以旌美之。