strong lǐ èr yán gé èr jí lǐ yī strong
禮二 沿革二 吉禮一
jiāo tiān shàng
郊天上
yú xià yīn zhōu qín hàn hòu hàn wèi jìn dōng jìn sòng qí liáng chén hòu wèi běi qí hòu zhōu suí
(虞 夏 殷 周 秦 漢 後漢 魏 晉 東晉 宋 齊 梁 陳 後魏 北齊 後周 隋)
fū shèng rén zhī yùn, mò dà hū chéng tiān. tiān xíng jiàn, qí dào biàn huà, gù páo xī shì yǎng ér guān zhī, yǐ lèi wàn wù zhī qíng yān. huáng dì fēng chán tiān dì, shǎo hào zài shí yǐ xiàng tiān, zhuān xū nǎi mìng nán zhèng zhòng sī tiān yǐ shǔ shén, nán, yáng wèi. zhèng, zhǎng. sī, zhǔ. shǔ, huì yě. suǒ yǐ huì jù qún shén, gè shǐ yǒu xù, bù xiāng gān luàn. gāo xīn shùn tiān zhī yì, dì yáo mìng xī hé jìng shùn hào tiān, gù jiāo yǐ míng tiān dào yě. míng wèi míng zhī yǐ shì rén. suǒ cóng lái shàng yǐ. chái tǎ yǒu jì, ér kuàng rén hū!
夫聖人之運,莫大乎承天。天行健,其道變化,故庖犧氏仰而觀之,以類萬物之情焉。黃帝封禪天地,少昊載時以象天,顓頊乃命南正重司天以屬神,(南,陽位。正,長。司,主。屬,會也。所以會聚群神,各使有序,不相干亂。)高辛順天之義,帝堯命羲和敬順昊天,故郊以明天道也。(明謂明之以示人。)所從來尚矣。(豺獺有祭,而況人乎!)
yǒu yú shì dì huáng dì ěr yǎ shì tiān yún: dì, dà jì yě. yú shì dōng zhì dà jì tiān yú yuán qiū, yǐ huáng dì pèi zuò. ér jiāo kù. xià zhèng zhī yuè, jì gǎn shēng dì yú nán jiāo, yǐ kù pèi yān.
有虞氏禘黃帝(爾雅釋天云:「禘,大祭也。」虞氏冬至大祭天於圓丘,以黃帝配坐。)而郊嚳。(夏正之月,祭感生帝於南郊,以嚳配焉。)
xià hòu shì dì huáng dì ér jiāo gǔn. àn sī mǎ qiān wǔ dì běn jì yún, shùn zé huáng dì jiǔ dài sūn, kù, dì zhī céng sūn, yǔ, dì xuán sūn. jì bù hé rú cǐ zhī chà xuán, kǒng mǎ qiān zhī wù.
夏后氏禘黃帝而郊鯀。(按司馬遷五帝本紀雲,舜則黃帝九代孫,嚳,帝之曾孫,禹,帝玄孫。計不合如此之差懸,恐馬遷之誤。)
yīn rén dì kù ér jiāo míng. kù, qì zhī fù.
殷人禘嚳而郊冥。(嚳,契之父。)
zhōu zhì, dà sī lè yún: dōng rì zhì, sì tiān yú dì shàng zhī yuán qiū. ěr yǎ yún: fēi rén lì wèi zhī qiū. yòu dà zōng bó zhí yuē: yǐ yīn sì, sì hào tiān shàng dì. zhèng xuán yún: wèi dōng zhì jì tiān yú yuán qiū, suǒ yǐ sì tiān huáng dà dì. lǐ shén zhī yù yǐ cāng bì, qí shēng jí bì, gè suí yù sè. dà zōng bó yún cāng bì lǐ tiān. qí chǐ cùn, wén què. xià yún jiē yǒu shēng bì gè fàng qí qì zhī sè, qì zé yù yě. gài qǔ xiàng tiān sè yě. sì shī zhí yuē: lì dà sì, yòng yù bó shēng quán. shēng yòng yī dú. àn jiāo tè shēng yòu yún: yòng dú, guì chéng yě. wáng zhì yún: jì tiān dì zhī niú, jiǎo jiǎn lì. bì yòng zēng, zhǎng zhàng bā chǐ. zhèng xuán zhù zēng zǐ wèn yún: zhì bì zhǎng zhàng bā. zhèng yuē yì xún shòu lǐ wén yě. yú yòng bì zhǎng duǎn jiē zhǔn cǐ. wáng fú dà qiú, qí miǎn wú liú. sī fú yún: wáng sì hào tiān shàng dì zé fú dà qiú ér miǎn. zhèng sī nóng yún: dà qiú, hēi gāo qiú. jì wú cǎi zhāng, zé miǎn yì wú liú yě. shī fú yì rán. yǐ tiān tǐ zhì, gù wáng dà qiú yǐ xiàng zhī. jì shī wèi shén xiàng, yí yǔ wáng fú tóng yě. zhōu lǐ yuē jiāo sì èr rén qiú miǎn sòng nì shī. yòu shì shī zhí yuē: sì wǔ dì zé wò shī jí wáng guàn. chéng yù hé, yáng, fán yīng shí yǒu zài jiù, jiàn tài cháng shí yǒu èr yóu yǐ sì. zūn jí jiàn zū hǎi qì, bìng yǐ wǎ. jué yǐ páo piàn wèi zhī. jiāo tè shēng yún: qì yòng táo páo, yǐ xiàng tiān dì zhī xìng. yǐ gǎo jiē jí pú, dàn jiǎn tóu bù nà wèi jí shén xí. suǒ wèi pú yuè gǎo jiē yě. gǎo jiē jí tiān shén, pú yuè jí pèi dì. pèi yǐ dì kù. jì fǎ yún: zhōu rén dì kù ér jiāo jì. jīn yǐ dì dà jì, shì jì zhōng zuì dà, jì dì tiān yú jiāo, yòu kù zūn yú jì. gù dà zōng bó zhù yún yuán qiū yǐ kù pèi zhī. àn kù pèi jiāo, shēng shàng tóng sè, zé yuán qiū kě zhī yān. qí lè, dà sī lè yún: fán lè, huán zhōng wèi gōng, huáng zhōng wèi jiǎo, tài cù wèi zhēng, gū xǐ wèi yǔ, léi gǔ léi táo, gū zhú zhī guǎn, yún hé zhī qín sè, yún mén zhī wǔ, dōng rì zhì yú dì shàng zhī yuán qiū zòu zhī. ruò lè liù biàn, zé tiān shén jiē jiàng, kě dé ér lǐ yǐ. huán zhōng, jiā zhōng yě. jiā zhōng shēng yú fáng xīn zhī qì, fáng xīn wèi dà chén, tiān dì zhī míng táng. huáng zhōng shēng yú xū wēi zhī qì, xū wēi wèi zōng miào. yǐ cǐ wèi gōng, yòng shēng lèi qiú zhī. léi gǔ, bā miàn gǔ. gū zhú, zhú tè shēng zhě. yún hé, shān míng. qí gǎn shēng dì, dà chuán yuē: lǐ, bù wáng bù dì, wáng zhě dì qí zǔ zhī suǒ zì chū, yǐ qí zǔ pèi zhī. fán dà jì yuē dì. zì, yóu yě. dà jì qí xiān zǔ suǒ yóu chū, wèi jiāo jì tiān yě. wáng zhě xiān zǔ jiē gǎn tài wēi wǔ dì zhī jīng yǐ shēng, qí shén míng, zhèng xuán jù chūn qiū wěi shuō, cāng zé líng wēi yǎng, chì zé chì biāo nù, huáng zé hán shū niǔ, bái zé bái zhāo jù, hēi zé xié guāng jì. jiē yòng zhèng suì zhī zhēng yuè jiāo jì zhī, gài tè zūn yān. xiào jīng yún jiāo sì hòu jì yǐ pèi tiān, pèi líng wēi yǎng yě. zōng sì wén wáng yú míng táng yǐ pèi shàng dì, fàn pèi wǔ dì yě. yīn yǐ qí gǔ. zuǒ chuán yuē: jiāo sì hòu jì, yǐ qí nóng shì. qí tán míng tài tán, jì fǎ yuē: fán chái yú tài tán. zài guó nán wǔ shí lǐ. sī mǎ fǎ: bǎi lǐ wèi yuǎn jiāo, jìn jiāo wǔ shí lǐ. lǐ shén zhī yù, yòng sì guī yǒu dǐ, chǐ yǒu èr cùn. kǎo gōng yù rén yún: sì guī, chǐ yǒu èr cùn, yǐ sì tiān. yòu diǎn ruì yún: yǒu dǐ yǐ sì tiān lǚ shàng dì. zhèng sī nóng yún: yú zhōng yāng wèi bì, guī zhe qí sì miàn, yī yù jù chéng, guī běn zhe yú bì, guī mò sì chū. gù zhèng xuán yún sì tiān wèi xià zhèng jiāo tiān yě. cuī líng ēn yún: sì guī yǒu dǐ zhě, xiàng sì fāng wù zhī chū shēng. yǐ bì wèi dǐ zhě, qǔ qí chū shēng zhī yuán zā yě. qí yù sè wú wén. jīn jǐn àn, jì yǒu dǐ jiē xiàng wù shǐ shēng, yòu dāng chūn qì zhī shǐ, wēi yǎng yòu wèi qīng dì, qí yù yí qīng. shēng yòng xīng dú. shēng yòng xīng, shàng chì. yòng dú, guì chéng yě. qīng bì. qí sè wú wén. jǐn àn, dà zōng bó yún gū zhí pí bó, zhèng xuán yún: bó rú bì sè zēng yě. yòu àn, yuán qiū chì bì, yú yù sè zé yí yòng qīng bì, xiàng dōng fāng yě. pèi yǐ jì, jì fǎ: zhōu rén dì kù ér jiāo jì. xiào jīng yuē: jiāo sì hòu jì yǐ pèi tiān. zuǒ chuán yuē: jiāo sì hòu jì, yǐ qí nóng shì. qí pèi dì shēng yì xīng dú. jiāo tè shēng yún: dì niú bù jí, yǐ wèi jì niú, jì niú wéi jù. zhèng xuán yún: yǎng shēng bì yǎng èr. qí lè, dà sī lè yún: nǎi zòu huáng zhōng, gē dà lǚ, wǔ yún mén, yǐ sì tiān shén. yǐ huáng zhōng dà lǚ zhī shēng wèi jūn yě. huáng zhōng, yáng shēng zhī shǒu. dà lǚ wèi zhī hé zòu zhī yǐ sì tiān shén, zūn zhī yě. tiān shén wèi wǔ dì jí rì yuè xīng chén. wáng zhě yòu gè yǐ xià zhēng yuè, sì qí suǒ shòu mìng zhī dì yú nán jiāo, zūn zhī yě. rì yòng xīn. àn lǐ jì jí chūn qiū lǔ jiāo yú jiàn zǐ yuè, yòng xīn. zhèng xuán yún: fán wèi rén jūn, dāng zhāi jiè zì xīn. yán fán, zé tiān zǐ zhū hóu tóng yòng xīn. yòu wáng zhě bì wǔ shí yíng qì zhě, yǐ shì rén fèng chéng tiān dào, cóng shí xùn rén zhī yì. gù yuè lìng yú sì lì rì jí jì xià tǔ dé wáng rì, gè yíng qí wáng qì zhī shén yú qí jiāo. yuè lìng yún: lì chūn zhī rì, tiān zǐ qīn lǜ gōng qīng zhū hóu dài fū, yǐ yíng chūn qì yú dōng jiāo. yú sì qì jiē rán. ruò yǐ zǔ zhī suǒ zì chū, jí dì jì líng wēi yǎng yú nán jiāo, yī shén ér yǐ. ruò yíng wáng qì zhī shén, jí chūn qīng dì líng wēi yǎng, xià chì dì chì biāo nù, jì xià huáng dì hán shū niǔ, qiū bái dì bái zhāo jù, dōng hēi dì xié guāng jì yě. qí pèi jì yǐ wǔ rén dì: chūn yǐ tài hào, xià yǐ yán dì, jì xià yǐ huáng dì, qiū yǐ shǎo hào, dōng yǐ zhuān xū. yuè lìng yún qí dì tài hào děng shì yě. gù zhèng xuán zhù yuè lìng yún: yíng chūn wèi sì líng wēi yǎng yú dōng jiāo, yǐ tài hào fú xī shì pèi zuò shì yě. jì wài shén bì yǒu zhǔ zhě, gōng yáng chuán yuē: zì wài zhì zhě, wú zhǔ bù zhǐ. gù yǐ rén dì pèi shén zuò zhǔ. qí tán wèi, gè yú dāng fāng zhī jiāo, qù guó wǔ shí lǐ nèi yuē jìn jiāo, wèi zhào wèi, yú zhōng zhú fāng tán, yì míng yuē tài tán, ér jì zhī. rú qí fāng tán zhě, yǐ qí qǔ xiàng dāng fāng gè yǒu fāng suǒ zhī yì. àn hào tiān shàng dì, tiān zhī zǒng míng, suǒ fù guǎng dà, wú bù yuán zā, gù diàn cāng bì, qí shén wèi yuē yuán qiū, jiē xiàng tiān zhī yuán zā yě. yú wǔ dì zé gè xiàng qí fāng qì zhī dé, wèi guī zhāng hǔ huáng zhī xíng. jì fǎ wèi qí shén wèi yǐ tài tán, shì rén lì suǒ wèi, fēi zì rán zhī wù. yǐ qí gè yǒu fāng wèi, gù míng fāng tán. lǐ shén zhī yù, àn dà zōng bó yún: qīng guī lǐ dōng fāng, chì zhāng lǐ nán fāng, huáng cóng lǐ dì zé zhōng yāng yě, bái hǔ lǐ xī fāng, xuán huáng lǐ běi fāng. lǐ shén zhě bì xiàng qí lèi. guī ruì, xiàng chūn wù shēng yě, bàn guī yuē zhāng, xiàng wù bàn sǐ yě. cóng bā fāng, xiàng dì yě. hǔ měng, xiàng qiū yán yě. bàn bì yuē huáng, xiàng dōng bì cáng, dì shàng wú wù, wéi tiān bàn jiàn ěr. shēng yòng dú, jí bì gè suí yù sè. dà zōng bó suǒ wèi yǒu shēng bì gè fàng qí qì zhī sè shì yě. lè yǔ gǎn dì tóng. dà sī lè yún: nǎi zòu huáng zhōng, gē dà lǚ, wǔ yún mén, yǐ sì tiān shén. zhèng xuán yún: tiān shén wèi wǔ dì jí rì yuè xīng chén.
周制,大司樂云:「冬日至,祀天於地上之圓丘。」(爾雅云:「非人力為之丘。」)又大宗伯職曰:「以禋祀,祀昊天上帝。」(鄭玄云:「謂冬至祭天於圓丘,所以祀天皇大帝。」)禮神之玉以蒼璧,其牲及幣,各隨玉色。(大宗伯雲」蒼璧禮天」。其尺寸,文闕。下雲」皆有牲幣各放其器之色」,器則玉也。蓋取象天色也。肆師職曰:立大祀,用玉帛牲牷。)牲用一犢。(按郊特牲又云:」用犢,貴誠也。」王制云:」祭天地之牛,角繭栗。」)幣用繒,長丈八尺。(鄭玄注曾子問云:「制幣長丈八。」鄭約逸巡狩禮文也。餘用幣長短皆準此。)王服大裘,其冕無旒。(司服云:「王祀昊天上帝則服大裘而冕。」鄭司農云:「大裘,黑羔裘。」既無采章,則冕亦無旒也。)屍服亦然。(以天體質,故王大裘以象之。既屍為神象,宜與王服同也。周禮曰」郊祀二人裘冕送逆屍」。又士師職曰:「祀五帝則沃屍及王盥。」)乘玉輅,鍚,繁纓十有再就,建太常十有二斿以祀。樽及薦菹醢器,並以瓦。爵以匏片為之。(郊特牲云:「器用陶匏,以象天地之性。」)以藁秸及蒲,但翦頭不納為藉神席。(所謂蒲越藁秸也。藁秸藉天神,蒲越藉配帝。)配以帝嚳。(祭法云:「周人禘嚳而郊稷。」今以禘大祭,是祭中最大,既禘天於郊,又嚳尊於稷。故大宗伯注云「圜丘以嚳配之」。按嚳配郊,牲尚同色,則圜丘可知焉。)其樂,大司樂云:「凡樂,圜鍾為宮,黃鍾為角,太蔟為徵,姑洗為羽,雷鼓雷鞀,孤竹之管,雲和之琴瑟,雲門之舞,冬日至於地上之圓丘奏之。若樂六變,則天神皆降,可得而禮矣。」(圜鍾,夾鍾也。夾鍾生於房心之氣,房心為大辰,天帝之明堂。黃鍾生於虛危之氣,虛危為宗廟。以此為宮,用聲類求之。雷鼓,八面鼓。孤竹,竹特生者。雲和,山名。)其感生帝,大傳曰:「禮,不王不禘,王者禘其祖之所自出,以其祖配之。」(凡大祭曰禘。自,由也。大祭其先祖所由出,謂郊祭天也。王者先祖皆感太微五帝之精以生,其神名,鄭玄據春秋緯說,蒼則靈威仰,赤則赤熛怒,黃則含樞紐,白則白招拒,黑則協光紀。皆用正歲之正月郊祭之,蓋特尊焉。孝經雲」郊祀后稷以配天」,配靈威仰也。「宗祀文王於明堂以配上帝」,汎配五帝也。)因以祈穀。(左傳曰:「郊祀后稷,以祈農事。」)其壇名泰壇,(祭法曰:」燔柴於泰壇。」)在國南五十里。(司馬法:「百里為遠郊,近郊五十里。」)禮神之玉,用四珪有邸,尺有二寸。(考工玉人云:「四珪,尺有二寸,以祀天。」又典瑞云:「有邸以祀天旅上帝。」鄭司農云:「於中央為璧,圭著其四面,一玉俱成,圭本著於璧,圭末四出。「故鄭玄雲」祀天謂夏正郊天也」。崔靈恩云:「四珪有邸者,象四方物之初生。以璧為邸者,取其初生之圓匝也。」其玉色無文。今謹按,既有邸皆象物始生,又當春氣之始,威仰又為青帝,其玉宜青。)牲用騂犢。(牲用騂,尚赤。用犢,貴誠也。)青幣。(其色無文。謹按,大宗伯雲」孤執皮帛」,鄭玄云:「帛如璧色繒也。」又按,圓丘赤幣,於玉色則宜用青幣,象東方也。)配以稷,(祭法:「周人禘嚳而郊稷。」孝經曰:「郊祀后稷以配天。」左傳曰:「郊祀后稷,以祈農事。」)其配帝牲亦騂犢。(郊特牲云:「帝牛不吉,以為稷牛,稷牛唯具。」鄭玄云:「養牲必養二。」)其樂,大司樂云:「乃奏黃鍾,歌大呂,舞雲門,以祀天神。」(以黃鍾大呂之聲為均也。黃鍾,陽聲之首。大呂為之合奏之以祀天神,尊之也。天神謂五帝及日月星辰。王者又各以夏正月,祀其所受命之帝於南郊,尊之也。)日用辛。(按禮記及春秋魯郊於建子月,用辛。鄭玄云:「凡為人君,當齋戒自新。」言凡,則天子諸侯同用辛。)又王者必五時迎氣者,以示人奉承天道,從時訓人之義。故月令於四立日及季夏土德王日,各迎其王氣之神於其郊。(月令云:「立春之日,天子親率公卿諸侯大夫,以迎春氣於東郊。」餘四氣皆然。若以祖之所自出,即禘祭靈威仰於南郊,一神而已。若迎王氣之神,即春青帝靈威仰,夏赤帝赤熛怒,季夏黃帝含樞紐,秋白帝白招拒,冬黑帝協光紀也。)其配祭以五人帝:春以太皞,夏以炎帝,季夏以黃帝,秋以少昊,冬以顓頊。(月令雲」其帝太皞」等是也。故鄭玄注月令云:「迎春謂祀靈威仰於東郊」,以太皞、伏羲氏配坐是也。祭外神必有主者,公羊傳曰:「自外至者,無主不止。」故以人帝配神作主。)其壇位,各於當方之郊,去國五十里內曰近郊,為兆位,於中築方壇,亦名曰太壇,而祭之。(如其方壇者,以其取象當方各有方所之義。按昊天上帝,天之總名,所覆廣大,無不圓匝,故奠蒼璧,其神位曰圓丘,皆象天之圓匝也。餘五帝則各象其方氣之德,為珪璋琥璜之形。祭法謂其神位以太壇,是人力所為,非自然之物。以其各有方位,故名方壇。)禮神之玉,按大宗伯云:「青珪禮東方,赤璋禮南方,黃琮禮地則中央也,白琥禮西方,玄璜禮北方。」(禮神者必象其類。珪銳,象春物生也,半珪曰璋,象物半死也。琮八方,象地也。琥猛,象秋嚴也。半璧曰璜,象冬閉藏,地上無物,唯天半見耳。)牲用犢,及幣各隨玉色。(大宗伯所謂」有牲幣各放其器之色」是也。)樂與感帝同。(大司樂云:「乃奏黃鍾,歌大呂,舞雲門,以祀天神。」鄭玄云:「天神謂五帝及日月星辰。」)
jì qián qī shí rì, wáng qīn jiè bǎi guān jí zú rén. tài zǎi yòu zǒng jiè qún guān yuē: mǒu rì, yǒu shì yú hào tiān shàng dì, gè yáng qí zhí. bǎi guān fèi zhí, fú dà xíng. nǎi xí shè yú zé gōng, xuǎn kě yǔ jì zhě. qí róng tǐ bǐ yú lǐ, qí jié zòu bǐ yú lè, ér zhōng duō zhě dé yǔ yú jì. bǐ yīn pí zhì fǎn. qí rì, wáng nǎi zhì zhāi yú lù qǐn zhī shì. sàn zhāi qī rì, zhì zhāi sān rì. jì rì zhī chén, jī rén yè hū chén yǐ jiào bǎi guān, jīn chē míng líng yǐ yīng jī rén. diǎn lù nǎi chū yù hé, jiàn tài cháng. dà sī lè jì sù xuán, suì yǐ shēng zhǎn zhī zhī wán fǒu. wáng jiāng chū, dà sī lè lìng zòu wáng xià. wáng suǒ guò chù zhī rén, gè yú tián shǒu shè zhú yǐ zhào yú lù. suǒ wèi xiāng wèi tián zhú, yǐ wáng chū shí shàng zǎo gù yě. yòu, sàng zhě bù gǎn kū, xiōng fú zhě bù gǎn rù guó mén. jì qián, zhǎng cì xiān yú qiū dōng mén wài dào běi, shè dà cì xiǎo cì. cì wèi wéi wò. dà wò, chū wǎng zhǐ jū. xiǎo wò, jiē jì tuì qí zhī chù. jì yì yuē: zhōu rén jì rì, yǐ cháo jí àn. suī yǒu qiáng lì, shú néng zhī zhī. shì yǐ yǒu tuì qí, yǔ zhū chén dài yǒu shì yān. zhǎng cì zhāng zhān àn, shè huáng dǐ. wèi yú cì zhōng zhāng zhān chuáng, chuáng hòu shè bǎn píng fēng. qí shàng rǎn niǎo yǔ xiàng fèng huáng sè yǐ fù zhī, yǐ wèi shì. wáng fú dà qiú ér lì yú qiū zhī dōng nán, xī miàn. dà sī lè zòu huán zhōng wèi gōng yǐ xià zhī lè, yǐ jiàng shén. ruò gǎn shēng dì jí yíng qì, zé zòu huáng zhōng yǐ xià zhī lè yǐ jiàng shén. cì zé jī chái yú qiū tán shàng. wèi jī chái shí shēng tǐ yù bó. wáng qīn qiān shēng ér shā zhī. tài zǎi zhí lùn jì dà lǐ zhōng yǒu yún: jí nà pēng, zàn wáng shēng shì. zhèng xuán yún: nà pēng, nà shēng. jiāng gào shā wèi jì zhī chén yě. jì shā yǐ shòu pēng rén. fán dà jì sì, jūn qīn qiān shēng, dài fū zàn. cì zé shí shēng tǐ yù bó ér fán zhī, wèi zhī yīn sì. yǐ zhōu rén shàng chòu, yān qì zhī chòu wén zhě, suǒ yǐ bào yáng yě. hán shī wài chuán yuē: tiān zǐ fèng yù shēng chái, jiā yú shēng shàng ér fán zhī. cì nǎi sǎo yú qiū tán shàng ér jì, shī fú qiú ér shēng qiū yě. wáng jí shēng shī rù shí, lè zhāng zòu wáng xià sì xià zhāo xià. dà sī lè yún: wáng chū rù zòu wáng xià, shī chū rù zòu sì xià, shēng chū rù zòu zhāo xià. dàn yòng jiā zhōng wèi gōng ěr. jiù zuò shí, shī qián zhì cāng bì. yòu jiàn biān dòu jí xuè xīng děng, wèi zhòng gǔ zhī jiàn. zhèng xuán zhù dà sī lè yún: xiān zuò lè zhì shén, rán hòu lǐ zhī yǐ yù ér sì zhī. lǐ qì yún: jiāo xuè dà xiǎng xīng. wáng nǎi yǐ páo piàn wèi jué, zhuó wǎ wǔ zhī fàn qí yǐ xiàn shī. wèi cháo jiàn zhī xiàn. zhèng xuán zhù sī zūn yí yún wéi yǒu shì yú tài miào, bèi wǔ qí sān jiǔ, gù cuī líng ēn tuī zhī yǐ wèi yuán qiū míng yòng wǔ qí, yú gǎn dì yíng qì shén zhōu děng, bìng zì lǐ qí ér xià sì qí ér yǐ. bù yòng guī zàn ér yòng táo páo zhě, wù wú yǐ chēng tiān zhī dé, gù dàn qǔ tiān dì zhī xìng. wǔ qí zhī míng: yī yuē fàn qí, chéng ér zǐ fú fàn fàn rán, wǔ qí zhī zhōng, fàn qí wèi yóu zhuó zhòng. gǔ guì zhì, gù yú dà jì yòng zhī. èr yuē lǐ qí, chéng ér zhī zǐ xiāng jiāng, shàng xià yī tǐ, yóu zhuó gù yě. sān yuē àng qí, chéng ér wěng àng rán, cōng bái sè. sì yuē tí qí, chéng ér hóng chì sè, shāo qīng gù yě. tí yīn tǐ. wǔ yuē shěn qí. chéng ér zǐ shěn, zhuǎn qīng gù yě. wú guàn lǐ. zhèng xuán zhù xiǎo zǎi yún: wéi rén dào zōng miào yǒu guàn. tiān dì dà shén zhì zūn bù guàn zhě, yǐ qí mò kě chēng yān zhě yě. qī xiàn. zōng miào jiǔ xiàn ér tiān shén qī xiàn zhě, zōng miào zhī jì tōng shù shī wèi rù qián, wáng jí hòu yú ào zhōng, xiān xíng èr guàn yǐ jiàng shén, cì qī xiàn, gù yǒu jiǔ yě. jīn tiān shì wài shén, wú guàn, gù qī xiàn ér yǐ. qī xiàn zhě, jiàn xuè xīng hòu, wáng yǐ páo jué zhuó fàn qí yǐ xiàn shī, suǒ wèi cháo jiàn shì yě. cǐ wèi yī xiàn. àn, jiāo qiū lǐ què, wú wén yǐ shū. wéi dà zōng bó sī zūn yí suǒ chén jiǔ qí, zhèng xuán jí zhèng zhòng jiē yǐ wèi zōng miào zhī lǐ. jīn yuē sī zūn yí zhuó xiàn wǔ qí zhī cì yǐ wèi shuō. cì dà zōng bó shè wáng hòu zhī shì, yì yǐ páo jué zhuó lǐ qí yà xiàn, yì wèi cháo jiàn. shì èr xiàn. dà zōng bó zhí yún: fán dà jì sì, wáng hòu bù yǔ zhě zé shè zhī. fù yà fū xiàn, ér zūn gè yì zhě, jì yì yún: jūn xī zhuó xī zūn, fū rén dōng zhuó léi zūn. xī zūn jì zūn yú léi zūn, zú zhī yà xiàn bù yòng fàn qí. měi xiàn, zòu lè yī chéng. wèi yuán qiū jí zòu huán zhōng wèi gōng, gǎn dì jí yíng qì jí zòu huáng zhōng dà lǚ. cì jiàn shú yú shén qián. sī zūn yí zhù yún hòu qīn jiàn kuì shí zhī dòu, zé cǐ yí dà zōng bó jiàn shú yě. jiàn bì, wáng nǎi yǐ páo jué zhuó àng qí yǐ xiàn shī, dà zōng bó yǐ páo jué zhuó tí qí yǐ yà xiàn, suǒ wèi kuì xiàn yě. tōng qián fán sì. sī zūn yí zhù yún: kuì xiàn wèi jiàn shú. shī nǎi shí. shí qì, wáng gèng zhuó cháo jiàn zhī fàn qí yǐ yìn shī, suǒ wèi cháo xiàn. zhī cháo xiàn jí cháo jiàn zhě, sī zūn yí zhù yún: biàn cháo jiàn wèi cháo xiàn zhě, zūn xiāng yīn. gù zhī gèng zhuó fàn qí. dà zōng bó gèng zhuó kuì xiàn zhī tí qí yǐ yà yìn, suǒ wèi zài xiàn. tōng qián fán liù. zhī zài xiàn dāng yà yìn zhě, sī zūn yí zhù yún: zài xiàn zhě, wáng yìn shī zhī hòu, hòu zhuó yà xiàn yě. qí biàn zài xiàn wèi kuì xiàn zhě, yì zūn yí xiāng yīn. yòu yǒu zhū chén wèi bīn zhī yī xiàn. fán qī. sī zūn yí zhù yún: zhū chén yī jì zhī zhèng. tè shēng lǐ yún bīn sān xiàn rú chū. zhù yún: sān xiàn chéng lǐ yě. tè shēng, shì lǐ, zhǐ yú sān xiàn. àn tè shēng shǎo láo zhèng jì hòu, yì gèng yǒu bīn zhǎng jiā shòu sān jué. cǐ dàn lùn zhèng jì ěr. qí shī cù zhū chén zhī jiǔ, jiē yòng sān jiǔ. jiǔ zhèng yún shì jiǔ xī jiǔ qīng jiǔ. qí fǎ rú xiá jì zhī lǐ. bì xiàn zhī hòu, tiān zǐ wǔ liù dài zhī lè. ruò gǎn dì jí yíng qì, jí tiān zǐ wǔ dāng dài zhī lè. qí lè zhāng yòng hào tiān yǒu chéng mìng yě. gǔ zhì, tiān zǐ qīn zài wǔ wèi.
祭前期十日,王親戒百官及族人。太宰又總戒群官曰:「某日,有事於昊天上帝,各揚其職。百官廢職,服大刑。」乃習射於澤宮,選可與祭者。(其容體比於禮,其節奏比於樂,而中多者得與於祭。比音毗志反。)其日,王乃致齋於路寢之室。(散齋七日,致齋三日。)祭日之晨,雞人夜呼晨以叫百官,巾車鳴鈴以應雞人。典路乃出玉輅,建太常。大司樂既宿懸,遂以聲展之知完否。王將出,大司樂令奏王夏。王所過處之人,各於田首設燭以照於路。(所謂鄉為田燭,以王出時尚早故也。)又,喪者不敢哭,凶服者不敢入國門。祭前,掌次先於丘東門外道北,設大次小次。(次謂帷幄。大幄,初往止居。小幄,接祭退俟之處。祭義曰:「周人祭日,以朝及闇。」雖有強力,孰能支之。是以有退俟,與諸臣代有事焉。)掌次張氈案,設皇邸。(謂於次中張氈床,床後設板屏風。其上染鳥羽象鳳凰色以覆之,以為飾。)王服大裘而立於丘之東南,西面。大司樂奏圜鍾為宮以下之樂,以降神。(若感生帝及迎氣,則奏黃鍾以下之樂以降神。)次則積柴於丘壇上。(謂積柴實牲體玉帛。)王親牽牲而殺之。(太宰職論祭大禮中有云:「及納烹,贊王牲事。」鄭玄云:「納烹,納牲。將告殺謂祭之晨也。既殺以授烹人。凡大祭祀,君親牽牲,大夫贊。」)次則實牲體玉帛而燔之,謂之禋祀。(以周人尚臭,煙氣之臭聞者,所以報陽也。韓詩外傳曰:「天子奉玉升柴,加於牲上而燔之。」)次乃掃於丘壇上而祭,屍服裘而升丘也。王及牲、屍入時,樂章奏王夏、肆夏、昭夏。(大司樂云:「王出入奏王夏,屍出入奏肆夏,牲出入奏昭夏。」但用夾鍾為宮耳。)就坐時,屍前置蒼璧。又薦籩豆及血腥等,為重古之薦。(鄭玄注大司樂云:「先作樂致神,然後禮之以玉而祀之。」禮器云:「郊血大饗腥。」)王乃以匏片為爵,酌瓦甒之泛齊以獻屍。為朝踐之獻。(鄭玄注司尊彝雲」唯有事於太廟,備五齊三酒」,故崔靈恩推之以為圓丘明用五齊,餘感帝、迎氣、神州等,並自醴齊而下四齊而已。不用圭瓚而用陶匏者,物無以稱天之德,故但取天地之性。)五齊之名:一曰泛齊,(成而滓浮泛泛然,五齊之中,泛齊味尤濁重。古貴質,故於大祭用之。)二曰醴齊,(成而汁滓相將,上下一體,猶濁故也。)三曰盎齊,(成而蓊盎然,蔥白色。)四曰緹齊,(成而紅赤色,稍清故也。緹音體。)五曰沈齊。(成而滓沈,轉清故也。無祼禮。鄭玄注小宰云:「唯人道宗廟有祼。天地大神至尊不祼者,以其莫可稱焉者也。」)七獻。(宗廟九獻而天神七獻者,宗廟之祭通數屍未入前,王及後於奧中,先行二祼以降神,次七獻,故有九也。今天是外神,無祼,故七獻而已。)七獻者,薦血腥後,王以匏爵酌泛齊以獻屍,所謂朝踐是也。此為一獻。(按,郊丘禮闕,無文以書。唯大宗伯司尊彝所陳酒齊,鄭玄及鄭眾皆以為宗廟之禮。今約司尊彝酌獻五齊之次以為說。)次大宗伯攝王后之事,亦以匏爵酌醴齊亞獻,亦為朝踐。是二獻。(大宗伯職云:「凡大祭祀,王后不與者則攝之。」婦亞夫獻,而樽各異者,祭義云:」君西酌犧樽,夫人東酌罍樽」。犧樽既尊於罍樽,足知亞獻不用泛齊。)每獻,奏樂一成。(謂圜丘即奏圜鍾為宮,感帝及迎氣即奏黃鍾大呂。)次薦熟於神前。(司尊彝注云」後親薦饋食之豆」,則此宜大宗伯薦熟也。)薦畢,王乃以匏爵酌盎齊以獻屍,大宗伯以匏爵酌緹齊以亞獻,所謂饋獻也。通前凡四。(司尊彝注云:」饋獻謂薦熟。」)屍乃食。食訖,王更酌朝踐之泛齊以酳屍,所謂朝獻。(知朝獻即朝踐者,司尊彝注云:」變朝踐為朝獻者,樽相因。」故知更酌泛齊。)大宗伯更酌饋獻之緹齊以亞酳,所謂再獻。通前凡六。(知再獻當亞酳者,司尊彝注云:」再獻者,王酳屍之後,後酌亞獻也。其變再獻為饋獻者,亦尊彝相因。」)又有諸臣為賓之一獻。凡七。(司尊彝注云:」諸臣一祭之正。」特牲禮雲」賓三獻如初」。注云:」三獻成禮也。」特牲,士禮,止於三獻。按特牲、少牢正祭後,亦更有賓長加受三爵。此但論正祭耳。)其屍酢諸臣之酒,皆用三酒。(酒正雲」事酒、昔酒、清酒」。)其法如祫祭之禮。畢獻之後,天子舞六代之樂。若感帝及迎氣,即天子舞當代之樂。其樂章用昊天有成命也。(古制,天子親在舞位。)
shuō yuē: jiāo qiū zhī shuō. hù yǒu bù tóng, lì dài zhū rú, gè zhí suǒ jiàn. suī zé zhēng lùn fēn qǐ, dà fán bù chū èr tú: zōng wáng zǐ yōng zhě, yǐ wèi tiān tǐ wéi yī, ān dé yǒu liù? yuán qiū zhī yǔ jiāo sì, shí míng yì ér tǐ tóng. suǒ yún dì zhě, zhào wǔ rén dì yú sì jiāo, qǐ dé chēng zhī tiān dì! yī suì fán èr jì yě. zōng zhèng kāng chéng zhě, zé yǐ tiān yǒu liù míng, suì fán jiǔ jì. gài yǐ jì wèi yǒu yuán qiū tài tán zhī yì, yòng lè zé huáng zhōng yuán zhōng yǒu chà, shēng nǎi xīng cāng sè shū, yù zé sì guī cāng bì, jì míng qiě tóng chēng yīn sì, jì fú yòu jù yòng dà qiú. lüè jǔ dà gāng, bù fù xī shù. gōng wéi guó zhāng, bìng xíng èr lǐ, kě wèi xié yú shí yí yǐ. lì dài suǒ xíng, yì cān èr lǐ. yì tóng zhī lùn, guó cháo zuì xiáng. jù zài jiāo tiān piān xià. fán yì yǒu jīng diǎn wén zì qí lǐ shēn ào zhě, zé yú qí hòu shuō zhī yǐ fā míng, jiē yún shuō yuē. fán yì yǒu xiān rú gè zhí qí lǐ, bìng yǒu tōng jù ér wèi míng zhě, zé yì zhī, jiē yún yì yuē. fán xiān rú gè zhí qí yì, suǒ yǐn jù lǐ yǒu yōu liè zhě, zé píng zhī, jiē yún píng yuē. tā jiē tóng cǐ.
說曰:郊丘之說。互有不同,歷代諸儒,各執所見。雖則爭論紛起,大凡不出二塗:宗王子雍者,以為天體唯一,安得有六?圓丘之與郊祀,實名異而體同。所云帝者,兆五人帝於四郊,豈得稱之天帝!一歲凡二祭也。宗鄭康成者,則以天有六名,歲凡九祭。蓋以祭位有圓丘、太壇之異,用樂則黃鍾、圓鍾有差,牲乃騂蒼色殊,玉則四珪蒼璧,祭名且同稱禋祀,祭服又俱用大裘。略舉大綱,不復悉數。恭惟國章,並行二禮,可謂協於時宜矣。歷代所行,亦參二禮。異同之論,國朝最詳。具在郊天篇下。(凡義有經典文字其理深奧者,則於其後說之以發明,皆雲」說曰」。凡義有先儒各執其理,並有通據而未明者,則議之,皆雲「議曰」。凡先儒各執其義,所引據理有優劣者,則評之,皆雲」評曰」。他皆同此。)
qín shǐ huáng jì jí wèi, yǐ xī wén gōng chū liè, huò hēi lóng, cǐ qí shuǐ dé zhī ruì, yòng shí yuè wèi suì shǒu, sè shàng hēi, yīn shàng dà lǚ. yán shī gǔ yuē: dà lǚ, yīn lǜ zhī shǐ. dōng yóu hǎi shàng, lǐ sì bā shén. jù zá cí piān. èr dài zūn yōng sì zhì shàng dì. míng qí jì chù yuē zhì yě. chū, qín xiāng gōng gōng róng jiù zhōu, liè wèi zhū hóu ér jū xī. zì yǐ wèi zhǔ shǎo hào zhī shén, zuò xī zhì, cí bái dì, qí shēng yòng mǎ yà jū huáng niú dī yáng gè yī. hòu shí sì nián, wén gōng dōng liè qiān wèi zhī jiān, bǔ jū zhī ér jí. mèng huáng shé zì tiān xià shǔ dì, qí kǒu zhǐ yú fū yǎn. yú shì zuò fū zhì, yòng sān shēng jiāo jì bái dì yān. wú yáng wǔ zhì, yōng dōng hǎo zhì, jiē fèi wú sì. dé gōng lì, dōu yōng, yōng zhū cí fù xìng. hòu sì nián, xuān gōng zuò mì zhì yú wèi nán, jì qīng dì. hòu èr bǎi wǔ shí nián, líng gōng zuò wú yáng shàng zhì, jì huáng dì, zuò xià zhì jì yán dì. hòu lì yáng yǔ jīn, xiàn gōng zì wèi dé jīn ruì, gù zuò qí zhì lì yáng, cí bái dì. shān bǎn jiān yuē yǎn. qí zhì rú zhǒng jiǔ qí zhī xíng, ér yú qí zhōng gè wèi yī tǔ fēng yě. fū yīn fú. suì cí dǎo, yīn pàn dòng, qiū hé dòng, dōng sài cí, wǔ yuè cháng jū, jí sì zhòng zhī yuè yuè cí. zhì jū sì pǐ, měi zhì yòng jū sì pǐ, ér chūn qiū yì sè. mù yù lóng yī sì, lǐ qí yuē: yù, jì yě, jì shēng lóng xíng yú mù yě. yán shī gǔ yuē: sì yì sì lóng. mù yù chē mǎ yī sì, gè rú qí dì sè. huáng dú yǔ gāo gè sì, guī bì gè yǒu shù, jiē shēng yì mái, wú zǔ dòu zhī jù. sān nián yī jiāo. cháng yǐ shí yuè shàng sù jiāo jiàn, lǐ qí yuē: shàng sù, shàng zhāi jiè yě. tōng guàn huǒ, zhāng yàn yuē: guàn huǒ, fēng huǒ yě. rú chún yuē: guàn, jǔ yě. zhuàng ruò jǐng jié gāo, jǔ lìng guāng míng yuǎn zhào, tōng yú sì suǒ yě. tōng jǔ huǒ zhě, huò tiān zǐ bù qīn zhì cí suǒ ér yáo bài, huò zhòng sì yì chù, yù yī shí jiàn xiàn, gù yǐ huǒ wèi jié dù yě. bài yú xián yáng zhī páng, ér yī shàng bái, qí yòng rú cháng. shí jīng fén shū kēng rú, hòu gèng wú diǎn lǐ. cí yòng mù yù lóng mù yù mǎ, bù zhī hé píng, rú cǐ guāi miù.
秦始皇既即位,以昔文公出獵,獲黑龍,此其水德之瑞,用十月為歲首,色尚黑,音尚大呂。(顏師古曰:「大呂,陰律之始。」)東遊海上,禮祀八神。(具雜祠篇。)二代尊雍四畤上帝。(名其祭處曰畤也。初,秦襄公攻戎救周,列為諸侯而居西。自以為主少昊之神,作西畤,祠白帝,其牲用〈馬亞〉駒、黃牛、羝羊各一。後十四年,文公東獵汧渭之間,卜居之而吉。夢黃蛇自天下屬地,其口止於鄜衍。於是作鄜畤,用三牲郊祭白帝焉。吳陽武畤,雍東好畤,皆廢無祀。德公立,都雍,雍諸祠復興。後四年,宣公作密畤於渭南,祭青帝。後二百五十年,靈公作吳陽上畤,祭黃帝,作下畤祭炎帝。後櫟陽雨金,獻公自為得金瑞,故作畦畤櫟陽,祠白帝。山阪間曰衍。畦畤如種韭畦之形,而於畦中各為一土封也。鄜音孚。)歲祠禱,因泮凍,秋涸凍,冬賽祠,五月嘗駒,及四仲之月月祠。畤駒四疋,(每畤用駒四疋,而春秋異色。)木寓龍一駟,(李奇曰:「寓,寄也,寄生龍形於木也。」顏師古曰:「駟亦四龍。」)木寓車馬一駟,各如其帝色。黃犢與羔各四,珪幣各有數,皆生瘞埋,無俎豆之具。三年一郊。常以十月上宿郊見,(李奇曰:「上宿,上齋戒也。」)通爟火,(張晏曰:「爟火,烽火也。」如淳曰:「爟,舉也。」狀若井桔槔,舉令光明遠照,通於祀所也。通舉火者,或天子不親至祠所而遙拜,或眾祀異處,欲一時薦獻,故以火為節度也。)拜於咸陽之旁,而衣尚白,其用如常。(時經焚書坑儒,後更無典禮。祠用木寓龍、木寓馬,不知何憑,如此乖謬。)
hàn gāo dì lì èr nián, dōng bài xiàng jí hái rù guān, wèn: gù qín shí shàng dì cí hé dì yě? duì yuē: sì dì. yǒu bái qīng huáng chì. gāo dì yuē: nǎi dài wǒ ér jù wǔ sè. suì lì hēi dì cí, míng běi zhì. yǒu sī jìn cí, dì bù qīn wǎng. xī zhào gù qín sì guān, fù zhì tài zhù tài zǎi, rú qí gù yí. hòu sì nián, zhào yù shǐ, lìng jiǔ tiān wū, sì jiǔ tiān. yán shī gǔ yuē: jiǔ tiān zhě, zhōng yāng jūn tiān, dōng fāng cāng tiān, dōng běi mín tiān, běi fāng xuán tiān, xī běi yōu tiān, xī fāng hào tiān, xī nán zhū tiān, nán fāng yán tiān, dōng nán fāng yáng tiān. qí shuō jiàn huái nán zǐ. yī yún dōng fāng hào tiān, dōng nán yáng tiān, nán fāng chì tiān, xī nán fāng zhū tiān, xī fāng chéng tiān, xī běi yōu tiān, běi fāng xuán tiān, dōng běi fāng biàn tiān, zhōng yāng jūn tiān. jiē yǐ suì shí cí gōng zhōng.
漢高帝立二年,東敗項籍還入關,問:「故秦時上帝祠何帝也?」對曰:「四帝。有白、青、黃、赤。」高帝曰:「乃待我而具五色。」遂立黑帝祠,名北畤。有司進祠,帝不親往。悉召故秦祀官,復置太祝、太宰,如其故儀。後四年,詔御史,令九天巫,祀九天。(顏師古曰:」九天者,中央鈞天,東方蒼天,東北旻天,北方玄天,西北幽天,西方皓天,西南朱天,南方炎天,東南方陽天。其說見淮南子。一雲東方昊天,東南陽天,南方赤天,西南方朱天,西方成天,西北幽天,北方玄天,東北方變天,中央鈞天。」)皆以歲時祠宮中。
wén dì jí wèi, zhào yǒu sī zēng yōng wǔ zhì lù chē gè yī chéng, jià bèi jù. jià chē bèi mǎ zhī shì jiē jù. lǔ rén gōng sūn chén shàng shū yuē: shǐ qín yǐ shuǐ dé, zé hàn dāng tǔ dé, qí yīng huáng lóng jiàn. yí gǎi zhēng shuò, fú sè shàng huáng. míng nián, huáng lóng jiàn chéng jì, bài gōng sūn chén wèi bó shì, shēn míng tǔ dé, cǎo gǎi lì fú sè shì. cǎo wèi chuàng zào. yǒu sī yuē: gǔ zhě tiān zǐ xià qīn sì shàng dì yú jiāo, gù yuē jiāo. xià sì yuè, zhào jiāo sì shàng dì. shǐ xìng yōng, jiāo jiàn wǔ zhì cí, yī jiē shàng chì. zhào rén xīn yuán píng shàng yán: zhǎng ān dōng běi yǒu shén qì, chéng wǔ cǎi, ruò rén guān miǎn yān. yí cí shàng dì. yú shì zuò wèi yáng wǔ dì miào, tóng yǔ. yǔ wèi wū fù yě. yī wū zhī xià, ér bié wèi wǔ miào, gè lì mén shì. miào jì yuē: wǔ dì miào zài zhǎng ān dōng běi. dì yī diàn, miàn wǔ mén, gè rú qí dì sè. fú yòng jí yí rú yōng wǔ zhì. míng nián xià sì yuè, dì qīn bài jiāo jiàn wǔ dì miào, guàn huǒ jǔ, ruò guāng shǔ tiān. yú shì guì píng zhì shàng dài fū. wén dì chū zhǎng mén, rú chún yuē tíng míng. ruò jiàn wǔ rén yú dào běi. yīn qí zhí lì wǔ dì tán. zhí yóu dāng yě. yīn qí suǒ lì chù yǐ lì cí. rén yǒu shàng shū gào píng zhà wěi, suì zhū yí píng. hòu wèi yáng zhǎng mén wǔ dì shǐ cí guān lǐng, yǐ shí zhì lǐ, bù qīn wǎng yān.
文帝即位,詔有司增雍五畤路車各一乘,駕被具。(駕車被馬之飾皆具。)魯人公孫臣上書曰:「始秦以水德,則漢當土德,其應黃龍見。宜改正朔,服色尚黃。」明年,黃龍見成紀,拜公孫臣為博士,申明土德,草改歷服色事。(草謂創造。)有司曰:」古者天子夏親祀上帝於郊,故曰郊。」夏四月,詔郊祀上帝。始幸雍,郊見五畤祠,衣皆尚赤。趙人新垣平上言:「長安東北有神氣,成五采,若人冠冕焉。宜祠上帝。」於是作渭陽五帝廟,同宇。(宇謂屋覆也。一屋之下,而別為五廟,各立門室。廟記曰:「五帝廟在長安東北。」)帝一殿,面五門,各如其帝色。服用及儀如雍五畤。明年夏四月,帝親拜郊見五帝廟,爟火舉,若光屬天。於是貴平至上大夫。文帝出長門,(如淳曰「亭名」。)若見五人於道北。因其直立五帝壇。(直猶當也。因其所立處以立祠。)人有上書告平詐偽,遂誅夷平。後渭陽、長門五帝使祠官領,以時致禮,不親往焉。
wǔ dì jí wèi, chū zhì yōng, jiāo jiàn wǔ zhì. hòu cháng sān suì yī jiāo. hòu bó rén miù jì yuē: tiān shén guì zhě tài yī, tài yī zuǒ yuē wǔ dì. gǔ zhě tiān zǐ yǐ chūn qiū jì tài yī yú dōng nán jiāo, rì yī tài láo, qī rì. fán qī rì jì. wèi tán, kāi bā tōng guǐ dào. yú shì lìng tài zhù lì cí yú zhǎng ān chéng dōng nán jiāo. hòu rén shàng shū yán: gǔ zhě tiān zǐ sān nián yī yòng tài láo cí sān yī. tiān yī, dì yī, tài yī. xǔ zhī. lìng tài zhù lǐng cí zhī yú tài yī tán shàng, rú qí fāng. hòu yī nián, jiāo yōng, huò yī jiǎo shòu, ruò lín. yú shì jiàn wǔ zhì, gè jiā yī niú yǐ liáo. yǒu yán huáng dì dǐng chéng, qí lóng fēi qù. tiān zǐ yuē: dé rú huáng dì, qù qī zǐ rú tuō xǐ. shàng suì jiāo yōng. cí guān kuān shū děng jù tài yī cí tán, fàng bó jì tài yī tán, sān gāi. bó jì jí miù jì. gāi, zhòng yě. wǔ dì tán huán jū qí xià, gè rú qí fāng, huáng dì yú xī nán wèi dì. tài yī suǒ yòng, rú yōng yī zhì wù, jiā lǐ zǎo pú, shā yī máo niú lǐ qí yuē: máo yīn lí. yán shī gǔ yuē: xī nán yí zhǎng wěi máo zhī niú. yǐ wèi zǔ dòu láo jù. ér wǔ dì dú yǒu zǔ dòu lǐ jìn. yán shī gǔ yuē: jù zǔ dòu jiǔ lǐ ér jìn zhī. cí zuò yú jiē liáo zhī. tài yī zhù zǎi yī zǐ jí xiù. wǔ dì zhù yī gè rú qí fāng sè. zàn xiǎng yuē: tiān shǐ yǐ bǎo dǐng shén cè shòu huáng dì, huáng dì jìng bài jiàn yān. zàn xiǎng, zhù cí. ér yī shàng huáng. dāng cí shí, liè huǒ mǎn tán. yè yǒu guāng. jí zhòu, huáng qì shàng shǔ tiān. tài shǐ lìng tán cí guān kuān shū děng yuē: shén líng zhī xiū, zhào guāng cǐ dì. yí lì tài zhì tán yǐ míng yīng. měi guāng jí huáng qì zhī xiáng yīng. lìng tài zhù lǐng, qiū jí là jiān cí. sān suì tiān zǐ yī jiāo. hòu bì chén lǐ yán nián yǐ hǎo yīn jiàn, dì shàn zhī. xià gōng qīng yì, yuē: rén jiān cí shàng yǒu gǔ wǔ lè, jīn jiāo sì wú lè, qǐ chēng hū! gōng qīng yuē: gǔ zhě cí tiān dì jiē yǒu lè, ér shén qí kě dé ér lǐ. nǎi lì lè fǔ, yǐ yán nián wèi xié lǜ dū wèi, lùn lǜ lǚ, hé bā yīn zhī diào, zuò shí jiǔ zhāng zhī gē. yǐ zhēng yuè shàng xīn yòng shì gān quán yuán qiū, shǐ tóng nán nǚ qī shí rén jù gē, hūn cí zhì míng. yè cháng yǒu shén guāng rú liú xīng zhǐ jí yú cí tán, tiān zǐ zì zhú gōng yáo bài, yǐ zhú wèi gōng, qù tán sān lǐ. bǎi guān shì cí zhě shù bǎi rén jiē sù rán xīn dòng. tài chū yuán nián, xī fá dà yuān, huáng dà qǐ. míng nián, yǒu sī yán yōng wǔ zhì wú láo shú jù, fēn fāng bù bèi. nǎi lìng cí guān jìn zhì dú láo jù, sè shí suǒ shèng, mèng kāng yuē: ruò huǒ shèng jīn, zé cí chì dì yǐ bái shēng. ér yǐ mù yù mǎ dài jū.
武帝即位,初至雍,郊見五畤。後常三歲一郊。後亳人謬忌曰:「天神貴者太一,太一佐曰五帝。古者天子以春秋祭太一於東南郊,日一太牢,七日。(凡七日祭。)為壇,開八通鬼道。」於是令太祝立祠於長安城東南郊。後人上書言:「古者天子三年一用太牢祠三一。」(天一,地一,太一。)許之。令太祝領祠之於太一壇上,如其方。後一年,郊雍,獲一角獸,若麟。於是薦五畤,各加一牛以燎。有言黃帝鼎成,騎龍飛去。天子曰:」得如黃帝,去妻子如脫屣。」上遂郊雍。祠官寬舒等具太一祠壇,放亳忌太一壇,三垓。(亳忌即謬忌。垓,重也。)五帝壇環居其下,各如其方,黃帝於西南未地。太一所用,如雍一畤物,加醴棗脯,殺一氂牛(李奇曰:「氂音貍。」顏師古曰:「西南夷長尾髦之牛。」)以為俎豆牢具。而五帝獨有俎豆醴進。(顏師古曰:「具俎豆酒醴而進之。」)祠胙餘皆燎之。太一祝宰衣紫及繡。五帝祝衣各如其方色。贊饗曰:「天始以寶鼎神策授皇帝,皇帝敬拜見焉。」(贊饗,祝詞。)而衣尚黃。當祠時,列火滿壇。夜有光。及晝,黃氣上屬天。太史令談、祠官寬舒等曰:「神靈之休,兆光此地。宜立泰畤壇以明應。(美光及黃氣之祥應。)令太祝領,秋及臘間祠。三歲天子一郊。」後嬖臣李延年以好音見,帝善之。下公卿議,曰:「人間祠尚有鼓舞樂,今郊祀無樂,豈稱乎!」公卿曰:「古者祠天地皆有樂,而神祇可得而禮。」乃立樂府,以延年為協律都尉,論律呂,合八音之調,作十九章之歌。以正月上辛用事甘泉圓丘,使童男女七十人俱歌,昏祠至明。夜常有神光如流星止集於祠壇,天子自竹宮遙拜,(以竹為宮,去壇三里。)百官侍祠者數百人皆肅然心動。太初元年,西伐大宛,蝗大起。明年,有司言雍五畤無牢熟具,芬芳不備。乃令祠官進畤犢牢具,色食所勝,(孟康曰:「若火勝金,則祠赤帝以白牲。」)而以木寓馬代駒。
yuán dì jí wèi, zūn jiù yí, jiān suì zhēng yuè, yī xìng gān quán jiāo tài zhì, xī zhì yōng cí wǔ zhì.
元帝即位,遵舊儀,間歲正月,一幸甘泉郊泰畤,西至雍祠五畤。
chéng dì jí wèi, xǐ gān quán tài zhì zhì yú zhǎng ān. chéng xiàng kuāng héng yù shǐ dài fū zhāng tán zòu yán: dì wáng zhī shì mò dà hū chéng tiān zhī xù, chéng tiān zhī xù mò zhòng jiāo sì. jì tiān nán jiāo, jiù yáng zhī yì yě. xiào wǔ huáng dì jū gān quán gōng, yú yún yáng lì tài zhì, jì yú gōng nán. jīn dāng xìng zhǎng ān, jiāo jiàn huáng tiān, fǎn běi zhī tài yīn, yǔ gǔ zhì shū yǐ. yòu lù xiǎn chuān gǔ, fēi shèng zhǔ suǒ yí, nán fèng shén míng, wèi hé tiān yì. gān quán tài zhì yí xǐ zhì zhǎng ān, hé yú gǔ lǐ. cóng zhī. suì fèi yōng fū mì shàng xià zhì jiǔ tiān tài yī sān yī bā shén zhī shǔ, bìng yú yín sì chén bǎo děng sì, suǒ bù yīng lǐ zhě sì bǎi qī shí suǒ, jiē bà. kuāng héng yán: yōng fū mì shàng xià zhì děng zhì dù cí yòng, fēi lǐ suǒ zài, bù zú bào gōng. jīn jì jī gǔ, jiàn dìng dà lǐ, jiāo jiàn shàng dì, wǔ dì bì chén, gè yǒu wèi zhuàn, sì bèi jù. zhū hóu wàng zào, bù yí fù xún. jiē cóng zhī. qí chén bǎo děng cí, jù jiàn zá cí piān. míng nián, kuāng héng zuò shì miǎn guān. zhòng duō yán bù dāng biàn dòng jì sì zhě. chū bà gān quán tài zhì zuò nán jiāo rì, dà fēng huài gān quán zhú gōng, zhé bá zhì zhōng shù shí wéi yǐ shàng zhě bǎi yú. tiān zǐ wèn liú xiàng. xiàng yuē: gān quán jí yōng wǔ zhì shǐ lì, jiē shén qí, chéng wèi yì dòng. dì yì hèn zhī. hòu yǐ wú sì, suì fù gān quán tài zhì jí yōng wǔ zhì rú gù. tiān zǐ qīn jiāo lǐ rú qián. yòu fù zhǎng ān yōng cí zhe míng zhě qiě bàn. hòu chéng dì bēng, huáng tài hòu zhào fù nán jiāo zhǎng ān rú gù, yǐ shùn dì yì.
成帝即位,徙甘泉泰畤置於長安。(丞相匡衡、御史大夫張譚奏言:「帝王之事莫大乎承天之序,承天之序莫重郊祀。祭天南郊,就陽之義也。孝武皇帝居甘泉宮,於雲陽立泰畤,祭於宮南。今當幸長安,郊見皇天,反北之太陰,與古制殊矣。又路險川谷,非聖主所宜,難奉神明,未合天意。甘泉泰畤宜徙置長安,合於古禮。」從之。)遂廢雍、鄜、密、上下畤、九天、太一、三一、八神之屬,並餘淫祀陳寶等祀,所不應禮者四百七十所,皆罷。(匡衡言:「雍、鄜、密、上下畤等制度祠用,非禮所載,不足報功。今既稽古,建定大禮,郊見上帝,五帝畢陳,各有位饌,祀備具。諸侯妄造,不宜復循。」皆從之。其陳寶等祠,具見雜祠篇。明年,匡衡坐事免官。眾多言不當變動祭祀者。)初罷甘泉泰畤作南郊日,大風壞甘泉竹宮,折拔畤中樹十圍以上者百餘。天子問劉向。向曰:「甘泉及雍五畤始立,皆神祇,誠未易動。」帝意恨之。後以無嗣,遂復甘泉泰畤及雍五畤如故。天子親郊禮如前。又復長安、雍祠著明者且半。後成帝崩,皇太后詔復南郊長安如故,以順帝意。
āi dì lì, qǐn jí, bó zhēng fāng shì, fù gān quán tài zhì sì rú gù, qiǎn yǒu sī xíng shì ér lǐ cí yān.
哀帝立,寢疾,博徵方士,復甘泉泰畤祀如故,遣有司行事而禮祠焉。
píng dì lì, wáng mǎng zòu: yí rú jiàn shǐ suǒ xíng chéng xiàng kuāng héng děng yì, fù zhǎng ān jiāo sì rú gù. mǎng yòu pō gǎi jì lǐ, yún: tiān dì yǒu bié yǒu hé. qí hé zhě, mèng chūn zhēng yuè shàng xīn ruò dīng, tiān zǐ qīn hé sì tiān dì yú nán jiāo, xiān zǔ pèi tiān, xiān bǐ pèi dì. jì tiān nán jiāo, zé yǐ dì pèi, tiān dì wèi jiē nán xiàng, dì zài dōng, gòng láo ér shí. gāo dì gāo hòu pèi yú tán shàng, xī xiàng, hòu zài běi, yì tóng xí gòng láo. shēng yòng jiǎn lì, xuán jiǔ táo páo. tiān dì yòng shēng yī, gāo dì gāo hòu yòng shēng yī. tiān yòng shēng zuǒ, jí shǔ jì fán liáo yú nán jiāo dì yòng shēng yòu, jí shǔ jì yì mái yú běi jiāo. liù lǜ liù zhōng wǔ shēng bā yīn liù wǔ dà hé lè. qí bié zhě, tiān dì yǒu cháng wèi. yǐ dōng rì zhì, shǐ yǒu sī fèng cí nán jiāo, gāo dì pèi ér yáo sì qún yáng xià rì zhì, shǐ yǒu sī sì běi jiāo, gāo hòu pèi ér yáo sì qún yīn. qí wèi yáng cí wù fù xiū. cóng zhī. sān shí yú nián jiān, tiān dì zhī cí wǔ xǐ yān. yòu zòu: jiù tiān shén chēng huáng tiān shàng dì, tài yī zhào yuē tài zhì, dì qí yuē hòu tǔ, yǔ zhōng yāng huáng líng tóng, yòu zhào běi jiāo wèi yǒu zūn chēng, wǔ dì zhào yōng wǔ zhì, bìng wèi hé lǐ. jīn yí dì qí chēng huáng dì hòu qí, zhào yuē guǎng zhì. zhōng yāng dì huáng líng hòu tǔ zhì, zhào yú zhǎng ān chéng wèi dì dōng fāng dì tài hào qīng líng gōu máng, nán fāng dì yán dì chì líng zhù róng, xī fāng dì shǎo hào bái líng rù shōu, běi fāng dì zhuān xū hēi líng xuán míng, gè zhào qí fāng zhī jiāo. yú shì zhǎng ān páng zhū miào zhào zhì shén shèng.
平帝立,王莽奏:宜如建始所行丞相匡衡等議,復長安郊祀如故。莽又頗改祭禮,云:「天地有別有合。其合者,孟春正月上辛若丁,天子親合祀天地於南郊,先祖配天,先妣配地。祭天南郊,則以地配,天地位皆南向,地在東,共牢而食。高帝、高后配於壇上,西向,後在北,亦同席共牢。牲用繭栗,玄酒陶匏。天地用牲一,高帝、高后用牲一。天用牲左,及黍稷燔燎於南郊;地用牲右,及黍稷瘞埋於北郊。六律、六鍾、五聲、八音、六舞大合樂。其別者,天地有常位。以冬日至,使有司奉祠南郊,高帝配而遙祀群陽;夏日至,使有司祀北郊,高后配而遙祀群陰。其渭陽祠勿復修。」從之。三十餘年間,天地之祠五徙焉。又奏:「舊天神稱皇天上帝,太一兆曰泰畤,地祇曰后土,與中央黃靈同,又兆北郊未有尊稱,五帝兆雍五畤,並未合禮。今宜地祇稱皇地後祇,兆曰廣畤。中央帝黃靈后土畤,兆於長安城未地;東方帝太昊青靈句芒,南方帝炎帝赤靈祝融,西方帝少昊白靈蓐收,北方帝顓頊黑靈玄冥,各兆其方之郊。」於是長安旁諸廟兆畤甚盛。
hòu hàn jiàn wǔ yuán nián, guāng wǔ jí wèi, wèi tán yíng yú hào zhī yáng. jì gào tiān dì, jīn zhào jùn gāo yì xiàn. cǎi yòng qián hàn yuán shǐ zhōng jiāo jì gù shì. liù zōng qún shén cóng sì, wèi yǐ zǔ pèi. tiān dì gòng dú, yú shēng shàng yuē. èr nián zhēng yuè, zhì jiāo zhào yú luò yáng chéng nán qī lǐ, yī hào gù shì. wèi yuán tán bā bì, zhōng yòu wèi zhòng tán, tiān dì wèi qí shàng, jiē nán miàn, xī shàng. qí wài tán shàng wèi wǔ dì wèi. qīng dì wèi zài jiǎ yín, chì dì wèi zài bǐng sì, huáng dì wèi zài dīng wèi, bái dì wèi zài gēng shēn, hēi dì wèi zài rén hài. qí wài wèi wěi, zhòng yíng jiē zǐ, yǐ xiàng zǐ gōng, yǒu sì tòng dào wèi mén. rì yuè zài zhōng yíng nèi nán dào, rì zài dōng, yuè zài xī, běi dǒu zài běi dào zhī xī, jiē bié wèi, bù zài qún shén liè zhōng. bā bì, bì wǔ shí bā zhuì. wǔ dì bì guō, dì qī shí èr zhuì. zhōng yíng sì mén, mén wǔ shí sì shén. wài yíng sì mén, mén gè bǎi bā shén. jiē bèi yíng nèi xiāng. zhōng yíng sì mén, mén fēng shén sì wài yíng sì mén, mén fēng shén sì. fán qiān wǔ bǎi yī shí sì shén. yíng jí wěi yě. fēng, fēng tǔ zhú yě. bèi zhōng yíng shén, wǔ xīng yě, jí zhōng guān sù wǔ guān shén jí wǔ yuè zhī shǔ yě. bèi wài yíng shén, èr shí bā xiù wài guān xīng, léi gōng xiān nóng fēng bó yǔ shī sì hǎi sì dú míng shān dà chuān zhī shǔ yě. zhuì, zhāng wèi fǎn. zhì qī nián wǔ yuè, zhào sān gōng yuē: hàn dāng jiāo yáo. qí yǔ qún chén yì. shí yù shǐ dù lín děng shàng shū, yǐ wèi: hàn qǐ bù yuán yáo, yǔ yīn zhōu yì yí, ér jiù zhì yǐ gāo dì pèi. fāng jūn shī zài wài, qiě kě rú yuán nián jiāo sì gù shì. dì cóng zhī. lǒng shǔ píng hòu, nǎi zēng guǎng jiāo sì, gāo huáng dì pèi shí, wèi zài zhōng tán shàng, xī miàn běi shàng. hàn jiù yí yuē: jì tiān jū zǐ tán wò zhàng. gāo huáng dì pèi tiān, jū táng xià xī xiàng, gàn wéi wò, gàn xí. tiān dì gāo huáng dì huáng dì dú gè yī, sì fāng dì dú gòng èr, dōu liù tóu. rì yuè běi dǒu gòng niú yī, sì yíng qún shén yòng niú sì. lè zòu qīng yáng zhū míng xī hào xuán míng jí yún qiào yù mìng wǔ. zhōng yíng sì mén, mén yòng xí sān shí liù, jiē guǎn diàn sān shén. rì yuè běi dǒu wú bì guō zhuì. jì sòng shén, liáo zǔ shí yú tán nán sì dì.
後漢建武元年,光武即位,為壇營於鄗之陽。祭告天地,(今趙郡高邑縣。)採用前漢元始中郊祭故事。六宗群神從祀,未以祖配。天地共犢,餘牲尚約。二年正月,制郊兆於雒陽城南七里,依鄗故事。為圓壇八陛,中又為重壇,天地位其上,皆南面,西上。其外壇上為五帝位。青帝位在甲寅,赤帝位在丙巳,黃帝位在丁未,白帝位在庚申,黑帝位在壬亥。其外為壝,重營皆紫,以象紫宮,有四通道為門。日月在中營內南道,日在東,月在西,北斗在北道之西,皆別位,不在群神列中。八陛,陛五十八醊。五帝陛郭,帝七十二醊。中營四門,門五十四神。外營四門,門各百八神。皆背營內鄉。中營四門,門封神四;外營四門,門封神四。凡千五百一十四神。(營即壝也。封,封土築也。背中營神,五星也,及中官宿五官神及五嶽之屬也。背外營神,二十八宿外官星,雷公、先農、風伯、雨師、四海、四瀆、名山、大川之屬也。醊,張衛反。)至七年五月,詔三公曰:」漢當郊堯。其與群臣議。」時御史杜林等上疏,以為:「漢起不緣堯,與殷周異宜,而舊制以高帝配。方軍師在外,且可如元年郊祀故事。」帝從之。隴蜀平後,乃增廣郊祀,高皇帝配食,位在中壇上,西面北上。(漢舊儀曰:」祭天居紫壇幄帳。高皇帝配天,居堂下西向,紺帷幄,紺席。」)天、地、高皇帝、黃帝犢各一,四方帝犢共二,(都六頭。)日、月、北斗共牛一,四營群神用牛四。樂奏青陽、朱明、西皓、玄冥及雲翹、育命舞。中營四門,門用席三十六,皆莞簟三神。日、月、北斗無陛郭醊。既送神,燎俎實於壇南巳地。
míng dì jí wèi, yǒng píng èr nián, yǐ yuè lìng yǒu wǔ jiāo yíng qì, yīn cǎi yuán shǐ gù shì, zhào wǔ jiāo yú luò yáng sì fāng. zhōng zhào yī zài wèi, tán jiē sān chǐ, jiē wú děng. lì chūn rì, yíng chūn dōng jiāo, jì qīng dì gōu máng. dōng jiāo qù yì bā lǐ, yīn mù shù. lì xià rì, yíng xià nán jiāo, jì chì dì zhù róng. nán jiāo qī lǐ, yīn huǒ shù. xiān lì qiū shí bā rì, yíng huáng líng yú zhōng zhào, jì huáng dì hòu tǔ. tán qù yì wǔ lǐ, yīn tǔ shù. lì qiū rì, yíng qiū xī jiāo, jì bái dì rù shōu. xī jiāo jiǔ lǐ, yīn jīn shù. lì dōng rì, yíng dōng běi jiāo, jì hēi dì xuán míng. běi jiāo liù lǐ, yīn shuǐ shù. chē qí fú shì gè cóng fāng sè.
明帝即位,永平二年,以月令有五郊迎氣,因采元始故事,兆五郊於雒陽四方。中兆一在未,壇皆三尺,階無等。立春日,迎春東郊,祭青帝句芒。(東郊去邑八里,因木數。)立夏日,迎夏南郊,祭赤帝祝融。(南郊七里,因火數。)先立秋十八日,迎黃靈於中兆,祭黃帝后土。(壇去邑五里,因土數。)立秋日,迎秋西郊,祭白帝蓐收。(西郊九里,因金數。)立冬日,迎冬北郊,祭黑帝玄冥。(北郊六里,因水數。)車旗服飾各從方色。
wèi wén dì nán xún zài yǐng yīn, yǒu sī wèi tán yú fán yáng gù chéng. gēng wǔ, dēng tán shòu bá, jiàng tán shì liáo chéng lǐ, wèi yǒu zǔ pèi. míng dì jí wèi, yú tài hé yuán nián zhēng yuè dīng wèi, jiāo jì, yǐ wǔ dì pèi tiān, wén huáng dì pèi shàng dì. yǐ èr hàn jiāo zhì cún yān. zhì jǐng chū yuán nián shí yuè yǐ mǎo, shǐ yíng luò yáng nán wěi sù shān wèi yuán qiū. zhào yuē: cáo shì dài xì, chū zì yǒu yú shì. lìng sì yuán qiū, yǐ shǐ zǔ dì shùn pèi, hào yuán qiū yuē huáng huáng dì tiān. jiāo suǒ jì yuē huáng tiān zhī shén, liú shào yún: yí yuē huáng tiān dì. yǐ tài zǔ wǔ dì pèi. sì chēng sì huáng dì. shí èr yuè rén zǐ rì dōng zhì, shǐ sì huáng tiān dì yú yuán qiū, yǐ shǐ zǔ dì shùn pèi. gāo táng chóng biǎo yún: àn gǔ diǎn kě yǐ wǔ huáng pèi tiān. yú huàn yì yuē: xī hòu jì yǐ gōng pèi tiān. hàn chū zì yáo, bù yǐ yáo pèi tiān, míng bù shào yě. qiě shùn yǐ yuè shù dài, wǔ huáng zhào chuàng hóng yè, yí yǐ pèi tiān. zì zhèng shǐ yǐ hòu, zhōng wèi dài bù fù jiāo sì. sūn quán chū chēng zūn hào yú wǔ chāng, jì nán jiāo gào tiān, yòng xuán mǔ. hòu zì yǐ jū fēi tǔ zhōng, bù xiū shè. mò nián nán jiāo, zhuī shàng fù jiān zūn hào wèi wú shǐ zǔ yǐ pèi tiān. hòu wáng sì wèi, zhōng wú dài bù jiāo sì. liú bèi zhāng wǔ yuán nián, jí wèi, shè tán yú chéng dū wǔ dān shān nán, yòng xuán mǔ. èr nián shí yuè, zhào chéng xiàng zhū gé liàng yíng nán jiāo yú chéng dū.
魏文帝南巡在潁陰,有司為壇於繁陽故城。庚午,登壇受軷,降壇視燎成禮,未有祖配。明帝即位,於太和元年正月丁未,郊祭,以武帝配天,文皇帝配上帝。(以二漢郊制存焉。)至景初元年十月乙卯,始營洛陽南委粟山為圓丘。詔曰:「曹氏代系,出自有虞氏。令祀圓丘,以始祖帝舜配,號圓丘曰皇皇帝天。郊所祭曰皇天之神,(劉邵云:「宜曰皇天帝。」)以太祖武帝配。祀稱嗣皇帝。」十二月壬子日冬至,始祀皇天帝於圓丘,以始祖帝舜配。(高堂崇表云:「按古典可以武皇配天。」魚豢議曰:」昔后稷以功配天。漢出自堯,不以堯配天,明不紹也。且舜已越數代,武皇肇創洪業,宜以配天。」)自正始以後,終魏代不復郊祀。(孫權初稱尊號於武昌,祭南郊告天,用玄牡。後自以居非土中,不修設。末年南郊,追上父堅尊號為吳始祖以配天。後王嗣位,終吳代不郊祀。劉備章武元年,即位,設壇於成都武擔山南,用玄牡。二年十月,詔丞相諸葛亮營南郊於成都。)
jìn wǔ dì nán jiāo liáo gào, wèi yǒu zǔ pèi. tài shǐ èr nián, zhào dìng jiāo sì, nán jiāo chú wǔ dì zuò, wǔ jiāo tóng chēng hào tiān, gè shè yī zuò ér yǐ. shí qún chén yì: wǔ dì jí tiān, suí shí wáng ér shū hào ěr. míng suī yǒu wǔ, qí shí yī shén. nán jiāo yí chú wǔ dì zuò, wǔ jiāo tóng chēng hào tiān. cóng zhī. èr yuè dīng chǒu, jiāo, xuān huáng dì pèi. shí yī yuè, yǒu sī zòu: gǔ zhě jiāo qiū bù yì, yí bìng yuán fāng èr qiū, gèng xiū tán zhào, èr zhì hé sì. shì yuè gēng yín dōng zhì, dì qīn sì yuán qiū yú nán jiāo. shì hòu yuán qiū fāng zé bù bié lì. tài kāng sān nián zhēng yuè, dì qīn jiāo sì, huáng tài zǐ huáng zǐ xī shì cí. shí nián shí yuè, zhào yuē: xiào jīng' jiāo sì hòu jì yǐ pèi tiān, zōng sì wén wáng yú míng táng yǐ pèi shàng dì'. wǎng zhě zhòng yì chú míng táng wǔ dì wèi, kǎo zhī yú lǐ bù zhèng. shī xù yuē' wén wǔ zhī gōng, qǐ yú hòu jì', gù tuī yǐ pèi tiān yān. xuān dì yǐ shén wǔ chuàng yè, jì yǐ pèi tiān, fù yǐ xiān dì pèi tiān, yú yì yì bù zhèng. suì fù nán jiāo wǔ dì wèi.
晉武帝南郊燎告,未有祖配。泰始二年,詔定郊祀,南郊除五帝座,五郊同稱昊天,各設一座而已。時群臣議:「五帝即天,隨時王而殊號耳。名雖有五,其實一神。南郊宜除五帝座,五郊同稱昊天。」從之。二月丁丑,郊,宣皇帝配。十一月,有司奏:古者郊丘不異,宜並圓方二丘,更修壇兆,二至合祀。是月庚寅冬至,帝親祀圓丘於南郊。是後圓丘方澤不別立。太康三年正月,帝親郊祀,皇太子、皇子悉侍祠。十年十月,詔曰:」孝經'郊祀后稷以配天,宗祀文王於明堂以配上帝'。往者眾議除明堂五帝位,考之於禮不正。詩序曰'文武之功,起於后稷',故推以配天焉。宣帝以神武創業,既以配天,復以先帝配天,於義亦不正。」遂復南郊五帝位。
dōng jìn yuán dì jí wèi yú jiàn kāng, yì lì nán jiāo yú sì dì. tài cháng hè xún dìng zhì dù, duō yī hàn jí jìn chū yí zhù. sān yuè xīn mǎo, dì qīn jiāo, sì xiǎng rú tài shǐ gù shì. chéng dì xián hé bā nián zhēng yuè jiāo tiān, zé wǔ dì jí zuǒ tiān wén děng fán liù shí èr shén cóng sì. kāng dì jiàn yuán yuán nián zhēng yuè xīn wèi, nán jiāo, dì qīn fèng yān. zhù wén chēng sì tiān zǐ chén mǒu. ān dì yuán xìng sì nián yīng jiāo, cháo yì yí yī zhōu lǐ zōng bó shè shì. shàng shū yòu chéng wáng nè zhī yuē: jiāo tiān jí zūn, fēi tiān zǐ bù sì. wú shǐ huáng yú bù dé qīn fèng. shí cóng nè zhī yì. jiāo shēng yòng xuán.
東晉元帝即位於建康,議立南郊於巳地。太常賀循定製度,多依漢及晉初儀注。三月辛卯,帝親郊,祀饗如泰始故事。成帝咸和八年正月郊天,則五帝及佐、天文等凡六十二神從祀。康帝建元元年正月辛未,南郊,帝親奉焉。(祝文稱嗣天子臣某。)安帝元興四年應郊,朝議宜依周禮宗伯攝事。尚書右丞王訥之曰:「郊天極尊,非天子不祀。無使皇輿不得親奉。」時從訥之議。郊牲用玄。
sòng yǒng chū èr nián zhēng yuè shàng xīn, dì qīn jiāo sì. sān nián jiǔ yuè, sī kōng xiàn zhī děng zòu, gāo zǔ wǔ huáng dì yí pèi tiān jiāo. zhào kě. xiào wǔ dà míng èr nián zhēng yuè, yǒu sī zòu: jīn yuè liù rì nán jiāo, yú jià qīn fèng. zhì shí huò yǔ, suì qiān rì, yǒu sī xíng shì. yǒu sī zòu: àn wèi dài jiāo tiān zhí yǔ, gèng yòng hòu xīn. jìn dài gù hé yì yún gèng zé jí rì. xú chán yún' jìn dài huò bǐng huò gēng'. ruò dài qiān rì, yīng gèng gào miào. bó shì wáng xiè zhī yì yún: jìn huò bǐng huò gēng, bìng bié yǒu yì. qiě wǔ dì shí èr yuè bǐng yín shòu chán, sān nián shí yī yuè gēng yín dōng zhì sì tiān yú yuán qiū, fēi zhuān qí gǔ. yòu àn jiāo tè shēng' shòu mìng yú zǔ miào, zuò guī yú mí gōng' zhě, wèi gào zhī tuì bo. zé gào yì zài jiāo, fēi gào rì yě. jīn rì suī yǒu qiān, jiāo sì bù yì, bù yīng zhòng gào. xú yuán yì yǐ wèi: jiāo sì yòng xīn, hé yǎn jù lǐ, bù yīng zhòng gào. máo xuè gào quán zhī hòu, suī yǒu shì ài, biàn yīng yǒu sī xíng shì, bù róng qiān jiāo. cān yì, yí yú yù yǔ qiān yòng hòu xīn, bù zhòng gào. zhào kě. nán jiāo, zì wèi yǐ lái, duō shǐ sān gōng xíng shì. dà míng sān nián, yí jiāo zhào yú mò líng niú tóu shān xī, zài gōng zhī wǔ dì. xú yuán yuē: lǐ jì' fán chái yú tài tán, jì tiān yě'.' zhào yú nán jiāo, jiù yáng wèi yě'. jìn dài guò jiāng, jiāo jì xī zài běi. huò zài nán, chū dào xiá, duō yú sì dì. dà sòng yīn ér fú gǎi. jīn shèng tú chóng zào, jiù zhāng bì xīn, yí yí jiāo zhèng wǔ, yǐ dìng tiān wèi. dà míng wǔ nián jiǔ yuè jiǎ zǐ, yǒu sī zòu, jiāo jì yòng sān niú. xiào wǔ bēng, fèi dì yǐ jiāo jiù dì wèi jí xiáng, yí zhì běn chù.
宋永初二年正月上辛,帝親郊祀。三年九月,司空羨之等奏,高祖武皇帝宜配天郊。詔可。孝武大明二年正月,有司奏:今月六日南郊,輿駕親奉。至時或雨,遂遷日,有司行事。(有司奏:「按魏代郊天值雨,更用後辛。晉代顧和亦云更擇吉日。徐禪雲'晉代或丙或庚'。若待遷日,應更告廟。」博士王燮之議云:」晉或丙或庚,並別有義。且武帝十二月丙寅受禪,三年十一月庚寅冬至祀天於圓丘,非專祈穀。又按郊特牲'受命於祖廟,作龜於禰宮'者,為告之退卜。則告義在郊,非告日也。今日雖有遷,郊祀不異,不應重告。」徐爰議以為:「郊祀用辛,何偃據禮,不應重告。毛血告牷之後,雖有事礙,便應有司行事,不容遷郊。」參議,宜於遇雨遷用後辛,不重告。詔可。南郊,自魏以來,多使三公行事。)大明三年,移郊兆於秣陵牛頭山西,在宮之午地。(徐爰曰:「禮記'燔柴於泰壇,祭天也'。'兆於南郊,就陽位也'。晉代過江,郊祭悉在北。或在南,出道狹,多於巳地。大宋因而弗改。今聖圖重造,舊章畢新,宜移郊正午,以定天位。」)大明五年九月甲子,有司奏,郊祭用三牛。孝武崩,廢帝以郊舊地為吉祥,移置本處。
qí gāo dì shòu chán, míng nián zhēng yuè shàng xīn, yǒu shì nán jiāo, ér wú pèi, xī shēng zhī sè yīn jìn sòng gù shì. yòu chéng wáng jiǎn yì yuē: dà qí shòu mìng, jiàn yín chuàng lì. xī shēng zhī sè, lǜ yóu jiù zhāng. zhào kě. jiàn yuán sì nián, wǔ dì jì wèi. míng nián zhēng yuè, sì nán jiāo. zì zī yǐ hòu, jiān suì ér sì. shí yǒu sī zòu: qián dài sì wèi, huò yīn qián jiāo nián, huò zì gēng shǐ. jīn nián zhēng yuè yǐ jiāo, wèi shěn míng nián yīng jiāo yǔ fǒu? shàng shū lìng wáng jiǎn yì: jiǎn jìn míng dì tài níng sān nián nán jiāo, qí jiǔ yuè bēng, chéng dì jí wèi, míng nián gǎi yuán jí jiāo. jiǎn wén xián ān èr nián nán jiāo, qí nián qī yuè bēng, xiào wǔ dì jí wèi, míng nián gǎi yuán jí jiāo. sòng yuán jiā sān shí nián zhēng yuè nán jiāo, qí nián èr yuè bēng, xiào wǔ sì wèi, míng nián gǎi yuán yì jiāo. cǐ sān dài míng lì, chā kě yī fàng. shì shí lǐng shàng shū guó zi jì jiǔ zhāng jìn děng shí qī rén bìng tóng. zhào kě. yǒng míng yuán nián, lì chūn qián jiāo sì. wáng jiǎn qǐ yún: àn sòng jǐng píng yuán nián zhēng yuè sān rì xīn chǒu nán jiāo, qí yuè shí yī rì lì chūn. yuán jiā shí liù nián zhēng yuè liù rì xīn wèi jiāo, qí yuè bā rì lì chūn. cǐ jìn dài míng lì, bù bì xiān jiāo hòu chūn wèi xián, wú fán qiān rì. dì cóng zhī. jiāo tán yuán zhào wài nèi qǐ wǎ wū, xíng zhì hóng zhuàng. tōng zhí sàn qí cháng shì yǔ tán chóng qǐ yún: jì tiān shàng zhì. qín hàn yǐ lái, jiāo zhào tán yù, wú lì gōng shì, yǐ míng qiān gōng. zhào fù wài xiáng. bó shì hè chàng yì: zhōu lǐ' wáng lǚ shàng dì, zhāng zhān àn'. yǐ zhān wèi chuáng yú wò zhōng, bù wén jiāo suǒ zhì gōng yǔ yě. yú yán yì: hàn zhī jiāo sì, tiān zǐ zì zhú gōng yáo bài, xī diàn qù tán jì yuǎn, fèng sì shì xuán xī yú cǐ. wú xián. cí bù láng lǐ zǒng yì: zhōu lǐ' fán jì sì zhāng qí lǚ mù zhāng shī cì'. shī jí yǒu wò. zhèng zhòng shī yún' shī cì, jì sì zhī shī suǒ jū gēng yī zhàng yě'. fán jì sì zhī wén, jì bù bié yú jiāo sì, lì shī zhī yán, lǐ yì guān yú zōng miào. gǔ zé zhāng mù, jīn yě fáng wū zōng miào, lǚ mù kě biàn wèi dòng yǔ jiāo sì zhān àn, hé wèi bù zhuǎn zhì yán méng? suì bù xíng tán chóng yì.
齊高帝受禪,明年正月上辛,有事南郊,而無配,犧牲之色因晉宋故事。(右丞王儉議曰:「大齊受命,建寅創歷。犧牲之色,率由舊章。」詔可。)建元四年,武帝繼位。明年正月,祀南郊。自茲以後,間歲而祀。(時有司奏:「前代嗣位,或因前郊年,或自更始。今年正月已郊,未審明年應郊與否?」尚書令王儉議:「檢晉明帝太寧三年南郊,其九月崩,成帝即位,明年改元即郊。簡文咸安二年南郊,其年七月崩,孝武帝即位,明年改元即郊。宋元嘉三十年正月南郊,其年二月崩,孝武嗣位,明年改元亦郊。此三代明例,差可依放。」是時領尚書國子祭酒張縉等十七人並同。詔可。)永明元年,立春前郊祀。(王儉啟云:「按宋景平元年正月三日辛丑南郊,其月十一日立春。元嘉十六年正月六日辛未郊,其月八日立春。此近代明例,不必先郊後春為嫌,無煩遷日。」帝從之。)郊壇圓兆外內起瓦屋,形制宏壯。(通直散騎常侍庾曇崇啟云:」祭天尚質。秦漢以來,郊兆壇域,無立宮室,以明謙恭。」詔付外詳。博士賀瑒議:「周禮'王旅上帝,張氈案'。以氈為床於幄中,不聞郊所置宮宇也。」虞炎議:「漢之郊祀,天子自竹宮遙拜,息殿去壇既遠,奉祀事旋息於此。無嫌。」祠部郎李捴議:「周禮'凡祭祀張其旅幕張屍次'。屍即有幄。鄭仲師雲'屍次,祭祀之屍所居更衣帳也'。凡祭祀之文,既不別於郊祀,立屍之言,理亦關於宗廟。古則張幕,今也房屋宗廟,旅幕可變為棟宇;郊祀氈案,何為不轉制檐甍?」遂不行曇崇議。)
liáng wǔ dì jí wèi, nán jiāo wèi tán, zài guó zhī nán. tán gāo èr zhàng qī chǐ, xià jìng shí bā zhàng. qí wài zài wěi, sì mén. cháng yǔ běi jiāo jiān suì. zhēng yuè, huáng dì zhì zhāi yú wàn shòu diàn, shàng xīn xíng shì. wú cāo zhī yún:' qǐ zhé ér jiāo', jiāo yīng zài lì chūn hòu. hé tóng zhī yún: jīn zhī jiāo sì, shì bào xī suì zhī gōng, ér qí jīn nián zhī fú, gù qǔ suì shǒu shàng xīn, bù jū lì chūn xiān hòu. zhōu zhī dōng zhì yuán qiū, dà bào tiān yě. xià zhèng yòu jiāo, yǐ qí nóng shì, gù yǒu qǐ zhé zhī shuō. dì yuē: yuán qiū zì shì jì tiān, xiān nóng jí shì qí gǔ. jì hào tiān yí zài dōng zhì, qí gǔ bì xū qǐ zhé. yòng tè niú yī, sì tiān huáng dà dì yú tán shàng. zǎn tí yuē huáng tiān zuò. sì nián, tóng zhī qǐ: zhōu lǐ chēng tiān yuē shén, jīn tiān zǎn yí tí yuē huáng tiān zuò. yǐ huáng kǎo tài zǔ wén dì pèi. wǔ dì tiān wén cóng sì. wǔ fāng shàng dì wǔ guān zhī shén tài yì tiān yī rì yuè wǔ xīng èr shí bā xiù tài wēi xuān yuán wén chāng běi dǒu sān tái lǎo rén fēng bó yǔ shī, jiē cóng sì. qí wǔ dì èr shí bā xiù jí fēng yǔ shī děng zuò yǒu kǎn, yú jiē píng dì. wáng sēng chóng qǐ yuē: wǔ sì wèi zài běi jiāo, yuán qiū bù yí zhòng shè. dì yuē: wǔ xíng zhī qì, tiān dì jù yǒu, gù yí liǎng cóng. sēng chóng yòu yuē: fēng bó yǔ shī, jí jī bì yě. ér jīn nán jiāo sì jī bì, fù jì fēng bó yǔ shī, kǒng guāi sì diǎn. dì yuē: jī bì zì shì èr shí bā xiù, fēng bó yǔ shī jí jī bì xià lì. liǎng jì fēi xián. lǐ yǐ cāng bì zhì bì, chú chàng guàn. tóng zhī qǐ: àn chàng zhě, shèng yǐ liù yí, fù yǐ huà mì, bèi qí wén shì, shī zhī zōng miào. jīn jiāo yǒu guàn, kǒng guāi shàng zhì. yí gé zhī. dì yī zhī. xiāng yòng shěn. qǔ běn tiān zhī zhì, yáng suǒ yí. qì yǐ táo páo sù zǔ, xí yòng gǎo jiē. tài zhù dié: tán xià shén zuò, xī yòng bái máo, zǔ yǐ qī. zhào xià yì. bā zuò zòu: lǐ yún' guān tiān xià zhī wù, wú chēng qí dé', zé zhī jiāo jì, zǔ bù yīng qī. xí yòng bái máo, lǐ wú suǒ chū. yú shì gǎi yòng sù zǔ. wǔ dì yǐ xià, jiē pú xí gǎo jiàn. huáng dì yī xiàn, zài bài shòu fú, dì yǐ yī xiàn wèi zhì, sān xiàn wèi wén, zhào xià yì. bó shì lù wěi děng yǐ wèi: zōng tiāo sān xiàn, yì jiān chén xià, shàng tiān zhī lǐ, zhǔ zài dì wáng, yuē lǐ shēn yì, yī xiàn wèi yǔn. zì shì tiān dì zhī jì jiē yī xiàn, wéi huáng dì shòu fú, míng shàng líng jiàng zuò, chén xià bù gǎn tóng. tài wèi shè liáo tán yú bǐng dì, lǐ bì, qì xí yǒu sī shāo mái zhī. tóng zhī yì yuē: lǐ' jì qì bì zé mái zhī'. jīn yī yòng biàn mái, fèi ér guāi diǎn. dì yuē: jiàn xí qīng wù, táo páo jiàn qì, fāng hái fǔ kù, róng hòu huì è. dàn bì zé mái zhě, wèi sì shí jì qì ěr. cóng yǒu sī shāo mái zhī. wǔ nián, yíng wǔ dì, yǐ shǐ zǔ pèi. shí míng shān bīn yì qǐng yǐ shǐ zǔ pèi xiǎng wǔ dì, cóng zhī. shí yī nián, dì yuē: lǐ' jì yuè yú kǎn', yóu shì yīn yì, nǎi bié jì zhī yí. jīn zhào nán jiāo, jì yún jiù yáng, lǐ bù yīng wèi kǎn. suì fèi zhī. bā zuò zòu yuē: wǔ dì zhī yì, bù yīng jū kǎn. liáng yóu qí dài yuán qiū xiǎo jùn, biān wú shén wèi. jīn qiū xíng jì guǎng, qǐng wǔ dì zuò xī yú tán shàng, wài wěi èr shí bā xiù jí fēng bó yǔ shī děng zuò, xī tíng wèi kǎn. shí qī nián, dì yǐ wēi yǎng pò bǎo jù shì tiān shén, yú tán zé zūn, yú xià zé bēi. nán jiāo suǒ jì tiān huáng, qí wǔ dì bié yǒu míng táng zhī sì, bù fán zhòng shè. yòu jì èr shí bā xiù wú shí èr chén, yú yì què rán. nán jiāo kě chú wǔ dì sì, jiā shí èr chén, yǔ èr shí bā xiù gè yú qí fāng wèi tán.
梁武帝即位,南郊為壇,在國之南。(壇高二丈七尺,下徑十八丈。其外再壝,四門。)常與北郊間歲。正月,皇帝致齋於萬壽殿,上辛行事。(吳操之云:「'啟蟄而郊',郊應在立春後。」何佟之云:「今之郊祀,是報昔歲之功,而祈今年之福,故取歲首上辛,不拘立春先後。周之冬至圓丘,大報天也。夏正又郊,以祈農事,故有啟蟄之說。」帝曰:」圓丘自是祭天,先農即是祈穀。祭昊天宜在冬至,祈穀必須啟蟄。」)用特牛一,祀天皇大帝於壇上。攢題曰皇天座。(四年,佟之啟:「周禮稱天曰神,今天攢宜題曰皇天座。」)以皇考太祖文帝配。五帝、天文從祀。(五方上帝、五官之神、太一、天一、日、月、五星、二十八宿、太微、軒轅、文昌、北斗、三台、老人、風伯、雨師,皆從祀。其五帝二十八宿及風雨師等座有坎,餘皆平地。王僧崇啟曰:」五祀位在北郊,圓丘不宜重設。」帝曰:「五行之氣,天地俱有,故宜兩從。」僧崇又曰:」風伯、雨師,即箕、畢也。而今南郊祀箕、畢,復祭風伯、雨師,恐乖祀典。」帝曰:「箕、畢自是二十八宿,風伯、雨師即箕、畢下隸。兩祭非嫌。」)禮以蒼璧制幣,除鬯祼。(佟之啟:「按鬯者,盛以六彝,覆以畫冪,備其文飾,施之宗廟。今郊有祼,恐乖尚質。宜革之。」帝依之。)香用沈。(取本天之質,陽所宜。)器以陶匏素俎,席用藁秸。(太祝牒:「壇下神座,悉用白茅,俎以漆。」詔下議。八座奏:「禮雲'觀天下之物,無稱其德',則知郊祭,俎不應漆。席用白茅,禮無所出。」於是改用素俎。五帝以下,皆蒲蓆藁薦。)皇帝一獻,再拜受福,(帝以一獻為質,三獻為文,詔下議。博士陸瑋等以為:「宗祧三獻,義兼臣下,上天之禮,主在帝王,約禮申義,一獻為允。」自是天地之祭皆一獻,唯皇帝受福,明上靈降祚,臣下不敢同。)太尉設燎壇於丙地,禮畢,器席有司燒埋之。(佟之議曰:「禮'祭器弊則埋之'。今一用便埋,費而乖典。」帝曰:「薦席輕物,陶匏賤器,方還府庫,容後穢惡。但弊則埋者,謂四時祭器耳。」從有司燒埋之。)五年,迎五帝,以始祖配。(時明山賓議」請以始祖配饗五帝」,從之。)十一年,帝曰:「禮'祭月於坎',由是陰義,乃別祭之儀。今兆南郊,既雲就陽,理不應為坎。」遂廢之。(八座奏曰:「五帝之義,不應居坎。良由齊代圓丘小峻,邊無神位。今丘形既廣,請五帝座悉於壇上,外壝二十八宿及風伯雨師等座,悉停為坎。」)十七年,帝以威仰、魄寶俱是天神,於壇則尊,於下則卑。南郊所祭天皇,其五帝別有明堂之祀,不煩重設。又祭二十八宿無十二辰,於義闕然。南郊可除五帝祀,加十二辰,與二十八宿各於其方為壇。
chén wǔ dì yǒng dìng yuán nián shòu chán, xiū yuán qiū, tán gāo èr zhàng èr chǐ wǔ cùn, guǎng shí zhàng. chái liáo gào tiān. míng nián yīn yǐ zhēng yuè shàng xīn, yǒu shì nán jiāo, yǐ huáng kǎo dé huáng dì pèi. chú shí èr chén fēng bó yǔ shī jí wǔ dì wèi. tài cháng qīng xǔ tōng zòu yuē: àn zhōu lǐ' yǐ xuè jì jì shè jì wǔ sì.' zhèng xuán yún' yīn sì zì xuè qǐ, guì qì chòu yě. wǔ sì, wǔ guān zhī shén yě'. wǔ shén zhǔ wǔ xíng, lì yú dì, gù yǔ mái shěn pì gū tóng wèi yīn sì. jì fēi yīn chái, wú guān yáng jì. gù hé xiū yún:' zhōu jué wǔ děng zhě, fǎ dì yǒu wǔ xíng yě.' wǔ shén wèi zài běi jiāo, yuán qiū bù yí zhòng shè. yòu àn yǐ' yǒu liáo sì fēng bó yǔ shī', zhèng zhòng yún' fēng shī, jī yǔ shī, bì. jiē xīng yě'. jīn nán jiāo sì jī bì, fù jì fēng bó yǔ shī, kǒng guāi sì diǎn. zhì bìng yī. pì yīn pǔ bī fǎn. yǒu yīn yáng jiǔ fǎn. jiān suì ér sì. wén dì tiān jiā zhōng, gǎi yǐ gāo zǔ pèi, fù sān xiàn zhī lǐ. xǔ tōng yuē: àn zhōu lǐ sī zūn yí yún' sān xiàn shī yú zōng tiāo', zhèng xuán zhù' yī xiàn shī yú xiǎo sì', jīn yòng xiǎo sì zhī lǐ shī yú tiān shén dà dì, wèi bù tōng yǐ. cóng zhī. xuān dì jí wèi, yǐ jiāo tán bēi xià, gèng zēng guǎng zhī. cí bù láng wáng yuán guī yì yuē: gǔ yuán fāng èr qiū, bìng yīn jiàn yǒu, běn wú gāo guǎng zhī shù. hòu dài suí shì yǒu zhú, jiàn zhàng chǐ zhī yí. dàn wǔ dì sān wáng, bù xiāng yán xí, jīn zēng nán jiāo shàng jìng shí èr zhàng, zé tiān dà shù. xià jìng shí bā zhàng, qǔ sān fēn yì yī. gāo èr zhàng qī chǐ, qǔ sān bèi jiǔ chǐ zhī táng.
陳武帝永定元年受禪,修圓丘,(壇高二丈二尺五寸,廣十丈。)柴燎告天。明年因以正月上辛,有事南郊,以皇考德皇帝配。除十二辰、風伯、雨師及五帝位。(太常卿許通奏曰:「按周禮'以血祭祭社稷五祀。'鄭玄雲'陰祀自血起,貴氣臭也。五祀,五官之神也'。五神主五行,隸於地,故與埋沈疈辜同為陰祀。既非禋柴,無關陽祭。故何休云:'周爵五等者,法地有五行也。'五神位在北郊,圓丘不宜重設。又按以'槱燎祀風伯、雨師',鄭眾雲'風師,箕;雨師,畢。皆星也'。今南郊祀箕、畢,復祭風伯、雨師,恐乖祀典。」制並依。疈音普逼反。槱音羊九反。)間歲而祀。文帝天嘉中,改以高祖配,復三獻之禮。(許通曰:「按周禮司尊彝雲'三獻施於宗祧',鄭玄注'一獻施於小祀',今用小祀之禮施於天神大帝,為不通矣。」從之。)宣帝即位,以郊壇卑下,更增廣之。(祠部郎王元規議曰:「古圓方二丘,並因見有,本無高廣之數。後代隨事有築,建丈尺之儀。但五帝三王,不相沿襲,今增南郊上徑十二丈,則天大數。下徑十八丈,取三分益一。高二丈七尺,取三倍九尺之堂。」)
hòu wèi dào wǔ dì jí wèi, èr nián zhēng yuè, qīn cí shàng dì yú nán jiāo, yǐ shǐ zǔ shén yuán huáng dì pèi. tán tōng sì bì, wěi liè sān chóng. tiān wèi zài shàng, nán miàn, shén yuán xī miàn. wǔ dì yǐ xià tiān wén cóng shí. wǔ jīng dì zài tán nèi, sì dì gè yú qí fāng, huáng dì zài wèi, rì yuè wǔ xīng èr shí bā xiù tiān yī tài yǐ běi dǒu sī zhōng sī mìng sī lù sī rén zài zhōng wěi nèi, gè yīn qí fāng. qí yú cóng shí zhě hé qiān yú shén, zhuì zài wài wěi nèi. xí yòng gǎo jiē, yù yǐ sì guī, bì yòng shù bó, shēng yǐ yǒu dú. shàng dì shén yuán yòng dú gè yī, wǔ fāng dì gòng dú yī, rì yuè děng gòng niú yī. jì bì, liáo shēng tǐ zuǒ yú tán nán sì dì. cóng yáng zhī yì. hòu dōng zhì jì shàng dì yú yuán qiū, shēng bì bìng tóng. tiān cì èr nián sì yuè, fù sì tiān yú xī jiāo. wèi fāng tán, dōng wèi èr bì, shì bì wú děng zhōu yuán sì mén, mén gè yī fāng sè wèi míng. zhì mù zhǔ qī yú tán shàng. shēng yòng bái dú huáng jū bái yáng gè yī. jì zhī rì, dì yù dà jià, zhì jiāo suǒ, lì qīng mén nèi jìn nán, xī miàn. nèi cháo chén jiē wèi yú tán běi, wài cháo chén jí fū rén fāng róng xián wèi yú qīng mén wài, hòu lǜ liù gōng cóng hēi mén rù, liè yú qīng mén nèi jìn běi, bìng xī miàn. lǐn xī lìng zhǎng shēng, chén yú tán qián. nǚ wū zhí gǔ, lì yú bì dōng, xī miàn. xuǎn dì qī zú zǐ dì qī rén zhí jiǔ, zài wū nán, xī miàn běi shàng. nǚ wū shēng tán, yáo gǔ. dì bài, hòu sù bài, nèi wài bǎi guān bài. sì qì, nǎi shā shēng. zhí jiǔ qī rén xī xiàng, yǐ jiǔ sǎ tiān shén zhǔ, fù bài, rú cǐ zhě sān. lǐ bì ér fǎn. hòu wèi dào wǔ dì xī píng gū zāng, dōng xià shān dōng, zú wèi xióng wǔ zhī zhǔ. qí shí yòng shì dà chén cuī hào lǐ shùn lǐ xiào bó děng, chéng jiē yǒu cái, duō shì móu yóu zhī shì, quán shǎo tōng rú shuò xué. suǒ yǐ jiāo sì, dì hòu liù gōng jí nǚ wū yù yān. yú zhì fù duō cān yí lǐ, ér wéi jiù zhāng. zì hòu, suì yī jì. míng yuán dì tài cháng sān nián, lì wǔ jīng dì zhào yú sì jiāo, yuǎn jìn yī wǔ xíng shù. gè wèi fāng tán sì bì, liè wěi sān chóng, tōng sì mén. yǐ tài hào děng jí zhū zuǒ pèi. jì huáng dì cháng yǐ lì qiū qián shí bā rì. yú sì dì gè yǐ sì lì rì sì zhī. shēng gè yòng niú yī. yòu lì chūn rì, qiǎn yǒu sī yíng chūn yú dōng jiāo, jì yòng jiǔ pú zǎo lì, wú shēng bì. zhì xiàn wén dì, yǐ xī jiāo jiù shì, suì zēng mù zhǔ, yì dài zé gèng zhào, qí shì wú yì yú shén míng, nǎi gé qián yí, dìng zhì zhǔ qī, lì bēi yú jiāo suǒ. xiào wén dì tài hé shí èr nián, qīn zhú yuán qiū yú nán jiāo.
後魏道武帝即位,二年正月,親祠上帝於南郊,以始祖神元皇帝配。壇通四陛,壝埒三重。天位在上,南面,神元西面。五帝以下天文從食。(五精帝在壇內,四帝各於其方,黃帝在未,日、月、五星、二十八宿、天一、太乙、北斗、司中、司命、司祿、司人在中壝內,各因其方。其餘從食者合千餘神,醊在外壝內。)席用藁秸,玉以四珪,幣用束帛,牲以黝犢。(上帝、神元用犢各一,五方帝共犢一,日月等共牛一。)祭畢,燎牲體左於壇南巳地。(從陽之義。)後冬至祭上帝於圓丘,牲幣並同。天賜二年四月,復祀天於西郊。為方壇,東為二陛,士陛無等;周垣四門,門各依方色為名。置木主七於壇上。牲用白犢、黃駒、白羊各一。祭之日,帝御大駕,至郊所,立青門內近南,西面。內朝臣皆位於壇北,外朝臣及夫人方容咸位於青門外,後率六宮從黑門入,列於青門內近北,並西面。廩犧令掌牲,陳於壇前。女巫執鼓,立於陛東,西面。選帝七族子弟七人執酒,在巫南,西面北上。女巫升壇,搖鼓。帝拜,後肅拜,內外百官拜。祀訖,乃殺牲。執酒七人西向,以酒灑天神主,復拜,如此者三。禮畢而反。(後魏道武帝西平姑臧,東下山東,足為雄武之主。其時用事大臣崔浩、李順、李孝伯等,誠皆有才,多是謀猷之士,全少通儒碩學。所以郊祀,帝後六宮及女巫預焉。餘制復多參夷禮,而違舊章。)自後,歲一祭。明元帝泰常三年,立五精帝兆於四郊,遠近依五行數。各為方壇四陛,埒壝三重,通四門。以太昊等及諸佐配。祭黃帝常以立秋前十八日。餘四帝各以四立日祀之。牲各用牛一。又立春日,遣有司迎春於東郊,祭用酒脯棗栗,無牲幣。至獻文帝,以西郊舊事,歲增木主,易代則更兆,其事無益於神明,乃革前儀,定置主七,立碑於郊所。孝文帝太和十二年,親築圜丘於南郊。
běi qí měi sān nián yī jì. yǐ zhēng yuè shàng xīn, dì sì hào tiān shàng dì yú yuán qiū, tán zài guó nán jiāo, xià guǎng lún èr bǎi qī shí chǐ, shàng guǎng lún sì shí liù chǐ, gāo sì shí wǔ chǐ. sān chéng, chéng gāo shí wǔ chǐ. shàng zhōng èr jí, sì miàn gè yī bì, xià jí fāng wéi bā bì. zhōu yǐ sān wěi, qù qiū wǔ shí bù. zhōng wěi qù nèi wěi, wài wěi qù zhōng wěi, gè èr shí wǔ bù. jiē tōng bā mén. yòu wèi dà yíng yú wài wěi zhī wài, lún guǎng sān bǎi qī shí bù. qí yíng qiàn guǎng zhàng èr chǐ, shēn yī zhàng, sì miàn gè yī mén. yòu wèi liáo tán yú zhōng wěi wài, dāng qiū zhī bǐng dì, guǎng lún sān shí liù chǐ, gāo sān chǐ, sì miàn gè yǒu jiē. yǐ gāo zǔ shén wǔ dì pèi, wǔ jīng dì tiān wén děng cóng sì. wǔ jīng dì yú zhōng qiū, miàn jiē nèi xiàng. rì yuè wǔ xīng běi dǒu èr shí bā xiù sī zhōng sī mìng sī rén sī lù fēng bó yǔ shī líng xīng yú xià qiū. zhòng xīng wèi yú nèi wěi zhōng. lǐ yǐ cāng bì shù bó, cāng shēng jiǔ. huáng dì chū xiàn, tài wèi yà xiàn, guāng lù qīng zhōng xiàn. sī tú xiàn wǔ dì, sī kōng xiàn rì yuè wǔ xīng èr shí bā xiù, tài cháng chéng yǐ xià jiàn zhòng xīng. hòu zhū rú dìng lǐ, yuán qiū gǎi yǐ dōng zhì sì zhī. nán jiāo zé suì yī sì, yǐ zhēng yuè shàng xīn, wèi tán yú guó nán. tán guǎng lún sān shí liù chǐ, gāo jiǔ chǐ, sì miàn gè yī jiē. wèi sān wěi, nèi wěi qù tán èr shí wǔ bù, zhōng wěi wài wěi xiāng qù rú nèi wěi. sì miàn gè yī mén. yòu wèi dà yíng yú wài wěi zhī wài, guǎng lún èr bǎi qī shí bù. yíng qiàn guǎng yī zhàng, shēn bā chǐ, sì mén. yòu wèi liáo tán yú zhōng wěi bǐng dì, guǎng lún èr zhàng qī chǐ, gāo yī chǐ bā cùn, sì miàn gè yī jiē. sì suǒ gǎn dì líng wēi yǎng, yǐ gāo zǔ shén wǔ huáng dì pèi. lǐ yòng sì guī, bì rú fāng sè. qí shàng dì pèi dì, gè xīng shēng yī. liáo tóng yuán qiū.
北齊每三年一祭。以正月上辛,禘祀昊天上帝於圜丘,(壇在國南郊,下廣輪二百七十尺,上廣輪四十六尺,高四十五尺。三成,成高十五尺。上中二級,四面各一陛,下級方維八陛。周以三壝,去丘五十步。中壝去內壝,外壝去中壝,各二十五步。皆通八門。又為大營於外壝之外,輪廣三百七十步。其營塹廣丈二尺,深一丈,四面各一門。又為燎壇於中壝外,當丘之丙地,廣輪三十六尺,高三尺,四面各有階。)以高祖神武帝配,五精帝、天文等從祀。(五精帝於中丘,面皆內向。日月、五星、北斗、二十八宿、司中、司命、司人、司祿、風伯、雨師、靈星於下丘。眾星位於內壝中。)禮以蒼璧束帛,蒼牲九。皇帝初獻,太尉亞獻,光祿卿終獻。司徒獻五帝,司空獻日月五星、二十八宿,太常丞以下薦眾星。後諸儒定禮,圜丘改以冬至祀之。南郊則歲一祀,以正月上辛,為壇於國南。(壇廣輪三十六尺,高九尺,四面各一階。為三壝,內壝去壇二十五步,中壝外壝相去如內壝。四面各一門。又為大營於外壝之外,廣輪二百七十步。營塹廣一丈,深八尺,四門。又為燎壇於中壝丙地,廣輪二丈七尺,高一尺八寸,四面各一階。)祀所感帝靈威仰,以高祖神武皇帝配。禮用四珪,幣如方色。其上帝、配帝,各騂牲一。燎同圜丘。
hòu zhōu xiàn zhāng, duō yī zhōu zhì. zhēng yuè shàng xīn, sì hào tiān shàng dì yú yuán qiū, qiū sān chéng, chéng chóng zhàng èr chǐ. shàng jìng liù zhàng, shí yǒu èr bì, měi děng shí yǒu èr jié. huán wěi jìng sān bǎi bù, nèi wěi bàn zhī. zài guó zhī yáng qī lǐ. yǐ qí xiān yán dì shén nóng shì pèi, wǔ dì tiān wén bìng cóng sì. rì yuè nèi guān zhōng guān wài guān zhòng xīng. yòu sì suǒ gǎn dì líng wēi yǎng yú nán jiāo, yú guó nán wǔ lǐ wèi fāng tán, chóng zhàng èr chǐ, guǎng sì zhàng, wěi fāng bǎi èr shí bù, nèi wěi bàn zhī. yǐ shǐ zǔ xiàn hóu mò nà pèi, yòng shēng gè yǐ fāng sè. huáng dì chéng cāng hé, dài xuán miǎn, bèi dà jià ér xíng. cóng jì zhě jiē cāng fú.
後周憲章,多依周制。正月上辛,祀昊天上帝於圜丘,(丘三成,成崇丈二尺。上徑六丈,十有二陛,每等十有二節。圜壝徑三百步,內壝半之。在國之陽七里。)以其先炎帝神農氏配,五帝、天文並從祀。(日月、內官、中官、外官、眾星。)又祀所感帝靈威仰於南郊,(於國南五里為方壇,崇丈二尺,廣四丈,壝方百二十步,內壝半之。)以始祖獻侯莫那配,用牲各以方色。皇帝乘蒼輅,戴玄冕,備大駕而行。從祭者皆蒼服。
suí wén dì shòu mìng, zài suì dōng zhì rì, sì hào tiān shàng dì yú yuán qiū, zhì tán yú guó nán, tài yáng mén wài dào dōng èr lǐ. qiū sì chéng, chéng gè gāo bā chǐ yī cùn. xià chéng guǎng èr shí zhàng, zài chéng guǎng shí wǔ zhàng, sān chéng guǎng shí zhàng, sì chéng guǎng wǔ zhàng. yǐ tài zǔ wǔ yuán huáng dì pèi, bìng qiū shàng. wǔ fāng shàng dì tiān wén bìng cóng sì. rì yuè wǔ xīng nèi guān sì shí èr zuò, cì guān bǎi sān shí liù zuò, wài guān bǎi èr shí yī zuò, zhòng xīng sān bǎi liù shí zuò. wǔ dì rì yuè zài qiū dì èr děng, běi dǒu wǔ xīng shí èr chén hé hàn nèi guān zài qiū dì sān děng, èr shí bā xiù zhōng guān zài qiū dì sì děng, wài guān zài nèi wěi nèi, zhòng xīng zài nèi wěi wài. shàng dì pèi dì cāng dú gè yī. wǔ dì rì yuè, fāng sè dú gè yī. wǔ xīng yǐ xià, yáng shǐ gè jiǔ. mèng chūn shàng xīn, cí gǎn dì chì biāo nù yú nán jiāo, wèi tán yú guó nán, tài yáng mén wài dào xī yī lǐ. qù gōng shí lǐ, gāo qī chǐ, guǎng sì zhàng. yǐ tài zǔ wǔ yuán dì pèi. qí lǐ sì guī yǒu dǐ, shēng yòng xīng dú èr.
隋文帝受命,再歲冬至日,祀昊天上帝於圜丘,(制壇於國南,太陽門外道東二里。丘四成,成各高八尺一寸。下成廣二十丈,再成廣十五丈,三成廣十丈,四成廣五丈。)以太祖武元皇帝配,(並丘上。)五方上帝、天文並從祀。(日月、五星、內官四十二座,次官百三十六座,外官百二十一座,眾星三百六十座。五帝、日月在丘第二等,北斗、五星、十二辰、河漢、內官在丘第三等,二十八宿、中官在丘第四等,外官在內壝內,眾星在內壝外。)上帝、配帝、蒼犢各一。五帝、日月,方色犢各一。五星以下,羊豕各九。孟春上辛,祠感帝赤熛怒於南郊,(為壇於國南,太陽門外道西一里。去宮十里,高七尺,廣四丈。)以太祖武元帝配。其禮四珪有邸,牲用騂犢二。
yáng dì dà yè yuán nián mèng chūn, sì gǎn shēng dì, gǎi yǐ gāo zǔ wén dì pèi. yú bìng réng jiù. shí nián dōng zhì, sì yuán qiū, dì bù qí yú cì. jié cháo, bèi fǎ jià, zhì biàn xíng lǐ. shì rì dà fēng, dì dú xiàn shàng dì, sān gōng fēn xiàn wǔ dì. lǐ bì, yù mǎ jí qū ér guī.
煬帝大業元年孟春,祀感生帝,改以高祖文帝配。餘並仍舊。十年冬至,祀圜丘,帝不齊於次。詰朝,備法駕,至便行禮。是日大風,帝獨獻上帝,三公分獻五帝。禮畢,御馬疾驅而歸。