strong lè wǔ strong
樂五
gē
歌
shì míng yuē:" rén shēng yuē gē. gē zhě, kē yě. suǒ gē zhī yán, shì qí zhì yě. yǐ shēng yín yǒng, qí shàng xià rú cǎo mù zhī yǒu kē yè." shuō wén yuē:" yǒng, gē yě, cóng yán, yǒng shēng yě." ěr yǎ yuē" tú gē wèi yáo", qí gē yě.
釋名曰:"人聲曰歌。歌者,柯也。所歌之言,是其質也。以聲吟詠,其上下如草木之有柯葉。"說文曰:"詠,歌也,從言,永聲也。"爾雅曰"徒歌謂謠",齊歌也。
yú shū yuē:" jiǔ gōng wéi xù, jiǔ xù wéi gē. liù fǔ sān shì zhī gōng yǒu cì xù, jiē kě gē lè, nǎi dé zhèng zhī zhì yě. quàn zhī yǐ jiǔ gē, bǐ wù huài." gē yǐ quàn zhī, shǐ zhèng wù huài, zài cǐ sān zhě ér yǐ. yòu:" dì yōng zuò gē yuē:' chì tiān zhī mìng, wéi shí wéi jǐ.' yòng shù yǐn yǔn xié, gù zuò gē yǐ jiè zhī, ān bù wàng wēi yě. chì, zhèng yě. fèng tiān mìng yǐ lín mín, wéi zhèng zài shùn shí, zài shèn wēi. nǎi gē yuē:' gǔ gōng xǐ zāi, yuán shǒu qǐ zāi, bǎi gōng xī zāi.' yuán shǒu, jūn yě. gǔ gōng zhī chén, xǐ lè jǐn zhōng, jūn zhī zhì gōng nǎi qǐ, bǎi guān zhī yè nǎi guǎng. nǎi gēng zài gē yuē:' yuán shǒu míng zāi, gǔ gōng liáng zāi, shù shì kāng zāi.' gēng, xù. zài, chéng yě. dì gē guī měi gǔ gōng, nǎi ān yǐ chéng qí měi. gēng yīn jiā mèng fǎn. yòu gē yuē:' yuán shǒu cóng cuǒ zāi, gǔ gōng duò zāi, wàn shì duò zāi.'" cóng cuǒ, xì suì wú dà lüè yě. jūn rú cǐ, zé chén xiè duò, wàn shì duò fèi, qí gōng bù chéng, gē yǐ shēn jiè.
虞書曰:"九功惟序,九序惟歌。(六府三事之功有次序,皆可歌樂,乃德政之致也。)勸之以九歌,俾勿壞。"(歌以勸之,使政勿壞,在此三者而已。)又:"帝庸作歌曰:'敕天之命,惟時惟幾。'(用庶尹允諧,故作歌以戒之,安不忘危也。敕,正也。奉天命以臨民,惟政在順時,在慎微。)乃歌曰:'股肱喜哉,元首起哉,百工熙哉。'(元首,君也。股肱之臣,喜樂盡忠,君之治功乃起,百官之業乃廣。)乃賡載歌曰:'元首明哉,股肱良哉,庶事康哉。'(賡,續。載,成也。帝歌歸美股肱,乃安以成其美。賡音加孟反。)又歌曰:'元首叢脞哉,股肱惰哉,萬事墮哉。'"(叢脞,細碎無大略也。君如此,則臣懈惰,萬事墮廢,其功不成,歌以申戒。)
dì wáng shì jì yuē:" shùn gōng jǐ wú wèi, gē nán fēng zhī shī. shī yuē: nán fēng zhī shí xī, kě yǐ fù wú rén zhī cái xī nán fēng zhī xūn xī, kě yǐ jiě wú rén zhī yùn xī."
帝王世紀曰:"舜恭己無為,歌南風之詩。詩曰:南風之時兮,可以阜吾人之財兮;南風之薰兮,可以解吾人之慍兮。"
yǔ shěng nán tǔ, tú shān zhī nǚ lìng qí qiè hòu yǔ yú tú shān zhī yáng, nǚ nǎi zuò gē, shǐ wèi nán yīn. xī yǒu sōng shì èr nǚ jū jiǔ chéng tái, tiān dì shǐ yàn yè wǎng, èr nǚ fù yǐ yù kuāng, jì ér shì zhī, yàn yí èr luǎn, wǔ sè, běi fēi bù fǎn. èr nǚ zuò gē, shǐ wèi běi yīn. xià hòu kǒng jiǎ tián yú dōng yáng fù shān, tiān dà fēng, huì míng, mí rù rén shì, zhǔ rén fāng rǔ, huò yuē:" hòu lái shì liáng rì yě, bì dà jí." huò yuē:" bù shèng zhī zǐ, bì yǒu yāng." hòu nǎi qǔ yǐ guī, yuē:" yǐ wèi yú zi, shuí gǎn yāng zhī!" hòu xī lǎo, fǔ pò duàn qí zú. kǒng jiǎ yuē:" wū hū! yǒu mìng yǐ." nǎi zuò pò fǔ zhī gē, shǐ wèi dōng yīn. zhōu zhāo wáng nán zhēng, yǔn yú hàn zhōng, wáng yòu xīn yú mí, zhǎng qiě duō lì, zhèn wáng běi jì, zhōu gōng nǎi fēng zhī xī dí, xǐ zhái xī hé, zhuī sī gù chù, zuò gē, shǐ wèi xī yīn. cǐ gài sì fāng zhī gē yě.
禹省南土,塗山之女令其妾候禹於塗山之陽,女乃作歌,始為南音。(昔有娀氏二女居九成台,天帝使燕夜往,二女覆以玉筐,既而視之,燕遺二卵,五色,北飛不反。二女作歌,始為北音。夏後孔甲田於東陽萯山,天大風,晦冥,迷入人室,主人方乳,或曰:"後來是良日也,必大吉。"或曰:"不勝之子,必有殃。"後乃取以歸,曰:"以為餘子,誰敢殃之!"後析橑,斧破斷其足。孔甲曰:"嗚呼!有命矣。"乃作破斧之歌,始為東音。周昭王南征,殞於漢中,王右辛餘靡,長且多力,振王北濟,周公乃封之西翟,徙宅西河,追思故處,作歌,始為西音。此蓋四方之歌也。)
xià tài kāng shī dào, tián yóu shí xún fú fǎn. qí dì wǔ rén, dài yú luò ruì, shù dà yǔ zhī jiè, zuò wǔ zǐ zhī gē.
夏太康失道,畋游十旬弗反。其弟五人,待於洛汭,述大禹之戒,作五子之歌。
zhōu lǐ chūn guān, tài shī, dà jì sì shuài gǔ dēng gē. xiǎo shī, zhǎng jiào xián gē. jiào, wèi jiào gǔ méng. xián, wèi qín sè. gē, yī yǒng shī yě. lè shī, shuài xué shì ér gē chè. yú yǒu sī chè ér gē yōng yě.
周禮春官,太師,大祭祀帥瞽登歌。小師,掌教弦歌。(教,謂教瞽矇。弦,謂琴瑟。歌,依詠詩也。)樂師,帥學士而歌徹。(於有司徹而歌雍也。)
lè jì:" shī yǐ yuē:' fū gē zhě, zhí jǐ ér chén dé yě. kuān ér jìng róu ér zhèng zhě, yí gē sòng guǎng dà ér jìng shū dá ér xìn zhě, yí gē dà yá gōng jiǎn ér hǎo lǐ zhě, yí gē xiǎo yǎ zhèng zhí ér jìng lián ér qiān zhě, yí gē fēng sì zhí ér cí ài zhě, yí gē shāng wēn liáng ér néng duàn zhě, yí gē qí. gù shāng zhě, wǔ dì zhī yí shēng yě, shāng rén shí zhī, gù wèi zhī shāng qí zhě, sān dài zhī yí shēng yě, qí rén shí zhī, gù wèi zhī qí.' yòu yuē:' gē zhě, shàng rú kàng, xià rú zhuì, qū rú zhé, zhǐ rú gǎo mù, jù zhōng jǔ, jù zhōng gōu, lěi lěi hū duān rú guàn zhū. yán gē shēng zhī zhe, dòng rén xīn zhī shěn, yǒu rú cǐ shì yě. jiāo tè shēng yuē:" gē zhě zài shàng, páo zhú zài xià, guì rén shēng yě." zhù yún:" páo, shēng yě." gù gē zhī wèi yán yě, zhǎng yán zhī yě. shuō zhī, gù yán zhī yán zhī bù zú, gù zhǎng yán zhī zhǎng yán zhī bù zú, gù jiē tàn zhī jiē tàn zhī bù zú, gù bù zhī shǒu zhī wǔ zhī, zú zhī dǎo zhī yě.'" zhǎng yán, yǐn qí shēng yě. jiē tàn, hé xù zhī yě. bù zhī shǒu zú wǔ dǎo, huān zhī zhì yě.
樂記:"師乙曰:'夫歌者,直己而陳德也。寬而靜、柔而正者,宜歌頌;廣大而靜、疏達而信者,宜歌大雅;恭儉而好禮者,宜歌小雅;正直而靜、廉而謙者,宜歌風;肆直而慈愛者,宜歌商;溫良而能斷者,宜歌齊。故商者,五帝之遺聲也,商人識之,故謂之商;齊者,三代之遺聲也,齊人識之,故謂之齊。'又曰:'歌者,上如抗,下如墜,曲如折,止如槁木,倨中矩,句中鈎,累累乎端如貫珠。(言歌聲之著,動人心之審,有如此事也。郊特牲曰:"歌者在上,匏竹在下,貴人聲也。"注云:"匏,笙也。")故歌之為言也,長言之也。說之,故言之;言之不足,故長言之;長言之不足,故嗟嘆之;嗟嘆之不足,故不知手之舞之,足之蹈之也。'"(長言,引其聲也。嗟嘆,和續之也。不知手足舞蹈,懽之至也。)
zhōu shuāi, yǒu qín qīng zhě, shàn ōu, ér xuē tán xué ōu yú qīng, wèi qióng qīng zhī jì ér cí guī. qīng jiàn zhī yú jiāo, nǎi fǔ jié bēi gē, shēng zhèn lín mù, xiǎng è xíng yún. suì liú bù qù, yǐ zú qí yè.
周衰,有秦青者,善謳,而薛談學謳於青,未窮青之伎而辭歸。青餞之於郊,乃撫節悲歌,聲振林木,響遏行雲。遂留不去,以卒其業。
yòu yǒu hán é, dōng zhī qí, zhì yōng mén, guì liáng, nǎi yù gē jiǎ shí, jì ér qù, yú xiǎng rào liáng, sān rì bù jué, zuǒ yòu wèi qí rén bù qù yě. yòu guò nì lǚ, nì lǚ rén rǔ zhī, hán é yīn màn shēng āi kū, yī lǐ lǎo yòu bēi chóu, chuí tì xiāng duì, sān rì bù shí. jù ér zhuī zhī, hán é hái, fù wèi màn shēng zhǎng gē, zhòng jiē xǐ yuè biàn wǔ, bù néng zì jìn, yí xiàng zhī bēi yě. nǎi hòu lù qiǎn zhī. gù yōng mén zhī shàn gē kū, xiào hán é zhī yí shēng yě. xǔ shèn yuē:" màn shēng, zhǎng shēng yě."
又有韓娥,東之齊,至雍門,匱糧,乃鬻歌假食,既而去,餘響繞樑,三日不絕,左右謂其人不去也。又過逆旅,逆旅人辱之,韓娥因曼聲哀哭,一里老幼悲愁,垂涕相對,三日不食。遽而追之,韓娥還,復為曼聲長歌,眾皆喜躍抃舞,不能自禁,遺向之悲也。乃厚賂遣之。故雍門之善歌哭,效韓娥之遺聲也。(許慎曰:"曼聲,長聲也。")
wèi rén wáng bào chù qí chuān, shàn ōu, hé xī zhī rén jiē huà zhī. qí rén mián jū jū gāo táng, shàn gē, qí zhī yòu dì yì chuán qí yè.
衛人王豹處淇川,善謳,河西之人皆化之。齊人綿駒居高唐,善歌,齊之右地亦傳其業。
hàn yǒu yú gōng, shàn gē, néng lìng liáng shàng chén qǐ.
漢有虞公,善歌,能令樑上塵起。
wǔ dì shí, lǐ yán nián shàn gē, wèi xié lǜ dū wèi.
武帝時,李延年善歌,為協律都尉。
dàn gē, sì qū, chū zì hàn dài. wú xián jié, zuò jì zuì xiān, yī rén chàng, sān rén hé. wèi wǔ dì yóu hǎo zhī. shí yǒu sòng róng huá zhě, qīng chè hǎo shēng, shàn chàng cǐ qū, dāng shí chēng miào. zì jìn yǐ lái bù fù chuán, suì jué.
但歌,四曲,出自漢代。無弦節,作伎最先,一人唱,三人和。魏武帝尤好之。時有宋容華者,清徹好聲,善唱此曲,當時稱妙。自晉以來不復傳,遂絕。
qí yǒu zhū gù xiān, shàn shēng dú qū, qí wǔ zhū zǐ shàng yòu shàn gē, èr rén suì jù méng hòu lài.
齊有朱顧仙,善聲讀曲,齊武朱子尚又善歌,二人遂俱蒙厚賚。
liáng yǒu wú ān tài, shàn gē, hòu wèi lè lìng, jīng jiě shēng lǜ. fāng gǎi xī qǔ bié jiāng nán shàng yún lè, nèi rén wáng jīn zhū shàn gē wú shēng xī qǔ, yòu zhì jiāng nán gē, dāng shí miào jué. lìng sī xuān dá xuǎn lè fǔ shào nián hǎo shǒu, jìn nèi xí xué. wú dì, ān tài zhī zǐ, yòu shàn gē. cì yǒu hán fǎ xiù, yòu néng miào gē wú shēng dú qū děng, gǔ jīn dú jué.
梁有吳安泰,善歌,後為樂令,精解聲律。方改西曲別江南、上雲樂,內人王金珠善歌吳聲西曲,又制江南歌,當時妙絕。令斯宣達選樂府少年好手,進內習學。吳弟,安泰之子,又善歌。次有韓法秀,又能妙歌吳聲讀曲等,古今獨絕。
dà táng zhēn guān zhōng, yǒu shàng shū hóu guì hé, qiè míng lì yīn, tè shàn chàng xíng tiān, qīng chàng shū yǎ, hán jué zì tài, yǒu hóu yá tǔ nà zhī yì. hòu gǎi hào fāng děng. nǚ yì chuán qí mǔ jì. fāng děng zú hòu, yǒu hǎo sān bǎo yì shàn gē xíng tiān. yǒu rén yǐn sān bǎo gē zhī, zhū nǚ gé lián tīng zhī, fā shēng biàn xiào. sān bǎo chū bù zhī, nù yuē:" yì kān nǚ láng zhōng shēn fǎng xiào, hé hū chī xiào." nǚ yuē:" shàng kè suǒ wèi, shū yǒu guāi yuè, qǐng yī tīng zhī." shǐ fā yī shēng, sān bǎo biàn bài fú yuē:" zhēn fāng děng shēng yě, chéng yuǎn suǒ bù jí yě."
大唐貞觀中,有尚書侯貴和,妾名麗音,特善唱行天,清暢舒雅,含嚼恣態,有喉牙吐納之異。後改號方等。女亦傳其母伎。方等卒後,有郝三寶亦善歌行天。有人引三寶歌之,諸女隔簾聽之,發聲便笑。三寶初不知,怒曰:"亦堪女郎終身仿效,何忽嗤笑。"女曰:"上客所為,殊有乖越,請一聽之。"始發一聲,三寶便拜伏曰:"真方等聲也,誠遠所不及也。"
zá gē qǔ
雜歌曲
bái xuě, zhōu qū yě. píng diào qīng diào sè diào, jiē zhōu fáng zhōng zhī yí shēng yě. hàn dài wèi zhī sān diào. dà táng xiǎn qìng èr nián, shàng yǐ qín zhōng yǎ lè, gǔ rén gē zhī, jìn dài yǐ lái, cǐ shēng dùn jué, lìng suǒ sī xiū xí jiù qū. zhì sān nián shí yuè, tài cháng sì zòu:" àn zhāng huá bó wù zhì yún:' bái xuě, shì tiān dì shǐ sù nǚ gǔ wǔ xián qín qǔ míng.' yǐ qí diào gāo, rén hé suì guǎ. zì sòng yù yǐ lái, qì jīn qiān sì, wèi yǒu néng gē bái xuě zhě. chén jīn zhǔn chì, yī qín zhōng jiù qū, dìng qí gōng shāng, rán hòu jiào xí, bìng hé yú gē. zhé yǐ yù zhì xuě shī, wèi bái xuě gē cí. yòu, lè fǔ zòu zhèng qū zhī hòu, jiē yǒu sòng shēng, jūn chàng chén hé, shì zhāng qián shǐ. zhé qǔ shì zhōng xǔ jìng zōng děng zòu hé xuě shī shí liù shǒu, yǐ wèi sòng shēng, gè shí liù jié." shàng shàn zhī, réng fù tài cháng, biān yú lè fǔ.
白雪,周曲也。平調、清調、瑟調,皆周房中之遺聲也。漢代謂之三調。大唐顯慶二年,上以琴中雅樂,古人歌之,近代以來,此聲頓絕,令所司脩習舊曲。至三年十月,太常寺奏:"按張華博物志云:'白雪,是天帝使素女鼓五弦琴曲名。'以其調高,人和遂寡。自宋玉以來,迄今千祀,未有能歌白雪者。臣今准敕,依琴中舊曲,定其宮商,然後教習,併合於歌。輒以御製雪詩,為白雪歌辭。又,樂府奏正曲之後,皆有送聲,君唱臣和,事彰前史。輒取侍中許敬宗等奏和雪詩十六首,以為送聲,各十六節。"上善之,仍付太常,編於樂府。
míng jūn, hàn qū yě. hàn yuán dì shí, xiōng nú dān yú rù cháo, zhào yǐ dài zhào wáng qiáng pèi zhī, jí zhāo jūn yě. jí jiāng qù, rù cí, guāng cǎi shè rén, sǒng dòng zuǒ yòu, tiān zǐ huǐ yān. hàn rén lián qí yuǎn jià, wèi zuò cǐ gē. jìn shí chóng jì lǜ zhū shàn wǔ, yǐ cǐ qū jiào zhī, ér zhì xīn gē yuē:" wǒ běn hàn jiā zǐ, jiāng shì dān yú tíng. xī wèi xiá zhōng yù, jīn wèi fèn tǔ yīng." jìn wén wáng huì zhāo, gù jìn rén wèi zhī míng jūn.
明君,漢曲也。漢元帝時,匈奴單于入朝,詔以待詔王嬙配之,即昭君也。及將去,入辭,光彩射人,悚動左右,天子悔焉。漢人憐其遠嫁,為作此歌。晉石崇妓綠珠善舞,以此曲教之,而制新歌曰:"我本漢家子,將適單于庭。昔為匣中玉,今為糞土英。"晉文王諱昭,故晉人謂之明君。
xiāng hè, hàn jiù qū gē yě. sī zhú gèng xiāng hè, zhí jié zhě gē. běn yī bù, wèi míng dì fēn wèi èr, gèng dì xiāng yè sù. běn shí qī qū, zhū shēng sòng shí liè hé děng fù hé zhī wèi shí sān qǔ.
相和,漢舊曲歌也。絲竹更相和,執節者歌。本一部,魏明帝分為二,更遞相夜宿。本十七曲,朱生、宋識、列和等複合之為十三曲。
wú gē zá qū, bìng chū jiāng dōng, jìn sòng yǐ lái, shāo yǒu zēng guǎng. fán cǐ zhū qū, shǐ jiē tú gē, jì ér bèi zhī xián guǎn. yòu yǒu yīn xián guǎn jīn shí, zào gē yǐ bèi zhī, wèi shì sān diào gē cí zhī lèi shì yě. wèi jìn zhī dài, yǒu sūn shì shàn hóng jiù qū, sòng shí shàn jī jié chàng hè, chén zuǒ shàn qīng gē, liè hé shàn chuī dí, hǎo sù shàn dàn zhēng, zhū shēng shàn pí pá, yóu fā xīn shēng. gù fù xuán zhe shū yuē:" rén kǔ qīn suǒ wén ér hū suǒ jiàn, bù yì huò hū. shè cǐ liù rén shēng yú shàng dài, yuè gǔ jīn ér wú lì, hé dàn kuí yá tóng qì zāi." àn cǐ shuō, zé zì zī yǐ hòu, jiē sūn zhū děng zhī yí zé.
吳歌雜曲,並出江東,晉、宋以來,稍有增廣。凡此諸曲,始皆徒歌,既而被之弦管。又有因弦管金石,造歌以被之,魏世三調歌辭之類是也。(魏晉之代,有孫氏善弘舊曲,宋識善擊節唱和,陳左善清歌,列和善吹笛,郝素善彈箏,朱生善琵琶,尤發新聲。故傅玄著書曰:"人苦欽所聞而忽所見,不亦惑乎。設此六人生於上代,越古今而無儷,何但夔牙同契哉。"按此說,則自茲以後,皆孫、朱等之遺則。)
fèng jiāng chú, hàn dài jiù gē qǔ yě. yīng qú bǎi yī shī yún:" wèi zuò mò shàng sāng, fǎn yán fèng jiāng chú." rán zé fèng jiāng chú qí lái jiǔ yǐ. tè yóu shēng qū é biàn, yǐ zhì yú cǐ yǐ.
鳳將雛,漢代舊歌曲也。應璩百一詩云:"為作陌上桑,反言鳳將雛。"然則鳳將雛其來久矣。特由聲曲訛變,以至於此矣。
bì yù gē zhě, jìn rǔ nán wáng qiè míng. chǒng hǎo, gù zuò gē zhī.
碧玉歌者,晉汝南王妾名。寵好,故作歌之。
ào lǒng gē, shí chóng lǜ zhū suǒ zuò" sī bù sè nán fèng" yī qǔ ér yǐ. dōng jìn lóng ān chū, rén jiān é yáo zhī qū yún:" chūn cǎo kě lǎn jié, nǚ ér kě lǎn xié." qí gāo dì wèi zhī zhōng zhāo gē.
懊壟歌,石崇綠珠所作"絲布澀難縫"一曲而已。東晉隆安初,人間訛謠之曲云:"春草可攬結,女兒可攬擷。"齊高帝謂之中朝歌。
zǐ yè gē zhě, yǒu nǚ zǐ yuē zǐ yè, zào cǐ shēng. jìn xiào wǔ dì tài yuán zhōng, láng yá wáng kē zhī jiā yǒu guǐ gē zǐ yè. yīn yǔn wèi zhāng jùn, qiáo rén yǔ sēng qián jiā yì yǒu guǐ gē zǐ yè. yīn yǔn wèi zhāng jùn, yì shì tài yuán zhōng, zé zǐ yè cǐ shí yǐ qián rén yě.
子夜歌者,有女子曰子夜,造此聲。晉孝武帝太元中,琅琊王軻之家有鬼歌子夜。殷允為章郡,僑人庾僧虔家亦有鬼歌子夜。殷允為章郡,亦是太元中,則子夜此時以前人也。
zhǎng shǐ biàn zhě, jìn sī tú zuǒ zhǎng shǐ wáng xīn lín bài suǒ zhì.
長史變者,晉司徒左長史王廞臨敗所制。
ā zi gē huān wén gē zhě, jìn mù dì shēng píng chū, tóng zǐ bèi huò gē yú dào, gē bì zhé hū" ā zi, rǔ wén fǒu", yòu hū" huān wén fǒu", yǐ wèi sòng shēng. hòu rén yǎn qí shēng, yǐ wèi cǐ èr qǔ. sòng qí shí yòng" shā yǐ zi" zhī yǔ, shāo é yì yě.
阿子歌、歡聞歌者,晉穆帝昇平初,童子輩或歌於道,歌畢輒呼"阿子,汝聞否",又呼"歡聞否",以為送聲。後人演其聲,以為此二曲。宋、齊時用"莎乙子"之語,稍訛異也。
táo yè gē zhě, shì jìn wáng zǐ jìng qiè míng, yuán yú dǔ ài, suǒ yǐ zuò gē.
桃葉歌者,是晉王子敬妾名,緣於篤愛,所以作歌。
qián xī gē zhě, jìn chē qí jiāng jūn shěn wán suǒ zhì yě.
前溪歌者,晉車騎將軍沈玩所制也。
tuán shàn gē zhě, jìn zhōng shū lìng wáng mín yǔ sǎo bì yǒu qíng, ài hǎo shén dǔ. sǎo biān tà bì guò kǔ, bì sù shàn gē, ér mín hǎo chí bái tuán shàn, gù yún:" tuán shàn fù tuán shàn, chí xǔ zì zhē miàn. qiáo cuì wú fù lǐ, xiū yǔ láng xiāng jiàn."
團扇歌者,晉中書令王珉與嫂婢有情,愛好甚篤。嫂鞭撻婢過苦,婢素善歌,而珉好持白團扇,故云:"團扇復團扇,持許自遮面。憔悴無復理,羞與郎相見。"
dū hù gē zhě, péng chéng nèi shǐ xú kuí zhī wèi lǔ guǐ suǒ shā, sòng wǔ dì shǐ nèi zhí dū hù dīng wǔ yīn wǔ shōu bìn liàn zhī. kuí zhī qī, dì zhǎng nǚ yě, hū wǔ zhì gé xià, zì wèn liàn sòng zhī shì, měi wèn zhé tàn xī yuē:" dīng dū hù." qí shēng āi qiē, hòu rén yīn qí shēng guǎng qí qū yān. gē shì sòng wǔ dì suǒ zhì, yún:" dū hù shàng zhēng qù, nóng yì è wén xǔ. yuàn zuò shí yóu fēng, sì miàn duàn xíng lǚ."
督護歌者,彭城內史徐逵之為魯軌所殺,宋武帝使內直督護丁旿(音五)收殯殮之。逵之妻,帝長女也,呼旿至閤下,自問殮送之事,每問輒嘆息曰:"丁督護。"其聲哀切,後人因其聲廣其曲焉。歌是宋武帝所制,云:"督護上征去,儂亦惡聞許。願作石尤風,四面斷行旅。"
dú qū gē zhě, rén wèi sòng péng chéng wáng yì kāng suǒ zhì yě. qí gē yún:" sǐ zuì liú lǐng jūn, wù shā liú dì sì."
讀曲歌者,人為宋彭城王義康所制也。其歌云:"死罪劉領軍,誤殺劉第四。"
wū yè tí, sòng lín chuān wáng yì qìng suǒ zuò yě. yuán jiā shí qī nián, xǐ péng chéng wáng yì kāng yú zhāng jùn, yì qìng shí wèi jiāng zhōu, zhì zhèn, xiāng jiàn ér kū, wèi wén dì suǒ guài, zhēng hái. yì qìng dà jù, jì qiè wén wū yè tí shēng, kòu zhāi gé yún:" míng rì yīng yǒu shè." qí nián gèng wèi yǎn zhōu cì shǐ, yīn zuò cǐ gē. gù qí hé yún:" lóng chuāng chuāng bù kāi, wū yè tí, yè yè yì láng lái." jīn suǒ chuán gē shì fēi yì qìng běn zhǐ, cí yuē:" gē wǔ zhū nián shào, pīng tíng wú zhǒng zé. chāng pú huā kě lián, wén míng bù xiāng shí."
烏夜啼,宋臨川王義慶所作也。元嘉十七年,徙彭城王義康於章郡,義慶時為江州,至鎮,相見而哭,為文帝所怪,徵還。義慶大懼,伎妾聞烏夜啼聲,叩齋閤云:"明日應有赦。"其年更為兗州刺史,因作此歌。故其和云:"籠窗窗不開,烏夜啼,夜夜憶郎來。"今所傳歌似非義慶本旨,辭曰:"歌舞諸年少,娉婷無種則。昌蒲花可憐,聞名不相識。"
shí chéng lè, sòng zāng zhì suǒ zuò yě. shí chéng zài jìng líng, zhì cháng wèi jìng líng jùn, yú chéng shàng tiào zhǔ, jiàn qún shào nián gē yáo qiú chàng, yīn zuò cǐ qū. yún:" shēng zhǎng shí chéng xià, kāi mén duì chéng lóu. lóu zhōng měi nián shào, chū rù jiàn yī tóu."
石城樂,宋臧質所作也。石城在竟陵,質嘗為竟陵郡,於城上眺矚,見群少年歌謠遒暢,因作此曲。云:"生長石城下,開門對城樓。樓中美年少,出入見依投。"
mò chóu lè zhě, chū yú shí chéng lè. shí chéng nǚ zǐ míng mò chóu, shàn gē yáo, qiě shí chéng lè zhōng yǒu" wàng chóu" shēng, gù gē yún:" mò chóu zài hé chù, mò chóu shí chéng xī. tǐng zi dǎ liǎng jiǎng, cuī sòng mò chóu lái."
莫愁樂者,出於石城樂。石城女子名莫愁,善歌謠,且石城樂中有"忘愁"聲,故歌云:"莫愁在何處,莫愁石城西。艇子打兩槳,催送莫愁來。"
xiāng yáng lè zhě, liú dào yàn wèi xiāng yáng tài shǒu, yǒu shàn zhèng, bǎi xìng lè yè, rén hù fēng shàn, mán yí shùn fú, xī yuán miǎn ér jū, yóu cǐ yǒu xiāng yáng lè gē yě. suí wáng dàn yòu zuò xiāng yáng lè. dàn shǐ wèi xiāng yáng jùn, yuán jiā mò réng wèi yōng zhōu cì shǐ, yè wén qún nǚ gē yáo, yīn ér zuò zhī. suǒ yǐ gē hé zhōng yǒu" xiāng yáng lái yè lè" zhī yǔ yě. qí gē yún:" cháo fā xiāng yáng chéng, mù zhì dà dī sù. dà dī zhū nǚ ér, huā yàn jīng láng mù."
襄陽樂者,劉道彥為襄陽太守,有善政,百姓樂業,人戶豐贍,蠻夷順服,悉緣沔而居,由此有襄陽樂歌也。隨王誕又作襄陽樂。誕始為襄陽郡,元嘉末仍為雍州刺史,夜聞群女歌謠,因而作之。所以歌和中有"襄陽來夜樂"之語也。其歌云:"朝發襄陽城,暮至大隄宿。大隄諸女兒,花艷驚郎目。"
shòu yáng lè zhě, nán píng mù wáng wèi jīng hé zhōu zuò yě.
壽陽樂者,南平穆王為荊河州作也。
qī wū yè fēi zhě, jīng zhōu cì shǐ shěn yōu zhī suǒ zuò yě. yōu zhī jǔ bīng fā jīng zhōu lái, wèi bài zhī qián, sī guī jīng shī, suǒ yǐ gē yún:" rì luò xī shān hái qù lái."
棲烏夜飛者,荊州刺史沈攸之所作也。攸之舉兵發荊州來,未敗之前,思歸京師,所以歌云:"日落西山還去來。"
sān zhōu gē zhě, zhū shāng kè shù yóu bā líng sān jiāng kǒu wǎng hái, yīn gòng zuò cǐ gē. yòu yīn sān zhōu qū ér zuò cǎi sāng.
三洲歌者,諸商客數由巴陵三江口往還,因共作此歌。又因三洲曲而作採桑。
gū kè lè zhě, qí wǔ dì zhī suǒ zhì yě. bù yī shí, cháng yóu fán dèng, dēng zuò yǐ hòu zhuī yì wǎng shì, ér zuò gē:" xī jīng fán dèng hòu, jiǎ jí méi gēn zhǔ. gǎn xī zhuī wǎng shì, yì mǎn qíng bù xù." shǐ tài lè lìng liú yáo jiào xí, bǎi rì wú chéng. huò qǐ shì bǎo yuè shàn yīn lǜ, dì shǐ bǎo yuè zòu zhī, biàn jiù. chì gē zhě cháng zhòng wèi gǎn yì zhī shēng. liáng gǎi qí míng wèi shāng lǚ xíng.
估客樂者,齊武帝之所制也。布衣時,常游樊、鄧,登祚已後追憶往事,而作歌:"昔經樊鄧後,假楫梅根渚。感昔追往事,意滿情不敘。"使太樂令劉瑤教習,百日無成。或啟釋寶月善音律,帝使寶月奏之,便就。敕歌者常重為感憶之聲。梁改其名為商旅行。
yáng pàn ér, běn tóng yáo yě. qí lóng chāng shí, nǚ wū zhī zǐ yuē yáng mín, suí mǔ rù nèi, jí zhǎng, wèi tài hòu suǒ chǒng ài. tóng yáo yún:" yáng pó ér, gòng xì lái." suǒ gē yǔ é, suì chéng yáng pàn ér. gē yún:" zàn chū bái mén qián, yáng liǔ kě cáng wū. huān zuò shěn shuǐ xiāng, nóng zuò bó shān lú."
楊叛兒,本童謠也。齊隆昌時,女巫之子曰楊旻,隨母入內,及長,為太后所寵愛。童謠云:"楊婆兒,共戲來。"所歌語訛,遂成楊叛兒。歌云:"暫出白門前,楊柳可藏烏。歡作瀋水香,儂作博山爐。"
xiāng yáng tà tóng tí zhě, liáng wǔ xī xià suǒ zuò yě, shěn yuē yòu zuò qí hé.
襄陽蹋銅蹄者,梁武西下所作也,沈約又作其和。
shàng shēng gē zhě, cǐ yīn shàng shēng cù zhù dé míng. huò yòng yī diào, huò yòng wú diào, míng rú gǔ gē cí. suǒ wèi āi sī zhī yīn, bù hé zhōng hé. liáng wǔ yīn zhī gǎi cí wú xié jù.
上聲歌者,此因上聲促柱得名。或用一調,或用無調,名如古歌辭。所謂哀思之音,不合中和。梁武因之改辭無邪句。
cháng lín huān zhě, gài sòng liáng jiān qū. sòng dài jīng yōng wèi nán fāng zhòng zhèn, jiē wáng zǐ wèi zhī mù. jiāng zuǒ cí yǒng, mò bù chēng zhī, yǐ wèi lè tǔ. gù sòng suí wáng dàn zuò xiāng yáng zhī gē, qí wǔ dì zhuī yì fán dèng. liáng jiǎn wén lè fǔ gē yún:" fēn shǒu táo lín àn, suì bié xiàn shān tóu. ruò yù jì yīn xìn, hàn shuǐ xiàng dōng liú." yòu yuē:" yí chéng tóu yīn dòu jiǔ jīn xíng shú, tíng ān xì mǎ zàn qī sù." táo lín zài hàn shuǐ shàng, yí chéng zài jīng shān běi. jīng zhōu yǒu zhǎng lín xiàn. jiāng nán wèi qíng rén wèi huān." cháng"" zhǎng" shēng xiāng jìn, gài lè rén wù" zhǎng" wèi" cháng".
常林歡者,蓋宋、梁間曲。宋代荊、雍為南方重鎮,皆王子為之牧。江左辭詠,莫不稱之,以為樂土。故宋隨王誕作襄陽之歌,齊武帝追憶樊、鄧。梁簡文樂府歌云:"分手桃林岸,遂別峴山頭。若欲寄音信,漢水向東流。"又曰:"宜城投(音豆)酒今行熟,停鞍系馬暫棲宿。"桃林在漢水上,宜城在荊山北。荊州有長林縣。江南謂情人為歡。"常""長"聲相近,蓋樂人誤"長"為"常"。
yù shù hòu tíng huā táng táng huáng lí liú jīn chāi liǎng bì chuí, bìng chén hòu zhǔ suǒ zào. héng yǔ gōng nǚ xué shì jí cháo chén xiāng chàng hè wèi shī, tài lè lìng hé xū cǎi qí yóu qīng yàn zhě, yǐ wèi cǐ qū.
玉樹後庭花、堂堂、黃鸝留、金釵兩臂垂,並陳後主所造。恆與宮女、學士及朝臣相唱和為詩,太樂令何胥采其尤輕艷者,以為此曲。
xiāo hú zhě, gài shì tóu hú lè yě. suí yáng dì suǒ zào. yǐ tóu hú yǒu yuè shǐ wèi xiāo hú, jīn wèi zhī xiāo hú shì yě.
驍壺者,蓋是投壺樂也。隋煬帝所造。以投壺有躍矢為驍壺,今謂之驍壺是也。
fàn lóng zhōu, yáng dì xìng jiāng dū gōng suǒ zuò. yòu lìng tài lè lìng bái míng dá zào xīn shēng qī wàn suì lè cáng gōu lè qī xī lè xiāng féng lè wǔ xí tóng xīn jì yù nǚ xíng shāng shén xiān liú kè zhì zhuān fù mìng dòu jī zi dòu bǎi cǎo hái jiù gōng lè, yǎn yì cuī cáng, āi yīn duàn jué.
汎龍舟,煬帝幸江都宮所作。又令太樂令白明達造新聲期萬歲樂、藏鈎樂、七夕樂、相逢樂、舞席同心髻、玉女行觴、神仙留客、擲磚縛命、鬥雞子、鬥百草、還舊宮樂,掩抑摧藏,哀音斷絕。
wǔ
舞
fū lè zhī zài ěr zhě yuē shēng, zài mù zhě yuē róng. shēng yīng hū ěr, kě yǐ tīng zhī róng cáng yú xīn, nán yǐ mào guān. gù shèng rén jiǎ gàn qī yǔ máo yǐ biǎo qí róng, fā yáng dǎo lì yǐ jiàn qí yì, shēng róng xuǎn hé, zé dà lè bèi yǐ. shī xù yuē:" yǒng gē zhī bù zú, bù zhī shǒu zhī wǔ zhī, zú zhī dǎo zhī yě." rán lè xīn nèi fā, gǎn wù ér dòng, bù jué shǒu zhī zì yùn, huān zhī zhì yě. cǐ wǔ zhī suǒ yóu qǐ yě.
夫樂之在耳者曰聲,在目者曰容。聲應乎耳,可以聽知;容藏於心,難以貌觀。故聖人假干戚羽旄以表其容,發揚蹈厲以見其意,聲容選和,則大樂備矣。詩序曰:"詠歌之不足,不知手之舞之,足之蹈之也。"然樂心內發,感物而動,不覺手之自運,歡之至也。此舞之所由起也。
yú shū yuē:" dì nǎi dàn fū wén dé, wǔ gàn yǔ yú liǎng jiē. qī xún, yǒu miáo gé."
虞書曰:"帝乃誕敷文德,舞干羽於兩階。七旬,有苗格。"
lè jì:" kǒng zǐ yuē:' fū lè zhě, xiàng chéng zhě yě. xiàng chéng gōng ér wèi lè yě. zǒng gàn ér shān lì, zǒng chí gàn dùn, shān lì bù dòng. wǔ wáng zhī shì yě fā yáng dǎo lì, tài gōng zhī zhì yě zhì zài yīng yáng. wǔ luàn jiē zuò, zhōu zhào zhī zhì yě. wǔ luàn, wǔ zhī zhì yě. jiē zuò, gài yǐ xiàng qí rén wú shì. qiě fú wǔ, shǐ ér běi chū, xiàng guān bīng mèng jīn shí. zài chéng ér miè shāng, chéng, yóu zòu yě. zài zòu, xiàng kè yīn shí. sān chéng ér nán, zhū zhòu ér nán. sì chéng ér nán guó shì jiāng, yǒu nán guó jiāng jiè yě. wǔ chéng ér fēn, zhōu gōng zuǒ, zhào gōng yòu, fēn shǎn dōng xī ér zhì zhī yě. liù chéng fù zhuì yǐ chóng. liù zòu, xiàng bīng hái zhèn lǚ yě. fù zhuì, fǎn wèi zhǐ yě. chóng, chōng yě. fán liù zòu, yǐ chōng wǔ lè. tiān zǐ jiā zhèn zhī, ér sì fá, shèng wēi yú zhōng guó yě." jiā zhèn zhī zhě, wáng jiāng jiā wǔ zhě, zhèn mù duó yǐ wèi jié yě. wǔ wǔ, zhàn xiàng yě. sì fá zhě, fá sì fāng yě. měi zòu sì fá, yī jī yī cì wèi yī fá.
樂記:"孔子曰:'夫樂者,象成者也。(象成功而為樂也。)總干而山立,(總持干楯,山立不動。)武王之事也;發揚蹈厲,太公之志也;(志在鷹揚。)武亂皆坐,周召之治也。(武亂,武之治也。皆坐,蓋以象其人無事。)且夫武,始而北出,(象觀兵孟津時。)再成而滅商,(成,猶奏也。再奏,象克殷時。)三成而南,(誅紂而南。)四成而南國是疆,(有南國疆界也。)五成而分,周公左,召公右,(分陝東西而治之也。)六成復綴以崇。(六奏,象兵還振旅也。復綴,反位止也。崇,充也。凡六奏,以充武樂。)天子夾振之,而四伐,盛威於中國也。"(夾振之者,王將夾舞者,振木鐸以為節也。武舞,戰象也。四伐者,伐四方也。每奏四伐,一擊一刺為一伐。)
zhōu lǐ dì guān:" wǔ shī zhǎng jiào bīng wǔ, shuài ér wǔ shān chuān zhī jì sì jiào bō wǔ, shuài ér wǔ shè jì zhī jì sì jiào yǔ wǔ, shuài ér wǔ sì fāng zhī jì sì jiào huáng wǔ, shuài ér wǔ hàn yòu zhī shì." sì fāng jì sì, wèi sì wàng yě. hàn yòu zhī shì, wèi yú yě. yòu, rè qì yě. chūn guān:" lè shī zhǎng guó xué zhī zhèng, yǐ jiào guó zi xiǎo wǔ. wèi yǐ nián yòu shǎo shí jiào zhī wǔ. nèi zé yuē:" shí sān wǔ sháo, chéng tóng wǔ xiàng, èr shí wǔ dà xià." fán wǔ, yǒu bō wǔ, yǒu yǔ wǔ, yǒu huáng wǔ, yǒu máo wǔ, yǒu gàn wǔ, yǒu rén wǔ. zhèng zhòng yún:" bō wǔ zhě, quán yǔ yǔ wǔ zhě, xī yǔ huáng wǔ zhě, yǐ yǔ mào fù tóu shàng, yī shì fěi cuì zhī yǔ máo wǔ zhě, máo niú zhī wěi gàn wǔ zhě, bīng wǔ rén wǔ zhě, shǒu wǔ. shè jì yǐ bō, zōng miào yǐ yǔ, sì fāng yǐ huáng, bì yōng yǐ máo, bīng shì yǐ gàn, xīng chén yǐ rén wǔ." xuán wèi:" bō, xī wǔ cǎi zēng, jīn líng xīng wǔ zi chí zhī shì yě huáng, zá wǔ cǎi yǔ rú fèng huáng sè, chí yǐ wǔ rén wǔ wú suǒ zhí, yǐ shǒu xiù wèi wēi yí. sì fāng yǐ yǔ, zōng miào yǐ rén, shān chuān yǐ gàn, hàn yòu yǐ huáng." máo rén, fán sì fāng zhī yǐ wǔ shì zhě shǔ yān. fán jì sì bīn kè, wǔ qí yàn lè. yuè shī zhǎng jiào guó zi wǔ yǔ chuī yuè. wén wǔ yǒu chí yǔ yuè zhě, suǒ wèi yuè wǔ. wén wáng shì zǐ:" qiū dōng xué yǔ yuè." shī yún:" zuǒ shǒu zhí yuè, yòu shǒu bǐng dí." jì sì zé gǔ yǔ yuè zhī wǔ, gǔ zhī zhě, héng wèi zhī jié yě. bīn xiǎng zé yì rú zhī."
周禮地官:"舞師掌教兵舞,帥而舞山川之祭祀;教帗舞,帥而舞社稷之祭祀;教羽舞,帥而舞四方之祭祀;教皇舞,帥而舞旱又之事。"(四方祭祀,謂四望也。旱又之事,謂雩也。又,熱氣也。)春官:"樂師掌國學之政,以教國子小舞。(謂以年幼少時教之舞。內則曰:"十三舞勺,成童舞象,二十舞大夏。")凡舞,有帗舞,有羽舞,有皇舞,有旄舞,有干舞,有人舞。(鄭眾云:"帗舞者,全羽;羽舞者,析羽;皇舞者,以羽冒覆頭上,衣飾翡翠之羽;旄舞者,氂牛之尾;干舞者,兵舞;人舞者,手舞。社稷以帗,宗廟以羽,四方以皇,辟雍以旄,兵事以干,星辰以人舞。"玄謂:"帗,析五采繒,今靈星舞子持之是也;皇,雜五采羽;如鳳皇色,持以舞;人舞無所執,以手袖為威儀。四方以羽,宗廟以人,山川以干,旱又以皇。")旄人,凡四方之以舞仕者屬焉。凡祭祀、賓客,舞其燕樂。籥師掌教國子舞羽吹籥。(文舞有持羽籥者,所謂籥舞。文王世子:"秋冬學羽籥。"詩云:"左手執籥,右手秉翟。")祭祀則鼓羽籥之舞,(鼓之者,恆為之節也。)賓饗則亦如之。"
wǔ jīng tōng yì yuē:" wáng zhě zhī lè yǒu xiān hòu zhě, gè shàng qí dé yě. yǐ wén dé zhī, xiān wén lè, chí yǔ máo ér wǔ yǐ wǔ dé zhī, xiān wǔ wǔ, chí zhū gān yù qī, suǒ yǐ zēng wēi wǔ yě. qī, fǔ gàn, dùn yě. yù qǔ qí dé, gàn qǔ qí rén, míng dāng shàng dé xíng rén, yǐ duàn zhǎn yě." yòu yuē:" dōng yí zhī lè chí máo wǔ, zhù shí shēng yě nán yí zhī lè chí yǔ wǔ, zhù shí yǎng yě xī yí zhī lè chí yuè wǔ, zhù shí shā yě běi yí zhī lè chí gàn wǔ, zhù shí cáng yě."
五經通義曰:"王者之樂有先後者,各尚其德也。以文得之,先文樂,持羽毛而舞;以武得之,先武舞,持朱干玉戚,所以增威武也。戚,斧;干,楯也。玉取其德,干取其仁,明當尚德行仁,以斷斬也。"又曰:"東夷之樂持矛舞,助時生也;南夷之樂持羽舞,助時養也;西夷之樂持鉞舞,助時殺也;北夷之樂持干舞,助時藏也。"
cài yōng yuè lìng zhāng jù yuē:" tiān zǐ shěng fēng yǐ zuò lè, suǒ yǐ jié bā yīn ér xíng bā fēng. tiān zǐ bā yì, zhū hóu liù, dài fū sì, shì èr. yì, wǔ liè yě, měi yì bā rén. měi fú miǎn ér zhí qī, yǒu fǔ yǎng zhāng xī zhī róng, xíng zhuì zhǎng duǎn zhī zhì, suǒ yǐ shòu mìng ér gē wáng zhě zhī gōng yě. rén zhī dòng ér yǒu jié zhě mò ruò wǔ, sì wǔ suǒ yǐ dòng yáng qì ér dǎo wù yě."
蔡邕月令章句曰:"天子省風以作樂,所以節八音而行八風。天子八佾,諸侯六,大夫四,士二。佾,舞列也,每佾八人。每服冕而執戚,有俯仰張翕之容,行綴長短之制,所以受命而歌王者之功也。人之動而有節者莫若舞,肆舞所以動陽氣而導物也。"
zá wǔ qǔ
雜舞曲
gōng mò wǔ, jí jīn wǔ yě. xiāng chuán yún, xiàng zhuāng jiàn wǔ, xiàng bó yǐ xiù gé zhī, shǐ bù dé hài gāo dì, qiě yǔ zhuāng yún" gōng mò". gǔ rén xiāng hū yuē" gōng", yán gōng mò hài hàn wáng yě. hòu zhī yòng jīn, gài xiàng xiàng bó yī xiù zhī yí shì. àn qín cāo yòu yǒu gōng mò dù hé qū, rán zé qí shēng cóng lái yǐ jiǔ. sú yún xiàng bó, fēi yě.
公莫舞,即巾舞也。相傳雲,項莊劍舞,項伯以袖隔之,使不得害高帝,且語莊雲"公莫"。古人相呼曰"公",言公莫害漢王也。後之用巾,蓋像項伯衣袖之遺式。按琴操又有公莫渡河曲,然則其聲從來已久。俗雲項伯,非也。
bā yú wǔ zhě, hàn gāo dì zì shǔ hàn jiāng dìng sān qín, làng zhōng fàn qiě lǜ cóng rén yǐ cóng dì, wèi qián fēng, hào" bǎn dùn mán", yǒng ér shàn dòu. jí dìng sān qín, fēng qiě wèi làng zhōng hóu, fù cóng rén qī xìng. qí sú xǐ wǔ, gāo dì lè qí měng ruì, guān qí wǔ, hòu shǐ lè rén xí zhī. làng zhōng yǒu yú shuǐ, yīn yǐ wèi míng, gù yuē bā yú wǔ. wǔ qǔ yǒu máo yú ān tái nǔ yú xíng cí běn gē qǔ, yǒu sì piān. qí cí jì gǔ, mò néng xiǎo qí jù dù. wèi chū, shǐ wáng càn gǎi chuàng qí diào. jìn jí jiāng zuǒ jiē zhì qí cí.
巴渝舞者,漢高帝自蜀漢將定三秦,閬中范且率賨人以從帝,為前鋒,號"板楯蠻",勇而善斗。及定三秦,封且為閬中侯,復賨人七姓。其俗喜舞,高帝樂其猛銳,觀其舞,後使樂人習之。閬中有渝水,因以為名,故曰巴渝舞。舞曲有矛渝、安台、弩渝、行辭本歌曲,有四篇。其辭既古,莫能曉其句度。魏初,使王粲改創其調。晉及江左皆制其辭。
pán wǔ, hàn qū, zhì jìn jiā zhī yǐ bēi, wèi zhī shì níng wǔ yě. zhāng héng wǔ fù yún:" lì qī pán ér zòng niè." wáng càn qī shì yún:" qī pán chén yú guǎng tíng." yán yán zhī yún:" dì jiān kāi yú pán shàn." bào zhāo yún:" qī pán qǐ zhǎng xiù." jiē yǐ qī pán wèi wǔ yě. gàn bǎo yún:" jìn wǔ dì tài kāng zhōng, tiān xià wèi jìn dài níng wǔ, jīn shǒu yǐ jiē pán fǎn fù zhī." zhì wēi zhī xiàng, yán jìn dài zhī shì gǒu tān yǐn shí, zhì bù jí yuǎn. zhì sòng, gǎi wèi sòng shì níng. zhì qí, gǎi wèi qí dài chāng wǔ. jīn wèi zhī pán wǔ, lì qīng bù lè zhōng.
槃舞,漢曲,至晉加之以杯,謂之世寧舞也。張衡舞賦云:"歷七槃而縱躡。"王粲七釋云:"七槃陳於廣庭。"顏延之云:"遞間開於槃扇。"鮑昭云:"七槃起長袖。"皆以七槃為舞也。干寶云:"晉武帝太康中,天下為晉代寧舞,矜手以接槃反覆之。"(至危之象,言晉代之士苟貪飲食,智不及遠。)至宋,改為宋世寧。至齊,改為齊代昌舞。今謂之槃舞,隸清部樂中。
bǐng wǔ, wèi xiáng suǒ qǐ, rán hàn yǐ shī yú yàn xiǎng yǐ. fù yì zhāng héng suǒ fù, jiē qí shì yě. wèi cáo zhí bǐng wǔ gē xù yuē:" hàn líng dì xī yuán gǔ chuī yǒu lǐ jiān zhě, néng bǐng wǔ, zāo luàn xī suí duàn wēi. xiān dì wén qí jiù jì, zhào zhī. jiān jì zhōng fèi, jiān gǔ qū duō miù wù, yì dài zhī wén, wèi bì xiāng xí, gù yī qián qū gǎi zuò xīn gē wǔ piān. bù gǎn chōng zhī huáng mén, jìn yǐ chéng xià guó zhī lòu lè yān."
鞞舞,未詳所起,然漢已施於燕享矣。傅毅、張衡所賦,皆其事也。魏曹植鞞舞歌序曰:"漢靈帝西園鼓吹有李堅者,能鞞舞,遭亂西隨段煨。先帝聞其舊伎,召之。堅既中廢,兼古曲多謬誤,異代之文,未必相襲,故依前曲改作新歌五篇。不敢充之黃門,近以成下國之陋樂焉。"
míng zhī jūn, hàn dài bǐng wǔ qǔ yě. liáng wǔ dì shí, gǎi qí qū cí yǐ gē jūn dé yě.
明之君,漢代鞞舞曲也。梁武帝時,改其曲詞以歌君德也。
duó wǔ, hàn qū yě. jìn bǐng wǔ gē yì wǔ piān, jí duó wǔ gē yī piān fān wǔ yī piān gǔ wǔ jì liù qū, bìng chén yú yuán huì. bǐng wǔ gù èr bā, huán xuán jiāng jí zhēn, tài lè qiǎn zhòng jì, shàng shū diàn zhōng láng yuán míng zǐ qǐ zēng mǎn bā yì. xiāng chéng bù fù gé. sòng míng dì zì gǎi wǔ qǔ, gē cí yóu cún, wǔ bìng què. qí bǐng wǔ, liáng wèi zhī bǐng shàn wǔ yě. fān wǔ shàn wǔ jīn bìng wáng.
鐸舞,漢曲也。晉鞞舞歌亦五篇,及鐸舞歌一篇、幡舞一篇、鼓舞伎六曲,並陳於元會。鞞舞故二八,桓玄將即真,太樂遣眾伎,尚書殿中郎袁明子啟增滿八佾。相承不復革。宋明帝自改舞曲,歌詞猶存,舞並闕。其鞞舞,梁謂之鞞扇舞也。幡舞、扇舞今並亡。
bái jiū, wú cháo fú wǔ qǔ yě. yáng hóng fú wǔ xù yún:" zì dào jiāng nán, jiàn bái fú wǔ qǔ, huò yún bái fú jiū, yún yǒu cǐ lái shù shí nián. chá qí cí zhǐ, nǎi shì wú rén huàn sūn hào nüè zhèng, sī shǔ jìn yě." suí niú hóng qǐng yǐ bǐng duó jīn fú wǔ chén zhī diàn tíng, dì cóng zhī, ér qù qí suǒ chí jīn fú děng.
白鳩,吳朝拂舞曲也。楊泓拂舞序云:"自到江南,見白符舞曲,或雲白鳧鳩,雲有此來數十年。察其詞旨,乃是吳人患孫皓虐政,思屬晉也。"隋牛弘請以鞞、鐸、巾、拂舞陳之殿廷,帝從之,而去其所持巾拂等。
bái zhù wǔ, àn wǔ cí yǒu jīn páo zhī yán. shěn yuē yún, zhù běn wú dì suǒ chū, yí shì wú wǔ yě. jìn pái gē yún:" jiǎo jiǎo bái xù, jié jié wèi shuāng." wú yīn hū" xù" wèi" zhù", yí jí" bái xù" yě. liáng wǔ dì yòu lìng shěn yuē gǎi qí cí, yuē yǒu sì shí bái zhù zhī gē, yuē jí suǒ zài shì yě. jīn zhōng yuán yǒu bái zhù qū, cí zhǐ yǔ cǐ quán shū.
白紵舞,按舞辭有巾袍之言。沈約雲,紵本吳地所出,疑是吳舞也。晉俳歌云:"皎皎白緒,節節為雙。"吳音呼"緒"為"紵",疑即"白緒"也。梁武帝又令沈約改其辭,曰有四時白紵之歌,約集所載是也。今中原有白紵曲,辭旨與此全殊。
qián dài lè yǐn, jiǔ hān, bì qǐ zì wǔ. shī yún" lǚ wǔ xiān xiān" shì yě. yàn lè bì wǔ, dàn bù yí lǚ ěr. qián dài jī zài lǚ wǔ, bù jī wǔ yě. hàn wǔ dì lè yǐn, zhǎng shā dìng wáng wǔ shì yě. wèi jìn yǐ lái, yóu zhòng yǐ wǔ xiāng shǔ, xiè ān yǐ shǔ huán sì shì yě. jìn dài yǐ lái, cǐ fēng jué yǐ. sòng xiào wǔ dì dà míng zhōng, yǐ bǐng fú zá wǔ hé zhī zhōng shí, shī yú miào tíng.
前代樂飲,酒酣,必起自舞。詩云"屢舞仙仙"是也。宴樂必舞,但不宜屢耳。前代譏在屢舞,不譏舞也。漢武帝樂飲,長沙定王舞是也。魏晉已來,尤重以舞相屬,謝安以屬桓嗣是也。近代以來,此風絕矣。宋孝武帝大明中,以鞞、拂、雜舞合之鐘石,施於廟庭。
hè wǔ mǎ wǔ, zhú shū mù tiān zǐ chuán yì yǒu zhī. sòng bào zhāo yòu yǒu wǔ hè fù. cǐ wǔ huò shí ér yǒu, fēi lè fǔ suǒ tǒng. jīn xiáng lín fèng yuàn jiù yǒu dié mǎ, fǔ yǎng téng yuè, jiē hé qū jié, cháo huì yòng lè, zé jiān zòu zhī.
鶴舞、馬舞,竹書、穆天子傳亦有之。宋鮑昭又有舞鶴賦。此舞或時而有,非樂府所統。今翔麟、鳳苑廄有蹀馬,俯仰騰躍,皆合曲節,朝會用樂,則兼奏之。