yú zhēn yuán zhōng jǔ jìn shì luò dì, guī wǎn yè jiān. zhì yī què nán dào míng gāo shān xià, jiāng sù dà ān mín shě. huì mù, bù zhì. gèng shí yú lǐ, yī dào, shén yì. yè yuè shǐ chū, hū wén yǒu yì xiāng qì yīn qū jìn xíng. bù zhī jìn yuǎn. jiàn huǒ míng, yì wèi zhuāng jiā. gèng qián qū, zhì yī dà zhái. mén tíng ruò fù háo jiā. huáng yī hūn rén yuē: láng jūn hé zhì?
余貞元中舉進士落第，歸宛葉間。至伊闕南道鳴皋山下，將宿大安民舍。會暮，不至。更十餘里，一道，甚易。夜月始出，忽聞有異香氣；因趨進行。不知近遠。見火明，意謂莊家。更前驅，至一大宅。門庭若富豪家。黃衣閽人曰：「郎君何至？」

yú dá yuē: sēng rú, xìng niú, yīng jìn shì luò dì wǎng jiā. běn wǎng dà ān mín shě, wù dào lái cǐ. zhí qǐ sù, wú tā.
余答曰：「僧孺，姓牛，應進士落第往家。本往大安民舍，誤道來此。直乞宿，無他。」

zhōng yǒu xiǎo jì qīng yī chū, zé huáng yī yuē: mén wài shuí hé?
中有小髻青衣出，責黃衣曰：「門外誰何？」

huáng yī yuē: yǒu kè.
黃衣曰：「有客。」

huáng yī rù gào. shǎo shí, chū yuē: qǐng láng jūn rù.
黃衣入告。少時，出曰：「請郎君入。」

yú wèn shuí shì zhái. huáng yī yuē: dì jìn, wú xū wèn.
余問誰氏宅。黃衣曰：「第進，無須問。」

rù shí yú mén, zhì dà diàn. diàn bì yǐ zhū lián, yǒu zhū yī zǐ yī rén bǎi shù, lì jiē bì jiān. zuǒ yòu yuē: bài diàn xià.
入十餘門，至大殿。殿蔽以珠簾，有朱衣紫衣人百數，立階陛間。左右曰：「拜殿下。」

lián zhōng yǔ yuē: qiè hàn wén dì mǔ báo tài hòu. cǐ shì miào, láng bù dāng lái, hé rǔ zhì?
簾中語曰：「妾漢文帝母薄太后。此是廟，郎不當來，何辱至？」

yú yuē: chén jiā wǎn xià. jiāng guī, shī dào. kǒng sǐ chái hǔ, gǎn qǐ tuō mìng.
余曰：「臣家宛下。將歸，失道。恐死豺虎，敢乞託命。」

tài hòu qiǎn zhóu lián, bì xí yuē: qiè gù hàn shì lǎo mǔ, jūn táng cháo míng shì, bù xiāng jūn chén, xìng xī jiǎn jìng, biàn shàng diàn lái jiàn.
太后遣軸簾，避席曰：「妾故漢室老母，君唐朝名士，不相君臣，幸希簡敬，便上殿來見。」

tài hòu zhe liàn yī wáng, zhuàng mào guī wěi, bù shèn nián gāo. láo yú yuē: xíng yì wú kǔ hū?
太后着練衣亡，狀貌瑰偉，不甚年高。勞余曰：「行役無苦乎？」

zhào zuò. shí qǐng jiān, diàn nèi yǒu xiào shēng. tài hòu yuē: jīn yè fēng yuè shèn jiā, ǒu yǒu èr nǚ bàn xiāng xún. kuàng yòu yù jiā bīn, bù kě bù chéng yī huì.
召坐。食頃間，殿內有笑聲。太后曰：「今夜風月甚佳，偶有二女伴相尋。況又遇嘉賓，不可不成一會。」

hū zuǒ yòu: qū liǎng gè niáng zǐ chū jiàn xiù cái.
呼左右：「屈兩個娘子出見秀才。」

liáng jiǔ, yǒu nǚ èr rén cóng zhōng zhì, cóng zhě shù bǎi. qián lì zhě yī rén, xiá yāo zhǎng yè, duō fā bù zhuāng, yī qīng yī, jǐn kě èr shí yú. tài hòu yuē: gāo zǔ qī fū rén dà.
良久，有女二人從中至，從者數百。前立者一人，狹腰長頁，多發不妝，衣青衣，僅可二十餘。太后曰：「高祖戚夫人大。」

yú xià bài, fū rén yì bài. gèng yī rén, róu jī yǐn shēn!
餘下拜，夫人亦拜。更一人，柔肌隱身！」

mào shū tài yì, guāng cǎi shè yuǎn jìn, duō fú huā xiù, nián dī báo tài hòu. hòu yuē: cǐ yuán dì wáng qiáng.
貌舒態逸，光彩射遠近，多服花繡，年低薄太后。後曰：「此元帝王嬙。」

yú bài rú qī fū rén, wáng qiáng fù bài. gè jiù zuò.
余拜如戚夫人，王嬙復拜。各就坐。

zuò dìng, tài hòu shǐ zǐ yī zhōng guì rén yuē: yíng yáng jiā pān jiā lái.
坐定，太后使紫衣中貴人曰：「迎楊家潘家來。」

jiǔ zhī, kōng zhōng jiàn wǔ sè yún xià, wén xiào yǔ shēng jiàn jìn. tài hòu yuē: yáng pān zhì yǐ.
久之，空中見五色雲下，聞笑語聲漸近。太后曰：「楊潘至矣。」

hū chē yīn mǎ jī xiāng zá, luó qǐ huàn yào, páng shì bù gěi. yǒu èr nǚ zǐ cóng yún zhōng xià. yú qǐ lì yú cè. jiàn qián yī rén xiān yāo xiū móu, róng shén lì, yī huáng yī, guān yù guān, nián sān shí lái. tài hòu yuē: cǐ shì táng cháo tài zhēn fēi zǐ.
忽車音馬跡相雜，羅綺煥耀，旁視不給。有二女子從雲中下。余起立於側。見前一人纖腰修眸，容甚麗，衣黃衣，冠玉冠，年三十來。太后曰：「此是唐朝太真妃子。」

yǔ jí fú yè, bài rú chén lǐ. tài zhēn yuē: qiè dé zuì xiān dì, xiān dì, wèi sù zōng yě. huáng cháo bù zhì qiè zài hòu fēi shù zhōng, shè cǐ lǐ, qǐ bù xū hū? bù gǎn shòu.
予即伏謁，拜如臣禮。太真曰：「妾得罪先帝，（先帝，謂肅宗也。）皇朝不置妾在后妃數中，設此禮，豈不虛乎？不敢受。」

què dá bài. gèng yī rén hòu jī mǐn shì, xiǎo, zhì jié bái, chǐ jí bēi, bèi kuān bó yī. tài hòu yuē: qí pān shū fēi yú bài zhī, rú fēi zǐ. jì ér tài hòu mìng jìn zhuàn. shǎo shí, zhuàn zhì, fāng jié wàn duān, jiē bù dé míng zì. dàn yù chōng fù, bù néng zú. shí yǐ, gèng jù jiǔ. qí qì yòng jǐn rú wáng zhě. tài hòu yǔ tài zhēn yuē: hé jiǔ bù lái xiāng kàn?
卻答拜。更一人厚肌敏視，小，質潔白，齒極卑，被寬博衣。太后曰：「齊潘淑妃」余拜之，如妃子。既而太后命進饌。少時，饌至，芳潔萬端，皆不得名字。但欲充腹，不能足。食已，更具酒。其器用盡如王者。太后語太真曰：「何久不來相看？」

tài zhēn jǐn róng duì yuē: sān láng tiān bǎo zhōng guān rén hū xuán zōng duō yuē sān láng shù xìng huá qīng gōng, hù cóng bù dé zhì.
太真謹容對曰：「三郎（天寶中官人呼玄宗多曰三郎）數幸華清宮，扈從不得至。」

tài hòu yòu wèi pān fēi yuē: zi yì bù lái, hé yě?
太后又謂潘妃曰：「子亦不來，何也？」

pān fēi nì xiào. bù jīn, bù chéng duì. tài zhēn shì pān fēi ér duì yuē: pān fēi xiàng yù nú tài zhēn míng yě shuō, ào nǎo dōng hūn hóu shū kuáng, zhōng rì chū liè, gù bù dé shí yè ěr.
潘妃匿笑。不禁，不成對。太真視潘妃而對曰：「潘妃向玉奴（太真名也）說，懊惱東昏侯疏狂，終日出獵，故不得時謁耳。」

tài hòu wèn yú: jīn tiān zǐ wèi shuí?
太后問余：「今天子為誰？」

yú duì yuē: jīn huáng dì, xiān dì zhǎng zi.
余對曰：「今皇帝，先帝長子。」

tài zhēn xiào yuē: shěn pó ér zuò tiān zǐ yě, dà qí!
太真笑曰：「沈婆兒作天子也，大奇！」

tài hòu yuē: hé rú zhǔ?
太后曰：「何如主？」

yú duì yuē: xiǎo chén bù zú yǐ zhī jūn dé.
余對曰：「小臣不足以知君德。」

tài hòu yuē: rán wú xián, dàn yán zhī.
太后曰：「然無嫌，但言之。」

yú yuē: mín jiān chuán shèng wǔ.
余曰：「民間傳聖武。」

tài hòu shǒu kěn sān sì. tài hòu mìng jìn jiǔ jiā lè, lè jì jiē shào nǚ zi. jiǔ huán xíng shù zhōu, lè yì suì chuò.
太后首肯三四。太后命進酒加樂，樂妓皆少女子。酒環行數周，樂亦遂輟。

tài hòu qǐng qī fū rén gǔ qín. fū rén yuē zhǐ yǐ yù huán, guāng zhào yú zuò. xī jīng zá jì yún: gāo zǔ yǔ fū rén huán, zhào jiàn zhǐ gǔ yě. yǐn qín ér gǔ, shēng shén yuàn. tài hòu yuē: niú xiù cái xiè hòu nì lǚ dào cǐ, zhū niáng zǐ yòu ǒu xiāng fǎng, jīn wú yǐ jǐn píng shēng huān. niú xiù cái gù cái shì. hé gè fù shī yán zhì, bù yì shàn hū?
太后請戚夫人鼓琴。夫人約指以玉環，光照於座。（《西京雜記》云：高祖與夫人環，照見指骨也。）引琴而鼓，聲甚怨。太后曰：「牛秀才邂逅逆旅到此，諸娘子又偶相訪，今無以盡平生歡。牛秀才固才士。盍各賦詩言志，不亦善乎？」

suì gè shòu yǔ jiān bǐ, qūn xún shī chéng.
遂各授與箋筆，逡巡詩成。

báo hòu shī yuē: yuè qǐn huā gōng dé fèng jūn, zhì jīn yóu kuì guǎn fū rén!
薄後詩曰：「月寢花宮得奉君，至今猶愧管夫人！」

hàn jiā jiù shì shēng gē chù, yān cǎo jǐ jīng qiū fù chūn.
漢家舊是笙歌處，煙草幾經秋復春。」

wáng qiáng shī yuē: xuě lǐ qióng lú bù jiàn chūn. hàn yī suī jiù lèi chuí xīn. rú jīn zuì hèn máo yán shòu, ài bǎ dān qīng cuò huà rén.
王嬙詩曰：「雪裡穹廬不見春。漢衣雖舊淚垂新。如今最恨毛延壽，愛把丹青錯畫人。」

qī fū rén shī yuē: zì bié hàn gōng xiū chǔ wǔ, bù néng zhuāng fěn hèn jūn wáng. wú jīn qǐ dé yíng shāng sǒu, lǚ shì hé céng wèi mù qiáng.
戚夫人詩曰：「自別漢宮休楚舞，不能妝粉恨君王。無金豈得迎商叟，呂氏何曾畏木強。」

tài zhēn shī yuē: jīn chāi duò dì bié jūn wáng, hóng lèi liú zhū mǎn yù chuáng. yún yǔ mǎ wéi fēn sǎn hòu, lí gōng bù fù wǔ ní cháng.
太真詩曰：「金釵墮地別君王，紅淚流珠滿御床。雲雨馬嵬分散後，驪宮不復舞霓裳。」

pān fēi shī yuē: qiū yuè chūn fēng jǐ dù guī, jiāng shān yóu shì yè gōng fēi. dōng hūn jiù zuò lián huā dì, kōng xiǎng céng pī jīn lǚ yī.
潘妃詩曰：「秋月春風幾度歸，江山猶是鄴宮非。東昏舊作蓮花地，空想曾披金縷衣。」

zài sān yāo yú zuò shī. yú bù dé cí, suì yīng mìng zuò shī yuē: xiāng fēng yǐn dào dà luó tiān!
再三邀余作詩。余不得辭，遂應命作詩曰：「香風引到大羅天！」

yuè dì yún jiē bài dòng xiān. gòng dào rén jiān chóu chàng shì, bù zhī jīn xī shì hé nián.
月地雲階拜洞仙。共道人間惆悵事，不知今夕是何年。」

bié yǒu shàn dí nǚ zǐ, duǎn fà, lì fú, mào shén měi, ér qiě duō mèi, pān fēi xié lái. tài hòu yǐ jiē zuò jū zhī, shí lìng chuī dí, wǎng wǎng yì jí jiǔ. tài hòu gù ér wèn yuē: shí cǐ fǒu? shí jiā lǜ zhū yě. pān fēi yǎng zuò mèi gù pān fēi yǔ jù lái.
別有善笛女子，短髮，麗服，貌甚美，而且多媚，潘妃偕來。太后以接坐居之，時令吹笛，往往亦及酒。太后顧而問曰：「識此否？石家綠珠也。潘妃養作妹、故潘妃與俱來。」

tài hòu yīn yuē: lǜ zhū qǐ néng wú shī hū?
太后因曰：「綠珠豈能無詩乎？」

lǜ zhū nǎi xiè ér zuò shī yuē: cǐ rì rén fēi xī rì rén, dí shēng kōng yuàn zhào wáng lún. hóng cán cuì suì huā lóu xià, jīn gǔ qiān nián gèng bù chūn.
綠珠乃謝而作詩曰：「此日人非昔日人，笛聲空怨趙王倫。紅殘翠碎花樓下，金谷千年更不春。」

cí bì, jiǔ jì zhì. tài hòu yuē, niú xiù cái yuǎn lái, jīn xī shuí rén wèi bàn?
辭畢，酒既至。太后曰，」牛秀才遠來，今夕誰人為伴？」

qī fū rén xiān qǐ cí yuē: rú yì chéng zhǎng, gù bù kě. qiě bù yí rú cǐ.
戚夫人先起辭曰：「如意成長，固不可。且不宜如此。」

pān fēi cí yuē: dōng hūn yǐ yù ér, shēn sǐ guó chú, yù ér bù nǐ fù tā.
潘妃辭曰：「東昏以玉兒，身死國除，玉兒不擬負他。」

lǜ zhū cí yuē: shí wèi wèi xìng yán jì, jīn yǒu sǐ, bù kě jí luàn.
綠珠辭曰：「石衛尉性嚴忌，今有死，不可及亂。」

tài hòu yuē: tài zhēn jīn zhāo xiān dì guì fēi, bù kě, yán qí tā.
太后曰：「太真今朝先帝貴妃，不可，言其他。」

tài hòu wèi wáng qiáng yuē: zhāo jūn shǐ jià hū hán dān yú, fù wèi shū lèi ruò dān yú fù, gù zì yòng. qiě kǔ hán dì hú guǐ hé néng wèi? zhāo jūn xìng wú cí.
太后謂王嬙曰：「昭君始嫁呼韓單于，復為殊累若單于婦，固自用。且苦寒地胡鬼何能為？昭君幸無辭。」

zhāo jūn bù duì, dī rán xiū hèn. é gè guī xiū. yú wèi zuǒ yòu sòng rù zhāo jūn yuàn.
昭君不對，低然羞恨。俄各歸休。余為左右送入昭君院。

huì jiāng dàn, shì rén gào qǐ, zhāo jūn chuí qì chí bié. hū wén wài yǒu tài hòu mìng, yú suì chū jiàn tài hòu. tài hòu yuē: cǐ fēi láng jūn jiǔ liú dì, yí jí hái. biàn bié yǐ. xìng wú wàng xiàng lái huān.
會將旦，侍人告起，昭君垂泣持別。忽聞外有太后命，余遂出見太后。太后曰：「此非郎君久留地，宜亟還。便別矣。幸無忘向來歡。」

gèng suǒ jiǔ. jiǔ zài xíng, yǐ. qī fū rén pān fēi lǜ zhū jiē qì xià, jìng cí qù. tài hòu shǐ zhū yī sòng wǎng dà ān, dǐ xī dào, xuán shī shǐ rén suǒ zài, shí shǐ míng yǐ. mìng jiù dà ān lǐ, wèn qí lǐ rén. lǐ rén yún: cǐ shí yú lǐ, yǒu báo hòu miào.
更索酒。酒再行，已。戚夫人潘妃綠珠皆泣下，竟辭去。太后使朱衣送往大安，抵西道，旋失使人所在，時始明矣。命就大安里，問其里人。里人云：「此十餘里，有薄後廟。」

yú què huí wàng miào, huāng huǐ bù kě rù, fēi xiàng zhě suǒ jiàn yǐ. yú yī shàng xiāng, jīng shí yú rì bù xiē, jìng bù zhī qí rú hé.
余卻回望廟，荒毀不可入，非向者所見矣。余衣上香，經十餘日不歇，竟不知其如何。